*
Laura Albiero Interférences liturgiques entre la France et l'Angleterre in France et Angleterre. Manuscrits médiévaux entre 700 et 1200 cur. Charlotte Denoël - Francesco Siri , Turnhout, Brepols 2020 (Bibliologia. Elementa ad librorum studia pertinentia 57) pp. 447, 281-9 tavv. 2
Abstract
Nonostante l'ostacolo geografico costituito dal canale della Manica, tra Francia e Inghilterra vi furono sì violenti scontri, ma anche vivaci scambi culturali e commerciali. A partire dall'analisi dei calendari liturgici francesi e inglesi risalenti a un periodo tra il IX e il XII secolo, l'A. si propone di individuare punti di contatto e differenze fra le rispettive tradizioni liturgiche. I manoscritti delle abbazie benedettine dei due paesi, in particolare Fleury, Jumièges e Ramsey, testimoniano infatti la circolazione di libri e di uomini. I calendari, utile strumento per la datazione e la localizzazione dei codici, sono anche fonti imprescindibili per lo studio delle feste dei santi, soprattutto quelle locali: l'A. intende, pertanto, esaminare la presenza di santi inglesi nei calendari francesi e viceversa. Con la vigile consapevolezza che un numero enorme di fonti liturgiche è andato perduto, dal confronto emerge una sostanziale differenza tra le due regioni: mentre vi era poca conoscenza dei santi inglesi in Normandia - sopravvive un solo calendario normanno dell'XI secolo in apertura a un santorale a uso dell'abbazia benedettina di Saint-Evroult (Rouen, Bibl. Jacques Villon, A. 287) -, al contrario, nelle fonti liturgiche inglesi si conservano numerosi nomi di santi normanni, soprattutto a partire dal periodo successivo alla conquista del 1066. Occorre tuttavia rilevare le traiettorie specifiche all'interno delle quali avvenivano questi scambi liturgici che l'A., consideratane la limitatezza, preferisce definire «interferenze» piuttosto che veri e propri rapporti circolari; questi percorsi andavano solo dall'Inghilterra alla Piccardia e dalla Normandia all'Inghilterra. Particolare attenzione viene data ai culti di san Leodegario, sant'Audoeno e santa Austreberta. (Caterina Ferragina)
Riduci
Argomenti e indici Manoscritti
Scheda N: 43 - 5343
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-interférences-liturgiques-entre-la-france-et-l-an/776110
*
Olivier Bruand Entre temps mérovingiens et post carolingiens: l'hagiographe avocat, défense des temporels et protection des réseaux de pouvoirs in Des saints et des rois. L'hagiographie au service de l'histoire cur. Françoise Laurent - Laurence Mathey-Maille - Michelle Szkilnik , Paris, H. Champion 2014 (Colloques, congrès et conférences sur le Moyen Age 16) pp. 228, 61-79
Abstract
L'A. considera alcuni testi di età merovingia e carolingia per analizzare la componente politica che condiziona il redattore, il quale da un lato deve promuovere un santo, una concezione di vita e un'istituzione (monastica o ecclesiastica), dall'altro deve soddisfare le esigenze delle autorità locali cui afferisce. Illustra così gli esempi delle anonime agiografie di Bonito, Vincenziano, Austroberta, Germano di Parigi, Fiacrio, Bavone, Crisanto e Daria, papa Callisto, Liborio, Amalberga, Martino di Vertou e dei
Gesta Dagoberti , nonché della
Vita Trudonis e della
Vita Ermenlandi di Donato di Metz, della
Vita Adalhardi di Pascasio Radberto e di quella di Geraldo di Corbie, della
Vita Filiberti di Ermentario, dei
Miracula sancti Benedicti di Adrevaldo e di Andrea di Fleury, della
Vita Faronis di Ildegario, della
Vita Geraldi di Odone di Cluny, della
Vita Desiderii di Adone di Vienne, della
Translatio Marcellini et Petri di Eginardo, della
Vita Bonifatii di Villibaldo, dei
Miracula Goaris di Vandalberto e dell'
Historia ecclesiastica di Beda. (Marianna Cerno)
Riduci
Argomenti e indici Agiografia Adalhardus Corbeiensis abbas n. ca. 753, m. 2-1-827 Amalberga in Belgio virgo saec. VII-VIII Austreberta seu Austroberta Pauliacensis abbatissa m. 704 Bavo Gandavensis confessor m. 653 ca. Benedictus Casinensis abbas m. 543 Bonifatius (Winifridus) Moguntinus episcopus n. 675 ca., m. 5-6-754 Bonitus seu Bonus Arvernus episcopus saec. VII in. Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 Chrysanthus et Daria Romae martyres m. ca. 283 Desiderius Viennensis episcopus m. 23-5-607/611 Faro Meldensis episcopus saec. VII Fiacrius in dioecesi Meldensi eremita saec. VII Geraldus Auriliacensis comes m. 13-10-909 Germanus Parisiensis episcopus m. 576 Gesta Dagoberti I Francorum regis Goar in dioecesi Treverensi presbyter saec. VI Hermenlandus Antrensis abbas Liborius Cenomannensis episcopus Marcellinus presbyter, Petrus diaconus et socii Romae martyres Martinus Vertavensis abbas saec. VII in. Philibertus Gemeticensis et Heriensis abbas m. ca. 684 Trudo in Hasbania abbas n. ca. 628, m. 693 Vincentianus Avolcensis in Aquitania confessor m. ca. 672 Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 ,
Vita et passio sancti Desiderii Viennensis episcopi (Ado peccator& Bb. Desiderii patris vestri vitam Desiderius Viennensis ecclesiae clarissimus pontifex fuit Haec vos, bb. fratres et filii) Adrevaldus Floriacensis monachus n. 820 ca., m. 878/879 ,
Miracula sancti Benedicti [liber I, c. 1-39] (Regni Italici summum ac praeclarum decus... Hic nempe dilectus Domini, teste eximio praesule Gregorio... ) Andreas Floriacensis decanus seu prior fl. 1040-1050 ca. ,
Miracula sancti Benedicti [libri IV-VII] Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Historia ecclesiastica gentis Anglorum (Vilfridus hic magnus requiescit corpore praesul) Donatus Mettensis fl. 784-791 ,
Vita Ermenlandi abbatis Antrensis (?) (Cum sacrosancta mater ecclesia... Multorum iam per orbem terrarum (al.: universum) circumquaque... ) Donatus Mettensis fl. 784-791 ,
Vita sancti Trudonis Hasbaniensis confessoris [a. 780-791] Einhardus n. 770 ca., m. 14-3-840 ,
Translatio et miracula sanctorum Marcellini et Petri (Veris veri Dei cultoribus... Qui vitas et facta iustorum... Cum adhuc in palatio positus... ) Ermentarius Deensis monachus v. 826, m. 868/869 ,
Vita et miracula in translationibus sancti Philiberti Gemeticensis et Heriensis abbatis Gerhardus Silvae Maioris abbas n. 1020/1025, m. 5-4-1095 ,
Vita secunda sancti Adalhardi (?) (Magnus Dominus et laudabilis nimis... Tempore igitur quo Carolus agebat in sceptris... ) Hildegarius Meldensis episcopus sedit 853/856-873/876 ,
Vita sancti Faronis [Vita A] Odo Cluniacensis abbas n. 878/879, m. 18-11-942 ,
Vita sancti Geraldi comitis Auriliacensis (Affectu recolendo pro suis meritis domno Aimoni abbati, conseruus fratrum Odo perpetuam salutem in Domino. Libellus, uenerabilis pater, quem de conuersatione et miraculis beati hominis Geraldi... Plerique dubitare solent utrum uera sint quae de beato Geraldo referuntur... Vir igitur Domini Geraldus ea parte Galliarum quae ab antiquis Caeltica uocabatur oriundus fuit... ) Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 ,
Vita Adalhardi (Pretium operis est viros quosque doctissimos imitari... Qui cum esset regali prosapia Pippini magni regis nepos... ) Wandalbertus Prumiensis diaconus n. 813, m. 870 ca. ,
Vita et miracula sancti Goaris (Miracula divinorum operum... Goar igitur Aquitaniae provinciae... ) Willibaldus Moguntinus presbyter fl. 760 ca. ,
Vita sancti Bonifatii (Dominis ss. ... Lullo et Megingozo... Praecepto piae paternitatis vestrae... Inlustrem igitur ac vere beatam s. Bonifatii summi pontificis... ) Scheda N: 36 - 5520
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-entre-temps-mérovingiens-et-post-carolingiens-l-h/671281