Descrizione diretta
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Mugellano 13
Composito
membr. ff. I, 283, I'; numerazione antica sul margine superiore, errata per varie ripetizioni e salti, talora corretta da mano più tarda, affiancata da moderna, saltuaria; una terza numerazione (qui seguita), moderna, è sul margine inferiore; ff. I e I' membr. di restauro dimensioni: 538 x 370Legatura di restauro in cuoio, con decorazioni a cornici concentriche impresse sui piatti; sul piatto ant., rimangono solo due dei quattro cantonali presentiEnte possessore Bosco ai Frati (Firenze), San Bonaventura, convento OFM (a. 1438-1789)Nomi Cosmas Iohannis de Medicis (1389-1464) , donatore (a. 1438); Laurentius Iohannis de Medicis (a. 1395-1440 ca), donatore (a. 1438); Ciatti Pietro (sec. XVIII. 2-XIX in.), restauratore (sec. XVIII ex.)Storia del manoscritto Il codice giunse in Biblioteca Laurenziana insieme ad altri 18 codici di proprietà del convento del Bosco ai Frati, acquistati da Pietro Leopoldo nel 1789 in seguito alla segnalazione di Angelo Maria Bandini. Giunto in pessime condizioni di conservazione, come gli altri Mugellani, il ms. fu sottoposto a restauro ad opera di Pietro Ciatti (fl. 1789-1803), al quale si deve la realizzazione di alcune miniature e l'integrazione di quelle asportate (cfr. Nota alla decorazione della I e II u.c.). Le note di possesso permettono di chiarire, anche se parzialmente, il percorso del manoscritto che risulta donato - nella composizione attuale - al convento di S. Francesco, poi S. Bonaventura, a Bosco ai Frati nel Mugello da Cosimo e Lorenzo dei Medici, stante la nota a f. 283v M°CCCC°XXX°V°III° hunc librum Cosma et Laurentius Iohannis de Medicis dedicaverunt ecclesie Sancti Francisci del Bosco de Mugello Florentine diocesis ad laudem et gloriam Dei et sancti Francisci sanctorumque Cosme et Damiani . Più sotto la nota De la p (ieve ) de Castello firentino (sic) (sec. XV ex.), indica forse un temporaneo spostamento del codice presso la pieve di Castelfiorentino. La prima sezione appartenne al monastero di S. Maria degli Angeli (vd. al luogo, la nota a f. 1r) almeno fino all'inizio del sec. XV. La segnatura attuale si legge a matita a f. Ir, a penna a f. 1r; a f. 1r, sul margine inf. Codex Mugellanus de Nemore n° 13 , ripresa a f. 283v. A f. 283v nr. di inventario: 205504.Bibliografia Bandini, Bibliotheca Leopoldina (1791) coll. 566-578; Brackmann Reise nach Italien (1901) pp. 335, 340, 345; Rostagno Litterae unciales (1915) p. 167 n. 1; Garrison Studies I (1953) pp. 27, 160 nn. 4-5, 169-171, 170 tavv. 222-224, 176, 187 tav. 264; Garrison Studies II (1955) pp. 52, 58 n. 1; Garrison Studies III (1957) pp. 148, 158 n. 4; Garrison Studies IV (1960) p. 418 n. 11; Berg Studies (1968) pp. 32, 38-39, 50, 273-274 nr. 77, figg. 71-74; Baldelli Cherubini Manoscritti (1972) p. 24; Repertorium (1976) vol. IV p. 242 (s. v. : Donatus episcopus Faesulanes, santo ); Philippart Légendiers (1977) pp. 34-35, 38-39, 52; Magheri Cataluccio-Fossa, Biblioteca (1979) p. 43 n. 127; Loew, Beneventan Script (1980) p. 345; Pistoni San Geminiano (1983) p. 58; Morandini Pietro Ciatti (1988) p. 365 tav. 1; Zamponi Scrittura del libro (1989) pp. 324 n. 28; Corali Angeli (1995) pp. 88, 97; Butters Triumph of Vulcan (1996) vol. I p. 177 n. 68; Piazzoni Elaborazione del culto (1998) pp. 212, 219; Degl'Innocenti, Leggendario (1999) p. XXIX, 56; Castaldi Nuovi testimoni (2000) pp. 81, 116-122; Verrando Due leggendari (2000) pp. 458 n. 84, 459 e n. 87, 461 n. 100, 490 n. 232; Gentile Traversari e Niccoli (2000) p. 102 n. 88; Te.Tra. (2004) vol. I pp. 355, 362 n. 34 (Edoardo D'Angelo Petrus Neapolitanus Subdiac. ); Boccini Vita beati Benedicti (2006) pp. 60 n. 6, 69; Guglielmetti Testi agiografici (2007) pp. 413-437; Nocentini Le passioni (2018) p. 126
U.C. I (ff. 1-229) sec. XII secondo quarto data stimata membr. ff. 229; numerazione antica sul margine superiore, errata per varie ripetizioni e salti, talora corretta da mano più tarda, affiancata da moderna, saltuaria; una terza numerazione (qui seguita), moderna, è sul margine inferiore; fascicoli 1-18 (8), 19 (7), 20-23 (8), 24 (6), 25-29 (8): fasc. 19, ternione con aggiunta di un foglio finale; fasc. 24, quaterno privo del bifoglio centrale; i fascicoli 1-24 sono segnati sul verso dell'ultimo foglio in numeri romani (I-XXV), è omesso il nr. XIV; segnatura a registro sui fasc. 3-23 (a -x ), mentre il fasc. 1 reca una segnatura numerica e il fasc. 2 una segnatura alfabetica sui primi 6 fogli (a -f ); richiami orizzontali sui fasc. 25-29 dimensioni: 538 x 370 (ff. 1-229; f. 18r); specchio di scrittura: 30/20 [400] 88 x 36 [105 (28) 105] 96 (ff. 1-229; f. 18r); rr. 51/ll. 50, rigatura a colore: regime di foratura completo a sezione allungatascritture e mani minuscola carolina; decorato: l'apparato decorativo di area fiorentina è attribuibile allo stile di transizione del secondo quarto del sec. XII e (cfr. bibl. Garrison e Berg); le iniziali a ff. 3r, 28v e 106r, sono state restaurate, in quanto asportate, da Pietro Ciatti (bibliotecario in Laurenziana dal 1789 al 1803); il Ciatti realizzò anche le iniziali ai ff. 123v, 126v e 128r, inoltre miniò, su imitazione di quelle originali, le iniziali dal f. 152v in poi, siglandole con P.C.F. (Pietro Ciatti fecit ) o P.C. (Pietro Ciatti ) Iniziali abitate; Iniziali decorate: ai ff. 1r, 68v, 88r iniziali abitate, decorate con motivi geometrici e racemi; lo stesso tipo di iniziali, ma di dimensioni minori sono ai ff. 19r, 23r, 70v; iniziali decorate con motivi geometrici, racemi bianchi e completate sui margini da figure zoomorfe; iniziali decorate con motivi geometrici e racemi; ai ff. 45v, 55v, 199v, 200r iniziali antropozoomorfe; presenti iniziali, a inchiostro, toccate di rosso, talora acquerellate di giallo (es. a f. 122v) rubricatoEnte possessore Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam (ca. XIV med.-1438); Bosco ai Frati (Firenze), San Bonaventura, convento OFM (a. 1438-1789)Nomi Thomas plebanus sanctae Mariae Imprunetanae presbyter (ca. XIV ex. - XV in.), ad usum (ca. XIV ex-XV in.); Cosmas Iohannis de Medicis (1389-1464) , donatore (a. 1438); Laurentius Iohannis de Medicis (a. 1395-1440 ca), donatore (a. 1438); Ciatti Pietro (sec. XVIII. 2-XIX in.), restauratore (sec. XVIII ex.)Storia del manoscritto Sul margine sup. di f. 1r la nota, in gran parte evanita: Iste liber est monasterii sancte Marie de Angelis de Florentia ad usum domini Thome magistri plebani sancte Marie Imprunetane presbiteri florentin i (sec. XIV ex.-XV in.), la stessa nota nei mss. Mugellano 6 e S. Marco 609.Passio sancti Cassiani ludimagistri martyris apud Forum Cornelii [BHL 1626], ff. 186rb-186va (l. 34)
Passio sancti Cornelii I papae [BHL 1958; recensio brevior ], ff. 199va-200raPassio sancti Felicis II papae [BHL 2857], ff. 169ra-169vaPassio sancti Stephani I papae martyris [BHL 7845], ff. 174vb-177vbPassio sanctorum Callisti papae, Calepodii presbyteri et sociorum martyrum Romae [BHL 1523], ff. 227ra-228vaPassio sanctorum Naboris et Felicis martyrum Mediolani [BHL 6029], ff. 154va-155vbPassio sanctorum Pergentini et Laurentini [BHL 6632], ff. 128ra-129rbPassio sanctorum Primi et Feliciani [BHL 6922], ff. 129rb-131raPassio sanctorum Processi et Martiniani martyrum Romae [BHL 6947], ff. 152vb-153vbVita sancti Cerbonii Populonii episcopi [BHL 1729], ff. 224v-227r: I - Vita sancti Cerbonii Populonii episcopiPassio sancti Andreae apostoli , ff. 1ra-3raPassio Iohannis [BHL 4320], Melito Sardianus pseudo , ff. 28vb-31vbVita sancti Cerbonii Populonii ep. , ff. 224va-227raVita et miracula sancti Galli , Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , ff. 228va-231rbGesta sancti Silvestri I papae , ff. 31vb-45vaDecem libri historiarum , Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , ff. 45va-46vb VII, 1Passio sancti Felicis presbyteri Romani , ff. 46vb-47vaVita sancti Mauri [Adelmodo Cenomanensi dicata], Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , ff. 47va-55rbPassio sancti Marcelli papae et sociorum martyrum , ff. 55va-57vaPassio sancti Sebastiani , Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , ff. 57va-66rbPassio sanctae Agnetis , Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , ff. 66rb-68vaPassio sancti Vincentii diaconi Caesaraugustani martyris Valentiae , ff. 68va-70vbVita sancti Geminiani episcopi Mutinensis , ff. 70vb-73rbVita sancti Nicolai [opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco], Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , ff. 3ra-8vbSermo de vita sancti Severi episcopi Ravennatis , ff. 73rb-78raVita sanctae Brigidae [Vita metrica], Donatus Faesulanus episcopus sedit 829-876 ca. , ff. 78ra-81vaPassio sancti Blasii episcopi Sebasteni , ff. 82ra-85raPassio sanctae Agathae virginis et martyris Catanae , ff. 85rb-86vbVita sancti Iventii Ticinensis ep. , ff. 87ra-88raPassio sancti Valentini episcopi Interamnensis martyris Romae , ff. 88rb-89vaPassio sanctorum Faustini presbyteri et Iovitae diaconis martyrum Brixiae [Epitome], ff. 89va-92vbVita Gregorii I papae , Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , ff. 92vb-95vbDialogorum libri IV , Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , ff. 95vb-105vb lb. II (vita di Benedetto)Passio sancti Marci evangelistae , ff. 105ra-106raNarrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. , ff. 8vb-9vbPassio sanctorum Vitalis et Valeriae martyrum [excerpta ex Passione SS. Gervasii et Protasii], f. 106ra-vaPassio sancti Philippi ap. , ff. 106va-107raPassio sancti Iacobi minoris ap. , f. 107ra-vaInventio et translatio sanctae Crucis , ff. 107vb-108vaInventio et translatio sanctae Crucis , ff. 108va-110vaPassio sanctorum Alexandri papae, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini martyrum , ff. 110va-113rbPassio Iohannis [versio interpolata; BHL 4321], Melito Sardianus pseudo , f. 113rb-vbPassio sanctorum Gordiani et Epimachi martyrum , ff. 113vb-114vbPassio sanctorum Nerei et Achillei mart. , ff. 114vb-116vbPassio sanctorum Nerei et Achillei mart. , ff. 116vb-117rbNarrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. , ff. 9vb-13vaPassio sanctae Petronillae Romanae v. , f. 117ra-vbPassio sancti Pancratii Romae mart. , ff. 117vb-118rbGesta sanctorum Nerei et Achillei et sociorum martyrum Romani , f. 118rb-vb: 5 - Rescriptum Marcelli. Passio sanctorum Eutychetis, Victorini et MaronisVita sancti Zenobii episcopi , Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , ff. 119ra-122vaVita sanctorum Iusti et Clementis afrorum , ff. 122va-123vbPassio sancti Proculi episcopi martyris Bononiae , ff. 123vb-126vaPassio sancti Marcellini presbiteris, Petri diaconi et sociorum martyrum Romae , ff. 126va-127vbPassio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae , ff. 131ra-135raVita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi , Paulinus Mediolanensis , ff. 13va-19rbInventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani , Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , f. 135ra-vbSermones quidam , ff. 136ra-138vbPassio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli , ff. 138vb-140vaPassio apostolorum Petri et Pauli (pseudo-Marcellus) , ff. 140va-144vbMartyrium beati Petri apostoli , Linus papa pseudo , ff. 144vb-148vbVersus in laude sanctorum apostolorum , Petrus Damiani pseudo , ff. 148vb-149rbPassio sancti Pauli ap. , ff. 149rb-152vbPassio sanctae Felicitatis cum septem filiis suis [BHL 2853], ff. 153vb-154vaSermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis , Coronatus notarius saec. VIII , ff. 19rb-20rbVita sancti Alexii confessoris Edessae et Romae , ff. 155va-157vaPassio sanctae Margaritae virginis martyris Antiochiae , ff. 157va-161vaVita sanctae Praxedis virginis Romanae , ff. 161vb-162rbPassio sancti Apollinaris episcopi Ravennae , ff. 162rb-165rbPassio Iacobi maioris apostoli [BHL 4057], ff. 165rb-167rbPassio sanctorum Nazarii et Celsi martyrum Mediolani [Epitome], ff. 167rb-168vbPassio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis martyrum Romae , ff. 168vb-169raPassio sanctorum Polychronii episcopi Babylonis, Parmenii presbyteri et sociorum martyrum , ff. 169va-170rbPassio sanctorum Abdon et Sennen martyrum Romae , ff. 170rb-171rbVita sancti Syri episcopi Ticinensis , ff. 20rb-23rbPassio sanctae Felicitatis cum septem filiis , ff. 171rb-174vbEpistola de inventione corporis sancti Stephani martyris , Lucianus Hierosolymitanus , ff. 177vb-179rbPassio sancti Sixti II papae martyris , ff. 179rb-180rbPassio sanctorum Donati episcopi et Hilariani monachi martyrum Aretii , ff. 180va-181vbVita sancti Donati apud Euriam in Syria episcopi [translatio ex graeco], Anastasius Bibliothecarius n. 800/817, m. 879 ca. , ff. 181vb-183raPassio sancti Laurentii diaconi martyris Romae , ff. 183ra-184vbPassio sancti Hippolyti Romani presbyteri , ff. 184vb-186raPeristephanon , Prudentius , f. 186v mutiloPassio sanctae Luciae virginis martyris Syracusis , ff. 23rb-24rbPassio sancti Agapeti seu Agapiti martyris Praeneste , f. 187ra-va acefaloActa Bartholomaei apostoli , ff. 187vb-190ra: Passio (BHL 1002, BHL Suppl. 1002a, 1002b)Passio sancti Genesii mimi martyris Romae , f. 190ra-vbPassio sancti Alexandri Bergomi mart. , ff. 190vb-192rbVita et translationes sancti Augustini episcopi Hipponensis , ff. 192rb-196vaDecollatio sancti Iohannis Baptistae , ff. 196va-197raActa sancti Antonini Apamiis martyris in Gallia , ff. 197ra-199vaPassio sancti Cypriani Carthaginensis ep. , f. 200ra-vaExaltatio sanctae crucis , ff. 200vb-201vbPassio sancti Thomae apostoli , ff. 24rb-28vbPassio sanctorum Luciae et Geminiani martyrum Romae , ff. 201vb-204vaPassio Latina Matthaei (pseudo-Abdias) , ff. 204va-208raPassio Acaunensium martyrum , Eucherius Lugdunensis episcopus , ff. 208ra-210rbPassio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis martyrum Aegis , ff. 210rb-211vbVita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta], ff. 211vb-214vbVita sancti Remigii episcopi Remensis , Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , ff. 214vb-219rbPassio sanctae Reparatae virginis martyris , f. 219rb-vbPassio sancti martyris Domnini in ducatu Parmensi , ff. 219vb-220vbPassio sanctorum Dionysii Parisiensis episcopi, Rustici et Eleutherii mart.yrum , ff. 220vb-222vaLaudatio sancti Dionysii episcopi Parisiensis, Rustici et Eleutherii martyrum , ff. 222va-224va
U.C. II (ff. 230-279) sec. XII ex. data stimata membr. ff. 50; numerazione antica sul margine superiore, errata per varie ripetizioni e salti, talora corretta da mano più tarda, affiancata da moderna, saltuaria; una terza numerazione (qui seguita), moderna, è sul margine inferiore; fascicoli 1-6 (8), 7 (2): il fasc. 7 è il bifoglio esterno di un fasc. più ampio; richiami orizzontali dimensioni: 544 x 370 (f. 231r); specchio di scrittura: 54 [400] 90 x 45 [95 (30) 95] 105; rr. 49/ll. 49, rigatura a colore: regime di foratura completoscritture e mani minuscola carolina; decorato: alcune iniziali sono moderne (es. a ff. 241r, 245r), siglate da Pietro Ciatti scrittore e miniatore della Biblioteca Medicea Laurenziana a fine Settecento, altre sono incomplete Iniziali decorate: iniziali decorate a inchiostro rosso e blu a motivi geometrici; iniziali toccate di rosso e blu rubricatoEnte possessore Bosco ai Frati (Firenze), San Bonaventura, convento OFM (a. 1438-1789)Nomi Cosmas Iohannis de Medicis (1389-1464) , donatore (a. 1438); Laurentius Iohannis de Medicis (a. 1395-1440 ca), donatore (a. 1438); Ciatti Pietro (sec. XVIII. 2-XIX in.), restauratore (sec. XVIII ex.)Passio sancti Clementis I papae [BHL 1848], ff. 267va-269vb
Laudatio Lucae [interdum in mss. Bedae adscripta] , ff. 231rb-233vaVita Martini Turonensis , Sulpicius Severus , ff. 251vb-259vEpistola III ad Bassulam , Sulpicius Severus , ff. 258va (linea 35)-259vDecem libri historiarum , Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , f. 259v lb. I, cap. 48 (Miracoli di s. Martino)Libri VIII miraculorum [comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum ], Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , ff. 259v-260rb: III - Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi lb. I capp. 4-5Decem libri historiarum , Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , ff. 260rb-261ra lb. II cap. 1 (vita di Brizio)Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. , f. 261ra-vaPassio sanctae Caeciliae virginis martyris Romae , ff. 261va-267vaMiraculum I sancti Clementis I papae , ff. 269vb-270vaPassio sancti Chrysogoni Aquileiae mart. , ff. 270va-272ra (l. 13)Passio sancti Miniatis martyris , Drugo Sancti Miniatis abbas v. 1008-1024 , ff. 233va-236rbPassio sanctarum Agapes, Chioniae et Irenes virginum martyrum Thessalonicae [pars altera Passionis sanctae Anastasiae], ff. 272ra (l. 14)-273vb (l. 6)Passio sanctae Theodotae cum tribus filiis martyris Niceae [tertia pars Passionis sanctae Anastasiae], ff. 273vb (l. 7)-276ra (l. 24)Passio sanctae Anastasiae martyris [pars IV Passionis], ff. 276ra (l. 25)-277raHomilia de vita sancti Prosperi episcopi Regii Lepidi in Aemilia , ff. 277ra-278vb mutiloPassio sancti Iacobi Intercisi martyris in Perside , f. 279ra-vb acefaloPassio Simonis et Iudae (Thaddaei) (pseudo-Abdias) , ff. 236rb-240rbPassio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. , f. 240rb-vaPassio sanctorum Vitalis et Agricolae , Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , ff. 240va-241rbPassio sanctae Domitillae , ff. 241rb-242raPassio sanctorum quattuor coronatorum , Petrus Neapolitanus subdiaconus fl. 940-970 , ff. 242ra-245rbPassio sancti Theodori ducis, Heracleae mart. , ff. 245rb-248vaSermo in imagine Berytensi Christi crucifixi [BHL 4228], Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , ff. 248va-251vb
U.C. III (ff. 280-283) sec. XII ex.-XIII in. data stimata membr. ff. 4; numerazione moderna; fascicoli 1 (4) dimensioni: 483 x 358 (f. 280r); specchio di scrittura: 27 [385] 71 x 22/5 [130 (7/7) 130] 7/50; rr. 44/ll. 44 (f. 280r); rr. 40/ll. 41 (ff. 282-283)scritture e mani minuscola carolina; note generali sulla scrittura: il testo a f. 283ra-va è vergato da una mano più tarda (sec. XIII) decorato Iniziali decorate: iniziali decorate a inchiostro rosso e blu con motivi geometrici; iniziali toccate di rosso rubricatoEnte possessore Bosco ai Frati (Firenze), San Bonaventura, convento OFM (a. 1438-1789)Nomi Cosmas Iohannis de Medicis (1389-1464) , donatore (a. 1438); Laurentius Iohannis de Medicis (a. 1395-1440 ca), donatore (a. 1438); Ciatti Pietro (sec. XVIII. 2-XIX in.), restauratore (sec. XVIII ex.)Vita sancti Albini , Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , ff. 280ra-281vb
Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis , f. 281vSermones quidam , ff. 282ra-283vb 2 sermones
Note Il codice, composito organizzato, risulta costituito da 3 unità codicologiche: a una sezione originaria, coincidente con i ff. 1-229, è stata aggiunta una seconda unità, cronologicamente più tarda, ff. 230-279, ma testualmente in perfetta continuità con la prima. Di fatto le sezioni I e II costituiscono un Passionario per l'intero anno liturgico (s. Andrea, 30 nov. - s. Giacomo, 27 nov.): il testo della vita di s. Gallo, che si conclude mutilo con la prima sezione a f. 229vb, procede senza soluzione di continuità nella II unità a f. 230ra (f. 229vb expl.: cooperante tantam piscium copiam ; f. 230ra inc.: cepit ut numquam fratribus ). Anche la III sezione, ff. 280-283, contiene testi agiografici e liturgici, ma non è funzionale alle prime due unità. Per il suo contenuto agiografico la sezione originaria del codice è sicuramente di origine fiorentina, in possesso all'inizio del sec. XV del monastero di Santa Maria degli Angeli (cfr. Storia del ms.). Come si deduce dalla descrizione offerta dal Bandini (BML, Acquisti e Doni 142, f. 20r) il codice, all'epoca della donazione da parte dei fratelli Cosimo e Lorenzo de' Medici al convento del Bosco ai Frati in Mugello (S. Francesco in Agro Mugellano, di Nemore o del Bosco) nel 1438, era già assemblato nelle tre unità attuali (cfr. in bibl. Castaldi Nuovi testimoni , pp. 120-21 e n. 148).
Responsabile scheda: Rossella De PierroScheda derivata da: MEL
Altri progetti collegati:
ABC MEL Permalink: http://www.mirabileweb.it/manuscript/firenze-biblioteca-medicea-laurenziana-mugellano-1-manoscript/229093