Scheda TETRA
Ambrosius Autpertus m. 30-1-784
Libellus de conflictu vitiorum atque virtutum
(De conflictu vitiorum atque virtutum)
inc. Apostolica vox clamat per orbem, atque in procinctu fidei positis, ne securitate torpeant, dicit: «Omnes qui pie volunt vivere... patientur». Et ecce quia Christianitas in suis principibus iam religiosa expl. libellum potius De conflictu vitiorum atque virtutum nuncupare malui. in quo, si aedificationis aliquid repperis, hunc legendum et aliis tradere debes
Riferimenti
CALMA
vol. I 2 p. 202; (ed. rif.) CCCM vol. 27 B p. 909-31; CSLMIt p. 12-3; ILWVV n. 455; Te.Tra. vol. II p. 78-81; CPL p. 56
Amiens, Bibliothèque Centrale Louis Aragon (olim Bibliothèque Municipale), 214
Arras, Médiathèque de l'Abbaye Saint-Vaast (olim Bibliothèque Municipale), 930 (327)
Augsburg, Staats- und Stadtbibliothek, 2° 183 , ff. 42v-52vAugsburg, Universitätsbibliothek, I.2.4° 36 Augsburg, Universitätsbibliothek, II.1.4° 52 Augsburg, Universitätsbibliothek, II.1.8° 30 , ff. 94r-116vBasel/Bâle, Universitätsbibliothek (olim Öffentliche Bibliothek der Universität), F III 15 e IV, ff. 27r-50vBologna, Biblioteca Comunale dell'Archiginnasio, Serie A 933 Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 625-36 (1125) Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 1893-99 (952) Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 8344-46 (3197) Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 8714-19 (1326) Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 11740-48 (1392) Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 20716-19 (1099) Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), II 2297 (1116) Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), II 2313 (1487) Camaldoli (Arezzo), Monastero di Camaldoli. Biblioteca, 151 , ff. 32va-35vbCamaldoli (Arezzo), Monastero di Camaldoli. Biblioteca, 151 , ff. 32va-35vbCambridge, Corpus Christi College, Ms. 57 (B. 4) Cambridge, Corpus Christi College, Ms. 63 (B. 7) , ff. 43v-47rCambridge, Corpus Christi College, Ms. 481 (T. 393) , pp. 595-636Cambridge, Gonville and Caius College, 290/682 II, pp. 91b-95bCambridge, Peterhouse, Mediaeval and Musical Manuscripts (in deposito presso la University Library), 197 (2.0.1) , ff. 140r-147rChambéry, Médiathèque Jean-Jacques Rousseau (olim Bibliothèque Municipale), Fonds ancien 10 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barb. lat. 689 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barb. lat. 704 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Chig. A.V.142 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 973 , ff. 24r-25v cc. 23-25Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 17 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ross. 242 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 281 , ff. 197vb-203vbDublin, Trinity College, 514 (E.5.3) Erlangen, Universitätsbibliothek Erlangen-Nürnberg, 188 (Irm. 262) Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ashburnham 83 Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 433 II (ff. 49-126), ff. 120v-124vFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 14.5 , ff. 36v-47rFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 19.29 , ff. 237r-245rFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Redi 58 , ff. 82v-89rFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, San Marco 538 , ff. 123r-136vFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, San Marco 626 Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. soppr. B.3.748 , ff. 102ra-112vbFirenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. soppr. H.9.1734 , ff. 85va-100raFrankfurt a.M., Stadt- und Universitätsbibliothek, Praed. 33 , ff. 10v-16rGraz, Universitätsbibliothek, 169 (42/14 Quarto) , ff. 1r-11vGraz, Universitätsbibliothek, 289 (38/53 Folio) , ff. 13r-22vGraz, Universitätsbibliothek, 628 (33/12 Folio) , ff. 232r-239rHereford, Cathedral Library, O.I.3 , ff. 118v-127rHereford, Cathedral Library, P.V.9 , ff. 217r-220vHildesheim, Dombibliothek (olim Beverin'sche Bibliothek), 727 , ff. 225r-229vKassel, Universitätsbibliothek Kassel - Landesbibliothek und Murhardsche Bibliothek der Stadt Kassel, Theol. 4° 28 , ff. 90r-94rKlosterneuburg, Bibliothek des Augustiner Chorherrenstiftes, 1123 , ff. 82v-97rKraków, Biblioteka Jagiellonska, 1453 , p. 74fragmentum London, British Library, Add. 40165 London, Lambeth Palace Library, 431 IIIMadrid, Biblioteca Nacional de España, Ms. 373 , ff. 154r-160rMantova, Biblioteca Teresiana (Biblioteca Comunale), 716 (F.III.24) Maynooth, St. Patrick College of Kildare. Russell Library, RB 47 Melk, Stiftsbibliothek, 669 (901; Q. 38) , ff. 21r-34vMilano, Biblioteca Ambrosiana, Trotti 558 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 3801 II, ff. 191va-197vb cap. 1-26München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 4601 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6010 , ff. 65r-108vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 10157 (Pal. 157) , ff. 14vb-26vbMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 13080 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14500 II, ff. 100r-120rMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14746 , ff. 100-München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 17059 Namur, Musée des Arts Anciens du Namurois, Fonds de la ville 91 , ff. 93v-103vNew Haven, CT, Yale University, Beinecke Rare Book and Manuscript Library, 311 I, ff. 42r-61vNew Haven, CT, Yale University, Beinecke Rare Book and Manuscript Library, T.E. Marston Collection accession n. 20060206-b , ff. 1-29Oxford, Corpus Christi College, 457 , ff. 36r-v, 47r-vfragmenta Oxford, Magdalen College, lat. 109 Oxford, Merton College, 39 , ff. 11r-16vPadova, Biblioteca Antoniana, Manoscritti 100 , ff. 41r-48vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2029 , ff. 60-Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2077 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2151 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2629 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2731 A , ff. 1-24Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2732 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2843 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2984 A Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 3627 , ff. 34r-47rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 11624 , ff. 110va-114vb 1-26Paris, Bibliothèque Nationale de France. Bibliothèque de l'Arsenal, 250 (432 T.L.) Paris, Bibliothèque Nationale de France. Bibliothèque de l'Arsenal, 1116 (110 H.L.) VI, ff. 166-Pistoia, Biblioteca Comunale Forteguerriana, D.280 , ff. 108r-119vPorto, Biblioteca Pública Municipal, Santa Cruz de Coimbra 80 (859) , ff. 99r-115rRajhrad, Benediktinské Opatství Rajhrad; Muzeum Brnenska (olim Brno, Moravská Zemská Knihovna, Benedektíni Rajhrad), R 402 (D/K. I. bb. 6) Rouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), O. 55 (1407) Rouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), U. 40 (1378) Rouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), U. 136 (1468) San Gimignano (Siena), Biblioteca e Archivio Comunale, 15 , ff. 180r-189v capp. I-XXVISankt Gallen, Stiftsbibliothek, 141 , pp. 70-108Sevilla, Biblioteca Capitular y Colombina, 5-6-29 , ff. 24r-30rSevilla, Biblioteca Capitular y Colombina, 7-2-37 , ff. 265v-278vSiena, Biblioteca Comunale degli Intronati, H.VIII.10 IV (ff. 39-60), ff. 59r-60vSiena, Biblioteca Comunale degli Intronati, H.VIII.10 IV (ff. (39-60), ff. 59r-60vTodi (Perugia), Biblioteca Comunale «Lorenzo Leonii», 179 (cat. 2008: 99) , f. 125r-vexcerptum Tours, Bibliothèque Municipale, 396 , ff. 44r-46r fragm.Trier, Stadtbibliothek, Hs. 200/1190 8° II, ff. 35ra-40vbTroyes, Médiathèque du Grand Troyes (olim Bibliothèque Municipale), Fonds ancien 956 Utrecht, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Hs. 52 (3.F.5) Utrecht, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Hs. 373 (4.B.6) Villanova, PA, Villanova University. Falvey Memorial Library, OM 1 , ff. 125r-144vWarszawa, Biblioteka Narodowa, 3013 II , ff. 204r-214rWarszawa, Biblioteka Uniwersytecka, 7 Wellington, Alexander Turnbull Library, s.n. (cat. 3) Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 728 , ff. 213ra-216vaWien, Österreichische Nationalbibliothek, 1147 , ff. 49v-69vWien, Schottenkloster, Stiftsbibliothek, 241 (Hübl 187) Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Helmst. 122 (143) , ff. 337vb-343vbWorcester, Cathedral and Chapter Library, F. 75 , ff. 196v-207vZwettl, Bibliothek des Zisterzienserstifts, 357 I, ff. 12vb-22rbTradizione del testo: Il Libellus fu immediatamente recepito nel medioevo: nel terzo quarto dell''VIII sec. un Liber de numeris tedesco contiene citazioni dall''opera di Autperto; centro di diffusione fu l''abbazia di Benediktbeuern, al cui abate Lantfrido fu inviato il trattato; sono conservate copie prodotte a Benediktbeuern e Skt. Emmeram all''inizio del IX sec. Molto presto il Libellus servì da modello ad Alcuino per il suo trattato sullo stesso tema; in area franca il testo circolava però in una redazione abbreviata , testimoniata da numerosi codici (i più antichi sono il ms. Firenze, Bibl. Laurenziana, Ashburnham 83 e il ms. Paris, BN lat. 2731 A). Il ms. Cambridge, Corpus Christi College 57 documenta la presenza del Libellus in contesto anglosassone intorno all''anno Mille. Il trattato è stato utilizzato come testo per la vita monastica, talvolta rimaneggiato (ad esempio da Giovanni di Fécamp, o in una versione diffusa presso i Cistercensi).
(da Te.Tra II, scheda a cura di Peter Erhart)Bibliografia filologica: H. Silvestre, A propos de la récente édition des «opera omnia» d''Ambroise Autpert , «Scriptorium» 36 (1982), pp. 304-313
Ambrosii Autperti Opera , ed. R. Weber, Turnhout 1975 (CCCM 27-27a), 1979 (CCCM 27b)
R. Weber, Les sermons d''Ambroise Autpert , «Revue Bénédictine» 86 (1976), pp. 321-327
J. Leclercq, Analecta monastica. Deuxième série, I. La prière au sujet des vices et des vertus , Roma 1953 (Studia Anselmiana 31), pp. 3-17 L'opera in alcuni mss. viene attribuita ad Ambrogio in altri a Gregorio Magno.Traduzioni, commenti, etc. Vos, qui sub Christo mundo certatis in isto
Spoglio inventariale 88- 88. I. Allegorie super V libros Moysi, Iosue, et Iudicum. Augustinus de iterando penitentia, hencheridion, omilie super Missus est. Epistole Anselmi , auctoritates diversorum doctorum, Ysidorus de summo bono, Augustinus de conflictu vitiorum et virtutum. Firenze - S. Marco, convento OP 225- 6. Augustinus contra Faustum, item de divinatione demonum, de mendacio et contra mendacium, soliloquiorum ad se ipsum, de symbolo contra Iudeos et Arrianos, de conflictu vitiorum et virtutum, de spiritu et anima, de immortalitate animae, de contemptu mundi, de beato latrone, de triplici habitaculo, in volumine magno viridi in membranis. Firenze - S. Marco, convento OP 232- 3. Augustini homeliae super Mattheum, Lucam, et Iohannem, item de sermone domini in monte, de decem chordis, dialogus Augustini et Orosii, Ambrosius de trinitate, Augustinus de conflictu vitiorum et virtutum, passio sancti Thomae Canthuriensi archiepiscopi, et in fine quaedam de conceptu beatae virginis, in volumine pagonazo satis magno in membranis. Firenze - S. Marco, convento OP 259- 5. Sancti Cipriani de sacramento dominici calicis, coena eiusdem, Augustinus de vita Christiana, de penitentia, de videndo deum, enchiridion, de conflictu vitiorum et virtutum, de decem chordis, item de miraculis sancti Basilii, vita Theophili vice domini, miraculum pulchrum, Bedae de eo qui mortuus fuerat et revixit, vita Iohannis et Archadii heremitarum, soliloquia Isidori, vita sancti Alexii, Petrus Damianus de miraculis beatae virginis Mariae, item sequentia sancti Michaelis Archangeli, in volumine parvo fulvo in membranis. Firenze - S. Marco, convento OP 259- 5. Sancti Cipriani de sacramento dominici calicis, coena eiusdem, Augustinus de vita Christiana, de penitentia, de videndo deum, enchiridion, de conflictu vitiorum et virtutum, de decem chordis, item de miraculis sancti Basilii, vita Theophili vice domini, miraculum pulchrum, Bedae de eo qui mortuus fuerat et revixit, vita Iohannis et Archadii heremitarum, soliloquia Isidori, vita sancti Alexii, Petrus Damianus de miraculis beatae virginis Mariae, item sequentia sancti Michaelis Archangeli, in volumine parvo fulvo in membranis. Firenze - S. Maria Assunta (Badia Fiorentina), abbazia 192- Augustinus ad quendam comitem et Ambrosius de conflictu vitiorum et alia in membranis volumine parvo corio rubeo s. 18 Firenze - S. Maria Novella, convento. [Inventario di Santa Maria Novella] 73- Liber de conflictu vitiorum et virtutum beati Anbrosii et ars dictaminis secundum dominum capuanum et vita beati Dominici. Firenze - S. Spirito, convento OESA 201- Liber undecimus mediocris, Augustinus de conflictu vitiorum, eiusdem ad Orosium, quedam abstractiones ex libris Gregorij, completus, copertus de corio albo, cuius principium in secunda carta Certe multis , finis negotium omnipotenti.
Altri progetti collegati:
ABC CODEX MAGI MEL RICABIM Permalink: http://www.mirabileweb.it/title/libellus-de-conflictu-vitiorum-atque-virtutum-ambr-title/4227