Scheda TETRA
Isidorus Hispalensis episcopus n. 560 ca., m. 4-4-636
De viris illustribus
Riferimenti
CPL
n. 1206; Te.Tra. vol. II p. 299-307; CHAP (2020) p. 229, n. 226
Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, Phillipps 1848 (Rose 22r, Meerm. 740) , f. 1rexcerptum de Victore Tunnunensi Bern, Burgerbibliothek, 289 , ff. 19v-26vBern, Burgerbibliothek, 676 , ff. 137r- excerptaBoulogne-sur-Mer, Bibliothèque des Annonciades (olim Bibliothèque Municipale), 37 Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 144 (1264) Cambridge, Corpus Christi College, Ms. 331 (V. 2) Cambridge, King's College, Ms. 9 Cambridge, University Library, Kk.4.6 (2021) , ff. 213r-216rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barb. lat. 550 (olim XI 193) Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Chig. A.V.131 , ff. 75r-86rrecensio brevis Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 849 , ff. 113r-126rrecensio brevis Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 1720 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 551 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Urb. lat. 382 (606) , ff. 167v-173rEl Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo de El Escorial, d.I.1 «Codex Aemilianensis» El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo de El Escorial, d.I.2 «Codex Albeldensis seu Vigilanus» El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo de El Escorial, &.IV.23 , ff. 41r-48vFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 447 , ff. 36r-41v incompletoFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 22 dex. 12 , ff. 112ra-114rbFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 23.20 Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 67.12 , ff. 252r-259rFirenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. soppr. I.7.46 , ff. 31ra-35rbFirenze, Biblioteca Riccardiana, 410 , ff. 18v-28rHereford, Cathedral Library, O.III.2 , ff. 58r-65vLeiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 103 , ff. 32r-39rLeiden, Bibliotheek der Universiteit, Vulc. 20.II.a , f. 1rexcerptum de Victore Tunnunensi León, Archivo-Biblioteca de la Santa Iglesia Catedral, 22 , ff. 132va-139raLondon, British Library, Add. 15218 London, British Library, Cotton Vespasian A. XIII , ff. 86 e sgg.London, British Library, Cotton Vespasian A. XIII II, ff. 86r-93rLondon, British Library, Cotton Vespasian B. XIII , ff. 63v-66rLondon, British Library, Egerton 1873 , ff. 236r-242rLondon, British Library, Harley 6503 , ff. 42ra-49vaLondon, British Library, Royal 5.B.VIII , ff. 131v-136London, British Library, Royal 13.A.XXI IV, ff. 172v-192London, Lambeth Palace Library, 76 London, Lambeth Palace Library, 202 Madrid, Biblioteca de la Real Academia de la Historia, Códices 80 (3; 12-11-1/3) , 6vc-9vbMadrid, Biblioteca Nacional de España, Ms. 1376 Madrid, Biblioteca Nacional de España, Ms. 10224 , ff. 70v-84rMadrid, Universidad Complutense, Biblioteca Histórica (olim Biblioteca de la Universidad Central), 134 , ff. 82vb-85vbMilano, Biblioteca Ambrosiana, I 51 sup. Modena, Biblioteca Estense Universitaria, lat. 181 (alfa.O.6.21) , ff. 120r-127rMontecassino (Frosinone), Archivio dell'Abbazia (Biblioteca Statale del Monumento Nazionale), 294 , ff. 64v-75vMontpellier, Bibliothèque Interuniversitaire, Section de Médecine, H 406 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 748 (Vict. 35) III, f. 64r-v c. 4Oxford, Bodleian Library, Bodl. 391 (S.C. 2222) Oxford, Bodleian Library, Rawlinson D. 338 (S.C. 13125) Oxford, Queen's College, 319 I, ff. 38v-42rOxford, St. John's College, 115 , ff. 93v-101vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 1791 IIexcerpta Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 1906 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 12160 Roma, Biblioteca Vallicelliana, C. 19 , ff. 1r-9rRoma, Biblioteca Vallicelliana, C. 23 Salamanca, Universidad de Salamanca. Biblioteca General Histórica, Ms. 2313 , ff. 185r-190rSegorbe, Museo Catedralicio Diocesano, G 1 (+) , ff. 58r-75vSiena, Biblioteca Comunale degli Intronati, K.VII.3 , ff. 69v-81vSiena, Biblioteca Comunale degli Intronati, K.VII.3 , ff. 71r-81v lacunosoToledo, Archivo y Biblioteca Capitulares (olim Biblioteca del Cabildo), 27-26 , ff. 60r-68rUppsala, Universitetsbibliotek (Carolina), C 918 I, f. 179r XVIII Vita Probae Venezia, Biblioteca Nazionale Marciana, lat. Z. 467 (1557) Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 138 , ff. 35r-45vWolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Aug. 2° 83. 8 (2842) excerptum Tradizione del testo: Sotto il nome di Isidoro si tramandano due versioni del De viris illustribus, ma solo quella breve (in 33 capitoli) è da attribuirsi a lui. Nell''altra i 33 capitoli isidoriani sono fusi con altri 13 e subiscono una riorganizzazione del materiale. F. Dolbeau colloca la rielaborazione nella Spagna del VII secolo, escludendo un ruolo di Isidoro (come invece precedentemente si pensava). L''opera è tramandata da un alto numero di manoscritti, anche se quelli antichi sono pochi; la trasmissione è connessa a quella delle opere omonime di Gennadio e Gerolamo. I testimoni si dividono in due grandi gruppi. La famiglia 'brauliana' accoglie in appendice la Renotatio di Braulione ed è caratterizzata dalla presenza della Vita Iuliani di Ildefonso di Toledo, della Vita Felicis scritta da Giuliano e da un''identica formula di apertura e chiusura all''opuscolo isidoriano (mss. León, Archivo-Biblioteca de la Catedral 22, sigla L ; Madrid, Biblioteca de la Real Academia de la Historia 80 - S ; Montecassino, 294, - T ; Madrid, Biblioteca de la Universidad Complutense 134 - N ). Da un cod. di questa famiglia si originò la versione ampliata. Gli altri mss. appartengono a una famiglia che non ha subìto interventi da parte di Braulione (famiglia 'prebrauliana' e si dividono ulteriormente in rami minori, a seconda delle altre opere che tramandano: alcuni portano la Decretalis, ma la attribuiscono a Gelasio; altri hanno le Allegoriae, il De ortu et obitu patrum e i Proemia; alcuni concordano nell''inserire le Retractationes di Agostino e le Institutiones di Cassiodoro. I codd. più antichi (Montpellier, Bibliothèque de la Faculté de Médicine H. 406, sigla M ; Bern, Burgerbibliothek 289, B ; Hereford, Cathedral Library O.III.2, H ) hanno caratteristiche che li mettono in relazione con l''Irlanda; probabilmente prima che Braulione lavorasse alla sua edizione, a cui allegò la Renotatio, un esemplare del De viris lasciò la Spagna e diede vita alla tradizione più ampiamente diffusa, mentre la circolazione della redazione brauliana restò limitata alla penisola iberica. (da Te.Tra II, scheda a cura di Carmen Codoñer)Bibliografia filologica: - F. Dolbeau, Une refonte wisigothique du de uiris illustribus d''Isidore en De Tertullien aux mozarabes , t. II, Antiquité tardive et christianisme ancien (VIe-IXe siècles) , ed. L. Holtz.- J. Cl. Fredouille, Paris, 1992, pp. 41-56; - J. A. de Aldama, Indicaciones sobre la cronología de las obras de S. Isidoro , en Miscellanea Isidoriana, Roma, 1936, pp. 57-89; - El 'De uiris illustribus'' de Isidoro de Sevilla , estudio y edición crítica por Carmen Codoñer, Salamanca, CSIC, 1964; - De uiris illustribus siue de scriptoribus ecclesiasticis cum Gennadio de iisdem , [Coloniae, cur. Henricus Quentell.- c. 1481, princeps ] Risorse esterne collegate Clavis Historicorum Antiquitatis Posterioris (CHAP) TETRA_123_Isidorus, De viris illustribus - siglario Codoñer TETRA_124_Isidorus, De viris illustribus - stemma Codoñer
Spoglio inventariale Firenze - Francesco di Pierfilippo Pandolfini 52- Genadius de viris illustribus, Isidorus de viris illustribus, Indelphonsus de viris illustribus, simul in membranis in penna coperto di pagonazo N. 22. Firenze - S. Croce, convento OFM 246- Beda De temporibus. Compotus lune. Isidorus De natura rerum. Alanus de complanctu nature. Cronica Bede. Isidorus De viris illustribus. Firenze - S. Marco, convento OP 330- 16. Bernardus de spirituali exercitio, verba eiusdem de passione domini et quinque epistolae eiusdem, epistola beati Ambrosii ad quendam suum discipulum de moribus et honestate vitae, liber Augustini de speculo animae, expositio Ugonis de Sancto Victore super regula beati Augustini cum tabula per alphabetum, Ysidorus de viris illustribus, Hildefonsus archiepiscopus Tolletanus de viris illustribus, Ysidorus de ortu, vita, et obitu sanctorum patrum veteris et novi testamenti, venerabilis Beda de temporibus, quaedam historia de sacerdotio Yesu Christi, vita sancti Athanasii, astrologia navalis Aristotelis, tractatus de celebratione missae Iohannis Ierson, tractatus de glorificatione sensuum in paradiso magistri Bartholomei Lapaccii Florentini episcopi Coronensis ordinis predicatorum, historia de excidio Constatinopoleos, vita sancti Roberti episcopi, et quaedam alia, in volumine mediocri pagonazo in papiro. Urbino (Pesaro-Urbino) - Guidobaldus I Montis Feretri dux 30-
30. - Hieronymi traductio ex Eusebio de temporibus. Hieronymus de temporibus. Prosper de Temporibus. Marcellini Chronicae de Floratio. Matthaeus palmerius de Temporibus. Hieronymus de viris Illustribus. Gennadius Massiliensis epus de viris Illustribus. Isidorus hispalensis Archiepus de viris Illustribus. Dialfonsus toletanus archiepiscopus de viris Illustribus. Isidorus hispalensis Archiepus de ortu: vita: et obitu sanctorum prum. Bedae venerabilis praesbyteri Chronicae. In Rubro.
Altri progetti collegati:
CODEX MAGI MEL RICABIM Permalink: http://www.mirabileweb.it/title/de-viris-illustribus-isidorus-hispalensis-episcopu-title/2399