Scheda TETRA
Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735
De schematibus et tropis
(De arte metrica liber II)
Riferimenti
CPL
n. 1567; CCSL vol. CXXIII A p. 142-71; CALMA vol. II 2 p. 176; Te.Tra. vol. III p. 50-5
Angers, Médiathèque Toussaint (olim Bibliothèque Municipale), 522 (502) , ff. 26v-35vBamberg, Staatsbibliothek, Class. 43 (M.IV.12) , ff. 182r-187rBarcelona, Arxiu de la Corona d'Aragó, Diversos i Col.leccions, Ripoll 106 Basel/Bâle, Universitätsbibliothek (olim Öffentliche Bibliothek der Universität), F VIII 5 , ff. 12v-18vCambridge, Peterhouse, Mediaeval and Musical Manuscripts (in deposito presso la University Library), 245 (2.4.7) , ff. 38v-42rCambridge, Trinity College, Ms. O.2.24 (1128) Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 13 dex. 6 II (ff. 41-128, I'-III'), ff. 118vb-121vaFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 47.8 , ff. 173r-185vFirenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. soppr. C.4.1080 III, ff. 136-215, ff. 210r-212vKlosterneuburg, Bibliothek des Augustiner Chorherrenstiftes, 345 , ff. 1v-2rexcerpta Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 122 , ff. 79r-85rLondon, British Library, Harley 521 IIMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 756 III, f. 221vexcerpta München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6399 , ff. 22va-30raMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6404 , ff. 45r-49vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14420 I, ff. 15r-20v cum glossisMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14420 III, ff. 49v-54rMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 29672/1 (olim 29051c, 29119) Orléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 199 (176) , pp. 285-288 CCSL 123 A pp. 142-167 l. 251Orléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 295 (248 bis) , pp. 65-69Orléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 296 (249) II, pp. 78-94Orléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 302 (255) II, pp. 137-150Oxford, Bodleian Library, Add. C 144 (S.C. 28188) I, ff. 36r-39vOxford, Bodleian Library, Rawlinson C. 531 (S.C. 12378) Oxford, Corpus Christi College, 43 , ff. 12v-15rOxford, Corpus Christi College, 86 , ff. 230r-237vOxford, Corpus Christi College, 250 I, ff. 28v-30r I-IIOxford, St. John's College, 150 II, ff. 36v-42vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7520 I, ff. 23r-24vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7533 IIParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7558 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 11275 I, ff. 29r-39rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 13377 III, ff. 101r-106vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 14088 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 18520 , ff. 95-102Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 876 , pp. 257-277Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 878 , pp. 131-148Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 1396 II (pp. 13-14) fragmentaSiena, Biblioteca Comunale degli Intronati, G.IX.38 , ff. 46r-52vTodi (Perugia), Biblioteca Comunale «Lorenzo Leonii», 26 (cat. 2008: 43) , ff. 168rb-170rbTrier, Bibliothek des Priesterseminars, 100 (R.VI.3) , ff. 36v-44Warszawa, Biblioteka Narodowa, 12653 III , ff. 233ra-235vbWien, Österreichische Nationalbibliothek, 114 , ff. 17r-24vWolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Gud. lat. 79 (4383) , ff. 56r-61vWorcester, Cathedral and Chapter Library, Q. 5 , ff. 34r-47vZürich, Zentralbibliothek, C 80 (olim 385; cat. 112) 1, ff. Iv-IIv fragm.Tradizione del testo: Beda concepì i due trattati De arte metrica e De schematibus et tropis come un''opera singola, probabilmente nella maturità. La tradizione è vastissima: circa 100 testimoni (Laistner e King ne individuano una settantina; C. Kendall ne riporta 96; qualche frammento è stato scoperto in anni successivi). Non sopravvivono manoscritti inglesi dell''VIII sec.: i più antichi sono continentali del IX. Il testo tornò poi in Inghilterra nel X sec., forse ad opera di Abbone di Fleury (maestro a Ramsey); l''editore deve dunque stampare la forma testuale che circolava sul continente. Tutti i mss. del IX secolo derivano da uno stesso archetipo, ma è difficile stabilire le relazioni tra i testimoni. Prima dell''edizione di C. Kendall, che pubblica entrambi i trattati e supera le precedenti, il De schematibus era stato pubblicato da K. Halm sui codd. Bamberg, Ms. Clas. 43, München Clm 6399 e Clm 14420. Kendall si basa su sedici testimoni:A - Angers, Bibliothèque municipale, 522; B - Bamberg, Staatsbibliothek, Ms. Class. 43; C - Cambridge, Peterhouse, 245; F - München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6399; G - Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 13377; H - Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 14088; K - Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, B.P.L. 122; L - Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 16668; M - München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 6404; N - Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 4841; P - Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 7558; R - Cambridge, Trinity College O. 2. 24 (1128); S - Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 876; T - Trier, Seminarbibliothek, 100; V - Valenciennes, Bibliothèque municipale, 414; W - Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 878. Dopo averli suddivisi in tre grossi raggruppamenti (α - MSCNRW ; β - AFLKPTV ; γ - BGH ), costituisce il testo in modo eclettico, scegliendo la lezione caso per caso. Tra le classi α e β nota infatti poche e lievi discordanze, mentre ritiene γ una fusione delle due precedenti; la diffusione della contaminazione è dimostrata dal fatto che spesso i codici della stessa classe non concordano in lezione. Le scelte di Kendall non sono sempre felici: lo esemplifica il ms. Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, B.P.L. 122, spesso scartato da Kendall, ma che in molti luoghi ha una lezione sicuramente preferibile a quella stampata dall''editore. (da Te.Tra III, scheda a cura di M. Lapidge)Bibliografia filologica: - C. Vircillo Franklin, The Date of Composition of Bede''s «De schematibus et tropis» and «De arte metrica », «Revue Bénédictine» 110 (2000), pp. 199-203; - A. C. Dionisotti, On Bede, Grammars, and Greek , «Revue Bénédictine» 92 (1982), pp. 111-41;- De arte metrica et De schematibus et tropis , ed. C. Kendall in Bedae Venerabilis Opera, I. Opera didascalica cit., CCSL 123A, pp. 59-171; - M. L. W. Laistner - H. H. King, A Hand-List of Bede Manuscripts , Ithaca 1943, pp. 137-8;- De arte metrica , ed. H. Keil, Grammatici Latini cit., Leipzig 1857-1880, VII, pp. 227-60;- De Schematibus et tropis , ed. K. Halm, Rhetores Latini Minores , Leipzig 1863, pp. 607-18Risorse esterne collegate Read full text at Corpus Corporum
Spoglio inventariale Firenze - S. Marco, convento OP 996- 10. Quidam antiqui tractatus et utiles de literis, syllabis, accentibus, pedibus et posituris, de octo partibus orationis, de barbarismo, sollicismo, tropo, ceterisque figuris, et quidam tractatus spirituales et sacri, in volumine mediocri rubeo in membranis.
Altri progetti collegati:
CALMA CODEX MADOC MEL RICABIM Permalink: http://www.mirabileweb.it/title/de-schematibus-et-tropis-beda-venerabilis-n-672-67-title/4762