Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735
De natura rerum
inc. (epigramma): Naturas rerum varias labentis et aevi
Riferimenti
CCSL
vol. 123 A p. 189-234; CPL n. 1343; CALMA vol. II p. 176; Te.Tra. vol. III p. 55-62; ICL (1977) n. 10033 (epigramma prefatorio); Lapidge Bede's Latin Poetry (2019) pp. 99-100, 328 (ed. del solo epigramma prefatorio)
Aberystwyth, National Library of Wales, Peniarth 540
fragm.Admont, Bibliothek des Benediktinerstifts, 111 , ff. 1v-9vAmiens, Bibliothèque Centrale Louis Aragon (olim Bibliothèque Municipale), 222 , ff. 19r-26v f. 19r epigramma prefatorioAngers, Médiathèque Toussaint (olim Bibliothèque Municipale), 476 (460) , ff. 59v-66Angers, Médiathèque Toussaint (olim Bibliothèque Municipale), 477 (461) II, ff. 10r-18vAustin, TX, University of Texas, Harry Ransom Humanities Research Center, HRC 29 , ff. 2v-11vBaltimore, MD, Walters Art Museum, W. 73 excerpta Bamberg, Staatsbibliothek, Patr. 101 (B.V.19) , ff. 86-100vBerlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, Hdschr. 98 1Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, Phillipps 1831 (Rose 128) , ff. 91-99v f. 91r epigramma prefatorioBerlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, Phillipps 1832 (Rose 130, Meerm. 718) , ff. 1-9Bern, Burgerbibliothek, 285 , ff. 99v-108vBern, Burgerbibliothek, 610 , ff. 52v-69vBesançon, Bibliothèque Municipale d'Etudes et de Conservation, 186 , ff. 26-32Bordeaux, Bibliothèque Municipale, 11 , ff. 198v-209v, 210v-213 estrattiBruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 9728-34 (1441) , f. 197vBruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 9837-40 (1361) , ff. 1v-8Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 9932-34 (1359) , ff. 1v-12Cambrai, Le Labo - Cambrai (olim Bibliothèque Municipale), 249 (239) , ff. 2-8vCambridge, Corpus Christi College, Ms. 359 (9. 5) , ff. 73v-74Cambridge, Trinity College, Ms. O.8.6 (1381) , ff. 1-10vCambridge, University Library, Ff.1.27 , p. 116excerpta Cambridge, University Library, Gg.2.21 , pp. 190-200 (ff. 95v-100r)Cambridge, University Library, Ii.1.32 , ff. 203-11Carpentras, Bibliothèque Inguimbertine (olim Bibliothèque Municipale), 1792 (P., XXIII, t. II) Cava de' Tirreni (Salerno), Archivio e Biblioteca della Badia, 3 , ff. 137-150, 192-208vChartres, Médiathèque «L'Apostrophe» (olim Bibliothèque Municipale), 19 (26) (+) , ff. 87v-94vChartres, Médiathèque «L'Apostrophe» (olim Bibliothèque Municipale), 70 (45) (+) , ff. 72-73Chartres, Médiathèque «L'Apostrophe» (olim Bibliothèque Municipale), 80 (90) (+) , ff. 19r-34vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barb. lat. 477 I, ff. 72v-88Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 6 II, ff. 15r-18vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 317 , ff. 111-114vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1401 II, ff. 20v-26r 1-22Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1449 , ff. 105r-112v f. 105r epigramma prefatorioCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 123 , ff. 127-219vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 309 , ff. 107v-117Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 755 I, ff. 1-99 [eccetto i ff- 18-21], ff. 88-92vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1038 , ff. 129-135vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1260 , ff. 1r-7v, 84r-vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1405 , ff. 56r-84r 1-47Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ross. 247 , ff. 8-19vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 642 , ff. 1-6vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 643 , ff. 1r-9rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 644 , ff. 1v-6vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 645 , ff. 81v-92vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 5530 , ff. 3-4Cividale del Friuli (Udine), Museo Archeologico Nazionale, Biblioteca Capitolare LXVII , ff. 61va-65va, 156ra-157raDijon, Bibliothèque Municipale, 77 (57) , f. 209vDijon, Bibliothèque Municipale, 448 (269) , ff. 25v, 201-203v, 173-176El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo de El Escorial, l.I.3 , ff. 233v-238vEl Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo de El Escorial, r.III.9 , f. 120vFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 29.24 , ff. 63-69vFirenze, Biblioteca Riccardiana, 379 I, ff. 1r-19rFreiburg i.Br., Erzbischöfliches Archiv, Hs. 35 , ff. 19r-31rGenève, Bibliothèque de Genève (olim Bibliothèque Publique et Universitaire), lat. 50 , ff. 24-32Graz, Universitätsbibliothek, 297 (39/9 Folio) , ff. 1r-9vHereford, Cathedral Library, O.I.12 , ff. 59r-75vIvrea (Torino), Biblioteca Capitolare, XXXII (3) Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Aug. Perg. CLXVII , ff. 18-20vKarlsruhe, Badische Landesbibliothek, Karlsruhe 442 , ff. 21v-27vKlosterneuburg, Bibliothek des Augustiner Chorherrenstiftes, 685 , ff. 1v-8vKöln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, 103 (Darmst. 2103) , ff. 23v-35Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 4° 57 , ff. 128v-136Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 4° 75 , ff. 118v-127Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 8° 15 , f. 188r-v capp. 14-17London, British Library, Add. 34749 I, ff. 3-14London, British Library, Cotton Caligula A. XV I, f. 71London, British Library, Cotton Domitianus A. I I, f. 2r fragm. (l. II)London, British Library, Cotton Tiberius E. IV , ff. 125-131vLondon, British Library, Cotton Titus D. XXVI «Ælfwine's Prayerbook» London, British Library, Cotton Titus D. XXVII «Ælfwine's Prayerbook» London, British Library, Cotton Vespasian B. XIII , ff. 22v-26vLondon, British Library, Egerton 3088 , ff. 68v-76vLondon, British Library, Harley 3091 , ff. 6r-12rLondon, British Library, Harley 3105 , ff. 90-99London, British Library, Harley 3735 , ff. 3v-5London, British Library, Royal 13.A.XI , ff. 14-22London, British Library, Sloane 2030 , ff. 3r-9rLongleat House (Warminster, Wiltshire), Library of the Marquess of Bath, 117 , ff. 2v-8vLucca, Biblioteca Capitolare Feliniana, 490 III, ff. 310r-321rLucca, Biblioteca Capitolare Feliniana, 490 , ff. 310r-321rLyon, Bibliothèque de la Part-Dieu (olim Bibliothèque Municipale), Fonds du Palais des Arts 45 , ff. 149-156Madrid, Biblioteca Nacional de España, Ms. 19 , ff. 114-134Madrid, Biblioteca Nacional de España, Ms. 3307 , f. 72Melk, Stiftsbibliothek, 348 (382; G. 48) , pp. 1-17Melk, Stiftsbibliothek, 412 (370; G. 32) , pp. 1-16 p. 1 epigramma prefatorioMilano, Biblioteca Ambrosiana, D 48 inf. , 56v-66rMonza (Monza e Brianza), Biblioteca Capitolare, f-9/176 , ff. 83-92vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 175 , ff. 1-8vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 210 , ff. 129v-144vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 4355 , ff. 6-16vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 17145 III, ff. 57-66vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 21557 III, ff. 84r-93vNapoli, Biblioteca Nazionale «Vittorio Emanuele III», V.A.13 , ff. 49r-55rNew Haven, CT, Yale University Cushing/Whitney Medical Library, Historical Library 25 , ff. 73v-74Orléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 31 (28) , pp. 221-229Oxford, Bodleian Library, Auct. F.3.14 (S.C. 2372) , ff. 20-27vOxford, Bodleian Library, Canon. misc. 560 (S.C. 20036) , ff. 4v-24Oxford, Bodleian Library, Digby 63 (S.C. 1664) , ff. 33v-34vOxford, Bodleian Library, e Mus. 223 (S.C. 3538) , ff. 153-161Oxford, Lincoln College (in deposito presso la Bodleian Library), lat. 96 , ff. 127v-132Oxford, Magdalen College, lat. 183 , ff. 1-11Oxford, St. John's College, 17 , ff. 62r-65rParis, Bibliothèque Mazarine, 175 II, f. 160vexcerptum Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 446 , ff. 198-202vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 1956 , ff. 76ra-81raParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2340 (deperditus) Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 3563 II ff. 118v-122rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 4860 , ff. 108-111vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 5239 , ff. 24r-32rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 5543 , ff. 76v-85Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7299 A , ff. 66v-70r excerptaParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7361 , f. 42vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7400 B , ff. 12-27Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7418 , ff. 123-137vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7887 II incompletoParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 11130 , ff. 69v-81vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 13013 , ff. 30-37Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 14088 I, ff. 50-59Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 15685 , ff. 1-10Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 16361 , pp. 1-18Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 1612 , ff. 1-7Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 1615 , ff. 128v-135Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 1632 , ff. 1-9Pommersfelden, Gräflich Schönbornsche Bibliothek, 53 , ff. 1v-13vRouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), A. 292 (26) , ff. 164-173vRouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), U. 74 (1177) , ff. 282v-288vSan Marino, CA, Henry E. Huntington Library and Art Gallery, HM 1345 , ff. 40-46vSankt Gallen, Stiftsbibliothek, 240 , pp. 116-189Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 248 , pp. 83-92aSankt Gallen, Stiftsbibliothek, 250 , pp. 121-145Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 251 , pp. 33-44Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 397 , pp. 123-140Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 878 , pp. 242-262Schaffhausen, Stadtbibliothek, Min. 61 , ff. 1r-9rStonyhurst, Lancashire, Stonyhurst College, Archives XXVI (Ker 26) , ff. 2-10vStrasbourg, Bibliothèque du Grand Séminaire, s.n. frag.Strasbourg, Bibliothèque Nationale et Universitaire, 326 (Latin 275) , ff. 1-10vStuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Theol. et phil. 4° 172 , ff. 1-7vTrier, Bistumsarchiv (Bischöfliches Archiv, olim Dombibliothek), Abt. 95, 6 , ff. 58-65Trier, Stadtbibliothek, Hs. 2500 (olim Malibu [ora Los Angeles], The J. Paul Getty Museum, Ludwig XII 3) , ff. 142v-149Utrecht, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Hs. 73 (4.J.11) , ff. 95-109vValència, Arxiu i Biblioteca de la Catedral, 93 (240) València, Biblioteca de la Universitat. Biblioteca Històrica, 46 (738; cat. 227) Valenciennes, Bibliothèque Municipale, 174 (166) , ff. 1v-13vValenciennes, Bibliothèque Municipale, 343 (330 bis) , ff. 14r-22vVercelli, Biblioteca Capitolare Eusebiana, CXXXVIII (143) , ff. 69-96Villanova, PA, Villanova University. Falvey Memorial Library, OM 3 , ff. 149-160rWien, Österreichische Nationalbibliothek, 387 , ff. 130v-156v f. 130v epigramma prefatorioWien, Österreichische Nationalbibliothek, 522 (Salisb. 379) , ff. 3-29Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 12600 , ff. 97-105Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Helmst. 696 (760) , f. 62vexcerpta Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Weiss. 66 (4150) II, ff. 54-61vWürzburg, Universitätsbibliothek, M.p.th.f. 187 York, Minster Library, 42 (Bernard 1697) Zürich, Zentralbibliothek, C 62 (olim 282; cat. 92) III, ff. 224v-232vZürich, Zentralbibliothek, Car. C 176 (346) V, ff. 188-202vZwettl, Bibliothek des Zisterzienserstifts, 296 , ff. 3-12vTradizione del testo: L'opera è databile all'incirca all'inizio dell'VIII sec. I manoscritti sono molto numerosi; dopo la catalogazione di Laistner e King, l'editore moderno C.W. Jones ne ha individuati 134 e ne ha esaminati direttamente 97, scegliendone dieci su cui basare la propria edizione: A - Melk, Stiftsbibliothek, 412; C - Amiens, Bibliothèque municipale, 222; E - London, British Library, Royal 13. A. XI; G - St Gallen, Stiftsbibliothek, 251; L - Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1449; M - Berlin, Staatsbibliothek, Phillipps 1830 + 1832; N - Paris, Bibliothèque nationale, n. a. lat. 1615; Sm - München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 210; Sv - Wien, Österreichische Nationalbibliothek, lat. 387; V - Berlin, Staatsbibliothek, Phillipps 1831. Non vi sono manoscritti inglesi dell'VIII sec.; quelli inglesi posteriori derivano da copie continentali, forse giunte in Britannia al seguito di Abbone di Fleury. Jones ritiene impossibile individuare relazioni sicure tra i manoscritti, e dunque non indica quali a suo giudizio possano trasmettere il testo più prossimo all'originale; sceglie caso per caso la lezione che ritiene migliore. È chiaro che in un secolo di permanenza sul continente il testo si è molto corrotto; tuttavia un criterio di giudizio (trascurato da Jones) esiste. I codici delle auctoritates classiche a disposizione di Beda erano molto buoni, in particolare quelli di Plinio il Vecchio (per il quale il testo di Beda è utile come tradizione indiretta): la fedeltà del testimone di Beda al testo classico ne indica dunque il valore. (da Te.Tra III, scheda a cura di M. Lapidge)Bibliografia filologica: - Bedae Venerabilis Opera , ed. C.W. Jones, I. Opera didascalica , CCSL 123°, pp. 173-234; - M.L.W. Laistner - H.H. King, A Hand-List of Bede Manuscripts , Ithaca 1943, pp. 139-44;- Opera Bedae Venerabilis presbyteri Anglosaxonis , ed. J. Herwagen, 8 vols. in 4, Basel 1563 ICL 10033 forse parte del perduto Liber epigrammatum Traduzioni, commenti, etc. Fragmentum de luna
Risorse esterne collegate Read full text at Corpus Corporum
Altri progetti collegati:
CALMA MEL Permalink: http://www.mirabileweb.it/title/de-natura-rerum-beda-venerabilis-n-672-673-ca-m-26-title/2313