Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735
De natura rerum
inc. (epigramma): Naturas rerum varias labentis et aevi
Riferimenti
CCSL
vol. 123 A p. 189-234; CPL n. 1343; CALMA vol. II p. 176; Te.Tra. vol. III p. 55-62; ICL (1977) n. 10033 (epigramma prefatorio); Lapidge Bede's Latin Poetry (2019) pp. 99-100, 328 (ed. del solo epigramma prefatorio)
Aberystwyth, National Library of Wales, Peniarth 540
fragm.Admont, Bibliothek des Benediktinerstifts, 111 , ff. 1v-9vAmiens, Bibliothèque Centrale Louis Aragon (olim Bibliothèque Municipale), 222 , ff. 19r-26v f. 19r epigramma prefatorioAngers, Médiathèque Toussaint (olim Bibliothèque Municipale), 476 (460) , ff. 59v-66Angers, Médiathèque Toussaint (olim Bibliothèque Municipale), 477 (461) II, ff. 10r-18vAustin, TX, University of Texas, Harry Ransom Humanities Research Center, HRC 29 , ff. 2v-11vBaltimore, MD, Walters Art Museum, W. 73 excerpta Bamberg, Staatsbibliothek, Patr. 101 (B.V.19) , ff. 86-100vBerlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, Hdschr. 98 1Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, Phillipps 1831 (Rose 128) , ff. 91-99v f. 91r epigramma prefatorioBerlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preußischer Kulturbesitz, Phillipps 1832 (Rose 130, Meerm. 718) , ff. 1-9Bern, Burgerbibliothek, 285 , ff. 99v-108vBern, Burgerbibliothek, 610 , ff. 52v-69vBesançon, Bibliothèque Municipale d'Etudes et de Conservation, 186 , ff. 26-32Bordeaux, Bibliothèque Municipale, 11 , ff. 198v-209v, 210v-213 estrattiBruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 9728-34 (1441) , f. 197vBruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 9837-40 (1361) , ff. 1v-8Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 9932-34 (1359) , ff. 1v-12Cambrai, Le Labo - Cambrai (olim Bibliothèque Municipale), 249 (239) , ff. 2-8vCambridge, Corpus Christi College, Ms. 359 (9. 5) , ff. 73v-74Cambridge, Trinity College, Ms. O.8.6 (1381) , ff. 1-10vCambridge, University Library, Ff.1.27 , p. 116excerpta Cambridge, University Library, Gg.2.21 , pp. 190-200 (ff. 95v-100r)Cambridge, University Library, Ii.1.32 , ff. 203-11Carpentras, Bibliothèque Inguimbertine (olim Bibliothèque Municipale), 1792 (P., XXIII, t. II) Cava de' Tirreni (Salerno), Archivio e Biblioteca della Badia, 3 , ff. 137-150, 192-208vChartres, Médiathèque «L'Apostrophe» (olim Bibliothèque Municipale), 19 (26) (+) , ff. 87v-94vChartres, Médiathèque «L'Apostrophe» (olim Bibliothèque Municipale), 70 (45) (+) , ff. 72-73Chartres, Médiathèque «L'Apostrophe» (olim Bibliothèque Municipale), 80 (90) (+) , ff. 19r-34vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Barb. lat. 477 I, ff. 72v-88Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ottob. lat. 6 II, ff. 15r-18vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 317 , ff. 111-114vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1401 II, ff. 20v-26r 1-22Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1449 , ff. 105r-112v f. 105r epigramma prefatorioCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 123 , ff. 127-219vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 309 , ff. 107v-117Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 755 I, ff. 1-99 [eccetto i ff- 18-21], ff. 88-92vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1038 , ff. 129-135vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1260 , ff. 1r-7v, 84r-vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1405 , ff. 56r-84r 1-47Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Ross. 247 , ff. 8-19vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 642 , ff. 1-6vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 643 , ff. 1r-9rCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 644 , ff. 1v-6vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 645 , ff. 81v-92vCittà del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 5530 , ff. 3-4Cividale del Friuli (Udine), Museo Archeologico Nazionale, Biblioteca Capitolare LXVII , ff. 61va-65va, 156ra-157raDijon, Bibliothèque Municipale, 77 (57) , f. 209vDijon, Bibliothèque Municipale, 448 (269) , ff. 25v, 201-203v, 173-176El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo de El Escorial, l.I.3 , ff. 233v-238vEl Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo de El Escorial, r.III.9 , f. 120vFirenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 29.24 , ff. 63-69vFirenze, Biblioteca Riccardiana, 379 I, ff. 1r-19rFreiburg i.Br., Erzbischöfliches Archiv, Hs. 35 , ff. 19r-31rGenève, Bibliothèque de Genève (olim Bibliothèque Publique et Universitaire), lat. 50 , ff. 24-32Graz, Universitätsbibliothek, 297 (39/9 Folio) , ff. 1r-9vHereford, Cathedral Library, O.I.12 , ff. 59r-75vIvrea (Torino), Biblioteca Capitolare, XXXII (3) Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Aug. Perg. CLXVII , ff. 18-20vKarlsruhe, Badische Landesbibliothek, Karlsruhe 442 , ff. 21v-27vKlosterneuburg, Bibliothek des Augustiner Chorherrenstiftes, 685 , ff. 1v-8vKöln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, 103 (Darmst. 2103) , ff. 23v-35Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 4° 57 , ff. 128v-136Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 4° 75 , ff. 118v-127Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 8° 15 , f. 188r-v capp. 14-17London, British Library, Add. 34749 I, ff. 3-14London, British Library, Cotton Caligula A. XV I, f. 71London, British Library, Cotton Domitianus A. I I, f. 2r fragm. (l. II)London, British Library, Cotton Tiberius E. IV , ff. 125-131vLondon, British Library, Cotton Titus D. XXVI «Ælfwine's Prayerbook» London, British Library, Cotton Titus D. XXVII «Ælfwine's Prayerbook» London, British Library, Cotton Vespasian B. XIII , ff. 22v-26vLondon, British Library, Egerton 3088 , ff. 68v-76vLondon, British Library, Harley 3091 , ff. 6r-12rLondon, British Library, Harley 3105 , ff. 90-99London, British Library, Harley 3735 , ff. 3v-5London, British Library, Royal 13.A.XI , ff. 14-22London, British Library, Sloane 2030 , ff. 3r-9rLongleat House (Warminster, Wiltshire), Library of the Marquess of Bath, 117 , ff. 2v-8vLucca, Biblioteca Capitolare Feliniana, 490 III, ff. 310r-321rLucca, Biblioteca Capitolare Feliniana, 490 , ff. 310r-321rLyon, Bibliothèque de la Part-Dieu (olim Bibliothèque Municipale), Fonds du Palais des Arts 45 , ff. 149-156Madrid, Biblioteca Nacional de España, Ms. 19 , ff. 114-134Madrid, Biblioteca Nacional de España, Ms. 3307 , f. 72Melk, Stiftsbibliothek, 348 (382; G. 48) , pp. 1-17Melk, Stiftsbibliothek, 412 (370; G. 32) , pp. 1-16 p. 1 epigramma prefatorioMilano, Biblioteca Ambrosiana, D 48 inf. , 56v-66rMonza (Monza e Brianza), Biblioteca Capitolare, f-9/176 , ff. 83-92vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 175 , ff. 1-8vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 210 , ff. 129v-144vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 4355 , ff. 6-16vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 17145 III, ff. 57-66vMünchen, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 21557 III, ff. 84r-93vNapoli, Biblioteca Nazionale «Vittorio Emanuele III», V.A.13 , ff. 49r-55rNew Haven, CT, Yale University Cushing/Whitney Medical Library, Historical Library 25 , ff. 73v-74Orléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 31 (28) , pp. 221-229Oxford, Bodleian Library, Auct. F.3.14 (S.C. 2372) , ff. 20-27vOxford, Bodleian Library, Canon. misc. 560 (S.C. 20036) , ff. 4v-24Oxford, Bodleian Library, Digby 63 (S.C. 1664) , ff. 33v-34vOxford, Bodleian Library, e Mus. 223 (S.C. 3538) , ff. 153-161Oxford, Lincoln College (in deposito presso la Bodleian Library), lat. 96 , ff. 127v-132Oxford, Magdalen College, lat. 183 , ff. 1-11Oxford, St. John's College, 17 , ff. 62r-65rParis, Bibliothèque Mazarine, 175 II, f. 160vexcerptum Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 446 , ff. 198-202vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 1956 , ff. 76ra-81raParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2340 (deperditus) Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 3563 II ff. 118v-122rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 4860 , ff. 108-111vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 5239 , ff. 24r-32rParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 5543 , ff. 76v-85Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7299 A , ff. 66v-70r excerptaParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7361 , f. 42vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7400 B , ff. 12-27Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7418 , ff. 123-137vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7887 II incompletoParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 11130 , ff. 69v-81vParis, Bibliothèque Nationale de France, lat. 13013 , ff. 30-37Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 14088 I, ff. 50-59Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 15685 , ff. 1-10Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 16361 , pp. 1-18Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 1612 , ff. 1-7Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 1615 , ff. 128v-135Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 1632 , ff. 1-9Pommersfelden, Gräflich Schönbornsche Bibliothek, 53 , ff. 1v-13vRouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), A. 292 (26) , ff. 164-173vRouen, Bibliothèque Jacques Villon (olim Bibliothèque Municipale), U. 74 (1177) , ff. 282v-288vSan Marino, CA, Henry E. Huntington Library and Art Gallery, HM 1345 , ff. 40-46vSankt Gallen, Stiftsbibliothek, 240 , pp. 116-189Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 248 , pp. 83-92aSankt Gallen, Stiftsbibliothek, 250 , pp. 121-145Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 251 , pp. 33-44Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 397 , pp. 123-140Sankt Gallen, Stiftsbibliothek, 878 , pp. 242-262Schaffhausen, Stadtbibliothek, Min. 61 , ff. 1r-9rStonyhurst, Lancashire, Stonyhurst College, Archives XXVI (Ker 26) , ff. 2-10vStrasbourg, Bibliothèque du Grand Séminaire, s.n. frag.Strasbourg, Bibliothèque Nationale et Universitaire, 326 (Latin 275) , ff. 1-10vStuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Theol. et phil. 4° 172 , ff. 1-7vTrier, Bistumsarchiv (Bischöfliches Archiv, olim Dombibliothek), Abt. 95, 6 , ff. 58-65Trier, Stadtbibliothek, Hs. 2500 (olim Malibu [ora Los Angeles], The J. Paul Getty Museum, Ludwig XII 3) , ff. 142v-149Utrecht, Bibliotheek der Rijksuniversiteit, Hs. 73 (4.J.11) , ff. 95-109vValència, Arxiu i Biblioteca de la Catedral, 93 (240) València, Biblioteca de la Universitat. Biblioteca Històrica, 46 (738; cat. 227) Valenciennes, Bibliothèque Municipale, 174 (166) , ff. 1v-13vValenciennes, Bibliothèque Municipale, 343 (330 bis) , ff. 14r-22vVercelli, Biblioteca Capitolare Eusebiana, CXXXVIII (143) , ff. 69-96Villanova, PA, Villanova University. Falvey Memorial Library, OM 3 , ff. 149-160rWien, Österreichische Nationalbibliothek, 387 , ff. 130v-156v f. 130v epigramma prefatorioWien, Österreichische Nationalbibliothek, 522 (Salisb. 379) , ff. 3-29Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 12600 , ff. 97-105Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Helmst. 696 (760) , f. 62vexcerpta Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Weiss. 66 (4150) II, ff. 54-61vWürzburg, Universitätsbibliothek, M.p.th.f. 187 York, Minster Library, 42 (Bernard 1697) Zürich, Zentralbibliothek, C 62 (olim 282; cat. 92) III, ff. 224v-232vZürich, Zentralbibliothek, Car. C 176 (346) V, ff. 188-202vZwettl, Bibliothek des Zisterzienserstifts, 296 , ff. 3-12vTradizione del testo: L'opera è databile all'incirca all'inizio dell'VIII sec. I manoscritti sono molto numerosi; dopo la catalogazione di Laistner e King, l'editore moderno C.W. Jones ne ha individuati 134 e ne ha esaminati direttamente 97, scegliendone dieci su cui basare la propria edizione: A - Melk, Stiftsbibliothek, 412; C - Amiens, Bibliothèque municipale, 222; E - London, British Library, Royal 13. A. XI; G - St Gallen, Stiftsbibliothek, 251; L - Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 1449; M - Berlin, Staatsbibliothek, Phillipps 1830 + 1832; N - Paris, Bibliothèque nationale, n. a. lat. 1615; Sm - München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 210; Sv - Wien, Österreichische Nationalbibliothek, lat. 387; V - Berlin, Staatsbibliothek, Phillipps 1831. Non vi sono manoscritti inglesi dell'VIII sec.; quelli inglesi posteriori derivano da copie continentali, forse giunte in Britannia al seguito di Abbone di Fleury. Jones ritiene impossibile individuare relazioni sicure tra i manoscritti, e dunque non indica quali a suo giudizio possano trasmettere il testo più prossimo all'originale; sceglie caso per caso la lezione che ritiene migliore. È chiaro che in un secolo di permanenza sul continente il testo si è molto corrotto; tuttavia un criterio di giudizio (trascurato da Jones) esiste. I codici delle auctoritates classiche a disposizione di Beda erano molto buoni, in particolare quelli di Plinio il Vecchio (per il quale il testo di Beda è utile come tradizione indiretta): la fedeltà del testimone di Beda al testo classico ne indica dunque il valore. (da Te.Tra III, scheda a cura di M. Lapidge)Bibliografia filologica: - Bedae Venerabilis Opera , ed. C.W. Jones, I. Opera didascalica , CCSL 123°, pp. 173-234; - M.L.W. Laistner - H.H. King, A Hand-List of Bede Manuscripts , Ithaca 1943, pp. 139-44;- Opera Bedae Venerabilis presbyteri Anglosaxonis , ed. J. Herwagen, 8 vols. in 4, Basel 1563 ICL 10033 forse parte del perduto Liber epigrammatum Traduzioni, commenti, etc. Fragmentum de luna Liber de ordine creaturarum Isidorus Hispalensis episcopus pseudo Liber de ordine creaturarum
Risorse esterne collegate Read full text at Corpus Corporum
Altri progetti collegati:
CALMA MEL Permalink: http://www.mirabileweb.it/title/de-natura-rerum-beda-venerabilis-n-672-673-ca-m-26-title/2313