Christian Aggeler The Eccentric Hermit-Bishop: Bede, Cuthbert and Farne Island EMS 16 (1999) 17-25
Abstract
Con particolare riferimento alle attività pastorali di Cutberto
Riduci
Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Scheda N: 34 - 594
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-the-eccentric-hermit-bishop-bede-cuthbert-and-far/625135
*
Dominic Alexander Saints and Animals in the Middle Ages Woodbridge-Rochester, NY, The Boydell Press 2008 pp. VIII-200
Abstract
Sebbene gli episodi agiografici che riguardano gli animali selvatici affondino le origini nelle
Vitae dei padri del deserto e si ritrovino in tutta la produzione altomedievale, l'A. dimostra come sia il secolo XII insulare ad adottare l'uso metaforico di questi brani, che prima si limitavano per lo più a dei topoi sulla potenza del santo e che già nel XIII secolo perdono il loro valore sociale e gran parte della loro verosimiglianza per diventare (o tornare a essere) episodi di valenza simbolico-miracolosa. Dopo aver delineato il caso emblematico della
Vita Anselmi di Edmero, l'A. tratta dapprima di alcuni esempi agiografici relativi al dragone, per dimostrare la particolare valenza che assume l'animale nella
Vita del santo normanno Vigor rispetto ad altri testi (la vita di Simeone Stilita e quelle di Giorgio e degli apostoli Matteo e Andrea tratte dalla
Legenda aurea ); quindi esamina più in generale l'approccio dei redattori all'elemento miracoloso, aggiungendo all'analisi anche i
Dialogi di Gregorio Magno e le
Vitae patrum di Gregorio di Tours, la
Vita Martini di Sulpicio Severo, la
Vita Kentigerni di Jocelyn di Furness, l'
Historia regum Britanniae di Goffredo di Monmouth, il
Pratum spirituale di Giovanni Mosco e l'
Historia topographica Hiberniensis di Geraldo Cambrense. Il secondo capitolo ripercorre il formarsi della tradizione agiografica riguardante episodi con animali: oltre ad alcune agiografie anonime si esaminano la
Vita Antonii di Evagrio, la
Vita Hilarionis e la
Vita Pauli di Girolamo e la sua epistola 22, l'
Historia monachorum di Rufino, la
Passio Perpetuae et Felicitatis , la
Navigatio sancti Brendani , la
Vita Cuthberti di Beda e la
Vita Godrici del monaco Reginaldo, ponendo attenzione qui e nei capitoli successivi alle differenze fra l'agiografia occidentale e i modelli orientali. La trattazione di questi e altri testi (Cesario di Heisterbach
Dialogus miraculorum , Geronzio
Vita Melaniae iunioris , la
Vita Radegundis di Baudonivia e quella di Venanzio Fortunato) conduce l'A. ad analizzare la particolarità della produzione irlandese, caratterizzata da una diversa concezione della natura e della vita, di matrice celtica, e dal particolare episodio della resurrezione di oche. I testi insulari non anonimi esaminati sono la
Vita Brigidae di Cogitoso, la
Vita Columbae di Adamnano, la
Vita Patricii di Muirchú, la
Vita Werburgae e la
Vita Edithae di Goscelino di Saint-Bertin, la
Vita Maclovii di Sigeberto di Gembloux, la
Vita Davidis di Rhygyfarch, la
Vita Winwaloei di Wrdisten, il
De gestis pontificum di Guglielmo di Malmesbury, i
Miracula ss. Waldeberti et Eustasii di Adso Dervense. Prosegue quindi con l'esame del topos dell'eremita e del cacciatore, passando in rassegna dapprima alcune anomalie e particolarità dei testi in cui compare il lupo, quindi facendo confronti su base crono-geografica relativamente alla produzione agiografica europea entro il XII secolo, con particolare attenzione al dossier di s. Cutberto, al quale si dedica un intero capitolo e che viene confrontato con la
Vita Bartholomaei Farnensis e la
Vita Godrici di Goffredo di Coldingham, e con i
Libelli di Reginaldo e Simeone di Durham. I capitoli conclusivi analizzano il significato e i valori degli animali e dei personaggi presenti in queste immagini agiografiche, appartenenti a due grandi categorie di significanti: il potere sulla natura e l'empatia verso l'animale; un argomento che porta l'A. a trattare dell'agiografia relativa a Francesco d'Assisi, le sue peculiarità, la sua originalità rispetto ai topoi e le istanze differenti del pubblico e degli autori del XIII secolo, ma che ritorna infine alla questione principale affrontata: se certamente ogni produzione letteraria muove dalle esigenze del pubblico e dipende strettamente dalle circostanze storico-sociali del contesto in cui nasce, quanta parte di cultura elitaria, quanta di folklore e cultura orale o popolare, quanta di pensiero ecclesiastico e monastico si riescono a distinguere nelle singole agiografie? Il volume è corredato dalla bibliografia e dall'indice dei nomi. Recensione di Anders Fröjmark in «Sixteenth Century Journal» 41 (2010) 174-5. (Marianna Cerno)
Riduci
Argomenti e indici Agiografia Andreas apostolus Anselmus Cantuariensis archiepiscopus n. 1033, m. 1109 Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 Bartholomaeus Farnensis eremita et monachus m. 1193 Brandanus (Brendanus) Clonfertensis abbas Brigida Kildariae in Hibernia virgo Columba (al. Columbanus) Hiiensis abbas n. 521, m. 597 Cuthbertus Lindisfarnensis episcopus n. 634 ca., m. 687 David seu Dewi Menevensis episcopus m. 601 (?) Editha seu Eadgitha Wiltoniensis abbatissa m. 984 Eustasius Luxoviensis abbas m. 629 Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 Georgius Cappadox martyr saec. III Godricus Finchalae in Anglia eremita m. 22-5-1170 Hilarion in Palaestina abbas n. ca. 291, m. 371 Kentigernus Glascuensis episcopus Machutus (Maclovius, Malovius) Aletensis episcopus et confessor Martinus Turonensis episcopus Matthaeus apostolus Melania iunior matrona Romana m. 439 Navigatio sancti Brendani (Sanctus Brendanus, filius Finlocha nepotis Alti, de genere Eogeni stagni Len regionis Mumenensium ortus fuit... Sanctus vir Brendanus magnae abstinentiae et virtutibus clarus... Sanctus Brandanus ex ea parte Hybernie que Mitunsis dicitur oriundus fuit... Sanctus Brandanus erat vir magne astinentie et virtutibus clarus, trium milium fere monacorum pater... Sanctus Brandanus in regione Numensium ortus fuit... ) Patricius episcopus, Hibernorum apostolus Patrum vitae Paulus Thebaeus primus eremita m. 340/341 Perpetua et Felicitas et socii in Africa martyres Radegundis Francorum regina n. 518, m. 587 Symeon stylita senior Vigor Baiocensis ep. Waldebertus Luxoviensis abbas m. ca. saec. VII med. Werburga Eliensis abbatissa n. 650, m. ca. 700 Winwaloeus Landevenecensis abbas n. 460 ca., m. 532 Adamnanus Hiiensis abbas n. 623/624, m. 23-9-704 ,
Vita sancti Columbae Adso Dervensis abbas n. 910/915, m. 992 ,
Miracula sanctorum Waldeberti et Eustasii abbatum (Luxoviensium coenobitarum sacrae concioni Adso, qui et Hermiricus... Consideranti... Igitur postquam bb. pater Columbanus... ) Athanasius Alexandrinus episcopus n. ca. 295-299, m. 2-5-373, Fortleben ,
Vita Antonii abbatis in Thebaide [translatio Evagrii] (Presbyter Evagrius Innocentio carissimo filio in Domino salutem. Ex alia in aliam linguam ad verbum expressa translatio sensus operit et veluti laeto gramine sata strangulat... Athanasius episcopus ad peregrinos fratres. Optimum, fratres, iniistis certamen aut aequare Aegypti monachos aut superare nitentes virtutis instantia... ) Baudonivia monacha saec. VI ex./VII in. ,
Vita sanctae Radegundis (Dominabus sanctis... Iniungitis mihi opus agere... Igitur de beatae Radegundis vita in primo libro sicut continetur... ) Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Vita sancti Cuthberti (Domino ... Eadfrido... Quia iussistis, dilectissimi, ut in libro quem de vita... Principium nobis scribendi de vita b. Cuthberti Hieremias... Quis Domini expediet caelestia munera dictis... ) Caesarius Heisterbacensis prior n. 1180 ca., m. post 1240 ,
Dialogus miraculorum [a. 1219-1223] Cogitosus m. 680 ca. ,
Vita sanctae Brigidae (Me cogitis, fratres, ut sanctae ac beatae memoriae Brigidae virginis virtutes et opera more doctorum memoriae litterisque tradere adgrediar Haec ergo egregiis crescens virtutibus et fama bonarum rerum, ad eam de omnibus provinciis totius Hiberniae innumerabiles populi de utroque sexu confluentes et vota sibi voventes voluntarie Sancta itaque Brigida, quam Deus praescivit ad suam imaginem et praedestinavit a christianis nobilibusque parentibus) Eadmerus Cantuariensis monachus n. 1055/1064, m. 1124/1130 ,
Vita sancti Anselmi (Quoniam multas et antecessorum nostrorum temporibus insolitas rerum mutationes nostris diebus in Anglia accidisse et coaluisse conspeximus... Instituta vitae et conversationis Anselmi Cantuariensis archiepiscopi litterarum memoriae traditurus... Cum vitam venerandi patris Anselmi scribendi officio iam terminarem, et me in ea quae circa obitum eius quibusdam visa sunt inibi scripturum negarem... ) Evagrius Antiochenus, Fortleben ,
Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini episcopi; translatio ex graeco] (Presbyter Evagrius Innocentio carissimo filio in Domino salutem. Ex alia in aliam linguam ad verbum expressa translatio sensus operit et veluti laeto gramine sata strangulat... Athanasius episcopus ad peregrinos fratres. Optimum, fratres, iniistis certamen aut aequare Aegypti monachos aut superare nitentes virtutis instantia... ) Gaufridus Dunelmensis monachus fl. 1214 ,
Vita sancti Bartholomaei (?) (Bb. in Christo patribus... Post transitum ven. patris Bartholomaei... Igitur Bartholomaeus ex provincia Qwyteby exstitit oriundus. Hic primo... ) Gaufridus Dunelmensis monachus fl. 1214 ,
Vita sancti Godrici (?) Gaufridus Monemutensis n. 1100 ca., m. 1154 ,
Historia regum Britanniae Gerontius Hierosolymitanus, Fortleben ,
Vita Melaniae iunioris matronae Romanae (?) Giraldus Cambrensis n. 1145/1147, m. 1223 ca. ,
Topographia Hiberniae [quinque recensiones ] Goscelinus Sancti Bertini monachus n. 1035 ca., m. post 1114 ,
Vita sanctae Edithae (Omnium offerentium ad tabernaculum... Regnabat regnorum pietas Edgarus... ) Goscelinus Sancti Bertini monachus n. 1035 ca., m. post 1114 ,
Vita sanctae Werburgae (Filia regum et sponsa Christi decentissima virgo... ) Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Dialogorum libri IV Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. ,
Libri VIII miraculorum [comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum ] Guillelmus Malmesberiensis monachus n. 1080 ca., m. 1142/1143 ,
Gesta pontificum Anglorum [a. 601-1125] (Cantuariae sedit primus Augustinus, Gegorii Magni discipulus, ut vulgo notum est... Prima sedes episcoporum post Christianitatem Anglorum Canturiae habita est... ) Hieronymus Stridonius, Fortleben ,
Epistolae Hieronymus Stridonius, Fortleben ,
Vita sancti Hilarionis (Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum... Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter... ) Hieronymus Stridonius, Fortleben ,
Vita sancti Pauli Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 ,
Legenda aurea Iocelinus Furnesiensis monachus m. 1210 ca. ,
Vita sancti Kentigerni [a. 1175-1199] (Domino suo reverentissimo... Iocelino ... Iocelinus... Cum nomen vestrum celebre Clarissimi et carissimi Deo et hominibus) Iohannes Moschus n. 550 ca., m. 621/634 ,
Pratum spirituale Muirchú moccu Machténi fl. saec. VII post med. ,
Vita Patricii (Quoniam quidem, mi domine Aido, multi conati sunt... Patricius, qui et Sochet vocabatur, Brito natione... ) Reginaldus Dunelmensis monachus fl. 1165 ca. ,
Libellus de admirandis beati Cuthberti virtutibus quae novellis patratae sunt temporibus Reginaldus Dunelmensis monachus fl. 1165 ca. ,
Vita sancti Godrici eremitae in Anglia Ricemarchus Menevensis episcopus n. 1056, m. 1099 ,
Vita sancti Davidis Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Historia monachorum [translatio ex graeco] (?) Sigebertus Gemblacensis monachus n. 1030 ca., m. 5-10-1112 ,
Vita sancti Maclovii Simeon Dunelmensis monachus m. post 1129 ,
Libellus de exordio et procursu Dunelmensis ecclesiae Sulpicius Severus, Fortleben ,
Vita Martini Turonensis Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 ,
Vita sanctae Radegundis (Redemptoris nostri tantum dives est largitas... Beatissima igitur Radegundis natione barbara... ) Wrdistenus Landevenecensis abbas sedit 868-884 ca. ,
Vita longior sancti Winwaloei (Vita brevis studii contexitur ordine sacri Ñ Sequuntur capitula Auctores vero quibus nostram in istis libellulis Britannia insula, de qua stirpis nostrae origo)
Scheda N: 32 - 5263
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-saints-and-animals-in-the-middle-ages/589370
*
Gabriele Archetti «Mensura victus constituere». Il cibo dei monaci fra oriente e occidente in L'alimentazione nell'Alto Medioevo: pratiche, simboli, ideologie . Spoleto, 9-14 aprile 2015 Spoleto (Perugia), Fondazione Centro italiano di studi sull'Alto Medioevo (CISAM) 2016 (Settimane di studio del Centro italiano di studi sull'Alto Medioevo 63) pp. XV-1090, 757-95
Abstract
Prendendo le mosse dalla conoscenza dietetica di Benedetto di Aniane, attestata dal suo biografo Ardone nella
Vita Benedicti abbatis Anianensis et Indensis , il saggio si dedica alla percezione del cibo nella tradizione claustrale occidentale e orientale. Il cibo, dono divino e considerato benefico e curativo, di sostentamento nei momenti di preghiera intensa per parte della tradizione monastica (come attestano, ad esempio, gli
Statuta di Pietro il Venerabile) e la cui privazione corrisponde spesso, nel modello benedettino, alla volontà di condivisione con i fratelli (si vedano per questo i
Dialogi gregoriani) è tuttavia da sempre oggetto di valutazioni contrastanti anche all'interno dell'ordine benedettino stesso. Le
regulae monastiche e i loro commenti (le
Regula monachorum di Cesario di Arles, le
Regulae Benedicti ,
Magistri ,
Macarii , di Aureliano, di Fruttuoso, la
Regula solitariorum di Grimlaico, l'
Expositio Regulae di Ildemaro di Reims, la lettera di Teodomaro di Cassino a Carlo Magno) fanno comprendere i criteri adottati in Occidente in merito a tipo di cibo, quantità e tempi della refezione e del digiuno - sia in relazione allo stato di salute sia alla pratica della carità. In particolare, in merito alla misura degli alimenti, l'A. fa riferimento a Paolo Diacono,
(Historia Langobardorum ), Grimlaico, Pier Damiani (
epistolae ). Viene trattata di seguito la questione del valore dell'assunzione della carne, da un punto di vista normativo nelle
regulae e più in generale nella comprensione teologica e culturale medievale. Fra le fonti menzionate: Ildegarde di Bingen (
Liber divinorum operum ), Beda (
Hexaemeron ), Rabano Mauro (
De clericorum institutione ), i decreti del sinodo di Ludovico il Pio dell'816, la
Constitutio Ansegisi abbatis dei
Gesta abbatum Fontanellensium , gli atti del primo sinodo di Aquisgrana, la
Vita sancti Lupicini abbatis , la
Navigatio sancti Brendani , la
Vita Cuthberti di Beda, un'epistola di papa Zaccaria a Bonifacio, le
consuetudines del monastero di Cluny di Udalrico, Eccheardo (
Casus sancti Galli ). Il saggio si chiude con una riflessione sull'astinenza e il digiuno, regolati, oltre che dai testi normativi sopra elencati, dalle seguenti fonti: la
Regula di Donato, il
Libellus a regula sancti Benedicti subtractus , la
Regula di Leandro di Siviglia, la
Regula communis ,
cuiusdam patris ad monachos , l'
Expositio in Regulam di Smaragdo, la già menzionata
Expositio di Ildemaro, e lla
Regula di Abelardo. (Chiara Santarossa)
Riduci
Argomenti e indici Monachesimo e ordini religiosi Aachen (816), Concili e sinodi Aachen (817), Concili e sinodi Ansegisus Luxoviensis abbas n. 770 ca., m. 20-7-833 Benedictus Anianensis abbas n. 750 ca., m. 11-2-821 Bonifatius n. 675 ca., m. 5-6-754 Brandanus (Brendanus) Clonfertensis abbas Cuthbertus Lindisfarnensis episcopus n. 634 ca., m. 687 Gesta sanctorum patrum Fontanellensis coenobii Institutiones canonicorum et sanctimonialium Aquisgranenses Karolus Magnus rex n. 742, m. 28-1-814 Libellus a Regula sancti Benedicti subtractus Ludovicus I imperator n. 778, m. 20-6-840 Lupicinus Iurensis abbas saec. V ex. Navigatio sancti Brendani (Sanctus Brendanus, filius Finlocha nepotis Alti, de genere Eogeni stagni Len regionis Mumenensium ortus fuit... Sanctus vir Brendanus magnae abstinentiae et virtutibus clarus... Sanctus Brandanus ex ea parte Hybernie que Mitunsis dicitur oriundus fuit... Sanctus Brandanus erat vir magne astinentie et virtutibus clarus, trium milium fere monacorum pater... Sanctus Brandanus in regione Numensium ortus fuit... ) Regula communis (Solent enim nonnulli ob metum gehennae in suis... ) Regula cuiusdam patris ad monachos (Caveat lector bonus, ne suo sensui obtemperet Scripturas, sed Scripturis sanctis obtemperet sensum suum... ) Regula Macarii Regula Magistri Abaelardus Petrus n. 1079, m. 1142 ,
Epistolae Amalarius Symphosius, Mettensis chorepiscopus pseudo ,
Institutiones canonicorum et sanctimonialium Aquisgranenses Ardo Anianensis monachus n. 783, m. 7-3-843 ca. ,
Vita sancti Benedicti abbatis Anianensis et Indensis (Dominis merito venerabilibus... Iampridem, dilectissimi fratres, vestrae ad me delatae sunt litterae... Igitur vir ven. nomine et merito Benedictus ex Getarum genere... ) Aurelianus Arelatensis episcopus n. 523, m. 16-6-551 ,
Regula ad monachos Aurelianus Arelatensis episcopus n. 523, m. 16-6-551 ,
Regula ad virgines Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Hexaemeron Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Vita sancti Cuthberti (Domino ... Eadfrido... Quia iussistis, dilectissimi, ut in libro quem de vita... Principium nobis scribendi de vita b. Cuthberti Hieremias... Quis Domini expediet caelestia munera dictis... ) Benedictus Anianensis abbas n. 750 ca., m. 11-2-821 ,
Synodi I Aquisgranensis decreta authentica [a. 816] (?) Benedictus Anianensis abbas n. 750 ca., m. 11-2-821 ,
Synodi II Aquisgranensis decreta authentica [a. 817] Benedictus Casinensis abbas n. 480 ca., m. post 547 ,
Regula Caesarius Arelatensis episcopus n. 470 ca., m. 27-8-542 ,
Regula monachorum Donatus Vesuntinus episcopus n. 590/597, m. 660 ca. ,
Regula ad virgines Ekkehardus IV Sangallensis monachus n. 980/990, m. post 1056 ,
Casuum Sancti Galli continuatio Fructuosus Bracarensis episcopus n. 600/610, m. 9-4-665 ca. ,
Regula communis (?) (Solent enim nonnulli ob metum gehennae in suis... ) Fructuosus Bracarensis episcopus n. 600/610, m. 9-4-665 ca. ,
Regula monachorum (Post dilectionem Dei et proximi domini quod est... Primae horae observanda mensura sancita est dicente propheta... ) Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Dialogorum libri IV Grimlaicus saec. IX ante med. ,
Regula solitariorum Hildegardis Bingensis abbatissa n. 1098, m. 17-9-1179 ,
Liber divinorum operum (Et factum est in sexto anno postquam mirabiles verasque visiones, in quibus per quinquennium... Et vidi velut in medio (Ez. 1, 4) -- Et imago haec dicebat: Ego summa et ignea vis, quae omnes viventes scintillas... ) Hildemarus monachus v. 821, m. 850 ca. ,
Commentarium in Regulam sancti Benedicti [recensiones tres : recensio Hildemari (no . 1), recensio sub nomine Basilii (no . 2), recensio sub nomine Pauli Diaconi (no . 3)] (Tres enim sunt eccl Hrabanus Maurus n. 780 ca., m. 4-2-856 ,
De institutione clericorum [una cum epistola praefatoria ad Haistulfum archiepiscopum ] (Ecclesia ergo Dei catholica, quae per totum orbem dilatata diffunditur... Cum te, sancte pater, pro merito summe pietatis plurimi venerentur... ) Leander Hispalensis episcopus n. 540 ca., m. 13-3-599/600 ,
De institutione virginum et de contemptu mundi Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. ,
Historia Langobardorum Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 ,
Epistolae Petrus Venerabilis n. 1092/1094, m. 25-12-1156 ,
Statuta Smaragdus Sancti Michaelis Virdunensis abbas fl. 819-830 ca. ,
Expositio in Regulam sancti Benedicti Theodemar Casinensis abbas sedit 778-797 ,
Epistola ad Karolum regem Francorum Udalricus Cellensis prior n. 1029, m. 14-7-1093 ,
Antiquiores consuetudines Cluniacensis monasterii Zacharias papa sedit 741-752 ,
Epistolae
Scheda N: 38 - 7031
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-mensura-victus-constituere-il-cibo-dei-monaci-fra/698826
*
Ellen Fenzel Arnold Environmental History and Hagiography in Hagiography and the History of Latin Christendom, 500-1500 cur. Samantha Kahn Herrick , Leiden-Boston, MA, E.J. Brill 2020 (Reading Medieval Sources 4) pp. XVI-481, 351-71
Abstract
Sulla base di tre dossier agiografici, l'A. indaga il rapporto delle vite dei santi col contesto ecologico e l'attenzione che gli agiografi pongono al mondo naturale. Dopo aver tracciato una breve panoramica sugli studi di storia ambientale riferiti al medioevo, l'A. prende in esame il dossier di san Cutberto (Beda
Vita et miracula Cuthberti [BHL 2021]; la vita anonima BHL 2019 ma anche l'
Historia ecclesiastica di Beda) e le
vitae di santa Aldegonda (
Vita Aldegundis [BHL 245];
Vita Aldegundis altera [BHL 247]) e di santa Fede di Conques (Bernardo di Angers
Liber miraculorum ). (Laura Vangone)
Riduci
Argomenti e indici Agiografia Aldegundis Malbodiensis in Belgio abbatissa n. 630 ca., m. 30-1-684/700 Cuthbertus Lindisfarnensis episcopus n. 634 ca., m. 687 Fides virgo, Caprasius, Primus et Felicianus Aginni martyres saec. III Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Historia ecclesiastica gentis Anglorum (Vilfridus hic magnus requiescit corpore praesul) Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Vita sancti Cuthberti (Domino ... Eadfrido... Quia iussistis, dilectissimi, ut in libro quem de vita... Principium nobis scribendi de vita b. Cuthberti Hieremias... Quis Domini expediet caelestia munera dictis... ) Bernardus Andegavensis scholasticus m. post 1054 ca. ,
Liber miraculorum sanctae Fidis [libri IV; tantum liber I et liber II certi sunt. Una cum epistolis ad Adalgerium Conchacensem et ad Fulbertum Carnotensem] Scheda N: 42 - 5588
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-environmental-history-and-hagiography/773276
Richard Nigel Bailey «In Medio Duorum Animalium»: Habakkuk, the Ruthwell Cross and Bede's Life of St Cuthbert in «Listen, o Isles, unto Me» . Studies in Medieval Word and Image in Honour of Jennifer O'Reilly cur. Elizabeth Mullins - Diarmuid Scully , Cork, Cork University Press 2011 pp. XXV-459, 243-52Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Scheda N: 34 - 595
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-in-medio-duorum-animalium-habakkuk-the-ruthwell-c/630068
John P. Bequette Bede the Theologian. History, Rhetoric, and Spirituality praef. John Christopher Cavadini , Washington, DC, Catholic University of America Press 2022 (ISBN 978-0813235004) pp. XX-179 (Patristic Theology)ISBN: 978-0813235004
Abstract
Il volume si compone di sei capitoli su diversi aspetti della teologia di Beda, ognuno corredato da ampi estratti tratti da opere dell'autore. Nel primo si presentano il contesto storico-culturale all'interno del quale si pone la produzione letteraria del Venerabile; la biografia, spesa quasi interamente nel monastero di Jarrow, secondo le informazioni fornite dall'
Epistola de obitu Bedae di Cutberto; lo stile di vita monastico benedettino; il programma scolastico impartito a Wearmouth-Jarrow e la produzione dei loro scriptoria; i quattro livelli di lettura delle Sacre Scritture, a partire dall'analisi che Beda compie nel
De schematibus et tropis ; il suo contributo alla romanizzazione e cristianizzazione della Northumbria la cui fonte principale risulta essere l'
Epistola ad Egbertum . Nel secondo capitolo si analizza l'interpretazione del tempo in chiave teologica nel
De ratione temporum e nel
De tabernaculo , illustrando la posizione romana di Beda nella diatriba sul calcolo della data della Pasqua, nonché la sua scansione della storia in sei età, anche in relazione al modello agostiniano (
De Genesi contra Manichaeos ). Il terzo capitolo approfondisce la riflessione bedana in materia retorica nel
De schematibus et tropis e l'uso della retorica ciceroniana (
De inventione ) - passando ancora una volta attraverso la mediazione agostiniana (
De doctrina christiana ) - nell'omelia di Natale sul Vangelo secondo Giovanni. Si evidenziano in particolare l'insistenza del Venerabile sul tema della luce e la riflessione dell'autore sul rapporto fra le due nature di Cristo. Il quarto capitolo legge l'
Historia ecclesiastica gentis Anglorum in chiave teologica, analizzando il contrasto fra cattolicesimo e insularità, fra storia ed eternità, risoltosi nell'istituzione della chiesa inglese di stampo romano. Nel penultimo capitolo si tratta della principale opera bedana di narrativa teologica, ovvero la
Vita sancti Cuthberti , presentata quale prosecuzione della storia sacra: dell'opera si ripercorrono versioni precedenti (una dello stesso Beda, in forma metrica), trama, caratteristiche e temi specifici, fino a delineare il profilo del santo quale piena realizzazione della fusione fra mandato episcopale e vocazione monastica. L'ultimo capitolo, che si serve delle categorie di E. Kinerk per lo studio della spiritualità (
Toward a Method for the Study of Spirituality « Review for Religious» 40, 1981, pp. 3-19), indaga il rapporto fra spiritualità e teologia e la concezione bedana della città celeste nel
De tabernaculo , nel
De templo Salomonis , nel
corpus omiletico e nell'
Historia . Seguono una rassegna dei principali studi su Beda (pp. 165-73) e un indice (pp. 175-9) che chiude il volume. (Paola Mocella)
Riduci
Argomenti e indici Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 Beda Venerabilis in Anglia monachus n. 672/673 ca., m. 26-5-735 Benedettini Biblia sacra, FORTLEBEN Cuthbertus Lindisfarnensis episcopus n. 634 ca., m. 687 Egbertus Eboracensis archiepiscopus m. 19-11-766 Jarrow, Biblioteche Wearmouth, Biblioteche Augustinus Aurelius, Fortleben ,
De doctrina christiana Augustinus Aurelius, Fortleben ,
De Genesi contra Manichaeos Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
De schematibus et tropis Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
De tabernaculo Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
De templo Salomonis Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
De temporum ratione Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Epistola ad Egbertum (Dilectissimo ac reverentissimo antisti Ecgberto Beda famulus Christi salutem. Memini te hesterno dixisse anno cum tecum aliquot diebus legendi gratia in monasterio tuo damorarer... ) Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Historia ecclesiastica gentis Anglorum (Vilfridus hic magnus requiescit corpore praesul) Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Homeliarum evangelii libri II Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Vita metrica sancti Cuthberti (Domino ... Iohanni... Dici non potest, dilectissime in Christo domine... Multa suis Dominus fulgescere lumina saeclis... Alma Deo cari primo caelestis ab aevo... ) Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Vita sancti Cuthberti (Domino ... Eadfrido... Quia iussistis, dilectissimi, ut in libro quem de vita... Principium nobis scribendi de vita b. Cuthberti Hieremias... Quis Domini expediet caelestia munera dictis... ) Cicero M. Tullius, Fortleben ,
De inventione Cuthbertus m. post 764 ,
Epistola de obitu Bedae (Dilectissimo... Cuthwino... Munusculum quod misisti... Gravatus est quidem infirmitate)
Luoghi: Inghilterra Jarrow Northumbria Wearmouth
Scheda N: 44 - 426
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-bede-the-theologian-history-rhetoric-and-spiritua/797921
Carl T. Berkhout A Doubtful Old English Gloss in Bede's «Vita sancti Cuthberti» NQ 53 (2006) 10Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Scheda N: 30 - 616
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-a-doubtful-old-english-gloss-in-bede-s-vita-sanct/562221
*
Walter Berschin Opus deliberatum ac perfectum. Why Did the Venerable Bede Write a Second Prose Life of St Cuthbert? in Walter Berschin Mittellateinische Studien Heidelberg, Mattes Verlag 2005 pp. XII-456, 79-85
Abstract
Der Beitrag wurde bereits veröffentlicht, in
St Cuthbert, His Cult and His Community to AD 1200 Woodbridge 1989 S. 95-102 (MEL XII 413).
Riduci
Argomenti e indici Scheda N: 27 - 634
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-opus-deliberatum-ac-perfectum-why-did-the-venerab/487120
*
Heather F. Blurton Reliquia: Writing Relics in Anglo-Norman Durham in Cultural Diversity in the British Middle Ages. Archipelago, Island, England cur. Jeffrey Jerome Cohen , New York, Palgrave Macmillan 2010 (The New Middle Ages) pp. 240, 39-56
Abstract
L'A. interpreta il componimento poetico in inglese
Durham come una mossa politica all'interno delle lotte tra i monaci della cattedrale e il potente vescovo. Si tratta di 21 versi che descrivono Durham e il suo patrimonio di reliquie (il componimento è attestato nell'unico manoscritto Cambridge, UL, Ff.1. 27, dove una rubrica in latino precede il testo scritto nel 1104 in occasione della traslazione delle reliquie di san Cutberto nella cattedrale). Tra le fonti viene individuata la descrizione di York contenuta nel
De pontificibus et sanctis ecclesiae Eboracensis di Alcuino. L'A. propone di interpretare il testo non più
encomium urbis, ma come indovinello la cui soluzione sarebbe «reliquiario»: la parola latina
reliquia sarebbe quindi la chiave interpretativa del suo significato. L'uso dell'inglese, antico o medio che sia, è per l'A. una dichiarazione politica nel quadro di una situazione complessa e non stabile nella quale si avvicendavano rivolte, assassinii politici e continui mutamenti al potere. In questo complesso quadro si inseriva la contrapposizione tra i monaci, di origine anglosassone, della cattedrale e il vescovo Guglielmo di St. Calais, anglo-normanno. Durante queste lotte di potere i monaci produssero e trascrissero testi aventi lo scopo di rafforzare i propri diritti sul patrimonio di Cutberto: manoscritti dell'
Historia de sancto Cuthberto di Beda, il
Libellus de exordio attribuito a Simeone di Durham e il componimento
Durham , che nel manoscritto segue immediatamente il
Libellus . (Marusca Francini)
Riduci
Argomenti e indici Durham, Benedettini Cuthbertus Lindisfarnensis episcopus n. 634 ca., m. 687 Durham, Storia delle chiese cattedrali e locali Guillelmus Dunhelmensis episcopus sedit 1081-1096, m. 2-1-1096 Alcuinus n. 730/735, m. 19-5-804 ,
Carmina Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Vita sancti Cuthberti (Domino ... Eadfrido... Quia iussistis, dilectissimi, ut in libro quem de vita... Principium nobis scribendi de vita b. Cuthberti Hieremias... Quis Domini expediet caelestia munera dictis... ) Simeon Dunelmensis monachus m. post 1129 ,
Libellus de exordio et procursu Dunelmensis ecclesiae
Manoscritti
Scheda N: 34 - 7009
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-reliquia-writing-relics-in-anglo-norman-durham/633139
*
Britton Elliott Brooks Restoring Creation. The Natural World in the Anglo-Saxon Saints' Lives of Cuthbert and Guthlac Woodbridge, D.S. Brewer 2019 (ISBN 978-1843845300) pp. VIII-315 (Nature and Environment in the Middle Ages 3)ISBN: 978-1843845300
Argomenti e indici Scheda N: 41 - 5329
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-restoring-creation-the-natural-world-in-the-anglo/742067