Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 303
Leggendario (prima parte, complementare al ms. Conv. Soppr. 302)
sec. XII terzo quarto; orig. Firenze; prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB Probabilmente il manoscritto fu prodotto come volume complementare del precedente (cfr. nota supra).
I. ff. 245 , acefalo e mutilo Leggendario (6 dicembre - 27 luglio)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Ricorre in molti testi una suddivisione successiva in lectiones , per lo più dodici. tabula note La precedente numerazione dei fogli permette di quantificare la perdita iniziale in otto unità. 1. ff. 1-3 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco , acefala (= BHL 6106)
inc. et in Christo plurimum valere. Favore igitur prosecutus - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulos remisit ad propria Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Il testo (il cui inizio corrisponde all'edizione del Mombritius II, p. 302 l. 57), prosegue a capo con la sezione sui miracoli, come si trattasse di capitoli della stessa narrazione, per poi riprendere al f. 7 con le parti IV e V della vita di Giovanni Diacono. Quanto rimane della prima parte è suddiviso in lectiones numerate dalla decima alla dodicesima. 2. ff. 3-4v - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6152-6153-6154-6155-6156)
item XXI inc. Quodam igitur tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Ciprastis item XXIII inc. Venit quidam homo ad sanctam Sion item XXIV inc. Nec multo post quidam item XXV inc. Cum igitur his item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sub sanctissimo et beatissimo patriarcha nostro Macario pars II inc. Positumque est sacratissimum corpus eius - expl. usque ad tempora Iustiniani imperatoris Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre (non indicata) 3. ff. 4v-6v - Narrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6160-6163-6165 - BHL S 6170 c)
item I inc. Igitur postquam beatissimus Nicolaus ex hoc mundo migravit - expl. qui dicitur Adriatica item II, prol. inc. Restat autem adhuc quod de eo scribere miraculum iocundum iudicavimus inc. Cum de Africe partibus Wandalorum exercitus applicuisset - expl. glorificantes Dominum et sanctum eius Nicolaum epil. inc. Hec fuit prima occasio - expl. et in futuro conditorem item III e inc. Agrestes quidam horum qui fines habitabant - expl. solutionem petitionis nostre suscipiamus per Christum Dominum nostrum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Miracula 4. f. 7r-v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6107-6108)
item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo in Domino carissimi - expl. quatinus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata) 5. ff. 7v-15 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Vita sancti Ambrosiiprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab incunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium effugisse supplicium Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembrenote Divisa in 12 lezioni. 6. ff. 15-16v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9004)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopi et confessorisprol. inc. In provincia Tuscia in civitate Verona que eius acta claruerunt - expl. audiant populi omnes mirabilia eius inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte - expl. quod tamen fulget in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembrenote Il testo è diviso in tre lezioni (prime di un ciclo di dodici che prosegue nel successivo). 7. ff. 16v-21v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri confessorisinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembrenote Suddiviso nelle lezioni dalla quarta alla dodicesima. 8. ff. 21v-23 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime Agathe fama crevisset - expl. in qua orationes eius florent nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembrenote Divisa in otto lezioni. Al termine si rimanda per Damaso alla fine del volume. 9. ff. 23v-30v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8138)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. credentes nos per hanc gratiarum actionem indulgentiam consequi peccatorum. Martyrizatus est autem beatus Thomas apostolus in Indie partibus XII kal. ian., regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembrenote Divisa in dodici lezioni. 10. ff. 30v-32tit. Estratto dall'Apocalisse (quattro lectiones ) 11. ff. 32-37 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Actus vel vita sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudocie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo eternam salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem in Christianis Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Suddivisa in otto lezioni (con una nota aggiuntiva che le destina al secondo notturno). 12. ff. 37-58 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731 [claus.] - 7736 [transl.])
prol.tit. Vita sancti Silvestriprol. inc. Istoriographus noster Eusebius - expl. quod me accipere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam liber II inc. Priori enim libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kal. ian. translatio inc. Sed quia omnipotenti Deo - expl. sit nobis premium effugisse supplicium Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote Il secondo libro è distinto andando a capo e mutilo di due fogli (i due finali del quaternione, dopo il f. 54v); le altre parti si susseguono senza stacchi (ai ff. 57 e 58). Il testo è suddiviso in dodici lezioni. 13. ff. 58v-73 - Ursus sacerdos saec. X , Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
prol.tit. Vita sancti Basiliiprol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, maiestas similis per omnia saecula saeculorum inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo devotis parentibus - expl. quos per cooperationem Sancti Spiritus scripserat libros, ad gloriam et laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Vitadata liturgica 1 gennaio (non indicata)note Suddivisa in dodici lezioni. 14. ff. 73-75v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
prol.tit. Vita sancti Pauli primi heremite edita a sancto Iheronimoprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum gemmis suis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Divisa in sei lezioni. 15. ff. 75v-82v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
ep.ded.
tit. Vita sancti Hylarii episcopi et confessorisep. ded. inc. Domino sancto et meritis beatissimo patri Pascentio Fortunatus - expl. nunc de eius vita proponimus inc. Hylarius Pictavorum urbis episcopus - expl. virtute confessoris in futurum confidat miracula inc. Igitur Probianus cum dubio iam vite penderet - expl. ut de te legere populum brevitatis stilus mulcet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Per la variante al principio della sezione sui miracoli, cfr. il ms. Aed. 134 (item 9). Il testo è suddiviso in otto lezioni. 16. ff. 82v-83v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felicis presbiteriinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimentum in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 13 gennaionote La data è anticipata di un giorno, a meno che si tratti si una svista nella rubrica. Testo diviso in otto lezioni. 17. ff. 83v-98 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
ep.ded.
tit. Vita sancti Mauriep. ded. inc. Faustus famulorum Christi famulus - expl. sum provocatus imperio inc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. qui simul fiunt anni septuaginta et duo et dies quattuordecim. Per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Divisa in dodici lectiones . 18. ff. 98-101v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaionote Divisa in otto lezioni. 19. ff. 101v-113v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL S 609)
epilogo
tit. Vita sancti Antonii eremiteinc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus natus - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. et totius corruptionis artifices Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitadata liturgica 17 gennaio (non indicata)note L'epilogo è indistinto dal testo. Suddivisione in dodici lezioni. 20. ff. 113v-116 - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum Marii et Marthe, Audifax et Abacucinc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante eodem Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio 21. ff. 116-128 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martirisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaionote Il testo è suddiviso in otto lezioni al modo abituale, cui si aggiunge un'altra suddivione di diversa mano; vi è inoltre segnalata a margine la parte relativa a Marco e Marcellino. 22. ff. 128-131 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnes virginis et martirisinc. Ambrosius servus Christi virginibus sacris - expl. valeat invenire. Passa est beatissima martira Agnes die XII kal. februarias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaionote Divisa in otto lezioni. 23. ff. 131v-134v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martirisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonia probitatis inc. In illis diebus cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. cumulatius consecratus est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaionote Divisa in otto lezioni; le quattro successive, da nove a dodici, sono segnate sui sermoni che seguono. 24. ff. 134v-137vtit. Quattro sermoni per la stessa festività, attribuiti ad Agostino 25. ff. 137v-141 - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3296)
prol.tit. Vita sancti Geminiani episcopiprol. inc. Post passionem Domini et sanctam eius resurrectionem - expl. mors sanctissima eius inc. Inter plurimos Dei famulos qui ad exemplum fidelium in hoc mundo fuerunt - expl. ut ad regnum post transitum huius vite perducit et collocat in choros angelorum. Benedictus Deus in saecula saeculorum Geminianus Mutinensis episcopus : Vitadata liturgica 31 gennaionote Prologo indistinto dal testo. Suddivisione in tre lezioni. 26. ff. 141v-147v - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7684)
tit. Vita sancti Severi archiepiscopi et confessorisinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. quem si placet valet in oleum demutare Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraionote Suddiviso in tre lezioni. 27. ff. 147v-150v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. , mutila (= BHL 1379)
tit. Passio sancti Blasii episcopi et martirisinc. Cum Romani imperii Diocletianus gubernaret habenas - expl. perdiscere satagas ut non nos Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraionote Il testo rimane mutilo a causa della perdita dei due bifoli centrali del quaternione, tra gli attuali ff. 150v e 151. Rimangono dieci lezioni delle dodici nelle quali doveva essere suddiviso. L'explicit cade nel par. 15 dell'edizione in AASS, Feb. I, col. 351E. 28. ff. 151-153 - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. , acefala (cfr. BHL S 133)
inc. -onem ostendere nobilissimis ortam natalibus - expl. a periculo mortis et incendii sancte Agathe orationibus liberaret Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata)note Il testo, privo di un breve tratto iniziale a causa della detta perdita di fogli, è diviso in otto lezioni. Seguono rimandi all'interno del volume per Apollonia e Scolastica. 29. ff. 153-155 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini martirisinc. Propheta loquitur ad Dominum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto per immortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraionote Divisa in tre lezioni. 30. ff. 155-157v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae , mutila (= BHL 2838)
prol.tit. Passio sanctorum Faustini et Iovitteprol. inc. Cum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. aut quod ignem ministratis Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraionote Il testo rimane mutilo della fine a causa di una nuova perdita di fogli, tra gli attuali 157v e 158. La parte rimasta è divisa in nove lezioni e ha termine all'interno del cap. II: cfr. AASS, Feb. II, col. 815D. 31. ff. 158-160v - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5695)
prol.inc. Inclitam et gloriosam festivitatem beati Mathie apostoli - expl. migravit ad Dominum nostrum Iesum Christum, qui cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Il testo ha inizio anepigrafo, ma è possibile che nel foglio precedente perduto avessero sede la rubrica e il prologo. Suddivisione in otto lezioni. 32. ff. 160v-165v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita beati Gregorii papeinc. Gregorius genere Romanus arte phylosophus Gordiani viri clarissimi et beate Silvie filius - expl. iuxta pyrgibasym sicut actenus cernitur confessor veritatis meruit sepeliri Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzonote Il testo si arresta al termine del par. 69 del libro IV (= PL 75,222B), come nel ms. Edili 133. È suddiviso in undici lezioni (un'altra mano appone all'ottava l'indicazione che essa è la prima per l'ordinazione di Gregorio). 33. ff. 165v-178v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita beati Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. per silentium reparemus Benedictus Casinensis abbas m. 543 Scholastica in Monte Casino virgo : Vitadata liturgica 21 marzonote Il testo è diviso in dodici lezioni principali, ma con una parziale duplicazione in corrispondenza della sezione su Scolastica, che è segnalata a margine e a sua volta divisa in quattro lezioni collocate tra l'undicesima e l'ultima di Benedetto. Un'altra mano annota inoltre che altre quattro lezioni per Scolastica si trovano alla fine del leggendario. 34. ff. 178v-182v - Petrus Neapolitanus subdiaconus fl. 940-970 , Passio sancti Georgii (= BHL 3393)
tit. Passio sancti Georgii martirisinc. Postquam Dominus et salvator noster sua sancta presentia et gloriosa incarnatione mundum visitare atque illuminare dignatus est - expl. migravit ad Dominum XXIII die mensis aprilis, qui inscribitur VIII kalendas maias, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprilenote Divisa in dodici lezioni. 35. ff. 182v-184 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci apostoli et evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprilenote Divisa in otto lezioni. 36. ff. 184-185 - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passio sancti Vitalis martirisinc. Sanctus Vitalis militans consulari Paulino cum fuisset cum eodem iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem beatus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprilenote Divisa in tre lezioni. 37. f. 185r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostoliprol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum festinatione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Phylippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Diviso in quattro lezioni. 38. ff. 185v-186v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobiinc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Il testo è suddiviso in lezioni numerate dalla quinta all'ottava, a complemento delle quattro di Filippo. 39. ff. 186v-190v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Passio sanctorum martirum Alexandri, Eventi et Theodoliinc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse haberet propitius sacerdotem usque in hodiernum diem. Sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggionote Divisa in otto lezioni. 40. ff. 190v-193v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. Inventio sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tertiodecimo regnante venerabile magno cultore Constantino - expl. accipiant partem cum genitrice matre Domini Maria, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggio 41. ff. 193v-194v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. Item unde suprainc. Postquam Constantinus augustus imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. et loco translationis nostre finem imponat Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio 42. ff. 194v-196 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol., notitia
tit. Victoria sancti Michaelprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe veneranda - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 8 maggionote Il prologo non è distinto dalla narrazione. Suddivisione in otto lezioni. 43. ff. 196-197 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4321)
tit. Sancti Iohannis ante Portam Latinaminc. Secundam post Neronem Domitianus persecutionem in Christianos exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 6 maggio 44. ff. 197-198v - Passio sancti Victoris Mauri Mediolani mart. [auctore pseudo Maximiano notario] (= BHL 8580)
tit. Passio sancti Victorisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Decollatus est autem sanctus Victor octavo idus madii et sepultus est a Materno episcopo III idus maias, regnante Domino nostro Iesu Christo cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Victor Maurus Mediolani martyr : Passiodata liturgica 8 maggio (non indicata) 45. ff. 198v-200 - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sanctorum Gordiani et Epymachiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris divulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggionote Divisa in tre lezioni. In realtà la data riportata nella rubrica sarebbe VI idus iunii , ma è evidente che il mese va corretto in madii in base alla posizione tra gli altri testi. 46. ff. 200-205 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL S 1748 a)
tit. Passio sancte Christine virginis et martirisinc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. Completum est autem martyrium sancte Christine VI idus madii in Tyro civitate, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio 47. ff. 205-208v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achillei martirumprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima [corr. primum] itaque ad edificationem omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei rescr. inc. Incipiunt scripta Marcelli. Marcellus Christi servus sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque indicabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Viene segnalata a margine la parte di narrazione dedicata a Domitilla. 48. ff. 208v-209 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Natale sancte Petronille virginisinc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 30 giugnonote Data discordante da quella sotto la quale sono normalmente copiati tutti i segmenti della passio ciclica di Nereo e Achilleo, il 12 maggio (e vicina invece, come già riscontrato, al giorno 31 proprio della santa): del resto, la posizione stessa rende evidente come, al di là della titolatura II kal. iul. qui apposta, tale fosse la destinazione intesa da chi compilò il leggendario. Come abituale nei laurenziani, la sezione su Nicomede segue questa senza soluzione di continuità. 49. f. 209 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 30 giugno 50. f. 209 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
tit. Sancti Victorini martirisinc. Eutices, Victorinus et Maro servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IV idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 giugnonote Come per le parti precedenti del ciclo, la data indicata è anomala. 51. f. 209r-v - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. , mutila (= BHL 6064)
inc. Accepta hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. cuius corpus rapuit populus Christianorum et cum honore magno Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 30 giugno (non indicata)note Anche questa parte è copiata di seguito alla precedente senza distinzione; rimane mutila di una frazione finale a causa della perdita del bifolio centrale del fascicolo, dopo il f. 209v. 52. f. 210 - Passio sancti Pancratii Romae mart. , acefala (= BHL 6427)
inc. tuus statim iubere eos interfici - expl. martyrizatus est autem beatus Pancratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Galieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Gran parte del testo (compresa la rubrica con la data) è perduta per la lacuna materiale sopra ricordata. 53. ff. 210-212v - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (cfr. BHL S 2761 d)
tit. Conversatio sancti Eustasii cum filiis suisinc. In diebus Traiani imperatoris crescebat ydolorum sevitia ipso exhibente - expl. celebramus solemnia ut de ipsorum intercessionibus in hoc mundo et in perpetuo gaudeamus, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas, virtus magnificentia magnitudo imperium in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Vita + passiodata liturgica 20 maggionote Il testo è diviso in dodici lezioni. La data non è tra quelle comunemente attestate, ma ricorre in più occasioni nei codici laurenziani. 54. ff. 213-217v - Passio sancti Urbani I papae (= BHL 8376-8374)
tit. Passio sancti Urbani pape et martirisitem I inc. Urbanus episcopus natione Romanus ex nobilissima progenie ortus est - expl. cantantes et funeris exequia psallentes Domino persolvebant item II inc. His ita peractis abiit Carpasius vicarius - expl. multa patrantur mirabilia usque in presentem diem, ad honorem Salvatoris nostri Iesu Christi qui cum Patre ac Flamine Sancto vivit et regnat Deus per eterna saecula saeculorum Urbanus I papa : Passiodata liturgica 25 maggio (non indicata)note Il testo è copiato da una mano differente e privo dell'abituale decorazione, mentre dal f. 218 riprendono il copista e lo stile di impaginazione abituali. 55. ff. 218-223 - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
prol.tit. Vita sancti Zenobii episcopiprol. inc. Hortatui vestre dilectionis, amabiles fratres - expl. vitam eius enarrare aggredior inc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. celebratur autem festivitas eius VIII kalendas iunii ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggio (non indicata)note La titolatura è quella che segue il prologo, che ha inizio invece anepigrafo. Il testo è diviso in dodici lezioni. 56. ff. 223-225v - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. (= BHL 1620 o 6955)
tit. Passio sancti Proculi martirisinc. Passio atque conversatio sancti Anastasii et undecim fratrum - expl. non longe ab urbe decapitati sunt pro Christi nomine in pace Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passiodata liturgica 1 giugnonote Il testo è diviso in tre lezioni. 57. ff. 225v-226v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. , mutila (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. tunc iudex iussit mitti ad Arthemium Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugnonote Il testo, diviso in nove lezioni nella parte rimasta, è mutilo per la perdita dei primi due fogli del fascicolo che segue, tra gli attuali ff. 226v e 227. L'explicit cade all'incirca alla metà: cfr. AASS Iun. I, col. 172F. 58. ff. 227-228 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. , acefala (= BHL 6922)
inc. cum. Preses vero furore repletus iussit eum flagellis cedi - expl. quorum natalis est sexto iduum iuniarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno (non indicata)note Il testo è mutilo della prima metà (l'incipit corrisponde ad AASS Iun. II, col. 153C) a causa della detta perdita di fogli, e suddiviso in tre lezioni. 59. ff. 228-232v - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (cfr. BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonisinc. Regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Nicomedia multos Christianos persequebatur propter fidem et regnum Domini nostri Iesu Christi - expl. Martyrizatus est autem beatissimus Dei martyr Pantaleymon sub die quarto iduum iunias in civitate Nicomedie sub Maximiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pantaleon Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 10 giugnonote Nessuna voce BHL corrisponde pienamente al testo: si indica quella che appare più vicina. La data non è tra quelle normalmente attestate. 60. ff. 232v-236v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL S 986 d)
prol.tit. Passio sancti Barnabe apostoliprol. inc. Redemptor et salvator noster Dominus Iesus Christus - expl. relatione pandere curamus pars I inc. Denique iste est ille Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex LXII discipulis - expl. et cum eis vitam eternam percipere mereamur pars II inc. Hucusque beati Barnabe gloriosum agonem - expl. deflorare curavimus pars III inc. Sed quia idem Lucas sequendo beatum Paulum apostolum sancti Barnabe finem cernere non valuit, cetera que sequuntur et quo ordine ad martyrii coronam pervenerit - expl. cum hymnis et laudibus collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vita + passiodata liturgica 11 giugnonote Tutte le sezioni sono copiate di seguito, con suddivisione in dodici lezioni. Si rimanda alla fine del codice per i santi Basilide, Cirino, Valerio e Felice. 61. ff. 236v-239v - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Licia sub temporibus Dioclitiani imperatoris multas virtutes operabatur in infantia sua sanctus Vitus - expl. sepelivit in eodem loco qui dicitur Marianus sub die XVII kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Il testo è diviso in quattro lezioni. Si rimanda per Marco e Marcelliano alla p. 130 del manoscritto (naturalmente secondo la precedente numerazione), entro la passione di Sebastiano. 62. ff. 239v-240v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam - expl. ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me in orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno 63. ff. 240v-242 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Hostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo è suddiviso in otto lezioni. 64. ff. 242-243 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3242 d [inc.] e BHL 3239 [expl.])
tit. Item de triumpho sanctorum Iohannis et Pauliinc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia Constantia - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Suddiviso in lezioni numerate da nove a dodici. 65. f. 243r-v - Liber pontificalis , cap. 82 (Leone II)tit. Vita sancti Leonis papeinc. Leo natione Sicula ex patre Paulo sedit menses decem - expl. pro eo quod Albanensis ecclesia episcopum minime habuit Leo II papa : Vitadata liturgica 28 giugno 66. ff. 243v-245 - Liber pontificalis , cap. 105 (Leone IV)tit. Unde supra vita sancti Leonis papeinc. Leo natione Romanus ex patre Radualdo sedit annos octo - expl. migravit ad Dominum quarto kal. iulias, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Leo IV papa : Vitadata liturgica 28 giugnonote Anche questo Leone, propriamente ricordato il 17 luglio, è evidentemente attratto nella data liturgica del precedente. Testo diviso in tre lezioni. 67. f. 245 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. tit. Item passio sancte Christineinc. Aput Ytaliam in Tyro que est circa lacum Vulsinum incipit passio sancte Christine virginis et martyris - expl. sicque cursum consumavit et vitam finivit in Christo quinto idus madii, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 luglio (non indicata)note Il breve testo non si lascia identificare con alcuna voce BHL. 68. f. 245v - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. , mutila (= BHL S 2315)
tit. Revelatio VII dormientiuminc. In tempore illo regnante imperatore Decio facta est persecutio ingens Christianorum - expl. lugebant propter corpora sanctorum que pro Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note Il testo rimane mutilo per la perdita del resto del manoscritto.
bibliografia
Bibbie atlantiche , 294; Baroffio, Codici liturgici vallombrosani , 575; Berg, Studies , 254; Del Furia, Supplementum BML , III , 547-53r
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 133
Leggendario per l'intero anno, probabilmente di area umbra
sec. XII ex.; orig. Umbria; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; Febo Belcari Il manoscritto, di probabile origine umbra, doveva essere in uso presso una sede agostiniana, dato il breviario che vi è trascritto nei margini. Sulla guardia mobile posteriore nuova è applicato un frammento della membrana che fungeva in precedenza da guardia, dove da una mano quattrocentesca è annotato in caratteri greci il possessore: Febo Belcari del popolo di S. Apollinare (amico della famiglia Medici, vissuto tra il 1410 e il 1484).
I. ff. 279 , mutilo Leggendario (30 novembre - 23 novembre)ordinamento Per circulum anni segni d'uso Non sono presenti glosse, ma lo stato degli angoli mostra che il codice è stato molto usato. Inoltre, nel XIII secolo viene aggiunto nel margine inferiore dei primi fogli, fino al 46, il breviario Eremitano dal sabato precedente la prima di Avvento fino alla domenica prima dell'Ottava dell'Epifania. tabula 1. ff. 1-3v - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Natale sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. ut nullus remaneret qui non crederet salvatori nostro Deo qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, ipsi gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti. 2. ff. 3v-5 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 912 t)
tit. Passio sancte Barbareinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem sanctissima martyr Christi Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata)note Il testo non coincide del tutto con alcuna delle voci BHL, benché mostri una maggiore somiglianza con quella indicata. 3. ff. 5-12v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105-6106-6112-6108)
tit. Vita sancti Nicholai confessorisitem II inc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aitaifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus equali maiestate equali potestate per omnia saecula saeculorum item IV inc. Nunc igitur, fratres karissimi, si vobis placuerit de solempnitate huius diei beati Nicolai - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note La copia segna andando a capo (f. 12) il passaggio dall'item 6106 al 6112, mentre va normalmente di seguito negli altri casi (ff. 9v e 12v). 4. ff. 12v-14v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 b)
tit. Passio sancti Savini martyrisinc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. et sepelivit eum miliario plus minus secundo a civitate Spoletina sub die VII idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 5. ff. 14v-16 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam beatissime virginis Agathe fama crebresceret - expl. in qua orationes eius florent nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 6. ff. 16-21v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8143-8136)
prol.tit. Prologus sancti Thome apostoliprol. inc. Thomas hebraice latine abyssus vel geminus interpretatur - expl. ubi et sepultus est in honore duodecimo kalendas ianuarias inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. credentes per hanc gratiarum actionem ad apostolorum gaudia pervenire, ipso adiuvante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata) 7. ff. 21v-23 - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. Passio sancti Gregorii martyrisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum talis furor a sacrilegis exardescebat per cunctam Italiam - expl. benedictus Deus qui dat votum optandi et benedicit annos iusti, ipsi honor et gloria, laus et imperium in saecula saeculorum Gregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 24 dicembre (non indicata) 8. ff. 23-34tit. Nove letture, sermoni e omelie per Natale e S. Stefano 9. ff. 34-38 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita sancti Iohannis evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopi catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exhercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente unitatem Spiritus Sancti per infinita saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il passaggio grafico tra prologo e testo avviene troppo presto, comprendendo nella vita anche l'ultimo periodo del prologo. 10. ff. 38-39vtit. Sermone per la festa degli Innocenti 11. ff. 39v-52 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7742 c [liber I], 7740 [liber II], / [pars III], 7733 [item VIa])
tit. In Natale sancti Silvestriliber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam liber II inc. Priori enim libello hic finis occurrit - expl. et operum virtutum eius celestem ac perpetuam obtinuit palmam pars III inc. Transactis itaque aliquantis diebus pontifices templorum huiusmodi suggestione Constantino augusto fecisse leguntur - expl. supra omnem magnitudinem quam possit estimari vel comprehendi. Ipsi sit gloria in saecula saeculorum item VIa inc. Post hec Constantinus habuit bellum Scitarum - expl. quod interpretatur Constantinopolim usque in hodiernum diem Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note I primi due libri si susseguono senza stacchi (a f. 45), mentre si va a capo per ciascuno dei due segmenti successivi (ai ff. 51 e 52 rispettivamente). Per la terza parte, come si presenta sia in questo codice che in molti altri qui descritti, non vi è una corrispondenza nelle voci BHL. Al f. 42v un'altra mano annota a margine: finita octava lectio , ma non vi è traccia di tale suddivisione del testo (a meno che il riferimento sia al breviario copiato nel margine inferiore). 12. ff. 52v-54tit. Sermone per l'ottava di Natale 13. ff. 54v-58 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo , Vita sancti Basilii Magni , capp. 11, 9, 8, 10 (= BHL S 1022 g - 1022 f - 1022 e [expl. beta] - 1022 j)
notitia
tit. Vita sancti Basilii episcopicap. 11 inc. Fratres, narrationem volo facere de Basilio nobili - expl. secundum quod dictum fuerat ad illos cap. 9 inc. Narravit autem mihi et hoc predictus nobilis Eladius - expl. reversi sumus in civitatem nostram cum gaudio, laudantes et benedicentes Deum cui est honor et gloria in saecula saeculorum cap. 8 inc. Iladius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitutem obedientie fuit - expl. ex uno ore glorificabant et laudabant Deum qui vivit et regnat in saecula saeculorum cap. 10 inc. Mulier quedam nobilis genere et divitiis secularibus ornata - expl. certantes et glorificantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum not. inc. Natalicium vero beati Basilii archiepiscopi quo superna celorum regna ascendit celebratur primo die mense ianuario, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Vita + miraculadata liturgica 1 gennaio (non indicata)note Ogni passaggio è segnato andando a capo (rispettivamente ai ff. 55, 55v, 57v). Agli estratti si aggiunge la brevissima nota liturgica riportata. 14. ff. 58-60tit. Due sermoni per l'Epifania 15. f. 60r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felici presbyeriinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata) 16. ff. 60v-63 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauri abbatisinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. ducebat eum ad domum precedente nos Arderado et filii eius Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note La prima parte del testo è divisa in sei lectiones . L'estratto si conclude con la fine del par. 39 del cap. VII (cfr. AASS Ian. XV, p. 1046). 17. ff. 63-65v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata) 18. ff. 65v-67v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marius, Martha, Audifax et Abacucinc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 19. ff. 67v-72 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani et Fabianiinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata) 20. ff. 72-74v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetis virginisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue palmam victorie adquirant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata) 21. ff. 74v-77 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8633)
prol.tit. Passio sanctorum Vincentii et Anestasiprol. inc. Probabile satis est ad gloriam beatissimi Vincentii martyris - expl. gaudium fidelibus perpetuum perseveret inc. Cum apud Cesaream Augustam civitatem, ut multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. benedicatur per totam Hispaniam nomen Domini Iesu Christi, qui semper regnat cum Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note L'explicit del preambolo non corrisponde a quello riportato in BHL. 22. ff. 77-78v - Passio sancti Feliciani Fulginatis ep. mart. (= BHL 2846)
tit. Passio sancti Feliciani episcopiinc. Felicianus quidam nobili familia ortus cum Foru Flaminensis edoctus - expl. qui passus est sub Decio impiissimo Cesare, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre vivit et regnat in saecula saeculorum Felicianus Fulginas episcopus et martyr saec. II/III : Passiodata liturgica 24 gennaio (non indicata) 23. ff. 78v-79vtit. Due sermoni per la conversione di S. Paolo 24. ff. 79v-80v - Passio sancti Constantii Perusini ep. mart. (= BHL S 1973 a)
tit. Passio sancti Constantii martyrisinc. Cum esset igitur temporibus Antonii imperatoris devulgata iussio eius - expl. et balsamo et aromatibus, ubi prestantur beneficia eius usque in hodiernum diem per ipsum Dominum nostrum Iesum Christum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Constantius Perusinus episcopus et martyr saec. II : Passiodata liturgica 29 gennaio (non indicata) 25. ff. 80v-81v - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7680)
tit. Vita sancti Severi confessorisinc. Post excessum beatissimi Apolenaris beatus Severus tertiusdecimus Ravennatem cathedram suscepit - expl. immensas Deo gratias agatis, qui et benedictus in saecula saeculorum Severus Ravennas ep. : Vitadata liturgica 1 febbraio (non indicata) 26. ff. 81v-84tit. Tre sermoni per la Purificazione di Maria 27. ff. 84-86v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio sancti Blasii martyrisinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quosdam Deus ad correctionem - expl. passus est enim beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata) 28. ff. 86v-88v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agathe virginisinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Silicie sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendii meritis sancte Agathe martyris eos liberasset, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata) 29. ff. 88v-91v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. Passio sancte Scholastice virginisinc. Soror namque eius Scholastica nomine - expl. intra in gaudium Domini tui, prestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis fidelibus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio (non indicata) 30. ff. 91v-93 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini episcopiinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in mortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio (non indicata) 31. ff. 93-95v - Passio sanctae Iulianae Nicomediae v. mart. (= BHL 4523)
tit. Passio sancte Iulianeinc. Temporibus Maximiani imperatoris persecutoris Christiane religionis erat quidam senator - expl. passa est autem sancta Iuliana XIV kal. mart. sub imperatore Maximiano, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iuliana virgo Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 16 febbraio (non indicata) 32. ff. 95v-97tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli per la Cattedra di S. Pietro 33. ff. 97-101 - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5696)
prol.tit. Passio sancti Mathie apostoliprol. inc. Mathias hebraice latine dicitur Donatus - expl. fuit enim de septuaginta discipulis unus inc. Salvator etenim noster Dominus Iesus Christus humani generis conditor - expl. migravit ad Dominum Iesum Christum sexto kalendas martias, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata) 34. f. 101 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , III 13 (vita di Ercolano) (= BHL 3822)
tit. Passio sancti Herculani episcopiinc. Nuper quoque Floridus venerabilis vitae episcopus narravit quoddam memorabile valde miraculum - expl. Quis non obstupescat talia signa mortuorum quae fiunt pro exercitatione viventium? Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr : Passiodata liturgica 1 marzo (non indicata)note L'estratto comprende la battuta finale di Pietro non riportata nella voce BHL. 35. ff. 101-103 - Passio sancti Herculani Perusini ep. mart. (= BHL S 3822 b [inc.])
additamentum inc. Undecim fratribus qui de Sirie partibus venerant in urbem Romam - expl. martyrii coronam meruit accipere palmam mirac. I inc. In illis temporibus Totila perfidus rex - expl. posteaquam de hoc seculo migravit in eadem basilica sepultus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum mirac. II inc. Sanctissimus igitur Herculanus virtutes suas quas moltoties et in multis clam fuerat operatus - expl. gaudens atque laudans Deum ac beatum Herculanum coram multis ostendit Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr : Passio + miraculadata liturgica 1 marzo (non indicata)note Il testo corrisponde per incipit alla voce BHL indicata, ma aggiunge alla narrazione il miracolo di un bambino resuscitato e il miracolo della donna sanata (quest'ultimo secondo la versione edita in AASS Mart. I, col. 54). Ciascuna delle tre parti è distinta andando a capo, così come solo a capo è segnato il passaggio rispetto al precedente estratto da Gregorio. 36. ff. 103-104v - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
tit. Passio XL martyrumlemma inc. Passio sanctorum martyrum quadraginta qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gaci, Gorgoni, Candidi inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris erat persecutio magna - expl. consummati sunt sancti XL martyres et preside Agricolao et duce Lysia sub die V idus martii in gloriam et laudem Dei Sebasteni martyres XL : Passiodata liturgica 10 marzo (non indicata) 37. ff. 104v-107v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius genere Romanus arte phylosophus Gubdiani viri clarissimi et beate Silvie filius - expl. iuxta pyrgilusyn sicut actenus cernitur confessor veritatis meruit sepeliri Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Il testo si arresta al termine del par. 69 del libro IV (= PL 75,222B). 38. ff. 107v-111 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. quibus deferentibus transmisisset usque nunc manet incognitum Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note Estratti dal II libro dei Dialogi , comprendenti i capp. I-II, VII-XIV (esclusa l'ultima frase rivolta a Pietro), XV, XX-XXI (solo la prima parte: l'explicit corrisponde a p. 111 ll. 1-2 dell'edizione Moricca). 39. ff. 111-114tit. Due sermoni per l'Annunciazione 40. ff. 114-116 - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (= BHL 3377)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. Imperante Datiano impio Medorum et Persarum diversisque erga regiones civitatibus suggerente diabolo - expl. completoque martyrio non. kalendarum maiarum feliciter migravit ad Dominum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata) 41. ff. 116-118 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL S 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Post Domini nostri Iesu Christi in celum ascensionem ad Patrem - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo die mensis Nisan, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata) 42. f. 118r-v - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. In natale sancti Vitalis archiepiscopiinc. Sanctus Vitalis militans consulariano cum fuisset cum Pulino iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus autem sanctus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile (non indicata)note Accanto all'inizio, un'altra mano scrive alcuni versetti del Cantico dei Cantici. 43. ff. 118v-119v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6817)
prol.tit. Passio sancti Phylippi apostolilaudatio inc. Philippus hebraice qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalitium celebratur kalendas maias prol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum confessione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il prologo è indistinto dal testo. 44. ff. 119v-120v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL S 4088 b [prol.] - BHL 4086 [inc.] - 4093 [expl.])
prol.tit. Prologus sancti Iacobi apostoliprol. inc. Iacobus Alphei ob distinctionem prioris cognominatus - expl. cuius natalitium et ordinatio sexto kalendas ianuarias creditur inc. Igitur Iudei posteaquam Paulus ad Cesarem quem appellaverat a Festo transmissus est - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Nessuna delle voci BHL sembra corrispondere per tutti gli estremi testuali a quanto trasmette il codice. 45. ff. 120v-123 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. In inventione sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tricesimo regnante venerabili Dei viro cultore magno Constantino - expl. accipiant partem cum Domino nostro Iesu Christo et sancta Maria genitrice eius in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 46. ff. 123v-126v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Eodem die sancti Alexandriinc. Quarto loco a beato Petro apostolo Romane ecclesie urbis cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse habet proprium sacerdotem usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggionote In sede finale il testo corrisponde solo in parte alla voce BHL, ossia fino al periodo che ha inizio con Severina uxor ma non per la frase finale, come avviene abitualmente nei manoscritti qui censiti. 47. ff. 126v-127v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sancti Gordianiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata) 48. ff. 127v-130 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL 1748)
tit. Passio sancte Christine virginisinc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. et in tartarum alienum tue veritatis qui es Deus benedictus in secula seculorum amen Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata)note Estratto che si arresta con la preghiera della santa dopo il martirio del padre. La data indicata dalla BHL e riportata nei Martirologi è il 24 luglio, ma è evidente che la destinazione è qui il 10 maggio, come in molte altre delle copie censite. 49. ff. 130-131 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus illis immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano augusto novies et Maximiano septies imperatoribus, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 50. ff. 131-132v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achileiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. ovantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque hedificatione omnium quorum est studium plantandi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt scripta Nerei et Achillei Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 51. f. 132v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sancte Petronilleinc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 52. ff. 132v-133 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Il testo, come sempre, segue senza soluzione di continuità il precendente. 53. f. 133 - Audelaus presbyter saec. VII/VIII , Vita sancti Fortunati presb. diocesis Spoletanae (= BHL 3087)
prol.tit. Vita sancti Fortunati presbyteriprol. inc. Gregorius Romane urbis antistes cum Petro archidiacono suo - expl. Minime potui utiliter enarrare inc. Fuit quidam vir venerabilis Fortunatus nomine Torrine ecclesie presbyter - expl. ubi usque hodie in pace positus quiescit, ipso concedente qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Fortunatus dioecesis Spoletanae presb. : Vitadata liturgica 1 giugno (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 54. ff. 133v-135 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobatam eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno (non indicata) 55. ff. 135-136v - Passio sancti Vincentii ep., Benigni diac. et soc. Mevaniae mart. (= BHL 8676)
tit. Passio sancti Vincentii martyrisinc. Cum iussu principum impiissimorum persecutio Christianorum in totum orbem seviret - expl. miliario plus minus ab urbe Romae nonagesimo quarto ubi prestantur beneficia Dei, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Vincentius ep., Benignus diac. et soc. Mevaniae mart. : Passiodata liturgica 6 giugno (non indicata) 56. ff. 136v-141 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. In natale VII dormientiuminc. In tempore illo regnante impio Decio imperatore facta est ingens persecutio in Christianos - expl. et in gaudio fidei glorificantes et laudantes Deum pro miraculo quod viderunt gratias agentes Domino Iesu Christo Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note La data liturgica abituale è difforme dalla posizione che i santi assumono in questo leggendario. 57. ff. 141-143 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Sanctorum Primi et Feliciani incipit passioinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno (non indicata) 58. ff. 143-146v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL 986 [prol. I] - BHL S 986 d)
prol.tit. Prolugus sancti Barnabe apostoliprol. I inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophete - expl. martyrio coronatus III idus iunias prol. II inc. Redemptor et salvator noster Dominus Iesus Christus - expl. relatione pandere curamus pars I inc. Denique ille est Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex LXII discipulis - expl. et cum eis vitam eternam percipere mereamur pars II inc. Hucusque beati Barnabe gloriosum agonem - expl. deflorare curavimus pars III inc. Sed quia idem Lucas sequendo beatum Paulum apostolum sancti Barnabe finem cernere non valuit, cetera que sequuntur et quo ordine ad martyrii coronam pervenerit - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vita + passiodata liturgica 11 giugno (non indicata)note A partire dal f. 145 cambia il copista. 59. ff. 146v-149 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Cicilie sub tempore Dioclitiani et Maximiani imperatorum multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. sepelivit in eodem loco qui dicitur Marianus. Ibi requiescunt volente Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno (non indicata) 60. f. 149r-v - Passio Marci et Marcelliani Romae mart. (= BHL p. 787 n° 1)
tit. Passio sanctorum Marci et Marcellianiinc. Tenentur post hec Marcellianus et Marcus et ambo ad stipitem acutos in pedibus fixis - expl. quia cripte arenarum illic erant ex quibus moenia urbis instruebantur Marcus et Marcellianus Romae mart. : Passiodata liturgica 18 giugno (non indicata)note Estratto dalla passione di Sebastiano. Segue il solo incipit dell'inventio di Vitale e Agricola dello pseudo Ambrogio (BHL 8690), con il rimando Require retro in sancti Vitalis , tutto di mano del copista. 61. ff. 149v-151tit. Sermone per la Natività di S. Giovanni Battista 62. ff. 151-152v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3237 b)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto et Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. in qua exuberant beneficia martyris ex eo et nunc et usque in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno (non indicata) 63. ff. 152v-153v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3238 b)
inc. Hylarianus autem vir Dei qui quondam Gallicanum in Hostiensi urbe susceperat - expl. et posuerunt in eandem domum sanctorum Iohannis et Pauli, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo segue il precedente con un semplice a capo, senza una propria titolatura. 64. ff. 153v-154v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
tit. Vita sancte Marineinc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus orationibus sanctae virginis Marinae multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marina virgo, Marinus monachus dicta : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata) 65. ff. 154v-157v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol.] - 6665)
prol.tit. Passio sancti Petri apostoliprol. inc. Simon qui interpretatur obediens - expl. et palmam victorie velociter demonstrare inc. Igitur in diebus illis surrexit quidam Samarius genere - expl. quorum fides ac devotio sancti Petri ex omni parte confirmata est in nomine Domini nostri Iesu Christi et in sanctificatione Spiritus Sancti, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Il prologo corrisponde solo per incipit alla voce BHL. 66. ff. 157v-162 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Prologus sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre in unitate Spiritus Sancti cui est honor et virtus et gloria et imperium in saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 67. ff. 162-164 - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6473)
tit. Vita sancti Paternianiinc. Temporibus Diocletiani imperatoris erat grandis persecutio in tempore paganorum - expl. celebremus natalitia eius decimo die mensis iulii, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Patrae et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Paternianus Fanensis ep. : Vitadata liturgica 12 luglio (non indicata)note Un'altra mano annota a margine: require legenda sanctorum septem fratrum post festum sanctorum Abdon et Sene in [[...]] kal. aug. 68. ff. 164v-167v - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL 1808)
prol., carmen tit. Passio sancti Quirici et Iulitteprol. inc. Laudabile satis est et ad regis eterni gloriam totis preconiis adtollendum - expl. ad futuram gloriam que revelabitur in nobis inc. Sub Alexandro iniquissimo preside cui principatum Antiocene urbis - expl. sanctus Quiricus et sancta Iulitta in Tharso Cilicie die iduum iuliarum sub Alexandro preside, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 15 luglio (non indicata)note Il testo era certamente destinato a questa data come negli altri codici qui censiti (cfr. il ms. 132 dello stesso fondo). 69. ff. 167v-171 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL 288)
carmen tit. In sancti Alesii confessorisinc. Temporibus Archadii et Honorii maximis imperatoribus fuit quidam homo religiosus in urbe Roma - expl. in quacumque angustia vel tribulatione positus quisquis erat eius obtentu liberabatur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata)note L'explicit non è identificabile con alcuna delle voci BHL, mentre l'incipit corrisponde a quella indicata. 70. ff. 171-175 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. In festivitate sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr Christi sub Vespasiano augusto decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Deo atque salvatore Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 71. f. 175r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Vita sancte Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de beata Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu vivit et regnat in saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio (non indicata) 72. ff. 175v-178 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora cum apostolo per amorem Domini martyr effectus cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 73. ff. 178-180v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1772 [inc.] - BHL S 1770 a [expl.])
tit. Eodem die sancti Christoforiinc. Passio sancti Christophori sub die VIII kal. augustas qui fuit passus sub Dagno imperatore in civitate Samum - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo appare una versione mista tra quelle registrate in BHL. 74. ff. 180v-184v - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (= BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonisinc. In civitate Nicomedia Maximianus imperator multos Christianos persequebatur propter regnum et fidem Domini nostri Iesu Christi - expl. sic consummatum est certamen sancti martyris recipientis coronam caelestis gloriae, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pantaleon Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note La voce BHL è riferita proprio a questo manoscritto. 75. ff. 184v-185 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicisinc. Fuit autem temporibus Constantii filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalitia celebramus IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam nominis tui Deus usque in hodiernum diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio (non indicata) 76. f. 185r-v - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sancte Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 77. f. 185v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christiani necati sunt in urbe Roma - expl. iuxta civitatem Cordulam atque Syriam, ubi etiam et invenit multos Christianos quod suppliciis et afflictionibus necavit Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata)note Testo abbreviato e come sempre trascritto senza soluzione di continuità con la parte seguente della stessa passio ciclica, che riguarda propriamente i due santi della comune titolatura; la data propria di Policronio sarebbe invece il 17 febbraio. 78. ff. 185v-186v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius querere Christianos curiose - expl. levata sunt corpora sancta et translata sunt in cemeterio Pontiani in pace Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata) 79. ff. 186v-187v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.tit. Passio sancte Felicitatisprol. inc. Sciendum quoque est, dilectissimi fratres, quoniam de semine Felicitatis martyrio expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendo, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata)note Come si riscontra anche altrove, la santa (ricordata al 10 luglio o al 23 novembre) deve riferirsi qui al 1° agosto, data dei Maccabei. Il testo è abbreviato in modo tale che scompare la suddivisione tra prologo e narrazione ed è dunque impossibile fornirne gli estremi. 80. ff. 187v-188tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli (11,1-28) per la ricorrenza di S. Pietro in Vincoli 81. ff. 188-189 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Sancti Stephani papeinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. in loco qui appellatur hodie cemeterium Callixti; ibi requiescit in pace Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto (non indicata)note Il testo appare un'abbreviatio dalla passione nota. 82. ff. 189-191v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephaniinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 83. ff. 191v-193 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
tit. Passio sanctorum Sixti, Felicissimi et Agapitiinc. Eodem tempore Decius Cesar et Valerianos prefectos iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari - expl. sanctum vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones in cimeterio Prostrati sepelierunt sub die kal. sept., prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata)note Cambio di copista al f. 192. 84. ff. 193-197v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.tit. Sanctorum Donati et Ylarianiprol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Ylariani narraturus triumphum, o Theophyle frater - expl. concedat eorum enarrare trophea inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa veneratione celebrantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 85. ff. 198-199v - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL 2058)
tit. Sanctorum Quiriaci, Largi et Smaragdiinc. Nunciatum est itaque Dioclitiano augusto quod filiam suam Arthemiam a demonio vexaretur - expl. ubi orationes sanctorum florent usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres : Passiodata liturgica 8 agosto (non indicata)note L'incipit presenta marcate varianti rispetto alla voce BHL. 86. ff. 199v-202v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 7805 [inc.] e 4753 [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Cumque audisset beatus Laurentius archidiaconus beatum Sixtum episcopum iterum in custodiam reduci - expl. et participati sunt omnes sacrificium laudis corpus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note L'incipit non corrisponde alle voci BHL dedicate a Lorenzo: si tratta del par. 3 della passione di Sisto, che precede la sua nella narrazione ciclica, secondo la forma registrata in BHL 7805 (cfr. AASS Aug. VI, p. 140F). 87. ff. 202v-204 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Reversus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. cum intentione fermentissime mori leti quam vivere malle et perrexerunt ad Dominum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 88. ff. 204-208v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In assumptione beate Marie virginisinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. in quo habitat, inquit, corporaliter omnis plenitudo divinitatis Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note Copiata solo la prima metà dell'epistola, fino a PL 30,131C. 89. ff. 208v-210 - Passio sancti Magni Tranensis ep. mart. (cfr. BHL 5167 [inc.])
prol.tit. Incipit prologus sancti Magni confessorisprol. inc. Ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi pertinet sanctorum merita virtutesque proferre - expl. fideli assertione prosequimur inc. Igitur sanctus Magnus meritis et nomine magnus - expl. redintegra labiorum officium, ad laudem et gloriam nominis tui Magnus Tranensis ep. mart. : Passio + miraculadata liturgica 19 agosto (non indicata)note Dopo la nomina a vescovo, la narrazione è abbreviata e si annette un miracolo (il cui beneficiario ha nome Castoro) a titolo di saggio dei molti compiuti dal santo. Solo l'incipit , pertanto, corrisponde alla voce BHL. 90. ff. 210-213 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002-1003)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscipiens - expl. cuius natalitium octavo kal. septembris inc. Indiae tres esse ab ystoriographys referuntur - expl. secutus est beatum apostolum migravit ad Dominum epil. inc. Hic est Bartholomeus apostolus qui nomen est Syra lingua suscipiens - expl. passus est autem venerabilis apostolus et martyr Christi Bartholomeus octavo kalendas septembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata)note Epilogo indistinto dal testo. 91. ff. 213-215v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4293)
tit. Decollatio sancti Iohannis Baptisteinc. Narrat Iosephus vinctum fuisse sanctum Iohannem Baptistam in castello Macherunta - expl. non livorem sed caritatem preferat, adiuvante qui cum Patre Iohannes Baptista : Translatiodata liturgica 29 agosto (non indicata) 92. ff. 215v-219 - Vita sancti Aegidii in Occitania abb. (= BHL 93)
tit. Vita sancti Egidii confessorisinc. Sanctus igitur Egidius natione Grecus a preclaris parentibus originem duxit - expl. petimus tua sancta merita pater Egidie apud Dominum nostrum, qui cum Filio suo et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Aegidius in Occitania abbas saec. VI-VII : Vitadata liturgica 1 settembre (non indicata) 93. ff. 219-222tit. Sermone per la Natività di Maria 94. ff. 222-224v - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris (= BHL S 5342 c)
tit. Sermo de nativitate sancte Marieinc. In diebus illis erat vir in Israel nomine Ioachim ex tribu Iuda de genere David - expl. et rogare ceperunt Mariam ut indulgeret eis et oraret pro eis Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vitadata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo si chiude dopo l'episodio della porpora nel Tempio, alla fine del par. VIII 5 (p. 375 l. 14 dell'edizione di Gijsel). 95. ff. 224v-226 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properante ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum eius plurima ostensione incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et cum Spiritu Sancto omnipotenti Deo in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 96. ff. 226-230v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine vel succurrant inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo è indistinto dal testo. 97. ff. 230v-232 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5949)
prol., notitia
tit. Dedicatio basilice sancti Michaelis archangelinotitia inc. Anno dominice ab incarnatione quingentesimo sexto indictione quartadecima - expl. quibus persistentibus facta est inventio basilice beati Michaelis prol. inc. memoriam toto orbe veneranda - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note La notizia cronologica iniziale si fonde con l'inizio del prologo, che a sua volta è poi seguito senza stacco dalla narrazione. 98. ff. 232-238tit. Due sermoni per gli Angeli (il primo è l'omelia sui Vangeli di Gregorio Magno II 34, dalla fine del par. 6) 99. ff. 238-239v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3870)
tit. Vita beati Hieronymi presbyteriinc. Beatus Hieronimus genere nobili ortus patre vero Eusebio nomine - expl. si tanto in animo ornaberis regem inmortalem Filium Dei adipisci poteras sponsum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note Estratto dalla vita, che si arresta a metà circa (l'explicit corrisponde a PL 22,207). 100. ff. 239v-242 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce apostoli et evangelisteprol. inc. Cum in divinis voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Domini nostri Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiocensus - expl. ad fidem et dilectionem Iesu Christi Domini quem predicavit confluerent, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre 101. ff. 242-246 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Sanctorum apostolorum Symonys et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent ingressi regionem - expl. in quo loco beneficia divina consecuntur credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo habentis, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata) 102. ff. 246-248vtit. Sermone per Ognissanti 103. ff. 248v-252 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Sanctorum IIII cononatoruminc. Tempore qoo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniis ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata) 104. ff. 252-254 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodoriinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam nominis tui qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre (non indicata) 105. ff. 254-255v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4227)
prol.tit. Dedicatio sancti Salvatorisprol. inc. Elevate oculos sensus vestri et videte hanc admirationem que facta est - expl. et inclinate oculos cordis vestri inc. Est civitas que vocatur Biretho adiacens inter terminos Tyri ac Sydonis - expl. unde idem ipse inimicus noster adversarius cecidit ad laudem et gloriam qui in Trinitate permanet Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Versione differente rispetto a quella di Anastasio Bibliotecario cui è riferita la voce BHL, qui indicata come riferimento. 106. ff. 255v-259 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita beati Martini confessorisinc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. si quid deinceps uspitalem contingerit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Testo abbreviato, che omette il prologo, poi i capp. XII-XVII fino al par. 4 compreso (riprendendo da Per idem tempus , p. 290 dell'edizione Fontaine, p. 42 l. 17 dell'edizione Bastiaensen), per arrestarsi infine con il XXII (l'explicit corrisponde rispettivamente a p. 302 e p. 54 l. 32 delle stesse edizioni). 107. ff. 259v-260 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistolanote Segue priva di prologo la vita, separata solo andando a capo. 108. ff. 260-261 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b)
inc. Archidiacono viro et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi et cives Turonici tripudiantes cum sanctissimi viri corpore ad urbem Turoni sunt reversi, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miracula 109. ff. 261-267v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Caecilie virginisprol. inc. Humanas laudes ac mortalium infulas vidimus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 110. ff. 267v-269v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et benedicitur Christus filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata) 111. ff. 269v-270 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre (non indicata)note Il testo è copiato di seguito al precedente, andando a capo dopo il prologo che risulta invece accorpato alla passione. 112. ff. 270-279vtit. Venti sermoni per il commune sanctorum (l'ultimo mutilo)
bibliografia
Firenze. I libri del Duomo , 143; Bandini, Leopoldina , I , 267-87
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 20.2
Leggendario per l'intero anno, di origine fiorentina
L'ultimo foglio reca l'ex libris , eraso: Homelie volume secondo di Bartol. d'Antonio di Bartolello Canacci (nelle cui mani dunque il volume era già completato dalla sezione finale di restauro).
I. ff. 260 Leggendario (30 novembre - 27 novembre)ordinamento Per circulum anni . Dopo il completamento dell'anno liturgico sono aggiunti testi supplementari in ordine cronologico, dal 4 dicembre all'11 giugno (gli ultimi due reintegrati in un fascicolo di restauro più recente, ff. 257-260).suddivisione lectiones Alcuni testi sono suddivisi in lectiones (generalmente nove) da una diversa mano che al f. 1, nel margine superiore, annota in proposito anche un rimando al breviario. In ogni caso la destinazione liturgica del codice è dichiarata dalla suddivisione originaria di alcune passiones in sezioni e dalla presenza al f. 67 di indicazioni sulle letture per determinate ricorrenze da cercarsi all'interno del corpus e in altri libri. U.C. I 1. ff. 1-3 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem sancti Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. martyrizatus est autem venerabilis Dei Andreas apostolus apud Achaiam in civitate Patras die pridie kalendarum decembris sub Egea proconsule, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembrenote Il prologo non è distinto dal testo.2. ff. 3-7v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Natale sanctorum Crisanti et Darieprol. inc. Hystoriam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit pervenire - expl. omnibus qui in Christo credituri sunt profuturam inc. Polemius vir illustrissimus Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et glorie perpetue corone suscepit Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 1 dicembrenote Di norma il giorno dei due santi è il 25 ottobre, ma la connessione con i testi che seguono porta ad estendere a tutti la data propria di Diodoro. 3. ff. 7v-8v - Passio et translatio sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL S 2164 a)
prol.prol. inc. Gloriosissimorum martyrum triumphos venerari pie devotionis est - expl. ad laudem ipsius preconari laudabile est inc. Eo itaque tempore quo beatus Stephanus Romane preerat ecclesie - expl. ut celica demum gaudia eorum suffragium cum supernis civibus percipere mereamur, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Passio + translatiodata liturgica 1 dicembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 4. f. 8v - Miracula sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL 2165)
tit. Item aliud miraculuminc. Sanctorum Diodori et Mariniani sociorumque eorum revelationis tempore sue Deus dignatus est miracula ostendere - expl. et post paucos dies pristine est sanitati redditus Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Miraculadata liturgica 1 dicembrenote La copia si arresta prima dell'explicit indicato in BHL, come nel ms. Edili 139. 5. f. 8v - Carmen de inventione sanctorum Chrysanthi et Dariae (= BHL 1794)
inc. Stephane sancte papa, mea carmina suscipe letus - expl. laudemus numen, Spiritus alme, tuum (Textus metricus )
Chrysanthus et Daria Romae mart. : Versusdata liturgica 1 dicembre 6. ff. 9-16 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6112-6108)
prol.tit. Vita sancti Nicolai episcopiprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aitaifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus equali maiestate equali potestate per omnia saecula saeculorum item IV inc. Nunc igitur, fratres karissimi, si vobis placuerit de solempnitate huius diei beati Nicolai - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembrenote Le parti sono copiate di seguito, tranne il prologo distinto come tale. 7. ff. 16-22 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Vita sancti Ambrosii episcopiprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri a cunabulis que fuerat agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium evasisse supplicium Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre 8. ff. 22-23v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9002)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Italie in civitate Verona quia beati Zenonis acta claruerunt - expl. audiant populi omnes qui cupiunt miracula inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte oppidi Veronensis - expl. quod tamen fulget in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre 9. ff. 23v-26v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopiinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. quique paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre (non indicata)note Al f. 26 a margine si rimanda per Damaso alle lectiones del breviario. 10. ff. 26v-27v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime Agathe fama crevisset - expl. in qua orationes eius florent et nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre 11. ff. 27v-32v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8138)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. indulgentiam consequi peccatorum. Martyrizatus est autem beatus Thomas apostolus in India provincia duodecima kalendas ianuarias, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre 12. ff. 32v-35v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. In natale sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Mellitus servus Christi episcopus Laudocie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Domino eternam salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem in Christianos Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembrenote Il passaggio tra prologo e testo, non rilevato in origine, è segnalato con una croce marginale. 13. ff. 35v-50v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731 e 7736 [claus.])
prol.tit. Vita sancti Silvestriprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Sed quia omnipotenti Deo toto herentes conamine - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnantem cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote Le parti si susseguono senza stacchi. 14. ff. 50v-51 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 gennaio (Felice) (= BHL 2875)
tit. Natale sancti Felicis presbyteriinc. Apud Nolam Campanie beati Felicis presbyteri - expl. in loco qui dicitur Pincis ab Elpidio venerabili sancto presbytero Felix Nolanus presbyter et martyr : Passiodata liturgica 14 gennaio 15. ff. 51-53v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli pape et sancti Cyriaci martyrisinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio 16. ff. 53v-62v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui honor et gloria est in saecula saeculorum Marcus et Marcellianus Romae mart. Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaionote Suddivisa in dodici sezioni. Da f. 61 la parte relativa a Marcelliano e Marco è distinta attraverso una propria titolatura: In natale sanctorum Marcellini et Marci (con incipit dalle parole Post hec autem Torquatus egit , = Mombritius II, p. 475 ll. 56-7). 17. ff. 62v-65 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156 e 2527)
tit. Natale sancte Agnes virginisinc. Ambrosius servus Christi virginibus sacris - expl. valeat invenire. Passa est autem beatissima martyra Agnes die XII kal. februarius, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaionote La sezione relativa a Emerenziana è distinta attraverso una titolatura propria: In natale sancte Emerentiane virginis , con incipit : Emerentiana autem que fuerat collectanea... (come riportato alla voce BHL 2527). 18. ff. 65-67 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Natale sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonia probitatis inc. In illis diebus cum apud Cesaraugustanam civitatem - expl. cumulatius consecratus est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaionote Tra il testo e il successivo sono riportati dal copista tre rimandi per le letture canoniche, distinti andando a capo: In natale sancte Emerentiane virginis: Emerentiana autem que fuerat collectanea sancte Agnes usque igitur dum require in passione sancte Agnes martyris ; In conversione sancti Pauli apostoli: Paulus adhuc spirans minarum et cedis in discipulos Domini require in actuum apostolorum sive in lib. messale ; In natale sancte Agnes virginis: Igitur dum parentes sancte Agnes pernoctantes vigilarent ad tumulum eius usque in hodiernum diem require in passione eiusdem . 19. ff. 67-69v - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3296)
tit. Natale sancti Geminiani confessorisinc. Inter plurimos Dei famulos qui ad exemplum fidelium in hoc mundo fuerunt - expl. et ad regnum post transitum huius vite perducit et collocat inter choros angelorum. Benedictus Deus in saecula saeculorum Geminianus Mutinensis episcopus : Vitadata liturgica 31 gennaionote Assente il prologo. 20. ff. 69v-70v - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7680)
tit. Vita sancti Severi episcopi et confessorisinc. Post excessum beatissimi Apolenaris beatus Severus tertiudecimus Ravennatem cathedram suscepit - expl. immensas Deo gratias agatis, qui est benedictus in saecula saeculorum Severus Ravennas ep. : Vitadata liturgica 1 febbraio (non indicata) 21. ff. 70v-73v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1379)
tit. Passio sancti Blasii martyrisinc. Igitur cum presens Agricolaus metropolis Selustie presideret - expl. ob cuius devotionem nos illos devotissime veneramur, cui est cum Patre ac cum Flamine Sancto compar gloria eadem maiestas una Deitas una potestas equa virtus una omnipotentia nunc et semper et per immortalia saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata)note La prima parte del testo fino a sollerti ingenio enucleare curemus , in altre copie (come il ms. Edili 139 o il Pluteo precedente) isolata come prologo, è qui assente: il testo ha inizio con il par. 6 dell'edizione negli AASS Feb. I, col. 349E. 22. ff. 73v-75v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 a)
tit. Passio sancte Agathe martyrisinc. Beatissime martyris Agathe que passa est in provincia Sicilie in urbe Catanensium - expl. a periculo incendii sancte Agathe orationibus Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio 23. ff. 75v-77 - Vita sancti Iventii Ticinensis ep. (= BHL 4619)
tit. Vita sancti Iventiiinc. Post felicem obitum egregii Syri Tycinensis episcopi beatus Yventius - expl. ubi et nunc usque sancta ossa eius quiescentia virtutibus florent atque miraculis, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Iventius Ticinensis ep. : Vitadata liturgica 8 febbraio (non indicata) 24. ff. 77-78v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini martyrisinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto per inmortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 25. ff. 78v-82 - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
prol.tit. Passio sanctorum Faustini et Ioviteprol. inc. Dum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem quoque tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum angelicis provecti manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et imperium, virtus et gloria in saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraionote Il prologo è indistinto dal testo. 26. ff. 82-85 - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzonote L'epilogo non è distinto dal testo. 27. ff. 85-86 - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. In illis diebus regnante Datiano imperatore facta est persecutio in gentem Christianorum - expl. coronatus est autem sanctus Georgius VIII kal. maias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 aprilenote Testo non identificabile con alcuna voce BHL, né con le versioni studiate e edite da Haubrichs in Georgslied und Georgslegende . La data è posticipata di un giorno, secondo l'uso settentrionale già più volte incontrato. 28. ff. 86-87 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli per totum orbem terrarum - expl. iuxta Hebreos autem sextodecimo, imperante Gaio et Iulio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprilenote Suddivisa in nove lezioni. 29. f. 87r-v - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passio sancti Vitalisinc. Sanctus Vitalis militans consulari Paulino cum fuisset cum iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem sanctus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprilenote Divisa in sei lectiones . 30. ff. 87v-88 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.tit. Passio sancti Philippiprol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. fideli cum festinatione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Phylippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Il prologo non è distinto dal testo. Divisione in tre lezioni. 31. f. 88r-v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia Dominus noster Iesus Christus est filius Dei, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Suddivisa in tre lezioni numerate dalla quarta alla sesta, a continuazione delle tre di Filippo. 32. ff. 88v-89v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. Inventione sancte Crucisinc. Postquam Constantinus augustus imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. in hoc loco translationis nostre finem imponat Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio 33. ff. 89v-91v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4170)
inc. Perrexit autem Helena ad Hierosolimam et quesivit diligenter locum - expl. accipiant partem cum genetrice matre Domini Maria ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio (non indicata)note Il testo era preceduto da una titolatura poi erasa: In sancti Quiriaci episcopi et martyris . 34. ff. 91v-94 - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (= BHL 266)
tit. Passio sanctorum Alexandri, Eventi et Theodoliinc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedra sedit Alexander - expl. sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio 35. ff. 94-95v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Natale sacntorum Gordiani et Epymachiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio 36. ff. 95v-98 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Nerei et Achillei - Scripta sancti Marcellini papeprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Primum itaque ad edificationem hominum quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei rescr. inc. Marcellus servus Christi sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. quia interrogastis sollicite breviterque intimabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Il passaggio fra le due parti avviene al f. 97, con la nuova titolatura sopra indicata. 37. f. 98r-v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sanctarum virginum Petronille et Feliculeinc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Benché la data manchi, certamente il testo si attribuiva alla stessa delle altre sezioni dalla passione ciclica di Nereo e Achilleo; esso è d'altronde replicato (insieme alla seguente sezione su Nicomede, come sempre si riscontra nei codici laurenziani copiata di seguito senza distinzione) nella sede liturgica propria, al 31 maggio. 38. f. 98v - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedis presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 39. ff. 98v-99 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Panchratii martyrisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus Panchratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 40. ff. 99-102v - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
tit. Vita sancti Zenobii confessorisinc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. celebratur autem festivitas eius VIII kalendas iunii ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggionote Assente il prologo. 41. ff. 102v-103 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Natale sancte Petronille virginisinc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggionote Come rilevato in quella sede, la stessa coppia di passioni di Petronilla e Nicomede era già presente per il 12 maggio, insieme alle altre del ciclo di Nereo e Achilleo. 42. f. 103 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 31 maggio 43. ff. 103-104 - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. (= BHL 1620 o 6955)
tit. Natale sancti Proculi martyris [et sociorum eius add. a. m. ]inc. Passio atque conversio sancti Anastasii et undecim fratrum - expl. non longe ab urbe capite sunt truncati sub die quarto iduum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passiodata liturgica 1 giugnonote La passione collettiva è, come sempre nei leggendari qui descritti, intitolata al solo Proculo, con la correzione di una mano successiva. 44. ff. 104-106v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Natale sancti Marcellini presbyteri [Petri atque Erasmi add. a. m. ]inc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 45. ff. 106v-108 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. In natale sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno (non indicata) 46. ff. 108-112 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8714)
tit. Passio sanctorum martyrum Viti et Modestiinc. Igitur beatus Vitus Lucania provincia hortus nobili styrpe progenitus - expl. atque eos prodigiis coruscare in terris largitur qui vivit et regnat perenniter per cuncta saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno (non indicata) 47. f. 112r-v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivis et regnas in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 19 giugnonote Prologo non distinto dal testo. 48. ff. 112v-113v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Ostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 49. ff. 113v-114v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3242 d [inc.] - BHL 3239 [expl.])
inc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia eius Constantia - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo va a capo rispetto al precedente, ma senza un titolo proprio. 50. ff. 114v-119 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. In natale apostolorum Petri et Pauliinc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. ubi prestantur beneficia eorum assidue fideliter poscentibus, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 51. ff. 119-121vtit. Quattro sermoni (il primo e il terzo attribuiti ad Agostino) per la stessa ricorrenza e per la Cattedra di Pietro e il natale di Paolo 52. ff. 121v-125 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Sermo in celebratione sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. sicque ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 3 luglionote Il prologo presenta titolo proprio (identico a quello della passione, tranne per la parola sermo ). Data anomala, anche in rapporto all'ordine cronologico dei testi. 53. ff. 125-126 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. In natale sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglionote Suddivisa in nove lezioni. 54. ff. 126-129 - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7332)
tit. Passio sanctorum Romuli, Marchitiani, Karissimi et Crescentiani martyruminc. Cum beatus Petrus apostolorum princeps ecclesiam sibi a Christo commissam cupiens augere - expl. simul ad radicem montis sepelierunt miliario plus minus ab urbe uno Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglionote Al termine il glossatore che altrove segna le lectiones annota che per i giorni dei sette fratelli e delle sante Rufina e Seconda si leggono rispettivamente sei lezioni dal testo che segue, e tre lezioni da cercarsi nel martirologio ad cartas LVIII (con riferimento dunque a un preciso volume della stessa biblioteca). 55. f. 129r-v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum septem fratruminc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglionote Divisa in sei lectiones . 56. ff. 129v-131 - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix quinto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglio 57. ff. 131-132v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
tit. Vita sancti Alexii confessorisinc. Fuit vir magnus et nobilis Eufemianus nomine dives valde - expl. petitionis effectum sine dubio consequi valeat, per Dominum nostrum Iesum Christum filium tuum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata) 58. ff. 132v-133 - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. In natale sancte Praxedisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo supradicto - expl. sepelivi iuxta patrem suum in cimiterio Priscille via Salaria, ubi hodie florent orationes sanctorum in saecula saeculorum Praxedis Romana virgo : Vitadata liturgica 21 luglio 59. f. 133r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. In natale sancte Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre non voluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu idem eternus vivit et gloriatur et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio 60. ff. 133v-137 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris [martyris add. a. m. ]inc. In diebus Claudii Caesaris venit Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano Caesare die decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 61. ff. 137-138v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 62. ff. 138v-140 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio (non indicata) 63. f. 140r-v - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesiis Christi, quod factum est Domino nostro Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria et potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio (non indicata) 64. ff. 140v-141 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis martyrisinc. Fuit autem temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natale celebratur IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam Dei usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio (non indicata) 65. f. 141r-v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum [Polocronii episcopi et sociorum eius add. a. m. ]inc. Orta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata)note Come spesso accade nei codici laurenziani, le due parti della passione ciclica relative a Policronio e ad Abdon e Sennen sono accorpate; tuttavia il glossatore, oltre ad aggiungere la precisazione al titolo, suddivide il complesso in due cicli di nove lectiones , corrispondenti proprio alle due parti. Una mano diversa più recente aggiunge anche la data decimus kal. mart. , esatta in rapporto a Policronio, ma non evidentemente in questa sede dove il santo è incluso nell'insieme destinato al 30 luglio. 66. ff. 141v-143 - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote All'explicit indicato in BHL si aggiunge anche la prima frase della sezione della passio riguardante Sisto. 67. ff. 143-145 - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Passio sanctorum Neemesii et sociorum eius [in ras. a. m. ]inc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. ordinaverunt in locum beati Stephani episcopi et martyris Sixtum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano tertio et Gallieno secundo consulibus Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto (non indicata)note La titolatura apposta dal consueto glossatore si riferisce al diacono di papa Stefano I, personaggio della stessa passione. 68. ff. 145-146 - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
inc. Post multos enim dies factum est ut Valerianus et Gallienus nefandissimi persecutores - expl. ordinaverunt in locum beati Stephani episcopi et martyris Sixtum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano ter et Gallieno bis consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto (non indicata)note Il testo, che è copiato a capo senza un titolo proprio, replica il precedente, omettendo però la prima parte: l'inizio cade in corrispondenza dell'edizione di Mombritius II, p. 498 l. 58. 69. ff. 146-147v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio sancti Stephani protomartyrisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 70. ff. 147v-148v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sancti Xisti episcopiinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. Sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimiterio Pretextati sub die iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto 71. ff. 148v-150 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sancti Donati episcopiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. quorum corpora collecta sunt a Christianis et sepulta sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cuius honor est et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 72. ff. 150-151 - Passio sancti Donati Euroeae in Epiro ep. (= BHL 2304)
tit. Item aliainc. Temporibus Theodosii principis in provincia Ephirum et a veteris civitatem - expl. et designavit oratorii domum sibi ad sepulturam Donatus Euroeae in Epiro ep. : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 73. ff. 151-153 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] - 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Romae episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. sepelierunt eum in cripta via Tiburtina in praedio Cyriace vidue in agro Verano quarto iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 74. ff. 153-154v - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Hippoliti [et Cassiani et sociorum eius add. a. m. ]inc. Sanctus Yppolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. sicque coronam martyrii percipere meruerunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto 75. ff- 154v-155 - Laudatio sancti Eusebii Vercellensis ep. [perperam Maximo Taurinensi adscripta] (cfr. BHL S 2752 c)
tit. Passio sancti Eusebii papeinc. Igitur evolutis multorum temporum metis Arianorum detestanda perfidia totam cum universo mundo Italiam perturbasset - expl. martyrizati sunt autem simul admirabiles Christi triumphatores nono kalendarum augustarum sub Antiocho rege et Constantino principe, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eusebius Vercellensis episcopus m. 1-8-371 : Laudatiodata liturgica 14 agosto (non indicata)note Il testo, apparentemente una versione variante della voce indicata, non è attribuito a una data: il santo vercellese sarebbe venerato il 1° agosto, ma con ogni probabilità si intende riferito al 14, come l'omonimo romano. 76. ff. 155-156 - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti martyrisinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agapitus - expl. multi paganorum crediderunt Christum per famulum Dei Acapitum et per Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre et cum Sancto Spiritu in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agosto (non indicata) 77. ff. 156-158v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL S 1002)
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliinc. Indiae tres esse ab historiographis asseruntur - expl. perfectis omnibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 24 agosto (non indicata) 78. ff. 158v-159v - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3321)
tit. Passio sancti Genesii martyrisinc. Imperante Diocletiano erat per annos quatuor insecutio ecclesiarum - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octavo kal. septembris eodem Dioclitiano quater consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata) 79. ff. 159v-161 - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (= BHL 276)
prol.tit. Passio sancti Alexandri martyrisprol. inc. Cum omnium beatorum Christi martyrum merito bella victricia atque insignes triumphos mentis devotione decentissima veneratione recolimus - expl. cum ad Christi gloriam eius pia certamina noveramus inc. Tempore itaque Maximiani Caesaris exardescente diabolo contra catholicam fidem facta est persecutio magna - expl. in quo loco semper Dominus meritis beati martyris exoratus ostendit prodigia et vota supplicum complet, qui vivit in Trinitate Deus per omnia saecula saeculorum Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passiodata liturgica 26 agosto 80. f. 161r-v - Possidius Calamensis , Vita Augustini , adbreviatio (= BHL 785)
prol.tit. Vita sancti Augustini episcopiprol. inc. Inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que audivi proposui minime reticere inc. Ex provincia Africa civitate Tagastensi exhortus de numero curialium parentibus honestis et Christianis progenitus erat - expl. ecclesiae bibliothecam et codices tam sui tractatus quam aliorum sanctorum dereliquit, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Stessa abbreviatio presente in vari manoscritti qui censiti (si veda il ms. Edili 132 per gli estremi testuali interni); la frase di raccordo recita qui: Post aliquantos vero dies in Ipponiensi civitate episcopus ordinatus est. Sed quia longum est per singula eius acta narrare saltem vicino sui obitu que gesserit narremus . Il testo viene suddiviso in tre lezioni. 81. ff. 161v-162 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. Sermo in decollationem sancti Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pylato procurationis annus - expl. passus est autem beatus Iohannes Baptista et precursor Domini nostri Iesu Christi quarto kal. septembris, ipso Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 82. f. 162 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Item sermo de quo superinc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeis - expl. Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 83. ff. 162-165 - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (= BHL 572-573 - BHL S 576 d)
prol., additamentum tit. Natale sancti Antonini martyrispassio, prol. inc. Quecumque de sanctorum ac beatissimorum martyrum mirabilibus recitanda sunt - expl. cum adminiculatione Domini despectivum flectimus articulum inc. Igitur reverentissimus puer Antoninus Appamie oppido extitit oriundus - expl. qui talem ac tantum martyribus suis prestat triumphum miracula inc. Denique cum idem beatissimus martyr Antoninus suum, ut supra taxatum est, pretiosum complevisset martyrium - expl. innumera prebet miracula devote presentibus et anima in celo suscepta cum ipso letatur in gloria, cuius regnum et potestas permanet in saecula saeculorum addit., prol. inc. Quoniam quidem vestre caritati miraculorum gesta gloriosissimi martyris Antonini - expl. operari dignatus est Dominus miraculum inc. Erat enim ibi frater quidam Ademarus - expl. magnificemus ergo Dominum nostrum Iesum Christum salvatorem ac recuperatorem omnium, qui cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus in Trinitate vivit et regnat per saecula cuncta Antoninus Apamiis in Gallia martyr : Actadata liturgica 2 settembrenote Tra la passione e i miracoli non vi è stacco, mentre si va a capo con l'ultima sezione. 84. ff. 165-168v - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. (= BHL S 2667 a)
tit. Passio beate Eugenie martyris et sanctorum maryrum Proti et Iacinctiinc. Imperator Commodus septimo consulatu suo illustrem virum Philippum direxit ad Egyptum - expl. cum bono vite profectu ad siderea regna migraverunt, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre 85. ff. 168v-169 - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti ubi hodieque orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata) 86. f. 169r-v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Passio sancti Cypriani episcopi et martyrisinc. Imperantibus Valeriano quater et Gallieno ter consulibus tertio kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem beatissimus Cyprianus martyr die XVIII kal. octobris sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Actadata liturgica 14 settembre (non indicata) 87. ff. 169v-170v - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo Constantinus contra Maxentium tyrannum properavit ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo suscepit miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto omnipotenti Deo per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre (non indicata) 88. ff. 170v-171v - Passio sanctae Euphemiae Chalcedone v. mart. (cfr. BHL 2708)
tit. Passio sancte Eufemie martyris et virginisinc. Que passa est sub Diocletiano imperatore, proconsule autem Prisco; in Europa erat congregatio magna Christianorum in civitate Calcedonia - expl. corpus eius sepelierunt quasi mille passus a civitate Calcedonia. Completum est autem martyrium eius XVI kal. oct. sub Diocletiano imperatore proconsule autem Prisco, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 : Passiodata liturgica 16 settembre (non indicata)note Le prime parole appaiono sintatticamente la continuazione del titolo, ma sono tracciate formalmente come testo, con la Q iniziale decorata. Si tratta di una versione abbreviata rispetto a quelle registrate nella BHL e nel Supplemento (sono occupate tre colonne in tutto). 89. ff. 171v-172 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 settembre (Lucia e Gimignano) (= BHL 4989)
tit. Natale sanctorum Lucie et Geminianiinc. Imperatore Diocletiano iudicibus Abofrasio et Megasio manserat autem beata Lucia in viduitate - expl. quorum corpora rapuit quedam mulier Christiana nomine Maxima et ut decuit martyres sepelivit Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembrenote L'inizio del testo del martirologio è assunto come titolatura. 90. ff. 172-175v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Matthei apostoli et evangelisteprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine succurrunt inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Artafax apud Ethiopas - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Artafax illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo e l'epilogo non sono distinti dal testo. 91. ff. 175v-177v - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
tit. Passio sanctorum Mauritii, Exsuperii, Candidi, Innocentii atque Victoris et sociorum eorum que facta est sub persecutoribus Dioclitiano et Maximianoinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et per infinita saecula saeculorum Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre (non indicata) 92. ff. 177v-179 - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorum diem sanctorum venerabiles palmas venire contendat inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. in civitate Egea V kal. octubris, agente Lysio preside, imperantibus Dioclitiano atque Maximiano, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 93. ff. 179-180 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. In dedicatione beati Michaelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note Il testo era predisposto per la divisione in quattro sezioni come si trova nel Pluteo precedente, ma gli spazi per i titoli interni sono rimasti vuoti. A margine è annotato un rimando al vangelo di Luca. 94. ff. 180-183 - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Vita sancti Hieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembrenote Come spesso avviene, la prima parte è isolata come prologo fino a compendiosa brevitate poterunt scire . 95. ff. 183v-187 - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Textus vite et actuum atque obitus beati Remigii Rhemorum archiepiscopivita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitatem - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum deferreretur ad sepulturam - expl. et universa sancta civitate Hierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice octingesimo quinquagesimo secundo - expl. omisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus abundantissime claret - expl. cum omni gaudio celebremus diei solemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia saecula Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Le prime due parti dell'opera e il passaggio dal cap. 29 al cap. 30 sono distinti andando a capo (rispettivamente ai ff. 186 e 187). 96. ff. 187v-188 - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. Passio sancte Reparate virginis et martyrisinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum illa quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino octavo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobre (non indicata) 97. ff. 188-189 - Passio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (= BHL 2265)
tit. Passio sancti Domnini martyrisinc. Tempore Maximiani imperatoris facta est persecutio magna super Christianorum genus - expl. sanctus vero Domninus depositus est septimo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passiodata liturgica 9 ottobre (non indicata) 98. ff. 189-191 - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2178)
tit. Passio sanctorum Dionisii, Rustici et Eleutheriiinc. Post beatam et gloriosam resurrectionem Domini nostri Iesu Christi - expl. passi sunt autem beatissimi martyres Christi Dionisius, Rusticus et Eleutherius octavo idus octubris sub Domitiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobre (non indicata) 99. ff. 191-192 - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Callixti pape et martyrisinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum est in eadem civitate sub die XIV kal. novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre (non indicata) 100. ff. 192v-194 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Passio [eras. ] sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre (non indicata) 101. ff. 194-195v - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. reconditum est corpus eius VIII kal. novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor, laus et virtus et potestas et imperium in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata) 102. ff. 195v-198v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Passio sanctorum apostolorum Symonis et Iudeinc. Symon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi, cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. qui credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem gesta apostolorum Abdias - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata) 103. ff. 198v-200vtit. Omelia per Ognissanti 104. ff. 200v-201v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (cfr. BHL S 1511 b)
tit. Passio sancti Cesarii martyrisinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit furore arreptus - expl. et sepelivit iuxta Terracinam civitatem sub die kalendarum novembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembrenote Per explicit il testo si avvicina molto alla versione della voce BHL indicata. 105. ff. 201v-202 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Revelatio beatorum martyrum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi Iesu vocatus episcopus dilectissimis fratribus et universis plebibus suis - expl. in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre (non indicata)note Suddivisione in nove lectiones . 106. ff. 202-205 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Passio sanctorum martyrum Claudii, Nicostrati, Castorii, Simphroniani atque Simpliciiinc. Tempore illo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniis ad metalla diversa sua - expl. anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino et Salvatore nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata) 107. ff. 205-207v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4228)
prol.tit. Passio ycone Domini nostri Iesu Christipreamb. inc. Apud Cesaream Cappadocie urbem maximam convenientes de plurimis Asie urbibus - expl. temporibus Constantini iunioris et Hyrene uxoris eius prol. inc. Dilectissimi cuncti sancte ecclesie filii mentis vestre oculos simul et aures erigite - expl. est autem huiusmodi series narrationis illius inc. Quedam civitas est infra terminos Tyri et Sidonis posita Berintus vocata - expl. et qui aliter crediderit vel senserit a liminibus ipsius sancte procul pellatur ecclesie. Christo itaque Domino Salvatori cum Patre Sanctoque Spiritu (...) absque fine et initio optinet imperium Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculadata liturgica 9 novembre (non indicata)note Il preambolo e il prologo sono accorpati. Come in altri manoscritti laurenziani, la parte finale si discosta dagli estremi della BHL, presentando questa successione di frasi: Haec ergo sciens, amantissimi fratres, festinavi scripture tradere et vobis declarare... Idcirco date ei gloriam cum letitia et exultatione ; ma soprattutto l'aggiunta di un intero segmento, dall'inizio: Finitis his sermonibus a Petro Nicomedie episcopus sancti Athanasii libello sancta et magna synodus in Dei proruens laudes ait ..., con l'explicit riportato. 108. ff. 207v-209 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximinus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et semper in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre (non indicata) 109. ff. 209-214 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martiniprol. inc. Plerique mortale studio et glorie saeculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabariae Pannoniarum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque hec legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata) 110. ff. 214-215 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo è distinto dal precedente solo andando a capo. 111. f. 215 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619-5620)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Quod si quis requirit cur post transitum Glaciani episcopi - expl. usque ad transitum sancti Martini anni CCCCXII computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Distinto dal testo precedente solo andando a capo e privo di cesura tra le due parti. 112. ff. 215-216 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
tit. Epistola de transitu sancti Martiniitem II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus historiam explicare Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembrenote Le due parti sono distinte andando a capo. 113. ff. 215v-216 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Vita sancti Britii episcopi et confessorisinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Sancto Spiritu in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 114. ff. 216-217v - Passio sancti Eugenii Carthaginensis ep. (= BHL 2680 - BHL S 2681 a [app. I] - 2681 c [app. II])
additamentum tit. Vita sancti Eugenii episcopi et confessorisinc. Cum orta fuisset persecutio in Christianos ab impiissimo Honorio rege - expl. in insula maris ubi florent eius beneficia temporibus Uuandalorum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum app. I inc. Post hec autem cum audisset in loco in quo sanctum eius corpus quiesceret - expl. ego rem officii mei implere studui app. II inc. In insula que vocatur Naute Domum - expl. sanctus Eugenius placeat memorato nomine dici ipse super maria residens vicus Vadensis Ligurie in saecula saeculorum Eugenius Carthaginiensis episcopus m. 505 : Passiodata liturgica 17 novembrenote Non vi è stacco tra le diverse parti. 115. ff. 217v-219v - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL 3175)
prol.tit. Vita sancti Fridiani episcopi et confessorisprol. inc. Summe Trinitati, Patri Filioque Spiritui Sancto omnis creatura laudes debitas reddat - expl. sine dubio fore censemus arbitrandum inc. Beatus vero Frigdianus, sicut prisci catholici tradiderunt, ex Hibernia Scotie insula oriundus extitit - expl. feretrum quo puella iacebat in alium locum transtulerunt Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vita + miraculadata liturgica 18 novembre (non indicata)note La narrazione si interrompe nella sezione dei miracoli, prima dell'explicit riportato in BHL. 116. ff. 219v-221 - Ionas Bobiensis fl. 618-659, m. post 659 , Vita sancti Columbani (= BHL 1898)
tit. Vita sancti Columbani abbatisinc. Columbanus etenim qui Columba, ortus Hibernia insula extremo oceano sita; hanc Scotorum gens incolit - expl. quam qui sumpserit esuriem nesciat in evum Columbanus (al. Columba) Luxoviensis et Bobiensis abbas n. 543 ca., m. 23-11-615 : Vitadata liturgica 23 novembre (non indicata)note Come nelle altre copie qui descritte, l'incipit risulta abbreviato, con la soppressione di quasi tutta la parte di introduzione geografica; l'explicit è invece anticipato all'interno del cap. 12 dell'opera (= PL 87,1019B). 117. ff. 221-226v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol., additamentum tit. Passio sancte Cecilie virginis et martyrisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem addit. inc. Martyrizata est autem beatissima Cecilia - expl. temporibus Marci Aurelii et Commodi imperatorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembrenote Il testo è seguito da una breve clausola sul martirio. Ai ff. 223v e 225 sono segnalati dal glossatore gli estremi della parte relativa a Tiburzio, Valeriano e Massimo, da lui suddivisa in nove lectiones . 118. ff. 226v-228v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis episcopi et martyrisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. martyrizatus est autem venerabilis Dei Clemens episcopus urbis Rome in civitate Chersona provincie Licie die nona kalendarum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembrenote Al principio il glossatore annota: Clementis pape et martyris lectiones leguntur . 119. ff. 228v-229 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol.tit. De miraculo pueri conservato a sancti Clementisprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. nunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, cui est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembrenote Prologo indistinto dal testo. 120. ff. 229-230v - Passio sancti Chrysogoni Aquileiae mart. (= BHL S 1795-1795 a)
prol.,
epilogo
tit. Passio [sancti Chrisogoni martyris add. a. m. ]inc. Pretextati illustris viri filiam Anastasiam legimus a Chrisogono viro Christianissimo eruditam - expl. conditus in loculo a sancto Zoilo presbytero V kal. eiusdem epil. inc. Ceteras sanctorum actiones prolixitatis nimietate pretereo et carptim per amicam Anastasie ad ipsius Anastasie finem attingo Chrysogonus Aquileiae mart. : Passiodata liturgica 24 novembre 121. ff. 230v-232 - Passio sanctarum Agapes, Chioniae et Irenes Thessalonicae v. mart. (= BHL 118)
inc. Sanctarum itaque Cyonie, Irene et Agapes Dioclitianus rumore comperto - expl. passe sunt autem Agape et Cionia quarto nonarum aprilis et in ipsis nonis Herene apud Saloniam Maximo ter consule Agape, Chionia et Irene virgines Thessalonicae martyres m. 304 : Passiodata liturgica 24 novembrenote Il testo segue il precedente senza distinzione, così come i successivi segmenti della passio ciclica che ha per protagonista Anastasia. 122. ff. 232-234 - Passio sanctae Theodotae cum tribus filiis mart. Niceae (= BHL 8093)
inc. Revertente autem imperatore Dioclitiano apud Syrmium a Macedonia - expl. passa est autem in provincia Bithinie apud urbem Niceniam cum tribus filiis suis sancta Theodote sub die quarto nonas augustarum Theodota cum tribus filiis Niceae mart. : Passiodata liturgica 24 novembre 123. ff. 234-235 - Epistolae et acta sanctae Anastasiae in insula Palmaria mart. (= BHL 401)
inc. Igitur ut supra dictum est tradita sancta Anastasia prefecto Illirici - expl. posteaquam basilica fabricata est in domo Apollonie septimo idus septembris in eadem basilica in qua operatur beneficia sua Dominus ad laudem nominis sui usque in finem saeculi Anastasia in insula Palmaria martyr : Passiodata liturgica 24 novembre 124. ff. 235-237v - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Vita sancti Prosperi episcopi et confessorisprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 125. ff. 237v-240v - Vita sancti Gaudentii Novariensis ep. (= BHL 3278)
tit. Vita sancti Gaudentiiinc. Beatus igitur Gaudentius Yporediensis urbis regionis Hispiriae - expl. postulemur ut suis meritis adiuvemur cuius natalitia celebramus, eo opitulante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gaudentius Novariensis episcopus n. 337, m. 22-1-418 : Vitadata liturgica 26 novembre (non indicata) 126. ff. 240v-243 - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
tit. Passio sancti Iacobi Intercisiinc. Temporibus Hisdegerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Bilape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie suis tribuit martyribus, cui est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Iacobus Intercisus in Perside mart. : Passiodata liturgica 27 novembre (non indicata) 127. ff. 243-244 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 917 g)
prol.tit. Passio sancte Barbare virginis et martyrisinc. In diebus illis sub imperatore Maximiano preside autem Martiano erat quidam vir magus nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem beatissima Christi Barbara sub imperatore Maximiano agente Martiano preside in civitate Nicomedia die IV mensis decembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata)note Divisa in nove lectiones . 128. ff. 244-246v - Vita sancti Dalmatii in Pedemonte mart. (= BHL 2082)
prol.tit. Vita sancti Dalmatii episcopi et confessorisprol. inc. Cum sancta Domini pietas et celeste auxilium beatissimorum apostolorum martyrum et confessorum - expl. et credentes baptizate in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti inc. Ista vero audiens atque impleta fuisse intellegens - expl. et mihi presumptio tribuat veniam, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Dalmatius in Pedemonte mart. : Vitadata liturgica 5 dicembre (non indicata) 129. ff. 246v-247 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL S 2696)
tit. Passio sancte Eulalie virginisinc. In Barchilona civitate provincie Spanie sub Datiano preside seva fuerat Christianis horta tempestas - expl. martyrizata est autem beatissima Eulalia in Barchilona civitate idus februarii [in ras. ] sub Datiano preside, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. : Passiodata liturgica 10 dicembre (non indicata)note La data non è indicata, e normalmente sarebbe il 12 febbraio (cui si avvicina quella nell'explicit , vergata su rasura da un correttore dove era scritto probabilmente quarto idus decembris come altrove, p. e. nel ms. Strozzi 1): ma certamente il testo si voleva riferito al 10 dicembre, data dell'omonima santa di Merida, come appunto nel manoscritto citato e in accordo con la successione in questa sezione integrativa del leggendario. La narrazione è divisa in nove lectiones . 130. ff. 247-251 - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
ep.ded.
tit. Vita sancti Ylarii episcopi et confessorisep. ded. inc. Domino sancto et meritis beatissimo patri Pascentio pape Fortunatus - expl. nunc de eius vita proponimus vita inc. Igitur beatus Hilarius Pictavorum urbis episcopus regionis Aquitanie oriundus fuit - expl. cum gloria migravit ad Christum, terra plorante, celo gaudente miracula, prol. inc. Gaudet plane et sublimiter terra exultat quia quamvis plura vivens in corpore miracula fecerit - expl. similia fieri virtute confessoris in futurum confidat inc. Igitur Probianus cum dubio iam vite penderet in fine - expl. ut de te legere populum brevitas plus invitet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Per la variante al principio della sezione sui miracoli, cfr. il ms. Aed. 134 (item 9). Come in quella sede, nella narrazione è inoltre inclusa la lettera alla figlia di Abramo, registrata nel Supplemento BHL come 3887 a. 131. ff. 251-252v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum Marii et Marthe, Audifacis et Abacuminc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante eodem Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata)note Al f. 251v il glossatore segnala l'inizio della sezione su Valentino, che divide in nove lectiones (nel Supplemento BHL essa è numerata a parte come 5543 a). 132. ff. 252v-255v - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5695)
prol.tit. Vita sancti Matthie apostoliprol. inc. Matthias hebraice latine dicitur Donatus - expl. fuit enim de septuaginta discipulis unus inc. Inclitam et gloriosam festivitatem beati Mathie apostoli Domini nostri Iesu Christi - expl. migravit ad Dominum Iesum Christum VI kalendas martii, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata) 133. ff. 255v-256v - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. Passio sanctorum martyrum Laurentini et Pergentiniinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multe persecutiones erant - expl. passi sunt autem beatissimi martires Christi Laurentinus et Pergentinus sub Decio imperatore in civitate Aretina tertio nonas iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est laus et gloria in saecula saeculorum Pergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugno (non indicata) U.C. II 134. ff. 256v-258v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL S 986 d)
prol.tit. Vita beati Barnabe apostoliprol. I inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophete - expl. cuius nativitas celebratur III idus iunias prol. II inc. Redemptor et salvator Dominus noster Iesus Christus - expl. fida relatione pandere curamus pars I inc. Denique iste est ille Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex septuaginta duobus discipulis - expl. sensum magis quam verba sequentes fideliter declaremus Barnabas apostolus : Vita + passiodata liturgica 11 giugno (non indicata)note Il secondo prologo non è distinto dalla narrazione. A partire dal f. 257, dopo poche righe dall'inizio del testo, comincia un fascicolo di restauro più recente, che reintegra quanto doveva essersi perduto per un incidente occorso al codice (precisamente un binione, che contiene questo testo e il successivo). In calce al f. 256v è anche apposto il richiamo testuale corrispondente, mai usato prima nel manoscritto.135. ff. 258v-260v - Vita sancti Barnabae ap. (= BHL S 986 b)
tit. Passio beatissimi Barnabe apostoli quam de greco in latino translatum est per Iohannem qui et Marcus vocaturinc. Iohannes igitur qui et Marcus dicitur, famulus Domini Iesu Christi - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vitadata liturgica 11 giugno (non indicata)note Il testo è registrato indipendentemente in BHL 983; in questo caso segue il precedente, come nella voce 986, ma ne viene esplicitamente distinto.
bibliografia
Diventare Santo , 212; Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xvii; Bandini, Catalogus , I , 596-604; Berg, Studies , 242
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 20.3
Segmento di leggendario (1 maggio - 28 agosto), di origine lucchese
sec. XII terzo quarto; orig. Lucca La composizione del santorale suggerisce l'origine lucchese della raccolta.
I. ff. 176 , mutilo Leggendario (1 maggio - 28 agosto)ordinamento Per circulum anni 1. f. 1r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6814)
tit. Prologus in passione sancti Philippilaudatio inc. Philippus qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalis kalendas maii celebratur inc. Post ascensionem Domini et salvatoris Philippus apostolus per annos viginti instanter predicavit - expl. ubi prestantur populo beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt in Domino Iesu Christo, cui est honor et potestas per infinita saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 2. ff. 1v-3 - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4088 [prol.] - BHL S 4096 b)
prol.tit. Prologus in passione sancti Iacobi apostoli Christiprol. inc. Iacobus frater Domini Hierosolymorum primus episcopus - expl. ordinatio vero sexto kalendas ianuarias inc. Iacobus qui dicebatur frater Domini qui et Iustus cognominatus est ab antiquis - expl. quoniam ipsorum est regnum celorum, ipso adiuvante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 3. ff. 3-4v - Passio sancti Sigismundi Burgundiorum regis mart. (= BHL 7717)
tit. Passio sancti Sigismundi regis et martyrisinc. Tempore Tiberii senioris augusti qui sicut reliquas regiones ita Gallias Ausoniamque regebat - expl. passus est autem sanctus Sigismundus rex et martyr sexto nonas maii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sigismundus Burgundionum rex mart. : Passiodata liturgica 2 maggionote Il testo è posticipato di un giorno rispetto alla sua data consueta e suddiviso in nove lectiones . 4. ff. 4v-8 - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (= BHL 266)
tit. Sanctorum martyrum Alexandri, Eventii et Theodoliinc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram Alexander sedit - expl. Sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonarum maiarum, auxiliante atque protegente Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas per inmortalia saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 5. ff. 8-11 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4169 n [inc.] e BHL 4169 [expl.])
tit. Tractatus inventionis sancte Crucisinc. Anno ducentesimo trigesimo sexto a destructione templi et eversione Ierusalem a Vespasiano et Tito filio eius - expl. accipiant partem cum genitrice Maria matre Domini nostri ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 6. ff. 11-13v - Legenda sancti Senesii mart. (= BHL 7576)
tit. Passio sancti Senesii martyrisinc. Dum sevissimorum paganorum iniqua persecutio Christi milites atque servos diversis suppliciis exacerbaret - expl. et Lucana civitas per meritis eiusdem protegitur atque defenditur, per Dominum nostrum Iesum Christum cui est honor et gloria in saecula saeculorum Senesius (Sinesius, Genesius) martyr : Vitadata liturgica 4 maggionote Il testo è suddiviso in nove capoversi, evidentemente intesi come lectiones . Segue un rimando per la leggenda di Michele. 7. ff. 13v-15 - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sancti Gordiani martyrisinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio 8. ff. 15-20 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL 1748 [inc.] e 1479 [expl.])
tit. Passio sancte Christine virginisinc. Erat quedam sacra et sancta puella de Tyro nomine Christina - expl. consummata est autem sancta Christina octavo kalendas augustas in civitate Tyro, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio 9. ff. 20-23 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Nerei et Achillei - Rescripta Marcelli ad Nereum et Achilleumprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Primum itaque ad edificationem omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei rescr. inc. Marcellus servus Christi sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque intimabo tit. finale Explicit de apostoli Petri veritateNereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote La parte di Marcello è distinta con una propria titolatura (f. 22v). 10. f. 23r-v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. De obitu Petronille et de passione Feliculeinc. Petronillam itaque bene nostis voluntatem Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggionote Come sempre, il testo è seguito senza soluzione di continuità dalla parte relativa a Nicomede. 11. f. 23v - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi tit. finale Expliciunt rescripta missa ad Nereum et AchilleumNicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 12. ff. 23v-24 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
tit. Rescripta de passione eoruminc. Eutices, Victorinus et Maro servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum quarto idus madii Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 13. f. 24r-v - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. (= BHL 6064)
inc. Accepta scripta Marcellus germanum suum ad insulam misit - expl. in qua prestantur beneficia Domini usque in hodiernum diem Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo segue senza distinzione il precedente. 14. ff. 24v-25 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Pancratii martyrisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus Panchratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 15. ff. 25-27 - Vita sancti Theodori Lucensis ep. (= BHL 8087)
tit. Vita sancti Theodori episcopi et confessorisinc. Sancti Theodori confessoris atque pontificis hodierne festivitatis memorie traditur - expl. eius intercedentibus meritis omnium piaminum squalore mereamur purgari, quod ipse prestare dignetur qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Theodorus Lucensis ep. : Vitadata liturgica 19 maggio (non indicata) 16. ff. 27-29v - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum [auctore Blideranno] (= BHL 4606)
tit. Natale sanctorum Iusti et Clementisinc. Ad honorem sancte et individue Trinitatis loquendum est de duobus viris - expl. migraverunt de hoc caduco et infido seculo, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor, virtus et imperium cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per infinita saecula saeculorum Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata)note Si indica qui tra le date del culto dei due santi la più vicina a questa collocazione nella serie della raccolta. 17. ff. 29v-30v - Passio sanctae Iuliae v. in Corsica mart. (= BHL 4516)
prol.tit. Prologus sancte Iulie virginisprol. inc. Scriptum est, fratres carissimi: Narrabunt ea filiis suis - expl. totam provinciam consecravit inc. In illo tempore cum civitas Carthago capta fuisset - expl. ubi florent orationes sanctorum ad laudem Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iulia virgo in Corsica mart. : Passiodata liturgica 22 maggio 18. ff. 30v-42v - Passio sancti Urbani I papae (= BHL 8376-8374)
tit. Passio sancti Urbani pape Romane urbisitem I inc. Urbanus episcopus natione Romanus ex nobilissima prosapia ortus est - expl. cantantes et funeris exequiis persolventes Domino psallebant item II inc. His ita peractis abiit Carpasius vicarius - expl. ad quorum venerabiles sepulturas multa patrantur mirabilia usque in presentem diem, ad honorem Salvatoris nostri Iesu Christi qui cum Patre ac Flamine Sancto vivit et regnat Deus per eterna saecula saeculorum Urbanus I papa : Passiodata liturgica 25 maggio (non indicata)note Le due parti sono distinte andando a capo. Tra questo testo e il successivo è inserito il solo inizio della passione di Petronilla (in effetti ricordata il 30 o 31 maggio, anche se spesso anticipata come qui nel gruppo di Nereo e Achilleo al 12), con uno spazio vuoto destinato al titolo e il rimando: Require retro in legenda sanctorum Nerei et Archilei in rescriptis Marcelli . 19. ff. 42v-44v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum martyrum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 20. ff. 44v-47 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est sexto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 21. ff. 47-49v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL 986)
prol.,
epilogo
tit. Vita beati Barnabe apostoliprol. inc. Redemptor et salvator noster Dominus Iesus Christus - expl. fida relatione pandere curamus inc. Denique iste est ille Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex septuaginta duobus discipulis Domini salvatoris - expl. sensum magis quam verba sequentes fideliter declaremus Barnabas apostolus : Vita + passiodata liturgica 11 giugnonote Il prologo è indistinto dal testo. 22. ff. 49v-51 - Vita sancti Barnabae ap. (= BHL 983)
tit. Passio beatissimi Barnabe apostoli de greco in latino translatum est per Iohannem qui et Marcus vocaturinc. Iohannes igitur qui et Marcus dicitur, famulus Domini Iesu Christi - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vitadata liturgica 11 giugno 23. ff. 51-56v - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8714)
prol.tit. Passio sancti Viti martyrisprol. inc. Magnitudinem Dei atque mansuetudinem veluti considerandam nobis proposuit scriptura sancta - expl. dum Christum in martyre diabolum vicisse perpendit inc. Igitur beatus Vitus Lucania provincia hortus nobili stirpe progenitus - expl. atque eos prodigiis coruscare in terris largitur qui vivit et regnat perhenniter per cuncta saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote In margine alla fine una nota rimanda per Marco e Marcelliano all'interno della leggenda di Sebastiano, indicando gli estremi testuali della sezione a loro relativa. 24. ff. 56v-57v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugnonote Prologo indistinto dal testo. Nella titolatura le parole sanctorum martyrum sono state erase. 25. ff. 57v-60v - Epistola Uranii presbyteri de Paulini obitu (= BHL 6558)
ep.ded.
tit. Vita sancti Pauliniep. ded. inc. Domino illustri et in Christo merito venerabili Pacato Urianus presbyter - expl. dicendi materiam subministrarent inc. Igitur sanctus Paulinus episcopus Burdigali opido Galliarum oriundus fuit - expl. quia si Christo placuerit continuo navigare dispono Paulinus Nolanus ep. : Epistoladata liturgica 22 giugnonote Come segnala la nota alla voce BHL, all'interno del testo è inserita la narrazione tratta da Dialogi III 1 (= BHL 6560; cfr. il ms. Edili 134). 26. ff. 60v-65tit. Cinque sermoni per la natività del Battista, attribuiti i primi tre ad Agostino, gli altri ad Ambrogio 27. ff. 65-66v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum martyrum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Hostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 28. ff. 66v-67 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (cfr. BHL S 3242 d [inc.] e BHL 3239 [expl.])
tit. Item de obitu eoruminc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 29. ff. 67-68 - Liber pontificalis , cap. 105 (Leone IV)tit. Vita sancti Leonis papeinc. Leo natione Romanus ex patre Amaldo sedit annos VIII menses III dies VI - expl. cum effigie hominis gerentis in capite gemmas praxinas quintas Leo IV papa : Vitadata liturgica 28 giugno (non indicata)note La data propria di questo pontefice sarebbe il 17 luglio, ma è evidente dalla posizione nella raccolta che si intendeva destinare il testo al 28 giugno, data dell'omonimo Leone II. Si riporta solo la prima parte del testo, fino a p. 108 ll. 5-7 dell'edizione Duchesne, vol. II. 30. ff. 68-69tit. Sermone in lode di Leone papa 31. ff. 69-74v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol. I] - 6573 [prol. II] - 6657)
prol.tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliprol. I inc. Symon qui interpretatur obediens - expl. cuius natalis III kal. iulii celebratur prol. II inc. Paulus qui interpretatur pius - expl. eodem die quo Petrus caput truncatus ibique sepultus est inc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Ostiense miliario secundo, ubi prestantur beneficia eorum assidue fideliter poscentibus, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 32. ff. 74v-81 - Linus papa pseudo , Martyrium beati Petri apostoli (= BHL 6664)
prol.tit. Vita vel actus sive passio beati Petri apostolorum principis feliciter edita a beato Lino episcopo papa Romane urbis - Passio sancti Petri apostolipars. I, prol. inc. Licet plurima de apostolicis signis sacra evangeliorum - expl. sumamus exordium inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. tunc et Paulus apostolus Romam veniens Christum Dominum predicabat pars II, prol. inc. Symon qui interpretatur obediens - expl. cuius natalis III kal. iulii celebratur inc. Tempore igitur Neronis cesaris erant Rome salutiferi doctores Christianorum - expl. ex omni parte confirmata est in nomine Domini Patris omnipotentis et in nomine Iesu Christi Filii eius Domini nostri et in sanctificatione Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium per infinita et inmortalia saecula saeculorum Petrus apostolus : Vita + passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note La narrazione è divisa in due parti presentate come testi a sé stanti (tanto che alla seconda è premesso un prologo, che ripete quello già copiato con la passione comune a Paolo); il punto della spezzatura (f. 78v, dove si trova il secondo titolo) corrisponde a Mombritius II, p. 362 ll. 57-8. La BHL al n° 6666 registra la seconda parte isolata. Le due sezioni sono suddivise rispettivamente in dodici e sette lectiones non numerate fin dall'origine, cui a margine si aggiungono nel primo caso le indicazioni di tre lectiones , nel secondo di nove (le prime tre interne al primo dei sette capoversi). 33. ff. 81-82 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6654-6649 [epil.])
epilogo
, additamentum tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauli ex istoria Iosephiaddit. inc. Ego Marcellus servus domini mei Petri apostoli et eiusdem discipulus que vidi scripsi inc. Erant tunc temporis Rome Petrus et Paulus doctores Christianorum - expl. et ipse et Paulus alter cruce alter gladio necati sunt epil. inc. Desertus igitur Nero non post multos tunc dies - expl. passi sunt sub die tertio kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note L'epilogo non è distinto dal resto della narrazione. Come nel caso precedente, il testo è impaginato in sette capoversi non numerati, a margine dei quali vengono aggiunte indicazioni di lectiones (di nuovo nove, dimezzando il primo e il settimo capoverso). 34. ff. 82-85 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6573 [prol.] - 6570)
prol.tit. Prologus super passionem sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus qui interpretatur pius - expl. eodem die quo Petrus capite truncatus ibique sepultus est inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et Spiritu Sancto est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Il prologo ripete il secondo dei due premessi alla passione comune che apre il dossier su Pietro e Paolo. Di nuovo sono aggiunte a margine le indicazioni per nove lectiones . 35. ff. 85v-87tit. Due sermoni per la stessa ricorrenza, il primo attribuito a Leone papa 36. ff. 87v-99v - Vita sancti Martialis Lemovicensis ep. [auctore pseudo Aureliano] (= BHL 5552 - BHL S 5552 b [carmen])
carmen tit. Vita sancti ac beatissimi confessoris Christi Martialis Lemovice urbis primi pontifici - Versus Fortunati in vita sanctissimi Martialis apostoli Christiinc. Predicante Domino nostor Iesu Christo apud Iudeam in tribu Beniamin - expl. mereamur participes adscisci collegio in regnum Domini nostri Iesu Christi, cui est gloria in saecula saeculorum carmen inc. Christe, principium, finis, lux, est via Christus - expl. Christe caput, finisque cluens, pax, lux, via Christe Martialis Lemovicensis ep. : Vitadata liturgica 30 giugnonote I 17 versi che seguono la narrazione (dal f. 99) sono editi proprio sulla base di questo manoscritto in PL 88,115-116, al termine del libro II della miscellanea di opere di Venanzio Fortunato. 37. ff. 99v-100v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Natale sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 38. ff. 100v-101v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Natale sancte Felicitatis cum filiis suisinc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. contempnentes penas et verbera Christi amici facti sunt in regna caelorum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 39. ff. 101v-103 - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum martyrum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix quinto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglio 40. ff. 103-104 - Epistola de passione Ciryci et Iulittae Tarsi mart. [Theodoro ep. Iconii adscripta] (= BHL 1801)
tit. Passio sanctorum martyrum Quirici et Iulitteinc. Carissimo et coepiscopo Zosimo Theodorus annuente Deo presul in Domino salutem - expl. sed veritati consentire in Christo Iesu Domino nostro cui est cum Patre et Spiritu Sancto honor et potestas in saecula saeculorum Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Epistoladata liturgica 15 luglio (non indicata)note La data è chiaramente, come in altri leggendari qui descritti, quella bizantina (in luogo del 16 giugno dei martirologi latini). 41. ff. 104-107 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL S 290 c)
tit. Vita sancti Alexii confessorisinc. Tempore Arcadii et Honorii imperatorum fuit quidam homo religiosus in urbe Roma - expl. et in quacumque angustia vel tribulatione positi erant eius obtentu liberabantur, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata)note Mentre l'incipit corrisponde alla voce indicata, l'explicit appare una versione variante del racconto proprio del gruppo 1 delle voci BHL (la sepoltura nel mausoleo, il profumo miracoloso). 42. f. 107r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Vita sancte Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum Patre eterno et cum Spiritu Sancto idem eternus vivit et gloriatur et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio (non indicata) 43. ff. 107v-111v - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apollinaris et martyris Christiinc. In diebus Claudii Cesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano cesare die decimo kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio (non indicata) 44. ff. 111v-113v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4056-4057)
prol.tit. Prologus in passionem sancti Iacobi apostoli fratris Iohannis evangelisteprol. inc. Iacobus qui interpretatur subplantator - expl. natalis eius celebratur VIII kal. augusti inc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata) 45. ff. 113v-116 - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (cfr. BHL S 1775 b)
tit. Passio sancti Christofori martyrisinc. In illo tempore quo Dagnus rex regnabat in civitate que dicitur Samon - expl. una cum aliis martyribus sociis eius VIII kal. aug. in Samon civitate sub Dagno rege, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et imperium in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglionote Anche se non alla lettera, il testo corrisponde alla voce indicata. 46. ff. 116-120 - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (= BHL 6438)
tit. Passio sancti Pantaleoni martyrisinc. In civitate Nicomedia Maximianus imperator multos Christianos persequebatur - expl. in Nicomedia civitate extra murum in villa scilicet cuiusdam Amantis scholastici viri, ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Pantaleon Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 26 luglionote La voce BHL rimanda proprio a questo manoscritto per la variante beta dell'explicit . 47. ff. 120-123 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum martyrum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 48. f. 123r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis papeinc. Fuit autem temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natale celebratur IIII kal. augusti ad laudem et gloriam Dei usque in hodiernum diem, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio (non indicata) 49. ff. 123v-124 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesiis, quod factum est Domino nostro Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 50. ff. 124-125 - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum martyrum Abdon et Senneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam X kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Come sempre, questa prima parte della passione ciclica è trascritta senza soluzione di continuità con il testo seguente e sotto una titolatura riferita ai suoi due protagonisti. 51. ff. 125-126v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. et translata sunt in coemeterio Pontiani ad Ursum pileatum, regnante Domino nostro Iesu Chsristo cui est honor et gloria, virtus et potestas per infinita saecula saeculorum Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Copiata di seguito al testo precedente, senza titolatura propria. 52. ff. 126v-130 - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani papeinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Xistum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano tertio et Gallieno secundo consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 53. ff. 130v-132 - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio sanctorum Stephani protomartyris, Nichomedis et Gamalielis et Abiboninc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus - expl. qui periclitanti mundo subvenire dignatus est qui cum Domino nostro Iesu Christo et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 54. ff. 132-133v - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario] (= BHL 7858)
tit. Translatio corporis eiusdem sancti Stephani protomartyrisinc. Factum est autem cum esset reconditum corpus sancti Stephani primi martyris Hierosolymis - expl. in quo posuit loculum cum omni cautela ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 3 agostonote Il testo si arresta una frase prima dell'explicit riportato in BHL. 55. ff. 133v-135 - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Romam [Lucio archidiac. adscripta] (= BHL 7881 [o 7878 b] - 7879 [addit.] - 7880 [epit.])
additamentum , carmen tit. Item de translatione corporis sancti Stephani protomartyrisinc. Sanctorum patrocinia ubique locorum summopere veneranda sunt - expl. et eximie orationes ibi florebunt in saecula saeculorum addit. inc. Translatum est beati Stephani Romam pridie nonas maias - expl. quod adnuat nobis Christus promereri ad suam laudem et eorum qui cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus permanet in saecula saeculorum epit. inc. Hic duo sanctorum requiescunt membra vivorum - expl. et celi cives semper vivamus in ipso Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 3 agostonote La clausola e il breve epitafio metrico sono copiati di seguito alla narrazione senza distinzione. 56. ff. 135-136v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL S 7808 b)
prol.tit. Passio beati Xisti pape et sanctorum martyrum diaconorum Felicissimi et Agapitiprol. inc. Systus episcopus natione Grecus et phylosophus sedit anno uno mensibus decem diebus viginti tribus - expl. Martyrio namque coronatus est et cum eo sex diaconi sub Decio et Valeriano inc. Eodem tempore Decius Cesar et Valerianus prefectus iusserunt sibi Xystum episcopum cum clero suo presentari noctu - expl. sepelierunt in cimeterio Pretextati sub die octavo idus augusti, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agostonote Il testo è suddiviso in sei lezioni. 57. ff. 136v-141v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.tit. Passio sanctorum Donati episcopi et martyris et Hylariani monachiprol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Hylariani narraturus triumphos, o Theophile frater - expl. concedat eorum enarrare trophea inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa celebratione venerantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 58. ff. 141v-143v - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL S 2059 b)
tit. Passio sanctorum martyrum Largi et Smaragdi atque Ciriaciinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani imperatorum orta est seditio Christianis - expl. et beneficia exuberant omnibus querentibus auxilia eorum, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est cum Patre et Spiritu Sancto honor et gloria in saecula saeculorum Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres : Passiodata liturgica 8 agosto 59. ff. 143v-144v - Passio sancti Romani militis Romae mart. (= BHL S 7309 e)
prol.tit. Passio sancti Romani martyrisprol. inc. Qui passus est in urbe Roma sub Decio Cesare audiente cetu fidelium martyrum laudetur victoria - expl. meruit verum cognoscere lumen inc. Nam cum sanctum Laurentium prostratum cerneret in catasta - expl. ubi per divinam misericordiam beati Romani intercedentibus meritis beneficia multi susceperunt, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum mirac. inc. In loco ubi corpus beati Romani fuit sepultus - expl. duo demoniaci curati sunt ad eius sepulcrum glorificantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Romanus miles Romae martyr m. 258 : Passiodata liturgica 9 agostonote Le prime parole copiate come testo sembrano in realtà completare la titolatura. Prologo e narrazione non sono distinti, mentre lo è la parte finale sui miracoli, non identificabile. 60. ff. 144v-147v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4759 [prol.] - BHL S 4758 l [inc.] e BHL 4753 [expl.])
prol.tit. Passio sancti Laurentii martyrisprol. inc. In divinis laudibus mens nostra semper estuare studeat - expl. simul cum diaconibus suis Felicissimo et Agapito inc. Eodem tempore beatus Sistus episcopus tradidit archidiacono suo beato Laurentio omnes facultates ecclesie - expl. hec autem gesta sunt IV idus augusti, adiuvante Domino Iesu Christo cui est laus, honor, virtus et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 61. ff. 147v-149vtit. Tre sermoni per la festa di Lorenzo attribuiti a Leone papa 62. ff. 149v-150v - Passio sancti Tiburtii Romae mart. [ex Actis sancti Sebastiani mart. excerpta] (cfr. BHL S 8286 f)
tit. Passio Tyburtii martyrisinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani pessimorum principum qui Christi nomen audire nolebant - expl. in quo loco multa beneficia semper prestitit Christus ad laudem nominis sui usque in presentem diem, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Tiburtius, Chromatius et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agostonote Il testo, estratto dalla passione di Sebastiano, somiglia alla voce indicata per primissime parole ed explicit , ma la prima frase ha formulazione diversa ed è seguita da quella riportata come incipit alla voce 8286 h. 63. ff. 150v-152v - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. In diebus illis regressus Ipolitus post tertium diem venit in domum suam - expl. et decollati sunt cum sociis suis pro nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto 64. ff. 152v-153 - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassiani martyrisinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosus dogmate poematis etiam iocunditatem commendans - expl. Passus est autem beatissimus Cassianus sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto 65. f. 153r-v - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Vita sancti Eusebii confessorisinc. Eodem tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constantio augusto - expl. cessavit persecutio non tamen multum tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Eusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 14 agosto 66. ff. 153v-163 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. Sermo sancti Hieronimi presbyteri de assumptione sancte Marieinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto 67. ff. 163-166vtit. Due sermoni per la stessa ricorrenza attribuiti ad Agostino e Ambrogio Autperto 68. ff. 166v-168 - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti sub rege Antiochoinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agapitus - expl. multi paganorum crediderunt Deo per famulum Dei Agapitum et per Christum Dominum nostrum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agosto 69. ff. 168-169v - Passio sancti Symphoriani Augustoduni mart. (= BHL 7967)
tit. Passio sancti Simphorianiinc. Sub Aureliano quodam principe cum adversus Christianum nomen persecutionis dira procella detonaret - expl. in omnium votorum plenitudinem felix aperitur ingressus, ipso adiuvante qui vivit et regnat in saecula saeculorum Symphorianus Augustoduni mart. : Passiodata liturgica 22 agosto 70. ff. 169v-171 - Passio sanctorum Timothei et Apollinaris Remis mart. (= BHL 8296)
tit. Passio sancti Timothei [et Simphoriani add. a. m. ]inc. In illo tempore sub Nerone imperatore agente Lampadio preside facta est persecutio Christianorum - expl. qui a demoniis vexabantur curati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria, virtus et imperium in saecula saeculorum Timotheus et Apollinaris Remis mart. : Passiodata liturgica 22 agostonote La data sarebbe propriamente il giorno successivo, ma al 22 è venerato l'omonimo santo Timoteo di Roma. 71. ff. 171-173 - Passio sanctorum Eusebii, Pontiani, Vincentii et Peregrini mart. (= BHL 2743)
tit. Passio sanctorum martyrum Pontiani, Eusebii, Peregrini atque Vincentiiinc. Regnante iniquissimo Commodo imperatore huius preceptione sic divulgatum est - expl. gloriam Deo referebant qui tantam victoriam dedit sanctis suis, per Christum Dominum nostrum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Eusebius, Pontianus, Vincentius et Peregrinus Romae martyres saec. II : Passiodata liturgica 25 agosto 72. ff. 173-176 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.,
epilogo
tit. Prologus in passione sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholemeus apostolus nomen ex Syra lingua suscepit - expl. celebratur natale eius VIIII kal. septembris inc. Indie tres esse ab historiographis asseruntur - expl. et perfectis omnibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata) 73. f. 176r-v - Possidius Calamensis , Vita Augustini , adbreviatio (= BHL 785)
prol.tit. Vita sancti Augustini episcopi et confessorisprol. inc. Inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que in eodem vidi ab eoque audivi minime reticere inc. Ex provincia ergo Africa civitate Thagastensi exortus de numero curialium - expl. ecclesie bibliothecam et codices tam suo tractato vel aliorum sanctorum dereliquit, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Si tratta della stessa versione abbreviata più volte incontrata, con minime varianti testuali. Il prologo è indistinto dalla narrazione. 74. f. 176v - Possidius Calamensis , Vita Augustini , adbreviatio mutila (= BHL 785)
prol.prol. inc. Inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que in eodem vidi ab eoque audivi minime reticere inc. Beatissimus igitur Augustinus ex provincia Africa civitate Thagastensi exortus de numero curialium - expl. adstans in populo intendebat suspectus atque adfixus Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto (non indicata)note Viene ripetuto con minime varianti il testo precedente, di mano dello stesso copista; non vi è un nuovo titolo, ma l'iniziale è rilevata. La caduta del resto del manoscritto comporta la mutilazione della copia in corrispondenza del paragrafo 1,3 (= ed. Bastiaensen, p. 134 ll. 14-15).
bibliografia
Bandini, Catalogus , I , 605-11; Garrison, Mediaeval Italian Painting , I 27
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Strozzi 3
Raccolta di frammenti agiografici di origine almeno in parte toscana
Codice fattizio composto da sette frammenti, intervallati da carte bianche moderne, per lo più di contenuto agiografico (databili all'XI secolo, salvo il quinto con il dossier su Caterina da Siena); alcuni di essi hanno una connotazione specificamente toscana.
U.C. I, ff. 1-7 ; sec. XI I. ff. 1-5 - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3175 b)
Vita sancti Fridiani [m. rec. ]segni d'uso La stessa mano che aggiunge il titolo sul primo foglio segnala a margine il punto nel quale si menziona S. Miniato. prol.prol. inc. Summe Trinitati, Patri Filioque Spiritui Sancto omnis creatura laudes debitas reddat - expl. sine dubio fore censemus arbitrandum inc. Beatus igitur Frigdianus, sicut prisci catholici tradiderunt - expl. procul dubio petitioni eius annuitur Dominus noster Iesus Christus qui cum Patre et Filio et Spiritus Sancti vivit et regnat in saecula saeculorum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vita
II. ff. 5-7v - Miracula sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 d)
inc. Sed ne tanti patris digna preconia silentio tegere videantur - expl. qui talia per famulum suum beatum Fridianum episcopum operari dignatus est Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Miraculanote Il testo segue andando a capo la vita, senza una titolatura propria.
U.C. II, ff. 8-16 ; sec. XI III. ff. 8-13 - Vita beati Gaudentii Campani Vita beati Gaudentii prol.prol. inc. Quia beati Gaudentii confessoris Christi veteribus litteris exarata non reperitur historia - expl. ad nostram usque potuit pervolare notitia breviter indicamus inc. Igitur ex Campanie partibus beatus Gaudentius oriundus fuit tempore videlicet Theoderici regis - expl. qui factus est et pretium cum redemit Iesum Christum Dominum nostrum, qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et gloriatur in saecula saeculorum tit. finale Explicit vita beati Gaudentii confessorisGaudentius Campanus in Tuscia erem. : Vitanote Santo fittizio venerato a Fiesole, la cui leggenda non è riportata nella BHL: si tratta probabilmente di una gemmazione dalla figura di Gaudenzio di Rimini: cfr. Bibliotheca Sanctorum VI p. 62 s.v. Gaudenzio, patrono di S. Godenzo .
IV. ff. 13v-16v - Passio sancti Reguli Afri ep. , mutila (= BHL 7102)
Natale sancti Reguli martyris prol.prol. inc. Compulit me beatorum martyrum copiosa dilectio - expl. obedientia hoc iter carpere conati sumus inc. Beatissimus ergo Regulus sicut viri eruditissimi tradiderunt - expl. orationem Domino offerret eumdemque sanctum in auxilium sibi invocaret Regulus Afer ep., Lucae cultus : Passiodata liturgica 1 settembre
U.C. III, ff. 17-20 ; sec. XI; prov. Pisa, San Verano in Kinzeva, chiesa V. ff. 17-20v - Passio sancti Verani Turonensis mart. (= BHL 8537)
Vita sancti Verani presbyteri et martyrisoratio , notitia
inc. In diebus Neronis imperatoris seditio inter Simonem magum et Petrum apostolum orta est - expl. passus est autem beatus Veranus in civitate Turonorum sub Nerone imperatore septimo kalendas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Veranus Turonensis mart. : Passionote Il testo è seguito da un'orazione al santo e dalla seguente notitia : Est ecclesiae sancti Verani Kinsiche de Pisis cuius rector Nicholaus Berghus canonicus Pisanus die 27 februarii 1467 stylo Pisano . Sono inoltre annotati i battezzati (6412 in totale) verosimilmente nella chiesa stessa.
U.C. IV, ff. 21-43 ; sec. XI VI. ff. 21-43v Tre frammenti di leggendarionote I fascicoli che compongono l'unità codicologica, unici sopravvissuti di un ben più ampio leggendario, sono rilegati in disordine, come indica la numerazione originale. Il primo comprende gli ex-ff. 177-182 (attuali 21-27); seguono gli ex-ff. 111-118 (attuali 28-35); quindi gli ex-ff. 221-227 (attuali 36-43). 1. ff. 21-22v - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. , acefala (= BHL 1523)
inc. in caecitate militum et in responso virginum - expl. sepultum in eadem civitate sub die XIIII kalendarum novembrium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre (non indicata)note Il testo ha inizio in corrispondenza di AASS Oct. VI, col. 440C. Suddivisione in lectiones , almeno fino a otto. 2. ff. 22v-25 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre 3. ff. 25v-27v - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. et reconditum est corpus eius VIII kalendas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor virtus et potestas atque imperium in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobrenote Divisa in otto lezioni. 4. f. 27v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. , mutila (= BHL 7749)
tit. Passio sanctorum apostolorum Symonis et Iudeinc. Symon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi - expl. si genus queris Hebrei sumus, si conditionem servi sumus Iesu Christi Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobrenote Sopravvive solo l'inizio, a causa della perdita del fascicolo seguente: l'explicit dato si trova nell'edizione di Mombritius II, p. 534 ll. 31-32. 5. ff. 28-30 - Passio sancti Stephani I papae mart. , acefala (= BHL 7845)
inc. et adoratis deos quos cognovimus gubernare - expl. VIIII kal. septembris Valeriano tercio et Gallieno secundo consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto (non indicata)note Il testo, che apre il secondo dei fascicoli qui riuniti, ha inizio in corrispondenza dell'edizione del Mombritius II, p. 498 l. 35. Rimangono segnate a margine le lezioni XI e XII. 6. ff. 30-31v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephani protomartirisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus - expl. thesaurum misericordie et pietatis quem periclitanti mundo aperire dignatus est in Domino Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 7. ff. 31v-33 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sancti Xistiinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. Sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimiterio Pretextati sub die iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agostonote Suddivisa in otto lectiones . 8. ff. 33-35 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sancti Donatiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. et sepulta sunt iuxta civitatem Aretium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto 9. f. 35r-v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. , mutila (= BHL S 4758 f)
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Romae episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. adduci ad palatium Laurentium. Dixit autem Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agostonote La fine del fascicolo spezza il testo in un punto che narrativamente corrisponde a Mombritius II, p. 93 ll. 58 ss., ma in una versione differente. 10. ff. 36-37v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. , acefala (= BHL 1787)
inc. corii viriditas in solis nimio ardore - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et gloria perpetue corone suscepit Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata)note Si apre con questo testo il terzo dei fascicoli sopravvissuti: se ne conserva buona parte, da p. 276 l. 28 dell'edizione in Mombritius I. 11. ff. 37v-40 - Agnellus qui et Andreas Ravennas presbyter n. 800/805, m. post 846 , Liber pontificalis ecclesiae Ravennatis , vita di Pietro Crisologo (= BHL 6770)
tit. Vita sancti Petri Grisologi Ravennatis archiepiscopiinc. Petrus vigesimus sextus pulcher adspectu delectabilis forma - expl. ibidem sanctum corpus receptum est et permanet usque in hunc diem Petrus II Ravennas epicopus, Chrysologus dictus m. ca. 450 : Vitadata liturgica 4 dicembrenote Si vedono almeno tre lectiones segnate a margine dall'inizio del testo. 12. ff. 40v-42v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL 984)
prol.tit. Passio sancti Barnabe apostoliprol. inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophete - expl. cuius festivitas celebratur III idus iunias inc. Iohannes igitur qui et Marcus famulus Domini Iesu Christi - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vita + passiodata liturgica 11 giugnonote Divisa in dodici lectiones . 13. ff. 42v-43v - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassiani martyrisinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata poematis etiam iocunditatem commendans - expl. martyrizati sunt autem beatissimi martyres Cassianus et Ypolitus die iduum Augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto 14. f. 43v - Passio sanctorum Felicis et Adaucti Romae mart. (= BHL 2878)
tit. Passio sanctorum martyrum Felicis et Adauctiinc. Rome via Ostiensi miliario secundo ab urbe beatissimorum Felicis et Adaucti - expl. compleverunt autem martyrium suum III kalendas septembris Felix et Adauctus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 30 agosto
U.C. V, ff. 44-47 ; sec. XV VII. f. 44 Frammento finale di un opuscolo intitolato Itinerarium
VIII. ff. 44-46v - Maximinus de Salerno fl. saec. XV ante med. , Sermo tripartitus ob reverentiam beatae Catherinae de Senis Quidam sermo tripartitus compositus per reverendum patrem fratrem Maximinum de Salerno Ordinis Praedicatorum ob reverentiam beatae Katherine de Senis Ordinis de penitentia beati Dominici prol.prol. inc. Quoniam moderni temporis sanctorum laudatores aliquid ex divinis Scripturis consueverunt assumere - expl. quod in themate ponit plenarie observavit inc. Primus quidem vite sue particularis decursus - expl. et in futuro gloriam reportare valeamus sponso suo Iesu Christo prestante qui una cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Catharina Senensis OP n. 25-3-1347, m. 29-4-1380 : Sermonote L'opera non è registrata in BHL (dove si ricorda invece un'epitome dello stesso autore al n° 1705 c). Titolatura iniziale: in quo sermone sub brevi compendio continetur totus processus tripartite legende dicte virginis composite per bone olim memorie magistrum Raymundum de Capua generalem Ordinis Praedicatorum.
IX. f. 47r-v - Laudatio sanctae Catharinae Senensis (= BHL S 1709 b)
Sermo in commemoratione admirabilis et novellae virginis beate Katerine de Senisinc. Hodie, dilectissimi, huius alme et admirabilis virginis Katerine de Senis - expl. cum sanctis ceteris mereamur adipisci consortia eodem prestante qui cum sanctis omnibus vivit et regnat in saecula saeculorum Catharina Senensis OP n. 25-3-1347, m. 29-4-1380 : Sermo
U.C. VI, ff. 48-49 ; sec. XI X. ff. 48-49 Frammento finale di un sermone in lode di Maria
XI. f. 49 - Elegia in festivitate sancti Laurentii In festivitate sancti Laurentiiinc. Promere quis valeat, Laurenti, mira trophea - expl. scandere posse iuva quo prece, sancte, tua (Textus metricus )
Laurentius diaconus, Romae martyr : Versusnote Carme in dodici distici elegiaci ecoici.
XII. f. 49r-v - Elegia in festivitate sanctae Mariae In festivitate sancte Marieinc. Sume, Dei genitrix, votive carmina laudis - expl. laudibus ipse tuis parcat ut his miseris (Textus metricus )
Maria virgo et mater Iesu : Versusnote Versi elegiaci, come i precedenti.
XIII. f. 49v - Elegia in festivitate sancti Nicolai , frammentoinc. Magna trophea libens summe Nichola sancte / orgia grata cano populus de presule magno - expl. / ut cuncti iubilent orgia grata cano (Textus metricus )
Nicolaus Myrensis episcopus : Versusnote Tre versi, residuo di quella che doveva essere un'elegia simile alle precedenti (a quanto si può desumere dal distico formato dal secondo e terzo verso). Manca in questo caso un titolo. Una mano più recente copia sullo stesso foglio l'iscrizione dell'altare consacrato nel 1206 dal vescovo di Fiesole Ranieri in onore dei santi Quintino, Primo, Concorde, Feliciano, Stefano papa, Vito e Tiburzio.
U.C. VII, f. 50 ; sec. XI XIV. f. 50 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Homiliae XL in Evangelia , lib. II om. 40, frammentonote Nello spazio rimasto libero sul recto del foglio e sull'intero verso sono registrati (da una mano attribuita alla metà del XIII secolo: cfr. il contributo di Luisa Miglio) i canoni in denaro e in natura dovuti da varie persone e case a un'abbazia del Mugello centro-meridionale, probabilmente l'ente in possesso del codice cui il frammento apparteneva.
bibliografia
Bandini, Leopoldina , II , 280-5; Miglio, L'altra metà della scrittura , 99 n. 33