Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Amiat. 2
Leggendario per l'intero anno originario dell'abbazia del Monte Amiata
orig. San Salvatore al Monte Amiata (Abbadia San Salvatore, Siena), S. Salvatore al Monte Amiata, abbazia OSB
U.C. I, ff. 1-51 e 60-341 ; sec. XI med. I. f. 1 , frammento acefalo Esposizione dell'epistola ai Filippesi
II. ff. 1v-6 Letture per il Natale, con esposizione del Liber generationis
III. ff. 6v-9v Tre sermoni per S. Stefano
IV. ff. 9v-10 - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (= BHL S 4323 d)
Passio beati Iohannisinc. Iohannes apostolus et evangelista filius Zebedei, frater Iacobi, virgo electus a Domino - expl. deorsum ad superiora pulvis ebulliat Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)
V. ff. 10-51v Ventinove sermoni anepigrafinote L'ultimo sermone rimane mutilo a causa di una delle frequenti cadute di fogli che segnano il codice.
U.C. II, ff. 52-59 ; sec. XI VI. ff. 52-59v , mutila Esposizione anepigrafa sulle epistole paolinenote Singolo quaternione aggregato all'unità principale.
VII. ff. 60-341v , mutilo Leggendario (30 novembre - 22 novembre)ordinamento Per circulum anni tabula note Il f. 60r-v è occupato da una tavola dei contenuti della raccolta, con indicazione delle rispettive pagine, che permette di ricostruire quali testi fossero presenti nei fogli ora perduti. 1. ff. 60v-63 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. ut nullus remaneret qui non crederet salvatori nostro Deo qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, ipsi gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio beati Andree apostoliAndreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembrenote Prologo e testo non sono distinti. 2. ff. 63-65 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 912 t)
tit. Passio sancte Barbare martyrisinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem sanctissima martyr Christi Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte BarbareBarbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembrenote Il testo non coincide del tutto con alcuna voce BHL, benché mostri una maggiore somiglianza con quella indicata. 3. ff. 5-12v - Vita sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6119)
tit. Acta sancti Nicholai archiepiscopiinc. Temporibus Constantini Magni imperatoris inconstantia facta est dissensio in Frigia - expl. per multos autem annos faciebant hec glorificantes et collaudantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum nunc et semper et in saecula saeculorum tit. finale Explicit acta sancti Nicolai episcopi et confessorisNicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre 4. ff. 67-68 - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL S 6156 g)
tit. Obitu sancti Nikolai episcopi et confessorisinc. Post hec et alia multiplicium virtutum insignia - expl. temporibus Iustiniani Christianissimi et orthodoxi imperatoris et beatissimi patriarche Macarii, regnante Domino nostro Iesu Christo super omnia condecet honor et gloria in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Transitusdata liturgica 6 dicembre (non indicata) 5. ff. 68-72 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105)
tit. Lectionem sancti Nikolaiinc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia exortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini famulus remisit ad propria, magnificantes Dominum nostrum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritus Sancto unus Deus equali magestati equali potestate per omnia saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note All'explicit consueto viene giustapposto quello della parte successiva della vita (cfr. BHL 6106). 6. ff. 72-74 - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 b)
tit. Passio sancti Savini episcopi et martyris cap. IIIIinc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. et sepelivit eum miliario plus minus secundo a civitate Spoletina sub die septimo idus decembris, ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti SaviniSabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 7. ff. 74-75 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam Siciliam provinciam beatissime virginis Agathe fama crebesceret - expl. Passa est autem sancta Lucia in civitate Syracusana sub die idus decembris prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Lucie virginisLucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 8. ff. 75v-82 - Passio sancti Thomae ap. (= BHL S 8143 d [prol.] - BHL 8136)
prol.tit. Tomeprol. inc. Thomas qui dicitur Didimus abyssus - expl. ibique sepultus est, cuius natalis celebratur duodecimo kalendas ianuarias inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. et ad gaudia sempiterna pervenire, per eum qui vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata) 9. ff. 82v-83vtit. Confessio fidei note Testo aggiunto da una diversa mano in fogli rimasti vuoti. 10. ff. 84-85v - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. De sancto Gregorio Spoletinoinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus talis furor a sacrilegis exardescebat per cunctam Italiam - expl. benedictus Deus qui dat votum optandi et benedicit in nos iusti, ipsi honor et gloria et imperium per infinita saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Gregorii SpoletiniGregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 24 dicembre (non indicata)note La titolatura resta nella traccia marginale, anche se non fu poi realizzata dal rubricatore. 11. ff. 85v-87v - Passio sanctae Victoriae Romanae v. mart. (= BHL 8591)
inc. Factum est autem ut inlustris vir Aurelius ad petitionem sancte virginis Anatolie - expl. et sepulta in civitate Tribulana, cum laude Christi Domini nostri, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Victoria Romana virgo mart. : Passiodata liturgica 23 dicembre (non indicata) 12. ff. 87v-88 - Passio sanctorum Anatoliae et Audacis in dioecesi Reatina mart. (= BHL 418)
inc. Sancta autem Anatolia cum esset in ieiuniis et orationibus adtonita die ac nocte - expl. et ubi revelatum est posuerunt eum benedicentes Dominum ex hoc nunc et usque in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctarum virginum Victorie et AnatolieAnatolia et Audax in dioec. Reatina mart. : Passiodata liturgica 23 dicembre (non indicata)note Il testo segue il precedente andando semplicemente a capo, e la titolatura finale conferma come fossero concepiti come passione unica. 13. ff. 88-92v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.prol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laodicie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum de hac vita qualiter migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exhercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit adsumtio sancti Iohannis evangelisteIohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il passaggio grafico tra prologo e testo avviene troppo presto, comprendendo nella vita anche l'ultimo periodo del prologo. 14. ff. 92v-107 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7740 [liber II] - / [pars III] - 7742 [pars II C] - 7734 [item VIb])
prol.tit. Acta vel vita sancti Silvestri episcopiprol. inc. Historiographus noster Eusebius - expl. quod me iubendo inchoare fecisti liber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et operum virtutum eius celestem ac perpetuam obtinuit palmam pars III inc. Transactis aliquantis diebus itaque pontifices universorum templorum - expl. et perpetuam tranquillitatem et inestimabilem largire non desistit pars II C inc. Sanctus autem Silvester ex patre Rufino natione Romanorum sedit - expl. cui successit Marcus diaconus eius item VIb inc. Post hec Constantinus augustus habiit bellum cum gente Scitarum - expl. et appellata est Constantinopolim idest Constantini civitas usque in hodiernum diem tit. finale Explicit acta vel dicta sancti Silvestri papeSilvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote I primi due libri si susseguono senza stacchi (a f. 98v), mentre si va a capo per i due segmenti successivi (ai ff. 104v e 106v, rispettivamente), e di nuovo di seguito con l'ultimo. 15. f. 107r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Passio sancti Felicis in Pincisinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 16. ff. 107v-108v - Passio sancti Pontiani Spoleti mart. (= BHL 6891)
tit. Sancti Pontianiinc. Temporibus Antonini imperatoris facta est persecutio Christianorum ut idolis immolarent - expl. et dederunt omnes gloriam Deo, qui vincit inimicos et coronat sanctos suos; ipsi honor et gloria in saecula saeculorum Pontianus Spoleti mart. : Passiodata liturgica 14 gennaio 17. ff. 108v-110 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5234)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. non longe ab urbe Roma miliario tertio et requievit in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio 18. ff. 110-111v - Passio et translatio sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL 2164)
prol.tit. Passio sanctorum Diodori et Marinianiprol. inc. Gloriosissimorum martyrum triumphos venerari pie devotionis est - expl. ad laudem ipsius preconari laudabile est inc. Eo itaque tempore quo beatus Stephanus - expl. ubi plurimis hodie coruscant miraculis, ad laudem et gloriam Domini Dei et salvatoris nostri Iesu Christi, cui est honor laus et imperium et nunc et in omnia saecula saeculorum Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Passio + translatiodata liturgica 17 gennaionote Data nella quale è ricordata la traslazione: nelle altre occorrenze in codici laurenziani i santi compaiono al 1° dicembre, dies natalis . 19. ff. 111v-113v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum Marius, Martha, Audifax et Abbacuminc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 20. ff. 113v-124v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastianiinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo Iesu Domino nostro, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Sebastiani martirisSebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata) 21. ff. 124v-127v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue victorie palmam adquirent, per Dominum nostrum Iesum Christum cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Agnetis virginis et martyrisAgnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio 22. ff. 127v-130v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8631)
tit. Passio sancti Vincentiiinc. Cum apud Cesaraugustanam civitatem, ut multorum sinceritas et signata veritatis verba testantur - expl. dum plurima eorum numerosius consecrat cumulatius consecratus sit, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto trinus in unitate manet et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio 23. ff. 130v-136v - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. (= BHL 408)
prol.tit. Passio sancti Anastasiiprol. inc. Unigenitus Filius et Verbum Dei per quem omnia facta sunt - expl. sic incipiam enarrationis sermonem Domino protegente inc. Hic quidem erat de Persidis regione Razech vocabulo - expl. per Domini gratiam et interventu beati Anastasii martyris, ad gloriam et laudem omnipotentis Dei et Domini nostri Iesu Christi qui glorificatur in sanctis suis, cui est honor et gloria et potestas atque maiestas per inmortalia saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata) 24. ff. 136v-138v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1375)
tit. Passio sancti Blasiiinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quidem ad correptionem - expl. passus est autem beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in sempiterna saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio 25. ff. 138v-141 - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agatheinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Silicie sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendio eos per merita sancte Agathe et orationibus liberaret, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio 26. ff. 141-142v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentiniinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in inmortalia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum ValentiniValentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 27. ff. 142v-146 - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2837)
tit. Passio sanctorum Faustini et Ioviteinc. Beatissimi viri Faustinus et Iovita nobilissimis in civitate Brexiana orti parentibus - expl. et consummata est gloriosissima eorum passio sub die XV kalendarum martiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Faustini et IoviteFaustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraio 28. ff. 146-147v - Passio sancti Matthiae ap. , mutilatit. Passio sancti Mathie apostoliinc. In illo tempore erant omnes apostoli collecti in unum - expl. et fratres eius Iacobus et Simon et cum audis Mathias apostolus : Passiodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Il testo, che non pare identificabile con quelli repertoriati, rimane mutilo a causa della perdita di un fascicolo tra gli attuali ff. 147 e 148 (l'indice che precede il leggendario permette di ricostruire che vi erano contenute la vita di Gregorio Magno e la passione di Tiburzio e Valeriano, della quale resta solo un frammento finale). 29. f. 148 - Passio sanctorum Valeriani, Tiburtii et Maximi Romae mart. , acefala (= BHL 8486)
inc. fidem servatis. Ite ad coronam vite - expl. qui resurrectionem se inventurum phoenicis exemplo suscepit Valerianus sponsus sanctae Caeciliae, Tiburtius et Maximus Romae mart. : Passiodata liturgica 14 aprile (non indicata)note Del testo, a causa della perdita sopra ricordata, sopravvive solo il tratto finale; le prime parole si possono leggere in Mombritius II, p. 605 l. 57. 30. ff. 148-150v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. , e Adalbertus Pragensis, Homilia in natali s. Alexii confessoris Edessae et Romae (cfr. BHL 286-298)
carmen tit. Vita sancti Alexii homini Deiinc. Fuit Rome vir magnus et nobilis Euphimianus nomine - expl. qui eum pro Roma orantem se exaudire promisit qui trinus in personis et unus in substantia vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitanote Le due vite delle voci BHL indicate sono tra loro unite, senza un visibile punto di congiunzione. La data non è riportata nella titolatura, ma evidentemente il testo si vuole riferito agli ultimi giorni di aprile (non al 17 luglio, data abituale). 31. ff. 150v-152 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276-5272)
additamentum tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli per toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem XVI, imperante Gaio et Iunio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum laudatio inc. Marcus itaque evangelista Dei et Petri in baptismate filius - expl. qui autem incrementum prestat, Deus est Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 32. ff. 152-154 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum Vitalis IIII kal. ma., Protasii et Gervasii quod est XIIII kal. iul.prol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam - expl. ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me in orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 28 aprilenote Come spiega la titolatura, la coppia di santi è anticipata rispetto alla data propria (19 giugno) perché legata qui alla ricorrenza del padre Vitale; nella giusta sede viene apposto un rimando a questo punto del codice (cfr. infra, item 55). 33. f. 154r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6815)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostolilaudatio inc. Philippus hebraice qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalitia kalendas maias celebratur inc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensionem salvatoris - expl. pro omnes qui credunt in unum Deum Patrem invisibilem omnipotentem et in Iesum Christum Filium eius unigenitum Dominum nostrum et in Spiritum Sanctum procedentem ex Patre et Filio qui vivit et regnat Deus nunc et semper in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 34. ff. 154v-155 - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4088 [prol.] - 4093)
prol.tit. Sancti Iacobiprol. inc. Iacobus frater Domini Hierosolymorum primus episcopus - expl. eius natalitia celebrantur kalendas madii inc. Iacobo apostolo presidente cathedram - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 35. ff. 155-156v - Inventio et translatio sanctae Crucis , mutila (= BHL 4169)
tit. Inventio sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tertio regnante venerabili Dei cultore magno viro Constantino - expl. non enim intellexistis sermonibus prophetarum, quemadmodum de Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggionote Mutilo della seconda parte, a causa della perdita dei due fascicoli seguenti (dove si leggevano, a quanto permette di ricostruire la tabula iniziale, le narrazioni su Alessandro, Giovenale, Gordiano, Cristina e Antimo, del quale resta un frammento). In corrispondenza di questo iato si trova inserito un foglio di altra provenienza, con un frammento di commento ai Salmi. 36. f. 157 - Passio sancti Anthimi presb. mart. , acefala (cfr. BHL 561)
inc. inter se ceperunt. Nos eum ad pedes rasimus - expl. in quo loco exuberant orationes eius ad salutem omnium in Christo credentium, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Anthimus presb., Sisinnius diac., Pinianus et Lucina et soc. mart. : Passiodata liturgica 11 maggio (non indicata)note Il frammento superstite alla perdita prima ricordata appare una parafrasi del testo edito negli AASS Mai II (in particolare alla p. 617E-F). 37. ff. 157-158 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimis imperatoribus immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano augusto novies et Maximiano septies imperatoribus, regnante autem Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 38. ff. 158-161v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achileiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque hedificatione omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei rescr. inc. Incipiunt scripta Marcelli. Marcellus Christi servus sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque intimabo tit. finale Explicit de apostoli Petri veritateNereus, Achilleus et soc. mart. : Vita + miraculadata liturgica 12 maggio 39. f. 161v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
inc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloaca Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note A capo rispetto al testo precedente, con lo spazio per un'iniziale propria rimasto però vuoto. 40. f. 161v - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speluncis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Il testo segue senza soluzione di continuità il precedente, come sempre nei codici qui descritti (appartengono infatti alla stessa passio ciclica che ha inizio con Nereo e Achilleo). 41. ff. 161v-162v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
tit. Rescripta de passione sanctoruminc. Eutyches, Victorinus et Maro servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IV idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 42. f. 162v - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. (= BHL 6064)
inc. Accepta hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. in qua prestantur beneficia Domini nostri iesu Christi usque in hodiernum diem Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Anche questa sezione della passione collettiva segue senza distinzione il testo precedente. 43. f. 163r-v - Passio sanctae Domitillae (= BHL 2257)
inc. Factum est autem postquam omnes sanctos Dei - expl. in sarcophago novo simul condiens in profundo terre infodiens sepelivit tit. finale Explicit passio Domitille Theodore et EufrosyneDomitilla (Flavia) : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Resta vuoto lo spazio destinato alla rubrica e all'iniziale. 44. ff. 163v-164v - Vita sanctae Pudentianae Romanae v. [auctore pseudo Pastore presb.] (= BHL 6991)
tit. Acta sancte Potentianeinc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur - expl. ubi exuberant beneficia divina orationibus sanctitatis eius usque in hodiernum diem, per eum qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit relatio de sancta PudentianaPudentiana Romana virgo : Vitadata liturgica 19 maggio 45. ff. 164v-165v - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4609)
tit. Vita sanctorum Iusti et Clementi confessorum Christi in Antonia civitate, qui Voluterre vocaturinc. O quam perfectum et mirabile satisque honestum laicus - expl. beatissimus Iustus et Clemens de presenti seculo cum gloria migraverunt, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas in saecula saeculorum Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata) 46. ff. 165v-166v - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4610)
oratio tit. Item alius sermoinc. Sed et orationem et vestigia eorum apparuit super lapidem - expl. plurimas virtutes et miracula ostendit Dominus per sanctos suos ad laudem et gloriam nominis sui, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum oratio inc. Da ecclesie tue quesumus - expl. tympanis valeat concinere Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata)note Come per il testo precedente, questo codice è il riferimento in base al quale si sono create le voci BHL. 47. ff. 166v-167v - Passio sanctorum Felicis et Fortunati Aquileiensium mart. (= BHL 2860)
tit. Passio sancti Fortunati atque Felix martirisinc. Sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus anno duodecimo exivit edictum eorum - expl. martyrizati sunt autem sancti Dei Fortunatus et Felix martyres Christi sub die kal. iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Felix et FortunatiFelix et Fortunatus Aquileiae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 giugnonote A partire da questo testo il copista numera a margine i capi del leggendario (questo porta il numero 57, anche se nella tabula iniziale occupa il 44° posto). 48. ff. 167v-169v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri nos martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace tit. finale Explicit passio sancti Marcellini et PetriMarcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 49. ff. 169v-172v - Passio sancti Erasmi in Campania ep. mart. (= BHL 2580)
tit. Passio sancti Herasmi Antiocensis civitatis episcopoinc. Facta est persecutio Christianorum a Dioclitiano imperatore - expl. in celum penetravit IIII nonarum iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti HerasmiErasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 2 giugno 50. ff. 172v-174 - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. Passio sanctorum martyrum Laurentini et Pergentiniinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multas persecutiones erant - expl. passi sunt autem beatissimi martyres Christi Laurentini et Pergentini sub Decio imperatore in civitate Aretina III nonus iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Laurentini et PergentiniPergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugno 51. ff. 174-176v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est sexto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Primi et FelicianiPrimus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 52. ff. 176v-177v - Passio sanctorum Basilidis et soc. Romae mart. (= BHL 1019)
tit. Passio sanctorum martyrum Basilidis et Mandalisinc. In civitatem Orientalis cum esset beatus Basilidis in officio Platonis prefecti - expl. ubi florent beneficia eorum usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrumBasilides et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 10 giugno 53. ff. 177v-180 - Passio sancti Bonifatii Tarsi mart. (= BHL 1413)
tit. Passio sancti Bonifatii martyrisinc. Temporibus Dioclitiani quater et Maximiani ter impiissimorum imperatorum orta est seditio maxima - expl. victorie coronam adsumens, in gloriam et laudem Dei Patris et unigeniti Filii eius et Spiritus Sancti nunc et semper et in cuncta saecula tit. finale Explicit passio sancti Bonifatii martyrisBonifatius Tarsi martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 14 maggio 54. ff. 180-183 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sancti Viti, Modesti et Crescentieinc. In provincia Lucia sub tempore Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. qui confirmat servos suos et tanta gloria prestat sanctis suis per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Viti, Modesti et CrescentieVitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Explicit alternativo segnalato nella nota che segue la voce BHL. 55. f. 183r-v - Passio Marci et Marcelliani Romae mart. (= BHL p. 787 n° 1)
tit. Passio sanctorum Marci et Marcelliinc. Diebus itaque accepte dilationis expletis, Chromatius urbis prefectus ad se Tranquillinum - expl. in quo loco exuberant beneficia eorum usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Marcus et Marcellianus Romae mart. : Passiodata liturgica 18 giugnonote Estratto dalla passione di Sebastiano. A margine si legge il rimando Passio Gervasii et Protasii require retro cap. XLIII infra passio sancti Vitalis . 56. ff. 183v-184 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3236)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto et Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius corpus Christiani venerabiliter sepelierunt in Ostia Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 57. ff. 184-185 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3238)
inc. Preterea Iulianus cesar captus cupiditate sacrilega - expl. et ab ipso Terrentino descripta est passio ista sanctorum, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Iohannis et PauliGallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo segue il precedente senza una propria titolatura. 58. ff. 185-191 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. Passio sanctorum VII dormientiuminc. In tempore illo regnante imperatore facta est ingens persecutio Christianorum. Decius autem descendit - expl. et in gaudio fidei glorificantes et conlaudantes Deum pro miraculo quod viderant gratias enim agentes Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum septem dormientium, qui in Epheso dormiuntDormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 giugno 59. ff. 191-195v - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6573 [prol.] - 6570)
prol.prol. inc. Paulus qui interpretatur pius ortus ex tribu Beniamin - expl. capite truncatus est ibique sepultus est inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria et virtus et imperium in omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Pauli apostoli a Lino episcopo Romano grece edita feliciterPaulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 60. ff. 195v-197 - Hegesippus pseudo , Historiae libri V Flavii Iosephi librorum de bello Iudaico versio latina (= BHL 6648)
additamentum tit. Passio beatissimorum apostolorum Petri et Pauli ex historia Iosephi Iudaice captivitatis, quam beatus Ambrosius de greco transtulit in latinum inter ceterainc. Erant tunc temporis Rome Petrus et Paulus doctores Christianorum - expl. alter cruce, alter gladio necati sunt addit. inc. Desertus igitur Nero - expl. Petrus itaque et Paulus apostoli Dei passi sunt sub die tertio kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo tit. finale Explicit passio apostolorum Petri et PauliPetrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Presente l'appendice sulla morte di Nerone che la BHL segnala, senza un numero proprio, a p. 967. 61. ff. 197-202v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol.] - 6657-6658)
prol., additamentum tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliprol. inc. Simon qui interpretatur obediens - expl. cuius natalis III kal. iul. celebratur inc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Ostiense miliario secundo, ubi prestantur beneficia orationum eorum usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum addit. inc. Ego Marcellus discipulus domni mei Petri apostoli quod vidi scripsi tit. finale Explicit passio sanctorum apostolorum Petri et PauliPetrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 62. ff. 202v-204 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum martyrum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Simon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Processi et MartinianiProcessus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 63. ff. 204-205v - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL 4455)
tit. Passio sancte Mustioleinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est in Christianis - expl. sepelierunt iuxta muros civitatis Clusine, ubi florent orationes eius usque in hodiernum diem, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Mustiole martyrisIrenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 64. ff. 205v-206 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5623)
tit. Sermo de translatione sancti Martiniinc. Oportunum est enim illud inserere lectionem qualiter sanctum corpusculum beati Martini - expl. Nos vero de quanto nostro tempore aut fieri vidimus aut factum certe cognovimus silere nequivimus Martinus Turonensis episcopus : Translatiodata liturgica 5 luglionote Data posticipata di un giorno rispetto alla ricorrenza della traslazione a Tours. 65. ff. 206-211 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL S 5303 b)
epilogo
tit. Passio sancte Margarite virginisinc. Post resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriosam ac venerabilem adscensionem in celis - expl. benedictus qui venit in nomine Domini rex Israel epil. inc. Ego enim Theotimus tulit reliquias beate Margarite - expl. et beatissime Margarite memoriam facite ut in suas preces nos commemoret ante Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus nunc et in eterna saecula saeculorum tit. finale Explicit passio beatissime Margarite virginisMargarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 5 luglionote La data propria della santa è il 20 luglio. 66. ff. 211-212 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
prol.tit. Sancte Felicitatis cum VII fillis suisinc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et penas et verbera contemnentes Christi amici facti sunt in regno celorum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Felicitatis cum VII filiis suisFelicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 67. ff. 212v-214 - Passio sanctarum Rufinae et Secundae vv. mart. Romae (= BHL 7359)
tit. Passio sanctarum virginum Rufine et Secundeinc. Rufina et Secunda due sorores virgines cives Romane - expl. fructum magnum virtutum ostendunt, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum. Passe sunt autem die sexto idus iuliarum tit. finale Explicit passio sanctarum Rufine et SecundeRufina et Secunda v. Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 68. ff. 214-217v - Adrevaldus Floriacensis monachus n. 820 ca., m. 878/879 , Historia translationis sancti Benedicti (= BHL 1117)
tit. Translatio sancti Benedicti abbatisinc. Dum diu gens Langobardorum infidelitatis sue tenebris non carere voluisset - expl. proprio indigerent libro, prestante omnipotentia divinitatis Domini nostri Iesu Christi salvatoris cuius regnum et imperium cum Patre et Spiritu Sancto in trinitate et unitate equaliter viget semper ac permanet in saecula saeculorum Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Translatiodata liturgica 11 luglio 69. ff. 217v-219v - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
inc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt martyres Nabor et Felix IIII iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Naboris et FelicisNabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglio 70. ff. 219v-222 - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (cfr. BHL S 1808 kb)
carmen tit. Passio sanctorum martyrum Quirici et Iulitteinc. Imperante preside Alexandro in civitate Hicconeo facta est grandis persecutio Christianorum - expl. et coronati sunt angelica corona, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria per inmortalia saeculorum saecula Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 13 luglionote La data liturgica rispecchia, come in altri casi qui notati, l'uso bizantino. Gli estremi testuali non corrispondono pienamente ad alcuna voce BHL. 71. ff. 222-223 - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Passio sancte Praxedis virginisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo Pastoris - expl. ubi hodie florent orationes sanctorum ad laudem Domini nostri in saecula saeculorum tit. finale Explicit depositio sancte PraxedisPraxedis Romana virgo : Vitadata liturgica 21 luglio 72. ff. 223-228 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apollenaris archiepiscopi et martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia in urbe Roma - expl. Apolenaris sacerdos Domini et martyr Christi sub Vespasiano augusto die decimo kalendarum augustarum, regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Apolenaris martyrisApollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 73. ff. 228-231 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4056-4057)
prol.tit. Passio sancti Iacobi apostoli filii Zebedeiprol. inc. Iacobus qui interpretatur supplantator - expl. sepultusque est in Achagia Marmarica VIII kalendarum augustarum inc. Iacobus frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Iacobi apostoliIacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 74. ff. 231-233v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1771)
tit. Passio sancti Christoforiinc. Tempore illo quo Dagnus in civitate Sconon regnum tenebat - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, cui sit laus et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Christofori maryrisChristophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio 75. ff. 233v-237 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6041)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. et locus eorum aula celestis est quibus vivere Christus fuit et mori lucrum; ipsi honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Nazarii et CelsiNazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 76. f. 237r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis martyris atque pontificisinc. Fuit autem temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalitia celebrantur IIII kal. augustas ad laudem et gloriam nominis sui usque in presentem diem tit. finale Explicit passio sancti Felicis martyris atque pontificisFelix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 77. ff. 237v-238 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est Domino auxiliante cui est honor et gloria et potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrumSimplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 78. ff. 238-240 - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (= BHL 5017)
tit. Passio sanctarum Flore et Lucilleinc. Flora virgo sanctimonialis civis huius urbis Rome - expl. passe sunt iste gloriose virgines et martyres Christi IIII kal. aug., regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctarum virginum Flore et LucilleLucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 28 luglionote Il f. 238v è lasciato vuoto. 79. ff. 240-241v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
tit. Passio sanctorum Abdon et Senneninc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. levata sunt corpora sanctorum et translata sunt in cemeterio Pontiani tit. finale Explicit passio sanctorum SennenAbdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio 80. ff. 241v-246v - Passio sancti Stephani I papae mart. , mutila (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani papeinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. et veniens ibi beatus Laurentius detulit secum ea que necessaria erant Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agostonote Il testo rimane mutilo a causa della perdita di un foglio (l'explicit corrisponde ad AASS Aug. II, col. 141D, al principio del par. 6); inoltre, nel f. 242v il copista riempie solo la colonna esterna. 81. ff. 247-251v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. , acefala (= BHL 2289)
inc. Dei maneat patrem et matrem ad catholicam ducit ecclesiam - expl. et cum summa celebratione venerantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 82. ff. 252-254 - Passio sanctorum Secundiani, Marcelliani et Verani mart. (= BHL 7550)
inc. Sub die quinto idus augustus in Colomacium qui appellatur Colonia - expl. ubi decollati sunt sub die V idus augustas quorum orationes florent, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Secundianus, Marcellianus et Veranus mart. : Passiodata liturgica 9 agosto (non indicata)note Da questo punto cambia il rubricatore, mentre lo scriba rimane il medesimo del fascicolo precedente; inoltre non sono più realizzate le iniziali negli appositi spazi, che restano vuoti salvo poche eccezioni (per esempio al f. 254). 83. ff. 254-256v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4756)
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Temporibus Decii cesaris tunc milites tenentes beatum Laurentium - expl. et participati sunt omnes corpus et sanguinem Christi agentes laudes Domino Deo nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Laurentii martyrisLaurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 84. ff. 256v-259 - Passio sancti Tiburtii Romae mart. [ex Actis sancti Sebastiani mart. excerpta] (cfr. BHL S 8286 f)
tit. Passio sancti Tiburtii martyrisinc. Pergant itaque qui volunt una cum filiis nostris Chromatio et Tiburtio - expl. a parente quodam Christiano sepultus est, in quo loco multa beneficia semper prestitit Christus ad laudem nominis sui usque in presentem diem Tiburtius, Chromatius et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agosto (non indicata)note Estratto dalla passione di Sebastiano, corrispondente ai cap. XVIII (dai periodi finali) - XXI (= PL 17,1049C-1055B), più breve dunque della voce BHL indicata che coincide per explicit . 85. ff. 259-260 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Reversus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. cum intentione ferventis mori leti quam vivere male et perrexerunt ad Dominum nostrum Iesum Christum, cui est gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 86. f. 260r-v - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Passio sancti Eusebiiinc. Eodem tempore quo Liberius papa de exilio revocatus fuerat a Constantio - expl. cessavit persecutio non tamen multi sunt tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti EusebiiEusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 14 agosto 87. ff. 260v-264 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscepit - expl. terre conditus nono kalendas septembris inc. Indie tres esse ab historiographis dicuntur - expl. perfectis omnibus atque bene dispositis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria cum Deo Patre et Iesu Christo Filio eius et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agostonote Prologo indistinto dal testo. 88. f. 264r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (cfr. BHL S 4315 d)
tit. Sermo sancti Iohannis Baptisteinc. Ipse enim Herodes misit ac tenuit Iohannem et vinxit eum in carcerem - expl. et tulerunt corpus eius et posuerunt illud in monumento Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo presenta somiglianze con l'incipit della voce BHL indicata. 89. ff. 264v-267 - Translatio capitis sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4293)
tit. Item alius sermoinc. Narrat Iosephus vinctum fuisse Iohannem Baptistam in castella Macherunta - expl. non livorem preferat sed claritatem, ipso auxiliante cuius regnum sine fine permanet in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Translatiodata liturgica 29 agosto (non indicata) 90. f. 267r-v - Passio sanctae Sabinae Romae mart. (= BHL 7407)
tit. Passio sancte Savineinc. Inlustrissima autem femina Sabina colligens reliquias sancte et intacte virginis Christi[s.s. ne] Seraphie - expl. passa est autem cum fortissima virgine Seraphia Christi famula qui omnibus in se credentibus virtutem dat et premia sempiterna; ipsi honor et gloria una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in sempiterna saecula saeculorum Sabina Romae mart. : Passiodata liturgica 23 agosto 91. ff. 267v-268 - Passio sancti Reguli Afri ep. (= BHL 7102)
prol.tit. Passio sancti Reguli martyrisprol. inc. Compulit me beatorum martyrum copiosa dilectio - expl. qui non presumptiose, sed obedientie hoc iter carpare conati sumus inc. Beatissimus igitur Regulus sicut viri eruditissimi tradiderunt - expl. omnium animos in navi timor Regulus Afer ep., Lucae cultus : Vitadata liturgica 1 settembrenote Il testo è interrotto dallo scriba stesso, che lo lascia incompleto a breve distanza dall'inizio. Nella stessa colonna si rimanda per la natività di Maria al Cantico dei Cantici, v. 1,1 (In nat. sancte Marie require obsculetur me osculo oris sui ). 92. ff. 268v-274 - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. (= BHL 2667)
tit. Passio sanctorum Proti et Iacinctiinc. Imperator illustrem virum Philippum direxit ad Egyptum - expl. cum bono vite profectu ad siderea regna migraverunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre tit. finale Explicit passio beatissime martyris EugenieEugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre (non indicata)note La data non viene indicata, ma è ricavabile dal confronto con la posizione del testo in altre raccolte. 93. f. 274r-v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta in cimiterium Calixti ubi hodie orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti CorneliiCornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata) 94. ff. 274v-275v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2038)
tit. Passio sancti Cyprianiinc. Tusco et Basso consulibus Carthaginis in secretario sub Valeriano et Galieno - expl. suscepit Dominus martyrem suum in pace, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembrenote Explicit in parte differente da quello della voce BHL indicata. 95. ff. 275v-279 - Acta sanctorum Cypriani, Iustinae et Theoctisti mart. (= BHL 2047-2050)
tit. Passio sancte Iustineitem I inc. Inluminatio Domini nostri Iesu Christi salvatoris de celo facta est - expl. et convertebat augens gregem Christo item III inc. Cum completi fuissent prophetici sermones - expl. in quo loco demonia eiciuntur et varie infirmitates accipiunt sanitatem eorum meritis, glorificantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum et nunc et semper et in saecula saeculorum Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres : Actadata liturgica 14 settembrenote La data abituale sarebbe il 26, ma evidentemente il testo è 'attratto' nella data propria dell'altro Cipriano. Il passaggio tra la prima parte degli atti, la conversione, e la terza, la passione, avviene senza stacco al f. 278. 96. ff. 279-280v - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo postquam Constantino Augusto contra Maxentium properanti ad bellum - expl. percipiensque miraculorum eius plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 97. ff. 281-284 - Vita sancti Mamiliani et soc. (cfr. BHL S 5204 d)
tit. De sancto Mamiliano [m. rec. ]inc. Ab adventu Domini nostri Iesu Christi martyria vel decessiones sanctorum confessorum - expl. celebrantur autem natalitia sanctorum idus septembris auxiliante Domino nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit vita sancti Mamiliani confessorisMamilianus (Panormitanus ep.?) et soc. : Vitadata liturgica 15 settembre (non indicata)note Mentre l'explicit presenta affinità con la voce BHL, l'incipit non corrisponde: è del resto possibile che si tratti di un'interpolazione del medesimo testo con una sorta di introduzione generale. 98. ff. 284-287 - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4985)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Imperante Dioclitiano et Maximiano septies in urbe Roma - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die XVI kal. oct., in nomine Patris et Filii et Spiritu Sancti per infinita saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre (non indicata) 99. ff. 287v-292 - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. De sancto Matheo apostolo [m. rec. ]prol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiore genere medicine procurare inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arphaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arphaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo e l'epilogo sono indistinti dal testo. 100. ff. 292-294 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5739)
prol.tit. Passio sancti Mauritii cum sociis suisprol. inc. Passionem sanctorum martryrum qui hunc locum glorioso sanguine inlustrant inc. Sub Maximiano qui Romane reipublice cum Dioclitiano - expl. propterea hic laudibus Dei servi canentibus ore persolvuntur, cui est honor et gloria, imperium et potestas per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Mauritii cum sociis suisMauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre (non indicata)note Titolatura iniziale di mano diversa. 101. ff. 294-296v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1970)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter piis auribus legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabilis palma festinare inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. que enarrare longum est que per eos Dominus ad laudem nominis sui prestat fieri usque in hodiernum diem, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Cosme et DamianiCosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembre (non indicata)note Titolatura iniziale di mano diversa. 102. ff. 296v-298 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5949)
prol.prol. inc. Memoriam toto orbe veneranda archangeli Michaelis - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditate capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note Prologo indistinto dalla narrazione. 103. ff. 298-300 - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3871)
tit. Vita sancti Ieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse - inc. expleto etatis sue anno nonagesimo primo, imperii vero Honorii duodecimo anno, imperante utique illo cui anni nec inchoantur neque finientur in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre 104. ff. 300-302v - Narratio Hieronymi de seipso (= BHL S 3865 d)
prol.,
epilogo
prol. inc. Postquam beatissimus Hieronymus innumeris libris - expl. sicut nunc vestra auditura est caritas inc. Referam tibi mee infelicitatis historiam - expl. quanto mortalia ante non legeram epil. inc. Redemtori eternim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti IeronimiHieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note Il testo segue il precedente andando a capo, ma è chiaro dalle titolature che sono concepiti come un'unità. Il prologo e la clausola sono indistinti dal resto. 105. ff. 303-304 - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2171)
prol.tit. Passio sanctorum Dionisii, Rustici, Eleutheriiprol. inc. Post Domini nostri Iesu Christi salutiferam passionem, post resurrectionem - expl. quam possit relatio humana monstrare inc. Sanctus igitur Dionysius qui tradente Clemente Petri apostoli successore - expl. de quorum passione septimo idus octubris gaudere nos voluit, qui centesimum esse fructum martyrum repromisit per cuncta saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Dionisii cum sociis suisDionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 106. ff. 304v-306v - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calisti pape et martirisinc. Temporibus Macrini et Alexandri divino incendio concremata est pars Capitolii - expl. sepultum in eadem civitate sub die quartodecimo kalendas novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passioCallistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre (non indicata) 107. ff. 306v-312v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Passio sanctorum Grisanti et Darieprol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit provenire - expl. quam vobis qui credituri eritis profuturam inc. Polemius vir illustrissimus Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii glorie perpetue honore suscepit, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio Chrisanti et DarieChrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 108. ff. 312v-314 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. De gestis sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. complecterentur historia. Quid enim precellentius - expl. ad fidem et dilectionem Domini nostri Iesu Christi quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum tit. finale Explicit gesta beati Luce evangelisteLucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobrenote Dopo il prologo lo scriba lascia vuote le ultime righe della pagina e riprende dalla seguente, per cui l'incipit resta incompleto del principio che evidentemente si progettava di vergare nello spazio rimasto. 109. ff. 314-319 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Passio apostolorum Simonis et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti - expl. in quo loco beneficia divina consequuntur credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruit pervenire app. inc. Scripsit autem gestas Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima decima; gloria Deo Patre et Filio et Spiritu Sancto qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobrenote Clausola indistinta dal testo. 110. f. 319r-v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (cfr. BHL 1511)
inc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit gladio - expl. Cesarius diaconus dixit: et ipsa salus interfectio est Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembre (non indicata)note L'explicit , che cade durante il dialogo tra Cesario e Leonzio, non ha riscontro nel testo edito dal Mombritius: si tratta qui di un'abbreviatio . 111. ff. 319v-321vtit. Sermone per Ognissanti 112. ff. 321v-325 - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis (cfr. BHL 4862)
tit. Vita sancti Leonardiinc. Beatus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum claris parentibus exstitit natus - expl. variique omnium languores per intercessiones eius ibidem curantur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vitadata liturgica 6 novembre (non indicata) 113. ff. 325-331 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita sancti Martyni episcopiinc. Igitur Martinus Savarie Pannoniarum oppido oriundus fuit - inc. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata) 114. ff. 331-332 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
tit. In illoinc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistola 115. ff. 332-333v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619 - BHL S 5622 b [inc.] e BHL 5620 [expl.] - 5621-5622)
pars I inc. Archadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Item aliqua de virtutibus sancti ac beatissimi Martini - expl. a passione ergo Domini usque ad transitum sancti Martini anni CCCCXII computantur item II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. ut simplicem hystoriam possimus explicare Martinus Turonensis episcopus : Miraculanote La prima parte della narrazione sui miracoli è seguita senza distinzione da una seconda che presenta in luogo del consueto incipit quello riportato come additamentum nel Supplemento BHL. 116. ff. 333v-334 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
inc. Igitur post excessum beati Martini Turonice civitatis episcopi - expl. secundus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 117. ff. 334-335 - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 b)
inc. Sanctus igitur et beatissimus Fridianus Dei sapientia repletus - expl. eius mirabilia ad laudem et sui nominis gloriam Dominus ostendere dignatur cui est honor et gloria, laus et potestas in saecula saeculorum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembre (non indicata) 118. ff. 335-341v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. , mutila (= BHL 1495)
prol.prol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas vidimus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. hic subumbratione nominis sui domum sancte Cecilie suo nomine titulavit Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo, che resta mutilo a causa della perdita dei fogli finali del manoscritto (dove, secondo la tabula iniziale, si leggeva ancora la vita di Benedetto).
bibliografia
Diventare Santo , 212, 216; Bandini, Leopoldina , I , 617-37; Berg, Studies , 247-8
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 134
Leggendario per l'intero anno, di area fiorentina
sec. XI-XII; orig. Firenze; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale
I. ff. 190 , mutilo Leggendario (6 dicembre - 26 novembre)ordinamento Per circulum anni . Alla serie regolare si aggiunge un ultimo testo arretrato cronologicamente, ossia la vita di san Leonardo.suddivisione lectiones Alcuni dei testi si presentano suddivisi in nove capi, senza però che sia esplicitamente segnalato l'uso come lectiones . segni d'uso Gli angoli molto sfruttati indicano un uso intenso. Non compaiono però note, se non a proposito di san Crescio, con osservazioni sul territorio fiorentino. 1. ff. 1-7v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Vita sancti Nicolaiprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. Iesu Christi famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aytafala - expl. et aucti benedictione remearunt ad propria item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo, carissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesum Christum Dominum servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembrenote L'item IV è spezzato in modo da far risaltare come incipit la frase Refero itaque caritati vestrae , come spesso avviene. 2. ff. 7v-8 - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6155-6156)
item XXI inc. Quodam igitur tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Cyrastis - expl. hoc enim erat vocabulum monasterii beati Nicolai id est sanctam Ierusalem item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sub sanctissimo et beatissimo patriarcha nostro Macario pars II inc. Positumque est sacratissimum corpus eius - expl. et usque in evum manare non desistunt Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre 3. ff. 8-14 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Natale sancti Ambrosii confessorisprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab incunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium fugisse supplicium Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre 4. ff. 14-15 - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9004)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Italie in civitate Verona qua beati Zenonis acta claruerunt - expl. audiant populi omnes qui eius cupiunt miracula inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte - expl. quod tamen fulgit in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria et honor, virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre 5. ff. 15-18 - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopiinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre 6. ff. 18-19 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL 2696)
prol.tit. Passio sancte Eulalie virginisprol. inc. Ad sancte virginis huius veneranda solemnia fidelis populus frequens adveniat - expl. ubi et quomodo passa sit audiamus pervigiles inc. In Bargilonia autem civitate provincie Hispanie sub Datiano preside seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. celebratur igitur natalis eius die quarto idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. : Passiodata liturgica 11 dicembrenote Al testo si aggiunge un prologo non identificato. La data propria di questa santa sarebbe il 12 febbraio, ma evidentemente ha influito l'omonima santa di Merida venerata il 10 dicembre. 7. ff. 19-33v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731-7732 [claus.] - 7737 [transl.])
prol.tit. Natale sancti Silvestriprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accepit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Tuam ergo beatitudinem deprecamur - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnante cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum transl. inc. Unde post multorum curricula temporum - expl. qui fideliter sancti sui suffragia petunt, ad laudem sui nominis prestare dignatur qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Silvester I papa data liturgica 31 dicembrenote Come avviene anche nel ms. Mugellano 13, alla prima clausola segue solo la parte finale di quella che è normalmente la seconda. 8. ff. 33v-35v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
prol.tit. Vita sancti Pauli primi heremiteprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum regnis suis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 10 gennaio 9. ff. 35v-39v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
tit. Vita sancti Hylarii confessorisvita inc. Igitur beatus Hilarius Pictavorum urbis episcopus regionis Equitanie oriundus fuit - expl. cum gloria migravit ad Christum, terra plorante, celo gaudente miracula, prol. inc. Gaudet plane et sublimiter terra exultat quia quamvis plura vivens in corpore miracula fecerit - expl. et similia fieri virtute confessoris in futurum confidat inc. Igitur Probianus cum dubio iam vite penderet in fine - expl. ut de te legere populum brevitatis stilus invitet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaionote In tutte le copie dell'opera presenti nei codici laurenziani il prologo dei miracoli (che ha inizio qui al f. 38v) è abbreviato con una frase di raccordo alla fine della vita, che sostituisce i suoi primi quattro paragrafi (cfr. PL 88,449B o l'edizione nei MGH Auctores antiquissimi IV 2, p. 8 ll. 8-9; in quest'ultima si segnala la stessa variante nel ms. V = Vat. lat. 1197, ma non è chiaro se la frase sostituisca il medesimo lungo segmento o solo l'inizio del par. 5). La lettera alla figlia di Abramo, registrata nel Supplemento BHL come 3887 a, è inclusa nella narrazione della vita, tra i capp. VI e VII. 10. ff. 39v-48v - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauriinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Aequitio - expl. qui simul fiunt anni septuaginta duo et dies duodecim. Per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio 11. ff. 48v-61v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
prol.,
epilogo
, ep.ded.
tit. Sancti Antonii Heremiteep. ded. inc. Presbyter Evagrius Innocentio fratri carissimo filio salutem - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam prol. inc. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egypto oriundus fuit - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. et totius corruptionis artifices Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Passiodata liturgica 17 gennaio (non indicata)note L'epistola e il prologo sono accorpati, e l'epilogo è indistinto dal testo. 12. ff. 61v-64v - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3296)
prol.tit. In Natale sancti Geminiani confessoris incipit vitaprol. inc. Post passionem Domini et sanctam eius resurrectionem - expl. et pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum eius inc. Inter plurimos Dei famulos qui ad exemplum fidelium in hoc mundo fuerunt - expl. et ad regnum post transitum huius vite perducit et collocat in choros angelorum. Benedictus Deus in saecula saeculorum Geminianus Mutinensis episcopus : Vitadata liturgica 31 gennaionote Prologo indistinto dal testo. 13. ff. 64v-69v - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7684)
tit. Natale sancti Severi archiepiscopiinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. quem si placet valet in oleum demutare Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraio 14. ff. 69v-71 - Vita sancti Iventii Ticinensis ep. (= BHL 4619)
tit. Natale sancti Yventii episcopi et confessorisinc. Post felicem obitum egregii Syri Ticinensis episcopi beatus Yventius - expl. ubi et nunc usque sancta ossa eius quiescentia virtutibus florent atque miraculis, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Iventius Ticinensis ep. : Vitadata liturgica 8 febbraio 15. ff. 71-73 - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5695)
tit. Natale sancti Mathie apostoliinc. Inclitam et gloriosam festivitatem beati Mathie apostoli Domini nostri Iesu Christi - expl. Migravit ad Dominum Iesum Christum VI kalendas martias, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio 16. ff. 73-76 - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. In natale sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata) 17. ff. 76-86v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedictiinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. loquendi vires interim per silentium reparemus Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzonote Una svista nella rubrica (XII kal. sept. per apr. ) è corretta da una mano più recente. 18. f. 86v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 16 (Ignazio) (= BHL 4262)
inc. Qui tertius post Petrum apostolum Antiochenam rexit ecclesiam - expl. iacent extra portam Daphniticam in cimiterio ecclesie XV kal. ianuarii delate Ignatius Antiochenus ep. mart. : Passionote Il testo è copiato da un diverso scriba, che sfrutta la colonna interna rimasta quasi interamente vuota; la posizione dunque non era forse voluta in base ad un criterio cronologico, ma dettata da pura convenienza materiale: la data propria di Ignazio sarebbe infatti il 1 febbraio (del resto il 6 maggio, dunque in accordo con la successione del leggendario, era venerato il suo predecessore Evodio, ricordato dai Martirologi in associazione con lui). L'explicit presenta una piccola aggiunta simile a quella registrata al n° 4260. 19. ff. 87-89 - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL S 2761 d)
tit. Natale sanctorum martyrum Eustasii et sociorum eiusinc. In diebus Traiani imperatoris crescebat ydolorum sevitia ipso exhibente - expl. ut de ipsorum intercessionibus et in hoc mundo et in perpetuo gaudeamus, per Dominum nostrum cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Passiodata liturgica 20 maggio 20. f. 89r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 5 giugno (Bonifacio) (= BHL 1414)
additamentum tit. Passio sancti Bonifacii martyrisitem I inc. Apud Egyptum natale sanctorum martyrum Marciani, Nicandri et Apollonii quorum gesta habentur eodem die passio sancti Bonifatii martyris sub Diocletiano et Maximiano apud Tarsum civitatem passi - expl. sepulta apud prefatum martyrem operibus piis consummata item II inc. Item eodem die natale sancti Bonifatii qui Brittanniis veniens et fidem Christi gentilibus evangelizans - expl. cum Eoban coepiscopo et aliis servis Dei. Ipso die sancti Phylippi diaconi qui fuit unus de VII Bonifatius (Winifridus) Moguntinus episcopus n. 675 ca., m. 5-6-755 Bonifatius Tarsi martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 5 giugnonote La parte iniziale del testo, fino a Bonifatii , è trascritta in lettere capitali; sono accostate, rilevando il passaggio andando a capo, le due voci che occupano la data nel martirologio. 21. ff. 89v-90v - Passio sancti Quirini Scisciani ep. mart. (= BHL 7035-7036)
additamentum tit. Sancti Cirini episcopi et martyrisinc. Cum istius mundi principes ad cruciandas sanctorum animas - expl. passus est autem beatus Cirinus episcopus martyr Christi sub Diocletiano imperatore pridie idus iunii et coronatus est a Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et potestas et imperium in saecula seaculorum app. inc. Facta autem incursione barbarorum in partes Pannonie - expl. ubi prestantur beneficia Domini usque in hodiernum diem Quirinus Sciscianus ep. mart. : Passiodata liturgica 13 giugnonote L'appendice non è distinta dal testo. 22. ff. 90v-93 - Epistola Uranii presbyteri de Paulini obitu (= BHL 6558)
ep.ded.
tit. Vita vel obitus sancti Paulini confessorisep. ded. inc. Domino illustri et in Christo merito venerabili Pacato Urianus presbyter - expl. dicendi materiam subministrent inc. Igitur sanctus Paulinus episcopus Burdigali oppido Galliarum oriundus fuit - expl. quia si Christo placuerit continuo navigare dispono Paulinus Nolanus ep. : Epistoladata liturgica 22 giugnonote Assente la frase finale sulla morte del santo. Come segnala la nota alla voce BHL, all'interno del testo è inserita la narrazione tratta dal lib. III cap. 1 dei Dialogi di Gregorio (= BHL 6560), da Dum sevientium Vandalorum tempore a ut esset postmodum liber cum multis (= p. 135 l. 12 - p. 139 l. 6 dell'edizione Moricca). 23. ff. 93-94 - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL S 4455 a)
tit. Passio sancte Mustiole virginisinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est Christianis - expl. ubi florent orationes eius usque in hodiernum diem, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita et immortalia saecula saeculorum Irenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 24. ff. 94-96v - Passio sancti Procopii lectoris Caesareae mart. (= BHL 6950)
tit. Passio sancti Procopiiinc. Regnante impiissimo et nefandissimo Cesare Dioclitiano - expl. martyrizatus est autem gloriosissimus Dei famulus Procopius octavo idus iulias ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Procopius lector Caesareae mart. : Passiodata liturgica 8 luglio 25. ff. 96v-97v - Passio sanctarum Rufinae et Secundae vv. mart. Romae (= BHL 7359)
tit. Passio sancte Rufine et Secundeinc. Rufina et Secunda due sorores virgines cives Romane - expl. fructum earum prestantur et magne virtutes ostenduntur, ad laudem et gloriam Domini nostri qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Rufina et Secunda v. Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata)note Assente la chiusa sulla passione delle due martiri. 26. ff. 97v-98v - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL S 1808 d)
tit. Passio sanctorum martyrum Quirici et Iulitteinc. In tempore illo agente preside Alexandro in civitate Yconia - expl. una cum matre sua Iulitta in Antiochia in Tarso Cilicie sub Alexandro preside, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria et honor in saecula saeculorum Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 15 luglio 27. ff. 98v-100v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL S 290 f [inc.] - BHL 287 [expl.])
tit. Natale sancti Alexi confessorisinc. Fuit vir simplex in urbe Roma cui nomen Euphimianus temporibus Arcadii et Honorii imperatorum - expl. petitionis effectum sine dubio ab eo consequi valeat, per Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio 28. ff. 100v-102v - Sermo de vita sancti Rofilli Foropopiliensis ep. [perperam Petro Damiani adscriptus] (= BHL 7283)
tit. Gesta beati Rofilli confessorisinc. Sanctorum celebritas maxime provincialium valde summa cum devotione est recolenda - expl. obiit beatissimus Christi confessor XV kal. aug. cum quo prestante Domino nostro Iesu Christo eternum capiamus regnum per infinita saecula saeculorum Rofillus Foropopiliensis ep. : Sermodata liturgica 18 luglio (non indicata) 29. ff. 102v-107v - Vita sancti Germani Autisiodorensis ep. [recensio interpolata ex vita a Constantio Lugdunensi presb. edita] (= BHL 3454)
prol.tit. De vita et virtutibus sancti ac beatissimi Germani patroni nostri Antissiodorensis episcopiprol. inc. Plerique ad scribendum sollicitante materia uberiore producti sunt - expl. quod quia non contigit me malo esse quam neminem inc. Igitur Germanus Autisiodorensis oppidi indigena fuit - expl. innumerabilibus virtutum pollens summa excolitur gloria Germanus Autisiodorensis episcopus n. 378 ca., m. 31-7-448 : Vitadata liturgica 31 luglio (non indicata)note Il testo è suddiviso in tre sezioni, con rispettive titolature, e nella parte finale include l'epitafio registrato al n° 3455 (tra le parole quam nimium e Sedit autem ). 30. ff. 107v-110v - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Xistum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano tertio et Gallieno secundo consulibus, apud nos regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas per infinita saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 31. ff. 110v-111v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corpora sanctorum Stephani protomartyris, Gamalielis, Nicomedis et Abiboninc. Lucianus Dei misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Christo Iesu Domino nostro cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 32. ff. 112-113 - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario] (= BHL 7858)
tit. Item de translatione beati Stephani in Constantinopoliminc. Factum est autem cum esset reconditum corpus sancti Stephani primi martyris - expl. septuaginta namque et tres tunc a variis languoribus curati sunt homines, ad gloriam Dei Patris omnipotentis et Filii et Spiritus Sancti cui est gloria et imperium in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 3 agosto 33. f. 113r-v - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Passio sancti Eusebii confessorisinc. Eo tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constantio - expl. cessavit persecutio non tamen multum tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 14 agosto 34. ff. 113v-115 - Passio sancti Symphoriani Augustoduni mart. (= BHL 7967)
tit. Passio sancti Symphoriani [m. rec. ]inc. Sub Aureliano quodam principe cum adversus Christianum nomen persecutionis dira procella detonaret - expl. in omnium votorum plenitudinem felix aperitur ingressus, ipso adiuvante qui vivit et regnat in saecula saeculorum Symphorianus Augustoduni mart. : Passiodata liturgica 22 agosto 35. ff. 115-116 - Passio sanctorum Timothei et Apollinaris Remis mart. (= BHL 8296)
tit. Natale sancti Timotheiinc. In illo tempore sub Nerone imperatore agente Lampadio preside facta est persecutio Christianorum - expl. qui a demoniis vexabantur curati sunt in nomine Domini Iesu, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Timotheus et Apollinaris Remis mart. : Passiodata liturgica 22 agostonote La data propria dei due santi è il 23, ma l'anticipo si spiega con la sovrapposizione di Timoteo all'omonimo romano, ricordato il 22. 36. ff. 116-117 - Passio sanctorum Rufi et Carponii Capuae mart. (= BHL 7378)
tit. Passio sancti Rufi martyrisinc. Sub Dioclitiano imperatore et Maximiano cesare erat persecutio Christianorum in provincia Campanie - expl. depositio vero martirum Rufi et Caponi sub die VI kalendarum septembrium, adiuvante Domino nostro Iesu Christo cui est cum cum Patre et Spiritu Sancto honor et gloria in saecula saeculorum Rufus et Carponius Capuae mart. : Passiodata liturgica 27 agosto 37. ff. 117-118v - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. , mutila (= BHL S 2315)
tit. Natale sanctorum septem dormientium qui in Epheso dormieruntinc. In tempore illo regnante imperatore Decio facta est persecutio ingens Christianorum - expl. non recordatur adversus delinquentes tantum ut convertantur Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 11 agostonote Il testo rimane mutilo a causa di una perdita di fogli tra gli attuali 118 e 119. 38. ff. 119-123 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
prol.tit. In natale sancti Augustini episcopiinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africe civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus alitusque - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivens et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto 39. f. 123r-v - Passio sanctorum Felicis et Adaucti Romae mart. (= BHL 2880)
tit. Passio sanctorum Felicis et Audactiinc. Cum fervor Dioclitiani et Maximiani sanctos Dei diversis penis interficeret - expl. passi sunt autem beati martyres Felix presbyter et Audactus III kalendas septembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix et Adauctus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 30 agosto 40. ff. 123v-124v - Passio sancti Reguli Afri ep. (= BHL S 7102 a)
tit. Passio sancti Reguli martyrisinc. Beatissimus ergo Regulus sicut viri eruditissimi tradiderunt - expl. multa invalidi expectant eius beneficia ut valentes fiant, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Regulus Afer ep., Lucae cultus : Passiodata liturgica 1 settembre 41. ff. 124v-125v - Vita sancti Prisci Capuani ep. (= BHL 6928 [prol.] - 6927)
prol.tit. Obitus sancti Prisciprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. pia devotione ad memoriam revocemus inc. Temporibus siquidem Valentiniani et Valentis augustorum in partibus Orientis - expl. intercedente beato Prisco cuius dies natalis celebratur die kalendarum septembris, ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Priscus Capuanus ep. data liturgica 1 settembrenote Al testo viene giustapposto un prologo (riportato in BHL proprio sulla base di questo manoscritto), che per l'incipit appare tratto dalla passione di Cosma e Damiano. 42. ff. 125v-127v - Passio sancti Eleutherii ep., Romae mart. (cfr. BHL S 2451 a)
tit. Passio sancti Eleutheriiinc. Nobilissimi viri Eleutherii nos delectat et anime et fidei veritatem et veneranda certamina narrare - expl. apud urbem Romam sub Hadriano imperatore die septimo mense septembrio intrante, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et virtus, potestas et imperium una cum Patre atque Sancto Spiritu per infinita saecula saeculorum Eleutherius episcopus, Antia mater eius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 7 settembrenote Il dettato non corrisponde esattamente alla voce BHL, che è comunque la più vicina. La data non è tra quelle dei martirologi maggiori, ma è attestata una notevole varietà locale del culto (cfr. Bibliotheca Sanctorum IV 1014-6). 43. ff. 127v-128v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7469)
epilogo
tit. In natale sancti Salvii confessorisinc. Licet sit studium historiarum seriem prosequi - expl. nam post dies viginti duo filii regis superius nominati abierunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 10 settembre (non indicata) 44. ff. 128v-129v - Passio sanctarum Luceiae, Auceiae et soc. Romae mart. (= BHL 4981)
tit. Passio sancte Lucie [corr. Luceie] virginisinc. Apud urbem Romam Luciea virgo sanctimonialis de territorio urbis que capta est ab Uceia rege barbarorum - expl. sed in celo manifesta sunt apud imperatorem Iesum Christum, qui cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti vivit et regnat in saecula saeculorum Luceia, Auceia et soc. Romae mart. : Passionote La voce BHL è basata su questo manoscritto. Non è indicata una data, e a causa della grande varietà di collocazione del culto delle sante non se ne propone qui una ipotetica (si può ovviamente escludere il 25 giugno dei martirologi). 45. ff. 129v-130 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6237)
tit. Natale sancti Nicomedis presbyteri [m. rec. ]inc. Benignitas salvatoris nostri martyrum constantia comprobata ut ex fide et operatione sanctos certificaret - expl. qui passus est pro Christo XVII kal. octobris, ad laudem et gloriam nominis eius qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 15 settembre 46. ff. 130-132 - Historia de sancto Ianuario et sociorum eius (= BHL 4115-4116-4117-4118)
tit. Natale sanctorum martirum Ianuarii episcopi et Diaconi lectorispassio inc. Temporibus Diocletiani imperatoris consulatu Constantini cesaris quinquies - expl. dignam beati Ianuarii martyris basilicam condiderunt trans. Ianuarii inc. Noctu vero, cum unaqueque plebs sollicite - expl. cuius natalis dies celebratur XIII kal. octubris tansl. ceterorum inc. Sanctum vero Sosium diaconum - expl. cives sui Beneventum tulerunt transl. Festi et Desiderii inc. Ut autem miracula - expl. ideoque ab omnipotente Deo et Domino Iesu Christo gloriosa martyrii sui percepta corona feliciter vivunt in omnia saecula saeculorum Ianuarius Beneventanus ep. et soc. (Sosius, Festus, Proculus, Desiderius, Eutyches et Acutius) mart. : Actadata liturgica 19 settembrenote Le quattro parti degli acta dei martiri si susseguono senza stacchi. 47. ff. 132-133v - Passio sanctae Theclae v. (= BHL 8024)
tit. Natale sancte Thecle martyrisinc. Sub Nerone Romanorum principe Paulus apostolus verbum Dei evangelizando orientem predicabat - expl. cum somno pacis migravit ad Dominum, qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Thecla virgo Pauli apostoli discipula : Passiodata liturgica 23 settembrenote La data indicata sarebbe in realtà il 7 ottobre, ma l'anomalia può spiegarsi con una svista di copia (IX idus oct. in luogo di IX kal. ). 48. ff. 133v-137 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 26 settembre (Cipriano e Giustina)tit. Natale sanctorum Cipriani et Iustineinc. Sanctorum martyrum Cypriani episcopi et Iustine - expl. sepelivit in predio suo. Passi sunt autem VI kal. octubris Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres data liturgica 26 settembre 49. ff. 134-137 - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Natale sancti Ieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu vivit et regnat in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre 50. ff. 137-141v - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157)
tit. Vita sancti Remigii archiepiscopivita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitatem - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum deferreretur ad sepolturam - expl. et universa sancta civitate Hierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice DCCCLII - expl. omisimus ponere Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobre (non indicata)note Le diverse parti dell'opera sono distinte nel codice andando a capo, rispettivamente ai ff. 140 e 141. 51. ff. 141v-144 - Vita sancti Cerbonii Populonii ep. (= BHL 1728)
prol.tit. Vita sancti Cerbonii episcopi et confessorisprol. inc. In divinis historiis sanctorum sacra digesta excolitur - expl. et soli Deo mente et spiritu adeserunt inc. Beatus namque Cerbonius, sicut prisci catholici viri tradiderunt - expl. conversi sunt ad viam rectam quae est Christus, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Cerbonius Populonii ep. : Vitadata liturgica 10 ottobrenote Il prologo è indistinto dal testo. 52. ff. 144-147 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. Actus et vita sancti Galli confessorisinc. Cum preclara sanctissimi viri Columbani, qui et Columba, conversatio per omnem Hiberniam celebris haberetur - expl. cave ne omnino alicui dixeris donec videas gloriam Dei Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita + miraculadata liturgica 16 ottobrenote Testo incompleto, come si riscontra in altri manoscritti qui catalogati: l'explicit corrisponde al cap. XI (= PL 114,988A). 53. ff. 147v-154 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
prol.tit. Vita sancti Ylarionis monachiprol. inc. Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scylleos canes obturata aure transibo inc. Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat tit. finale Explicit vita sancti Hylarionis monachiHilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata) 54. ff. 154-157v - Passio sanctarum Ursulae et sociarum Coloniae v. mart. (= BHL 8428-8429-8430)
tit. Natale sanctarum XI milia virginumitem I inc. Regnante Domino nostro Iesu Christo cum post passionem suam - expl. factum est tripudium devote congratulationis patriarcharum et confessorum item II inc. Ut etiam Colonia illa beata et incomparabili hoc thesauro beatior - expl. benedixit filiis tuis in te item III inc. Erat autem de eodem sanctarum virginum contubernio quedam nomine Cordula - expl. vel novissime sortis municipatum capiamus, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto vivit et gloriatur Deus per immortalia saecula saeculorum Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobrenote Le tre parti si susseguono senza stacco. 55. ff. 157v-162v - Passio sancti Crescii in Tuscia mart. (= BHL 1987)
additamentum tit. Passio sancti Crisci martyrisinc. Igitur temporibus Decii imperatoris cum sevissima persecutio contra Christi famulos indicta - expl. passus est autem beatus Cerbonius cum sociis suis IIII nonus madii sub Decio imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Crescius (al. Criscus) et soc. in Tuscia martyres fl. saec. III : Passiodata liturgica 24 ottobre (non indicata)note Il testo è glossato in due punti con note sul territorio fiorentino: accanto alla narrazione della confluenza di fedeli al sepolcro (ubi nunc est ecclesia sub nomine sancti Crisci edificata et consecrata extra civitatem Florentinam per X miliaria vel circa ) e dove si menziona il luogo detto Vallicula (idest vallis cave in territorio Florentino dicitur hodie ). 56. ff. 162v-166 - Passio sancti Demetrii Tessalonicae mart. (= BHL 2124)
tit. Passio sancti Dimitrii martyrisinc. Cum Maximianus Herculeus Gothos et Sarmatas Romanis et suo crudelissimo dominatui subiugasset - expl. et vite eterne faciat esse participes in Christo Iesu Domino nostro, cui est cum eterno Patre et vivificante Spiritu Sancto gloria et honor, virtus et potentia nunc et semper et per infinita saecula saeculorum Demetrius Tessalonicae mart. : Passiodata liturgica 26 ottobre 57. ff. 166-168 - Vita sancti Germani Capuani ep. (= BHL 3465)
prol.tit. Sancti Germani epyscopiprol. inc. Campanie tellus sicut ad proferendas multimodi generis fructus opima est - expl. ut ab ipso fuerant digesta interserens inc. Beatus igitur Germanus patre Amantio, matre Iuliana Capuanis civibus editus - expl. post abstinentiam et lamenta numquam finienda gaudia susceperunt regnaturum cum Deo, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Germanus Capuanus episcopus m. 30-10-541 ca. : Vitadata liturgica 30 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 58. ff. 168-174 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martini episcopi et confessorisprol. inc. Plerique mortali studio et glorie saeculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabariae Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque hec legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembrenote Alla fine del prologo, una diversa mano rimanda alla fine del codice in tertio folio per san Leonardo. 59. f. 174r-v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
tit. Ad Bassulaminc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata) 60. ff. 174v-175 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b - BHL 5620)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. ad urbem Turonis sunt regressi pars II inc. Quod si quis requirit cur post transitum Gratiani episcopi - expl. a passione Domini usque ad transitum sancti Martini anni CCCCXII computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo segue il precedente senza stacco e non distingue le due parti. 61. f. 175r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus historiam explicare Martinus Turonensis episcopus : Miracula + translatiodata liturgica 11 novembre (non indicata)note Le due parti (capitoli 4 e 5 del libro I dell'opera) sono copiate andando a capo rispetto al testo precedente e tra loro. 62. ff. 175v-176 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. In natale sancti Britii episcopi et confessorisinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit vir magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo qui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 63. ff. 176-177v - Passio sancti Eugenii Carthaginensis ep. (= BHL 2680 - BHL S 2681 a [app. I] e 2681 c [app. II])
additamentum tit. Sancti Eugenii confessorisinc. Cum orta fuisset persecutio in Christianos ab impiissimo imperatore Honorio - expl. ubi florent eius beneficia temporibus Wandalorum regnante filio iniquitatis Honorio qui eum in exilio transmisit, nobis autem regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum app. I inc. Post hec autem cum audisset in loco in quo corpus eius sanctum quiesceret - expl. ego rem officii mei implere studui app. II inc. In insula que vocatur Naute Domum - expl. ipse super maria residens vicus Vadensis Ligurie in saecula saeculorum Eugenius Carthaginiensis episcopus m. 505 : Passiodata liturgica 12 giugnonote La data è anomala, sia in rapporto al culto (attestato per il 13 luglio), sia per la posizione nel leggendario: si adatterebbe piuttosto il 17 novembre, indicato in altri codici laurenziani. 64. ff. 177v-179v - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 b)
additamentum tit. Actu vel miracula sancti Fridianiinc. Sanctus igitur et beatissimus Fridianus Dei sapientia repletus - expl. usque hodie pollent eius mibilia ad laudem et sui nominis gloriam Dominus ostendere dignatus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et potestas in saecula saeculorum addit. I inc. Igitur quia de inennarabilibus beati viri virtutibus aliqua perstringere cepimus - expl. postmodum de recuperata Deo faciente mirabiliter letificavit addit. II inc. Quia ergo audivit caritas vestra quedam miracula que per famulum suum beatum Fridianum - expl. iuxta eundem fluvium fabricaverunt que usque nunc a fidelibus populis dignissime frequentantur et colitur addit. III inc. Igitur sanctus Fridianus in fide recta persistens predicabat omni populo monita salutis - expl. in quo loco sepultus fuerat usque ad tempora Karoli et Pipini serenissimorum regum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 23 novembrenote La vita nota è seguita da tre narrazioni, distinte andando ogni volta a capo, non identificate: la prima riguarda la chiesa di S. Vincenzo, la seconda quella di S. Miniato, la terza la sepoltura inviolata del santo. 65. ff. 179v-182v - Ionas Bobiensis fl. 618-659, m. post 659 , Vita sancti Columbani (= BHL 1898)
tit. Vita sancti Columbani abbatisinc. Columbanus etenim qui Columba, hortus Ibernia insula, extremo oceano posita; hanc Scotorum gens incolit - expl. neque unum capere quievit, reversus pater renuntiat Columbanus (al. Columba) Luxoviensis et Bobiensis abbas n. 543 ca., m. 23-11-615 : Vitadata liturgica 23 novembre (non indicata)note Come nelle altre copie registrate, l'incipit risulta abbreviato, con la soppressione di quasi tutta la parte di introduzione geografica; l'explicit è invece anticipato all'interno del cap. 19 dell'opera (= PL 87,1023C). 66. ff. 182v-185 - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Natale sancti Prosperi episcopi et confessorisprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Diviso in nove sezioni. 67. ff. 185-188 - Vita sancti Gaudentii Novariensis ep. (= BHL 3278)
tit. Vita sancti Gaudentii episcopi et confessorisinc. Beatus Gaudentius Yporediensis urbis regionis Hispirie - expl. postulemur ut suis meritis adiuvemur, cuius natalitia celebramus eo opitulante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Gaudentius Novariensis episcopus n. 337, m. 22-1-418 : Vitadata liturgica 26 novembrenote La consueta data del santo sarebbe il 22 gennaio, ma come in altri codici qui descritti avviene una sovrapposizione con il Gaudenzio di origine campana venerato a Fiesole. 68. ff. 188-190v - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis (= BHL 4862-4863-4864)
tit. Vita sancti Leonardi confessorisinc. Beatissimus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum - expl. variique hominum languores per intercessionem eius ibidem curantur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum miracula I inc. Preterea post transitum sancti Leonardi - expl. ex multis erbis collegimus II inc. Quidam autem vicecomes Lemovicensium - expl. prominebat foris sub aere in qua denique quicumque ponebatur Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vita + miraculadata liturgica 6 novembre (non indicata)note Il testo rimane mutilo per la perdita dei fogli finali del codice. La parte sui miracoli è distinta andando a capo rispetto alla vita (f. 190v), mentre essi si susseguono senza stacco. Se si intendeva destinare la lettura alla data abituale, vi è un'incoerenza nell'ordine della raccolta.
bibliografia
Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xvi; Bandini, Leopoldina , I , 287-99; Castaldi, Nuovi testimoni , 99-101
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Mugellano 14
Omeliario - leggendario (parte estiva) di probabile origine aretina
sec. XII med.; orig. Arezzo; prov. S. Piero a Sieve (Firenze), Bosco ai Frati, convento OFM La composizione del santorale è molto simile a quella del ms. Aed. 136.
I. ff. 177 , acefalo e mutilo Omeliario - leggendario (prima domenica dall'ottava di Pasqua - 23 novembre)ordinamento Per circulum anni struttura Le omelie e i sermoni sono per lo più accompagnati da un'attribuzione (frequenti le omelie di Gregorio Magno e Beda sui Vangeli). 1. ff. 1-74tit. Quarantasette tra lezioni, omelie e sermoni dalla prima domenica dopo l'ottava di Pasqua alla Trinitànote Il primo testo è mutilo per la perdita dei fogli iniziali del codice. Le omelie sui Vangeli sono attribuite a Gregorio, Beda, Gerolamo, Remigio; i due sermoni sulla Trinità ad Agostino. 2. ff. 74-75 - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni , estratto (= BHL 3641)
tit. Letanie beati Gregorii papeinc. Temporibus Mauricii imperatoris et Germani prefecti urbis Rome et pontificatus Pelagii pape - expl. apud beati Petri apostolorum principis templum summus pontifex consecratur ad honorem Dei omnipotentis, cuius honor et gloria in saecula saeculorum Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 25 aprilenote Estratto dal libro I, il cui explicit è identificabile come fine del cap. 44 (= PL 75,81B); l'inizio deve essere invece frutto di una rielaborazione. I margini esterno e inferiore del f. 74v sono occupati da un indice posteriore dei santi di seguito presenti (da Marco ad Abbondio; una parte è però perduta a causa di uno strappo sull'angolo del foglio), con indicazione delle pagine relative secondo una numerazione diversa dall'attuale. 3. ff. 75-76 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio beati Marci evangelisteinc. Per idem tempus quod dispersi erant apostoli in toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem sextodecimo, imperante Gaio et Iunio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti MarciMarcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 4. f. 76r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6814)
tit. Passio sancti Phylippi apostoliinc. Post ascensionem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi Phylippus apostolus - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante sancto Phylippo apostolo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti regnantis in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Phylippi apostoliPhilippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 5. ff. 76v-77 - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4096)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Iacobus qui dicebatur Domini frater qui et Iustus cognominatus est ab antiquis - expl. in quo loco colitur ex eo sancta eius passio usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 6. ff. 77-79v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Passio sanctorum martyrum Alexandri, Eventi et Theodoliinc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram Alexander sedit - expl. ideoque locus ipse habet proprium sacerdotem usque in odiernum diem, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio 7. ff. 79v-81 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. Inventio sancte Crucispars I inc. Anno ducentesimo tricesimo tertio ab incarnatione Domini nostri Iesu Christi venerabile Dei cultore magno Dei viro Constantino - expl. postmodum autem et salutare sancte Crucis lignum exquisivit pars II inc. Perrexit autem Helena ad Hierosolymam et quesivit diligenter locum - expl. accipiant partem cum Domino nostro Iesu Christo et cum Dei genetrice Maria, prestante eodnem Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in sempiterna saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggionote Il testo, che presenta l'inserzione dalla Historia ecclesiastica ricordata nella nota della voce BHL, va a capo in corrispondenza di questa seconda parte. Allo stesso modo è distinto il testo che segue. 8. f. 81r-v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL 7734)
inc. Post hec Constantinus augustus habuit bellum cum Scitarum gente - expl. et appellata est Constantinopolis idest Constantini civitas usque in hodiernum diem tit. finale Explicit de inventione sancte CrucisSilvester I papa data liturgica 3 maggionote Il testo, che appartiene al ciclo delle vicende di Silvestro I, chiude, come mostra la titolatura finale, quello che era considerato un corpo unico; lo stesso accostamento si trova nel ms. Edili 136. 9. ff. 81v-84v - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL S 1748 c)
tit. Passio sancte Christine virginisinc. Erat quedam virgo sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. et collocavit eam in optimo loco, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et virtus et potestas in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Vitadata liturgica 22 aprilenote La posizione nella raccolta si accorderebbe con la data più abituale del 10 maggio, mentre quella espressamente indicata dalla rubrica si riscontra in altri manoscritti laurenziani. 10. ff. 84v-85 - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Sancti Gordiani martyrisinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggionote Propriamente la titolatura indica come data eodem die , ma è verosimile che il riferimento non fosse al 22 aprile, bensì al 10 maggio, data del culto dei due santi; si può immaginare che sia stato riprodotto un modello dove il testo precedente - la passione di Cristina o un'altra - fosse effettivamente legato a tale giorno (cfr. l'item precedente per il problema di collocazione di Cristina stessa). Dopo le ultime parole una mano di modulo piccolissimo aggiunge: Iube done pie p. pole o magister mei bone da michi vestra benedictione . 11. f. 85r-v - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Panchratii martyrisinc. In illis temporibus immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano nono et Maximiano augusto octavo imperio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 12. ff. 85v-87v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Nerei et Achilleiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque ad edificationem omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum rescr. inc. Marcellus Christi servus sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. quod interrogasti sollicite breviterque intimabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Il rescriptum Marcelli ha inizio al f. 87v. Al termine, è copiata la titolatura Incipit passio de obitu Petronille , ma tale sezione della comune passione ciclica, che doveva trovarsi nel modello, non viene riprodotta. 13. ff. 88-89 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum martyrum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nono iunii in pace tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Marcellini et PetriMarcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno (non indicata) 14. ff. 89-90v - Passio sancti Erasmi in Campania ep. mart. (= BHL 2578)
tit. Sancti Erasmiinc. Facta est persecutio Christianorum a Dioclitiano imperatore ut si quis inventus fuisset - expl. concede ut qui me petierit in nomine tuo recipiat mercedem suam sabbato et dominica, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Erasmi martyrisErasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 2 giugno 15. ff. 90v-92v - Passio sanctorum Iustini, Viriani et soc. mart. (= BHL 4583)
tit. Passio sanctorum martyrum Viriani, Iustini, Faustini cum sociis suisinc. Temporibus Decii Cesaris sub Valeriano prefecto maxima persecutio orta est Christianis - expl. in civitate Perusia sub Decio impiissimo imperatore et Valeriano prefecto septimo idus augustus, quorum orationes florent usque in hodiernum diem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Iustini, Viriani cum sociis suisIustinus, Virianus et soc. mart. : Passiodata liturgica 1 giugno 16. ff. 92v-93v - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. Passio sanctorum martyrum Laurentini et Pergentiniinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multe persecutiones erant - expl. passi sunt autem beatissimi martires Christi Laurentinus et Pergentinus sub Decio imperatore in civitate Aretina tertio nonas iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est laus et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Laurentini et PergentiniPergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugno (non indicata) 17. ff. 93v-95 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum martyrum Primi et Feliciani martyrisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Primi et FelicianiPrimus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno (non indicata) 18. ff. 95-96 - Vita sancti Barnabae ap. (= BHL 983)
tit. Passio sancti Barnabe apostoli equaliter ex hac vita narrata fuerit a Iohanne ministro eiusinc. Iohannes igitur qui et Marcus famulus Domini nostri Iesu Christi, discipulus vero sanctorum apostolorum Pauli et Barnabe - expl. atque cum himnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula seaculorum Barnabas apostolus : Vitadata liturgica 11 giugno (non indicata) 19. ff. 96-98 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL S 8712 b)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Viti et Modesti, Crescentianiinc. In provincia Lucania sub tempore Dioclitiani et Antonini imperatorum multas virtutes operabatur sanctus Vitus - expl. et sepelivit in eodem loco ubi requieverunt in locum qui dicitur Marianus XVI kal. iulias. Ipsi autem Domino gratia qui confirmat servos suos et tantam gloriam prestat sanctis suis per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Viti et ModestiVitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno 20. ff. 98-99 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Gervasii et ProtasiiGervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugnonote Prologo indistinto dal testo. 21. ff. 99-103vtit. Due omelie (la seconda attribuita a Beda) e cinque sermoni per la natività di Giovanni Battista 22. ff. 103v-104v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3237 b)
tit. Passio sanctorum martyrum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino augusto Gallicano duce Romano exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. in qua exuberant beneficia martyris ex eo nunc et usque in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 23. ff. 104v-105 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (cfr. BHL S 3238 b)
inc. Hilarius autem vir Dei qui quondam Gallicanum in Ostiensi urbe susceperat - expl. et ab ipso Terentiano descripta est passio ista sanctorum, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Iohannis et PauliGallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo è copiato di seguito al precedente senza alcuno stacco. 24. ff. 105-108 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. Passio sanctorum Petri et Pauliinc. Cum pervenisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Ostiensi miliario secundo, ubi prestantur beneficia orationum eius in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum apostolorum Petri et PauliPetrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 25. ff. 108-114vtit. Dieci sermoni (il primo attribuito a Leone) e un'omelia attribuita a Remigio per la stessa festività 26. ff. 114v-115 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum martyrum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio (non indicata) 27. ff. 115-116 - Passio sanctarum Rufinae et Secundae vv. mart. Romae (= BHL 7359)
tit. Passio sanctarum virginum Rufine et Secundeinc. Rufina et Secunda due sorore virgines cives Romane patre clarissimo genite Asterio - expl. fructum magnum virtutum ostendunt, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Rufina et Secunda v. Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata) 28. f. 116r-v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sancte Felicitatis cum septem filiis suisinc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regno celorum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 1 agostonote La data indicata si riferisce alla ricorrenza dei Maccabei, sotto la quale il testo si trova spesso nei leggendari, anche se di fatto la posizione in questo caso corrisponderebbe alla data del 10 luglio, propria di Felicita. 29. ff. 116v-117 - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Passio sancte Praxedisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo supradicto - expl. sepelivit iuxta patrem suum in cimiterio Priscille via Salaria, ubi hodie florent orationes sanctorum in saecula saeculorum Praxedis Romana virgo : Vitadata liturgica 21 luglio 30. ff. 117-119v - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apollenaris martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. beatissimus Apolenaris sacerdos Domini et martyr Christi sub Vespasiano augusto decimo kalendarum augustarum, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio (non indicata)note Nel margine superiore è nuovamente scritta la breve preghiera già trovata al f. 85, con un seguito: Tu autem Domine natum inn Egitum deportatum Christus filius Dei natum miserere nobis . 31. ff. 119v-121 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio beati Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr perfectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata) 32. ff. 121-122v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (cfr. BHL 1766 e ss.)
tit. Passio sancti Christofori martyrisinc. Tempore illo regnante Dagno rege in civitate Same homo de insula et de genere Chananeorum - expl. Merori natus atque passus est sanctus Christoforus VIII kal. augusti, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglionote Versione non riportata in BHL, benché somigliante a quelle registrate. 33. ff. 122v-123v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum martyrum Nazari et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim in virtute et gratia Domini nostri Iesu Christi; ipsi honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio (non indicata) 34. ff. 123v-124 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est Domino auxiliante cui est honor et gloria et potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 35. f. 124r-v - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (= BHL 5017)
tit. Passio sanctarum virginum Flore et Lucilleinc. Flora virgo sanctimonialis civis urbis Rome capta est una cum beatissima virgine Lucilla - expl. passe sunt iste gloriose virgines et martyres Christi quarto kalendas augustas, regnante Domino nostro Iesu Christo cuius est honor et gloria in saecula saeculorum Lucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 28 luglio (non indicata) 36. ff. 124v-125
epilogo
tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli (12,1-13,13) per S. Pietro in Vincoli 37. ff. 125-126 - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (= BHL 5108)
tit. Passio sanctorum Machabeoruminc. Temporibus Antiochi regis maxima persecutio facta est - expl. Dominus autem coronavit martyres suos per bonam confessionem; ipsi gloria in saecula saeculorum Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agostonote La voce BHL è ricavata proprio da questo manoscritto. 38. ff. 126-127 - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio beati et gloriosissimi protomartyris Stephani et Gamalihelis qui in actibus apostolorum nominatur et Nichodemi qui in evangelio scriptus estinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitanti seculo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 39. ff. 127-128v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL S 2289)
tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Illarianiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. quorum corpora collecta sunt a Christianis et sepelierunt eos iuxta civitatem Aretinam in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agostonote Prima della titolatura del testo seguente, ne compare un'altra le cui prime due parole sono erase irrecuperabilmente; resta leggibile festivitas beati Donati episcopi . 40. ff. 128v-130 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4756)
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Temporibus Decii cesaris tunc milites tenentes beatum Laurentium duxerunt et tradiderunt eum Parthemio tribuno - expl. participati sunt omnes corpus et sanguinem Christi agentes laudes Domino Deo nostro, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Laurentii martyrisLaurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agostonote In realtà la data indicata sarebbe il 9, ma deve trattarsi di una svista nella rubrica. A margine una mano più recente annota che di norma la passione ha inizio con Postquam beatus Sixtus urbis Rome episcopus... , che è in effetti incipit frequente (= BHL S 4758 f). 41. ff. 130-131 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Regressus itaque Ypolitus post tertium diem venit in domum suam - expl. cum intentione ferventissime mori leti quam vivere male et perrexerunt ad Dominum nostrum Iesum Christum, cui est gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 42. ff. 131-137 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. Sermo beati Ieronymi presbyteri de assumptione sancte Marie virginis ad Paulam et Eustochiuminc. Cogitis me, o Paula et Eustochia, immo caritas Christi me compellit - expl. ut cum Christus virginis filius apparuerit in fine seculi cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agostonote Lungo il testo, più fittamente all'inizio, un'altra mano appone a margine commenti grammaticali e riferimenti alle fonti bibliche citate. 43. f. 137r-vtit. Omelia attribuita a Beda per la stessa festività 44. ff. 137v-139v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholemei apostoliprol. inc. Bartholemeus apostolus nomen ex Syra lingua suscepit - expl. sicque terre conditus nono kalendas septembris inc. Indie tres esse apud hystoriographos dicuntur - expl. et perfectis omnibus atque bene compositis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria cum Deo Patre et Iesu Christo filio eius et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata)note Il prologo è indistinto dal testo. 45. f. 140r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (cfr. BHL S 4289 r [inc.])
tit. Inventio capitis beati Iohannis Baptisteinc. Beatus Iohannes Baptista dum predicaret Iudeis precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. mysterium dominice Passionis esse completum, ipso propitiante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 46. ff. 140v-141tit. Omelia attribuita a Beda per la stessa festivitàIohannes Baptista 47. f. 141 - Passio sanctae Sabinae Romae mart. (= BHL 7407)
epilogo
tit. Sancte Savineinc. Illustrissima autem femina Savina colligentes reliquias sancte et intacte virginis Christi Serafye - expl. coronata est una cum fortissima virgine Serafia Christi famula, qui omnibus in se credentibus virtutem dat et potestatem sempiternam; ipsi honor et gloria una cum Deo Patre in unitate eiusdem Spiritus Sancti in sempiterna saecula saeculorum Sabina Romae mart. : Passiodata liturgica 29 agosto 48. ff. 141-142vtit. Sermone anonimo per la Natività di MariaMaria virgo et mater Iesu (ortus et vita) note Al termine del testo di rimanda al Natale per la lettura da Matteo della genealogia di Cristo. 49. ff. 142v-143 - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii martyrisinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta cimiterium Calixti hodie orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata) 50. f. 143r-v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2038)
tit. Sancti Cypriani martyrisinc. Tusco et Basso consulibus Cartagino secretario Paternus proconsul Cypriano episcopo dixit - expl. suscepit Dominus martyrem suum in pace, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembrenote L'explicit è in parte differente da quello della voce BHL indicata, mentre coincide con la copia nel ms. Amiatino 2. 51. ff. 143v-144v - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatione sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properanti ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo percipiens miraculorum eius plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 52. ff. 144v-147v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio beati Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo ita cura est de hominibus - expl. maiore genere medicine procurare inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxat apud Ethiopias - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus Hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arphaxat illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Sia il prologo sia l'epilogo sono indistinti dal testo. 53. ff. 147v-149 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL S 5739)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Mauritii cum sociis suisprol. inc. Passionem sanctorum martryrum qui hunc locum glorioso sanguine inlustrant - expl. nunc iam ipsam beatissime passionis causam loquamur inc. Sub Maximiano qui Romane reipublice cum Dioclitiano collega imperium tenuit - expl. propterea hic laudibus Dei servi canentibus ore per solium, cui est honor et gloria et imperium et potestas per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Mauricii cum sociis suisMauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre (non indicata) 54. ff. 149-150v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (cfr. BHL 1970)
prol.tit. Passio sanctorum [[Cosme et Da]]miani martyresprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda recordarentur piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palma festinare inc. Temporibus denique Dioclitiani et Maximiani imperatorum fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. sed et alia multa mirabilia que enarrare longum est per eos Dominus ad laudem nominis sui prestat fieri usque in hodiernum diem, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit sanctorum Cosme et DamianiCosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembre (non indicata)note Parte della titolatura è erasa. Nel margine inferiore sono leggibili tracce di quella che era forse una nota di possesso: ...ani (am?) mesere Ugelmo (?) de mon ra... 55. ff. 150v-151v - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (cfr. BHL 5949)
prol., notitia
tit. Apparitio sancti Michaelis archangelinot. + prol. inc. Anno dominice incarnationis quingentesimo sexto indictione quartadecima - expl. de saxeo spelunce instar precavata ostendatur inc. Est autem locus in Apulis finibus ubi inter sinum Adriaticum et montem Garganum civitas Sipontus sita est - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui ereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro, qui vivit et regnat cum Deo Patre in eterna saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note La notizia cronologica iniziale si fonde con il prologo, attraverso il passaggio: quibus presidentibus inventa est ecclesia beati Michaelis ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi et ad memoriam beati archangeli Michaelis toto orbe venerandam... ; varianti rispetto alle forme registrate in BHL risultano anche gli estremi del prologo stesso e dell'incipit del testo. Al termine è indicato: Angelorum quippe et hominum require in dom. III posto octavam Pentecostes . 56. ff. 151v-153 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Gesta beati Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem hac dilectionem Domini nostri Iesu Christi quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivens et regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre (non indicata) 57. ff. 153-154 - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4227)
prol.tit. Miraculum quod factum est de imagine Domini nostri Iesu Christiprol. inc. Sustollite oculos mentis vestre et videte novum miraculum hoc - expl. et aurem vestram inclinate foras quod cordis est porrigite et audite inc. Civitas est Beritus vocata in confinibus Tiri et Sidonis sita - expl. qui sua nos fide et sua fecit agnitione dignos in Christo Iesu Domino nostro, cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria et nunc et semper et in saecula saeculorum Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Il prologo non è distinto dalla narrazione. Lo stesso stesso si ripete poco oltre, nella normale posizione liturgica (il 9 novembre): cfr. il n° 62. 58. ff. 154-156v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Passio Symonis et Iude Domini nostri Iesu Christiinc. Symon Chananeus et et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi qui per revelationem Sancti Spiritus Persidam fuissent regionem ingressi - expl. qui illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem gesta sanctorum apostolorum Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo libro et ultima de decimo; gloria Deo Patri et Filio et Spiritui Sancto qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata)note L'appendice non è distinta dal testo. 59. ff. 156v-162tit. Due sermoni e un'omelia per Ognissanti 60. ff. 162-164 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Passio sanctorum Claudium, Nicostratum, Simphorianum atque Castoriuminc. Tempore illo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniem ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversarii recollentur dies eorum, regnante Domino et Salvatore nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum IIIIorClaudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata) 61. ff. 164-165v - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et semper in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti TheodoriTheodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre 62. ff. 165v-166v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (= BHL 4227)
prol.prol. inc. Sustollite oculos mentis vestre et videte novum miraculum hoc - expl. et aurem vestram inclinate foras quod cordis est porrigite et audite inc. Civitas est Beritus vocata in confinibus Tiri et Sidonis sita - expl. qui sua nos fide et sua fecit agnitione dignos in Christo Iesu Domino nostro, cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria et nunc et semper et in saecula saeculorum Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculadata liturgica 9 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. Si ripete esattamente, anepigrafa, la stessa narrazione già copiata sopra (n° 57). 63. ff. 166v-168v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita et acta beati Martini episcopiprol. inc. Plerique mortalium studio et glorie seculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. qui non continuo receperit sanitatem, quod vel ex sequenti liquebit exemplo Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note La copia si conclude nello stesso punto dei mss. Acquisti e Doni 84 e Edili 136, all'interno del cap. 14 della vita, ma con l'aggiunta del primo paragrafo del cap. 16 (= ed. Fontaine, p. 286; ed. Smit, p. 40 ll. 4-5). La parte che segue del dossier su Martino è distinta andando a capo. 64. ff. 168v-169 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata) 65. f. 169 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619-5620)
pars I inc. Archadio viro et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt regressi pars II inc. Quod si quis requirit cur post transitum Gratiani episcopi - expl. a passione Domini ad transitum sancti Martini anni quadringenti computantur, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo va a capo rispetto al precedente e non distingue le due parti. 66. ff. 169-172v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte CecilieCaecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembrenote Prologo indistinto dal testo. 67. ff. 172v-174 - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio Clementis martyrisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et benedicitur Christus Dei filius, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata) 68. f. 174r-v - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol.prol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculanote Il testo è distinto dal precedente e dal seguente solo andando a capo. 69. f. 174v - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1857)
inc. Fratres mei carissimi, volo vobis et aliud miraculum ipsius beati Clementis - expl. et fidelis sui orationem implere dignatus est Christus Deus noster, cui est honor et virtus in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti ClementisClemens I papa saec. I : Miracula 70. ff. 174v-177vtit. Due omelie di Gregorio Magno (la seconda mutila)
bibliografia
Codici miniati camaldolesi , 18-20; Bandini, Leopoldina , I , 578-91; Berg, Studies , 274
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Strozzi 2
Leggendario (2 luglio - 30 novembre), cui sono aggregati altri scritti anche agiografici
orig. Firenze La composizione del santorale suggerisce un'origine toscana, e più specificamente fiorentina, almeno per la prima sezione del composito.
U.C. I, ff. 1-134 ; sec. XII terzo quarto I. ff. 1-134v , acefalo Leggendario (2 luglio - 30 novembre)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Solo una volta compare una suddivisione in lectiones , aggiunta a margine. note Perduta la prima parte del manoscritto; nel primo foglio conservato rimane la sola dossologia finale del testo che precedeva la passione di Processo e Martiniano, non identificabile. Nell'ultimo foglio rimane una parte di colonna vuota: anche se il seguito del manoscritto non è continuativo, a causa di una perdita di fogli, molto probabilmente la sequenza di vite e passioni si chiudeva qui già in origine. 1. ff. 1r-v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 2. ff. 1v-2v - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL 4455)
tit. Passio sancte Mustiole virginisinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est Christianis - expl. ubi florent orationes eius usque ad hodiernum diem, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita et immortalia saecula saeculorum Irenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 3. ff. 2v-5v - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7332)
carmen tit. Natale sancti Romuli martyrisinc. Cum beatus Petrus apostolorum princeps ecclesiam sibi a Christo commissam - expl. ad radicem montis sepelierunt miliario plus minus ab urbe uno Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglionote Un carme in dieci versi elegiaci accompagna il sermone. 4. ff. 5v-6v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum septem fratruminc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglionote La titolatura recita in realtà IV idus iulii , probabilmente però da leggersi VI , in accordo con la data normale per il culto della santa. 5. ff. 6v-7 - Passio sanctarum Rufinae et Secundae vv. mart. Romae (= BHL 7359)
tit. Passio sanctarum Rufine et Secundeinc. Rufina et Secunda due sorores virgines cives Romane - expl. et magne virtutis ostenduntur, ad laudem et gloriam Domini nostri qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Rufina et Secunda v. Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglionote La titolatura indica eodem die rispetto alla precedente: valgono le medesime considerazioni, poiché anche questa coppia di sante è normalmente venerata il 10. 6. ff. 7-8v - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Natale sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianis - expl. Passi sunt martyres Nabor et Felix quarto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglio 7. ff. 8v-10 - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL S 1808 d)
carmen tit. Passio sanctorum Quirici et Iulitteinc. In tempore illo agente preside Alexandro in civitate Yconia - expl. in Antiochio in Tharso Cilicie sub Alexandro preside, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 15 luglio (non indicata)note La data cui il testo era destinato è ricavabile per confronto con gli altri manoscritti qui censiti (cfr. le osservazioni in Edili 132). 8. ff. 10-11v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
tit. Vita sancti Alexi confessorisinc. Fuit Romae vir magnus et nobilissimus Euphemianus nomine - expl. petitionis effectum sine dubio ab eo consequi valeat, per Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio 9. ff. 11v-12 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL S 5306 b)
prol.tit. Passio sancte Margarite virginisprol. inc. Quia auxiliante atque largiente Domino - expl. ad passiones ordinem conscribendi mentis gressus ponamus inc. Quodam vero tempore postquam Christus pro redemptione humani generis ex mortuis resurrexit - expl. complevit autem agonem martyrii sui beatissima Margarita martyr Christi et virgo XIII kal. augusti, regnante piissimo Domino nostro Iesu Christo qui glorificat sanctos suos quique regnat in Trinitate perfecta et nunc et per cuncta saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglionote Una mano differente barra la data indicata nella titolatura e la sostituisce con: III idus iulii . 10. ff. 12-13v - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Natale sancte Praxedis virginisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo supradicto - expl. ubi hodie florent orationes sanctorum in saecula saeculorum Praxedis Romana virgo : Vitadata liturgica 21 luglio 11. ff. 13v-14 - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Natale sancte Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre non voluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu idem eternus vivit et gloriatur et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio 12. ff. 14v-17 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Natale sancti Apolinaris martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris venit Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano Caesare die decimo kalendarum augustorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 13. ff. 17-19 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4056-4057)
prol.tit. Passio sancti Iacobi apostoliprol. inc. Iacobus qui interpretatur supplantator - expl. in Achaia Marmarica natalis eius celebratur octava kalendarum augustarum inc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum cui est gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 14. ff. 19-20 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cuius sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 15. f. 20r-v - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Chrstiani necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi et factum est Domino Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 16. f. 20v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis episcopi et martyrisinc. Fuit autem temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natale celebratur IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam Dei usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 17. f. 21r-v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predium suum iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Prima parte della passione ciclica, come sempre trascritta senza soluzione di continuità con il testo seguente che riguarda propriamente i due santi della titolatura. 18. ff. 21v-22v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. in cimiterium Pontiani, in quo loco multa beneficia exuberant usque in hodiernum diem ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio 19. ff. 22v-23 - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (cfr. BHL 5107)
tit. Natale sanctorum Machabeoruminc. In illis diebus Eleazarus de primoribus scribarum - expl. novissime autem et mater consummata est Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agosto 20. ff. 23-26 - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. VIIII kal. septembris Valeriano tercio et Gallieno secundo consulibus, apud nos regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas per infinita saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 21. ff. 26-27 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL S 7808 b / 7809)
prol.tit. Passio sanctorum Xysti episcopi, Felicissimi et Agapitiprol. inc. Systus natione Grecus et phylosophus sedit (...) Eodem tempore Decius Cesar - expl. presentari noctu intra civitatem in Tellude inc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. Sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimiterio Pretextati sub die septimo iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Deo Patre in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agostonote Premesso un prologo che include il profilo del Liber Pontificalis e un segmento della passione di Policronio, del cui ciclo Sisto fa parte. 22. ff. 27-28 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Hylariani monachiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. et sepulta sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cuius est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto 23. ff. 28-29v - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL S 2059 b)
tit. Passio sanctorum martyrum Cyriacy, Largi et Smaragdi atque Crescentii sociorumque eiusinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani imperatorum orta est seditio Christianorum - expl. et beneficia exuberant omnibus querentibus auxilia eorum, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres : Passiodata liturgica 8 agosto 24. ff. 29v-31 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] e 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Romae episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. in praedio Ciriace vidue in agro Verano IIII iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 25. ff. 31-35 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (cfr. BHL S 2315)
tit. Vita sanctorum septem dormientium qui in Epheso dormieruntinc. In tempore illo regnante imperatore Decio facta est persecutio ingens Christianorum - expl. secuti sunt imperatorem Constantinopolim glorificantes et laudantes Deum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 11 agosto 26. ff. 35-36 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL S 3961)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. In diebus illis regressus Ypolitus post tertium diem venit in domum suam - expl. sicque omnes martyrio coronati sunt ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto 27. f. 36r-v - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassianiinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata penatis etiam iocunditatem commendans - expl. piam animam creatori suo cum gratia reddidit et coronam Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto 28. ff. 36v-37 - Prudentius , Peristephanon , carme IX (passione di Cassiano) (= BHL 1625)
inc. Villa forum strati ut Cornelius, hoc novali urbem vocant - expl. dextris successibus utor, domum revertor, Cassianum predico tit. finale Explicit passio sancti Cassiani martyrisCassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Versusdata liturgica 13 agostonote Il testo è distinto dal precedente andando a capo; la disposizione delle titolature iniziale e finale mostra come fossero concepiti unitariamente. 29. ff. 37-38 - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti martyrisinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agapitus - expl. multi paganorum crediderunt Deo per famulum Dei Agapitum et per eundem Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agosto 30. ff. 38-40 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliinc. Indiae tres esse ab hystoriographis asseruntur - expl. perfectis pluribus bonis operibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 24 agostonote La titolatura indica, come si è più volte riscontrato, la data in uso nell'Italia settentrionale. 31. f. 40r-v - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3321)
tit. Passio sancti Genesii martyrisinc. Imperante Dioclitiano erant per annos quattuor ecclesiarum omnes episcopi - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius eodem die quater consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto 32. ff. 40v-42 - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (= BHL 276)
prol.tit. Passio sancti Alexandri martyrisprol. inc. Cum omnium beatorum Christi martyrum merito bella victricia atque insignes triumphos mentis devotione decentissima veneratione recolimus - expl. cum ad Christi gloriam eius pia certamina noverimus inc. Tempore itaque Maximiani Caesaris exardescente diabolo contra catholicam fidem facta est persecutio magna - expl. in quo loco semper Dominus meritis beati martyris exoratus ostendit prodigia et vota supplicum complet, qui vivit in Trinitate Deus unus per omnia saecula saeculorum Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passiodata liturgica 26 agosto 33. ff. 42-45v - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (cfr. BHL 792)
prol.tit. Vita vel actus beati Augustini episcopiprol. inc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africa, inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que audivi proposui minime reticere inc. Ex provincia Africa civitate Thagastensi ortus de numero curialium parentibus honestis et Christianis progenitus erat - expl. hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Variante del testo già riscontrata in altre copie qui censite. 34. f. 46 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. Passio sancti Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pilati procurationis annus - expl. passus est autem beatus Iohannes Baptista et precursor Domini nostri Iesu Christi quarto kalendarum septembrium, ipso Domino nostro Iesu Christo regnante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 35. f. 46r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Unde de quo suprainc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeis precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. ei gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 36. ff. 46v-47v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7469)
tit. Vita vel acta beati Salvii confessorisinc. Licet sit studium hystoriarum seriem prosequi - expl. duo filii regis quos superius memorati abierunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 11 settembrenote La data è posticipata di un giorno. 37. ff. 47v-48 - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti usque hodie orationes eorum florent ad laudem et gloriam nominis Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre 38. ff. 48-49 - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Passio sancti Cypriani martyrisinc. Imperantibus Valeriano quarto et Gallieno tertio consulibus tertia kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem Cyprianus beatissimus martyr die octavodecimo kalendarum octubrium sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Actadata liturgica 14 settembre 39. ff. 49-50 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantinus Augustus contra Maxentium tyrannum properavit ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo suscepit miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto omnipotenti Deo per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 40. ff. 50-52v - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4988)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani anno tertiodecimo imperii eorum in urbe Roma saeva persecutio advenit - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die sextadecima kalendas octubris, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre 41. ff. 52v-56 - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine succurrant inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Il prologo è indistinto dal testo, mentre si va a capo per l'epilogo. 42. ff. 56-58 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
tit. Passio sanctorum martyrum Mauritii, Exsuperii, Candidi, Innocenti atque Victoris cum sociis suisinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et per infinita saecula saeculorum Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre 43. ff. 58-59v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas venire contendat inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. in civitate Egea quinto kalendas octubris, agente Lisio preside, imperatoribus Dioclitiano atque Maximiano, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote Prologo indistinto dal testo. 44. ff. 59v-61v - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. In festivitate sancti Michaelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre 45. ff. 61v-64v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Vita beati Ieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quantum mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre 46. ff. 65-69v - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Vite sancti Remigii archiepiscopi et confessorisvita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitatem - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum defereretur ad sepulturam - expl. et universam sanctam civitatem Hierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice DCCCLII - expl. omisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus abundantissime claret - expl. Cuius ergo gloriosam venerabilemque ac devotissimam cum omni gaudio celebremus solemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia saecula saeculorum Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Solo le prime due parti dell'opera sono distinte nel codice andando a capo (f. 67v), con una titolatura specifica per la seconda: Miraculum de translatione sancti Remigii . Le altre si succedono nel f. 68v. 46. ff. 69v-70 - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. Passio sancte Reparate virginisinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum illa quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobre 48. f. 70r-v - Passio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (= BHL 2265)
tit. Passio sancti Domnini martyrisinc. Tempore Maximiani imperatoris facta est persecutio magna super Christianorum genus - expl. sanctus vero Domninus depositus est septimo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 ottobrenote Il santo è collocato un giorno dopo la sua data consueta. 49. ff. 70v-72v - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2178)
epilogo
tit. Passio sancti Dionisii martyrisinc. Post beatam et gloriosam resurrectionem Domini nostri Iesu Christi - expl. cotidie virtutum insignia declarantur epil. inc. Quis enim sermo vel que lingua - expl. octavo idus octobris sub Domitiano principe apud Gallias Parisius civitate, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 10 ottobrenote Come nel caso precedente, la normale data liturgica sarebbe il 9 ottobre. 50. ff. 72v-74v - Laudatio sancti Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2187)
tit. Item omelia eiusdeminc. Sanctam atque gloriosam et omni veneratione colendam beatissimi patris nostri atque pastoris sanctissimi Dionisii - expl. beatorum patrum nostrorum martyrum precibus foveamur, ista ipso concedente aeterni Filio Patris, qui cum ipso et Spiritu Sancto vivit dominator et regnat ex tunc per inmortalia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Laudatio 51. ff. 74v-77 - Vita sancti Cerbonii Populonii ep. (= BHL 1728)
prol.tit. Vita beati Cerbonii episcopi in Populonia civitateprol. inc. In divinis historiis sanctorum sacra digesta excolitur - expl. et soli Deo mente et spiritu adheserunt inc. Beatus namque Cerbonius, sicut prisci catholici viri tradiderunt - expl. conversi sunt ad vitam rectam quae est Christus, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Cerbonius Populonii ep. : Vitadata liturgica 10 ottobre 52. ff. 77-78v - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calixti episcopiinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum eum in eadem civitate sub die XIIII kal. novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre 53. ff. 78v-81 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. Vita beati Galli abbatisinc. Cum preclara sanctissimi viri Columbani, qui et Columba, conversatio per omnem Hiberniam celebris haberetur - expl. cave ne omnino alicui dixeris donec videas gloriam Dei Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita + miraculadata liturgica 16 ottobrenote Testo incompleto: l'explicit corrisponde al cap. XI (= PL 114,988A); la stessa sezione si trova in altri manoscritti laurenziani. 54. ff. 81-83 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce apostoli et evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem hac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre 55. ff. 83-86 - Passio sanctarum Ursulae et sociarum Coloniae v. mart. (= BHL 8428-8429-8430)
tit. Natale sanctarum XI milia virginumitem I inc. Regnante Domino nostro Iesu Christo cum post passionem suam - expl. factum est tripudium devote congratulationis patriarcharum et confessorum item II inc. Ut etiam Colonia illa beata et incomparabili hoc thesauro beatior - expl. benedixit filiis tuis in te item III inc. Erat autem de eodem sanctarum virginum contubernio quedam nomine Cordula - expl. vel novissime sortis municipatum capiamus, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto vivit et gloriatur Deus per immortalia saecula saeculorum Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobrenote Il testo è suddiviso in lectiones , almeno sette visibili; non sono invece distinte le tre parti (il passaggio dall'una all'altra avviene rispettivamente ai ff. 85 e 85v). 56. ff. 86-89v - Vita sancti Donati Faesulani ep. (= BHL 2306)
prol.tit. Vita beatissimi Fesulani pontificis et Christi confessoris Donatiprol. inc. Litterarum luce perfusa etiam memoria minime digna attentius aure - expl. quatenus eisdem intercedentibus mercedem consequamur vitam eternam inc. In nomine igitur Patris et Filii et Spiritus Sancti beatissimi confessoris et sacerdotis Dei - expl. quatenus te ducente sic transeamus per bona temporalia ut pervenire mereamur ad eterna, ipso prestante qui vivit et regnat in saecula saeculorum Donatus Faesulanus ep. : Vitadata liturgica 22 ottobre (non indicata) 57. ff. 89v-93v - Passio sancti Crescii in Tuscia mart. (= BHL 1987)
tit. Vita sancti Crisci martyrisinc. Igitur temporibus Decii imperatoris cum sevissima persecutio contra Christi famulos indicta - expl. passus est autem beatus Cerbonius cum sociis suis IIII nonus mai sub Decio imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Crescius (al. Criscus) et soc. in Tuscia martyres fl. saec. III : Passiodata liturgica 24 ottobre 58. ff. 93v-94v - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
tit. Natale sancti Miniatis martyrisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. reconditum est corpus eius VIII kal. novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et imperium, virtus et potestas in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre 59. ff. 95-98 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Natale sanctorum apostolorum Symonis et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi, cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. qui credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerint pervenire app. inc. Scripsit autem gesta apostolorum Abdias episcopus Babilonis - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultimo decimo, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre 60. ff. 98-99v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (= BHL 1511)
tit. Natale sancti Cesarii martyrisinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit - expl. ubi orationes eorum florent usque in hodiernum diem, regnante Iesu Christo Domino nostro in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembre 61. ff. 99v-100 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Natale sanctorum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi Iesu vocatus episcopus dilectissimis fratribus et universis plebibus suis - expl. in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre 62. ff. 100v-103 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Natale sanctorum quatuor cononatoruminc. Tempore illo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniis ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino et Salvatore nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre 63. ff. 103-104v - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Natale sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et semper in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre 64. ff. 104v-110 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martini episcopiprol. inc. Plerique mortales studio et glorie saeculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabariae Pannoniarum oppido fuit oriundus - expl. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre 65. f. 110r-v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembrenote Segue la vita a capo, priva di titolatura propria. 66. ff. 110v-111 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619-5620)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Igitur si quis requirit cur post transitum Glaciani episcopi - expl. anno CCCCXII Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembrenote Segue a capo il testo precedente e allo stesso modo distingue le due parti. 67. f. 111r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622-5623)
item II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Erat namque tempore beatus Ambrosius - expl. paradisus retinet letum cum sanctis item IV inc. Opere pretium est enim etiam illud inserere lectioni - expl. aut certe factum cognovimus, silere nequivimus Martinus Turonensis episcopus : Miracula + translatiodata liturgica 11 novembrenote I due capitoli dell'opera sono distinti tra loro andando a capo. 68. ff. 111v-112v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Natale sancti Britii episcopi et confessorisinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Sancto Spiritu in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre 69. f. 112v - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 b)
tit. Vita beati Fridiani episcopi et confessorisinc. Sanctus igitur et beatissimus Fridianus Dei sapientia repletus - expl. fulgent eius mirabilia ad laudem et sui nominis gloriam Dominus ostendere dignatus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et potestas in saecula saeculorum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembre 70. ff. 112v-118 - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Natale sancte Cecilie virginisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre 71. ff. 118-120 - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis episcopiinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. in civitate Cersona provintie Licie kalendarum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre 72. f. 120r-v - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol.tit. De puero per totum annum sub aqua vivo conservato a sancto Clemente episcopoprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem urbis Rome, cui est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembrenote Prologo indistinto dal testo. 73. ff. 120v-122 - Passio sancti Chrysogoni Aquileiae mart. (= BHL S 1795-1795 a)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Grisogoni martyrisprol. inc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur siquis voluerit studiose perquirere - expl. ut hostis incipiat te timere inc. Pretextati illustris viri filiam Anastasiam legimus a Chrisogono viro Christianissimo eruditam - expl. a sancto Zoilo presbytero V kal. earundem epil. inc. Ceteras sanctarum actiones prolixitatis nimietate pretereo et carptim per amicas ad ipsius Anastasie finem attingo Chrysogonus Aquileiae mart. : Passiodata liturgica 24 novembrenote Al normale explicit si aggiunge la frase di collegamento alla parte seguente della passione ciclica; le diverse sezioni che la compongono, fino a quella finale relativa ad Anastasia, sono tra loro distinte andando a capo. 74. ff. 122-123v - Passio sanctarum Agapes, Chioniae et Irenes Thessalonicae v. mart. (= BHL 118)
inc. Sanctarum Cyonie, Hyrene et Agapes Diocletianus rumore comperto - expl. passe sunt autem Agape et Cyonia IIII nonas aprelis et in ipsis nominis Herene apud Saloniam Maximiano ter consule Agape, Chionia et Irene virgines Thessalonicae martyres m. 304 : Passiodata liturgica 24 novembre 75. ff. 123v-125v - Passio sanctae Theodotae cum tribus filiis mart. Niceae (= BHL 8093)
inc. Revertente autem imperatore Dioclitiano apud Syrmium a Macedonia - expl. passa est autem cum tribus filiis suis sancta Theodote sub die IIII nonarum augustarum Theodota cum tribus filiis Niceae mart. : Passiodata liturgica 24 novembre 76. ff. 125v-126 - Epistolae et acta sanctae Anastasiae in insula Palmaria mart. (= BHL 401)
inc. Igitur ut supra dictum est tradita sancta Anastasia prefecto Illirici - expl. passa est autem in domo Apollonie septimo idus septembris in eadem basilica in qua operatur beneficia sua Dominus ad laudem nominis sui usque in finem saeculi Anastasia in insula Palmaria martyr : Passiodata liturgica 24 novembre 77. ff. 126-128v - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Vita sancti Prosperiprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembrenote Prologo indistinto dal testo. 78. ff. 128v-131 - Vita sancti Gaudentii Novariensis ep. (= BHL 3278)
tit. Vita beati Gaudentii [a. m. ]inc. Beatus igitur Gaudentius Yporediensis urbis regionis Hispirie - expl. postulemur ut suis meritis adiuvemur, cuius natalitia celebramus eo opitulante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Gaudentius Novariensis episcopus n. 337, m. 22-1-418 : Vitadata liturgica 26 novembre (non indicata)note Pur essendo assente una titolatura originaria, si può collocare in questa data liturgica il testo per confronto con le altre occorrenze nei leggendari qui censiti, dove il santo novarese è sempre ricordato nella data propria dell'omonimo campano venerato a Fiesole. Un'altra mano integra il titolo qui trascritto. 79. ff. 131-133v - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
tit. Passio sancti Iacobi martyrisinc. Temporibus Hisdegerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Bilape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie suis martyribus conferre dignatus est, cui est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Iacobus Intercisus in Perside mart. : Passiodata liturgica 27 novembre 80. ff. 133v-134v - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Romam [Lucio archidiac. adscripta] (= BHL 7878-7879)
prol., additamentum tit. Translatio sancti corporis Stephaniprol. inc. Quamvis sanctorum mors in conspectu hominum vilissima videatur - expl. fideliter prestolantibus sine mora retexam inc. Tempore illo Theodosii imperatoris filia Rome graviter a demonio torquebatur - expl. quia ibi eorum florent orationes et florebunt in saecula saeculorum addit. inc. Translatum est autem corpus - expl. quod adnuat nobis Christus promereri ad suam laudem et eorum qui cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus permanet in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e aggiunta finale non sono distinti dal testo.
U.C. II, ff. 135-142 ; sec. XII terzo quarto II. f. 135 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Homiliae XL in Evangelia , lib. I om. V (seconda parte)note Il fascicolo che si apre con questo frammento è rilegato fuori sede: l'inizio del testo si trova nell'attuale f. 142r-v: bisogna concludere che i ff. 139-142, aperti da un testo acefalo dunque a loro volta non iniziali di un codice, si trovavano in origine prima del f. 135.
III. ff. 135-138v - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis , mutili (= BHL 4862-4863-4864-4865-4866)
suddivisione lectiones Divisa in otto lectiones . carmen carmen inc. Emptus est hic a me qui nomine nominor Ade / ad laudem Christi mediatoris crucifixi / et pariter sancti confessoris Leonardi inc. Beatissimus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum - expl. variique hominum languores per intercessionem eius ibidem curantur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum miracula inc. Preterea post transitum sancti Leonardi - expl. a sancto Leonardo revertor pro eius amore Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vita + miraculadata liturgica 6 novembre (non indicata)note I miracoli sono distinti andando a capo (f. 137v); il testo rimane mutilo a causa della perdita dei fogli seguenti. Fra i tre versi introduttivi e la vita si colloca la miniatura sopra descritta, alta quasi mezza colonna: chiaramente al santo si volle dare un particolare rilievo. Il copista è diverso da quello della prima parte dell'unità codicologica (che potrebbe coincidere con lo scriba del leggendario precedente). A quanto insomma si può ricostruire, la vita di Leonardo fu aggiunta posteriormente al termine di un insieme di sermoni, che doveva costituire il contenuto originario del manoscritto.
IV. ff. 139-141 , acefalo Sermone sulle beatitudini
V. ff. 141-142 - Augustinus Aurelius , Sermones , sermone CXXII
VI. f. 142r-v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Homiliae XL in Evangelia , lib. I om. V (prima parte)
U.C. III, ff. 143-145 ; sec. XIII VII. ff. 143-144 Sermone per Ognissanti
VIII. ff. 144-145 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL 913)
Passio sancte Barbare virginis et martyrisinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapus nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem beatissima sanctissima martyra Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Domino Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata)note Il testo non coincide del tutto con la voce BHL indicata, cui si avvicina comunque più che a tutte le altre.
bibliografia
Diventare Santo , 212; Bandini, Leopoldina , II , 272-80; Berg, Studies , 281-2