Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 313
Omeliario (parte invernale) di origine vallombrosana, con diversi testi agiografici
prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB
I. ff. 210 , mutilo Omeliario dalla prima domenica di Avvento alla Pentecoste con commune sanctorum note Raccolta di 209 testi, tra omelie, sermoni e scritti agiografici, attribuiti per lo più ad Ambrogio, Gerolamo, Agostino, Fulgenzio, Leone papa, Giovanni Crisostomo, Faustino. Al suo interno è rilegato un binione aggiuntivo. U.C. I, ff. 1-181 e 185-210 46. f. 46r-v - Rufinus Aquileiensis , Historia ecclesiastica opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco , III 23, 1-19 (racconto su Giovanni Evangelista) (= BHL S 4324 b)
tit. Ex Historia ecclesiastica Eusebii cesariensis episcopiinc. Adhuc apud Asiam demorabatur ipse quem amabat Dominus Iesus - expl. et trophea invisibilis in eo resurrectionis ostendens Iohannes apostolus sec. I data liturgica 27 dicembre47. ff. 47-51 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Actus vel vita sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Mellitus servus Iesu Christi episcopus Laudocie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo eternam salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem in Christianos Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consequuntur effectum, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembrenote Tra il prologo e la narrazione, non distinti nella copia, è posto un segno di separazione con una manucola marginale. Altre manucole segnalano passaggi del testo, suddiviso a posteriori in otto lezioni (operazione sporadicamente compiuta anche altrove nel codice). 175. ff. 168v-176 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. Epistola sancti Hieronymi presbyteri ad Paulam et Eustochium de assumptione sancte Marieinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. ut cum Christus virginis filius apparuerit in finem seculi cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agostonote Il testo viene diviso in varii cicli di lectiones da più mani (sia per otto, sia per cicli di tre), con anche lungo i margini l'indicazione della rispettiva destinazione durante l'ottava della festività. 179. f. 180r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. In decollatione sancti Iohannis Baptiste sermo sancti Augustiniinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pylati procurationis annus - expl. discipuli eius abeuntes abstulerunt corpus eius posueruntque illud in monumentum et venientes nuntiaverunt Iesu Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agostonote Il testo si interrompe con la frase prima della chiusa passus est etc. ed è suddiviso in due lectiones . 180. ff. 180v-181 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Unde suprainc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeos precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto U.C. II, ff. 182-184 182. ff. 182-184v - Hieronymus Stridonius pseudo , De nativitate sanctae Mariae (= BHL 5345 [prol. I] - 5344 [prol. II] - 5343)
prol.tit. Prologus de sermone nativitatis sancte Marie Hieronimus Cromatio et Heliodoro episcopis - Acta sancti Hieronimi presbyteri de genealogia beate Marie virginisprol. I inc. Petitis a me petitiunculam - expl. modi huius prefationem habuisse prol. II inc. Petitis a me ut vobis rescribam quid mihi de quodam libello videatur - expl. aut consequenter scribi potuerunt inc. Igitur beata et gloriosa semper virgo Maria de regia stirpe et familia David oriunda - expl. et peperit primogenitum suum sicut sancti evangeliste docuerunt Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in Trinitate perfecta unus Deus in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Epistoladata liturgica 8 settembrenote Il testo è copiato in un binione, pressoché coevo del manoscritto principale entro il quale è rilegato, cui è stato asportato il quarto foglio; poiché solo la prima colonna del f. 184v è occupata, si tratta forse di un'integrazione realizzata ad hoc . Sono segnati due cicli di otto lectiones .U.C. I, ff. 1-181 e 185-210 209. f. 210r-v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] , mutila (= BHL 4320)
inc. Secundam post Neronem Domitianus persecutionem in Christianos exercuit - expl. ut iusserit proconsul. Post hec autem presente Iohannes apostolus sec. I : Vitanote Ripetizione del testo già presente al n° 47, privo qui di prologo e mutilo (ne resta la primissima parte, con explicit assimilabile al passo di p. 55 l. 39 dell'edizione del Mombritius, vol. I, che pubblica la versione interpolata di BHL 4321). La parte sopravvissuta è divisa in tre lezioni. Negli ultimi fogli del codice era già avvenuto un cambio di mano, ma all'interno di un programma coerente; un altro copista aggiunge quest'ultimo scritto fuori ordine (benché non sia stata realizzata la rubrica, resta però a margine la traccia In octava natalis domini sermo sancti Augustini ).
bibliografia
Del Furia, Supplementum BML , III , 419-37r; Frioli, Vallombrosa , 524
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 143
Omelie gregoriane, omeliario (parte invernale) e diversi scritti anche agiografici, da più unità codicologiche di origine toscana
prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale
U.C. I ; sec. XI; orig. ToscanaU.C. I ; sec. XI; orig. Toscana I. ff. 1v-2 - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7680)
inc. Post excessum beatissimi Apolenaris beatus Severus tertiudecimus Ravennalem cathedram suscepit - expl. immensas Deo gratias agatis, qui et benedictus in saecula saeculorum Severus Ravennas ep. : Vitanote Il testo (anepigrafo) è copiato in un bifolio le cui pagine esterne restano bianche, accorpato al principio della miscellanea composita.
U.C. II ; sec. XI; orig. Toscana II. ff. 3-79 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Homiliae XL in Evangelia note Lo spazio rimasto libero da f. 79 a f. 80v è occupato da estratti dagli Atti degli Apostoli (6,1-8,4) e da Isaia (1,1-2,8).
III. ff. 81-303v , mutilo Omeliario dalla prima domenica di Avvento alla Pentecoste e su alcuni santi (del proprium e del commune )note Raccolta di 266 testi, tra omelie, sermoni e scritti agiografici ed esegetici (anche questi ultimi qui segnalati a parte). Il materiale omiletico è attribuito ad Ambrogio, Gerolamo, Agostino, Efrem, Fulgenzio, Leone papa, Gregorio Magno, Isidoro, Beda, Giovanni Crisostomo, Paolo Diacono, Remigio, Severino/Severiano, Massimo. L'ultimo sermone rimane mutilo per la perdita dei fogli finali della raccolta. 45. ff. 122v-123v - Augustinus Aurelius , De civitate Dei , XXII 8-9 (miracoli di Stefano) (= BHL 7866)
tit. Sermo de miraculis sancti Stephaniinc. Ad aquas Bilitanas episcopo afferente Prolecto martiris gloriosissimi Stephani memoriam - expl. quia et ipsi martires huius fidei testes fuerunt Stephanus diac. protomart. : Miraculadata liturgica 26 dicembre 50. ff. 125v-126v - Rufinus Aquileiensis , Historia ecclesiastica opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco , III 23, 1-19 (racconto su Giovanni Evangelista) (= BHL S 4324 b)
tit. In natale sancti Iohannis evangeliste ex Historia ecclesiastica Eusebii cesariensis episcopi sermoinc. Adhuc apud Asiam demorabatur ipse quem amabat Dominus Iesus - expl. et trophea invisibilis in eo resurrectionis ostendens Iohannes apostolus sec. I data liturgica 27 dicembre 51. f. 126v - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (= BHL S 4323 d)
inc. Iohannes apostolus et evangelista filius Zebedei, frater Iacobi, virgo electus a Domino - expl. quasi flatu quiescente deorsum ad superiora pulvis ebulliat Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre 207. ff. 236v-238 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6668)
inc. Cum fides Domini et salvatoris nostri Iesu Christi per omnium cresceret mentes - expl. passi sunt beatissimi martyres Christi et apostoli Petrus et Paulus sub Nerone cesare tertio kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui cum Patre et Spiritu Sancto honor et potestas in cuncta saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 214. ff. 243v-244 - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (= BHL 5106)
tit. Unde supra [scil. in nataliciis sanctorum Machabeorum]inc. Contigit autem septem fratres cum matre sua comprehensos cogi - expl. cum complexata esset mater filium ambo spiritum reddiderunt Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata) 215. ff. 244-245v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio sancti Stephani protomartyrisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 225. ff. 252-258v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
inc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. ut cum Christus virginis filius apparuerit in finem seculi cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agostonote Una mano più recente interviene con correzioni testuali. 231. f. 264 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. In decollatione sancti Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pilati procurationis annus - expl. discipuli eius abeuntes abstulerunt corpus eius posueruntque illud in monumentum et venientes nuntiaverunt Iesu Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agostonote A margine della fine una diversa mano aggiunge le parole che normalmente chiudono il testo: passus est autem beatus Iohannes Baptista et precursor Domini nostri Iesu Christi quarta kal. septembris, ipso Domino nostro Iesu Christo regnante cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum ; questa aggiunta fu poi erasa e barrata. 232. f. 264r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Unde suprainc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeos precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 234. ff. 266-275 - Iustus Urgellensis episcopus fl. 517-546 ca. , Explicatio mystica in Cantica canticorum una cum epistolis praefatoriis ad Sergium episcopum et Iustum diaconum et prologo note Il precedente sermone si conclude a f. 265v, con buona parte della pagina vuota. Tuttavia, benché si passi a un nuovo foglio e si inseriscano due testi esegetici, non ci troviamo davanti a una diversa unità codicologica. 235. ff. 275v-278v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Expositio in Canticum Canticorum note Copia incompleta (paragrafi 1-31). 236. ff. 278v-282v - Passio sanctarum Ursulae et sociarum Coloniae v. mart. (= BHL 8428-8429-8430)
tit. Passio sanctarum undecimmilia virginumitem I inc. Regnante Domino nostro Iesu Christo cum post passionem suam - expl. factum est tripudium devote congratulationis patriarcharum et confessorum item II inc. Ut etiam Colonia illa beata et incomparabili hoc thesauro beatior - expl. benedixit filiis tuis in te item III inc. Erat autem de eodem sanctarum virginum contubernio quedam nomine Cordula - expl. vel novissime sortis municipatum capiamus, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto vivit et gloriatur Deus per immortalia saecula saeculorum Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre (non indicata)note Le tre parti si susseguono senza distinzione. Il testo è copiato, con suddivisione in nove lectiones , da una mano diversa (mentre dal sermone che segue riprende il copista abituale), che occupa solo in piccola parte l'ultimo foglio: forse la fine del fascicolo rimasta bianca è stata così sfruttata in un secondo tempo. Si noti anche che lo stesso testo ritorna in uno dei frammenti accorpati in sede finale all'omiliario di base.
U.C. IV ; sec. XI; orig. Toscana IV. ff. 304-306v - Passio sanctarum Ursulae et sociarum Coloniae v. mart. (= BHL 8428-8429-8430)
Passio sanctarum XI milia virginumitem I inc. Regnante Domino nostro Iesu Christo cum post passionem suam - expl. factum est tripudium devote congratulationis patriarcharum et confessorum item II inc. Ut etiam Colonia illa beata et incomparabili hoc thesauro beatior - expl. benedixit filiis tuis in te item III inc. Erat autem de eodem sanctarum virginum contubernio quedam nomine Cordula - expl. vel novissime sortis municipatum capiamus, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto vivit et gloriatur Deus per immortalia saecula saeculorum Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobrenote Seconda occorrenza dello stesso testo, di nuovo copiato senza distinzione fra le tre parti, in un frammento assemblato alla sezione principale del composito. Il margine superiore è usato per trascrivere l'alfabeto greco (su tre righe, la prima con il nome delle lettere, la seconda e la terza con la loro versione rispettivamente maiuscola e minuscola).
U.C. V ; sec. XI; orig. Toscana V. ff. 307-309v Lettura da Geremia (1,1-2,7) e due sermoni attribuiti a Leonenote Anche questi scritti erano già compresi nell'omiliario dell'U.C. III.
VI. ff. 309v-310v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
Passio sanctorum septem fratruminc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio
bibliografia
Bandini, Leopoldina , I , 418-42
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 20.1
sec. XII secondo quarto; orig. Firenze, zona di
I. ff. 317 Leggendario (30 novembre - 27 novembre)ordinamento Per circulum anni segni d'uso Due diverse mani corredano a margine i testi di rimandi incrociati e di indicazioni dei santi 'minori' presenti nelle passioni collettive. note I ff. 1-8 sono di restauro, poco più tardo. 1. ff. 1-3 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem sancti Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. Martyrizatus est autem venerabilis Dei Andreas apostolus apud Achaiam civitatem Patrarum die pridie kalendarum decembrium sub Egea proconsule, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembrenote Prologo e testo non sono distinti. 2. ff. 3-5v - Vita sancti Dalmatii in Pedemonte mart. (= BHL 2082)
prol.tit. Vita sancti Dalmatiiprol. inc. Dum sancta Domini pietas et celeste auxilii beatissimorum apostolorum martyrum et confessorum - expl. credentes et baptizantes in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti inc. Ista vero audiens atque impleta fuisse intellegens - expl. et mihi pro presumptione det veniam, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Dalmatius in Pedemonte mart. : Vitadata liturgica 5 dicembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 3. ff. 5v-11 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Natale sancti Nicholaiprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulos remisit ad propria item III inc. Preterea in Frigie partibus quedam gens cognomine Aytafala - expl. remearunt ad propria item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Le diverse parti non sono distinte. 4. ff. 11-17 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Vita sancti Ambrosiiprol. inc. Ortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab incunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium evasisse supplicium Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre 5. ff. 17-18v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9007)
prol., carmen tit. Natale sancti Zenonisprol. inc. Olim peritissimorum virorum disciplinabilis mos extitit - expl. vel scriptis vel faminibus ediscere valuimus disseramus inc. In diebus imperatoris Gallieni qui per successiones cesarum vigesimus septimus - expl. quod tamen fulget in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum carmen inc. Pontificum splendor, iustorum norma bonorum - expl. illius munda crimina nostra prece Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembrenote Il carme che accompagna il testo (composto da dieci distici elegiaci) si trova anche nel ms. Edili 139. 6. ff. 18v-21v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopi et confessorisinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cuius est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre 7. ff. 21v-22v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime Agathe fama crevisset - expl. in qua orationes eius florent et nunc et semper et quousque mundus iste steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre 8. ff. 23-27v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8138)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. indulgentiam consequi peccatorum. Martyrizatus est autem beatus Thomas apostolus in India provincia duodecima kalendas ianuarias, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembrenote Per una svista la titolatura riporta la data: XII kal. oct., evidentemente da intendersi ian . 9. ff. 27v-36tit. Lettura da Isaia e tre sermoni attribuiti a Leone per Natale e quattro sermoni attribuiti ad Agostino per S. Stefano 10. ff. 36-37v - Augustinus Aurelius , De civitate Dei , XXII 8-9 (miracoli di Stefano) (= BHL 7866)
epilogo
tit. Sermo sancti Augustini de miraculis sancti Stephaniinc. Ad aquas Bilitanas episcopo afferente Prolecto martyris gloriosissimi Stephani memoriam - expl. quia et ipsi martyres idest huius fidei testes fuerunt Stephanus diac. protomart. : Miraculadata liturgica 26 dicembre 11. ff. 37v-41v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Mellitus servus Christi episcopus Laudocie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Domino eternam salutem - expl. et ad Dominum de hac luce migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. liberabantur omnes et precum suarum consecuntur effectum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembrenote Prologo indistinto dal testo, anche se una nota marginale segnala il punto di passaggio e rimanda all'altra festività del santo in Porta Latina . 12. ff. 41v-42v - Rufinus Aquileiensis , Historia ecclesiastica opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco , III 23, 1-19 (racconto su Giovanni Evangelista) (= BHL S 4324 b)
tit. Sermo sancti Eusebii episcopi Cesariensis in istoria ecclesiastice ecclesie beati Iohannis apostoliinc. Adhuc apud Asiam demorabatur ipse quem ille amabat Dominus Iesus - expl. et trophea invisibilis in eo resurrectionis ostendens Iohannes apostolus sec. I data liturgica 27 dicembre 13. ff. 42v-44vtit. Quattro sermoni per la festa degl'Innocenti (il primo attribuito a Leone, il quarto ad Agostino) 14. ff. 44v-61 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731 e 7736 [claus.])
prol.tit. Natale sancti Silvestri papeprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Sed quia omnipotenti Deo toto herentes conamine - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnante cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote Le diverse parti si susseguono senza interruzione. Una diversa mano segnala nel margine a f. 46 la sezione del testo relativa a S. Eufrosino. 15. f. 61r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felicis confessorisinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi Felicis presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimentum in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaionote Il testo è preceduto da un rimando, in forma di rubrica, a tre pagine di distanza (ovvero al f. 64) per l'Epifania. 16. ff. 61v-64 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaionote Annotazioni marginali di entrambe le mani attive sul codice: una a f. 62v delimita la passione di Papia e Mauro e poi quella di Ciriaco, l'altra a f. 63v segnala il passaggio su Largo, Smaragdo e Crescenziano. 17. ff. 64-68vtit. Letture da Isaia e cinque sermoni attribuiti a Leone per l'Epifania 18. ff. 69-78v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaionote A margine uno dei glossatori delimita la passione di Marcelliano e Marco (f. 69), poi segnala la parte relativa a Policarpo (f. 72); l'altro fa lo stesso per Tiburzio (f. 75). Al f. 78 un'altra mano annota la presenza di Marcelliano e Marco. 19. ff. 78v-81 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetis virginis et martyrisinc. Ambrosius servus Christi virginibus sacris - expl. valeat invenire. Passa est beatissima martira Agnes die duodecima kalendarum februariarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaionote Al f. 80v uno dei glossatori segnala a margine la passione di Emerenziana e in basso rimanda per Papia e Mauro alla leggenda di Marcello, a un segno identificativo che in effetti è apposto al f. 72. 20. ff. 81-83v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio probitatis inc. In illis diebus cum apud Cesaraugustanam civitatem, ut multorum sinceritas et signata veritatis verba testantur - expl. cumulatius consecratus est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritus Sanctus trinus in unitate manet et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio 21. ff. 83v-84v - Miraculum sancti Anastasii Persae Romae ad Aquas Salvias (= BHL 412)
tit. Passio sancte Anastasie [corr. -i]inc. Imperante Domino nostro perpetuo piissimo augusto Anastasio magno imperatore anno primo - expl. qui te credimus Dominum angelorum et hominum, qui vivis et regnas in saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Miraculadata liturgica 22 gennaionote La conclusione del testo è anticipata alla fine del par. 7 (p. 238 nell'edizione in «Analecta Bollandiana» 11), con omissione dei quattro che seguivano. Al termine si rimanda per Emerenziana alla legenda di Agnese. 22. ff. 84v-87tit. Epistola ai Galati, per la ricorrenza della Conversione di S. Paolonote A margine uno dei glossatori rinvia per Policarpo alla legenda di Fabiano (ossia quella di Sebastiano); e, sotto, per Papia e Mauro a quella di Marcello. 23. ff. 87-89v - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3296)
prol.tit. Vita sancti Geminiani episcopi et confessorisprol. inc. Post passionem Domini et sanctam eius resurrectionem - expl. et pretiosa est in conspectu Domini mors sanctorum eius inc. Inter plurimos Dei famulos qui ad exemplum fidelium in hoc mundo fuerunt - expl. et ad regnum post transitum huius vite perducit et collocat inter choros angelorum. Benedictus Deus in saecula saeculorum Geminianus Mutinensis episcopus : Vitadata liturgica 31 gennaionote Il prologo è indistinto dal testo. 24. ff. 89v-93 - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7684)
tit. Vita sancti Severi archiepiscopiinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. quem si placet valet in oleum demutare Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraio 25. ff. 93-98 - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1379)
tit. Passio sancti Blasii episcopi et martyrisinc. Igitur cum Romani imperii Diocletianus gubernaret habenas - expl. ob cuius devotionem nos illos devotissime veneramur, cui est cum Patre ac cum Flamine Sancto compar gloria eadem maiestas una deitas una potestas equa virtus una omnipotentia nunc et semper et per immortalia saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraionote La prima parte del testo, fino alle parole sollerti ingenio enudare curemus (con cui si chiude il par. 5 in AASS Feb. I, col. 349E), è scorporata come prologo, come avviene in altre copie qui censite. 26. ff. 98-101tit. Tre sermoni per la Purificazione della Vergine 27. ff. 101-103 - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 a)
tit. Passio sancte Agathe martyrisinc. Beatissime martyris Agathe que passa est in provincia Sicilie in urbe Catanensium - expl. a periculo mortis et incendii sancte Agathe orationibus liberarent Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio 28. ff. 103-108 - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7516-7517)
tit. Sancte Scholastice virginispars I inc. Lectio sancti evangelii, fratres carissimi - expl. ut sol in regno Patris Dei pars II, prol. inc. His breviter prelibatis, fratres carissimi - expl. et vestre caritati prebeat incrementum inc. Soror namque eius Scholastica omnipotenti Domino - expl. intra cum omnibus tibi creditis in gaudium Domini tui, prestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis famulis, qui vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio 29. ff. 108-109v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini martyrisinc. Propheta loquitur: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Sancto Spiritu in inmortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 30. ff. 109v-113v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
prol.tit. Passio sanctorum Faustini et Ioviteprol. inc. Cum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem quoque tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum martiarum angelicis provecti manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et gloria, virtus et imperium in cuncta saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraionote Il prologo è indistinto dal testo. Nel margine inferiore del f. 112v si legge la nota: Andreas dedit tres quaterniones in hoc libro . 31. ff. 113v-116v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzonote L'epilogo non è distinto dal resto del testo. Nel margine inferiore del f. 114 il glossatore rimanda per Ciriaco alla legenda di Marcellino, dove si trova la croce da lui apposta. Analogo rimando si trova nel margine del f. 116v. 32. ff. 116v-126v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. illa plus potuit que amplius amavit Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzonote Il testo si interrompe nel cap. 33 (ed. Moricca, p. 127 ll. 17-18). Nel margine dell'ultima pagina si rimanda per Tiburzio, Valeriano e Massimo (26 aprile) alla passione di Cecilia alla fine del manoscritto. 33. ff. 127-131v - Petrus Neapolitanus subdiaconus fl. 940-970 , Passio sancti Georgii (= BHL S 3393 b)
prol.tit. Passio sancti Georgii martyrisprol. inc. Postquam Dominus et salvator noster sua sancta presentia et gloriosa incarnatione mundum visitare atque inluminare dignatus est - expl. ceperunt crudeliter exercere quod inchoatum habuerant inc. Anno igitur ab incarnatione Domini fere ducentesimo nonagesimo - expl. migravit ad Dominum vigesimatertia die mensis aprilis, qui scribitur nona kalendas maias, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile 34. ff. 131v-132v - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli per totum orbem terrarum - expl. iuxta Hebreos autem XVI, imperante Gaio et Iulio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 35. ff. 132v-133 - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passio sancti Vitalisinc. Sanctus Vitalis militans consulari Paulino cum fuisset cum iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem sanctus Vitalis in civitate Ravennantium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 36. ff. 133v-134 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.tit. Passionem sancti Philippi apostoliprol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum confessione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Phylippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Il prologo è indistinto dal testo. 37. f. 134r-v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia Dominus noster Iesus Christus est filius Dei, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 38. ff. 134v-137 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. Exultatio sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tertiodecimo regnante venerabile Dei magno cultore Constantino - expl. accipiant partem cum genitrice matre Domini Maria ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 1 maggio 39. ff. 137-138 - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sanctorum martyrum Gordiani et Epimachiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio 40. ff. 138-140 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achilleiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Primum itaque ad edificationem omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 41. ff. 140-141 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Panchratiiinc. Temporibus Valeriani et Gallieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus Panchratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 42. f. 141r-v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sanctarum virginum Petronille et Feliculeinc. Petronillam itaque bene nostis voluntatem Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggio 43. f. 141v - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo segue senza soluzione di continuità il precedente, come sempre nei codici qui censiti. 44. ff. 141v-145v - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
prol., carmen tit. Natale sancti Zenobiicarmen inc. Pectoris hec vestri portu requiescere gestit / pagina, vir splendens, que te sine fluctuat esse prol. inc. Hortatui vestre dilectionis, amabilissimi fratres - expl. vitam eius enarrare aggredior inc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. celebratur autem festivitas eius VIII kalendas iunias ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggionote Al testo sono premessi i due esametri riportati, in modulo piccolissimo (= Schaller - Köngsen n° 11806). Per una svista nella titolatura la data indicata sarebbe III kal. iun. , facilmente correggibile in VIII . 45. ff. 145v-148 - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. (= BHL S 6956 b)
tit. Passio sancti Proculi martyrisinc. Passio atque conversio sancti Anastasii et undecim fratrum - expl. et ibi foras muros civitatis non longe ab urbe capite sunt truncati Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passiodata liturgica 1 giugnonote Come spesso si riscontra, la passione collettiva è intitolata al solo Proculo. Rispetto all'explicit registrato in BHL, manca qui la data del martirio in chiusura. 46. ff. 148-149v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 47. ff. 149v-151v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Natale sanctorum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 48. ff. 151v-156v - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8714)
prol.tit. Passio sancti Vitiprol. inc. Magnitudinem Dei atque mansuetudinem veluti considerandam nobis proposuit scriptura sancta - expl. dum Christum in martyre diabolum vicisse perpendit inc. Igitur beatus Vitus Lucania provincia hortus nobili stirpe progenitus - expl. atque eos prodigiis coruscare in terris largitur qui vivit et regnat perhenniter per cuncta saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote In margine al f. 156v uno dei glossatori rimanda per Marco e Marcelliano all'interno della passione di Fabiano e Sebastiano, dove ha apposto una croce in corrispondenza della parte in questione. 49. ff. 156v-157v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugnonote Prologo indistinto dal testo. 50. ff. 157v-160tit. Due sermoni per la natività di Giovanni Battista 51. ff. 160v-161v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Hostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 52. ff. 161v-162v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (cfr. BHL S 3242 d [inc.] e BHL 3239 [expl.])
tit. Item de triumpho eoruminc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia Constantina - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 53. ff. 162v-167 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliinc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Ostiense miliario secundo, ubi prestantur beneficia eorum assidue fideliter poscentibus, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 54. ff. 167-168 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6654-6649 [epil.])
epilogo
, additamentum tit. Acta sanctorum apostolorum Petri et Pauliaddit. inc. Ego Marcellus discipulus domini mei apostoli Petri que vidi scripsi inc. Erat tunc temporis Rome Petrus et Paulus doctores Christianorum - expl. alter cruce alter gladio necati sunt epil. inc. Desertus igitur Nero non post multos tunc dies - expl. passi sunt sub die tertio kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note La frase iniziale è copiata in carattere semionciale tra la passione precedente e questa, andando a capo a entrambi gli estremi (senza dunque legarsi graficamente più all'una che all'altra). L'epilogo non è distinto dal resto della narrazione. 55. ff. 168-171v - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 56. ff. 171v-172v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Natale sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 57. ff. 172v-176 - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7332)
tit. Passio sanctorum martyrum Romuli, Marchitiani, Charissimi et Crescentiiinc. Cum beatus Petrus apostolorum princeps ecclesiam sibi a Christo commissam cupiens augere - expl. quorum corpora Christiani colligentes cum aromatibus condientes simul ad radicem montis sepelierunt miliario minus ab urbe uno Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglio 58. f. 176r-v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum septem fratruminc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 59. ff. 176v-178 - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix quinto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 11 luglionote La data, come in altri leggendari qui descritti, è anticipata di un giorno. 60. ff. 178-180 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
tit. Vita et ambulantia viri Dei nomine Alexisinc. Fuit vir magnus et nobilis Euphemianus nomine dives valde - expl. petitionis effectum sine dubio consequi valeat, per Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio 61. ff. 180-183 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii Cesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano cesare die decimo kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 62. ff. 183-185 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 63. ff. 185v-187 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 64. f. 187 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesiis Christi, quod factum est Domino nostro Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 65. f. 187r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicisinc. Fuit autem temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natale celebratur IIII kal. augusti ad laudem et gloriam Dei usque in hodiernum diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 66. ff. 187v-188v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Senneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Come sempre nei codici laurenziani, questa prima parte della passione ciclica è trascritta senza soluzione di continuità con il testo seguente e sotto una titolatura riferita ai suoi due protagonisti. 67. ff. 188v-189v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. iusserunt sibi Xistum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote La sezione si interrompe una frase dopo rispetto all'explicit riportato in BHL, incorporando la prima frase della parte relativa a Sisto. 68. ff. 189v-193 - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani papeinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Xistum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano tertio et Gallieno secundo consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 69. ff. 193-194v - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario] (= BHL 7858)
tit. De miraculis de inventione corporis beati Stephani proto martyrisinc. Factum est cum esset reconditum corpus sancti Stephani protomartyris Ierosolymis - expl. sanitates autem et virtutes facte sunt super infirmos in diebus illis, in gloria Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 70. ff. 194v-195v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sancti Xisti pape et martyrisinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimeterio Pretextati sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto 71. ff. 195v-197 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sancti Donati episcopi et martyrisinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. quorum corpora collecta sunt a Christianis et sepulta sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto 72. ff. 197-199 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] - 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Rome episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. sepelierunt eum in cripta via Tyburtina in predio Ciriace vidue in agro Verano quarto iduum Augustarum, regnante Domino Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agostonote Nel margine inferiore dell'ultima pagina un glossatore rimanda per Tiburzio all'interno della leggenda di Cecilia. 73. ff. 199-200v - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Hippolyti martyrisinc. Sanctus Hippolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. sicque coronam martyrii percipere meruerunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto 74. ff. 200v-201 - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassianiinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosus dogmate poematis etiam iocunditatem commendans - expl. piam animam creatori suo reddit ad coronam Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agostonote Come nel ms. Edili 135, sono copiate di seguito come un unico testo tre passiones riferite a due diversi santi omonimi. In questa è omessa l'ultima frase. 75. f. 201r-v - Prudentius , Peristephanon , carme IX (passione di Cassiano) (= BHL 1625)
inc. Silla forum statuit Cornelius, hoc Itali urbe vocant ab ipso conditoris - expl. ista est Cassiani gloria suggere Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agostonote Il carme è interrotto ai vv. 94-95 sui 106 che lo compongono (cfr. l'edizione di Cunningham, p. 329). Indistinto dal testo precedente e dal seguente. 76. f. 201v - Passio sancti Cassiani Tingi in Mauritania mart. (= BHL 1636)
inc. Tunc beatissimus Cassianus Aurelio Agricolano agente vice prefectorum - expl. eisdemque sententiis quibus sanctus Marcellus triumphum optinere meruit martyrii Cassianus Tingi in Mauritania martyr saec. III : Passiodata liturgica 13 agostonote Questo Cassiano è venerato il 3 dicembre, ma ovviamente l'accorpamento con il dossier sull'omonimo italiano fa sì che il testo vada riferito alla data di quest'ultimo. 77. ff. 201v-202 - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Passio sancti Eusebii presbyteriinc. Eodem tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constantio augusto - expl. cessavit persecutio non tamen multum tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 14 agosto 78. ff. 202-210 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In assumptione sancte Marieinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto 79. ff. 210-214vtit. Quattro sermoni per l'Assunzione, attribuiti il primo a Giovanni Cristostomo, i due seguenti a Leone, anonimo l'ultimo 80. ff. 215-216 - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti martyrisinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agapitus - expl. multi paganorum crediderunt Deo per famulum Dei Agapitum et per Christum Dominum nostrum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agosto 81. ff. 216-218v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholemeus apostolus nomen ex Syra lingua suscepit - expl. celebratur natale eius VIIII kal. septembris inc. Indie tres esse ab historiographis asseruntur - expl. et perfectis omnibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 24 agostonote Anticipato di un giorno rispetto alla data consueta, come in molti altri dei codici qui censiti. 82. ff. 218v-219v - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3320)
tit. Passio sancti Genesiiinc. Imperante Dioclitiano cum cessassent per annos quattuor ecclesie omnes episcopi - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octavo kal. septembris eodem Dioclitiano quarto consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto 83. ff. 219v-221 - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (= BHL 276)
prol.tit. Passio sancti Alexandriprol. inc. Cum omnium beatorum Christi martyrum merito bella victricia atque insignes triumphos mentis devotione dicentes imaque veneratione recolimus - expl. cum ad Christi gratiam eius pia certamina noverimus inc. Tempore itaque Maximiani Caesaris exardescente diabolo contra catholicam fidem facta est persecutio magna - expl. in quo loco semper Dominus meritis beati martyris exoratus ostendit prodigia et vota supplicum complet, qui vivit in Trinitate Deus unus per omnia saecula saeculorum Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passiodata liturgica 26 agostonote Il prologo non è distinto dal testo. 84. ff. 221-226 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
prol.tit. Natale sancti Augustini episcopi actus et vita eiusinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africe civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus fuit - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto 85. f. 226r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. Passio sancti Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pilati procurationis annus - expl. passus est autem beatus Iohannes Baptista et precursor Domini nostri Iesu Christi quarto kal. septembris, ipso Domino nostro Iesu Christo regnante cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 86. ff. 226v-227 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Item unde suprainc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeis - expl. et Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 87. f. 227r-v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti ubi hodieque orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre 88. ff. 227v-228v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Passio sancti Cyprianiinc. Imperantibus Valeriano quater et Gallieno ter consulibus tertio kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem beatissimus Cyprianus martyr die octavodecimo kal. octobris sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre 89. ff. 228v-230 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo Constantinus Augustus contra Maxentium tyrannum properavit ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto omnipotenti Deo per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 90. ff. 230-233v - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4988)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani anno tertiodecimo imperii eorum in urbe Roma saeva persecutio advenit - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die XVI kal. octobris, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti cuius est honor et gloria in saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre 91. ff. 233-237v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Matthei apostoli et evangelisteprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine succurrunt inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Artafax apud Ethiopas - expl. ad confessionem beati Mathei apostoli qui prius sermone hebreo scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Artafax illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Il prologo è indistinto dal testo. 92. ff. 238-240v - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
tit. Passio sanctorum martyrum Mauricii, Exsuperii, Candidi, Innocentii, Victoris et sociorum eorum que facta est sub persecutoribus Diocletiano et Maximianoinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et per infinita saecula saeculorum Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembrenote In realtà la data indicata è kal. oct. , ma poiché si prosegue regolarmente con gli ultimi giorni di settembre si tratta certamente di una banale omissione del numero X iniziale. 93. ff. 240v-242v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas venire contendat inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. in civitate Egea V kal. octobris, agente Lisio preside, imperantibus Dioclitiano et Maximiano, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembre 94. ff. 242v-244 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol., additamentum tit. Dedicatio beati Michahelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia appositus indicat inc. Erat in ea civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembrenote Il testo è scandito da titolature interne, come in altri codici descritti: De inventione basilice , De victoria sancti Michahelis e Dedicatio basilice Michahelis . 95. ff. 244-247v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Vita vel obitus beati Hieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium virorum non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembrenote Come in altri codici laurenziani, la prima parte del testo (fino alle parole: compendiosa brevitate poterunt scire ) è distinta come prologo. 96. ff. 248-253v - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Vita vel actus sancti Remigii Remensisvita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitate - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Dum Remigii corpus sanctissimum deferetur ad sepulturam - expl. et pro universa civitate Iherusalem. Octingentesimo quinquagesimo primo cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice nonagentesimo quinquagesimo nuper adhuc ampliata ipsa ecclesia - expl. omisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus abundantissime clareret - expl. cum omni gaudio celebremus Dei solemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia saecula in eterne vite perpetua claritate Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Tra ciascuna delle parti si va a capo (rispettivamente ai ff. 251v, dove si inserisce il titolo Miraculum de translatione , 252v e 253). 97. ff. 253v-255 - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. Passio sancte Reparate virginis et martyrisinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum illa quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino octavo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobre 98. f. 255r-v - Passio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (= BHL 2265)
tit. Passio sancti Domniniinc. Tempore Maximiani imperatoris facta est persecutio magna super Christianorum genus - expl. sanctus vero Domninus depositus est septimo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passiodata liturgica 9 ottobre 99. ff. 255v-258 - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2178)
epilogo
tit. Passio sancti Dionisii martyrisinc. Post beatam et gloriosam resurrectionem Domini nostri Iesu Christi - expl. cotidie virtutum insignia declarantur epil. inc. Quis enim sermo vel qui lingua - expl. septimo idus octobris sub Domitiano imperatore apud Gallias Parisius civitate, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobre 100. ff. 258-260v - Laudatio sancti Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2187)
tit. Item sermo eiusdeminc. Sanctam atque gloriosam et omni veneratione colendam beatissimi patris nostri atque pastoris sanctissimi Dionysii - expl. beatorum patrum nostrorum martyrum precibus foveamur, ista ipso concedente aeterni Filio Patris, qui cum ipso et Spiritu Sancto vivit et regnat nunc et per inmortalia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Laudatiodata liturgica 9 ottobre 101. ff. 260v-263 - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Callixtiinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum eum in eadem civitate sub die quartadecima kal. novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre 102. ff. 263-266 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. Vita sancti Galliinc. Cum perclara sanctissimi viri Columbani qui et Columba conversatio per omnem Hiberniam celebris haberetur - expl. cave ne omnino alicui dixeris donec videas gloriam Dei Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vitadata liturgica 16 ottobrenote L'explicit corrisponde al cap. XI del libro I dell'opera (= PL 114,988A), come in altre copie qui descritte. Suddivisione in nove sezioni. 103. ff. 266-268v - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce apostoli et evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivens regnat per universa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre 104. ff. 268v-270 - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. a Christianis reconditum est corpus eius octavo kalendas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et imperium, virtus et potestas in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre 105. ff. 270-274v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7752-7750-7751)
prol., additamentum tit. Passio sanctorum apostolorum Simonis et Iudeprol. inc. Simon zelotes qui interpretatur zelus - expl. cuius festivitas celebratur quinta kalendas novembris inc. Simon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. qui credentes in Dominum Iesum Christum illic meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobrenote L'appendice non è distinta dal testo. 106. ff. 274v-276v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (= BHL 1511)
tit. Passio sancti Cesarii martyrisinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit - expl. ubi orationes eorum efflorent usque in hodiernum diem, regnante Domino Iesu Christo nostro in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembrenote A margine della conclusione uno dei glossatori rimanda per Eufrosino alla leggenda di Silvestro, e l'altro aggiunge l'indicazione del foglio (il terzo) all'interno di essa. 107. ff. 276v-277v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Passio sanctorum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi vocatus episcopus dilectissimis fratribus et universis plebibus suis - expl. in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre 108. ff. 277v-278v - Passio sanctae Domitillae (= BHL 2257)
tit. Passio sancte Domitilleinc. Factum est autem postquam omnes sanctos tulit a solatio Domitille Aurelianus - expl. quarum corpora sanctus Cesarius in sarcofago novo simul condiens in profundo terre in foro sepelivit Domitilla (Flavia) : Passiodata liturgica 8 novembrenote La data liturgica consueta è il 12 maggio, ma questa collocazione nei primi giorni di novembre, tra il 2 e l'8, si riscontra anche nei mss. Aed. 132, Mugellano 13 e Pl. 30 sin. 4. 109. ff. 278v-282 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Passio sanctorum quatuor coronatoruminc. Tempore illo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniis ad metalla diversa sua - expl. anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino et Salvatore nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre 110. ff. 282-284 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximinus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et semper in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre 111. ff. 284-292 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martiniprol. inc. Plerique mortales studio et glorie seculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabarie Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre 112. f. 292r-v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembrenote Il testo va a capo rispetto al precedente, come un normale paragrafo tra gli altri. 113. ff. 292v-293 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619-5620)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Igitur si quis requirit cur post transitum Glaciani episcopi - expl. usque ad transitum sancti Martini anni CCCCXII Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembrenote Di nuovo, il testo è impaginato come se si trattasse di altri paragrafi di un'unica opera. 114. ff. 293-294 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622-5623)
item II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Erat namque tempore beatus Ambrosius - expl. paradisus tenet letus cum sanctis item IV inc. Opere pretium est enim etiam illud inserere lectioni - expl. aut certe factum cognovimus silere non quivimus Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembrenote Le ultime due sezioni sono dotate di titolatura propria: rispettivamente Item sermo sancti Ambrosii de eiusdem transitu e Item quando corpus eius translatum est . 115. ff. 294-295 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Vita sancti Britiiinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Sancto Spiritu in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre 116. f. 295r-v - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 b)
tit. Actus vel miraculum sancti Fridianiinc. Sanctus igitur et beatissimus Fridianus Dei sapientia repletus - expl. ubi nunc usque hodie fulgent eius mirabilia ad laudem et sui nominis gloriam Dominus ostendere dignatus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et potestas in saecula saeculorum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembre 117. ff. 295v-302 - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Cuius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembrenote Al f. 299 a margine è segnalata la parte con la passione di Tiburzio, Valeriano e Massimo. 118. ff. 302v-304v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. in civitate Cersona provincie Licie die nona kalendarum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre 119. ff. 304v-305v - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
tit. De puero per totum annum sub aqua vivo conservato a sancto Clementeprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tum incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem urbis Rome, cui est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre 120. ff. 305v-307v - Passio sancti Chrysogoni Aquileiae mart. (= BHL S 1795-1795 a)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Grisogoni martyrisprol. inc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur siquis voluerit studiose perquirere - expl. ut hostis incipiat te timere inc. Pretextati illustris viri filiam Anastasiam legimus a Grisogono viro Christianissimo eruditam - expl. et conditus est in loculo a sancto Zoilo presbytero V kal. earumdem epil. inc. Ceteras sanctorum actiones prolixitatis nimietate pretereo et carptim per amicas ad ipsius Anastasie finem attingo, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Chrysogonus Aquileiae mart. : Passiodata liturgica 24 novembrenote L'epilogo non è distinto dal testo. 121. ff. 307v-308 - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Natale sancti Prosperiprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembrenote Il testo presenta una grave lacuna interna dovuta alla perdita del bifolio centrale del quaternione, tra gli attuali ff. 307v e 308. Poiché di seguito si ripete esattamente la stessa omelia (di mano del copista, dunque per una svista originaria), si può ipotizzare che il bifolio sia stato volontariamente eliminato, per ridurre al minimo la duplicazione. 122. ff. 308-311v - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Vita sancti Prosperi episcopiprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembrenote Il testo è questa volta integro. Nella tabula iniziale compilata sul II foglio di guardia esso fu registrato una sola volta, con il numero di pagina (307) della sua prima comparsa. 123. ff. 311v-314v - Vita sancti Gaudentii Novariensis ep. (= BHL 3278)
tit. Vita sancti Gaudentiiinc. Beatus igitur Gaudentius Yporediensis urbis regionis Hispirie - expl. postulemur ut suis meritis adiuvemur, cuius natalitia celebramus eo opitulante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Gaudentius Novariensis episcopus n. 337, m. 22-1-418 : Vitadata liturgica 27 novembrenote La data (in alternanza con il 26) appartiene in realtà a Gaudenzio Campano venerato a Fiesole, mentre il Novarese è ricordato il 22 gennaio; lo stesso spostamento si riscontra in altri codici qui descritti. 124. ff. 314v-317v - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
tit. Passio sancti Iacobi martyrisinc. Temporibus Hisdegerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Bilape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie suis tribuit martyribus, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Intercisus in Perside mart. : Passiodata liturgica 27 novembrenote Parte della colonna sinistra e la destra restano vuote. Un'altra mano comincia un nuovo testo, ma si interrompe alle prime parole: In sanctorum martirum Cypriani et Iustine virginis. [questa prima parte in forma di rubrica] Sanctorum martirum Cypriani et Iustine virginis qui passi sunt .
bibliografia
Diventare Santo , 212; Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xvii; Bandini, Catalogus , I , 581-96; Berg, Studies , 241