*
Stefan Bauer Der «Liber pontificalis» in der Renaissance Das Buch der Päpste - Liber pontificalis. Ein Schlüsseldokument europäischer Geschichte cur. Klaus Herbers - Matthias Simperl , Freiburg i.Br.-Basel-Wien, Herder Verlag 2020 (Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und Kirchengeschichte. Supplementheft 67) pp. 496, 415-34
Abstract
Il codice del
Liber pontificalis di cui si servì Platina per la redazione del
Liber de vita Christi ac omnium pontificum non è stato ancora identificato. È risaputo però che egli usò il codice Vat. lat. 3763
, che era appartenuto al cardinale Pietro del Monte, poi al cardinale Pietro Barbo, prima di entrare nelle collezioni della biblioteca papale sotto Paolo II (1464-1471). Oltre al
Liber pontificalis , che occupa un posto speciale, Platina ricorse per le sue biografie dei papi, per i periodi antichi, a Eusebio, Rufino, Eutropio, Girolamo, Orosio e all'
Historia tripartita . L'idea di iniziare la raccolta con la vita di Cristo è molto probabilmente presa in prestito da Tolomeo da Lucca, che Platina usa, senza citarlo, a proposito di papa Igino (138 ca.-142 ca.). Poiché il
Liber pontificalis non fu continuato dopo la morte di Martino V (1431), Platina si servì per il periodo 1431-1474 di biografie papali individuali (Niccolò V: Giannozzo Manetti; Pio II: Giovanni Antonio Campano; Paolo II: Michele Canensi e Gaspare da Verona; Urbano VI-Pio II: Poggio Bracciolini). Platina stesso compilò una biografia di Pio II tra il 1464 e il 1465, ossia dieci anni prima di redigere il
Liber de vita Christi . Sebbene l'umanista abbia messo in discussione una serie di leggende tardoantiche e medievali, in particolare quella riguardante il battestimo di Costantino - il che indusse una commissione papale a censurare la sua opera un anno prima (1587) di innalzare in Laterano un obelisco a ricordo di quello storico «battesimo» -, il
Liber de vita Christi mantiene la struttura schematica del
Liber pontificalis senza porre in dubbio l'ampio uso di materiale apocrifo che vi è contenuto. (Agostino Paravicini Bagliani)
Riduci
Argomenti e indici Liber pontificalis Hieronymus Stridonius, Fortleben Iginus papa Martinus V papa n. 1369/1370, m. 20-2-1431 Nicolaus V papa n. 15-11-1397, m. 24-3-1455 Paulus II papa n. 23-2-1417, m. 26-7-1471 Petrus de Monte n. 1400/1404, m. 12-1-1457 Pius II papa n. 18-10-1405, m. 14/15-8-1464 Urbanus VI papa n. 1328 ca., m. 15-10-1389 Bartholomaeus Platina n. 1421, m. 1481 ,
Liber de vita Christi ac omnium pontificum [usque ad a. 1474; Sixto IV dicatus] Bartholomaeus Platina n. 1421, m. 1481 ,
Vita Pii II pontificis maximi [Francisco Piccolomineo cardinali, Pii II papae nepoti, dicata] Cassiodorus Senator n. 485 ca., m. 580/585 ca. ,
Historia ecclesiastica tripartita [opus Socratis, Sozomeni et Theodoreti; translatio ex graeco] Eusebius Caesariensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Eutropius, Fortleben ,
Breviarium ab Urbe condita Gaspar Veronensis n. 1400 ca., m. 1474 ,
De gestis tempore pontificis maximi Pauli II Iannotius Manettus n. 5-6-1396, m. 27-10-1459 ,
Vita Nicolai V papae [una cum praefatione ad Iohannem Cosmae filium et ad Antonium cardinalem Altrabatensem ; ca . 1455] (Vetus quedam priscorum auctorum consuetudo Thomas cognomento Sarzanensis qui postea Nicolaus papa quintus dictus est) Iohannes Antonius Campanus n. 1429, m. 15-7-1477 ,
Vita Pii II pontificis maximi Michael Canensis n. 1420 ca., m. 1480 ,
De vita et pontificatu Pauli secundi Orosius Paulus, Fortleben ,
Historiae adversum paganos Poggius Bracciolinus n. 11-2-1380, m. 30-10-1459 ,
Vitae quorundam pontificum Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica [opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco] (Peritorum dicunt esse medicorum Successiones sanctorum apostulorum) Socrates Constantinopolitanus, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Sozomenus, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Theodoretus Cyrensis episcopus, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Tholomaeus de Fiadonis n. 1236 ca., m. 1327 ,
Historia ecclesiastica nova (Reverendo in Christo patri domino Guillelmo de Baiona tituli sancte Cecilie presbytero cardinali frater Tholomeus de Luca ... Quia, ut tradit beatus Augustinus De vera religione, historialis sermo ecclesie multum facit ad Chri Manoscritti
Scheda N: 42 - 2800
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-der-liber-pontificalis-in-der-renaissance/770669
Carson Bay On the Multivocality of the Latin Josephus Tradition: A Comparison Between the Latin «War», Latin «Antiquities», Pseudo-Hegesippus, and Rufinus Based on the Egyptian Pseudo-Prophet Episode («War» 2.261-263, «Antiquities» 20.169-172a) MH 46
(2021)
1-36.Argomenti e indici Iosephus Flavius, Fortleben ,
De bello Iudaico Eusebius Caesariensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Hegesippus pseudo, Fortleben ,
Historiae libri V [Flavii Iosephi librorum de bello Iudaico versio latina] Iosephus Flavius, Fortleben ,
Antiquitates Iudaicae Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica [opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco] (Peritorum dicunt esse medicorum Successiones sanctorum apostulorum) Scheda N: 43 - 4045
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-on-the-multivocality-of-the-latin-josephus-tradit/782013
Pier Franco Beatrice De Rufin à Cassiodore: la réception des Histoires ecclésiastiques grecques dans l'Occident latin L'historiographie de l'Eglise des premiers siècles cur. Yves-Marie Duval - Bernard Pouderon , Paris, Beauchesne 2001 (Théologie historique 114) pp. XV-586, 237-57Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Eusebius Caesariensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Cassiodorus Senator n. 485 ca., m. 580/585 ca. ,
Historia ecclesiastica tripartita [opus Socratis, Sozomeni et Theodoreti; translatio ex graeco] Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica [opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco] (Peritorum dicunt esse medicorum Successiones sanctorum apostulorum) Socrates Constantinopolitanus, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Sozomenus, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Theodoretus Cyrensis episcopus, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Scheda N: 25 - 4726
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-de-rufin-à-cassiodore-la-réception-des-histoires-/456680
Concetta Bianca Chi li ha visti? A proposito di incunaboli romani venduti all'asta (18 giugno 2003) RRin
(2003)
241-3
Abstract
L'A. si interroga sulle sorti di alcuni incunaboli e aldine, appartenuti al vescovo inglese John Virtue, donati allo Stonyhurst College di Londra e poi venduti all'asta il 18 giugno 2003. Nella collezione non mancavano alcuni incunaboli stampati a Roma, otto edizioni di cui l'A. fornisce un elenco seguendo l'ordine cronologico: Giovanni Crisostomo
Homiliae super Iohannem , nella traduzione di Francesco Aretino; Erodoto
Historiae , traduzione di Lorenzo Valla; Girolamo
Epistolae , edizione curata da Arnold Pannartz e datata 28 marzo 1476; Eusebio di Cesarea
Historia ecclesiastica , nella traduzione di Rufino; Teofilatto
Enarrationes in epistolas s. Pauli , nella traduzione di Cristoforo Persona; Giovanni di Torquemada
Quaestiones Evangeliorum de tempore et de sanctis , stampato da Iohannes Schurener de Bopardia il 30 aprile 1477; Origene
Contra Celsum et in fidei Christianae defensionem libri , nella traduzione di Cristoforo Persona; Ermolao Barbaro
Castigationes Plinianae et Pomponii Melae , stampate da Eucario Silber. L'A. segnala, inoltre, due incunaboli non romani: un codice dell'
Ethica ad Nicomachum aristotelica, tradotta dall'Argiropulo e un esemplare del
De rebus gestis Alexandri Magni di Quinto Curzio Rufo, edito da Bartolomeo Merula a Venezia.
Riduci
Argomenti e indici Roma, Storia del libro a stampa Bartholomaeus Merula saec. XV/XVI Aristoteles, Fortleben ,
Ethica Nicomachea Christophorus Persona n. 1416, m. 1485 ,
Commentarium in Pauli Epistolas [opus Theophylacti sub Athanasii nomine; translatio ex graeco] Christophorus Persona n. 1416, m. 1485 ,
Contra Celsum [opus Origenis; translatio ex graeco] Curtius Rufus, Fortleben ,
Historiae Alexandri Magni Eusebius Caesariensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Franciscus Griffolinus Aretinus n. 1420, m. 1491 ,
Homiliae in Iohannem [opus Iohannis Chrysostomi; translatio ex graeco; 2 recensiones] Hermolaus Barbarus iunior n. 21-5-1453, m. 14-6-1493 ,
Castigationes Plinianae et in Pomponium Melam Herodotus, Fortleben ,
Historiae Hieronymus Stridonius, Fortleben ,
Epistolae Iohannes Argyropulus n. 1415 ca., m. 26-6-1487 ,
Ethica Nicomachea [opus Aristotelis; translatio ex graeco] Iohannes Chrysostomus, Fortleben ,
In Iohannem homiliae 1-88 Iohannes de Turrecremata n. 1388, m. 26-9-1468 ,
Collationes super evangeliis de tempore et de sanctis Laurentius Valla n. 1407, m. 1-8-1457 ,
Historiae [opus Herodoti; translatio ex graeco] Origenes Alexandrinus, Fortleben ,
Contra Celsum Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica [opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco] (Peritorum dicunt esse medicorum Successiones sanctorum apostulorum) Theophylactus Achridae archiepiscopus n. 1055 ca., m. 1126 ,
Commentarium in Pauli epistolas
Scheda N: 29 - 11212
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-chi-li-ha-visti-a-proposito-di-incunaboli-romani-/533340
Paul Binski - Patrick N.R. Zutshi , Stella Panayotova (adiuv.) Western Illuminated Manuscripts. A Catalogue of the Collection in Cambridge University Library Cambridge-New York, Cambridge University Press 2011 pp. XXIV-506 tavv.
Abstract
Il catalogo comprende 472 descrizioni di codici corredate da riproduzioni parziali in bianco e nero. Ciascuna scheda comprende dati sulla provenienza, sulla coperta e su altre particolarità di ciascun manoscritto, oltre che un riepilogo della bibliografia esistente. Il Rec. ricorda alcuni mss. importanti: Cambridge, UL, Add. 6685 (Antico Testamento); Add. 8442 (Cicerone
De officiis ); Add. 4095 (Macrobio
Saturnalia ); Add. 6692 (libro d'ore); Add. 4101(libro d'ore); Add. 4114 (Erodiano
Ab excessu divi Marci ); Gg.3.6 (
Divina Commedia illustrata); Mm.3.1 (Eusebio
Historia ecclesiastica )
Riduci
Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Cambridge, Cataloghi di manoscritti Libri d'ore Vetus Testamentum, Biblia sacra, FORTLEBEN Cicero M. Tullius, Fortleben ,
De officiis Eusebius Caesariensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Herodianus, Fortleben ,
Ab excessu divi Marci Macrobius, Fortleben ,
Saturnalia Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica [opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco] (Peritorum dicunt esse medicorum Successiones sanctorum apostulorum) Manoscritti
Cambridge, University Library, Mm.3.1 Cambridge, University Library, Gg.3.6 Cambridge, University Library, Add. 4101 Cambridge, University Library, Add. 4114 Cambridge, University Library, Add. 6692 Cambridge, University Library, Add. 6685 Cambridge, University Library, Add. 8442 Cambridge, University Library, Add. 4095 Scheda N: 35 - 11970
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-western-illuminated-manuscripts-a-catalogue-of-th/648836
*
Helen Birkett The Saints' Lives of Jocelin of Furness. Hagiography, Patronage and Ecclesiastical Politics Woodbridge, York Medieval Press 2010 pp. XII-326
Abstract
Iocelino di Furness è autore di quattro agiografie relative ai santi Patrizio, Elena, Kentegern (noto anche col nome popolare di Mungo) e Waldef (Waltheof). Dopo un breve excursus sulla figura di Iocelino, attivo nell'Inghilterra anglo-normanna della seconda metà del XII secolo, l'A. esamina le quattro agiografie e i relativi contesti storico-letterari, religiosi e culturali. La
Vita Patricii (Cambridge, Trinity Coll., B.15.25; Dublin, Trinity Coll., 178; Oxford, Bodl. Libr., Rawl. B.485; Rawl. B.505; Paris, BNF, lat. 18314; estratti nelle due copie seicentesche Bruxelles, BR, 1790 e Roma, Alessandrina, 92) deriva soprattutto dall'ibernico
Bethu Phatraic (una
Vita tripatita tradotta in latino nel XVII secolo da John Colgan), ma è possibile che Iocelino abbia attinto anche da altre redazioni agiografiche relative a san Patrizio e ad altri santi locali. Di questa agiografia, per redigere la quale è probabile che l'autore si sia appositamente recato in Irlanda, l'A. studia i committenti e il contesto politico della compilazione, per trattare diffusamente del ruolo di patronato del santo nel testo. La
Vita Helenae (Cambridge, CCC, 252; Gotha, Landesbibl., Membr. I 81) invece risente naturalmente della traduzione di Rufino dell'
Historia ecclesiastica di Eusebio e della leggenda del ritrovamento della croce di Cristo da parte dell'imperatrice, ma anche del
Liber pontificalis e del
De obitu Theodosii di Ambrogio e, in misura minore, del
De mortibus persecutorum di Lattanzio, dell'
Historia tripartita di Cassiodoro e dell'anonimo
Constitutum Constantini (un testo dell'VIII sec.). Per alcune parti su Costantino, tuttavia, Iocelino contamina Rufino con l'
Adversus paganos di Orosio e il
De genealogia regum Angliae di Elredo di Rievaulx. I contenuti espressi in questa agiografia si ritrovano in diverse altre opere insulari quali gli
Otia imperialia di Gervaso di Tilbury, i
Gesta regum Anglorum di Guglielmo di Malmesbury o il
De virginitate di Aldelmo. L'A. studia a fondo le fonti e il contesto della
Vita Helenae , rintracciando da un lato una spiritualità profonda e tormentata di un periodo di forti contatti con la Terrasanta, dall'altro una metafora dell'indipendenza ecclesiastica rispetto al potere politico, resa attraverso la forte presenza della figura di Costantino. La
Vita Kentegerni (Dublin, Marsh's Libr., Z 4.5.5; London, BL, Cotton Vitellius C.VIII) mostra un agiografo più consapevole ed esperto, che riprende le due leggende esistenti sul santo e le depura dagli elementi fantasiosi, aggiungendo invece degli inserti storici atti alla maggiore attendibilità del testo. Le fonti usate sono citate dallo stesso Iocelino nel prologo, dove si evince che una redazione usata nella cattedrale di Glasgow peccava non solo di un latino trascurato ma anche di contenuti poco ortodossi, mentre un'altra era in gaelico. L'A. riprende e discute l'analisi strutturale e contenutistica della
Vita Kentegerni fatta da A. MacQuarrie, quindi individua nella riscrittura di Iocelino gli intenti dottrinali e catechetici di rinnovamento della diocesi di Glasgow. Nello stesso ambiente scozzese è stata redatta anche la
Vita Waldevi (Madrid, Palacio Real, II 2097), l'agiografia di un monaco cisterciense di Melrose e quasi contemporaneo di Iocelino, suo confratello a Furness. Questo testo differisce dai precedenti per l'abbondante ricorso a fonti orali, ovvero ai racconti di «testimoni attendibili», come emerge anche dalle caratteristiche della lingua: a Melrose Iocelino ha trovato anche della documentazione scritta su Waldef, per rafforzare la quale ha usato le testimonianze vive delle persone, essendo questi documenti non veri atti ufficiali e racconti per il culto ma piuttosto degli strumenti, degli «aiuti per la memoria». È proprio l'agiografia di Iocelino a fungere da testo ufficiale, redatto su commissione dell'abbazia di Melrose: così l'A. approfondisce lo sviluppo del culto di Waldef e la funzione della
Vita di Iocelino come testo per la canonizzazione con intento celebrativo e devozionale. Un capitolo di chiusura illustra il contesto religioso delle Isole Britanniche del XII-XIII secolo, ferventi di una volontà di riforma di fronte al periodo di grande prosperità iniziato alla metà dell'XI secolo e immerse nelle dispute teologiche per l'ortodossia. Il vol. è corredato da una ricca bibliografia e dall'indice dei nomi. (Marianna Cerno)
Riduci
Argomenti e indici Iocelinus Furnesiensis monachus m. 1210 ca. Constantinus Magnus imperator Constitutum Constantini Helena imperatrix m. ca. 328 Kentigernus Glascuensis episcopus Liber pontificalis Patricius episcopus, Hibernorum apostolus Waldevus Melrosensis abb. Aelredus Rievallensis abbas n. 1110 ca., m. 12-1-1167 ,
De genealogia regum Anglorum (Adeo secundum naturam virtus est, vitium contra naturam, ut virtutem laudet et approbet etiam vitiosus... Illustrissimo duci Normannorum et Aquitanorum et comiti Andegavensium, Henrico, frater Ailredus servus servorum Christi Aldhelmus Scireburnensis episcopus n. 640 ca., m. 25-5-709 ,
De virginitate [prosa] Ambrosius Mediolanensis episcopus, Fortleben ,
De obitu Theodosii (Hoc nobis motus terrarum graves, hoc iuges pluviae minabantur, et ultra solitum caligo tenebrosior denuntiabat, quod clementissimus imperator Theodosius recessurus esset e terris) Cassiodorus Senator n. 485 ca., m. 580/585 ca. ,
Historia ecclesiastica tripartita [opus Socratis, Sozomeni et Theodoreti; translatio ex graeco] Eusebius Caesariensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Gervasius Tilberiensis n. 1152 ca., m. 1220 ca. ,
Otia imperialia Guillelmus Malmesberiensis monachus n. 1080 ca., m. 1142/1143 ,
Gesta regum Anglorum [a. 449-1127] (Domino suo regi magnificentissimo et piissimo David ... Generis vestri amplitudo et mentis in bonis magnitudo... Generosissimae imperatrici et dominae suae Mathildi ... Regalis pietas et verae pietatis sa Iocelinus Furnesiensis monachus m. 1210 ca. ,
Vita et translatio sanctae Helenae [a. 1206-1207] (Licet protoparentalis prevaricatio Temporibus Diocletiani et Maximiani Augustorum dominabatur dux quidam illustris Coel Quidam sacerdos Remensis dyocesis Theogisus nomine, Romam profectus oracionis causa, ibidem demoratus est causa uisendi loca sancta et perquirendi sanctorum sacra pignora) Iocelinus Furnesiensis monachus m. 1210 ca. ,
Vita sancti Kentigerni [a. 1175-1199] (Domino suo reverentissimo... Iocelino ... Iocelinus... Cum nomen vestrum celebre Clarissimi et carissimi Deo et hominibus) Iocelinus Furnesiensis monachus m. 1210 ca. ,
Vita sancti Patricii [ca. 1185] (Plurimorum (al.: Multis) propositum erat et studium Exstitit vir quidam Calphurnius nomine) Iocelinus Furnesiensis monachus m. 1210 ca. ,
Vita sancti Waldevi [a. 1207-1214] (Illustrissimis viris Wilhelmo regi... Saepius mente revolvens Vitam viri ven. Walthevi abbatis secundi de Melros) Lactantius Firmianus, Fortleben ,
De mortibus persecutorum Orosius Paulus, Fortleben ,
Historiae adversum paganos Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica [opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco] (Peritorum dicunt esse medicorum Successiones sanctorum apostulorum)
Luoghi: Furness Glasgow Inghilterra Irlanda Melrose Palestina Scozia
Manoscritti
Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 1790 (3148) Cambridge, Corpus Christi College, Ms. 252 (H. 5) Cambridge, Trinity College, Ms. B.15.25 (361) Dublin, Marsh's Library, Z.4.5.5 Dublin, Trinity College, 178 (F.4.6) Gotha, Forschungs- und Landesbibliothek (olim Forschungsbibliothek), Mbr. I. 81 London, British Library, Cotton Vitellius C. VIII Madrid, Real Biblioteca (Biblioteca de Palacio), II 2097 Oxford, Bodleian Library, Rawlinson B. 485 (S.C. 11832) Oxford, Bodleian Library, Rawlinson B. 505 (S.C. 11852) Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 18314 Roma, Biblioteca Alessandrina (Universitaria), 92 (I.g.7.8) Scheda N: 33 - 2295
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-the-saints-lives-of-jocelin-of-furness-hagiograph/608613
*
Julia Burkhardt Religiöse Gemeinschaften als Abbild des zukünftigen Gottesreichs Zukunft im Mittelalter. Zeitkonzepte und Planungsstrategien cur. Klaus Peter Oschema - Bernd Schneidmüller , Ostfildern, J. Thorbecke 2021 (Konstanzer Arbeitskreis für mittelalterliche Geschichte. Vorträge und Forschungen. Sonderband 90) pp. 335, 257-82 tavv.
Abstract
L'A. propone una riflessione sulla concezione del futuro nel medioevo legata all'immagine della «città di Dio» o Gerusalemme celeste, un obiettivo che influenzava in modo significativo e concreto il presente delle comunità religiose, tanto da portare alla creazione di sedi anche topograficamente simmetriche a questo luogo ideale. Poiché i segni di questa influenza si leggono sin dagli scritti cristiani più antichi, come l'
Historia monachorum , le
Institutiones di Cassiano o anche l'
Historia ecclesiastica di Eusebio di Cesarea, e da alcuni scritti rappresentativi come la
Regula di Benedetto e il
De ecclesiasticis officiis di Isidoro, l'A. esamina alcune opere alla ricerca di informazioni sui modi e le entità del condizionamento operato dall'ideale del futuro eterno sulla vita quotidiana, che si esprime sia come ideologia, sia come condizionamento pratico, sia infine come rappresentazione artistica e figurativa. La tematica riguarda anche la concezione dei demoni e dell'inferno. Si considerano così il
De spiritali amicitia di Elredo, il
De sancta trinitate et operibus eius di Ruperto di Deutz, il
Diadema monachorum di Smaragdo, il
Dialogus miraculorum di Cesario di Heisterbach, l'
Historia de duabus civitatibus di Ottone di Frisinga, la lettera 64 e l'
Apologia ad Guillelmum di Bernardo di Chiaravalle, il
De vita claustrali di Onorio Augustodunense, il
De claustro animae di Ugo de Folieto, il
De aedificio Dei di Gerhoh di Reichersberg, il
Bonum universale de apibus di Tommaso di Cantimpré, il
Mitralis di Sicardo di Cremona, l'
Hortulus di Valafrido, il
De universo di Rabano, i
Gesta pontificum Anglorum di Guglielmo di Malmesbury e il
Liber revelationum di Ricalmo di Schöntal. (Marianna Cerno)
Riduci
Argomenti e indici Storia della spiritualità Historia monachorum Monachesimo e ordini religiosi Aelredus Rievallensis abbas n. 1110 ca., m. 12-1-1167 ,
De spiritali amicitia Benedictus Casinensis abbas n. 480 ca., m. post 547 ,
Regula Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 ,
Apologia ad Guillelmum Sancti Theodorici abbatem Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 ,
Epistolae [547] Caesarius Heisterbacensis prior n. 1180 ca., m. post 1240 ,
Dialogus miraculorum [a. 1219-1223] Cassianus Iohannes, Fortleben ,
De institutis coenobiorum Eusebius Caesariensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Gerhohus Reicherspergensis praepositus n. 1092/1093, m. 27-6-1169 ,
Opusculum de aedificio Dei Guillelmus Malmesberiensis monachus n. 1080 ca., m. 1142/1143 ,
Gesta pontificum Anglorum [a. 601-1125] (Cantuariae sedit primus Augustinus, Gegorii Magni discipulus, ut vulgo notum est... Prima sedes episcoporum post Christianitatem Anglorum Canturiae habita est... ) Honorius Augustodunensis presbyter et scholasticus n. 1080 ca., m. post 1153 ,
De claustrali vita (Claustralis vita est ab ipso Domino instituta. Haec spiritualiter decem rebus assimilatur... ) Hrabanus Maurus n. 780 ca., m. 4-2-856 ,
De rerum naturis [una cum epistolis praefatoriis ad Hemmonem episcopum et Ludovicum Germanicum ] (Memor boni studii tui, sancte Pater, quod habuisti in puerili atque iuvenili aetate... Audita bona opinione vestra, quae praedicatur per totas Hugo de Folieto n. 1100 ca., m. 7-9-1172/1174 ,
De claustro animae (Incipientibus aedificare quaerendus est locus fundamenti... Rogasti nos, frater amantissime, quaternus aliqua remedia tentationum... ) Isidorus Hispalensis episcopus n. 560 ca., m. 4-4-636 ,
De ecclesiasticis officiis Otto I Frisingensis episcopus n. 1111 ca., m. 22-9-1158 ,
Chronica de duabus civitatibus (Petivit vestra imperialis maiestas a nostra parvitate, quatenus liber, qui ante aliquot annos de mutatione rerum a nobis ob nubilosa tempora conscriptum est... Gestarum rerum ab Adam protoplasto usque ad tempus nostrum seri Richalmus Speciosae Vallis abbas v. 1214, m. 2/3-12-1219 ,
Liber revelationum (Hee sunt revelaciones karissimi ac familiarissimi mei beate memorie Richalmi abbatis, quas omnes ex ore eius scripsi... Est quidam frater - bone non audeo dicere conversacionis, cum adhuc vivat et nolit se laudari - qui demones videt e Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica [opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco] (Peritorum dicunt esse medicorum Successiones sanctorum apostulorum) Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Historia monachorum [translatio ex graeco] (?) Rupertus Tuitiensis abbas n. 1075/1076, m. 4-3-1129 ,
De sancta trinitate et operibus eius Sicardus Cremonensis episcopus n. 1150 ca., m. 8-6-1215 ,
Mitrale (Divitem prudentem, qui necessarios suos... In ecclesiis benedicite Deo Domino de fontibus Israel. Licet ubique Deus in agro, in heremo, in omni loco dominationis eius benedici possit... ) Smaragdus Sancti Michaelis Virdunensis abbas fl. 819-830 ca. ,
Diadema monachorum Thomas de Cantimprato n. 1201, m. 1270 ca. ,
Bonum universale de apibus (Rogatus intantissime a quibusdam familiaribus meis librum de prelatis et subditis multa sollicitudine et labore conscripsi... Reverendo in Christo patri fratri Humberto, magistro ordinis predicatorum, frater humilis cuius nomen Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 ,
De cultura hortorum (Plurima tranquillitate cum sint insignia vitae... ) Scheda N: 43 - 10000-A
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-religiöse-gemeinschaften-als-abbild-des-zukünftig/786262
*
Peter Burkhart Die vorromanischen Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek Stuttgart Wiesbaden, Harrassowitz 2016 (ISBN 978-3447107440) pp. 250 tavv. 259 (Katalog der illuminierten Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek Stuttgart 1)ISBN: 978-3447107440
Abstract
Der nunmehr vorliegende erste Band des Kataloges der illuminierten Handschriften umfasst die vorromanischen Überlieferungszeugen (für die romanischen und gotischen Vertreter: S. von Borries-Schulten
Die romanischen Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek Stuttgart I
Provenienz Zwiefalten , Stuttgart 1987 [cfr. MEL XVI 9244]; A. Butz
Die romanischen Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek Stuttgart II
Verschiedene Provenienzen , Stuttgart 1987 [cfr. MEL XVI 9245]; Ch. Sauer
Die gotischen Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek Stuttgart I
Vom späten 12. bis zum frühen 14. Jahrhundert , Stuttgart 1996 [cfr. MEL XXVIII 11928]; P. Burkhart - Ch. Sauer
Die gotischen Handschriften der Württembergischen Landesbibliothek Stuttgart II
Vom späten 13. bis zum frühen 15. Jahrhundert 1
Textband 2
Tafelband , Wiesbaden 2005 [cfr. MEL XXX 12290]). In einer Einleitung stellt der A. die geographischen bzw. regionalen Provenienzräume vor, in denen die beschriebenen Handschriften aus dem 9. bis zum frühen 10. Jahrhundert entstanden und hier untergeordnet sind: Deutschland (Reichenau, Sankt Gallen, Konstanz, Bodenseegebiet, Murbach, Südwestdeutschland, Rätien, Freising, Regensburg/Salzburg, Süddeutschland, Maingebiet, Würzburg, Mainz, Echternach, Köln, Niedersachsen); Flandern; Frankreich (Reims, Saint-Amand, Nordfrankreich, Saint-Germain-des-Prés, Tours); Italien (Umbrien [?], Mailand, Ravenna [?]); Northumbria. Nach einer Übersicht der abgekürzt zitierten Literatur werden die hier berücksichtigten Textzeugen v.a. bzgl. der Ausstattung bzw. des Buchschmucks sowie des Stils unter paläographischen und kunsthistorischen Gesichtspunkten beschrieben. Erwähnen erfahren hier alle Überlieferungszeugen mit antiken und mittelalterlichen Texten: HB II 20 (vor 872, St. Gallen):
Libri IV Regum cum praefatione s. Hieronymi [mit Versen bzw. Exlibris des Hartmut von St. Gallen]; HB II 35 (1. V. 9. Jh.; Bodenseegebiet):
Libri biblici ; HB II 36 (um 850; Reichenau [?]):
Libri prophetarum ; HB II 40 (um 830; Tours): Evangeliar; HB II 46 (3. V. 11. Jh.; Flandern oder Lüttich): Evangeliar; HB II 54 (2. Jahrz. 9. Jh.; St. Gallen):
Epistolae Pauli apostoli cum prologo, capitulationibus et argumentis ,
Actus apostolorum cum praefatione et capitulatione ,
Epistolae canonicae cum prologo et capitulationibus ,
Apocalypsis cum prologo et capitulatione ; HB VI 109 (1. V. 9. Jh.; Südwestdeutschland [?]/Bayern [?]):
Collectio vetus Gallica , Theodorus Cantuariensis (
Poenitentiale ); HB VI 112 (1. H. 10. Jh.; Bodenseegebiet):
Collectio vetus Gallica , Ansegisus Fontanellensis (
Capitularium collectio ); HB VI 113 (um 800; Rätien):
Collectio canonum Weingartensis ,
Collectio vetus Gallica ,
Poenitentiale ; HB VII 1 (2. V. 9. Jh.; Bodenseegebiet [Reichenau ?]): Ps.-Clemens (
Recognitiones ,
Epistola Clementis ad Iacobum ); HB VII 4 (um 800; Westfrankreich [Tours ?]): Epiphanius Beneventanus (
Interpretatio Evangelii s. Matthaei ,
Interpretatio Evangeliorum s. Lucae et s. Marci ); HB VII 8 (a. 1034-1046; Konstanz [?]): Hieronymus (
Commentarii in Isaiam ); HB VII 9 (1. Jahrz. 9. Jh.; St. Gallen): Hieronymus (
Commentarii in Evangelium Matthaei ), Ps.-Hieronymus (
Commentarius in Evangelium Marci ); HB VII 10 (A. 2. V. 9. Jh.; Reichenau [?]): Hieronymus (
Commentarii in Evangelium Matthaei ); HB VII 12 (a. 838-842; Reichenau): Hieronymus (
Epistuoae ); HB VII 13 (3. V. 9. Jh.; St-Amand): Evangeliar; HB VII 15 (2. V. 9. Jh.; Westfrankreich [Tours ?]): Augustinus (
Confessiones ); HB VII 17 (2. Jahrz. 9. Jh.; Bodenseegebiet): Augustinus (
Tractatus in Iohannis Evangelium ); HB VII 21 (1. V. 9. Jh.; Nordfrankreich): Augustinus (
Quaestiones diversae ,
Contra adversarium legis et prophetarum ); HB VII 25 (um 800; Bodenseegebiet): Gregorius Magnus (
Moralia in Iob [III 11-16]); HB VII 26 (um 800; Bodenseegebiet): Gregorius Magnus (
Moralia in Iob [IV 17-22]); HB VII 28 (2. Jahrz. 9. Jh.; Bodenseegebiet): Gregorius Magnus (
Homiliae in Hiezechielem [I]); HB VII 29 (a. 1034-1046; Konstanz [?]): Gregorius Magnus (
Homiliae in Hiezechielem [I]); HB VII 32 (2./3. V. 11. Jh.; St. Gallen [?]): Gregorius Magnus (
Dialogorum libri IV ); HB VII 39 (vor 839; Konstanz [?]): Beda Venerabilis (
In Proverbia Salomonis ); HB VII 41 (1. H. 9. Jh.; Bodenseegebiet): Beda Venerabilis (
Expositio Apocalypseos ,
Expositio Actuum apostolorum ,
Nomina regionum atque locorum de Actibus apostolorum ); HB VII 44 (3. V. 9. Jh.; Bodenseegebiet [Reichenau ?]): Hrabanus Maurus (
Commentarii in libros Paralipomenon ); HB VII 57 (1. V. 10. Jh.; St. Gallen):
Homiliarium Pauli Diaconi [Auswahl]; HB VII 61 (um 900; Bodenseegebiet): Smaragdus Sancti Michaelis (
Collectiones in epistolas et Evangelia ); HB VII 62 (Mitte oder wenig später 9. Jh.; Reichenau [?]):
Quadripartitus ; HB VII 64 (M. 9. Jh.; Bodenseegebiet): Eusebius Caesariensis (
Ecclesiasticae historiae [transl.: Rufinus]); HB XIV 1 (2. V. 9. Jh.; Echternach): Alcuinus (
Vita s. Willibrordi ); HB XIV 2 (1. H./2. Dr. 11. Jh.; Bodenseegebiet. 1. H. 10. Jh.; St. Gallen): Berno Augiensis (
Vita s. Udalrici ),
Sermones varii , Walahfridus (
Vita s. Galli ,
Vita s. Otmari ), Iso Sangallensis (
Miracula s. Otmari ); HB XIV 3 (2. V. 11. Jh.; Konstanz [?]): Johannes Diaconus (
Vita Gregorii Magni ); HB XIV 7 (4. V. 9. Jh.; Corvey [?]/Bremen [?]): Rimbertus Hamburgensis (
Vita s. Anskarii ); HB XIV 13 (3. V. 9. Jh.; Reichenau):
Passionale ; HB XIV 14 (2. H. 9. Jh.; Mailand):
Passionale und Legendar; HB XIV 15 (a. 839-850; Italien [Umbrien ?]):
Passionale ; HB XIV 16 (3. V. 11. Jh.; Konstanz [?]):
Passionale ; Cod. bibl. 2° 12a-c (um 730; Echternach [?]):
Psalterium Romanum ; Cod. bibl. 2° 21 (um 1060; Köln): Evangeliar; Cod. bibl. 2° 23 (a. 825-830; St-Germain-des-Prés):
Psalterium Romanum ; Cod. bibl. 2° 73 (3. V. 9. Jh.; Reims [?]):
Psalterium glossatum ; Cod. bibl. 4° 1 (2. H. 10. Jh./2. V. 11. Jh.; Niedersachsen): Evangeliar; Cod. bibl. 4° 2a-b (um 1000 oder 1030-1040; Köln): Evangeliar; Cod. bibl. 4° 7 (M. bis 3. V. 11. Jh.; Flandern [?]): Evangeliar; Cod. bibl. 4° 11 (um 1000; Regensburg/Salzburg): Evangelistar; Cod. bibl. 4° 32 (3. V. 10. Jh.; Süddeutschland/Essen [?]): Evangeliar; Cod. Don. 191 (M. 9. Jh.; Reichenau [?]):
Sacramentarium Hadrianum ; Cod. Don. B II 2 + Cod. fragm. 74 (um 800; Freising): Vollektionar [Fragmente]; Cod. Don. B II 3 (1. V. 9. Jh.; Bodenseegebiet):
Sacramentarium ; Cod. fragm. 5 (2. V. 10. Jh.; Mittelitalien [Ravenna ?]): Plenarmissale; Cod. fragm. 6 (7. Jahrz. 9. Jh.; St. Gallen):
Psalterium ; Cod. fragm. 21 (2. H. 10. Jh.; Süddeutschland): Sakramentar; Cod. fragm. 47 (2. Jahrz. 9. Jh.; Bodenseegebiet): Lektionarfragment (
Comes duplex ); Cod. fragm. 59 (um 800; Murbach [?]): Ps.-Hieronymus (
Commentarius in Evangelium Matthaei ); Cod. fragm. 64 (um 800; Maingebiet): Evangeliar; Cod. fragm. 65 (um 800; Northumbria): Psalterium; Cod. hist. 2° 402 (M. 9. Jh.; St. Gallen [?]): Cassiodorus (
Historia ecclesiastica tripartita ); Cod. iur. 4° 134 (2./3. V. 10. Jh.; St. Gallen [?]):
Lex Alamannorum , Ansegisus Fontanellensis (
Capitularium collectio ); Cod. theol. et phil. 2° 95 (2. V. [?] 9. Jh.; Reichenau [teilweise von Reginbert, ? 846, geschrieben]):
Vitae et passiones sanctorum ; Cod. theol. et phil. 2° 202 (a. 833-842; Würzburg): Augustinus (
De utilitate credendi ,
De gratia Novi Testamenti ); Cod. theol. et phil. 2° 208 (a. 785-798; St-Amand): Hieronymus (
Commentarii in Evangelium Matthaei ); Cod. theol. et phil. 4° 9 (2. V. 9. Jh.; Mainz): Gregorius Magnus (
Dialogorum libri IV ). Neben einem Bildteil wird der Katalog durch eine Signaturenkonkordanz, ein Abbildungsverzeichnis sowie Register der Personen, Sachen und Orte bzw. zum Buchschmuck, zur Ikonographie und zu den Einbänden und schließlich eine Liste der erwähnten Überlieferungszeugen erschlossen. Rez. von Jürgen Geiß in «Informationsmittel für Bibliotheken. Digitales Rezensionsorgan für Bibliothek und Wissenschaft» 25 (2017). (Michael Bachmann)
Riduci
Argomenti e indici Stuttgart, Cataloghi di manoscritti Actus apostolorum, Biblia sacra, FORTLEBEN Agiografia Anskarius (Anscharius, Ansgarius) Hammaburgensis et Bremensis archiepiscopus n. ca. 801, m. 3-2-865 Apocalypsis, Biblia sacra, FORTLEBEN Biblia sacra, FORTLEBEN Collectio vetus Gallica Collectio Weingartensis Epistolae catholicae, Biblia sacra, FORTLEBEN Epistolae Pauli, Biblia sacra, FORTLEBEN Evangelia, Biblia sacra, FORTLEBEN Evangelistaria, Capitularia Evangeliorum, Libri liturgici Gallus in Alamannia abbas m. 645 Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 Lectionaria, Libri liturgici Lex Alamannorum Missalia, Libri liturgici Otmarus Sangallensis abbas n. 689, m. 759 Predicazione Psalmi, Biblia sacra, FORTLEBEN Quadripartitus Reges, Biblia sacra, FORTLEBEN Reginbertus Augiensis bibliothecarius v. 806, m. 9-5-847 Sacramentaria, Libri liturgici Sacramentarium Gregorianum Hadrianum Udalricus (Uldaricus) Augustanus episcopus Willibrordus Traiectensis episcopus n. 658, m. 739 Alcuinus n. 730/735, m. 19-5-804 ,
Vita sancti Willibrordi Traiectensis episcopi (Domino eximio, venerabili atque laudabili Beornraedo archiepiscopo, humilis levita Alcuine salutem... Delatis ad nos vestrae excellentiae litteris, in quibus vestrum agnoscens in Domino studium et diuturnam in lege eius meditationem... Fuit in Brittannia insula, provintia Northanhumbrana, quidam pater familias genere Saxo et nomine Wilgils, religiosam in Christo cum coniuge et omni domu sua, sicut post signis patefactum est, vitam agens... ) Ansegisus Luxoviensis abbas n. 770 ca., m. 20-7-833 ,
Collectio capitularium Augustinus Aurelius, Fortleben ,
Confessiones Augustinus Aurelius, Fortleben ,
Contra adversarium legis et prophetarum Augustinus Aurelius, Fortleben ,
De diversis quaestionibus octoginta tribus (Omne verum a veritate verum est... ) Augustinus Aurelius, Fortleben ,
De utilitate credendi Augustinus Aurelius, Fortleben ,
Epistolae Augustinus Aurelius, Fortleben ,
Tractatus in Evangelium Iohannis Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Commentarius in Parabolas Salomonis Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Explanatio Apocalypsis (Exul ab humano dum pellitur orbe Iohannes) Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
In Acta apostolorum expositio Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
Nomina regionum atque locorum de Actibus apostolorum Berno Augiensis abbas n. 978 ca., m. 7-6-1048 ,
Sermones Berno Augiensis abbas n. 978 ca., m. 7-6-1048 ,
Vita Udalrici episcopi Augustani (Rev. patri Frideboldo... Mirae caritatis virtus... Egregius Christi confessor Udalricus ex Alamannorum prosapia exstitit oriundus. Cuius parentes... ) Cassiodorus Senator n. 485 ca., m. 580/585 ca. ,
Historia ecclesiastica tripartita [opus Socratis, Sozomeni et Theodoreti; translatio ex graeco] Clemens I papa pseudo, Fortleben ,
Epistola Clementis ad Iacobum [Rufino Aquileiensi interprete] Clemens I papa pseudo, Fortleben ,
Recognitiones [Rufino Aquileiensi interprete] Epiphanius Latinus saec. V/VI ,
Interpretatio Evangeliorum Eusebius Caesariensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Dialogorum libri IV Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Homiliae in Hiezechihelem Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 ,
Moralia in Iob Hartmotus Sancti Galli abbas v. 849, m. post 895 ,
Versus libris adiecti [tetrasticha 5, composita hexametris, plerisque leoninis, consonantibus tantum extrema syllaba uniuscuiusque hemistichii ] (Hos quatuor libros regum per nomina scriptos... Hoc ego psalterium, quod iure vocatur Hebreum... Hos Salamon libros Iesou claraeque Sophiae... Ezechihel et bisseni et Danihelque prophetae... Iste liber Pauli retinet documenta sereni... ) Hieronymus Stridonius pseudo, Fortleben ,
Commentarius in Evangelium secundum Marcum (Omnis scriba doctus in regno coelorum... Ego vero similis pauperculae viduae... ) Hieronymus Stridonius pseudo, Fortleben ,
Expositio quattuor Evangeliorum Hieronymus Stridonius, Fortleben ,
Commentarii in Evangelium Matthaei (Patrem dicendo se filios esse confitentur... ) Hieronymus Stridonius, Fortleben ,
Commentarii in Isaiam Hieronymus Stridonius, Fortleben ,
Epistolae Hrabanus Maurus n. 780 ca., m. 4-2-856 ,
Commentarium in librum Paralipomenon [una cum epistola praefatoria ad Ludovicum Germanicum ] (Cum saepius iam dudum per alios audirem in cultu pietatis vos esse devotissimum atque strenuissimum Dei famulum Adam, Seth - Decimus ab Adam Noe fuit, sicut in libro Geneseos manifeste ostensum est, et in capite Paralipomenon similiter emicat) Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 ,
Vita sancti Gregorii Magni (Gregorius genere romanus, arte philosophus... ) Iso Sangallensis monachus et magister n. 830 ca., m. 14-5-871 ,
Relatio de miraculis sancti Othmari (Hucusque virtutes et miracula... Cum b. viri corpusculum ab accessu popularis turbae... ) Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. ,
Homiliarium Rimbertus Hamburgensis et Bremensis archiepiscopus n. 830 ca., m. 11-6-888 ,
Vita Anskarii (Dominis sanctissimis... Diu per Domini gratiam pastoris boni munere... Cuius (al.: «Bb. patris Anskarii») religionis sanctitas, divina largiente gratia... ) Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Clementis Recognitiones [opus pseudo Clementis I papae; translatio ex graeco; cum prologo] Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Epistola Clementis ad Iacobum [opus pseudo Clementis I papae; translatio ex graeco] (Clemens Romanae ecclesiae praesul Iacobo Hierosolimorum episcopo. Quoniam sicut a beato Petro apostolo accepimus... ) Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica [opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco] (Peritorum dicunt esse medicorum Successiones sanctorum apostulorum) Smaragdus Sancti Michaelis Virdunensis abbas fl. 819-830 ca. ,
Collectiones epistolarum et evangeliorum de tempore et de sanctis (Quisquis amas typicos legis cognoscere sensus vitalesque cupis doctorum carpere fructus) Socrates Constantinopolitanus, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Sozomenus, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Theodoretus Cyrensis episcopus, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Theodorus de Tharso, Cantuariensis archiepiscopus n. 602, m. 19-9-690 ,
Poenitentiale Theodori [reportatio discipuli Umbrensium] Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 ,
Vita et miracula sancti Galli (Nisi me sanctarum auctoritas Scripturarum Cum praeclara ss. viri Columbani, qui et Columba, conversatio) Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 ,
Vita sancti Otmari (Finitis duobus libellis quos de vita et virtutibus beati Galli... Igitur Otmarus genere Alamannorum oriundus... )
Luoghi: Baviera Bodensee Bremen Corvey Echternach Essen Fiandre Francia Freising Germania Italia Köln Konstanz Liège/Luik Mainz Milano Murbach Northumbria Paris Ravenna Regensburg Reichenau Reims Saint-Amand-les-Eaux Salzburg Sankt Gallen Sassonia, Bassa Tours Umbria Würzburg
Manoscritti
Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Bibl. 2° 73 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Bibl. 2° 23 «Stuttgarter Bilderpsalter» Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Bibl. 2° 12a-c Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Bibl. 2° 21 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Bibl. 4° 2a-b Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Bibl. 4° 32 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Bibl. 4° 1 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Bibl. 4° 7 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Bibl. 4° 11 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Donaueschingen B II 2 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Donaueschingen B II 3 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Donaueschingen 191 (L.1) Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Fragm. 47 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Fragm. 59 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Fragm. 6 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Fragm. 21 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Fragm. 64 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Fragm. 65 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Fragm. 74 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Fragm. 5 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB II. 36 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB II. 46 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 8 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 13 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 61 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB II. 54 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 4 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 15 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB XIV. 2 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 57 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB XIV. 7 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 44 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 62 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB II. 35 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VI. 112 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB XIV. 14 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 17 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB XIV. 13 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 41 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB XIV. 3 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 32 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 1 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VI. 109 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 28 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 26 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB XIV. 1 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 9 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 25 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB XIV. 16 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VI. 113 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB II. 20 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 12 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 21 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 39 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 64 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 29 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB VII. 10 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB XIV. 15 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, HB II. 40 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Hist. 2° 402 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Iur. 4° 134 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Theol. et phil. 2° 95 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Theol. et phil. 2° 202 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Theol. et phil. 2° 208 Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Theol. et phil. 4° 9 Risorse esterne collegate Informationsmittel für Bibliotheken 2017
Scheda N: 39 - 11258
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-die-vorromanischen-handschriften-der-württembergi/718124
*
Augusto Campana Due nuovi codici nonantolani nella Biblioteca Vaticana Augusto Campana Scritti cur. Rino Avesani - Michele Feo - Enzo Pruccoli , Roma, Edizioni di storia e letteratura 2017 (Storia e letteratura. Raccolta di studi e testi 241) pp. XVI-595, 599-994, II 137-56
Abstract
Studio già edito in «Atti e Memorie della Deputazione di storia patria per le antiche Provincie modenesi» s. VIII 5 (1953) 363-82. Sono descritti due codici originari dell'abbazia benedettina di Nonantola: ms. Vat. Ott. lat. 2359, che in origine costituiva una sola unità (il quaternione finale, peraltro mutilo, forma il manoscritto 2248 della Biblioteca universitaria di Bologna), databile alla prima metà del Mille e contenente l'
Historia ecclesiastica eusebiana
nella traduzione di Rufino di Aquileia con il completamento di quest'ultimo; ms. Vat. lat. 5051, coevo del precedente e che trasmette i
Libri prognosticorum futuri saeculi di Giuliano di Toledo, seguiti da diversi testi patristici in massima parte di Efrem Siro. L'origine nonantolana di ambedue riceve ulteriori conferme dalle corrispondenze inventariali antiche (a partire dal catalogo redatto nel 1331). (Giovanni Fiesoli)
Riduci
Argomenti e indici Manoscritti
Scheda N: 41 - 6037
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-due-nuovi-codici-nonantolani-nella-biblioteca-vat/753559
*
Carmen Cardelle de Hartmann Der mozarabische Blick auf die Geschichte: Tradition und Identitätsbildung Die Mozaraber. Definitionen und Perspektiven der Forschung cur. Matthias Maser - Klaus Herbers , Berlin-Münster, LIT-Verlag 2011 (Geschichte und Kultur der Iberischen Welt 7) pp. XVI-244, 39-63
Abstract
Per comprendere la visione storica e l'idea di identità dei Mozarabi è opportuno guardare alle letture più frequentate nell'alto medioevo spagnolo tanto dai cristiani quanto dai musulmani. In particolare si esaminano le opere storiografiche: il
Chronicon di Isidoro, la traduzione di Rufino dell'
Historia ecclesiastica di Eusebio e quella di Egesippo dell'opera di Flavio Giuseppe (ma anche, pur meno frequentemente, Orosio e il
Chronicon di Girolamo), valutando la loro frequenza nei cataloghi delle biblioteche mozarabe. Questo esame preliminare serve come introduzione alla trattazione, che analizza due importanti opere storiografiche della Spagna mozaraba, anonime: la
Chronica Byzantia-Arabica dell'anno 741 e la
Chronica Muzarabica , che vengono presentate nei contenuti, nella forma e negli scopi, cercando di individuarne pubblico e ricezione, oltre che caratteristiche e differenze. (Marianna Cerno)
Riduci
Argomenti e indici Chronica muzarabica (Era DCXLVIIII Romanorum LVII Eraclius imperio coronatur... ) Chronica Byzantia Arabica (Reccaredus moritur anno regni XV expleto) Eusebius Caesariensis, Fortleben ,
Chronica Eusebius Caesariensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica Hegesippus pseudo, Fortleben ,
Historiae libri V [Flavii Iosephi librorum de bello Iudaico versio latina] Hieronymus Stridonius, Fortleben ,
Chronici Eusebiani canonum versio Latina ad Gallienum et Vincentium Iosephus Flavius, Fortleben ,
De bello Iudaico Isidorus Hispalensis episcopus n. 560 ca., m. 4-4-636 ,
Chronica Orosius Paulus, Fortleben ,
Historiae adversum paganos Rufinus Aquileiensis, Fortleben ,
Historia ecclesiastica [opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco] (Peritorum dicunt esse medicorum Successiones sanctorum apostulorum)
Scheda N: 33 - 1064
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-der-mozarabische-blick-auf-die-geschichte-traditi/618559