Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 302
Leggendario (seconda parte, complementare al ms. Conv. Soppr. 303), con diversi aggregati per lo più agiografici
prov. Firenze, S. Salvi, abbazia CVUOSB; Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB Il codice è composto da un leggendario principale, cui si aggiunge a breve distanza di tempo la seconda unità e si assemblano in seguito frammenti varii; l'indice che occupa il f. 320, comprensivo dell'intero contenuto e di epoca vicina, dimostra che l'operazione avvenne precocemente. Come dichiara la doppia nota di possesso nel margine superiore del f. 1 (Monasterii sancti Salvii prope Florentiam - Nunc autem est monasterii Vallis Umbrose ), il codice appartenne dapprima a S. Salvi, per cui forse fu prodotto: il patrono è infatti uno dei pochi santi ritratti nella relativa iniziale. In ogni caso, l'origine è fiorentina e probabilmente da collegarsi al ms. 303 dello stesso fondo, il cui programma agiografico è complementare.
U.C. I ; sec. XII terzo quarto; orig. Firenze, S. Salvi, abbazia CVUOSB; prov. Firenze, S. Salvi, abbazia CVUOSB I. ff. 1-267v Leggendario (29 giugno - 27 novembre)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Molti dei testi ricevono una successiva scansione marginale in lectiones , in numero variabile fra tre e dodici. 1. ff. 1-6v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliinc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Hostiensi miliario secundo, ubi prestantur beneficia eorum assidue fideliter poscentibus, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugnonote Suddivisa in sei lezioni. 2. ff. 6v-8 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6654-6649 [epil.])
epilogo
, additamentum tit. Item epistola Marcelli discipuli Petriaddit. inc. Ego Marcellus discipulus domini mei apostoli Petri que vidi scripsi inc. Erat tunc temporis Rome Petrus et Paulus doctores Christianorum - expl. alter cruce alter gladio necati sunt epil. inc. Desertus igitur Nero non post multos tunc dies - expl. passi sunt sub die tertio kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugnonote Il testo è contato come settima lezione. 3. ff. 3-13 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauliprol. inc. Paulus hebraice ammirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperum percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus, imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 30 giugnonote Il testo è suddiviso in lezioni: conclude la settima e arriva a cominciare l'undicesima. 4. ff. 13-14v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglionote Il testo completa l'undicesima lezione e contiene la dodicesima. 5. ff. 14v-19 - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7332)
tit. Passio sancti Romuli episcopi et martyrisinc. Cum beatus Petrus apostolorum princeps ecclesiam sibi a Christo commissam cupiens augere - expl. quorum corpora Christiani colligentes cum aromatibus condientes simul ad radices montis sepelierunt miliario minus ab urbe uno in pace Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglionote Suddivisa in otto lectiones . 6. ff. 19-21 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , I 10 (vita di Fortunato) (= BHL 3088)
tit. Vita sancti Fortunati episcopiinc. Fuit vir vite venerabilis Fortunatus nomine Tudertine ecclesie antistes - expl. et apud mortua sua ossa perseverat Fortunatus Tudertinus episcopus : Vitanote Non è indicata una data, e non vi sono riscontri negli altri codici laurenziani per una collocazione nei primi giorni di luglio. Suddivisione in dodici lectiones . 7. ff. 21-22 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sancte Felicitatis martyrisinc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglionote Divisa in tre lezioni. 8. ff. 22-24 - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix quinto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 13 luglionote La data è posticipata di un giorno. Divisione in tre lectiones . 9. ff. 24-26v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL S 290 d [inc.])
tit. Vita sancti Alexii confessoris urbis Romeinc. Fuit vir nomine Euphemianus bene confidens et timens Deum in civitate Roma - expl. dabit ei Dominus retributionem in omni opere bono super omnes qui sperant in eo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglionote Il testo è diviso in tre lezioni. 10. ff. 26v-27v - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Passio sancte Praxedisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo supradicto - expl. sepelivi iuxta patrem suum in cimiterio Priscille via Salaria, ubi usque hodie florent orationes eius in saecula saeculorum Praxedis Romana virgo : Passiodata liturgica 21 luglio 11. ff. 27v-28v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Vita sancte Marie Madgaleneinc. Narrat Iosephus de Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum eterno Patre et Sancto Spiritu idest eternus vivit et gloriatur et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio (non indicata)note Suddivisa in otto lezioni. 12. ff. 28v-33 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii cesaris veniens Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano cesare die decima kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglionote Suddivisa in dodici lezioni. 13. ff. 33-35v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli fratris Iohannis evangelisteinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglionote Suddivisa in lezioni: resta visibile a margine la numerazione delle prime sette. 14. ff. 35v-38 - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (cfr. BHL 1773 [inc.])
tit. Passio sancti Christofori martyrisinc. Passio sancti Christophori martyris sub die octavo kalendas augustas qui fuit passus sub Dagno imperatore - expl. in eadem hora misit litteras in universas provincias regni sui ut paverent et timerent Christum filium Dei, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio 15. ff. 38v-40v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Affricano et genere et patria Affer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglionote Il testo è diviso in tre lezioni. 16. ff. 39v e 40 - Liber pontificalis , estratti dai capp. 42 (Innocenzo) e 15 (Vittore)Innocentius I papa Victor I papa m. 199 : Vitadata liturgica 28 luglio (non indicata)note Nel margine dei due fogli affrontati un'altra mano copia estratti sui due papi venerati nella stessa data liturgica dei protagonisti della passione: in particolare per Innocenzo il testo corrispondente alle pp. 220 ll. 1-4 e 222 ll. 5-10, per Vittore alla p. 137 ll. 1-6 e 9-10 dell'edizione Duchesne. 17. ff. 40v-41 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricisexpl. pax dabitur ecclesiis Christi, quod factum est Domino Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria et potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum - inc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Christianorum necati sunt Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglionote Suddivisa in nove lectiones . 18. ff. 41-42 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis episcopiinc. Fuit autem temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalis celebratur IIII kal. augusti ad laudem et gloriam nominis Dei usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 19. ff. 42-43 - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Senneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decimo kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Come sempre, la prima parte della passione riguardante Policronio è trascritta senza soluzione di continuità con il testo seguente, che concerne propriamente i due santi della titolatura. 20. ff. 43-44v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. iusserunt sibi Xixtum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Copiata di seguito al testo precedente, senza titolatura propria; si interrompe una frase dopo rispetto all'explicit riportato in BHL. 21. ff. 44v-45v - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (= BHL 5106)
tit. Passio sanctorum Machabeoruminc. Contigit autem septem fratres cum matre sua apprehensos compelli - expl. novissime autem et post filios mater consumpta est Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agostonote Divisa in quattro lezioni. 22. ff. 45v-47vtit. Sermone sui Maccabei attribuito ad Agostinonote Comprende le lezioni dalla quinta all'ottava in continuità con il testo precedente. 23. ff. 47v-52 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pape et martyrisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Sixtum episcopum VIIII kalendarum septembris Valeriano tertio et Gallieno secundo consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agostonote Suddivisa in dodici lectiones . 24. ff. 52-54 - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephani protomartyrisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus - expl. quem periclitanti mundo aperire dignatus est in Domino Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agostonote Suddivisa in tre lezioni. 25. ff. 54-56 - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario] (= BHL 7858)
tit. Miraculum de translatione sancti Stephani protomartyrisinc. Factum est autem cum esset reconditum corpus sancti Stephani - expl. septuaginta namque et tres tunc a variis languoribus curati sunt homines, ad gloriam Dei Patris omnipotentis et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 26. ff. 56-58 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sanctorum martyrum Xisti, Felicissimi et Agapitiinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis attenuat potius quam explicat sermo - expl. sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimeterio Pretextati sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agostonote Suddivisa in sette lezioni. 27. ff. 58-60 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sancti Donati episcopi et martyrisinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. quorum corpora collecta sunt a Christianis et sepulta sunt sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agostonote Suddivisa in otto lezioni. 28. ff. 60-61v - Passio sancti Donati Euroeae in Epiro ep. (= BHL 2304)
tit. Item alii sancti Donati episcopiinc. Temporibus Theodosii principis in provincia Ophyrum et a veteris civitatem - expl. ubi draconem occiderat et designavit oratorii domum sibi ad sepulturam Donatus Euroeae in Epiro ep. : Vitadata liturgica 7 agostonote Omessa l'ultima frase del testo. Si rimanda in calce all'ultimo foglio ad un altro passionale non meglio precisato per Ciriaco, Largo e Smaragdo. 29. ff. 61v-64v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] - 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii archidiaconiinc. Postquam beatus Sixtus urbis Rome episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. sepelierunt eum in cripta via Tyburtina in predio Cyriace vidue in agro Verano quarto iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agostonote Suddivisa in sette lectiones . 30. ff. 64v-66v - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. Sanctus Ypolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. sicque coronam martyrii percipere meruerunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agostonote Divisione in undici lezioni. 31. ff. 66v-67 - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassiani martyrisinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata proncumatis etiam iocunditatem commendans - expl. Passus est autem beatissimus Cassianus sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agostonote Il testo è contato come dodicesima lezione in continuità con il precedente. 32. f. 67r-v - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Passio sancti Eusebii presbyteriinc. Eodem tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constantio augusto - expl. cessavit persecutio non tamen multum tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 14 agostonote Divisa in tre lectiones . 33. ff. 67v-69v - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti martyrisinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agapitus - expl. multi paganorum crediderunt Christum Deum per famulum Dei Agapitum per eundem Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agostonote Suddivisa in tre lezioni. 34. ff. 69v-72 - Passio sancti Magni Tranensis ep. mart. (= BHL S 5171 b)
prol.tit. Passio sancti Magni episcopi et martyrisprol. inc. Omnia que a sanctis facta leguntur si quis voluerit studiose requirere - expl. quoniam ipsi Deum videbunt inc. Beatissimus autem athleta Christi Magnus huius vocem audiens meditabatur - expl. celebratur autem natalis eius die XIIII kalendarum septembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Magnus Tranensis ep. mart. : Passiodata liturgica 19 agostonote Divisa in tre lezioni. La premessa non è distinta dalla narrazione. 35. ff. 72-75v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
tit. Passio sancti sancti Bartholomei apostoliinc. Indiae tres esse ab hystoriographis asseruntur - expl. et perfectis plurimis bonis operibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agostonote Suddivisa in almeno dieci lezioni visibili. 36. ff. 75v-76v - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3321)
tit. Passio sancti Genesii martyrisinc. Imperante Dioclitiano erat per annos quattuor insecutio ecclesiarum et maxime omnes episcopi et sacerdotes persecutionem patiebantur - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octavo kal. septembris eodem Dioclitiano quater consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto 37. ff. 76v-83 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
tit. Vita sancti Augustini episcopi et confessorisinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africe civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivens et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Suddivisa in dodici lectiones . 38. f. 83r-v - Passio sanctorum Felicis et Adaucti Romae mart. (= BHL 2878)
tit. Passio sanctorum Felicis et Audactiinc. Rome via Ostiensi miliario secundo ab urbe beatissimorum Felicis et Adaucti - expl. compleverunt autem martyrium suum III kalendas septembris Felix et Adauctus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 30 agostonote Suddivisa in tre lezioni. A margine la stessa mano che aveva copiato gli estratti dal Liber pontificalis ai ff. 39v-40 rimanda per Giuliano alla fine del manoscritto: segno che il suo intervento fu successivo all'assemblamento delle unità che compongono il codice. 39. ff. 83v-86 - Passio sancti Terentiani Tudertini ep. mart. (= BHL 8003)
prol.tit. Passio sancti Terentiani episcopi et martyrisprol. inc. Anno Cesaris Augusti quadragesimo secundo - expl. qui ad palmam martyrii taliter pervenit inc. Regnante Adriano imperatore in urbe Roma - expl. et multa ibidem miracula operantur usque in presentem diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat Deus in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Terentianus Tudertinus ep. mart. : Passiodata liturgica 1 settembrenote Divisa in due lezioni. Il prologo non è distinto dalla narrazione. 40. ff. 86-87 - Passio sancti Reguli Afri ep. (cfr. BHL S 7102 a)
tit. Passio sancti Reguli archiepiscopi et martyrisinc. Beatissimus ergo Regulus sicut viri eruditissimi tradiderunt - expl. multa invalidi expectant eius beneficia ut valentes fiant, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Regulus Afer ep., Lucae cultus : Passiodata liturgica 1 settembrenote Il testo è contato come terza lectio in continuità con il precedente. 41. ff. 87-94 - Passio sancti Hadriani et soc. Nicomediae mart. (= BHL 3744)
tit. Passio sancti Adriani martyrisinc. Factum est in secunda interrogatione Maximiani tyranni ut egrederentur persecutores Nicomediorum - expl. multitudo autem virorum abrenuntiantes omnibus que sunt seculi et serviebant Domino, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hadrianus et soc. Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 8 settembre 42. ff. 94-97 - Hieronymus Stridonius pseudo , De nativitate sanctae Mariae (= BHL 5345 [prol. I] - 5344 [prol. II] - 5343)
prol.tit. Hieronimi Cromati et Heliodoro episcopis de nativitate sancte Marieprol. I inc. Petitis a me petitiunculam - expl. quantum ad sensum pertinet huius prephationem habuisse prol. II inc. Petitis a me ut vobis rescribam quid mihi de quodam libello videatur - expl. aut consequenter scribi potuerunt inc. Igitur beata et gloriosa semper virgo Maria ex regia stirpe - expl. et peperit filium suum primogenitum sicut sancti evangeliste docuerunt Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in Trinitate perfecta unus Deus in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vita + miraculadata liturgica 8 settembrenote Il testo è suddiviso in otto lectiones . 43. ff. 97v-98vtit. Sermone per la festa di S. Salvio attribuito ad Ambrogio 44. ff. 98v-100v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7469)
tit. Vita beati Salvii episcopiinc. Licet sit studium historiarum seriem prosequi - expl. nam post dies viginti duo filii regis superius nominati obierunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 10 settembre (non indicata)note Tra i ff. 99 e 100 è allegata una cartula a integrazione del testo. Suddivisione in dodici lezioni. 45. ff. 100v-108v - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. (= BHL 2666)
tit. Passio sanctorum martyrum Proti et Iacincti et sancte Eugenieinc. Septimo consulatu suo Commodus imperator direxit Philippum illustrissimum virum ad Egyptum - expl. quod nomen Domini nostri Iesu Christi et Spiritus Sancti in ipsis laudibus resonabant. Gloriam Patri et Filio et Spiritui Sancto et nunc et semper et in saecula saeculorum Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre 46. ff. 108v-109v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti ubi hodieque orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembrenote Suddivisa in quattro lectiones . 47. ff. 109v-110v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Passio sancti Cipriani episcopiinc. Imperantibus Valeriano quater et Gallieno ter consulibus tertio kalendas septembris Cartagine - expl. passus est autem beatissimus Cyprianus martyr die octavodecimo kalendarum octobrium sub Valeriano et Galieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembrenote Il testo comprende le lezioni dalla quinta all'ottava in continuità con il precedente. 48. ff. 110v-112 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo Constantinus Augustus contra Maxentium tyrannum properavit ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo suscepit miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto omnipotenti Deo per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembrenote Suddivisa in nove lectiones . 49. ff. 112-116v - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4988)
tit. Passio sanctorum martyrum Lucie et Geminianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani anno tertiodecimo imperii eorum in urbe Roma seva persecutio advenit - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die sextadecima kal. octobris, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre 50. ff. 116v-122v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL S 5691 [prol. I] - BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. I inc. Mattheus apostolus et evangelista qui interpretatur donatus - expl. requiescit in montibus Parthorum prol. II inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera succurrant medicine inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethyopiam - expl. ad confessionem beati apostoli Matthei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote È aggiunto in principio un prologo supplementare, mentre il prologo abituale, così come l'epilogo, è copiato indistintamente dal testo. Suddivisione in nove lectiones . 51. ff. 122v-126 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
carmen tit. Passio sanctorum Mauritii et sociorum eiusinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et per infinita saecula saeculorum Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembrenote Divisa in otto lectiones . 52. ff. 126-129v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1970)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas festinare contendat inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. que enarrare longum est que per eos Dominus ad laudem nominis sui prestat fieri usque in hodiernum diem, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote Suddivisa in otto lezioni. 53. ff. 129v-134v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Vita beati Hieronimi presbyteri et confessorisinc. Plerosque nimirum illustrium virorum non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembrenote La prima parte fino a compendiosa brevitate poterunt scire , come spesso avviene nei manoscritti qui censiti, è isolata come prologo. Il testo è diviso in dodici lezioni. 54. ff. 134v-142 - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Vita sancti Remigii episcopivita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitate - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum defereretur ad sepulturam - expl. et universa sancta civitate Ierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice DCCCLII - expl. obmisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus abundantissime claret - expl. cum omni gaudio celebremus diei solemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia eterne vite perpetua claritate Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Tra ciascuna delle parti si va a capo (rispettivamente ai ff. 139v, 140v, 141), ma lo stesso avviene anche in altri punti del testo. Suddivisione in otto lectiones . 55. ff. 142-147v - Vita sancti Marci papae (cfr. BHL 5293)
prol.,
epilogo
tit. Vita sancti Marci papeprol. inc. Crebris me, Iohannes sancte Romane ecclesie cardinalis - expl. atque non macriloga, sed brachiloga narratione describam inc. Marcus igitur stegmate Romanus cuius pater Priscus nuncupabatur - expl. idem quoque cilicium in altare prefati Marci pontificis actenus cernitur, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Marcus papa : Vitadata liturgica 7 ottobrenote Divisa in tre lezioni. 56. ff. 147v-148v - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. Passio sancte Reparate virginisinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino octavo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobrenote Suddivisa in otto lezioni. 57. ff. 148v-151v - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2178)
tit. Passio sancti Dionisii martyrisinc. Post beatam et gloriosam resurrectionem Domini nostri Iesu Christi - expl. VII idus octobris sub Domitiano imperatore apud Gallias Parisius civitate, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobrenote Sono numerate quattro lectiones dalla quinta alla dodicesima: incoerenza che si spiega forse con l'inversione tra questo testo e il successivo (che solitamente lo precede nei passionali, e qui comprende proprio quattro lezioni) e l'adesione a un modello per la suddivisione ove l'ordine era invece rispettato. 58. ff. 151v-153 - Passio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (= BHL 2265)
tit. Passio sancti Domnini martyrisinc. Tempore Maximiani imperatoris facta est persecutio magna super Christianorum genus - expl. sanctus vero Domninus depositus est septimo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passiodata liturgica 9 ottobrenote Suddivisione in quattro lectiones . 59. ff. 153-156v - Vita sancti Cerbonii Populonii ep. (= BHL 1728)
prol.tit. Vita sancti Cerbonii episcopi Populonie civitatisprol. inc. In divinis hystoriis sanctorum sacra digesta excolitur - expl. et soli Deo mente et spiritu adheserunt inc. Beatus namque Cerbonius, sicut prisci catholici viri tradiderunt - expl. conversi sunt ad viam rectam quae est Christus, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Cerbonius Populonii ep. : Vitadata liturgica 10 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 60. ff. 156v-159 - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calixti pape et martyrisinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum eum [corr. est] in eadem civitate sub die XIIII kal. novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobrenote Suddivisa in otto lectiones . 61. ff. 159-163 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. Vita sancti Galli abatisinc. Cumque perclara sanctissimi viri Columbani qui et Columba conversatio per omnem Hyberniam celebris haberetur - expl. cave ne omnino alicui dixeris donec videas gloriam Dei Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vitadata liturgica 16 ottobrenote Testo incompleto: l'explicit corrisponde al cap. XI (= PL 114,988A), come nel ms. Edili 132 e in altre copie qui censite. Suddivisione in dodici lectiones . 62. ff. 163-166 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. In natale sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiocensis extitit - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivens et regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobrenote Suddivisa in otto lezioni. 63. ff. 166-175v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
prol.tit. Prologus beati Hieronimi in vita sancti Hylarionisprol. inc. Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scylleos canes obturata aure transibo inc. Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerit Hilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata)note Suddivisa in dodici lectiones . 64. ff. 175v-180v - Passio sanctarum Ursulae et sociarum Coloniae v. mart. (= BHL 8428-8429-8430)
tit. Natale sanctarum XI milia virginumitem I inc. Regnante Domino nostro Iesu Christo cum post passionem suam - expl. factum est tripudium devote congratulationis patriarcharum et confessorum item II inc. Ut etiam Colonia illa beata et incomparabili hoc thesauro beatior - expl. benedixit filiis tuis in te item III inc. Erat autem de eodem sanctarum virginum contubernio quedam nomine Cordula - expl. vel novissime sortis municipatum capiamus, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et gloriatur Deus per immortalia saecula saeculorum Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre (non indicata)note Le tre parti si susseguono indistintamente. 65. ff. 180v-186v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Passio sanctorum Crisanti et Darieprol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit pervenire - expl. omnibus qui in Christo credituri sunt profuturam inc. Polemius vir illustrissimus Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et gloria perpetue corone suscepit Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobrenote Suddivisa in otto lezioni. 66. ff. 186v-188 - Passio et translatio sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL S 2164 a)
prol.tit. De miraculis sanctorumprol. inc. Gloriosissimorum martyrum triumphos venerari pie devotionis est - expl. ad laudem ipsius preconari laudabile est inc. Eo itaque tempore quo beatus Stephanus Romane preerat ecclesie - expl. ut celica demum gaudia eorum suffragiis cum supernis civibus percipere mereantur, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Passio + translatiodata liturgica 25 ottobrenote La data propria di questi santi è il 1° dicembre, ma come spesso accade essi formano un'unica sequenza con Crisanto e Daria. 67. ff. 188-189 - Miracula sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL 2165)
tit. De triumphis sanctoruminc. Sanctorum Diodori et Mariniani sociorumque revelationis tempore sue Deus dignatus est miracula ostendere - expl. et post paucos dies pristine est sanitati redditus Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Miraculadata liturgica 25 ottobrenote Come in altre manoscritti laurenziani, il testo si arresta prima dell'explicit indicato in BHL. 68. ff. 189-192 - Drugo Sancti Miniatis abbas v. 1008-1024 , Passio sancti Miniatis martyris (= BHL 5967)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. Seviente per universum pene orbem rabie Deciana - expl. cuncta ergo que postulant ab ipso impetrabunt pro quo strenue certando gloriosum sanguine fuderunt, cui est honot et gloria in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobrenote Nella rubrica è eraso il numero che precedeva kal. nov. e che doveva collocare il testo nella data abituale, comprovata anche dalla posizione interna alla raccolta. 69. ff. 192-197v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7752-7750-7751)
prol., additamentum tit. Passio sanctorum apostolorum Simonis et Iudeprol. inc. Symon zelotes qui interpretatur zelus - expl. eius natalitium celebratur V kalendas novembris inc. Symon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem gesta apostolorum Abdias episcopus Babylonis - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata)note L'appendice non è distinta dal testo. Suddivisione in otto lectiones . A margine viene indicato il punto nel quale si tratta di Eufrosino. 70. ff. 197v-200 - Vita sancti Germani Capuani ep. (= BHL 3465)
prol.tit. Vita sancti Germani episcopi et confessorisprol. inc. Campanie tellus sicut ad proferendas multimodi generis fructus opima est - expl. ut ab ipso fuerant digesta interserens inc. Beatus igitur Germanus patre Amantio, matre Iuliana Capuanis civibus editus - expl. post abstinentiam et lamenta numquam finienda gaudia susceperunt regnaturum cum Deo, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Germanus Capuanus episcopus m. 30-10-541 ca. : Vitadata liturgica 30 ottobrenote Il prologo è indistinto dal testo. Divisa in tre lezioni. 71. ff. 200-202v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (= BHL 1511)
tit. Passio sancti Cesarii martyrisinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit furore arreptus - expl. ubi orationes eorum florent usque in hodiernum diem, regnante Iesu Christo Domino nostro in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembrenote A margine la stessa mano che aveva segnalato Eufrosino entro la precedente passione di Simone e Giuda rimanda appunto ad essa. 72. ff. 202v-203v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Passio sanctorum martyrum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi vocatus episcopus dilectissimis fratribus et universis plebibus suis - expl. in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembrenote Divisa in otto lezioni. 73. ff. 203v-208 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Passio sanctorum IIII cononatoruminc. Tempore illo Dioclitianus Augustus perrexit Pannonias ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino et Salvatore nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembrenote Suddivisione in lectiones (apparentemente tre). 74. ff. 208-210 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. et variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembrenote Suddivisa in otto lectiones . 75. ff. 210-214 - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4228)
prol.tit. Sermo de ycona Domini [marg. a. m. sancti Athanasii]praeamb. inc. Apud Caesaream Cappadocie urbem maximam convenientes de plurimis Asie urbibus - expl. temporibus Constantini iunioris et Hyrene uxoris eius prol. inc. Dilectissimi cuncti ecclesie filii mentis vestre oculos simul et aures erigite - expl. est autem huiusmodi series narrationis illius inc. Quedam civitas est in Syrie partibus infra terminos Sydonis et Tyri posita Berittus vocata - expl. et qui aliter crediderit vel senserit a liminibus ipsius sancte procul pellatur ecclesie. Christo itaque Domino Salvatori cum Patre Sanctoque Spiritu (...) absque fine et initio optinet imperium Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculadata liturgica 9 novembrenote Il preambolo e il prologo, a differenza che in altri codici qui descritti, sono tra loro distinti, ma la cesura cade in anticipo, accorpando l'ultimo periodo del preambolo al prologo; questo, inoltre, si lega senza interruzione alla narrazione. Come sempre nei laurenziani, invece, la parte finale si presenta differente rispetto agli estremi della BHL (cfr. il ms. Edili 132). 76. ff. 214-223v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol., ep.ded.
tit. Epistola Severi ad Desiderium de vita sancti Martini - Vita sancti Martini episcopi et confessorisep. ded. inc. Severus Desiderio fratri karissimo salutem - expl. loquatur materiam, non loquatur auctorem prol. inc. Plerique mortalium studio et glorie seculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabarie Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Suddivisa in undici lectiones . Al f. 217v la stessa mano già intervenuta ai ff. 39v-40 aggiunge a margine qualche riga su un miracolo compiuto da Martino, cui è premessa la rubrica Resuscitatio tertii mortui . 77. ff. 223v-224v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL 5613)
tit. Epistola Severi de transitu beati Martini episcopiinc. Martinus gloriosum obitum suum longe ante prescivit - expl. me hec scribentem respicit, te legentem Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo è numerato come dodicesima lectio in continuità con il precedente. 78. ff. 224v-225 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b - BHL 5620)
tit. Epistola Severi de transitu sancti Martinipars I inc. Archadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonorum episcopus - expl. et cives Turonici tripudiantes cum sanctissimi viri corpus ad urbem Turonis sunt regressi pars II inc. Quod si quis requirit cur post transitum Gratiani episcopi - expl. anni quadringenti duodecim computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Le due parti sono copiate di seguito. 79. ff. 225-226v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622-5623)
tit. Item transitus sancti Severini episcopi - Epistola sancti Ambrosii - Miraculum de translatione sancti Martiniitem II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus hystoriam explicare item IV inc. Opere pretium est etiam illud inserere lectioni - expl. aut factum certe cognovimus silere nequivimus, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata) 80. ff. 226v-227v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Vita sancti Britii episcopi et confessorisinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria, honor, laus, imperium una cum eterno Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata)note Suddivisa in otto lezioni. 81. ff. 227v-231v - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3175 b)
prol.tit. Vita sancti Frigdiani episcopiprol. inc. Summe Trinitati, Patri Filioque Spiritui Sancto omnis creatura laudes debitas reddat - expl. sine dubio fore censemus arbitrandum inc. Beatus vero Frigdianus, sicut prisci catholici tradiderunt, ex Hibernia Scotie insula oriundus extitit - expl. procul dubio eius petitioni annuitur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembrenote Il testo e la narrazione sui miracoli che segue, distinta solo andando a capo, sono suddivisi in dodici lectiones . 82. ff. 231v-234 - Miracula sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 d)
inc. Sed ne tanti patris digna preconia silentio tegere videamur - expl. qui talia per famulum suum beatum Frigdianum episcopum operari dignatus est et operatur et usquequo hic mundus steterit operabitur Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Miraculadata liturgica 18 novembre 83. ff. 234-242 - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginis et martyrisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembrenote Il testo è suddiviso in dodici lezioni; al suo interno è inoltre segnalata la parte riguardante Tiburzio e Valeriano, a sua volta divisa in tre lezioni. 84. ff. 242-248v - Ionas Bobiensis fl. 618-659, m. post 659 , Vita sancti Columbani (= BHL 1898)
tit. Vita sancti Columbani abbatisinc. Columbanus etenim qui Columba est hortus Hybernia insula extremo oceano sita; hanc Scottorum gens incolit - expl. nequaquam enim claves a me nocte hac discesserunt Columbanus (al. Columba) Luxoviensis et Bobiensis abbas n. 543 ca., m. 23-11-615 : Vitadata liturgica 23 novembrenote La copia si interrompe con la fine del fascicolo, all'interno del cap. 28 (= PL 87,1027D). Non pare che la circostanza sia da attribuirsi alla perdita di un fascicolo successivo, poiché la numerazione prosegue regolarmente (dal XXXI al XXXII) e la passione di Clemente ha inizio con il nuovo foglio senza alcuna mutilazione. Sono indicate otto lectiones . 85. ff. 249-251v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis pape et martyrisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et benedicitur Christus filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre 86. ff. 251v-252v - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
tit. Miraculum sancti Clementis de puero reservatum in mareprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. nunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, cui est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre 87. ff. 252v-254v - Passio sancti Chrysogoni Aquileiae mart. (= BHL S 1795-1795 a)
epilogo
tit. Passio sancti Grisogoni martyrisinc. Pretextati illustris viri filiam Anastasiam legimus a Grisogono viro Christianissimo eruditam - expl. a sancto Zoilo presbytero V kal. easdem epil. inc. Ceteras sanctorum actiones prolixitatis nimietate pretereo et carptim per amicas ad ipsius Anastasie finem attingo Chrysogonus Aquileiae mart. : Passiodata liturgica 24 novembrenote Al normale explicit si aggiunge la frase di collegamento alla parte seguente della passione ciclica (come registrato anche al n° 401 b), che comprende il gruppo di santi legati ad Anastasia. 88. ff. 254v-256v - Passio sanctarum Agapes, Chioniae et Irenes Thessalonicae v. mart. (= BHL 118)
inc. Sanctarum itaque Cyonie, Yrene et Agapes Dioclitianus rumore comperto - expl. passe sunt autem Agape et Cyonia quarto nonarum aprilis et in ipsis nonis Yrene apud Saloniam Maximiano ter consule Agape, Chionia et Irene virgines Thessalonicae martyres m. 304 : Passiodata liturgica 24 novembrenote Questa sezione della passione segue la precedente senza titolatura propria, solo andando a capo; le due successive sono invece copiate di seguito a questa senza distinzione. 89. ff. 256v-259 - Passio sanctae Theodotae cum tribus filiis mart. Niceae (= BHL 8093)
inc. Revertente autem imperatore Dioclitiano apud Syrmium a Macedonia - expl. passa est autem in provincia Bythinie apud urbem Nicenam cum tribus filiis suis sancta Theodote sub die IIII nonarum augustarum Theodota cum tribus filiis Niceae mart. : Passiodata liturgica 24 novembre 90. ff. 259-260v - Epistolae et acta sanctae Anastasiae in insula Palmaria mart. (= BHL 401)
inc. Igitur ut supra dictum est tradita sancta Anastasia prefecto Ylirici - expl. in domo Apollonie septimo idus septembris in eadem basilica in qua operatur beneficia sua Dominus ad laudem nominis sui usque in finem saeculi Anastasia in insula Palmaria martyr : Actadata liturgica 24 novembre 91. ff. 260v-264 - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Vita sancti Prosperi episcopiprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. quam ipse olim in honore sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembrenote Il prologo non è distinto dal testo. 92. ff. 264-267v - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
tit. Passio sancti Iacobi Intercisiinc. Temporibus Hisdegerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Bilape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie suis tribuit martyribus, cui est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Iacobus Intercisus in Perside mart. : Passiodata liturgica 27 novembrenote Suddivisa in otto lezioni.
U.C. II ; sec. XII terzo o ultimo quarto II. ff. 267v-272v - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis (= BHL 4862-4863-4864-4865-4866-4867-4868-4869-4870-4871)
Vita sancti Leonardi confessorisinc. Beatus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum - expl. variique hominum langores per intercessionem eius ibidem curantur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum miracula I inc. Preterea post transitum sancti Leonardi II inc. Quidam autem vicecomes Lemovicensium III inc. Alterum quoque miraculum IV inc. Rursus quidam peregrinus ex longinqua satis regione V inc. Aliud quoque quod fecit prodigium VI inc. Factum est autem quodam tempore VII inc. Preterea super fluvium Rodanum VIII inc. Quin etiam cuidam servo suo IX inc. Preterea in Pictaviensi diocesi - expl. et nos de tantis miraculis referamus gratias et laudes Deo et sancto Leonardo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vita + miraculanote La sezione sui miracoli è distinta andando a capo (f. 270v), e così sono separati i singoli miracoli (ad eccezione del n° 4870 che segue senza interruzione il precedente). Dall'explicit viene eraso et sancto Leonardo , che resta tuttavia visibile. Suddivisione in dodici lezioni.
III. ff. 272v-277 - Vita sancti Gaudentii Novariensis ep. (= BHL 3278)
In sancti Gaudentii confessorisinc. Beatus Gadentius Yporediensis urbis regionis Hisperie - expl. postulemur ut suis meritis adiuvemur cuius natalitia celebramus eo opitulante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gaudentius Novariensis episcopus n. 337, m. 22-1-418 : Vitanote I ff. 273-280 costituiscono un fascicolo di minore altezza (circa 2 cm meno degli altri, con riduzione del margine inferiore), ma vi è continuità di copista con il foglio precedente dove ha inizio il testo su Gaudenzio, di mano differente da quella all'opera per Leonardo.
IV. ff. 277-280v Scambio epistolare attribuito a Damaso e Gerolamo sulla Genesi (de septem vindictis Cain )note Al termine dell'unità, pressoché coeva rispetto alla precedente, una nota corsiva osserva che le sezioni assemblate in seguito sono databili al XIV/XV secolo, mentre il manoscritto principale sarebbe del X o XI.
U.C. III ; sec. XIII/XIV V. ff. 281-300v - Atto Pistoriensis episcopus n. 1070/1080, m. 21-6-1153 , Vita sancti Iohannis Gualberti abbatis Vallisumbrosae (= BHL 4398)
Vita sancti Iohannis Gualbertisuddivisione lectiones Sono segnati più cicli di lectiones da due diverse mani, di numero variabile fra tre, quattro, undici e dodici. inc. Tempore quo simoniaca et Nicolaitarum hereses - expl. sunt preterea nunnulla alia de venerabili patre Iohannes Gualberti, congr. Vallisumbrosae fundator n. ca. 995, m. 12-7-1073 : Vitanote Il testo rimane mutilo in corrispondenza della prima frase dell'ultimo capitolo (LXXXVII: cfr. PL 146,704D).
U.C. IV ; sec. XIII/XIV VI. ff. 301-302v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 101 (Marta) (= BHL 5548)
In natale sancte Marthe hospite Domini nostri Iesu Christiinc. Martha hospita Christi Syro patre Eucharia matre regali ex progenie descendit - expl. ibi evangelium Christi predicans post decimum annum a dormitione Marthe in pace quievit Martha hospita Christi virgo : Vitadata liturgica 29 luglionote La formulazione del titolo, con l'indicazione della data di destinazione del testo, suggerisce che l'origine di questo frammento fosse un leggendario.
U.C. V ; sec. XIV VII. ff. 303-310v Frammento di lezionarioordinamento I testi non seguono un ordine per annum . L'interesse per questo fascicolo, estrapolato dal codice di origine, fu con ogni probabilità dovuto alla presenza del primo di essi, relativo a Salvio ossia al patrono della sede di conservazione del leggendario cui questi frammenti sono accorpati. 1. ff. 303-304v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7468/9)
tit. Vita sancti Salvii episcopi et confessorisinc. Licet sit studium hystoriarum seriem prosequi - expl. neque Deum neque sanctos eius habere offensos et reliqua Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 10 settembre (non indicata)note Versione interpolata: la copia procede fino quasi al termine del cap. VII 1 (sed in requiem introire possitis = MGH Scriptores rerum Merovingicarum I 1, p. 326 l. 21), aggiunge la narrazione di un miracolo (con estremi Quodam itaque tempore dum quidam demonio plenus... et sic liberatus est homo ), quindi si completa con la parte rimanente del capitolo, cui si saldano le prime frasi del par. 44 del V libro (l'explicit cade in corripondenza di ibid., p. 253 l. 10). Il testo è suddiviso in dodici lezioni. 2. ff. 305-306 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 116 (Bernardo) (= BHL 1236)
tit. In sancti Bernardi doctoris atque abbatis Ordinis Cisterciensisinc. Bernardus in Burgundia Castro Fontanis ex nobilibus valde ac religiosis parentibus - expl. anno Domini MCLIII inter filiorum manus obdormivit in Domino Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 : Vitadata liturgica 20 agosto (non indicata)note Il testo si conclude a breve distanza dalla fine, omettendo l'apparizione post mortem , ovvero con il periodo 261 a p. 826 dell'edizione Maggioni. 3. ff. 306-307 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 30 (Giuliano)tit. In sancti Iuliani confessoris II pontificisinc. Fuit quidam Iulianus nomine qui utrumque parentem nescius occidit - expl. plenus bonis operibus et helemosinis in Domino requievit Iulianus hospitator seu paenitens data liturgica 29 gennaio (non indicata)note Sono estratti i periodi relativi a Giuliano penitente, ossia 52-78 (pp. 212-4 dell'edizione Maggioni). 4. ff. 307-308tit. Sermone attribuito a Gregorio e omelia attribuita ad Agostinonote Il primo testo è definito dalla rubrica lectio V ; il secondo accompagna una lectio dal Vangelo di Giovanni. 5. ff. 308-309v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , 168 (Caterina) (= BHL 1667)
tit. In sancte Katherine virginis et martyrisinc. Catharina Costi regis filia omnibus liberalibus studiis erudita fuit - expl. et cum ducentis militibus fidem percepit et cetera Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Vitadata liturgica 25 novembre (non indicata)note Il testo, interrotto con il periodo 85 (p. 1209 dell'edizione Maggioni), è suddiviso in dodici lectiones . 6. ff. 309v-310v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. Sermo sancti Gregorii papeinc. Soror namque eius Scholastica nomine - expl. quare germane denegas quid etiam extraneis Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio (non indicata)note Sezione sulla festività di Scolastica, aperta da un rimando alla leggenda di Benedetto per le prime lectiones ; la rubrica presenta questa come quinta. Il testo rimane mutilo di circa la metà, in corrispondenza di PL 94,485B.
U.C. VI ; sec. XIV VIII. ff. 311-314v Frammento di lezionarionote Sono compresi sette sermoni già divisi in cicli di otto lectiones (quattro attribuiti ad Ambrogio, uno a Fulgenzio, due ad Agostino) legati a festività dalla domenica infra octavam del Battista alla domenica dopo Natale. Rimane la sola titolatura di un successivo.
U.C. VII ; sec. XIV IX. ff. 315-316v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 145 (Francesco) (= BHL 3130)
Vita santi Francisci confessorisinc. Franciscus servus et amicus Altissimi - expl. que protinus canens non nisi licentiata recessit Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitanote Il testo comprende i periodi 14-162, pp. 1017-25 dell'edizione Maggioni.
U.C. VIII ; sec. XIV X. ff. 317-319v - Dedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives (= BHL 5403)
In festo sancte Marie de nivesuddivisione lectiones Il testo è suddiviso in dodici lectiones . inc. Tempore quo Liberius papa beati Petri sedem provida gubernatione regebat - expl. cuius quidem beneficia plenis effectibus in ipsa ecclesia exuberant cotidie, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei eiusque genitricis semper virginis Marie et omnium sanctorum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Dedicationote Il codice si conclude con un f. 320 sul cui recto è stilato l'indice dell'intero contenuto, aggiunto dunque a composizione già avvenuta; i rimandi sono a numeri di pagina segnati consecutivamente sui fogli di tutte le unità, nel margine del verso. L'asportazione di un tassello nell'angolo inferiore ha eliminato le voci successive a Scolastica.
bibliografia
Bibbie atlantiche , 294; Diventare Santo , 212; Baroffio, Codici liturgici vallombrosani , 575; Berg, Studies , 253-4; Del Furia, Supplementum BML , III , 555-66
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 136
Leggendario-omeliario per l'intero anno, di area tosco-umbra
sec. XII primo quarto; orig. Arezzo; Umbria; prov. Firenze, S. Croce, convento OFM; Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; Filippo Villani; Mattei Franchi famiglia Sul piatto è incollato un ritaglio di pergamena con la nota di possesso: Iste liber est mei Filipi de Villanis , dell'inizio del XV secolo; dalla biblioteca del Villani il codice passò poi a quella della famiglia Mattei Franchi, dalla quale fu donato al Duomo. Possibile una provenienza dall'Aretino, in ogni caso dall'area della Toscana meridionale o Umbria settentrionale.
I. ff. 299 , acefalo Leggendario-omiliario (prima domenica di Avvento - 23 novembre)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones I testi sono spesso divisi in lezioni (per multipli di tre). segni d'uso Note marginali sono vergate da mani del XIV e del XV secolo. struttura Le omelie e i sermoni non sono mai accompagnati da un'attribuzione (fa eccezione quella a Gregorio Magno per alcune omelie sui Vangeli), anche quando dotati di rubrica iniziale.note Dall'antica numerazione si evince che i fogli iniziali mancanti sono otto; l'ultimo è inoltre gravemente danneggiato. 1. f. 1r-vtit. Tre sermoni (il primo mutilo dell'inizio) per le tre domeniche di Avvento 2. ff. 2v-5v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8136)
tit. Passio Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. tam indulgentiam consequi peccatorum quam ad apostolorum gaudia pervenire, adiuvante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata)note Divisa in nove lezioni. 3. ff. 5v-7tit. Cinque letture e sermoni per la Vigilia e il Natale 4. ff. 7-8v - Passio sanctae Theodotae cum tribus filiis mart. Niceae (= BHL 8093)
inc. Revertente autem imperatore Dioclitiano apud Syrmium a Macedonia - expl. passa est autem in provincia Bithinia apud urbem Niceam cum tribus filiis suis sancte Theodotis sub die quarto nonas augustus Theodota cum tribus filiis Niceae mart. : Passiodata liturgica 24 novembre (non indicata)note Si susseguono la parte su Teodota e quella su Anastasia dalla stessa passione ciclica, separate andando a capo. La posizione appare anomala, poiché la data propria di Anastasia è il 24 novembre, quella di Teodota il 2 agosto. 5. ff. 8v-9 - Epistolae et acta sanctae Anastasiae in insula Palmaria mart. (= BHL 401)
inc. Igitur ut supra dictum est tradita sancta Anastasia prefecto Illirici - expl. posteaquam basilica fabricata est in domo Apollonie septimo idus septembris in eadem basilica in qua operatur beneficia sua Dominus ad laudem nominis sui usque in finem saeculi Anastasia in insula Palmaria martyr : Actadata liturgica 24 novembre (non indicata) 6. ff. 9-12tit. Sei omelie, letture e sermoni 7. ff. 12-14v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Sancti Iohannis evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Lauditie universis episcopis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente in unitate Spiritus Sancti per infinita saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembrenote Prologo indistinto dal testo. Divisa in sei lezioni. 8. ff. 14v-16v
epilogo
tit. Due omelie e un sermone 9. ff. 16v-24v - Gesta sancti Silvestri I papae , mutili (= BHL S 7742 c [liber I], 7740 [liber II], / [pars III])
liber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus a vidua matre - expl. adversus pugnas iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Chrsti accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. celestem hanc perpetuam obtinuit palmam liber III inc. Transactis itaque aliquantis diebus pontifices universi templorum - expl. cui universa succumbunt, apud cuius Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note I passaggi tra libri sono rilevati andando a capo. Il testo rimane mutilo per un incidente occorso al termine del quinione: il f. 24, che ne era il penultimo, è tagliato a metà, mentre è perduto il successivo. Sotto l'ultima riga sopravvissuta è aggiunta da una mano corsiveggiante la chiusa sostitutiva: Post hec autem sanctus Silvester odormivit in Domino. bncm. 10. ff. 25-40vtit. Venti omelie, letture e sermoni dalla Circoncisione alla terza domenica dopo l'Epifanianote Dopo il f. 40v è perduto l'ultimo foglio del quinione. 11. ff. 41-46 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio Fabiani et Sebastianiinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaionote Divisa in nove lectiones . 12. ff. 46-47v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue victorie palmam adquirant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Divisa in nove lectiones . 13. ff. 47v-49 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. In festivitate sancti Vincentiiprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonia probitatis inc. Cum igitur apud Cesariam Augustam civitatem - expl. et dum plurimum consecrat ipse est potius consecratus, ut sit nomen Domini benedictum in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note Divisa in nove lectiones . Il preambolo non è distinto dal testo, che si conclude in una forma che appare parafrasata rispetto all'explicit della voce BHL. 14. ff. 49-51vtit. Quattro letture, omelie e sermoni per la Conversione di Paolo e la Purificazione della Vergine 15. ff. 51v-53 - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio beatissimi martyris Blasiiinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quidam ad correctionem eos - expl. passus est enim beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in sempiterna saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraionote Divisa in tre lectiones . 16. ff. 53-54v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Sancte Agatheinc. Sancta Agatha passa est in civitate Cathanensium Silicie [corr. Sicilie] sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendio in eos meritis sancte Agathe martyris liberaret, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraionote Divisa in nove lectiones . 17. ff. 54v-217vtit. Centodiciassette sermoni, omelie e letture dalla Cattedra di Pietro alla XXI domenica dopo Pentecostenote Alcune delle omelie su letture evangeliche sono attribuite a Gregorio Magno. 18. ff. 217v-219v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
inc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. ita virtute Martini ibi tantum est ignis operatus ubi iussus est Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note La copia si conclude con il cap. 14 par. 2 della vita (= p. 282 dell'edizione Fontaine, p. 36 l. 10 dell'edizione Smit), come nei mss. Acquisti e Doni 84 e Mugellano 14. La parte che segue del dossier su Martino è distinta andando a capo. 19. ff. 219v-220 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistola 20. f. 220 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b)
inc. Archadio viro et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. et cives Turonici tripudiantes cum sanctissimi viri corpore ad urbem Turonicam sunt regressi, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas in saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miraculanote Il testo segue il precedente senza alcun segno di stacco. 21. ff. 220-221 - Passio sancti Mennae Aegyptii in Phrygia mart. (= BHL 5921)
inc. Anno secundo imperii sui Dioclitianus augustus observanda per provincias universas sua precepta destinavit - expl. basilicam condiderunt in qua multas virtutes operatur Dominus ad laudem nominis sui usque in presentem diem, cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Mennas Aegyptius in Phrygia martyr : Passiodata liturgica 11 novembre (non indicata) 22. f. 221r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , de virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
item II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro sue vite fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus historiam explicare Martinus Turonensis episcopus : Miraculanote Le due parti (capitoli 4 e 5 del libro I dell'opera) sono distinte andando a capo. 23. ff. 221v-222vtit. Due sermoni per la dedicazione della chiesa 24. f. 223r-v - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem sextodecimo, imperante Gaio et Iunio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata)note Il foglio è strappato lungo il lato inferiore, con perdita di una riga e mezza di testo. 25. ff. 223v-224 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6815)
inc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensionem Domini - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante sancto Philippo apostolo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti regnantis in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 26. f. 224r-v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4093)
inc. Iacobo apostolo presidente cathedram ecclesie Hierosolimorum orta est perturbatio Iudeorum - expl. in quo loco colitur sancta eius passio usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 27. ff. 224v-226v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
inc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram Alexander sedit - expl. ideoque locus ipse habet proprium sacerdotem usque in hodiernum diem Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio (non indicata)note In sede finale il testo corrisponde solo in parte alla voce BHL, ossia fino al periodo Severina uxor ma non per l'ultima frase, come nel ms. 133 dello stesso fondo. 28. ff. 226v-227v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4170)
inc. Perrexit autem Helena Hierosolymam et quesivit diligenter locum - expl. accipiant partem cum Domino nostro Iesu Christo et cum Dei genetrice Maria, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 29. ff. 227v-228 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL 7734)
inc. Post hec Constantinus habuit bellum cum Scytharum gente - expl. et appellata est Constantinopolis idest Constantini civitas usque in hodiernum diem Silvester I papa note Il testo appartiene al ciclo delle vicende di Silvestro I, ma si trova di seguito (distinto con un semplice a capo, anche se lasciando lo spazio per un'iniziale che non fu realizzata) alla narrazione sulla Croce per la contiguità dei protagonisti. 30. f. 228r-v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
inc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata) 31. ff. 228v-231 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL S 1748 c)
inc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. et collocavit eam in optimo loco VI idus maias, agente Iuliano iudice, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Vitadata liturgica 10 maggio (non indicata)note La posizione nel leggendario indica che il testo era destinato a questa data, discrepante da quella abituale, il 24 luglio, ma ricorrente nei codici qui censiti. 32. ff. 231-233 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achillei - Item scripta Marcelli unde supraprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque ad hedificationem omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum rescr. inc. Marcellus Christi servus sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque intimabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Il rescriptum Marcelli ha inizio al f. 232v, con la propria titolatura. 33. f. 233r-v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
tit. Item rescripta de passione eoruminc. Eutices, Victorinus et Maro servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IV idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 34. f. 233v - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. (= BHL 6064)
inc. Accepta autem hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. in qua prestantur beneficia Domini ad laudem et gloriam nominis sui usque in hodiernum diem Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo segue il precedente senza distinzione. 35. ff. 233v-234 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Panchratiiinc. In illis temporibus immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano nono et Maximiano augusto octavo imperio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 36. ff. 234v-236 - Passio sanctorum Iustini, Viriani et soc. mart. (= BHL 4583)
tit. Passio sanctorum Viriani cum sociis suisinc. Temporibus Decii Cesaris sub Valeriano prefecto maxima persecutio orta est Christianis - expl. in civitate Perusia sub Decio impiissimo imperatore et Valeriano prefecto die mensis iunii, quorum orationes florent usque in hodiernum diem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iustinus, Virianus et soc. mart. : Passiodata liturgica 1 giugno 37. ff. 236-237 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum martyrum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobatam eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 38. ff. 237-239 - Passio sancti Erasmi in Campania ep. mart. (= BHL 2580)
tit. Passio sancti Erasmi martyrisinc. Facta est autem persecutio Christianorum a Dioclitiano imperatore ut si quis inventus fuisset - expl. cum illis celum penetravit IV nonas iunias, ad laudem Dei Patris omnipotentis et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Erasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 2 giugno 39. ff. 239-240 - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. Passio sanctorum Laurentini et Pergentiniinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multe persecutiones erant - expl. passi sunt autem beatissimi martires Christi Laurentinus et Pergentinus sub Decio imperatore in civitate Aretina tertio nonas iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est laus et gloria in saecula saeculorum Pergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugno 40. ff. 240-241v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 41. ff. 242-243v - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (cfr. BHL S 8712 b)
prol.tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Lucania sub tempore Dioclitiani et Antonini imperatorum multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. et sepelivit in eodem loco ubi requieverunt in locum qui dicitur Marianus XVI kal. iulias. Ipsa autem Domino gratias egit qui confirmat servos suos et tantam gratiam prestat sanctis suis per omnia saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno 42. ff. 243v-244v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= = BHL 3514)
tit. Passio sanctorum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus itaque transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus sanctorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno 43. ff. 244v-246vtit. Un sermone e un'omelia per la Natività di Giovanni Battista 44. f. 247r-v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (cfr. BHL 3241)
tit. Passio sanctorum martyrum Iohannis et Pauliinc. Igitur postquam Constantinus migravit de seculo et secuta est filia eius Constantina - expl. et posuerunt in eadem domo sanctorum Iohannis et Pauli, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 45. ff. 247v-249tit. Tre sermoni per il natale dei SS. Pietro e Paolo 46. ff. 249-251 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6570)
tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliinc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunio usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus et imperium in saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno 47. ff. 251-252 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Processi et MartinianiProcessus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 48. ff. 252-253v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
tit. Sancti Alexii confessorisinc. Fuit Romae vir magnus et nobilis Eufemianus nomine - expl. petitionis effectum sine dubio consequi valet, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 25 giugnonote La titolatura riporta una data anomala, anche per posizione nella raccolta: di norma il santo era venerato il 17 luglio. 49. ff. 253v-255 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenarisinc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. beatissimus Apolenaris sacerdos Domini et martyr Christi sub Vespasiano augusto decimo kalendarum augustarum, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Apollenaris martirisApollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 50. ff. 255-256v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli filii Zebedeiinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una simul hora martyr effecti Dei perrexerunt ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 51. ff. 256v-258 - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1771)
tit. Sancti Christoforiinc. Tempore illo quo Dagnus rex in civitate Samon regnum tenebat - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et in agnitionem veritatis venire, cui sit laus et gloria per cuncta saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti ChristoforiChristophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio 52. ff. 258-259v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum martyrum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. confestim mundati sunt per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi; ipsi honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Nazarii et CelsiNazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 53. ff. 259v-260 - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (= BHL 5017)
tit. Passio Flore et Lucilleinc. Flora virgo sanctimonialis civis urbis Rome capta est una cum beatissima virgine Lucilla - expl. passe sunt iste gloriose virgines et martyres Christi quarto kalendas augustas, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctarum Flore et LucilleLucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 54. ff. 260-261v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio beati et gloriosissimi protomartyris Stephani et Gamalielis qui iam actibus apostolorum Nichodemus in evangelio scriptus estinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 55. ff. 261v-262v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7806)
tit. Passio Sixti episcopi, Felicissimi et Agapitiinc. Tempore quo Galba mortuo Decius a Babylonia Romam rediit - expl. sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimeterio Pretextati sub die kalendarum septembrarum tit. finale Explicit passio sancti Sixti episcopiSixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto 56. ff. 262v-266 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Ilarianiprol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Hyllariani narraturus triumphum, o Theophyle frater - expl. concedat eorum enarrare trophea inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa celebratione venerantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agostonote Il prologo è indistinto dal testo. 57. ff. 266-267v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4756)
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Tempore Decii cesaris milites tenentes beatum Laurentium duxerunt et tradiderunt eum Parthemio tribuno - expl. participati sunt omnes corpus et sanguinem Christi agentes laudes Domino Deo nostro, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 58. ff. 267v-270 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355)
tit. Dormitio sive assumptio sancte Marieinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. sed ut suis consolaretur adspectibus Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agostonote Al f. 270 il testo passa da ad summum eius (= PL 30,133C) all'inizio del cap. 13 (ibid., col. 140B), per poi chiudersi anticipatamente, in corrispondenza della col. 141B. 59. ff. 270-272v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholemeiinc. Indiae tres esse dicuntur apud historiographos - expl. et perfectis omnibus atque bene dispositis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto 60. ff. 272v-273vtit. Lectio e sermone per la decollazione di san Giovanni BattistaIohannes Baptista 61. f. 273v - Passio sanctae Sabinae Romae mart. (cfr. BHL 7407)
epilogo
tit. Passio sancte Savineinc. Illustrissima autem femina Savina colligens reliquias sancte et intacte virginis Serafye - expl. coronata est una cum fortissima virgine Serafia Christi famula, qui omnibus in se credentibus virtutem dat et premia sempiterna; ipsi honor et gloria una cum Deo Patre in unitate eiusdem Spiritus Sancti in sempiterna saecula saeculorum Sabina Romae mart. : Passiodata liturgica 29 agosto 62. ff. 273v-275v - Hieronymus Stridonius pseudo , De nativitate sanctae Mariae (= BHL 5345 [prol. I] - 5344 [prol. II] - 5343)
prol.tit. Sermo Hieronymi Chromatio et Theodoro episcopis de nativitate sancte Marieprol. I inc. Petitis a me petitiunculam - expl. modi huius prefationem habuisse prol. II inc. Petitis a me ut vobis rescribam quid mihi de quodam libello videatur - expl. aut consequenter scribi potuerunt inc. Igitur beata et gloriosa semper virgo Maria ex regia stirpe - expl. et peperit primogenitum suum sicut sancti evangeliste docuerunt Dominum nostrum Iesum Christum, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vitadata liturgica 8 settembre (non indicata)note Nel margine inferiore del foglio un'altra mano annota la genealogia delle tre Marie definendole figlie di Gioacchino (oltre alla Vergine, Maria di Alfeo madre di Giacomo e Maria Salomè madre di Giovanni). 63. ff. 275v-276v - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. In exaltatione sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properanti ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre (non indicata) 64. ff. 276v-280 - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiore genere medicine procuret inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxat apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui prius Hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arphaxat illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Sia il prologo sia l'epilogo sono indistinti dal testo. 65. ff. 280-281 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
tit. Dedicatio basilice sancti Michaelisprol. inc. Memoriam beati archangeli Michaelis toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro, qui vivit et regnat cum Deo Patre in eterna saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembrenote Il testo è suddiviso in nove lezioni. 66. ff. 281-282 - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (cfr. BHL 1969)
prol.tit. Natale sanctorum Cosma et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda reverenter piis auribus legantur et audiantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas festinaret inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. et statim demones numquam comparuerunt Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote L'explicit non corrisponde esattamente a quello riportato. 67. ff. 282-283v - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem ac dilectionem Domini nostri Iesu Christi quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivens regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre 68. ff. 283v-284v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4227)
prol.tit. Gesta de mirabilibus que fecit imago Domini nostri Iesu Christi veri in Verito civitateprol. inc. Sustollite oculos mentis vestre et videte novum miraculum hoc - expl. et aurem vestram inclinate foras quod cordis est porrigite et audite inc. Civitas est Beritus vocata in confinibus Tiri et Sidonis sita - expl. quia sua nos fide et sua fecit agnitione dignos in Christo Iesu Domino nostro, cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria nunc et semper et in saecula saeculorum Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Il prologo non è distinto dal testo. 69. ff. 284v-287v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Passio sanctorum Symonis et Ideinc. Symon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. qui illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem gesta sanctorum apostolorum Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo libro et ultima de decimo; gloria Deo Patri et Filio et Spiritui Sancto qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobrenote L'appendice non è distinta dal testo. Diviso in nove lectiones . 70. ff. 287v-290vtit. Due sermoni per Ognissanti 71. ff. 290v-293 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Passio sanctorum IIII cononatoruminc. Tempore illo Dioclitianus Augustus perrexit Pannonium ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Simproniani, Castorii, Nicostrati et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino et Salvatore nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, iustitia et potestas nunc et per infinita saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre 72. f. 293r-v - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio beati Theodori martirisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt in omnem terram regni sui edictum - expl. igne succendit deosque nostros iniuriavit Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembrenote Del testo è copiato solo un breve tratto: l'explicit corrisponde quasi alla lettera all'edizione del Mombritius II, p. 589 l. 14. 73. ff. 293v-294 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Natale sancti Britiiinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit mirifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembrenote Divisa in tre lezioni. 74. ff. 294-296 - Vita sancti Floridi Tifernae Tiberinae ep. (= BHL 3062)
tit. Vita beati Floridi et Amantiiinc. Floridus itaque religiosis parentibus Tifertine Tyberine civitatis civibus ortus - expl. qui tam stupendis miraculis pontificem suum Floridum clarificare voluit; ipsi honor et gloria, potestas et imperium una cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Floridus Tifernae Tiberinae episcopus saec. VI : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata)note Divisa in tre lezioni. 75. ff. 296-297v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. , mutila (= BHL 1495)
tit. Sancte Cecilieinc. Cecilia vero subtus ad carnem cilicio induta desuper auratis vestibus tegebatur - expl. si vis absolvere quare non vis inquirere Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembrenote Il testo ha inizio privo di prologo, poco dopo il normale incipit , e rimane mutilo a causa della perdita di due fogli tra gli attuali 297 e 298: cfr. Mombritius I, p. 332 l. 54 - p. 340 ll. 33-34. 76. f. 298 - Passio sancti Clementis I papae , acefala (= BHL 1848)
inc. factum est; omnis multitudo Christianorum ceperunt ad litus stare - expl. et benedicitur Christus Dei filius, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata)note Del testo, per la suddetta perdita di fogli, sopravvive solo il frammento finale, dal par. XXIV dell'edizione nei Patres Apostolici (p. 79 ll. 4-5); cfr. anche Mombritius I, p. 344 ll. 29-30, che corrisponde però meno precisamente. 77. ff. 298-299vtit. Omelia di Gregorio Magno (su una lettura da Matteo)note Il testo è mutilo nella seconda parte a causa delle pessime condizioni dell'ultimo foglio.
bibliografia
Firenze. I libri del Duomo , 144; Libri de nativitate Mariae , II, 49-50; Bandini, Leopoldina , I , 310-38; Berg, Studies , 267
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 15 dext. 12
Silloge di testi apocrifi prevalentemente su Maria, cui sono aggregate altre tre unità miscellanee
prov. Castelfiorentino (Firenze), convento OFM; Firenze, S. Croce, convento OFM; Tedaldo della Casa da Pulicciano frate OFM; Tedaldo della Casa da Pulicciano frate OFM; Tedaldo della Casa da Pulicciano frate OFM Sul verso del II foglio di guardia si legge: Iste liber fuit ad usum fratris Thedaldi de Casa quem vivens assignavit armario fratrum minorum Florentini conventus 1406 . La coperta del codice reca invece l'ex-libris : Iste liber est conventus fratrum minorum de Castro Florentino .
U.C. I ; sec. XIII; Tedaldo della Casa da Pulicciano frate OFM I. ff. 1-7 - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris Prologus sancti Hieronymi in libro de infantia salvatorissegni d'uso Nel margine inferiore dei ff. 4v-5v Tebaldo copia cinque miracoli di Gesù (testo inedito). prol.prol. inc. Dominis meis sanctis ac beatissimis Cromatio et Eliodoro episcopis Ieronimus exiguus - expl. per nostram poterunt obedientiam pervenire inc. Una die admonitus est Ioseph ab angelo Domini - expl. in die sive in nocte claritas Dei resplendebat super eum in saecula saeculorum note Estratto comprendente l'epistola pseudogeronimiana e, con il titolo De fuga Ihesu in Egipto , la sezione dal cap. XVII 2 alla fine dell'aggiunta definita Pars altera dall'editore Gijsel (cfr. p. 447 ll. 6-7). La stessa selezione si riscontra nel ms. Pl. 19. 10.
II. f. 7r-v - Epiphanius monachus et presbyter saec. IX , Historia beatae virginis Mariae (cfr. BHL S 5345 v)
Vita beate Marie secundum Ephifaniuminc. De dominabili et veraci Dei genitrice semperque virgine Maria multi pertransierunt prophete - expl. et post ascensionem Domini in domo theologi et sancte Sion annis XXIV qui omnes in unum fiunt LXXII (
Metafrasi
)
Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vitanote Il testo, molto breve, non corrisponde pienamente alla versione latina di Pasquale Romano registrata in BHL (cfr. anche CANT n° 91).
III. ff. 7v-8 - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris , estratto Vita beate viriginis Marie secundum Ieronimuminc. Hieronymus ad Chromatium et Heliodorum. Hanc sibi regulam beata Maria virgo statuerat - expl. quotidie videbatur ei angelus loqui et quasi carissimi obtemperabant ei Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) note Estratto dallo stesso apocrifo che apre il codice, corrispondente ai paragrafi VI 2 (l. 1) - VI 3 (l. 15), alle pp. 333-41 dell'edizione di Gijsel.
IV. f. 8r-v Pseudo Ignazio di Antiochia, epistola a Maria con risposta e due epistole a Giovanni evangelista
V. ff. 8v-11v - Historia imaginis Edessenae (= BHL 4214)
ep.ded.
inc. Agabarus rex civitatis Edesse Casme filius - expl. ac obsessos diversis languoribus liberando, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iesus Christus (vestes et sudarium) : Miraculanote Alla narrazione si accompagnano le due missive apocrife scambiate tra il re e Cristo stesso (cfr. CANT n° 88).
VI. ff. 12-14v - Dionysius pseudo Areopagita saec. V-VI , Epistola ad sanctum Timotheum de passione apostolorum Petri et Pauli (= BHL 6671)
Epistola sancti Dyonisii ad Thymotheum Pauli discipulum de glorioso martirio Petri et Pauli apostolorumsegni d'uso Una diversa mano appone tre note marginali a segnalazione di eventi della narrazione. inc. Saluto te divum discipulum et filium spiritualem - expl. capud erat Pauli immaculati qui fuit servus et amicus Domini nostri Iesu Christi, quem decet gloria, laus et cultus cum Patre et Spiritu Sancto et nunc et semper per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit epistola sancti Dyonisii ad Thimotheum de felici martirio gloriosorum apostolorum Petri et Pauli in Romana urbePetrus et Paulus : Epistola
VII. ff. 15-16 Epistola ad Alessandro Magno de vita et moribus gentis Brachmanorum
VIII. ff. 16-18v - Hieronymus Stridonius pseudo , De nativitate sanctae Mariae (= BHL 5345 [prol. I] - 5344 [prol. II] - 5343)
Prefatio sancti Ieronimi presbyteri in nativitate sancte Marie virginis prol.prol. I inc. Petitis a me petitiunculam - expl. modi huius prefationem habuisse prol. II inc. Petitis a me ut vobis rescribam quod mihi de quodam libello videatur - expl. aut consequitur scribi potuerunt inc. Igitur beata et gloriosa semper virgo Maria de regia stirpe - expl. impleti sunt dies ut pareret sicut sancti evangeliste dicunt Dominum nostrum Iesum Christum, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vita
IX. ff. 19-20v - Liber de dormitione, auctore pseudo-Iohanne apostolo (= BHL S 5355 f)
Apocryfum de assumptione virginis cuius facit mentionem Ieronimus in sermone de ipsa assumptione, dicitus autem hoc esse Iohannis Theologi idest evangeliste prout patet legenti parum infrainc. Sancta et gloriosa Dei genitrice iuxta consuetudinem ad monumentum Dei veniente - expl. cuius confirmemur orationibus, glorificantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Sermonote A partire da questo testo cambia il copista, come anche lo stile decorativo e la rigatura.
X. ff. 20v-21v - Sermo de assumptione beatae Mariae [perperam Iosepho de Arimatea adscriptus] Aliud apocrifum de eadem assumptione et dicitur esse Ioseph ab Arimathea proud in fine patetinc. Priusquam Dominus ad Patrem veniret mater a Filio interrogavit de transitu suo - expl. usque dum vixero predicare non desisto Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Sermonote Testo non presente in BHL, ma registrato in CANT n° 116. La seconda colonna dell'ultimo foglio e i tre seguenti, che concludono l'unità, rimangono vuoti.
U.C. II ; sec. XIII XI. ff. 25-54v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Regula pastoralis
XII. ff. 55-92v - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Apologia pauperum contra calumniatorem
XIII. ff. 93-115v - Nicolaus Claraevallensis monachus n. saec. XII in., m. 1178 , Sermones , 18 sermoninote Attribuiti a Bernardo nel codice. Rimane vuoto il f. 116; i ff. 117-123 sono occupati da una tabula capitulorum dell'Apologia di Bonaventura, con molto spazio lasciato in bianco. Dopo la rilegatura con l'unità successiva, una diversa mano stila inoltre l'indice di sessanta omelie de tempore sulla colonna destra libera del f. 124 e - di seguito - sul f. 123v.
U.C. III ; sec. XIII XIV. f. 124 Frammento di omelia
XV. ff. 124v-132 Iohannes Pecham (?), Canticum pauperis pro dilecto
XVI. ff. 132-158 - Iohannes Pecham n. 1225/1230 ca., m. 8-12-1292 , Expositio super regulam Fratrum Minorum
XVII. ff. 158-163 - Alexander Halensis n. 1185 ca., m. 21-8-1245 , Expositio quattuor magistrorum super regulam Fratrum Minorum 1241-1242
XVIII. ff. 163-171 Iohannes Pecham (?), responsiones a Robert Kilwardby
U.C. IV ; sec. XIII XIX. ff. 172-177 - Leo I papa , Sermones XCVI , sermoni 67, 65, 66 (de passione 18, 16, 17)note Rimangono vuoti i restanti fogli, fino al 182.
bibliografia
Libri de nativitate Mariae ; Bandini, Catalogus , IV , 474-9
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 89 sup. 24
Dialogi di Gregorio Magno e altri scritti agiografici
prov. Firenze, zona di Sulla prima pagina si legge un brevissimo indice dei contenuti, posteriore all'assemblamento delle sezioni, con ex-libris parzialmente eraso: Liber dialogorum sancti Gregorii et pistula sancti Ieronimi de nativitate sancte Marie monasterii s. [[...]] prope Florentiam . Il nome obliterato potrebbe essere forse quello di San Salvi (sembrano però susseguirsi una f o s iniziale, quindi una lettera bilineare, una astata, di nuovo una bilineare e una astata, infine una i ).
U.C. I, ff. 1-122 ; sec. XII in. I. ff. 1-22v e 25-120 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV (= BHL 6542)
Liber dialogorum beati Gregorii pape prol., tabula prol. inc. Quadam die dum nimiis quorumdam secularium tumultibus depressus - expl. Seniorum valde venerabilium didici relatione quod narro inc. Venantii quondam patricii in Samnii partibus villa fuit - expl. salutari hostia post mortem non indigebimus, si ante mortem Deo hostia ipsi fuerimus Benedictus Casinensis abbas m. 543 , Bonifatius Ferentinus episcopus saec. VI , Constantius Anconae conf. , Constantius Aquinensis episcopus saec. VI , Datius Mediolanensis ep. , Eleutherius Spoletanus abbas m. 560 , Equitius in ltalia abbas n. 480/490, m. ante 571 , Eutychius et Florentius apud Nursiam monachi m. ca. 550 e 547 , Fortunatus Tudertinus episcopus , Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 , Galla Romae vidua monialis , Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr , Hermenegildus rex, in Hispania martyr , Honoratus Fundanus abb. , Isaac Spoletanus abb. , Marcellinus Anconitanus ep. , Martinus in Montemarsico eremita m. ca. 580 , Mennas in Samnio erem. , Nonnosus in Monte Soractis conf. : Vitaenote Cfr. anche, per i singoli santi, BHL 1102, 1394, 1933, 1934, 2101, 2454, 2577, 2791, 3088, 3173, 3234, 3822, 3850, 3980, 4475, 5224, 5601, 5925, 6247. Il libro II (ff. 25-43) costituisce una diversa unità codicologica, inserita in età umanistica probabilmente come restauro di una sezione perduta; non si ripristina però insieme al testo la relativa tabula capitulorum . Dopo il libro I e prima della sezione sostituita è riprodotto un testo estraneo, l'epistola di Uranio qui registrata a parte. La presenza di questo scritto che tematicamente si lega all'inizio del lib. III (il cui primo personaggio è proprio Paolino di Nola) può suggerire che in origine il lib. II fosse stato omesso volontariamente; d'altra parte, è indubbio che una perdita sia avvenuta, poiché tale epistola è mutila.
I bis. ff. 22v-24v - Epistola Uranii presbyteri de Paulini obitu , mutila (= BHL 6558)
inc. Domino illustri et in Christo venerabili merito Pacato Uranius presbyter - expl. omnibus indulgebat, amabat trepidos, mitigabat vio[[lentos]] Paulinus Nolanus ep. : Epistolanote Il testo è copiato dopo il primo libro dei Dialogi e resta mutilo al passaggio tra i ff. 24v e 25, dove ha inizio l'unità di restauro con il libro II. Ne sopravvive poco meno della metà, fino all'interno del par. 9 (= AASS Iun. IV, col. 199D).
II. ff. 120v-121v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
Vita be [sic ]suddivisione lectiones Divisa in quattro lectiones dal copista stesso (cambiato rispetto a quello dei Dialogi ). inc. Iosephus narrat de Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. laventur a vitiis et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum eterno Patre et Sancto Spiritu idest eternus vivit et gloriatur et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vita
III. ff. 121v-122v Decretale di Bonifacio IVnote Nuovo cambio di mano. Il f. 122v rimasto vuoto è sfruttato da una mano ancora diversa per una breve esposizione del precetto: Sine intermissione orate .
U.C. III, ff. 123-129 ; sec. XII med.; Damianus dominus IV. ff. 123-128 - Hieronymus Stridonius pseudo , De nativitate sanctae Mariae (= BHL 5345 [prol. I] - 5344 [prol. II] - 5343)
Hieronimus Cromatio et Heliodoro episcopis incipit prologus de nativitate sancte Marie - Acta Hieronimi de genealogia sancte Marie prol.prol. I inc. Petitis a me petitiunculam - expl. quantum ad sensum pertinet huius prefationis habuisse prol. II inc. Petitis a me ut vobis rescribam quod mihi de quodam libello videatur - expl. aut consequenter scribi potuerunt inc. Igitur beata et gloriosissima semper virgo Maria ex regia stirpe et David familia oriunda - expl. et peperit filium suum primogenitum sicut sancti evangeliste docuerunt Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in trinitate perfecta unus Deus in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vitanote Questa seconda unità consiste di un solo quaternione, del quale sopravvivono 7 fogli: il primo infatti è incollato al f. 122 che concludeva l'unità precedente, evidentemente poiché la perdita del suo solidale a fine fascicolo lo lasciava privo di sostegno. Al f. 128, al termine del testo, è apposta la nota di possesso barrata Hunc librum adquisivit domnus Damianus .
V. ff. 128-129 - Breviarium apostolorum (= BHL 652)
Breviarium apostolorum ex nomine vel locis ubi predicaverunt orti vel obiti suntadditamentum inc. Simon qui interpretatur obediens Petrus agnoscens - expl. cui datur evangelii predicatio in Iudea addit. I inc. Marcus Petri discipulus et in baptismate filius atque evangelista per fidem ut sacerdotio reprobus haberetur pollicem sibi amputavit; primus Alexandrine civitatis episcopus, ibi in Domino obiit addit. II inc. Lucas medicus Antiocensis Syrus discipulus apostolorum comes Pauli apostolus et evangelista. Septuaginta quattuor annorum obiit in Bithinia. Sepultus est Constantinopoli, ad quam urbem vicesimo Constantini Augusti anno ossa eius allata sunt Andreas apostolus , Bartholomaeus apostolus , Iacobus Maior , Iacobus Minor apostolus , Iohannes apostolus sec. I , Lucas evangelista , Marcus evangelista , Matthaeus apostolus , Matthias apostolus , Paulus apostolus , Petrus apostolus , Philippus apostolus , Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. , Thomas apostolus note Il testo è di altra mano rispetto al precedente su Maria e comprende anche due voci finali sugli evangelisti Marco e Luca (la seconda delle quali apparentemente ricavata dagli estremi del cap. 7 del De viris inlustribus di Gerolamo nella forma interpolata). Un caso simile è registrato al n° 652 d del Supplemento. Uno scriba a sua volta differente occupa il f. 129r-v con un breve testo sul peccato originale.
bibliografia
Libri de nativitate Mariae , II, 50-1; Bandini, Catalogus , III , 282-4