Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 474
Leggendario
sec. XI; prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB; Aegidius dominus La nota di possesso, di mano più recente, si legge al f. 1: Monasterii Vallisumbrose ad usum domini Egidii et amicorum fidelium .
I. ff. 129 Leggendarioordinamento Misto struttura Anche se vi sono talora date liturgiche indicate, la raccolta non è strutturata secondo un criterio cronologico; vi si trova anche una sezione tratta dalle Vitae Patrum . 1. ff. 1-20 - Ursus sacerdos saec. X , Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
prol.tit. Natale sancti Basiliiprol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, maiestas similis per omnia saecula saeculorum inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo devotis parentibus - expl. quos per cooperationem Sancti Spiritus scripserat libros, ad gloriam et laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Vitadata liturgica 1 gennaionote Rimangono tracce quasi invisibili di una divisione in lectiones . 2. ff. 20-23v - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
prol.tit. Passio sanctorum XL martyrumlemma inc. Qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gaius, Gorgonius, Candidus inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris et Agricolao preside et Lisia duce. Temporibus igitur Licinii imperatori erat persecutio - expl. Deum diligentes, Christo credentes, Spiritu Sancto confidentes Sebasteni martyres XL : Passiodata liturgica 11 marzonote La data è posticipata di due giorni rispetto ai martirologi. Il lemma è trascritto in parte come titolatura, in parte come fosse l'incipit , senza distinguere poi la narrazione vera e propria. Il testo rimane mutilo di un brevissimo tratto finale, per la perdita dell'ultimo foglio del fascicolo, dopo l'attuale 23v. Suddivisione in nove lezioni. 3. ff. 24-32v - Linus papa pseudo , Martyrium beati Petri apostoli (= BHL 6664)
prol.tit. Vita sive actus beati Petri apostolorum principis edita a beato Lino pontifice Romanoprol. inc. Licet plurima de apostolicis signis - expl. sumamus exordium inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. ex omni parte confirmata est in nomine Dei Patris omnipotentis et in nomine Iesu Christi Filii eius Domini nostri et in sanctificatione Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium per infinita et inmortalia saecula saeculorum Petrus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 4. ff. 32v-33 - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 , Carmina sacra et preces , carme 94 (Apostoli) (= BHL S 654 b)
tit. Versus in laude sancti Petriinc. Spiritus alme veni perflando dindima nostra - expl. in celo merear te sine fine frui Apostoli et evangelistae : Versusdata liturgica 29 giugno (non indicata) 5. ff. 33-38v - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - BHL S 6569 n - BHL 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permanserint sicut et ego laudatio inc. Hinc antea Saulus hoc est sevus nunc apud gentium - expl. sepultus Roma in via Ostiensi ab urbe miliario contra occidentalem plagam inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Il testo è diviso in otto lezioni, con scrittura di modulo maggiore rispetto alle precedenti. 6. f. 39r-v - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol.tit. De puero per totum annum sub aqua vivum conservatum a sancto Clementeprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. qui tanta mirabilia ostendit servis suis per beatum Clementem martyrem atque pontificem alme Rome, cui est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre (non indicata) 7. ff. 40-66v - Leontius Neapolitanus episcopus saec. VII , Vita Iohannis Eleemosinarii (= BHL 4388-4389)
prol.,
epilogo
tit. Enarratio Leontii episcopi Neapoleos Cypriorum insule de vita et actione sancti patris nostri Iohannis archiepiscopi Alexandrinipraef. inc. Cogitante me ac diu tacite solliciteque mecum considerante - expl. totius atque orbis papa beate vale prol. inc. Intentio quidem una est nostra quoque et eorum qui ante nos fuerunt studiosorum et sanctorum virorum - expl. de his que dicuntur proficere inc. Cum pervenissem Alexandriam ego indignus - expl. que omnes nos impetremus per gratiam et misericordiam Domini nostri Iesu Christi cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria honor imperium nunc et semper in saecula saeculorum epil. inc. Expliciunt acta sancti Iohannis Heleymonis; que quidem pretermissa sunt a Iohanne atque Sophronio - expl. ad multorum edificationem nunc parvulum librum scribere precepit Iohannes Eleemosynarius, Alexandrinus ep. : Vitadata liturgica 23 gennaio (non indicata)note Il testo è anepigrafo; la titolatura riportata segue la prefazione ad domnum Nicolaum (come la definisce la relativa titolatura finale). Il prologo è impaginato come cap. I e tutti i capitoli hanno una rubrica propria; l'epilogo è invece copiato tutto in forma di rubrica. 8. ff. 67-70v - Palladius Helenopolitanus , Historia Lausiaca , cap. 18 (Macario Alessandrino) (= BHL 5097)
tit. De abbate Machario Alexandrinoinc. Illum autem Macarium qui Alexandrie presbyter fuit - expl. ex factis sancti Macarii vel dictis significavi tit. finale Explicit de MacharioMacarius Alexandrinus in Thebaide abb. : Vitanote Ha inizio con Macario una sezione del leggendario ripresa dalle Vitae Patrum . 9. ff. 70v-72 - Palladius Helenopolitanus , Historia Lausiaca , cap. 19 (Mosè) (= BHL 6021)
tit. Incipit de Moyseinc. Moyses quidam genere Ethiops colore corporis niger - expl. septuaginta discipulos moriendo dereliquid tit. finale Explicit de MoyseMoyses Aethiops in Lybia erem. : Vita 10. ff. 72-73 - Palladius Helenopolitanus , Historia Lausiaca , cap. 25 (Valente)tit. Incipit de Valenteinc. Valens nomine iterum qui fuit - expl. valens est tit. finale Explicit de Valente 11. f. 73v - Rufinus Aquileiensis , Historia monachorum translatio ex graeco , cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. Incipit de Piamoneinc. Michi autem non videtur dignum etiam eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur Piamon mon. in Aegypto : Vita 12. f. 73 + epil. ff. 73-74 - Rufinus Aquileiensis , Historia monachorum translatio ex graeco , cap. 33 (Giovanni)
epilogo
tit. Incipit de Iohanneinc. Erat in illis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata est epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti - expl. Ipsi gloria et honor in perpetua saecula tit. finale Explicit de Iohannenote Il brevissimo capitolo e l'epilogo dell'opera si susseguono senza distinzione. 13. ff. 74-76v - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL 2723)
tit. Vita beate Euphrosine virginisinc. Fuit vir quidam habitans in Alexandria nomine Paphnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebrant in eodem cenobio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium eius Iesum Christum una cum Sancto Spiritu cui est honor et gloria in saecula saecolorum tit. finale Explicit de EuphrosinaEuphrosyna Alexandrina virgo saec. V : Vita 14. ff. 76v-77v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
tit. Vita beate virginis Marineinc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus oratione sancte virginis Marine multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit de MarinaMarina virgo, Marinus monachus dicta : Vita 15. ff. 77v-85v - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639 , Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL S 5417 a)
tit. Vita Marie Egyptiaceinc. Fuit quidam senex in Palestine monasteriis vita et verbo decoratus - expl. nihil eis abscondens de ea que audierat et viderat tit. finale Explicit de MariaMaria Aegyptiaca paenitens : Vita 16. ff. 85v-86v - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL S 8012 a)
tit. Vita Taises meretricisinc. Quedam fuit meretrix nomine Thaises tante pulchritudinis ut multi propter eam - expl. cum beata Thaise properare gaudentes ut cum ea simul Dominum Iesum Christum glorificemus qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Thais in Aegypto paenitens : Vita 17. ff. 86v-88 - Hieronymus Stridonius , Epistolae , estratto dall'ep. ad Eustochium et ad virgines 18. ff. 88v-91 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL 288 / 290)
tit. Vita Alexisinc. Erat vir nomine Euphimianus bene consulens et timens Deum in civitate Romana sub Honorio et Arcadio - expl. odor suavissimus sicut ex aromatibus exivit et si quis peteret aliquid dabat illi Deus cui sit honor et gloria in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata)note Tra le numerose varianti della vita, questo testo si avvicina maggiormente alle voci indicate. 19. ff. 91-102v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106)
prol.tit. Vita sancti Nicolaiprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. Iesu Christi famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Artacifala - expl. et aucti benedictione remearunt ad propria Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Le due parti della vita si susseguono come normali capitoli, senza che sia rilevata la differenza rispetto agli altri interni a ciascuna. 20. ff. 102v-104v - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6151-6152-6153-6154-6155- 6156)
item XXI inc. Quodam igitur tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Cyprastis item XXII inc. Rursus alio tempore alia mulier de vico Neapoleos item XXIII inc. Venit quidam homo ad sanctam Sion item XXIV inc. Nec multo post quidam item XXV inc. Cum igitur his item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sub sanctissimo et beatissimo patriarcha nostro Macario pars II inc. Positumque est sacratissimum corpus eius - expl. usque ad tempora Iustiniani imperatoris Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Questa sezione del dossier su Nicola possedeva una propria titolatura, erasa in seguito. 21. ff. 104v-109 - Narrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6160-6161 - BHL S 6170 c - BHL 6163-6164-6165)
epilogo
item I pars I inc. Igitur postquam beatissimus Nicolaus ex hoc mundo migravit - expl. qui dicitur Adriatica pars II inc. Quodam itaque tempore episcopus Miree civitatis - expl. semper accipiat incrementum item III e inc. Agrestes quidam horum qui fines habitabant - expl. solutionem petitionis nostre suscipiamus item II prol. inc. Restat autem adhuc quod de eo scribere miraculum iocundum iudicavimus inc. Cum de Africe partibus Guandalorum exercitus applicuisset - expl. glorificantes Dominum et sanctum eius Nicolaum epil. inc. Hec fuit prima occasio - expl. et in futuro conditorem Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre (non indicata) 22. f. 109 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6108)
item V inc. Letemur ergo, carissimi, letemur in Domino - expl. quatinus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Dopo l'inserzione dei miracoli, il dossier si conclude riprendendo l'ultima sezione della vita di Giovanni Diacono. Il verso del foglio rimane bianco ed è asportata la parte della colonna esterna non occupata dal testo. Segue un nuovo fascicolo di altra mano, anche se lo stile decorativo simile non induce a ritenerlo un'unità codicologica di diversa origine. 23. ff. 110-118v - Ionas Bobiensis fl. 618-659, m. post 659 , Vita sancti Columbani (= BHL 1898)
tit. Vita sancti Columbani abbatisinc. Columbanus etenim qui et Columba, ortus Hibernia insula, extremo oceano sita; hanc Scottorum incolit gens - expl. contra virum Dei perturbarent episcopos que similiter pervertere temptat Columbanus (al. Columba) Luxoviensis et Bobiensis abbas n. 543 ca., m. 23-11-615 : Vitadata liturgica 23 novembre (non indicata)note La copia si interrompe; parte della colonna esterna e tutta l'interna restano bianche, con in fondo la titolatura per il testo seguente, che apre un nuovo fascicolo, di altra mano (aggiunta perciò forse in un secondo tempo, per creare continuità tra i fascicoli). Da notare che l'incipit risulta abbreviato, con la soppressione di quasi tutta la parte di introduzione geografica; anche l'explicit , pur riconoscibile, non coincide formalmente del tutto con la versione edita (cfr. PL 87,1030B-C, all'inizio del cap. 33 dell'opera). 24. ff. 119-126 - Vita sancti Fursei Latiniacensis abb. (= BHL 3209)
tit. Vita vel actus sancti Furseiinc. Fuit vir vite venerabilis Furseus nomine nobilis quidem genere - expl. merita illius clarescunt divinis virtutibus, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Furseus Latiniacensis abbas : Vitadata liturgica 16 gennaio 25. ff. 126-129v - Vita sancti Fursei Latiniacensis abb. (= BHL 3213)
prol.tit. Alia gesta sancti Fursei confessorisprol. inc. Rem actam atque gestam, fratres dilectissimi, concitemus confessoris - expl. non relinquit post tergum inc. Pius itaque antistes Furseus nomine largus et humilis - expl. Colitur autem festivitas sancti Fursei confessoris Christi decimo septimo kalendarum februariarum Furseus Latiniacensis abbas : Vita
bibliografia
Baroffio, Codici liturgici vallombrosani , 575; Del Furia, Supplementum BML , III , 599-600
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 133
Leggendario per l'intero anno, probabilmente di area umbra
sec. XII ex.; orig. Umbria; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; Febo Belcari Il manoscritto, di probabile origine umbra, doveva essere in uso presso una sede agostiniana, dato il breviario che vi è trascritto nei margini. Sulla guardia mobile posteriore nuova è applicato un frammento della membrana che fungeva in precedenza da guardia, dove da una mano quattrocentesca è annotato in caratteri greci il possessore: Febo Belcari del popolo di S. Apollinare (amico della famiglia Medici, vissuto tra il 1410 e il 1484).
I. ff. 279 , mutilo Leggendario (30 novembre - 23 novembre)ordinamento Per circulum anni segni d'uso Non sono presenti glosse, ma lo stato degli angoli mostra che il codice è stato molto usato. Inoltre, nel XIII secolo viene aggiunto nel margine inferiore dei primi fogli, fino al 46, il breviario Eremitano dal sabato precedente la prima di Avvento fino alla domenica prima dell'Ottava dell'Epifania. tabula 1. ff. 1-3v - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Natale sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. ut nullus remaneret qui non crederet salvatori nostro Deo qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, ipsi gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti. 2. ff. 3v-5 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 912 t)
tit. Passio sancte Barbareinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem sanctissima martyr Christi Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata)note Il testo non coincide del tutto con alcuna delle voci BHL, benché mostri una maggiore somiglianza con quella indicata. 3. ff. 5-12v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105-6106-6112-6108)
tit. Vita sancti Nicholai confessorisitem II inc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aitaifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus equali maiestate equali potestate per omnia saecula saeculorum item IV inc. Nunc igitur, fratres karissimi, si vobis placuerit de solempnitate huius diei beati Nicolai - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note La copia segna andando a capo (f. 12) il passaggio dall'item 6106 al 6112, mentre va normalmente di seguito negli altri casi (ff. 9v e 12v). 4. ff. 12v-14v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 b)
tit. Passio sancti Savini martyrisinc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. et sepelivit eum miliario plus minus secundo a civitate Spoletina sub die VII idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 5. ff. 14v-16 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam beatissime virginis Agathe fama crebresceret - expl. in qua orationes eius florent nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 6. ff. 16-21v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8143-8136)
prol.tit. Prologus sancti Thome apostoliprol. inc. Thomas hebraice latine abyssus vel geminus interpretatur - expl. ubi et sepultus est in honore duodecimo kalendas ianuarias inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. credentes per hanc gratiarum actionem ad apostolorum gaudia pervenire, ipso adiuvante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata) 7. ff. 21v-23 - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. Passio sancti Gregorii martyrisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum talis furor a sacrilegis exardescebat per cunctam Italiam - expl. benedictus Deus qui dat votum optandi et benedicit annos iusti, ipsi honor et gloria, laus et imperium in saecula saeculorum Gregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 24 dicembre (non indicata) 8. ff. 23-34tit. Nove letture, sermoni e omelie per Natale e S. Stefano 9. ff. 34-38 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita sancti Iohannis evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopi catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exhercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente unitatem Spiritus Sancti per infinita saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il passaggio grafico tra prologo e testo avviene troppo presto, comprendendo nella vita anche l'ultimo periodo del prologo. 10. ff. 38-39vtit. Sermone per la festa degli Innocenti 11. ff. 39v-52 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7742 c [liber I], 7740 [liber II], / [pars III], 7733 [item VIa])
tit. In Natale sancti Silvestriliber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam liber II inc. Priori enim libello hic finis occurrit - expl. et operum virtutum eius celestem ac perpetuam obtinuit palmam pars III inc. Transactis itaque aliquantis diebus pontifices templorum huiusmodi suggestione Constantino augusto fecisse leguntur - expl. supra omnem magnitudinem quam possit estimari vel comprehendi. Ipsi sit gloria in saecula saeculorum item VIa inc. Post hec Constantinus habuit bellum Scitarum - expl. quod interpretatur Constantinopolim usque in hodiernum diem Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note I primi due libri si susseguono senza stacchi (a f. 45), mentre si va a capo per ciascuno dei due segmenti successivi (ai ff. 51 e 52 rispettivamente). Per la terza parte, come si presenta sia in questo codice che in molti altri qui descritti, non vi è una corrispondenza nelle voci BHL. Al f. 42v un'altra mano annota a margine: finita octava lectio , ma non vi è traccia di tale suddivisione del testo (a meno che il riferimento sia al breviario copiato nel margine inferiore). 12. ff. 52v-54tit. Sermone per l'ottava di Natale 13. ff. 54v-58 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo , Vita sancti Basilii Magni , capp. 11, 9, 8, 10 (= BHL S 1022 g - 1022 f - 1022 e [expl. beta] - 1022 j)
notitia
tit. Vita sancti Basilii episcopicap. 11 inc. Fratres, narrationem volo facere de Basilio nobili - expl. secundum quod dictum fuerat ad illos cap. 9 inc. Narravit autem mihi et hoc predictus nobilis Eladius - expl. reversi sumus in civitatem nostram cum gaudio, laudantes et benedicentes Deum cui est honor et gloria in saecula saeculorum cap. 8 inc. Iladius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitutem obedientie fuit - expl. ex uno ore glorificabant et laudabant Deum qui vivit et regnat in saecula saeculorum cap. 10 inc. Mulier quedam nobilis genere et divitiis secularibus ornata - expl. certantes et glorificantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum not. inc. Natalicium vero beati Basilii archiepiscopi quo superna celorum regna ascendit celebratur primo die mense ianuario, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Vita + miraculadata liturgica 1 gennaio (non indicata)note Ogni passaggio è segnato andando a capo (rispettivamente ai ff. 55, 55v, 57v). Agli estratti si aggiunge la brevissima nota liturgica riportata. 14. ff. 58-60tit. Due sermoni per l'Epifania 15. f. 60r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felici presbyeriinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata) 16. ff. 60v-63 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauri abbatisinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. ducebat eum ad domum precedente nos Arderado et filii eius Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note La prima parte del testo è divisa in sei lectiones . L'estratto si conclude con la fine del par. 39 del cap. VII (cfr. AASS Ian. XV, p. 1046). 17. ff. 63-65v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata) 18. ff. 65v-67v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marius, Martha, Audifax et Abacucinc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 19. ff. 67v-72 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani et Fabianiinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata) 20. ff. 72-74v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetis virginisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue palmam victorie adquirant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata) 21. ff. 74v-77 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8633)
prol.tit. Passio sanctorum Vincentii et Anestasiprol. inc. Probabile satis est ad gloriam beatissimi Vincentii martyris - expl. gaudium fidelibus perpetuum perseveret inc. Cum apud Cesaream Augustam civitatem, ut multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. benedicatur per totam Hispaniam nomen Domini Iesu Christi, qui semper regnat cum Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note L'explicit del preambolo non corrisponde a quello riportato in BHL. 22. ff. 77-78v - Passio sancti Feliciani Fulginatis ep. mart. (= BHL 2846)
tit. Passio sancti Feliciani episcopiinc. Felicianus quidam nobili familia ortus cum Foru Flaminensis edoctus - expl. qui passus est sub Decio impiissimo Cesare, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre vivit et regnat in saecula saeculorum Felicianus Fulginas episcopus et martyr saec. II/III : Passiodata liturgica 24 gennaio (non indicata) 23. ff. 78v-79vtit. Due sermoni per la conversione di S. Paolo 24. ff. 79v-80v - Passio sancti Constantii Perusini ep. mart. (= BHL S 1973 a)
tit. Passio sancti Constantii martyrisinc. Cum esset igitur temporibus Antonii imperatoris devulgata iussio eius - expl. et balsamo et aromatibus, ubi prestantur beneficia eius usque in hodiernum diem per ipsum Dominum nostrum Iesum Christum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Constantius Perusinus episcopus et martyr saec. II : Passiodata liturgica 29 gennaio (non indicata) 25. ff. 80v-81v - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7680)
tit. Vita sancti Severi confessorisinc. Post excessum beatissimi Apolenaris beatus Severus tertiusdecimus Ravennatem cathedram suscepit - expl. immensas Deo gratias agatis, qui et benedictus in saecula saeculorum Severus Ravennas ep. : Vitadata liturgica 1 febbraio (non indicata) 26. ff. 81v-84tit. Tre sermoni per la Purificazione di Maria 27. ff. 84-86v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio sancti Blasii martyrisinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quosdam Deus ad correctionem - expl. passus est enim beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata) 28. ff. 86v-88v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agathe virginisinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Silicie sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendii meritis sancte Agathe martyris eos liberasset, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata) 29. ff. 88v-91v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. Passio sancte Scholastice virginisinc. Soror namque eius Scholastica nomine - expl. intra in gaudium Domini tui, prestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis fidelibus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio (non indicata) 30. ff. 91v-93 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini episcopiinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in mortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio (non indicata) 31. ff. 93-95v - Passio sanctae Iulianae Nicomediae v. mart. (= BHL 4523)
tit. Passio sancte Iulianeinc. Temporibus Maximiani imperatoris persecutoris Christiane religionis erat quidam senator - expl. passa est autem sancta Iuliana XIV kal. mart. sub imperatore Maximiano, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iuliana virgo Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 16 febbraio (non indicata) 32. ff. 95v-97tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli per la Cattedra di S. Pietro 33. ff. 97-101 - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5696)
prol.tit. Passio sancti Mathie apostoliprol. inc. Mathias hebraice latine dicitur Donatus - expl. fuit enim de septuaginta discipulis unus inc. Salvator etenim noster Dominus Iesus Christus humani generis conditor - expl. migravit ad Dominum Iesum Christum sexto kalendas martias, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata) 34. f. 101 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , III 13 (vita di Ercolano) (= BHL 3822)
tit. Passio sancti Herculani episcopiinc. Nuper quoque Floridus venerabilis vitae episcopus narravit quoddam memorabile valde miraculum - expl. Quis non obstupescat talia signa mortuorum quae fiunt pro exercitatione viventium? Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr : Passiodata liturgica 1 marzo (non indicata)note L'estratto comprende la battuta finale di Pietro non riportata nella voce BHL. 35. ff. 101-103 - Passio sancti Herculani Perusini ep. mart. (= BHL S 3822 b [inc.])
additamentum inc. Undecim fratribus qui de Sirie partibus venerant in urbem Romam - expl. martyrii coronam meruit accipere palmam mirac. I inc. In illis temporibus Totila perfidus rex - expl. posteaquam de hoc seculo migravit in eadem basilica sepultus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum mirac. II inc. Sanctissimus igitur Herculanus virtutes suas quas moltoties et in multis clam fuerat operatus - expl. gaudens atque laudans Deum ac beatum Herculanum coram multis ostendit Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr : Passio + miraculadata liturgica 1 marzo (non indicata)note Il testo corrisponde per incipit alla voce BHL indicata, ma aggiunge alla narrazione il miracolo di un bambino resuscitato e il miracolo della donna sanata (quest'ultimo secondo la versione edita in AASS Mart. I, col. 54). Ciascuna delle tre parti è distinta andando a capo, così come solo a capo è segnato il passaggio rispetto al precedente estratto da Gregorio. 36. ff. 103-104v - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
tit. Passio XL martyrumlemma inc. Passio sanctorum martyrum quadraginta qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gaci, Gorgoni, Candidi inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris erat persecutio magna - expl. consummati sunt sancti XL martyres et preside Agricolao et duce Lysia sub die V idus martii in gloriam et laudem Dei Sebasteni martyres XL : Passiodata liturgica 10 marzo (non indicata) 37. ff. 104v-107v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius genere Romanus arte phylosophus Gubdiani viri clarissimi et beate Silvie filius - expl. iuxta pyrgilusyn sicut actenus cernitur confessor veritatis meruit sepeliri Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Il testo si arresta al termine del par. 69 del libro IV (= PL 75,222B). 38. ff. 107v-111 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. quibus deferentibus transmisisset usque nunc manet incognitum Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note Estratti dal II libro dei Dialogi , comprendenti i capp. I-II, VII-XIV (esclusa l'ultima frase rivolta a Pietro), XV, XX-XXI (solo la prima parte: l'explicit corrisponde a p. 111 ll. 1-2 dell'edizione Moricca). 39. ff. 111-114tit. Due sermoni per l'Annunciazione 40. ff. 114-116 - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (= BHL 3377)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. Imperante Datiano impio Medorum et Persarum diversisque erga regiones civitatibus suggerente diabolo - expl. completoque martyrio non. kalendarum maiarum feliciter migravit ad Dominum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata) 41. ff. 116-118 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL S 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Post Domini nostri Iesu Christi in celum ascensionem ad Patrem - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo die mensis Nisan, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata) 42. f. 118r-v - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. In natale sancti Vitalis archiepiscopiinc. Sanctus Vitalis militans consulariano cum fuisset cum Pulino iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus autem sanctus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile (non indicata)note Accanto all'inizio, un'altra mano scrive alcuni versetti del Cantico dei Cantici. 43. ff. 118v-119v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6817)
prol.tit. Passio sancti Phylippi apostolilaudatio inc. Philippus hebraice qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalitium celebratur kalendas maias prol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum confessione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il prologo è indistinto dal testo. 44. ff. 119v-120v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL S 4088 b [prol.] - BHL 4086 [inc.] - 4093 [expl.])
prol.tit. Prologus sancti Iacobi apostoliprol. inc. Iacobus Alphei ob distinctionem prioris cognominatus - expl. cuius natalitium et ordinatio sexto kalendas ianuarias creditur inc. Igitur Iudei posteaquam Paulus ad Cesarem quem appellaverat a Festo transmissus est - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Nessuna delle voci BHL sembra corrispondere per tutti gli estremi testuali a quanto trasmette il codice. 45. ff. 120v-123 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. In inventione sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tricesimo regnante venerabili Dei viro cultore magno Constantino - expl. accipiant partem cum Domino nostro Iesu Christo et sancta Maria genitrice eius in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 46. ff. 123v-126v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Eodem die sancti Alexandriinc. Quarto loco a beato Petro apostolo Romane ecclesie urbis cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse habet proprium sacerdotem usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggionote In sede finale il testo corrisponde solo in parte alla voce BHL, ossia fino al periodo che ha inizio con Severina uxor ma non per la frase finale, come avviene abitualmente nei manoscritti qui censiti. 47. ff. 126v-127v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sancti Gordianiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata) 48. ff. 127v-130 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL 1748)
tit. Passio sancte Christine virginisinc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. et in tartarum alienum tue veritatis qui es Deus benedictus in secula seculorum amen Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata)note Estratto che si arresta con la preghiera della santa dopo il martirio del padre. La data indicata dalla BHL e riportata nei Martirologi è il 24 luglio, ma è evidente che la destinazione è qui il 10 maggio, come in molte altre delle copie censite. 49. ff. 130-131 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus illis immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano augusto novies et Maximiano septies imperatoribus, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 50. ff. 131-132v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achileiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. ovantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque hedificatione omnium quorum est studium plantandi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt scripta Nerei et Achillei Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 51. f. 132v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sancte Petronilleinc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 52. ff. 132v-133 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Il testo, come sempre, segue senza soluzione di continuità il precendente. 53. f. 133 - Audelaus presbyter saec. VII/VIII , Vita sancti Fortunati presb. diocesis Spoletanae (= BHL 3087)
prol.tit. Vita sancti Fortunati presbyteriprol. inc. Gregorius Romane urbis antistes cum Petro archidiacono suo - expl. Minime potui utiliter enarrare inc. Fuit quidam vir venerabilis Fortunatus nomine Torrine ecclesie presbyter - expl. ubi usque hodie in pace positus quiescit, ipso concedente qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Fortunatus dioecesis Spoletanae presb. : Vitadata liturgica 1 giugno (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 54. ff. 133v-135 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobatam eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno (non indicata) 55. ff. 135-136v - Passio sancti Vincentii ep., Benigni diac. et soc. Mevaniae mart. (= BHL 8676)
tit. Passio sancti Vincentii martyrisinc. Cum iussu principum impiissimorum persecutio Christianorum in totum orbem seviret - expl. miliario plus minus ab urbe Romae nonagesimo quarto ubi prestantur beneficia Dei, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Vincentius ep., Benignus diac. et soc. Mevaniae mart. : Passiodata liturgica 6 giugno (non indicata) 56. ff. 136v-141 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. In natale VII dormientiuminc. In tempore illo regnante impio Decio imperatore facta est ingens persecutio in Christianos - expl. et in gaudio fidei glorificantes et laudantes Deum pro miraculo quod viderunt gratias agentes Domino Iesu Christo Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note La data liturgica abituale è difforme dalla posizione che i santi assumono in questo leggendario. 57. ff. 141-143 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Sanctorum Primi et Feliciani incipit passioinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno (non indicata) 58. ff. 143-146v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL 986 [prol. I] - BHL S 986 d)
prol.tit. Prolugus sancti Barnabe apostoliprol. I inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophete - expl. martyrio coronatus III idus iunias prol. II inc. Redemptor et salvator noster Dominus Iesus Christus - expl. relatione pandere curamus pars I inc. Denique ille est Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex LXII discipulis - expl. et cum eis vitam eternam percipere mereamur pars II inc. Hucusque beati Barnabe gloriosum agonem - expl. deflorare curavimus pars III inc. Sed quia idem Lucas sequendo beatum Paulum apostolum sancti Barnabe finem cernere non valuit, cetera que sequuntur et quo ordine ad martyrii coronam pervenerit - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vita + passiodata liturgica 11 giugno (non indicata)note A partire dal f. 145 cambia il copista. 59. ff. 146v-149 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Cicilie sub tempore Dioclitiani et Maximiani imperatorum multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. sepelivit in eodem loco qui dicitur Marianus. Ibi requiescunt volente Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno (non indicata) 60. f. 149r-v - Passio Marci et Marcelliani Romae mart. (= BHL p. 787 n° 1)
tit. Passio sanctorum Marci et Marcellianiinc. Tenentur post hec Marcellianus et Marcus et ambo ad stipitem acutos in pedibus fixis - expl. quia cripte arenarum illic erant ex quibus moenia urbis instruebantur Marcus et Marcellianus Romae mart. : Passiodata liturgica 18 giugno (non indicata)note Estratto dalla passione di Sebastiano. Segue il solo incipit dell'inventio di Vitale e Agricola dello pseudo Ambrogio (BHL 8690), con il rimando Require retro in sancti Vitalis , tutto di mano del copista. 61. ff. 149v-151tit. Sermone per la Natività di S. Giovanni Battista 62. ff. 151-152v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3237 b)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto et Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. in qua exuberant beneficia martyris ex eo et nunc et usque in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno (non indicata) 63. ff. 152v-153v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3238 b)
inc. Hylarianus autem vir Dei qui quondam Gallicanum in Hostiensi urbe susceperat - expl. et posuerunt in eandem domum sanctorum Iohannis et Pauli, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo segue il precedente con un semplice a capo, senza una propria titolatura. 64. ff. 153v-154v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
tit. Vita sancte Marineinc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus orationibus sanctae virginis Marinae multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marina virgo, Marinus monachus dicta : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata) 65. ff. 154v-157v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol.] - 6665)
prol.tit. Passio sancti Petri apostoliprol. inc. Simon qui interpretatur obediens - expl. et palmam victorie velociter demonstrare inc. Igitur in diebus illis surrexit quidam Samarius genere - expl. quorum fides ac devotio sancti Petri ex omni parte confirmata est in nomine Domini nostri Iesu Christi et in sanctificatione Spiritus Sancti, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Il prologo corrisponde solo per incipit alla voce BHL. 66. ff. 157v-162 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Prologus sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre in unitate Spiritus Sancti cui est honor et virtus et gloria et imperium in saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 67. ff. 162-164 - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6473)
tit. Vita sancti Paternianiinc. Temporibus Diocletiani imperatoris erat grandis persecutio in tempore paganorum - expl. celebremus natalitia eius decimo die mensis iulii, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Patrae et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Paternianus Fanensis ep. : Vitadata liturgica 12 luglio (non indicata)note Un'altra mano annota a margine: require legenda sanctorum septem fratrum post festum sanctorum Abdon et Sene in [[...]] kal. aug. 68. ff. 164v-167v - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL 1808)
prol., carmen tit. Passio sancti Quirici et Iulitteprol. inc. Laudabile satis est et ad regis eterni gloriam totis preconiis adtollendum - expl. ad futuram gloriam que revelabitur in nobis inc. Sub Alexandro iniquissimo preside cui principatum Antiocene urbis - expl. sanctus Quiricus et sancta Iulitta in Tharso Cilicie die iduum iuliarum sub Alexandro preside, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 15 luglio (non indicata)note Il testo era certamente destinato a questa data come negli altri codici qui censiti (cfr. il ms. 132 dello stesso fondo). 69. ff. 167v-171 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL 288)
carmen tit. In sancti Alesii confessorisinc. Temporibus Archadii et Honorii maximis imperatoribus fuit quidam homo religiosus in urbe Roma - expl. in quacumque angustia vel tribulatione positus quisquis erat eius obtentu liberabatur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata)note L'explicit non è identificabile con alcuna delle voci BHL, mentre l'incipit corrisponde a quella indicata. 70. ff. 171-175 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. In festivitate sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr Christi sub Vespasiano augusto decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Deo atque salvatore Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 71. f. 175r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Vita sancte Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de beata Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu vivit et regnat in saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio (non indicata) 72. ff. 175v-178 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora cum apostolo per amorem Domini martyr effectus cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 73. ff. 178-180v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1772 [inc.] - BHL S 1770 a [expl.])
tit. Eodem die sancti Christoforiinc. Passio sancti Christophori sub die VIII kal. augustas qui fuit passus sub Dagno imperatore in civitate Samum - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo appare una versione mista tra quelle registrate in BHL. 74. ff. 180v-184v - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (= BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonisinc. In civitate Nicomedia Maximianus imperator multos Christianos persequebatur propter regnum et fidem Domini nostri Iesu Christi - expl. sic consummatum est certamen sancti martyris recipientis coronam caelestis gloriae, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pantaleon Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note La voce BHL è riferita proprio a questo manoscritto. 75. ff. 184v-185 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicisinc. Fuit autem temporibus Constantii filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalitia celebramus IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam nominis tui Deus usque in hodiernum diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio (non indicata) 76. f. 185r-v - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sancte Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 77. f. 185v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christiani necati sunt in urbe Roma - expl. iuxta civitatem Cordulam atque Syriam, ubi etiam et invenit multos Christianos quod suppliciis et afflictionibus necavit Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata)note Testo abbreviato e come sempre trascritto senza soluzione di continuità con la parte seguente della stessa passio ciclica, che riguarda propriamente i due santi della comune titolatura; la data propria di Policronio sarebbe invece il 17 febbraio. 78. ff. 185v-186v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius querere Christianos curiose - expl. levata sunt corpora sancta et translata sunt in cemeterio Pontiani in pace Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata) 79. ff. 186v-187v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.tit. Passio sancte Felicitatisprol. inc. Sciendum quoque est, dilectissimi fratres, quoniam de semine Felicitatis martyrio expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendo, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata)note Come si riscontra anche altrove, la santa (ricordata al 10 luglio o al 23 novembre) deve riferirsi qui al 1° agosto, data dei Maccabei. Il testo è abbreviato in modo tale che scompare la suddivisione tra prologo e narrazione ed è dunque impossibile fornirne gli estremi. 80. ff. 187v-188tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli (11,1-28) per la ricorrenza di S. Pietro in Vincoli 81. ff. 188-189 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Sancti Stephani papeinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. in loco qui appellatur hodie cemeterium Callixti; ibi requiescit in pace Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto (non indicata)note Il testo appare un'abbreviatio dalla passione nota. 82. ff. 189-191v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephaniinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 83. ff. 191v-193 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
tit. Passio sanctorum Sixti, Felicissimi et Agapitiinc. Eodem tempore Decius Cesar et Valerianos prefectos iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari - expl. sanctum vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones in cimeterio Prostrati sepelierunt sub die kal. sept., prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata)note Cambio di copista al f. 192. 84. ff. 193-197v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.tit. Sanctorum Donati et Ylarianiprol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Ylariani narraturus triumphum, o Theophyle frater - expl. concedat eorum enarrare trophea inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa veneratione celebrantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 85. ff. 198-199v - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL 2058)
tit. Sanctorum Quiriaci, Largi et Smaragdiinc. Nunciatum est itaque Dioclitiano augusto quod filiam suam Arthemiam a demonio vexaretur - expl. ubi orationes sanctorum florent usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres : Passiodata liturgica 8 agosto (non indicata)note L'incipit presenta marcate varianti rispetto alla voce BHL. 86. ff. 199v-202v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 7805 [inc.] e 4753 [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Cumque audisset beatus Laurentius archidiaconus beatum Sixtum episcopum iterum in custodiam reduci - expl. et participati sunt omnes sacrificium laudis corpus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note L'incipit non corrisponde alle voci BHL dedicate a Lorenzo: si tratta del par. 3 della passione di Sisto, che precede la sua nella narrazione ciclica, secondo la forma registrata in BHL 7805 (cfr. AASS Aug. VI, p. 140F). 87. ff. 202v-204 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Reversus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. cum intentione fermentissime mori leti quam vivere malle et perrexerunt ad Dominum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 88. ff. 204-208v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In assumptione beate Marie virginisinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. in quo habitat, inquit, corporaliter omnis plenitudo divinitatis Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note Copiata solo la prima metà dell'epistola, fino a PL 30,131C. 89. ff. 208v-210 - Passio sancti Magni Tranensis ep. mart. (cfr. BHL 5167 [inc.])
prol.tit. Incipit prologus sancti Magni confessorisprol. inc. Ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi pertinet sanctorum merita virtutesque proferre - expl. fideli assertione prosequimur inc. Igitur sanctus Magnus meritis et nomine magnus - expl. redintegra labiorum officium, ad laudem et gloriam nominis tui Magnus Tranensis ep. mart. : Passio + miraculadata liturgica 19 agosto (non indicata)note Dopo la nomina a vescovo, la narrazione è abbreviata e si annette un miracolo (il cui beneficiario ha nome Castoro) a titolo di saggio dei molti compiuti dal santo. Solo l'incipit , pertanto, corrisponde alla voce BHL. 90. ff. 210-213 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002-1003)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscipiens - expl. cuius natalitium octavo kal. septembris inc. Indiae tres esse ab ystoriographys referuntur - expl. secutus est beatum apostolum migravit ad Dominum epil. inc. Hic est Bartholomeus apostolus qui nomen est Syra lingua suscipiens - expl. passus est autem venerabilis apostolus et martyr Christi Bartholomeus octavo kalendas septembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata)note Epilogo indistinto dal testo. 91. ff. 213-215v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4293)
tit. Decollatio sancti Iohannis Baptisteinc. Narrat Iosephus vinctum fuisse sanctum Iohannem Baptistam in castello Macherunta - expl. non livorem sed caritatem preferat, adiuvante qui cum Patre Iohannes Baptista : Translatiodata liturgica 29 agosto (non indicata) 92. ff. 215v-219 - Vita sancti Aegidii in Occitania abb. (= BHL 93)
tit. Vita sancti Egidii confessorisinc. Sanctus igitur Egidius natione Grecus a preclaris parentibus originem duxit - expl. petimus tua sancta merita pater Egidie apud Dominum nostrum, qui cum Filio suo et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Aegidius in Occitania abbas saec. VI-VII : Vitadata liturgica 1 settembre (non indicata) 93. ff. 219-222tit. Sermone per la Natività di Maria 94. ff. 222-224v - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris (= BHL S 5342 c)
tit. Sermo de nativitate sancte Marieinc. In diebus illis erat vir in Israel nomine Ioachim ex tribu Iuda de genere David - expl. et rogare ceperunt Mariam ut indulgeret eis et oraret pro eis Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vitadata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo si chiude dopo l'episodio della porpora nel Tempio, alla fine del par. VIII 5 (p. 375 l. 14 dell'edizione di Gijsel). 95. ff. 224v-226 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properante ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum eius plurima ostensione incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et cum Spiritu Sancto omnipotenti Deo in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 96. ff. 226-230v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine vel succurrant inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo è indistinto dal testo. 97. ff. 230v-232 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5949)
prol., notitia
tit. Dedicatio basilice sancti Michaelis archangelinotitia inc. Anno dominice ab incarnatione quingentesimo sexto indictione quartadecima - expl. quibus persistentibus facta est inventio basilice beati Michaelis prol. inc. memoriam toto orbe veneranda - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note La notizia cronologica iniziale si fonde con l'inizio del prologo, che a sua volta è poi seguito senza stacco dalla narrazione. 98. ff. 232-238tit. Due sermoni per gli Angeli (il primo è l'omelia sui Vangeli di Gregorio Magno II 34, dalla fine del par. 6) 99. ff. 238-239v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3870)
tit. Vita beati Hieronymi presbyteriinc. Beatus Hieronimus genere nobili ortus patre vero Eusebio nomine - expl. si tanto in animo ornaberis regem inmortalem Filium Dei adipisci poteras sponsum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note Estratto dalla vita, che si arresta a metà circa (l'explicit corrisponde a PL 22,207). 100. ff. 239v-242 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce apostoli et evangelisteprol. inc. Cum in divinis voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Domini nostri Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiocensus - expl. ad fidem et dilectionem Iesu Christi Domini quem predicavit confluerent, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre 101. ff. 242-246 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Sanctorum apostolorum Symonys et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent ingressi regionem - expl. in quo loco beneficia divina consecuntur credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo habentis, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata) 102. ff. 246-248vtit. Sermone per Ognissanti 103. ff. 248v-252 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Sanctorum IIII cononatoruminc. Tempore qoo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniis ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata) 104. ff. 252-254 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodoriinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam nominis tui qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre (non indicata) 105. ff. 254-255v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4227)
prol.tit. Dedicatio sancti Salvatorisprol. inc. Elevate oculos sensus vestri et videte hanc admirationem que facta est - expl. et inclinate oculos cordis vestri inc. Est civitas que vocatur Biretho adiacens inter terminos Tyri ac Sydonis - expl. unde idem ipse inimicus noster adversarius cecidit ad laudem et gloriam qui in Trinitate permanet Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Versione differente rispetto a quella di Anastasio Bibliotecario cui è riferita la voce BHL, qui indicata come riferimento. 106. ff. 255v-259 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita beati Martini confessorisinc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. si quid deinceps uspitalem contingerit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Testo abbreviato, che omette il prologo, poi i capp. XII-XVII fino al par. 4 compreso (riprendendo da Per idem tempus , p. 290 dell'edizione Fontaine, p. 42 l. 17 dell'edizione Bastiaensen), per arrestarsi infine con il XXII (l'explicit corrisponde rispettivamente a p. 302 e p. 54 l. 32 delle stesse edizioni). 107. ff. 259v-260 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistolanote Segue priva di prologo la vita, separata solo andando a capo. 108. ff. 260-261 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b)
inc. Archidiacono viro et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi et cives Turonici tripudiantes cum sanctissimi viri corpore ad urbem Turoni sunt reversi, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miracula 109. ff. 261-267v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Caecilie virginisprol. inc. Humanas laudes ac mortalium infulas vidimus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 110. ff. 267v-269v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et benedicitur Christus filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata) 111. ff. 269v-270 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre (non indicata)note Il testo è copiato di seguito al precedente, andando a capo dopo il prologo che risulta invece accorpato alla passione. 112. ff. 270-279vtit. Venti sermoni per il commune sanctorum (l'ultimo mutilo)
bibliografia
Firenze. I libri del Duomo , 143; Bandini, Leopoldina , I , 267-87
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 145
Lezionario per la Cattedrale di Firenze (II parte)
orig. Firenze, S. Maria del Fiore, Opera Per le circostanze di produzione del codice si vedano le note introduttive del precedente. Questa sezione del lezionario contava in origine 215 fogli, l'ultimo dei quali, andato perduto, è ora sostituito da una carta bianca (attuale f. 219); nella foliazione più recente è ripetuto il f. 166 e sono contati anche i quattro fogli di guardia membranacei, tratti da un codice del XII secolo (contenenti il Levitico).
U.C. I, ff. 1-219 ; a. 1446-1449; Bartolomeo di Antonio Varnucci; Battista di Niccolò da Padova; Giovanni di Antonio Varnucci; Giovanni di Francesco di Ripoli monaco OSBCVU; Michele di Giovanni I. ff. 1-218v Lezionario dalla domenica di Settuagesima al sabato santo (de tempore , proprium e commune sanctorum )ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones L'intero contenuto è predisposto per una lettura liturgica, in cicli di nove lectiones . Quando dunque non si specifichi diversamente, si intenda che i testi sono suddivisi in nove. segni d'uso Gli angoli sono visibilmente usurati. struttura Secondo la struttura già descritta per il primo volume, si susseguono le tre sezioni liturgiche relative al periodo dalla Settuagesima al sabato santo, rispettivamente ai ff. 1-129, 129v-171v e 171v-218v, con una parziale sovrapposizione iniziale: si ripetono infatti festività già presenti nel ms. 144 (da Agnese a Valentino).note Tit. opera: Sequitur secundum volumen lectionarii maioris ecclesiae Florentinae secundum consuetudinem Romane curie 1. ff. 1-129tit. Proprium de tempore 2. ff. 129v-133 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , primo estratto (= BHL 156)
tit. In sancte Agnetis virginis et martyrisinc. Servus Christi Ambrosius virginibus sacris - expl. aliquanti tamen lapidibus ictibus lesi evaserunt. Passa est autem beatissima martyr Agnes die duodecimo kalendas februarias Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Come nel ms. 144, la copia si interrompe in corrispondenza dell'edizione del Mombritius I, p. 43 l. 35, con aggiunta della formula finale sulla data del martirio. Altri due estratti seguono poco sotto. 3. ff. 133-135 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (cfr. BHL 8630)
tit. In sanctorum Vincentii et Anastasiiinc. Cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. et traditum sepulture Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note Il testo (che occupa le prime sei lectiones delle nove intitolate alla coppia di santi) si presenta abbreviato come nel ms. 144. 4. ff. 135-136 - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. tit. De sancto Anastasioinc. Post hec premotis quindenis ferme diebus - expl. suum agonis martyrium gratanter accepit pro nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres data liturgica 22 gennaio (non indicata)note Versione della passio diversa da quella edita in Mombritius, vol. I; il passaggio della narrazione dal quale ha inizio questo estratto cadrebbe in quest'ultima a p. 74 l. 19. 5. f. 136r-v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , secondo estratto (Emerenziana) (= BHL 2527)
tit. In sancte Emerentiane virginis et martyrisinc. Emerentiana autem que fuerat collectanea beate Agnetis - expl. in confinio agelli beatissime virginis Agnetis Emerentiana Romae virgo mart. saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Estratto corrispondente all'edizione di Mombritius I, p. 43 ll. 35-47; occupa una lectio . 6. ff. 136v-137 - Vincentius Bellovacensis n. 1190 ca., m. 1264 ca. , Speculum historiale , X 38 (Timoteo)tit. In sancti Tymothei episcopi et martyrisinc. Tymotheus civitate Systris Licaonia ortus a Paulo apostolo edoctus est - expl. hoc factum est vigesimo sexto die mensis ianuarii imperante Nerva Timotheus discipulus Pauli, Ephesinus ep. : Passiodata liturgica 24 gennaio (non indicata)note Una singola lectio . 7. ff. 137-139vtit. Nove lectiones per la Conversione di Paolo (da Atti, un sermone attribuito a Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 8. ff. 139v-140v - Vita sancti Zenobii Florentini ep. (= BHL 9016)
tit. In translatione sancti Zenobii episcopi et confessorisinc. Anno igitur quinto a die sepulture sue scilicet Andreas successor ipsius - expl. et solemni familia utriusque sexus eorum sancta unio iocundatur Zenobius Florentinus ep. : Vitanote Si ripete lo stesso testo del ms. 144, con un ritratto del santo che abita l'iniziale e un quadro nel margine inferiore ove è rappresentata la processione di traslazione. 9. ff. 140v-141v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , terzo estratto (= BHL 156)
tit. In festo sancte Agnetis secundoinc. Igitur dum parentes beate Agnetis assiduis pernoctationibus - expl. in conspectu Domini valeat invenire Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Il testo, diviso in sei lectiones , riprende di seguito l'estratto su Emerenziana fino alla conclusione (con omissione soltanto della formula finale Passa est ...); cfr. Mombritius I, p. 43 l. 47 - p. 44 l. 27. 10. f. 141v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Libellus de festivitatibus apostolorum , cap. 29 (Policarpo)tit. In sancti Policarpi martyrisinc. Floruit tempore Antonii Policarpus Smirneus episcopus Iohannis apostoli discipulus - expl. epistolam que usque hodiernam diem in Asie conventu legitur Polycarpus Smyrnensis ep. data liturgica 26 gennaio (non indicata)note Come nel manoscritto precedente, la prima lectio delle nove dedicate al santo è tratta dal Libellus , le successive da Eusebio. 11. ff. 142-143 - Eusebius Caesariensis , Historia ecclesiastica , IV 15 (passione di Policarpo) (= BHL S 6881 b)
inc. Insignis autem vir Policarpus primo quidem cum audiret vulgus - expl. apud Smirnam martyrio coronati sunt Polycarpus Smyrnensis ep. : Passiodata liturgica 26 gennaio (non indicata) 12. ff. 143-148 - Vita sancti Iohannis Chrysostomi tit. In sancti Iohannis Crisostomi confessorisinc. Iohannes genere Antiochenus fuit parentibus nobilibus - expl. transferri fecit fidelissimis populis cum lampadibus et cereis obviantibus Iohannes Chrysostomus data liturgica 27 gennaio (non indicata)note Versione diversa da quella edita in Mombritius, vol. II; il passaggio della narrazione che corrisponde al termine di questo estratto cade in quest'ultima a p. 65 l. 49. 13. ff. 148-149v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 16 (Ignazio) (= BHL 4262)
tit. In sancti Ignatii episcopi et martyris Ieronimusinc. Ignatius ecclesie Antiochene tertius post Petrum apostolum episcopus - expl. iacent extra portam Dampniticam in cymiterio Ignatius Antiochenus ep. mart. data liturgica 1 febbraio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 14. f. 150 - Passio sanctorum Dorotheae et Theophili Caesareae Cappadociae mart. tit. In sancte Dorothee virginis et martyrisinc. Dorothea virgo passa est apud Cesaream Cappadocie sub Sapritio preside - expl. tandem gladio consummatus est Dorothea virgo et Theophilus scholasticus Caesareae Cappadociae martyres : Passiodata liturgica 6 febbraio (non indicata)note Il testo non è registrato in BHL, ma si trova edito nel vol. I del Mombritius, a p. 443. 15. ff. 150-153tit. Nove lectiones per la Purificazione della Vergine (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 16. f. 153 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 febbraio (Biagio)tit. In sancti Blasii episcopi et martyrisinc. Apud Sebastem civitatem passio sancti Blasii episcopi qui multorum patrator miraculorum - expl. datoque pretio sanguinis vitam mereantur eternam Blasius Sebastenus ep. mart. data liturgica 3 febbraio (non indicata)note Una singola lectio . 17. ff. 153-154v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Libellus de festivitatibus apostolorum , cap. 49 (Agata)tit. In sancte Agathe virginis et martyrisinc. Natale sancte Agathe virginis et martyris in Sicilia civitate Cathanensi sub Quintiano procuratore imperatore Decio - expl. qui Dei iudicio in medio flumine interiit Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 18. ff. 154v-156v - Passio sanctae Apolloniae Alexandriae v. mart. tit. In sancte Apollonie virginisinc. Virgo quedam pulcerrima nomine Apollonia fuit in Alexandria - expl. martirium feliciter consumavit. Tu autem Domine miserere nobis Apollonia virgo Alexandriae mart. data liturgica 9 febbraio (non indicata)note Versione non identificata. 19. ff. 156v-157v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , II 33-34 (vita di Scolastica) (= BHL 7514)
tit. Natale sancte Scolastice virginisinc. Soror namque beati Benedicti Scolastica nomine omnipotenti Domino ab ipso infantie dicata tempore - expl. eorum quoque corpora nec sepultura separaret Scholastica in Monte Casino virgo data liturgica 10 febbraio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 20. ff. 157v-158 - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. tit. In sancti Valentini presbyteri et martyrisinc. Valentinus venerandus presbyter fuit quem Claudius imperator ad se adduci faciens - expl. et omnes de domo sua convertit Valentinus presbyter Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio (non indicata)note Estratto dalla leggenda in una versione non identificata, coincidente con quella del ms. 144 (cfr. item 33). 21. ff. 158-161vtit. Nove lectiones per la Cattedra di Pietro (dalla Prima lettera di Pietro, un sermone attribuito ad Agostino e Matteo) 22. ff. 161v-162 - Sermo de sancto Matthia (= BHL 5695)
tit. In festo sancti Mathie apostoliinc. Mathias hebraice latine dicitur Donatus - expl. ex septuaginta duobus discipulis unus Mathias apostolus : Passiodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Una singola lectio , ricavata dal prologo del sermone (= Mombritius II, p. 268 ll. 27-31); altre due sono tratte dagli Atti, quindi tre da un sermone anonimo. 23. ff. 162-164v - Bernardus Guidonis n. 1261/1262, m. 31-12-1331 , Legenda sancti Thomae de Aquino ca. 1325; 2 recensiones, prima prolixior cum prooemio praemisso, secunda brevior sine prooemio , recensio brevior (= BHL 8157)
tit. In sancti Thome de Aquinoinc. Beatus Thomas de Aquino ordinis fratrum predicatorum doctor egregius - expl. et ego ipse in pontificali ordinis dignitate Thomas Aquinas OP 1225-1274 : Vitadata liturgica 7 marzo (non indicata) 24. ff. 164v-165 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 marzo (40 Sebasteni)tit. Natale sanctorum quadraginta martyruminc. Apud Sebasten Armenie minoris sanctorum quadraginta militum tempore Licinii regis - expl. et honore digno condite Sebasteni martyres XL data liturgica 11 marzo (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 25. f. 165r-v - Liber pontificalis , cap. 66 (Gregorio I) (= BHL 3636)
epilogo
tit. In sancti Gregorii papeinc. Gregorius natione Romanus ex patre Gordiano sedit - expl. episcopos per diversa loca quadraginta duos Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Il capitolo, del quale è omessa la frase finale, è suddiviso in tre lectiones . 26. ff. 165v-166v bis - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , II 1-2 (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. In festo sancti Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. sed signo crucis edito recessit avis Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note Estratto che si interrompe con la prima frase del cap. 2 (= ed. Moricca, p. 78 l. 21). 27. ff. 166v bis - 169tit. Nove lectiones per l'Annunciazione (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 28. ff. 169-171 - Vita sancti Crescentii Florentiae subdiac. (= BHL 1984)
tit. In sancti Crescentii confessoris subdiaconi ecclesie Florentineinc. Crescentius Florentinus civis ex honestis et catholicis viris - expl. Ambrosio suis litteris eius transitus nuntiavit Crescentius Florentiae subdiac. : Vitadata liturgica 19 aprile (non indicata) 29. f. 171 - Liber pontificalis , cap. 12 (Aniceto)tit. In sancti Aniceti pape et martyrisinc. Anicetus natione Syrus ex patre Iohanne de vico Amissa - expl. et cessavit episcopatus dies septem Anicetus papa data liturgica 17 aprile (non indicata)note Una singola lectio . 30. f. 171r-v - Liber pontificalis , cap. 13 (Soter)tit. In sanctorum Sotheris pape et martyris et Gaii pape et martyrisinc. Sother natione Campanus ex patre Concordio de civitate Fundis - expl. et cessavit episcopatus dies XXI Soter papa data liturgica 22 aprile (non indicata)note Il testo occupa la prima delle due lezioni dedicate ai due papi. 31. f. 171v - Liber pontificalis , cap. 29 (Gaio)tit. De sancto Gaioinc. Gaius natione Dalmatinus ex genere Dioclitiani imperatoris - expl. qui etiam sepultus est in cimiterio Calixti via Apia decimo kalendas maii Gaius seu Caius papa data liturgica 22 aprile (non indicata)note Il testo, in una lectio , si arresta con la penultima frase del capitolo. 32. ff. 171v-218v , mutilotit. Commune sanctorum note Come si è ricordato, l'ultimo foglio è caduto, comportando la perdita di parte della nona lectio per il natale delle vergini. Lo sostituisce una guardia membranacea numerata f. 219.
U.C. II, ff. 220-257 ; a. 1566; Pellegrino Cruceio da Milano frate OFMObs II. ff. 220-257 Complementi al lezionariosuddivisione lectiones Di nuovo, si tratta di testi già predisposti in cicli di nove lectiones . note La sezione recava una foliazione propria da 1. 1. ff. 220-237vtit. Lectiones per la festa del Corpus Domini e la relativa ottava 2. ff. 237v-242v - Legenda sancti Antonini Florentini archiep. tit. In solemnitate sancti Antonini archiepiscopi Florentini de ipsius vitainc. Antonius sive Antoninus ita enim quod statura pusillus esset vocabatur - expl. renasci ad bellum ac propemodum reminiscere vidisses Antoninus Florentinus archiepiscopus n. 1389, m. 2-5-1459 : Vitadata liturgica 2 maggio (non indicata)note Testo non identificato. 3. ff. 242v-245 - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7332)
tit. In festo sancti Romuli episcopi et martyrisinc. Cum beatus Petrus apostolorum princeps ecclesiam sibi a Christo commissam cupiens augere - expl. quod ipse est verus Deus quem predicat beatus Romulus et socii eius Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglio (non indicata)note Il testo si conclude verso la fine del cap. II par. 8, in corrispondenza di AASS Iul. II, col. 260A. 4. ff. 245-247 - Passio sancti Bartholomaei ap. , adbreviatio (cfr. BHL 1002)
tit. In festo sancti Bartholomei apostoliinc. Bartholomeus apostolus natione Syrus et nepos regis Syrorum - expl. venientes ad tumulum ipsius et apostolatum eius confitentes mortui sunt Bartholomaeus apostolus data liturgica 24 agosto (non indicata)note Il testo appare un'epitome della comune passio ; l'explicit corrisponde a un passaggio a breve distanza dalla fine di essa (cfr. AASS Aug. V, col. 38B). 5. ff. 247v-249 - Vita sancti Ludovici IX Francorum regis (= BHL 5043)
tit. In festo sancti Ludovici confessoris regis Francoruminc. Beatus Ludovicus quondam rex Francorum illustris patrem habuit regem - expl. migravit ad Christum in crastinum sancti Bartholomei apostoli anno Domini MCCLXX Ludovicus IX Francorum rex : Vitadata liturgica 25 agosto (non indicata)note L'incipit corrisponde alla voce BHL indicata, ma non la conclusione, forse arretrata rispetto alla versione completa dell'epitome. 6. ff. 249-252 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL S 4178 b)
tit. In festo exaltationis sacratissime Crucisinc. Cum venerabile lignum sancte Crucis ab Helena Constantini matre inventum fuisset ita per medium sectum est - expl. percipiensque miraculorum eius plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo costituisce le prime sei lectiones del ciclo, cui ne seguono tre (dal f. 251) ricavate da un sermone attribuito ad Agostino. 7. ff. 252-254v - Legenda sancti Iohannis Gualberti tit. In translatione sancti Iohannis Gualberti confessorisinc. Congregatis omnibus eiusdem ordinis prelatis et non parva multitudine clericorum - expl. hec autem scripta sunt ut credatis quia idem Iohannes Gualbertus est sanctus et sic vitam habeatis aeternam eiusdem patris intercessione Iohannes Gualberti, congr. Vallisumbrosae fundator n. ca. 995, m. 12-7-1073 data liturgica 12 luglio (non indicata)note Il testo non pare identificabile con quelli repertoriati. 8. ff. 254v-257 - Epistolae et acta sanctae Anastasiae in insula Palmaria mart. (= BHL 1795 e 401)
tit. In festo sancte Anastasie martyrisinc. Pretextati illustris viri filiam Anastasiam legimus a beato Chrysogono viro Christianissimo eruditam - expl. deposita in domo Apolonie in qua Dominus operatur beneficia sua ad laudem nominis sui qui vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Apollonia virgo Alexandriae mart. : Passiodata liturgica 24 novembre (non indicata)note Solo l'inizio è tratto dalla passione di Crisogono (cui si riferisce la prima voce indicata): subito la narrazione passa ad Anastasia.
bibliografia
Firenze. I libri del Duomo , 72, 79-80, 89-91; I santi patroni , 171-4; Bandini, Leopoldina , I , 442-3; D'Ancona, La miniatura fiorentina , I pp. 191-3
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Mugellano 15
Lezionario francescano per l'intero anno
sec. XIV; prov. S. Piero a Sieve (Firenze), Bosco ai Frati, convento OFM La composizione del santorale e le caratteristiche della decorazione indicano che il manoscritto è nato per un convento dell'Ordine dei Minori: vi sono infatti specialmente rilevati Francesco (definito pater noster e ricordato due volte nell'anno), Antonio da Padova e Ludovico da Tolosa.
I. ff. 258 , acefalo e mutilo Lezionario (10 dicembre - 25 novembre e commune sanctorum )ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones L'intero contenuto è predisposto per una lettura liturgica, ma in forma ibrida: ogni testo si apre, dopo la rispettiva titolatura, con la rubrica lectio I , senza però che siano analogamente individuate le successive; sono invece tre diverse mani a intervenire a posteriori sul manoscritto per numerarle a margine. Fa eccezione, come si è ricordato, Francesco, suddiviso da rubriche fin dall'origine. Quando non si specifichi altrimenti, si intenda che ogni testo forma un ciclo di nove lectiones . note La perdita iniziale interessa probabilmente un singolo quaternione, e abbastanza ridotta dev'essere anche quella finale, poiché il commune è quasi completo. I testi sono tratti in parte dal Martirologio e dal Liber pontificalis , in parte dalle vite e passioni tradizionali, secondo l'uso introdotto nella curia Romana al tempo di Innocenzo III e fatto proprio dall'Ordine Francescano. 1. f. 1 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi , frammento (= BHL 377)
inc. Nos vero labia illius moveri videbamus - expl. verum etiam in plurimis provinciis usque in hodiernum diem manet Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre (non indicata)note L'estratto acefalo comprende il testo edito da Bastiaensen alle pp. 114-6 (ossia parte dei parr. 47.2 - 48.2); cfr. anche Mombritius I, p. 62 ll. 8-26. 2. f. 1r-v - Liber pontificalis , cap. 33 (Milziade)tit. In sancti Melchiadis pape et martyrisinc. Melchiades natione Affer sedit annos tres - expl. et cessavit episcopatus dies sedecim Miltiades papa : Vitadata liturgica 10 dicembre (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 3. f. 1v - Liber pontificalis , cap. 39 (Damaso) (= BHL 2085)
tit. In sancti Damasi pape et confessorisinc. Damasus natione Yspanus ex patre Antonio - expl. cessavit episcopatus dies triginti unum Damasus II papa : Vitadata liturgica 11 dicembre (non indicata)note Il testo occupa tre lezioni. 4. ff. 1v-3v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (cfr. BHL 4992)
tit. In sancte Lucie virginis et martyrisinc. Cum per universam Sicilie provinciam - expl. in confessione emisit spiritum Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata)note Il testo appare in parte parafrasato rispetto alla versione indicata. 5. ff. 3v-5 - Passio sancti Thomae ap. (cfr. BHL 8143 [inc.])
tit. In sancti Thome apostoliinc. Thomas hebraice latine abyssus - expl. in civitate Edessa ad laudem Domini nostri Iesu Christi cuius est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus data liturgica 21 dicembre (non indicata)note Solo l'inizio coincide con la voce BHL indicata. Il testo occupa tre lectiones , dopo le quali si rimanda per altre tre al commune ; le ultime tre sono tratte da un'omelia di Gregorio Magno. 6. f. 5r-v - Liber pontificalis , cap. 10 (Igino)tit. In sancti Ygini pape et martyrisinc. Yginus natione grecus ex phylosopho de Athenis - expl. et cessavit episcopatus dies tres Iginus papa data liturgica 11 gennaio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 7. ff. 5v-6 - Passio sanctorum Felicis et Adaucti Romae mart. (= BHL 2880)
tit. In sancti Felicis in Pincisinc. Cum fervor Dyoclitiani et Maximiani sanctos Dei diversis penis interficeret - expl. in qua beneficia divina exuberant orationibus eius usque in hodiernum diem, ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix et Adauctus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata)note La data cui il testo è destinato è certamente quella propria dell'altro Felice, fratello di questo, ossia il 14 gennaio; i due santi sono invece venerati il 30 agosto (dove si ritrovano in questo stesso lezionario). Sono occupate tre lectiones . 8. ff. 6-7v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. In sancti Marcelli pape et martyrisinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. non longe ab urbe Roma miliario tertio et requievit in pace Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata)note Il testo, in parte abbreviato nella sezione finale, si interrompe in corrispondenza di p. 172 l. 52 dell'edizione Mombritius, vol. II. 9. ff. 7v-8v - Legenda sancti Antonii in Thebaide abb. de Patras (= BHL S 610 h)
tit. In sancti Antonii abbatis et confessorisinc. Beatus Antonius abbas cum esset in civitate Patras - expl. et ipsum vendiderunt hysmaelitis triginta argenteis Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 data liturgica 17 gennaio (non indicata)note Il testo, che occupa sei lezioni, si interrompe con la fine del par. 4 a p. 228 dell'edizione di F. Halkin in «Analecta Bollandiana» 61 (1943), pp. 224-242 (compresa l'aggiunta testuale registrata in apparato, nota 3). 10. ff. 8v-9v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. In sanctorum martyrum Marii, Marthe, Audifax et Abacuminc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. et iunxit corporibus sanctissimis tertio decimo kalendas februarias, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata)note Il testo, in sei lectiones , presenta abbreviazioni e omissioni. 11. f. 9v - Liber pontificalis , cap. 21 (Fabiano)tit. In sanctorum martyrum Fabiani et Sebastianiinc. Fabianus natione Romanus ex patre Fabio - expl. et cessavit episcopatus dies VII Fabianus papa data liturgica 20 gennaio (non indicata)note Il testo occupa le prime due lectiones del gruppo di sei destinate alla coppia. 12. ff. 9v-12 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Pro sancto Sebastianoinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensibus partibus eruditus - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente et Spiritu in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata) 13. ff. 12-15 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , primo estratto (= BHL 156)
tit. In sancte Agnetis virginis et martyrisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. aliquanti tamen lapidibus ictibus lesi evaserunt Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note La copia si interrompe in corrispondenza dell'edizione del Mombritius I, p. 43 l. 35. Altri due estratti seguono poco sotto. 14. ff. 15v-17v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (cfr. BHL 8633)
tit. In sanctorum martyrum Vincentii et Anastasiiinc. Cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. ut in beati Vincentii fide benedicatur per totas Yspanias nomen Domini nostri Iesu Christi qui semper regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lectiones delle nove intitolate alla coppia di santi. 15. ff. 17v-18v - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. tit. Pro sancto Anastasioinc. Post hec premotis quindenis ferme diebus - expl. suum agonis martyrium gratanter suscepit pro nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres data liturgica 22 gennaio (non indicata)note Versione della passio diversa da quella edita in Mombritius, vol. I; il passaggio della narrazione dal quale ha inizio questo estratto cadrebbe in quest'ultima a p. 74 l. 19. 16. f. 18v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , secondo estratto (Emerenziana) (= BHL 2527)
tit. In sancte Emerentiane virginis et martyrisinc. Emerentiana autem que collectanea beate Agnetis - expl. in confinio agelli beatissime virginis Agnetis Emerentiana Romae virgo mart. saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Estratto corrispondente all'edizione di Mombritius I, p. 43 ll. 35-47; occupa tre lezioni. 17. ff. 18v-21vtit. Nove lectiones per la Conversione di Paolo (da Atti, un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 18. ff. 21v-22v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , terzo estratto (= BHL 156)
tit. In sancte Agnetis secundoinc. Igitur dum parentes beate Agnetis assiduis pernoctationibus - expl. in conspectu Domini valeat invenire Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Il testo, diviso in sei lectiones , riprende di seguito l'estratto su Emerenziana fino alla conclusione (con omissione della formula finale Passa est ...); cfr. Mombritius I, p. 43 l. 47 - p. 44 l. 27. 19. ff. 22v-23 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 16 (Ignazio) (= BHL 4262)
tit. In sancti Ignatii episcopi et martyris Hieronimus de illustribus virisinc. Ignatius Antiocene ecclesie tertius post Petrum episcopus - expl. iacent extra portam Dampniticam in cymiterio Ignatius Antiochenus ep. mart. data liturgica 1 febbraio (non indicata)note L'estratto occupa tre lectiones . 20. ff. 23-25tit. Nove lectiones per la Purificazione della Vergine (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 21. f. 25r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 febbraio (Biagio)tit. In sancti Blasii episcopi et martyrisinc. Apud Sebastem civitatem passio sancti Blasii episcopi qui multorum patrator miraculorum - expl. datoque pretio sanguinis vitam mereantur eternam Blasius Sebastenus ep. mart. data liturgica 3 febbraio (non indicata)note Una singola lectio . 22. ff. 25v-26v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 5 febbraio (Agata)tit. In sancte Agathe virginis et martyrisinc. Natale sancte Agathe virginis et martyris in Sicilia civitate Cathanensi sub Quintiano procuratore imperatore Decio - expl. qui Dei iudicio in medio flumine interiit Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones ; una rubrica seguente rimanda per le altre tre al commune . 23. ff. 26v-29tit. Nove lectiones per la Cattedra di Pietro (dalla Prima lettera di Pietro, un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 24. f. 29r-v - Sermo de sancto Matthia (= BHL 5695)
tit. In sancti Matthie apostoliinc. Mathias hebraice latine dicitur Donatus - expl. et annumeratus est cum undecim apostolis Mathias apostolus : Passiodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Una prima lectio è ricavata dall'inizio del sermone (= Mombritius II, p. 268 l. 27 - 269 l. 34) unito a un estratto dagli Atti, mentre per altre tre si prescrive di ricorrere al commune apostolorum . 25. ff. 29v-30 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 marzo (40 Sebasteni)tit. In sanctorum XL martyruminc. Apud Sebasten Armenie minoris quadraginta militum tempore Licinii regis - expl. et honore digno condite Sebasteni martyres XL data liturgica 11 marzo (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 26. f. 30r-v - Liber pontificalis , cap. 66 (Gregorio Magno) (= BHL 3636)
tit. In sancti Gregorii pape et confessorisinc. Gregorius natione Romanus ex patre Gordiano sedit - expl. et cessavit episcopatus menses V dies XVI Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Suddiviso in tre lectiones . 27. ff. 30v-33 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. In sancti Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. que omni vite sue tempore in eadem quam acceperat salute permansit Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note Estratto comprendente i primi 38 capitoli: cfr. l'edizione di Moricca, p. 133 ll. 16-17. 28. ff. 33-37tit. Nove lectiones per l'Annunciazione (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 29. f. 37 - Liber pontificalis , cap. 12 (Aniceto)tit. In sancti Aniceti pape et martyrisinc. Anicetus natione Syrus ex patre Iohanne de vico Amissa - expl. et cessavit episcopatus dies septem Anicetus papa data liturgica 17 aprile (non indicata)note Una singola lectio . 30. f. 37 - Liber pontificalis , cap. 13 (Soter)tit. In sanctorum martyrum Sotheris et Gaiiinc. Sother natione Campanus ex patre Concordio de civitate Fundis - expl. et cessavit episcopatus dies XXI Soter papa data liturgica 22 aprile (non indicata)note Il testo occupa la prima delle tre lezioni dedicate ai due papi. 31. f. 37r-v - Liber pontificalis , cap. 29 (Gaio)tit. Pro sancto Gaioinc. Gaius natione Dalmatinus ex genere Dioclitiani imperatoris - expl. et cessavit episcopatus dies XI Gaius seu Caius papa data liturgica 22 aprile (non indicata) 32. ff. 37v-40tit. Nove + due lectiones per le festività dei santi da Pasqua a Pentecoste (da un sermone attribuito ad Ambrogio e un'omelia attribuita ad Agostino) 33. f. 40 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 23 aprile (Giorgio)tit. In sancti Georgii martyrisinc. In Perside civitate Diospoli passio sancti Georgii martyris - expl. ecclesia Dei venerabiliter honorat Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata)note Una singola lectio . 34. ff. 40-41 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 8 (Marco) (= BHL 5274)
tit. In sancti Marci evangelisteinc. Marcus discipulus et interpres Petri - expl. et a viris religiosis placita quiete sepultus septimo kalendas maias Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata)note Estratto da Gerolamo rielaborato, che si spinge fino a PL 23,187C. Il testo occupa tre lectiones , cui si prescrive di aggiungerne tre dal commune degli evangelisti e tre da un'omelia di Gregorio. 35. f. 41 - Liber pontificalis , cap. 3 (Cleto)tit. In sanctorum martyrum Cleti pape et Marcellini papeinc. Cletus natione Romanus de regione vico Patricii - expl. et cessavit episcopatus dies XX Cletus papa data liturgica 26 aprile (non indicata)note Il testo occupa la prima delle tre lezioni dedicate ai due papi. 36. f. 41r-v - Liber pontificalis , cap. 30 (Marcellino)tit. Pro sancto Marcellinoinc. Marcellinus natione Romanus ex patre Proiecto - expl. cessavit episcopatus annos septem menses sex dies XXV persequente Dioclitiano Christianos Marcellinus papa mart. data liturgica 26 aprile (non indicata) 37. ff. 41v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 28 aprile (Vitale e Valeria)tit. In sancti Vitalis martyrisinc. Apud Ravennam natale sancti Vitalis martyris patris sanctorum martyrum Gervasii et Prothasii - expl. infra biduum migravit ad Dominum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. data liturgica 28 aprile (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 38. ff. 41v-42v - Passio sancti Philippi ap. (cfr. BHL 6816)
tit. In sanctorum apostolorum Phylippi et Iacobiinc. Cum sancti apostoli Domini et salvatoris nostri Iesu Christi - expl. orante apostolo Phylippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il testo occupa le prime tre lectiones della serie di nove dedicate ai due santi. 39. ff. 42v-45 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 2 (Giacomo) (= BHL 4087)
tit. Pro sancto Iacoboinc. Iacobus qui appellatur frater Domini - expl. set falsa eorum opinio est Iacobus Minor apostolus data liturgica 1 maggio (non indicata)note L'estratto occupa tre lezioni, cui ne seguono dal f. 43v altre tre ricavate da un'omelia attribuita ad Agostino. 40. ff. 45-47v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 maggio (Alessandro papa)tit. In inventione sancte Crucisinc. Rome via Numentana miliario octavo passio Alexandri pape, Eventii et Theodoli presbiterorum - expl. in predio suo V nonas madii Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres data liturgica 3 maggio (non indicata)note Come chiarisce il seguito della rubrica, le prime sei lectiones (fino al f. 45v) riguardano i santi, le altre tre sono ricavate dal De obitu Theodosii di Ambrogio e da un'omelia attribuita ad Agostino. 41. ff. 47v-49v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 9 (Giovanni evangelista) (= BHL S 4323 n)
tit. In sancti Iohannis ante portam Latinam. Ieronimus de illustribus virisinc. Iohannes apostolus quem Iesus amavit plurimum - expl. mortuus est et iuxta eamdem civitatem sepultus Iohannes apostolus sec. I data liturgica 6 maggio (non indicata)note Il testo, che riproduce integralmente il capitolo, occupa le prime sei lectiones ; le altre tre (dal f. 48) sono ricavate da un'omelia attribuita a Gerolamo. 42. ff. 49v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 settembre (Michele) prol., additamentum tit. In inventione sancti Michaelis archangeliinc. In monte Gargano venerabilis memoria beati archangeli Michaelis ubi ipsius consecrata nomine habetur ecclesia - expl. cotidie orationi vacabant Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 8 maggio (non indicata)note Come spiega la rubrica iniziale, la narrazione (che comprende la prima metà circa della voce nella recensio I, fino a p. 334 l. 8 dell'edizione Dubois) occupa le prime tre lectiones , mentre le altre sei sono tratte rispettivamente dai Moralia di Gregorio e da un'omelia attribuita a Gerolamo. 43. ff. 49v-50 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 10 maggio (Gordiano ed Epimaco)tit. In sanctorum martyrum Gordiani et Epimachiinc. Rome via Latina in cimiterio eiusdem natale sancti Gordiani et Epimachi quos Iulianus imperator et apostata - expl. corpus beati martyris Epimachi sepultum fuerat Gordianus et Epimachus mart. data liturgica 10 maggio (non indicata)note Suddivisione in tre lezioni. 44. f. 50 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 12 maggio (Nereo, Achilleo e Pancrazio)tit. In sanctorum martyrum Nerei et Archilei atque Pancratii - Pro sancto Pancratioparte I inc. Rome in cimiterio Pretextati natale sanctorum martyrum Nerei et Archilei fratrum - expl. miliario uno et semis parte II inc. Via Aurelia miliario secundo natale sancti Pancratii martyris - expl. sepelivit III° idus madii Nereus, Achilleus et soc. mart. Pancratius Romae mart. data liturgica 12 maggio (non indicata)note La voce del martirologio del giorno è copiata interamente in tre lectiones , divisa dalla titolatura intermedia per la terza lectio su Pancrazio. 45. ff. 50-51 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 5 giugno (Bonifacio)tit. In sancti Bonifatii martyrisinc. Passio sancti Bonifatii martyris sub Dioclitiano et Maximiano apud Tharsum civitatem - expl. sepulta apud prefatum martyrem operibus piis consumata Bonifatius Tarsi martyr saec. III/IV data liturgica 14 maggio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 46. f. 51r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 19 maggio (Potenziana)tit. In sancte Potentiane virginisinc. Rome sancte Pudentiane vel Potentiane virginis - expl. iuxta patrem sanctum Pudentem posita Pudentiana Romana virgo data liturgica 19 maggio (non indicata)note Il testo (nella recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois) costituisce una singola lectio . 47. ff. 51v-53v - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior , cap. XV (= BHL 3107)
tit. In translatione beati Francisci confessorisinc. Franciscus igitur servus et amicus Altissimi ordinis minorum fratrum institutor - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Translatiodata liturgica 25 maggio (non indicata)note Si riporta solo l'ultimo capitolo dell'opera (cfr. Fontes Franciscani , pp. 905-11). 48. f. 53v - Liber pontificalis , cap. 18 (Urbano)tit. In sancti Urbani pape et martyrisinc. Urbanus natione Romanus ex patre Pontiano - expl. et cessavit episcopatus dies XXX Urbanus I papa data liturgica 25 maggio (non indicata)note Una singola lectio . 49. ff. 53v-54 - Liber pontificalis , cap. 14 (Eleuterio)tit. In sancti Eleutherii pape et martyrisinc. Eleuterius natione Grecus ex patre Abundio - expl. et cessavit episcopatus dies quinque Eleutherius papa data liturgica 26 maggio (non indicata)note Di nuovo una singola lectio . 50. ff. 54-55 - Liber pontificalis , cap. 55 (Giovanni I)tit. In sancti Iohannis pape et martyrisinc. Iohannes natione Tuscus ex patre Constantino - expl. et cessavit episcopatus dies L et octo Iohannes I papa data liturgica 27 maggio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 51. f. 55 - Liber pontificalis , cap. 27 (Felice I)tit. In sancti Felicis pape et martyrisinc. Felix natione Romanus ex patre Constantino - expl. et cessavit episcopatus dies V Felix I papa data liturgica 30 maggio (non indicata)note Il testo costituisce un singola lectio . 52. f. 55r-v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (cfr. BHL 6061 [inc. beta])
tit. In sancte Petronille virginisinc. Petronillam bene nostis voluntate Petri apostoli clericam factam - expl. cuius corpus via Ardeatina sepultum est Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggio (non indicata)note Il testo, in tre lezioni, non coincide pienamente con la voce indicata. 53. ff. 55v-56 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 2 giugno (Marcellino e Pietro)tit. In sanctorum martyrum Marcellini et Petri atque Herasmiinc. Rome Marcellini presbiteri et Petri exorciste sub Dioclitiano imperatore iudice Sereno - expl. in inferiori parte cripte sepelierunt quinto kalendas septembrium Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. data liturgica 2 giugno (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lectiones del gruppo, mentre ad Erasmo sono riservate le altre tre. 54. f. 56r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 giugno (Erasmo)tit. Pro sancto Herasmoinc. In Campania beati Herasmi episcopi et martyris sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus - expl. vocante Domino martirio clarus sancto fine quievit Erasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV data liturgica 3 giugno (non indicata)note Il santo è compreso nello stesso giorno dei precedenti, anche se appartiene al seguente. 55. ff. 56v-57v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 giugno (Primo e Feliciano)tit. In sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Rome in monte Celio natale sanctorum martyrum Primi et Feliciani sub Dioclitiano et Maximiano imperatorum - expl. quinto idus iunii ab urbe Roma miliario XIIII° Primus et Felicianus Romae mart. data liturgica 9 giugno (non indicata)note Il testo comprende sei lectiones . 56. f. 57v - Vita sancti Barnabae ap. (cfr. BHL 984-985)
tit. In sancti Barnabe apostoliinc. Barnabas hebraice latine dicitur vel interpretatur filius consolationis vel filius prophete - expl. cuius festa celebratur tertio idus iunii Barnabas apostolus : Passiodata liturgica 11 giugno (non indicata)note Il testo, che costituisce una singola lectio , appare un'epitome della passione più diffusa e del prologo che talora l'accompagna. 57. ff. 57v-58 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 12 giugno (Nazario e Celso) (= BHL 6046)
tit. In sanctorum martyrum Basilidis, Cirini, Naboris et Nazarii et Celsi pueriinc. Mediolani natale sanctorum martyrum Nazarii et Celsi pueri - expl. apud Ebreduensem urbem antiquitas memorando celebravit Nazarius et Celsus Mediolani mart. data liturgica 12 giugno (non indicata)note La voce del martirologio, che occupa tre lectiones , è trascritta integralmente nella forma della recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois. 58. ff. 58-64 - Vita sancti Antonii de Padua (= BHL 593)
tit. In festo sancti Antonii confessorisinc. In Hispanis civitate Ulixbona que ad occidentalem regni Portugallie plagam - expl. sanctitatis illius professor in se experientia doctus efficitur Antonius de Padua OFM n. 1195 ca., m. 13-6-1231 : Vitadata liturgica 13 giugno (non indicata)note Eccezionalmente sono impegnati con un unico testo quattro cicli di nove lectiones , a conferma del particolare rilievo dato all'Ordine Francescano. 59. ff. 64-65 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 giugno (Vito, Modesto e Crescenzia)tit. In sanctorum martyrum Viti et Modesti atque Crescentieinc. Apud Siciliam beatus Vitus in puerili etate virtutibus maturus - expl. et in loco qui dicitur Marianus condita aromatibus sepelivit Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. data liturgica 15 giugno (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 60. f. 65 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 18 giugno (Marco e Marcelliano)tit. In sanctorum martyrum Marci et Marcellianiinc. Rome via Ardeatina natale sanctorum martyrum Marci et Marcelliani preclarissimi generis - expl. cum gloria martirii ad syderea regna migraverunt Marcus et Marcellianus Romae mart. data liturgica 18 giugno (non indicata)note Il testo, in una singola lectio , corrisponde alla recensio I del martirologio, secondo la classificazione dell'editore Dubois. 61. ff. 65-66v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol., additamentum tit. In sanctorum martyrum Gervasii et Prothasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Ytaliam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum addit. inc. Martyrizati sunt autem beatissimi martyres Gervasius et Protasius in Mediolanensium civitate sub die kalendarum iuniarum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno (non indicata) 62. f. 67r-v - Liber pontificalis , cap. 60 (Silverio)tit. In sancti Silverii pape et martyrisinc. Silverius natione Campanus ex patre Orsmida episcopo Romano - expl. et cessavit episcopatus dies septem Silverius papa data liturgica 20 giugno (non indicata)note All'interno del capitolo è omesso il tratto da p. 290 l. 4 a p. 292 l. 1 dell'edizione Duchesne; il testo occupa sei lectiones . 63. f. 67v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 22 giugno (Paolino)tit. In sancti Paulini episcopi et confessorisinc. De civitate Nola Campanie natale sancti Paulini episcopi et confessoris - expl. claruit autem non solum eruditione et copiosa vite sanctitate, sed etiam potentia adversus demones Paulinus Nolanus ep. data liturgica 22 giugno (non indicata)note Una singola lectio . 64. ff. 67v-71vtit. Nove lectiones per la Natività del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 65. ff. 71v-72v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 26 giugno (Giovanni e Paolo)tit. In sanctorum martyrum Iohannis et Pauliinc. Rome Iohannis et Pauli fratrum quorum prior prepositus - expl. ab ipso Terentiano descripta est passio horum martyrum. Passi sunt autem VI kalendas iulii Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. data liturgica 26 giugno (non indicata)note Il testo comprende sei lectiones . 66. ff. 72v-73 - Liber pontificalis , cap. 82 (Leone II)tit. In sancti Leonis pape et confessorisinc. Leo iunior natione Siculus ex patre Paulo - expl. pro eo quod ecclesia Albanensis episcopum minime habuit Leo II papa data liturgica 28 giugno (non indicata)note Suddivisione in sei lectiones . 67. ff. 73-77tit. Nove lectiones per Pietro e Paolo (da Atti, un sermone attribuito a Leone e un'omelia attribuita a Gerolamo) 68. ff. 77-78vtit. Sei lectiones per Paolo apostolo (da Atti e dal De gratia et libero arbitrio di Agostino)note Per le ultime tre lectiones la rubrica rimanda alla ricorrenza della Conversione. 69. ff. 78v-80v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. In sanctorum martyrum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio (non indicata) 70. ff. 80v-83tit. Lectiones infra octavam di Pietro e Paolo (da un sermone attribuito a Massimo)note Si rimanda per le lectiones omiletiche al commune apostolorum . 71. ff. 83-85tit. Nove lectiones in octava di Pietro e Paolo (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 72. ff. 85-86v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 10 luglio (Felicita e i sette figli)tit. In natale sanctorum martyrum septem fratruminc. Rome septem fratrum filiorum sancte Felicitatis - expl. et martialis capitali sententia puniti sunt Felicitas cum septem filiis Romae mart. data liturgica 10 luglio (non indicata)note La voce del martirologio occupa solo la prima lectio , mentre le altre otto (dal f. 85v) sono ricavate da un sermone attribuito ad Agostino. 73. f. 86v - Liber pontificalis , cap. 11 (Pio I)tit. In sancti Pii pape et martyrisinc. Pius natione Ytalus ex patre Rufino - expl. et cessavit episcopatus dies quattuordecim Pius I papa data liturgica 11 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 74. ff. 86v-87 - Liber pontificalis , cap. 5 (Anacleto)tit. In sancti Anacleti pape et martyrisinc. Anacletus natione Grecus de Athenis - expl. et cessavit episcopatus dies tredecim Anacletus papa data liturgica 13 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 75. f. 87 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 27 giugno (Sinforosa)tit. In sancte Symphorose cum septem filiis suis martyrisinc. Apud Tyburtina civitate Ytalie natale sancte Symphorose beati Getulii martiris uxoris - expl. via Tyburtina miliario nono Symphorosa et septem filii Tibure mart. data liturgica 18 luglio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 76. f. 87r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 21 luglio (Prassede)tit. In sancte Praxedis virginisinc. Rome sancte Praxedis virginis. Hec cum sorore sua beata Potentiana - expl. patrem Pudentem posita Praxedis Romana virgo data liturgica 21 luglio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 77. ff. 87v-91tit. Nove lectiones per la festa di Maria Maddalena (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia di Gregorio Magno) 78. f. 91 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 24 luglio (Cristina)tit. In sancte Christine virginis et martyrisinc. Apud Ytaliam in Tyro que est circa lacum Vulsinum natale sancte Christine virginis - expl. cursum gloriosi martyrii consummavit Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III data liturgica 24 luglio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 79. ff. 91-93tit. Nove lectiones per la festa di Giacomo Maggiore (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 80. f. 93 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 25 luglio (Cristoforo)tit. Pro sancto Christoforo martyreinc. In Licia civitate Samon natale sancti Christofori martyris - expl. capitis obtruncatione complevit Christophorus in Lycia martyr m. 250 data liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo è numerato nella rubrica come nona lectio , benché il ciclo precedente fosse già completo. 81. f. 93 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 28 luglio (Pantaleone)tit. In sancti Pantaleonis martyrisinc. Nicomedie passio sancti Pantaleonis qui cum iubente Maximiano - expl. ictu gladii martyrium consummavit Pantaleon Nicomediae mart. data liturgica 28 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 82. ff. 93-94v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. In sanctorum martyrum Nazarii, Celsi, Victoris et Innocentiiinc. Nazarius genitus a patre nomine Affricano matre vero eius nomine Perpetua - expl. mundati sunt confestim in virtute et gratia Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lectiones del gruppo di nove cui si riferisce la titolatura. 83. ff. 94v-95 - Liber pontificalis , cap. 15 (Vittore)tit. Decretum Victorisinc. Victor natione Affer ex patre Felice - expl. et cessavit episcopatus dies duodecim Victor I papa m. 199 data liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo costituisce la settima lectio , secondo la numerazione apposta a margine (ma nel modello seguito dallo scriba doveva comprendere anche l'ottava, poiché la sezione su Innocenzo è intitolata lectio IX ). 84. f. 95r-v - Liber pontificalis , cap. 42 (Innocenzo)tit. Decretum Innocentiiinc. Innocentius natione Albanensis ex patre Innocentio - expl. et cessavit episcopatus dies XXII Innocentius I papa data liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo occupa le ultime due lectiones del gruppo, con la contraddizione sopra ricordata tra numerazione marginale e rubrica. 85. f. 95v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 luglio (Felice II)tit. In sanctorum martyrum Felicis pape, Simplicii, Fausti et Beatricisinc. Rome via Aurelia beati Felicis pontificis sub Constantino filio Constantini - expl. cuius natale celebratur IIII kalendas augusti Felix II papa m. 22-11-365 data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo occupa la prima delle sei lectiones del gruppo di santi della titolatura. 86. ff. 95v-96 - Liber pontificalis , cap. 50 (Felice III)inc. Felix natione Romanus ex patre Felice presbitero de titulo Fasciole - expl. factum est a presbyteris et diaconibus constitutum de omni ecclesia Felix III papa data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo, ritenuto di nuovo relativo allo stesso santo e perciò non titolato, occupa le lezioni seconda e terza. 87. f. 96r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 luglio (Simplicio, Faustino e Beatrice)tit. Pro sancto Simplicio, Faustino et Beatriceinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani natale sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricis - expl. vexatus emisit spiritum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo occupa le lezioni dalla quarta alla sesta. 88. ff. 96v-97 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 luglio (Abdon e Sennen)tit. In sanctorum martyrum Abdon et Seneninc. Rome Abdon et Senen subregulorum sub Decio imperatore - expl. et translati sunt in cymiterio Pontiani Abdon et Sennen Romae mart. data liturgica 30 luglio (non indicata)note Suddivisione in tre lectiones . 89. ff. 97-99tit. Otto lectiones per la festa di S. Pietro in Vincoli (da Atti e un sermone attribuito ad Ambrogio) 90. f. 99 - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (= BHL 5106)
tit. De sanctis Machabeisinc. Contigit autem septem fratres cum matre sua comprehensos - expl. novissime autem post filios et mater consumpta est Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata)note Il testo è numerato nella rubrica come nona lectio dopo le precedenti, ma diviso a margine in tre. 91. ff. 99-100 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 2 agosto (Stefano I)tit. In sancti Stephani pape et martyrisinc. Rome in cimiterio Calixti natale sancti Stephani pape et martyris - expl. appellatur hodie cymiterium Calixti Stephanus I papa mart. data liturgica 2 agosto (non indicata)note Il testo comprende le prime due lectiones delle tre dedicate al santo, mentre l'ultima è tratta dal Liber pontificalis (vd. item seguente). 92. f. 100 - Liber pontificalis , cap. 24 (Stefano I)inc. Stephanus natione Romanus ex patre Iulio - expl. et cessavit episcopatus dies XXII Stephanus I papa mart. data liturgica 2 agosto (non indicata) 93. ff. 100-102 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 agosto (invenzione di Stefano)tit. In inventione sancti Stephani prothomartyrisinc. Ierosolimis inventio corporis beatissimi Stephani protomartyris et sanctorum Gamalielis Nichodemi et Abibon - expl. innumera miracula facta sunt de quibus plurima beatus Augustinus in libris de civitate Dei memorat Stephanus diac. protomart. data liturgica 3 agosto (non indicata)note La voce del martirologio occupa le prime sei lectiones ; da f. 101 ne seguono altre tre ricavate da un'omelia attribuita a Gerolamo. 94. ff. 102-105v - Dedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives (= BHL 5403)
prol.tit. In festo sancte Marie de Nivibusprol. inc. Cum ad omnium sanctorum reverentiam Christianorum cunctorum debeat devotio excitari - expl. quod divinis revelationibus gestum est replicemus inc. Tempore quo prefatus Liberius papa beati Petri sedem provida gubernatione regebat - expl. cuius quidem beneficia plenius effectibus in ipsa ecclesia exuberant, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei eiusque genetricis semper virginis Marie et omnium sanctorum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Dedicatiodata liturgica 5 agosto (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lezioni, cui dal f. 105 ne seguono tre tratte da un'omelia attribuita a Beda. 95. ff. 105v-106 - Humbertus de Romanis n. 1194/1200, m. 14-7-1277 , Legenda sancti Dominici (= BHL 2219)
tit. In sancti Dominici confessorisinc. Beatus Dominicus fratrum predicatorum pater inclitus - expl. hospitem suum hereticum ad fidem catholicam Dei spiritu cooperante convertit Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 4 agosto (non indicata)note Il testo si interrompe prima della sua conclusione normale, riportata nella voce BHL. 96. ff. 106v-107 - Liber pontificalis , cap. 25 (Sisto II)tit. In sanctorum martyrum Sixti pape, Felicissimi et Agapitiinc. Sixtus natione Grecus ex phylosopho sedit - expl. cessavit episcopatus dies XXV Sixtus II papa mart. data liturgica 6 agosto (non indicata)note Il testo occupa la prima lectio e parte della seconda delle nove complessive; lo segue senza distinzione la passione registrata all'item seguente. 97. ff. 107-108v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
inc. Sixtus urbis Rome episcopus Athenis natus et doctus - expl. martyrizatus est autem beatus Sixtus episcopus VIII° ydus augusti, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata) 98. ff. 108v-109v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 7 agosto (Donato)tit. In sancti Donati episcopi et martyrisinc. Apud Tusciam civitate Aritii natale sancti Donati episcopi et martyris - expl. in Hostia civitate tumulata servantur Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres data liturgica 7 agosto (non indicata)note Il testo è suddiviso in sei lectiones . 99. ff. 109v-110 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 marzo e 8 agosto (Ciriaco, Largo e Smaragdo)tit. In sanctorum martyrum Cyriaci, Largi et Smaragdiinc. Rome natale sancti Cyriaci martyris qui post longam carceris macerationem - expl. subito ceciderunt et mortui sunt Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres data liturgica 8 agosto (non indicata)note Sono accorpate, per un totale di tre lectiones , le due voci del martirologio relative ai tre santi, con omissione dell'ultima frase della seconda. 100. f. 110 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 agosto (Romano)tit. In sancti Romani martyrisinc. Rome sancti Romani militis qui confessione sancti Laurentii conpunctus - expl. et mox iubente Decio cum fustibus exibitus ac decollatus est Romanus miles Romae martyr m. 258 data liturgica 9 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 101. ff. 110-113v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.])
tit. In festivitate sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Romane episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. gratias tibi ago Domine quia merui ianuas tuas intrare; et hec dicens emisit spiritum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note Il testo, che occupa sei lectiones , si chiude in corrispondenza degli eventi narrati nella versione edita in Mombritius II, p. 95 l. 26, anche se in diversa forma. Dal f. 111 seguono altri due gruppi di sei, tratti rispettivamente da un sermone e un'omelia attribuiti ad Agostino. 102. f. 113v-115 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 agosto (Tiburzio)tit. In sanctorum martyrum Tyburtii et Susanneinc. Rome inter duas lauros natale sancti Tiburtii martyris filii Chromatii urbis prefecti - expl. in eodem quoque loco a quodam apparente Christiano sepultus est tertio idus augusti Tiburtius Romae mart. data liturgica 11 agosto (non indicata) 103. ff. 115v-120 - Legenda sanctae Clarae virginis (= BHL 1817)
tit. In festo sancte Clare virginisinc. Venerabilis Christi sponse Deoque dicate virginis Clare - expl. post te trahas ad gaudium et gloriam sempiternam, quo nos perducat rex noster et dux Christus Iesus crucifixus cui cum Patre et Spiritu Sancto est omnis honor et gloria per infinita saecula saeculorum Clara Assisiensis virgo et abbatissa OFM n. 1193/1194, m. 11-8-1253 : Vitadata liturgica 12 agosto (non indicata)note La numerazione delle lezioni è apposta da due mani, sfasate tra loro ma sempre per un totale di nove. 104. ff. 120v-121 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 13 agosto (Ippolito)tit. In sanctorum martyrum Ypoliti et Cassianiinc. Rome sancti Ypoliti martyris sub Decio imperatore et Valeriano prefecto - expl. in campo eodem iuxta nimphas ad latus agri Verani ydus augusti Hippolytus Romanus presb. data liturgica 13 agosto (non indicata)note La voce è suddivisa in tre lectiones . 105. f. 121 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 13 agosto (Concordia)tit. In sancte Concordieinc. Rome sancte Concordie nutricis eiusdem sancti Ypoliti - expl. sepelivit VIII° kal. septembris Concordia Romae mart. data liturgica 13 agosto (non indicata)note Il testo comprende le lezioni dalla quarta alla sesta. 106. f. 121r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 agosto (Eusebio)tit. In sancti Eusebii presbyteri et confessorisinc. Beatus Eusebius presbiter cum presente Constantino fidem catholicam - expl. factaque est gravissima persecutio in ecclesia catholica ab arrianis sedem apostolicam tenente tunc Liberio Eusebius Romanus presbyter saec. IV data liturgica 14 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 107. ff. 121v-127v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In assumptione beate Marie virginis sermo sancti Hieronymi presbyteriinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. ubi post labores et erumpnas felix et suavis refectio animarum Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note L'estratto dall'opera, che si conclude entro il par. IV (= PL 30,126B), occupa un primo gruppo di nove lectiones , cui ne seguono (rispettivamente dai ff. 124 e 125v) sei e di nuovo nove tratte da due omelie attribuite ad Agostino. 108. ff. 127v-139tit. Cicli di sei lectiones per i cinque giorni infra hebdomadam (da un sermone attribuito a Gerolamo) 109. f. 139r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 18 agosto (Agapito)tit. In sancti Agapiti martyrisinc. Apud Penestrinam civitatem miliario ab urbe XXXIII° natale sancti Agapiti martyris - expl. nutu divino ibi invento Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. data liturgica 18 agosto (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 110. ff. 139v-143 - Iohannes XXII papa n. 1244 ca., m. 4-12-1334 , Bulla canonizationis sancti Ludovici Tolosani ep. (= BHL 5054)
tit. Vita beati Ludovici episcopi et confessorisinc. Iohannes episcopus servus servorum Dei universis Christi fidelibus presentes litteras inspecturis salutem et apostolicam benedictionem. Sol oriens in mundo - expl. misericorditer relaxamus. Datum Avinione VII idus aprilis pontificatus nostri anno primo Ludovicus Tolosanus OFM m. 1297 ca. data liturgica 19 agosto (non indicata)note Il testo si estende per tre cicli di nove lezioni (misura eccezionale comune ad un altro minorita, Antonio da Padova, a ulteriore conferma dell'origine francescana della raccolta). 111. f. 143 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 22 agosto (Timoteo)tit. In sanctorum martyrum Tymothei, Ypoliti et Simphorianiinc. Rome via Hostiensi in cymiterio eiusdem natale sancti Timothei - expl. scriptum est in historia sancti Silvestri Timotheus Romae mart. data liturgica 22 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 112. f. 143r-v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.tit. In sancti Bartholomei apostoliinc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syria lingua suscipiens - expl. octavo kalendas semptembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 24 agosto (non indicata)note Il testo, abbreviazione della passio con il prologo che abitualmente la precede, occupa tre lectiones . La data cui è associato Bartolomeo nei leggendari di quest'area oscilla tra il 24 e il 25 agosto: poiché per il 25 è presente Luigi IX e i due santi non sono associati nella titolatura, probabilmente Bartolomeo si voleva destinato al 24. 113. ff. 143v-145 - Vita sancti Ludovici IX Francorum regis (= BHL 5049)
tit. In sancti Ludovici regis Francoruminc. Beatus Ludovicus rex Francie illustris patrem Christianissimum habuit regem - expl. que ad presens opportune recitari non possunt Ludovicus IX Francorum rex : Vitadata liturgica 25 agosto (non indicata)note La voce BHL fa riferimento proprio a questo manoscritto. 114. f. 145 - Liber pontificalis , cap. 19 (Zefirino)tit. In sancti Zepherini pape et martyrisinc. Zepherinus natione Romanus ex patre Habundio - expl. cessavit episcopatus dies VI Zephyrinus papa data liturgica 26 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 115. ff. 145-147 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] , adbreviatio (cfr. BHL 792)
tit. In sancti Augustini episcopi et confessorisinc. In Africa depositio sancti Augustini episcopi. Ex provincia ergo hic Africana - expl. Ticini relatum et honorifice conditum est Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto (non indicata)note Epitome suddivisa in tre lectiones cui ne seguono quattro ricavate da un sermone attribuito allo stesso Agostino. 116. ff. 147-148 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 28 agosto (Ermes)tit. In sancti Hermetis martyrisinc. Natale beatissimi Hermetis martyris hunc illustrissimum beatus Alexander pontifex et martyr cum esset prefectus - expl. via Salaria vetere non longe ab urbe Roma sub die quinto mensis septembris sepultus est Hermes Romae mart. data liturgica 28 agosto (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones e riporta la voce del martirologio dedicata al santo nella recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois. 117. ff. 148-151tit. Nove lectiones per la decollazione del Battista (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo e un'omelia attribuita ad Agostino) 118. f. 151r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 agosto (Sabina)tit. Sancte Sabineinc. Rome in Adventino in oppido Vindinensi ad Arcum Faustini - expl. ubi ipsa venerabiliter reposuerat magistram fidei sue Seraphyam ad Arcum Faustini iuxta aream Vindiciani in oppido Vindinensi Sabina Romae mart. data liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones (come sempre nella recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois). 119. ff. 151v-152 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 agosto (Felice e Adaucto) (= BHL 2878)
tit. In sanctorum martyrum Felicis et Audactiinc. Rome via Hostiensi miliario secundo ab urbe beatorum martyrum Felicis et Audacti sub Maximiano et Dioclitiano imperatoribus - expl. compleverunt autem martyrium suum pridie kalendas septembris Felix et Adauctus Romae martyres saec. III data liturgica 30 agosto (non indicata)note Il testo è suddiviso in tre lezioni. Un estratto dalla passione degli stessi santi si trovava sotto il 14 gennaio. 120. ff. 152-156vtit. Lectiones per la natività di Marianote Si susseguono prima sei cicli da tre lezioni tratte dal Cantico dei Cantici (per ciascuno dei giorni della settimana), quindi altri sei con le lezioni dalla quarta alla sesta tratte da un sermone attribuito ad Agostino, infine altri tre soli con le lezioni dalla settima alla nona tratte da un'omelia attribuita a Gerolamo (i tre mancanti sono copiati dopo la lectio riservata ad Adriano). 121. ff. 156v-158v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 8 settembre (Adriano) (= BHL S 3745 d)
tit. Pro sancto Hadrianoinc. Apud Nicomediam natale sancti Hadriani martyris cum aliis viginti tribus. Maximianus cum gravissime persequeretur Christianos - expl. iuxta corpora sanctorum sepulta est kal. decembris. Passio horum martyrum VI idus septembris Hadrianus et soc. Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo è intitolato come lectio IX . 122. ff. 158v-159vtit. Lectiones rimanenti infra octavam note Sono recuperati i tre cicli di lectiones dalla settima alla nona, tratte da un'omelia attribuita a Gerolamo, che mancavano per completare la serie interrotta per la natività di Maria. 123. f. 159v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 settembre (Gorgonio e Doroteo) (= BHL 3615)
tit. In sancti Gorgonii martyrisinc. Passio beatorum martyrum Dorothei et Gorgonii apud Nichomediam sub Dioclitiano imperatore - expl. compleverunt autem martyrium suum V idus septembris Gorgonius et Dorotheus Nicomediae mart. data liturgica 9 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 124. ff. 159v-160 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 settembre (Proto e Giacinto)tit. In sanctorum martyrum Prothi et Iacinctiinc. Rome via Salaria veteri in cimiterio Basille natale sanctorum Prothi et Iacincti qui erant eunuchi - expl. breviter supra notatum est octavo kalendas ianuarii Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III data liturgica 11 settembre (non indicata)note Una singola lectio , nella recensio I del martirologio secondo l'edizione Dubois. 125. f. 160r-v - Liber pontificalis , cap. 22 (Cornelio)tit. In exaltatione sancte Crucis sex lectiones leguntur de sanctis Cornelio et Cyprianoinc. Cornelius natione Romanus ex patre Castino - expl. et cessavit episcopatus dies XXX quinque Cornelius papa mart. data liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime tre lectiones del giorno. 126. ff. 160v-162 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 settembre (Cipriano)tit. Pro sancto Cyprianoinc. Apud Affricam beati Cypriani episcopi Valeriano et Galieno imperatoribus - expl. referuntur autem cum beato Cypriano passi Crescentianus, Victor, Rosula et Generalis Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo occupa le lectiones dalla quarta alla nona, malgrado quanto annunciava la rubrica iniziale del gruppo, come spesso accade nel codice legata a una numerazione diversa da quella effettivamente apposta a margine. 127. ff. 162-164 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 settembre (esaltazione della Croce)tit. Pro sancta Cruceinc. Cum igitur venerabile lignum sancte Crucis ab Helena Constantini matre inventum fuisset ita per medium est sectum - expl. in basilica Salvatoris que appellatur Constantiniana osculatur et adoratur Iesus Christus (ss. crucis) data liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo è suddiviso in sei lectiones , cui ne seguono altre tre (dal f. 162v) tratte da un'omelia attribuita ad Agostino. 128. f. 164 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 settembre (Nicomede)tit. In sancti Nichomedis martyrisinc. Natale sancti Nichomedis quem Flaccus comes cum rocum perlatum fuisset - expl. sepultum est iuxta muros via Numentana Nicomedes presb. Romae mart. data liturgica 15 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 129. ff. 164-165 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 settembre (Lucia e Gimignano) (= BHL 4989)
tit. In sanctorum martyrum Lucie et Geminianiinc. Imperantibus Dioclitiano et Maximiano iudicibus ab Offragio et Megasio manserat beata Lucia in viduitate - expl. mulier Christiana nomine Maxima et ut decuit martyres sepelivit Lucia et Geminianus Romae mart. data liturgica 16 settembre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones , completate dalle tre del successivo numerate da sette a nove. 130. f. 165r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 settembre (Eufemia)tit. Pro sancta Euphemiainc. Natale sancte Eufemie virginis que martyrizata est sub Dioclitiano imperatore - expl. completum est autem martyrium eius XVI° die mensis septembris Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 data liturgica 16 settembre (non indicata) 131. ff. 165-167v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5691)
tit. In sancti Matthei apostoli et evangelisteinc. Beatus Mattheus apostolus et evangelista qui latine interpretatur Donatus etiam ex tribu sua Levi sumpsit cognomen - expl. et requiescit in montibus Partorum undecimo kalendas octobris Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note È estratto il solo prologo della passio , suddiviso in tre lezioni; altre tre seguono dal f. 166, tratte da un'omelia attribuita ad Ambrogio. 132. ff. 167v-169 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 22 settembre (Acaunensi) (= BHL 5748)
tit. In sanctorum martyrum Mauritii et sociorum eiusinc. In Galliis civitate Seduno loco Agauno natale sanctorum martyrum Thebeorum - expl. sed ut ceteris martyribus sepultura venerabiliter sotiaretur Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres data liturgica 22 settembre (non indicata) 133. f. 169r-v - Liber pontificalis , cap. 2 (Lino)tit. In sancti Lini pape et martyrisinc. Linus natione Ytalus de regione Tuscie patre Herculiano - expl. in Vaticano sub die XIIII kalendarum octobris Linus papa mart. data liturgica 23 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 134. ff. 169v-170v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 26 settembre (Cipriano e Giustina)tit. In sanctorum martyrum Cypriani et Iustineinc. Sanctorum martyrum Cypriani episcopi et Iustine qui passi sunt sub Dioclitiano imperatore - expl. excipiens illa sepelivit in predio suo. Passi sunt autem VI° kalendas octubris Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres data liturgica 26 settembre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 135. ff. 170v-171 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 27 settembre (Cosma e Damiano)tit. In sanctorum martyrum Cosme et Damianiinc. Apud Egeam civitatem natale sanctorum martyrum Cosme et Damiani qui passi sunt persecutionem Dioclitiani - expl. nomini eorum edificato solemniter agit Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres data liturgica 27 settembre (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 136. ff. 171-174v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 settembre (Michele)tit. In dedicatione sancti Michaelis archangeliinc. In monte Gargano venerabilis memoria beati archangeli Michaelis - expl. unde et isdem locus in sumitate sui continens ecclesiam inter nubes situs vocatur Michael archangelus data liturgica 29 settembre (non indicata)note Il testo, che riproduce la voce del martirologio secondo la recensio I classificata dall'editore Dubois, occupa le prime tre lectiones ; dal f. 172 seguono le altre sei, ricavate rispettivamente dai Moralia di Gregorio e da un'omelia attribuita a Gerolamo. 137. ff. 174v-177v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 settembre (Gerolamo)tit. In sancti Ieronimi presbyteri et confessorisinc. Apud Bethleem Iude depositio sancti Ieronimi presbyteri - expl. libros suos per quinquaginta et sex annos confecit Hieronymus Stridonius data liturgica 30 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lectiones del giorno; ne seguono altre tre tratte da un'epistola a Eustochio di Gerolamo stesso. 138. f. 177v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 1 ottobre (Remigio)tit. In sancti Remigii episcopi et confessorisinc. Remis sancti Remigii episcopi et confessoris viri preclarissimi virtutis et sanctitatis - expl. puellam a morte corporis suscitavit Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 data liturgica 1 ottobre (non indicata)note Una singola lectio , dalla voce del martirologio nella recensio I. 139. ff. 177v-192 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci minor (= BHL 3110)
tit. In festo beatissimi patris nostri Francisci confessorisprol. inc. Apparuit gratia Dei salvatoris nostri diebus istis novissimis in servo suo Francisco - expl. insigniter demonstravit illustrem inc. Hic nimirum de vallis Spoletane partibus civitate Assisii trahens originem - expl. quo nos introducat per beati patris suffragia inclitus ille salvator et ductor Iesus, cui cum Patre et Spiritu Sancto in Trinitate perfecta omnis sit laus, honor et gloria in saecula saeculorum Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitadata liturgica 4 ottobre (non indicata)note Unico nella raccolta, il testo si apre con una miniatura che ritrae Francesco e si estende in tralci lungo l'intero margine superiore e inferiore, ed è suddiviso in lectiones da rubriche interne (secondo la sua struttura originale). Sono distinte sette sezioni, una per ogni giorno dell'ottava (si prescrive di ripetere la prima anche nell'ultimo giorno), ciascuna delle quali comprende nove lectiones . 140. f. 192r-v - Liber pontificalis , cap. 35 (Marco)tit. In sancti Marci papeinc. Marcus natione Romanus ex patre Prisco - expl. et cessavit episcopatus dies XX Marcus papa data liturgica 7 ottobre (non indicata)note La rubrica iniziale rimanda per i santi Sergio, Bacco, Marcello e Apuleio al commune dei martiri. Marco occupa tre lectiones . 141. f. 192v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 ottobre (Dionigi, Rustico ed Eleuterio)
epilogo
tit. In sanctorum martyrum Dionisii, Rustici et Eleutheriiinc. Apud Parisius natale sanctorum martyrum Dionisii episcopi, Eleuterii presbyteri et Rustici diaconi - expl. gladio animadversi martyrium compleverunt Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III data liturgica 9 ottobre (non indicata)note Una singola lectio . 142. f. 192v - Liber pontificalis , cap. 17 (Callisto)tit. In sancti Calixti pape et martyrispars I inc. Calixtus natione Romanus ex patre Demetrio - expl. per diversa loca decem novem pars II inc. Post dies vero decem et septem - expl. et cessavit episcopatus dies sex Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 data liturgica 14 ottobre (non indicata)note Il testo segue il Liber pontificalis per il primo tratto della prima lectio , fino a p. 141 l. 5 dell'edizione Duchesne, per poi proseguire fino a tre lezioni con la voce che segue; in chiusura viene ripreso il tratto finale del Liber , con una minima rielaborazione per collegarlo al testo interposto. 143. ff. 192v-193 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 ottobre (Callisto)inc. Qui sub persecutione Alexandri imperatoris martyrii gloriam adeptus est - expl. ad puteum demergi et eum per rudera cumulari Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 data liturgica 14 ottobre (non indicata)note La voce è trascritta quasi integralmente, con omissione dell'ultima frase. 144. f. 193 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 7 (Luca) (= BHL 4971)
tit. In festo sancti Luce evangeliste Ieronimus in libro illustrium viroruminc. Lucas medicus Antiocensis ut eius scripta indicant Greci sermonis non ignarus - expl. ossa eius cum reliquiis Andree apostoli translata sunt Lucas evangelista data liturgica 18 ottobre (non indicata)note Una prima sezione, non suddivisa in lectiones , coincide con il capitolo di Gerolamo; è quindi distinto andando a capo il testo che segue. 145. f. 193r-v - Laudatio Lucae [interdum in mss. Bedae adscripta] (= BHL S 4973 b)
inc. Lucas hebraice latine ipse consurgens sive elevans - expl. cuius natalitium celebratur XV° kalendas novembris Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre (non indicata) 146. ff. 193v-195 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 21 ottobre (Ilarione)tit. In sancti Ylarionis abbatisinc. Ylarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad Austrum situs est - expl. ut delibutum unguento putaretur Hilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata) 147. ff. 195-196 - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
tit. In sanctorum martyrum Grisanti et Darieinc. Polemius inlustrissimus vir Alexandrie urbis honoratus - expl. in una fovea atque in una voluntate perdurantes simul pertingerent ad coronam Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata)note Il testo, suddiviso in sei lectiones , si interrompe in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 278 l. 10, ossia quasi al termine della passio (la forma appare parzialmente rielaborata). 148. f. 196 - Liber pontificalis , cap. 6 (Evaristo)tit. In sancti Evaristi pape et martyrisinc. Evaristus natione Grecus ex patre Iudeo nomine Iuda - expl. et cessavit episcopatus dies decem et novem Evaristus papa data liturgica 25 ottobre (non indicata)note Una singola lectio . 149. ff. 196-197 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL S 7752 b)
tit. In sanctorum apostolorum Symonis et Iude - Pro sancto Iuda apostoloSimon inc. Simon Chananeus ad distinctionem sancti Petri dicitur - expl. passus est autem die quinto kalendarum novembris quo etiam die festum beati Iude coapostoli eius simili honore celebratur Iudas inc. Iudas qui interpretatus confessor Iacobi frater - expl. in Erintho Armenie urbe cuius festivitas celebratur V° kalendas novembris Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata)note Il testo, che occupa sei lectiones , è spezzato con una titolatura propria per Giuda al f. 196v. 150. ff. 197-200vtit. Nove lectiones per Ognissanti (dal sermone Legimus e da un'omelia attribuita ad Agostino) 151. ff. 200v-201v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. In sanctorum martyrum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi Iesu vocatus episcopus - expl. passi sunt autem sancti martyres Vitalis et Agricola in provincia Ytalie in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre (non indicata) 152. ff. 201v-202v - Passio sanctorum quattuor coronatorum (cfr. BHL 1837)
tit. In sanctorum martyrum quatuor coronatoruminc. Cum perrexisset Dioclitianus augustus Pannoniam ad metalla diversa sua - expl. passi sunt pro nomine Domini nostri Iesu Christi sub die sexto ydus novembris Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata)note Il testo, in sei lectiones , appare una versione abbreviata della passione indicata. 153. ff. 202v-203 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 novembre (Teodoro)tit. In sancti Theodori martyrisinc. Natale sancti Theodori martyris temporibus Maximiani et Maximi imperatorum - expl. in loco qui appellatur Euchaita Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. data liturgica 9 novembre (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 154. ff. 203-204v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. In sancti Martini episcopi et confessorisinc. Igitur Martinus Sabarie Pannoniarum oppido oriundus fuit - expl. cui prestitum sit ne inermis ad prelium micteretur Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo, che costituisce le prime lectiones delle nove riservate a Martino, si arresta con il cap. 4 par. 7 (p. 260 nell'edizione Fontaine, p. 16 l. 23 nell'edizione Smit). 155. ff. 204v-205v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL 5613)
inc. Beatus igitur Martinus obitum suum longe ante prescivit - expl. me hec scribentem respicit, te legentem Martinus Turonensis episcopus : Epistola 156. ff. 205v-206v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
item II inc. Beatus autem Severinus Colonie civitatis episcopus - expl. audiunt psallentium chorum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem historiam explicare possimus Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo segue senza distinzione il precedente ed è a sua volta indistinto dal successivo. La prima parte, ossia il capitolo 5 dell'opera, si interrompe poche righe prima del termine (= PL 71, 919B o MGH Scriptores rerum Merovingicarum I, 2, p. 140 l. 23). 157. ff. 206v-207 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619-5620)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio imperantibus sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Deductoque ad ecclesiam Turonum beati viri corpore - expl. a passione Domini nostri usque ad transitum sancti Martini anni quadringenti duo computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note La seconda parte (come nel ms. Edili 147) si apre con una versione rielaborata del testo consueto. 158. f. 207r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 novembre (Menna)tit. Pro sancto Menna martyreinc. In Scithia metropoli Frigie salutarie passio sancti Menne martyris - expl. cuius deinde sacrum corpus Constantinopolim translatum civitate regia digno honore veneratur Mennas Aegyptius in Phrygia martyr data liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo è numerato dalla rubrica come nona lectio , anche se di fatto la sezione su Martino era già suddivisa in nove marginalmente e questa stessa lo è in tre. 159. ff. 207v-209 - Liber pontificalis , cap. 76 (Martino) (= BHL 5595)
tit. In sancti Martini pape et martyrisinc. Martinus de civitate Tudertina provincia Tuscie - expl. depositus die decimo septimo mensis septembris Martinus I papa m. 655 data liturgica 12 novembre (non indicata)note Il capitolo occupa sei lectiones . 160. ff. 209-211v - Vita sanctae Elisabeth Thuringiae landgraviae (cfr. BHL S 2510 a)
tit. In sancte Helysabethinc. Beata Helisabeth filia regis Ungarorum in palatio et purpura nobiliter educata - expl. ut plenius in posterum desiderium adimpleat collium eternorum Elisabeth Thuringiae landgravia m. 1231 : Vitadata liturgica 19 novembre (non indicata)note Versione della vita che si ritrova, interrotta in diversi punti, anche nei due lezionari Aed. 147 e Pl. 20. 5. 161. f. 211v - Liber pontificalis , cap. 19 (Ponziano)tit. In sancti Pontiani pape et martyrisinc. Pontianus natione Romanus ex patre Calfurnio - expl. cessavit episcopatus dies XI Pontianus papa mart. data liturgica 19 novembre (non indicata)note Una singola lectio . 162. ff. 211v-213v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (cfr. BHL 1496)
tit. In sancte Cecilie virginis et martyrisinc. Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore suo - expl. Martyrizata est autem beatissima Cecilia sub die decimo kalendarum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata) 163. f. 213v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 5 (Clemente)tit. In sancti Clementis pape et martyris Ieronimus in libro illustrium viroruminc. Clemens de quo apostolus Paulus ad Phylippenses scribens - expl. extructa ecclesia custodit Clemens I papa saec. I data liturgica 23 novembre (non indicata)note Il capitolo di Gerolamo, riportato integralmente, costituisce la prima delle nove lectiones riservate al santo; la seconda, tratta dal Liber pontificalis (vd. item seguente), è numerata fin dall'origine e così la terza, che al suo interno è poi ripartita a margine fino al numero di nove. 164. ff. 213v-214 - Liber pontificalis , cap. 4 (Clemente)inc. Clemens natione Romanus de regione Celio monte - expl. cessavit episcopatus dies XXXIII Clemens I papa saec. I data liturgica 23 novembre (non indicata) 165. ff. 214-216 - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
inc. Quartus Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et ibi laus Deo cum omni pace et laudatur et benedicitur Christus Filius Dei vivi, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata) 166. ff. 216-217v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 24 novembre (Crisogono)tit. In sancti Grisogoni martyrisinc. Rome natale sancti Grisogoni martyris qui per biennium - expl. apparente sibi beato Grisogono perrexit ad Dominum Chrysogonus Aquileiae mart. data liturgica 24 novembre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 167. ff. 217v-219v - Passio sanctae Catharinae Alexandriae v. mart. tit. In sancte Katherine virginis et martyrisinc. Regnante Maxentio Maximiani filio in urbe Alexandrie erat puella quedam annorum decem et octo - expl. agnosce creatorem tuum pro cuius amore laboriosum subisti conflictum, constans esto Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Versione non identificabile con alcuna voce BHL. L'ultimo foglio è lasciato per metà vuoto: forse la copia, che giunge precisamente alla fine della prima colonna, fu interrotta accidentalmente. 168. ff. 220-258v , mutilotit. Commune sanctorum note La perdita finale cade nella seconda lectio del sermone per il natale virginum .
bibliografia
Bandini, Leopoldina , I , 591-608
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 20.5
Lezionario per l'intero anno, originario della basilica fiorentina di S. Lorenzo
orig. Firenze, S. Lorenzo, basilica Sono assemblate un'unità principale, contenente un lezionario completo, e due complementari, che non appaiono frammenti di diversi codici, ma più probabilmente aggiunte realizzate appositamente (l'impianto decorativo è simile e non vi sono tracce di mutilazione). La scelta dei santi suggerisce che la destinazione fosse la liturgia della Basilica di S. Lorenzo. Il lezionario principale coincide, salvo singole varianti di adattamento alla rispettiva destinazione (su tutte la presenza di Zenobio in luogo di Francesco), con quello del ms. Mugellano 15, ma spesso i testi sono qui interrotti prima per ottenere letture più brevi.
I. ff. 1-162v Lezionario (29 novembre - 25 novembre e commune sanctorum )ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones L'intero contenuto è predisposto per una lettura liturgica, in cicli di nove lectiones . Quando dunque non si specifichi diversamente, si intenda che i testi sono suddivisi in nove. segni d'uso L'usura degli angoli è molto pronunciata, segno di uno sfruttamento intenso del volume. note Tit. opera: Incipiunt festivitates sanctorum per anni circulum I testi sono tratti in parte dal Martirologio e dal Liber pontificalis , in parte dalle vite e passioni tradizionali, secondo l'uso introdotto nella curia Romana al tempo di Innocenzo III. U.C. I, ff. 1-162 1. f. 1r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 novembre (Saturnino)tit. In sancti Saturnini martyrisinc. Rome natale sancti Saturnini martyris et senis et Sisinni diaconi - expl. sepelivit in predio suo via Salaria sub die III° kalendarum decembrium Saturninus et Sisinnius Romae martyres data liturgica 29 novembre (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones .2. ff. 1v-2v - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. In sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem sancti Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas civitatem Patras ingressus - expl. crucis gloriam non predicarem Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Il prologo occupa la prima delle sei lezioni ricavate dalla passio , trascritta in parte (fino a p. 105 l. 21 nell'edizione del Mombritius, vol. I). Le ultime tre del ciclo sono costituite da un estratto da un'omelia sui Vangeli di Gregorio Magno. 3. ff. 2v-4 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105)
tit. In sancti Nicolai episcopi et confessorisinc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. Nicolaum huius rei indicaret auctorem Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Estratto che si interrompe in corrispondenza di p. 299 l. 17 nell'edizione del Mombritius, vol. II; all'interno, è omessa la sezione a grandi linee coincidente con p. 298 ll. 24-47. 4. ff. 4-5v - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
tit. In sancti Ambrosii episcopi et confessorisinc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. provinciis usque in hodiernum manet Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre (non indicata)note Il testo, privo di prologo, è in parte integrale, in parte abbreviato; la conclusione corrisponde al par. 48.2 (p. 116) dell'edizione Bastiaensen (cfr. anche Mombritius I, p. 62 l. 26). 5. f. 5v - Liber pontificalis , cap. 33 (Milziade)tit. In sancti Melciadis pape et martyrisinc. Melciades natione Affer sedit annos tres - expl. et cessavit episcopatus diebus sedecim Miltiades papa : Vitadata liturgica 10 dicembre (non indicata)note Il testo occupa una singola lectio . 6. ff. 5v-6 - Liber pontificalis , cap. 39 (Damaso) (= BHL 2085)
tit. In sancti Damasi pape et confessorisinc. Damasus natione Yspanus ex patre Antonio - expl. cessavit episcopatus dies XXXI Damasus II papa : Vitadata liturgica 11 dicembre (non indicata)note Il testo occupa tre lezioni. 7. ff. 6-7v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. In sancte Lucie virginis et martyrisinc. Cum per universam Sicilie provinciam - expl. et decemmilia a dexteris tuis Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata)note L'estratto si conclude in corrispondenza di p. 109 l. 6 dell'edizione Mombritius, vol. II. 8. ff. 7v-8 - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8143 [inc.])
tit. In sancti Thome apostoliinc. Thomas hebraice latine abyssus - expl. in civitate Edessa ad laudem Domini nostri Iesu Christi cuius est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus data liturgica 21 dicembre (non indicata)note Solo l'inizio coincide con la voce BHL indicata. Il testo occupa tre lectiones , dopo le quali si rimanda per altre tre al commune e si copiano invece le ultime tre del ciclo da un'omelia di Gregorio. 9. f. 8r-v - Liber pontificalis , cap. 10 (Igino)tit. In sancti Ygini pape et martyrisinc. Yginus natione grecus ex phylosopho de Athenis - expl. et cessavit episcopatus dies tres Iginus papa data liturgica 11 gennaio (non indicata)note Il testo occupa una singola lectio . 10. f. 8v - Passio sanctorum Felicis et Adaucti Romae mart. (= BHL 2880)
tit. In sancti Felicis in Pincis presbyteri et martyrisinc. Cum fervor Dyoclitiani et Maximiani sanctos Dei diversis penis interficeret - expl. eversio arboris illius cum sepellierunt Felix et Adauctus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata)note La data cui il testo è destinato è certamente quella propria dell'altro Felice, fratello di questo, ossia il 14 gennaio; i due santi sono invece venerati il 30 agosto (dove si ritrovano in questo stesso lezionario). Sono occupate tre lectiones . 11. ff. 8v-10 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. In sancti Marcelli pape et martyrisinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. prescriptione eam dampnavit Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata)note Il testo, in parte abbreviato nella sezione finale, si interrompe in corrispondenza di p. 172 l. 43 dell'edizione Mombritius, vol. II. 12. ff. 10-11 - Legenda sancti Antonii in Thebaide abb. de Patras (= BHL S 610 h)
tit. In sancti Antonii abbatis et confessorisinc. Beatus Antonius abbas cum esset in civitate Patras - expl. in vitam eternam inveniet eam Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 data liturgica 17 gennaio (non indicata)note Il testo, che occupa sei lezioni, si interrompe in corrispondenza di p. 227, par. 3 l. 21 dell'edizione di F. Halkin in «Analecta Bollandiana» 61 (1943), pp. 224-242. 13. f. 11r-v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. In sanctorum martyrum Marii, Marthe, Audifax et Abacucinc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. gratias agimus tibi Domine Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata)note Il testo, in sei lectiones , presenta abbreviazioni e salti e si interrompe in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 243 l. 57. 14. f. 11v - Liber pontificalis , cap. 21 (Fabiano)tit. In sanctorum martyrum Fabiani et Sebastiani. Pro sancto Fabianoinc. Fabianus natione Romanus ex patre Fabio - expl. et cessavit episcopatus dies VII Fabianus papa data liturgica 20 gennaio (non indicata)note Il testo occupa le prime due lectiones del gruppo di sei intitolate alla coppia. 15. ff. 11v-12v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Pro sancto Sebastianoinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensibus partibus eruditus - expl. os Zacharie prophete Domini Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata)note Estratto che si arresta entro il par. 24 del cap. VII degli acta (cfr. PL 17,1031D). 16. ff. 12v-14 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , primo estratto (= BHL 156)
tit. In sancte Agnetis virginis et martyrisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quicquid tibi videtur excide Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note La copia si interrompe in corrispondenza dell'edizione del Mombritius I, p. 41 l. 53. Altri due estratti seguono poco sotto. 17. ff. 14-15 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (cfr. BHL 8630)
tit. In sanctorum martyrum Vincentii et Anastasiiinc. Cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. erant dictione vexare Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note Il testo, che occupa le prime sei lectiones delle nove intitolate alla coppia di santi, segue la linea narrativa della voce BHL indicata, ma con dettato differente. 18. f. 15r-v - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. tit. Pro sancto Anastasio martyreinc. Post hec premotis quindenis ferme diebus - expl. existentes minime promiserunt Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres data liturgica 22 gennaio (non indicata)note Versione della passio diversa da quella edita in Mombritius, vol. I; il passaggio della narrazione dal quale ha inizio questo estratto cadrebbe in quest'ultima a p. 74 l. 19. 19. f. 15v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , secondo estratto (Emerenziana) (= BHL 2527)
tit. In sancte Emerentiane virginis et martyrisinc. Emerentiana autem que collectanea beate Agnetis - expl. in confinio agelli beatissime virginis Agnetis Emerentiana Romae virgo mart. saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Estratto corrispondente all'edizione di Mombritius I, p. 43 ll. 35-47; occupa tre lezioni. 20. ff. 15v-17tit. Nove lectiones per la Conversione di Paolo (da Atti, un sermone attribuito a Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 21. f. 17r-v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis , terzo estratto (= BHL 156)
tit. In sancte Agnetis secundoinc. Igitur dum parentes beate Agnetis assiduis pernoctationibus - expl. in conspectu Domini valeat invenire Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Il testo, diviso in sei lectiones , riprende di seguito l'estratto su Emerenziana fino alla conclusione (con omissione soltanto della formula finale Passa est... ); cfr. Mombritius I, p. 43 l. 47 - p. 44 l. 27. 22. ff. 17v-18 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 16 (Ignazio) (= BHL 4262)
tit. In sancti Ignatii episcopi et martyris Ieronimus de illustribus virisinc. Ignatius Antiocene ecclesie tertius post Petrum episcopus - expl. tantum ut Christo fruar Ignatius Antiochenus ep. mart. data liturgica 1 febbraio (non indicata)note L'estratto, che occupa tre lectiones , si interrompe poco prima della fine del capitolo (cfr. l'ed. Herding, p. 21 l. 10, o PL 23,667). 23. ff. 18-19vtit. Nove lectiones per la Purificazione della Vergine (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 24. f. 19v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 febbraio (Biagio)tit. In sancti Blasii episcopi et martyrisinc. Apud Sebastem civitatem passio sancti Blasii episcopi qui multorum patrator miraculorum - expl. felicia regna ita cum ipsis ingressus est Blasius Sebastenus ep. mart. data liturgica 3 febbraio (non indicata)note Estratto in una singola lectio corrispondente alla metà circa della voce del martirologio dedicata al santo (precisamente, fino a p. 87 l. 7 dell'edizione Dubois). 25. ff. 19v-20v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. tit. In sancte Agathe virginis et martyrisinc. Natale sancte Agathe virginis et martyris in Sicilia civitate Cathanensi sub Quintiano procuratore imperatore Decio - expl. aromatibus in sepulcro novo Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata)note Il testo, che non corrisponde ad alcuna voce BHL, occupa sei lectiones ; una rubrica seguente rimanda per le altre tre al commune . 26. ff. 20v-21vtit. Nove lectiones per la Cattedra di Pietro (dalla Prima lettera di Pietro, un sermone attribuito ad Agostino e Matteo) 27. ff. 21v-22 - Sermo de sancto Matthia (= BHL 5695)
tit. In sancti Mathie apostoliinc. Mathias hebraice latine dicitur Donatus - expl. ex septuaginta duobus discipulis unus Mathias apostolus : Passiodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Una singola lectio , ricavata dal prologo del sermone (= Mombritius II, p. 268 ll. 27-31); altre due sono ricavate dagli Atti, mentre per altre tre si prescrive di ricorrere al commune apostolorum . 28. ff. 22-23 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 marzo (40 Sebasteni)tit. In sanctorum quadraginta martyruminc. Apud Sebasten Armenie minoris sanctorum quadraginta militum tempore Licinii regis - expl. et honore digno condite Sebasteni martyres XL data liturgica 11 marzo (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 29. f. 23 - Liber pontificalis , cap. 66 (Gregorio Magno) (= BHL 3636)
epilogo
tit. In sancti Gregorii pape et confessorisinc. Gregorius natione Romanus ex patre Gordiano sedit - expl. et cessavit episcopatus menses V dies XVI Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Suddiviso in tre lectiones . 30. ff. 23-24v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. In sancti Benedicti abbatis et confessorisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. ad ecclesiam presbiter recessit Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note Estratto comprendente il primo capitolo, fino al penultimo capoverso (= ed. Moricca, p. 78 l. 8). 31. ff. 24v-26tit. Nove lectiones per l'Annunciazione (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 32. f. 26 - Liber pontificalis , cap. 12 (Aniceto)tit. In sancti Anacleti [corr. Aniceti] pape et martyrisinc. Anacletus [corr. Anicetus] natione Syrus ex patre Iohanne de vico Amissa - expl. et cessavit episcopatus dies septem Anicetus papa data liturgica 17 aprile (non indicata)note Una singola lectio . 33. f. 26 - Liber pontificalis , cap. 13 (Soter)tit. In sanctorum martyrum Sotheris et Gaii pape et martyrisinc. Sother natione Campanus ex patre Concordio de civitate Fundis - expl. et cessavit episcopatus dies XXI Soter papa data liturgica 22 aprile (non indicata)note Il testo occupa la prima delle tre lezioni dedicate ai due papi. 34. f. 26r-v - Liber pontificalis , cap. 29 (Gaio)tit. Pro sancto Gaio papainc. Gaius natione Dalmatinus ex genere Dioclitiani imperatoris - expl. et cessavit episcopatus dies XI Gaius seu Caius papa data liturgica 22 aprile (non indicata) 35. ff. 26v-28vtit. Nove + due lectiones per le festività dei martiri da Pasqua a Pentecoste (da un sermone attribuito ad Ambrogio e un'omelia attribuita ad Agostino) 36. f. 28v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 23 aprile (Giorgio)tit. In sancti Georgii martyrisinc. In Perside civitate Diospoli passio sancti Georgii martyris - expl. ecclesia Dei venerabiliter honoratur Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata)note Una singola lectio . 37. ff. 28v-29 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 8 (Marco), e Passio sancti Marci evangelistae (cfr. BHL 5274-5276)
tit. In sancti Marci evangelisteinc. Marcus discipulus et interpres Petri - expl. ac saxa inficiebantur sanguine Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata)note Si succedono un estratto da Gerolamo, non letterale, e parte della passione edita da Mombritius, vol. II (fino a p. 174 l. 26). Il testo occupa tre lectiones , cui si prescrive di aggiungerne sei dal commune degli evangelisti. 38. f. 29 - Liber pontificalis , cap. 3 (Cleto)tit. In sanctorum martyrum Cleti et Marcellini papeinc. Cletus natione Romanus de regione vico Patricii - expl. et cessavit episcopatus dies XX Cletus papa data liturgica 26 aprile (non indicata)note Il testo occupa la prima delle tre lezioni dedicate ai due papi. 39. f. 29r-v - Liber pontificalis , cap. 30 (Marcellino)tit. Pro sancto Marcellinoinc. Marcellinus natione Romanus ex patre Proiecto - expl. iuxta corpus sancti Crescentionis VII kal. maii Marcellinus papa mart. data liturgica 26 aprile (non indicata)note Sono omesse le due frasi finali (cfr. ed. Duchesne, p. 162 l. 10). 40. ff. 29v-30 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 28 aprile (Vitale e Valeria)tit. In sancti Vitalisinc. Apud Ravennam natale sancti Vitalis martyris patris sanctorum martyrum Gervasii et Prothasii - expl. infra biduum migravit ad Dominum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. data liturgica 28 aprile (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 41. f. 30r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6816)
tit. In sanctorum apostolorum Phylippi et Iacobiinc. Cum sancti apostoli Domini et salvatoris nostri Iesu Christi - expl. multa milia hominum et baptizati sunt Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il testo corrisponde, con alcune varianti, all'edizione di Mombritius, vol. II, p. 385 ll. 1-31. Occupa le prime tre lectiones della serie di nove dedicate ai due santi. 42. ff. 30v-31 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 2 (Giacomo) (= BHL 4087)
tit. Pro sancto Iacoboinc. Iacobus qui appellatur frater Domini - expl. in cerebro percussus interiit Iacobus Minor apostolus data liturgica 1 maggio (non indicata)note Estratto in tre lezioni, che comprende poco più di metà del capitolo (l'explicit corrisponde a p. 8 l. 23 dell'ed. Herding, o a PL 23,642B). Ne seguono altre tre tratte da un'omelia attribuita ad Agostino. 43. ff. 31-32v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 maggio (Alessandro papa)tit. In inventione sancte Crucisinc. Rome via Numentana miliario octavo passio sancti Alexandri pape, Eventii et Theodoli presbiterorum - expl. in predio suo V nonas madii Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres data liturgica 3 maggio (non indicata)note Come chiarisce il seguito della rubrica, le prime sei lectiones riguardano i santi, le altre tre sono ricavate dal De obitu Theodosii di Ambrogio e da un'omelia attribuita ad Agostino. 44. ff. 32v-33v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 9 (Giovanni evangelista) (= BHL S 4323 n)
tit. In sancti Iohannis ante portam Latinam. Ieronimus in libro illustrium viroruminc. Iohannes apostolus quem Iesus amavit plurimum - expl. iuxta eadem urbem sepultus est Iohannes apostolus sec. I data liturgica 6 maggio (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lectiones ; le altre tre sono ricavate da un'omelia attribuita a Gerolamo. 45. ff. 33v-34v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 settembre (Michele)tit. In apparitione sancti Michaelis archangeliinc. In monte Gargano venerabilis memoria beati archangeli Michaelis ubi ipsius consecrata nomine habetur ecclesia - expl. orationi vacabant Michael archangelus data liturgica 8 maggio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones , seguite da altre sei rispettivamente dai Moralia di Gregorio e da un'omelia attribuita a Gerolamo; comprende la voce del martirologio, nella recensio I, fino a p. 334 l. 8 dell'edizione Dubois. Nel margine inferiore del f. 34v si rimanda, con una manucola, alla fine del codice per la traslazione di Gerolamo (dunque ad assemblamento già avvenuto). 46. ff. 34v-35 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 10 maggio (Gordiano ed Epimaco)tit. In sanctorum martyrum Gordiani et Epimachiinc. Rome via Latina in cymiterio eiusdem natale sanctorum Gordiani et Epimachi quos Iulianus imperator et apostata - expl. corpus beati martyris Epimachi sepultum fuerat Gordianus et Epimachus mart. data liturgica 10 maggio (non indicata)note Suddivisione in tre lezioni. 47. f. 35r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 12 maggio (Nereo, Achilleo e Pancrazio)tit. In sanctorum martyrum Nerei, Archilei atque Pancratii - Pro sancto Pancratiopars I inc. Rome in cymiterio Pretaxtati natale sanctorum martyrum Nerei et Archilei fratrum - expl. miliario uno et semis pars II inc. Via Aurelia miliario secundo natale sancti Pancratii martyris - expl. sepelivit III° idus madii Nereus, Achilleus et soc. mart. Pancratius Romae mart. data liturgica 12 maggio (non indicata)note La voce del martirologio del giorno è copiata interamente in tre lectiones , divisa dalla titolatura intermedia per la terza lectio su Pancrazio. 48. ff. 35v-36 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 5 giugno (Bonifacio)tit. In sancti Bonifatii martyrisinc. Passio sancti Bonifatii martyris sub Dyoclitiano et Maximiano apud Tharsum civitatem - expl. petimus ut des nobis eum Bonifatius Tarsi martyr saec. III/IV data liturgica 14 maggio (non indicata)note La voce del martirologio è riportata, in sei lezioni, fino a due terzi circa (p. 185 l. 25 dell'edizione Dubois). 49. f. 36r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 19 maggio (Potenziana)tit. In sancte Potentiane virginisinc. Rome sancte Pudentiane vel Potentiane virginis - expl. iuxta patrem sanctum Pudentem posita Pudentiana Romana virgo data liturgica 19 maggio (non indicata)note Il testo (nella recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois) costituisce una singola lectio . 50. ff. 36v-37v - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
tit. In sancti Zenobii episcopi et confessorisinc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. de via constabat incedere Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggio (non indicata)note L'opera è trascritta fino al cap. I par. 6 (cfr. AASS Maii VI, col. 58F). 51. ff. 37v-38 - Liber pontificalis , cap. 18 (Urbano)tit. In sancti Urbani pape et martyrisinc. Urbanus natione Romanus ex patre Pontiano - expl. et cessavit episcopatus dies XXX Urbanus I papa data liturgica 25 maggio (non indicata)note Una singola lectio . 52. f. 38 - Liber pontificalis , cap. 14 (Eleuterio)tit. In sancti Eleutherii pape et martyrisinc. Eleuterius natione Grecus ex patre Abundio - expl. et cessavit episcopatus dies quinque Eleutherius papa data liturgica 26 maggio (non indicata)note Di nuovo una singola lectio . 53. ff. 38-39 - Liber pontificalis , cap. 55 (Giovanni I)tit. In sancti Iohannis pape et martyrisinc. Iohannes natione Tuscus ex patre Constantino - expl. et cessavit episcopatus dies quinque Iohannes I papa data liturgica 27 maggio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 54. f. 39 - Liber pontificalis , cap. 27 (Felice I)tit. In sancti Felicis pape et martyrisinc. Felix natione Romanus ex patre Constantino - expl. et cessavit episcopatus dies V Felix I papa data liturgica 30 maggio (non indicata)note Il testo costituisce un singola lectio . 55. f. 39r-v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. In sancte Petronille virginisinc. Petronillam bene nostis voluntate Petri apostoli clericam factam - expl. cuius corpus via Ardeatina sepultum est Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggio (non indicata)note Il testo, in tre lezioni, non coincide pienamente con la voce indicata. 56. ff. 39v-40 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 2 giugno (Marcellino e Pietro)tit. In sanctorum martyrum Marcellini, Petri atque Heranniinc. Rome Marcellini presbiteri et Petri exorciste sub Dioclitiano imperatore iudice Sereno - expl. ubi nuper baptizati orabant Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. data liturgica 2 giugno (non indicata)note Il testo, suddiviso in sei lezioni, comprende circa due terzi della voce: cfr. p. 177 l. 25 dell'edizione Dubois. 57. f. 40 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 giugno (Erasmo)tit. Pro sancto Herasmoinc. In Campania beati Herasmi episcopi et martyris - expl. angelica visitatione confortatus eripitur Erasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV data liturgica 3 giugno (non indicata)note Il testo costituisce la sesta lectio del giorno 2, benché appartenente di per sé alla data successiva. 58. ff. 40-41 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 giugno (Primo e Feliciano)tit. In sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Rome in monte Celio natale sanctorum martyrum Primi et Feliciani sub Dioclitiano et Maximiano imperatorum - expl. quinto idus iunii ab urbe Roma miliario XIIII° Primus et Felicianus Romae mart. data liturgica 9 giugno (non indicata)note Il testo comprende sei lectiones . 59. f. 41 - Vita sancti Barnabae ap. (cfr. BHL 984-985)
tit. In sancti Barnabe apostoliinc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophete vel filius consolationis - expl. cuius festivitas celebratur tertio idus iunii Barnabas apostolus : Passiodata liturgica 11 giugno (non indicata)note Il testo, che costituisce una singola lectio , appare un'epitome della passione più diffusa e del prologo che talora l'accompagna. 60. f. 41r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 12 giugno (Nazario e Celso) (= BHL 6046)
tit. In sanctorum martyrum Basilidis, Cyrini, Naboris et Nazariiinc. Mediolani natale sanctorum martyrum Nazarii et Celsi pueri - expl. festivitas vero agitur V° kal. augusti de martirio Nazarius et Celsus Mediolani mart. data liturgica 12 giugno (non indicata)note La voce del martirologio, che occupa tre lectiones , è trascritta fino alla penultima frase, nella forma della recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois. 61. ff. 41v-42v - Vita sancti Antonii de Padua (= BHL 593)
tit. In sancti Antonii confessoris de ordine fratrum minoruminc. In Hyspanis civitate Ulixbona que ad occidentalem regni Portugalie plagam - expl. donec tandem vix promissam sibi licentiam ad terram saracenorum transivit Antonius de Padua OFM n. 1195 ca., m. 13-6-1231 : Vitadata liturgica 13 giugno (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 101 l. 18. 62. ff. 42v-43 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 giugno (Vito, Modesto e Crescenzia)tit. In sanctorum martyrum Viti, Modesti atque Crescentieinc. Apud Siciliam beatus Vitus in puerili etate virtutibus maturus - expl. et in loco qui dicitur Marianus condita aromatibus sepelivit Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. data liturgica 15 giugno (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 63. f. 43r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 18 giugno (Marco e Marcelliano)tit. In sanctorum martyrum Marchi et Marcellianiinc. Rome via Ardeatina natale sanctorum martyrum Marchi et Marcelliani preclarissimi generis - expl. cum gloria martirii ad sydera regni migraverunt Marcus et Marcellianus Romae mart. data liturgica 18 giugno (non indicata)note Il testo, in una singola lectio , corrisponde alla recensio I del martirologio, secondo la classificazione dell'editore Dubois. 64. ff. 43v-44v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. In sanctorum martyrum Gervasii et Prothasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Ytaliam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. et dum cederetur iussit eum eripi Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno (non indicata)note Versione in parte rielaborata dell'opera, il cui explicit si avvicina per contenuto al tratto in PL 17,823B. 65. ff. 44v-45v - Liber pontificalis , cap. 60 (Silverio)tit. In sancti Silverii pape et martyrisinc. Silverius natione Campanus ex patre Orsmida episcopo Romano - expl. et cessavit episcopatus dies septem Silverius papa data liturgica 20 giugno (non indicata)note All'interno del capitolo è omesso il tratto da p. 290 l. 4 a p. 292 l. 1 dell'edizione Duchesne; il testo occupa sei lectiones . 66. ff. 45v-47tit. Nove lectiones per la Natività del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 67. ff. 47v-49tit. Nove + tre lectiones infra octavam (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 68. ff. 49-50 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 26 giugno (Giovanni e Paolo)tit. In sanctorum martyrum Iohannis et Pauliinc. Rome Iohannis et Pauli fratrum quorum prior prepositus - expl. ab ipso Terentiano descripta est passio sanctorum martyrum. Passi sunt autem VI kalendas iulii Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. data liturgica 26 giugno (non indicata)note Il testo comprende sei lectiones . 69. f. 50r-v - Liber pontificalis , cap. 82 (Leone II)tit. In sancti Leonis pape et confessorisinc. Leo iunior natione Siculus ex patre Paulo - expl. et cessavit episcopatus menses XI et dies XXII Leo II papa data liturgica 28 giugno (non indicata)note Suddivisione in sei lectiones . 70. ff. 50v-52tit. Nove lectiones per Pietro e Paolo (da Atti, un sermone attribuito a Leone e un'omelia attribuita a Gerolamo) 71. ff. 52-53tit. Nove lectiones per Paolo apostolo (da Atti, dal De gratia et libero arbitrio di Agostino e da un'omelia attribuita a Gerolamo) 72. ff. 53-54v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. In sanctorum martyrum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. et tripodam coram Paulino magistro offitii Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione del Mombritius, vol. II, p. 404 l. 12. 73. ff. 54v-56vtit. Tre gruppi di sei lectiones infra octavam apostolorum (da un sermone attribuito a Massimo)note Si rimanda per le lectiones omiletiche, ossia per le tre che devono chiudere ognuno dei tre cicli, al commune apostolorum . 74. ff. 56v-58tit. Nove lectiones in octava apostolorum (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 75. f. 58r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 10 luglio (Felicita e i sette figli)tit. In sanctorum martyrum septem fratrum et sanctarum Rufine et Secunde virginis et martyrisinc. Rome septem fratrum filiorum sancte Felicitatis - expl. et martialis capitali sententia puniti sunt Felicitas cum septem filiis Romae mart. data liturgica 10 luglio (non indicata)note La voce del martirologio occupa solo la prima lectio , mentre altre cinque sono ricavate da un sermone attribuito ad Agostino. 76. f. 58v - Liber pontificalis , cap. 11 (Pio I)tit. In sancti Pii pape et martyrisinc. Pius natione Ytalus ex patre Rufino - expl. et cessavit episcopatus dies XIIII Pius I papa data liturgica 11 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 77. ff. 58v-59 - Liber pontificalis , cap. 5 (Anacleto)tit. In sancti Anacleti pape et martyrisinc. Anacletus natione Grecus de Athenis - expl. et cessavit episcopatus dies XIII Anacletus papa data liturgica 13 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 78. f. 59 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 27 giugno (Sinforosa)tit. In sancte Simphoriose cum septem filiis suis martiruminc. Apud Tyburtina civitate Ytalie natale sancte Symphorose beati Getulii martiris uxoris - expl. via Tyburtina miliario nono Symphorosa et septem filii Tibure mart. data liturgica 18 luglio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 79. f. 59r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 21 luglio (Prassede)tit. In sancte Praxedis virginisinc. Rome sancte Praxedis virginis. Hec cum sorore sua beata Potentiana - expl. patrem Pudentem posita Praxedis Romana virgo data liturgica 21 luglio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 80. ff. 59v-60vtit. Nove lectiones per la festa di Maria Maddalena (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia di Gregorio Magno) 81. ff. 60v-61 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 24 luglio (Cristina)tit. In sancte Christine virginis et martyrisinc. Apud Ytaliam in Tyro que est circa lacum Vulsinum natale sancte Christine virginis - expl. cursum gloriosi martyrii consummavit Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III data liturgica 24 luglio (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 82. ff. 61-62tit. Otto lectiones per la festa di Giacomo Maggiore (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 83. f. 62 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 25 luglio (Cristoforo)tit. Pro sancto Christoforo martyreinc. In Litia civitate Samon natale sancti Christofori martyris - expl. capitis obtruncatione complevit Christophorus in Lycia martyr m. 250 data liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo costituisce la nona lezione del ciclo. 84. f. 62 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 28 luglio (Pantaleone)tit. In sancti Pantaleonis martyrisinc. Nicomedie passio sancti Pantaleonis qui cum iubente Maximiano - expl. ictu gladii martyrium consummavit Pantaleon Nicomediae mart. data liturgica 28 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 85. f. 62r-v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. In sanctorum martyrum Nazarii et Celsi, Victoris et Innocentiiinc. Nazarius genitus a patre nomine Affricano matre vero eius nomine Perpetua - expl. et in quemcumque portum volueris Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo occupa le prime tre lectiones del gruppo di sei cui si riferisce la titolatura. 86. f. 62v - Liber pontificalis , cap. 15 (Vittore)tit. Pro sancto Victoreinc. Victor natione Affer ex patre Felice - expl. diacones VII episcopos per diversa loca numero XII Victor I papa m. 199 data liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo, che costituisce la quarta lectio , comprende la prima parte del capitolo, fino a p. 137 l. 6 dell'edizione di Duchesne). 87. ff. 62v-63 - Liber pontificalis , cap. 42 (Innocenzo)tit. Pro sancto Innocentioinc. Innocentius natione Albanensis ex patre Innocentio - expl. et discipuli ieiunaverunt Innocentius I papa data liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo, che costituisce le lezioni quinta e sesta, arriva fino a p. 222 l. 6 dell'edizione di Duchesne, ma con omissione della maggior parte dell'elenco che precede. 88. ff. 63-64 - Marcilia pseudo , Vita sanctae Marthae v. hospitae Christi [interprete ps. Syntyche] , adbreviatio (= BHL 5545)
tit. In sancte Marthe virginisinc. Beatissima igitur et venerabilis hospita Christi beata Martha - expl. Martham et sororem suam Spiritus Sanctus sotiavit Martha hospita Christi virgo : Vitadata liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo qui riportato è un'epitome dell'opera, la cui conclusione corrisponde al passaggio a p. 235 l. 14 dell'edizione di Mombritius, vol. II. 89. f. 64 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 luglio (Felice II)tit. In sanctorum martyrum Felicis pape, Simplicii, Fausti et Beatricisinc. Rome via Aurelia beati Felicis pontificis sub Constantino filio Constantini - expl. cuius natale celebratur IIII kalendas augusti Felix II papa m. 22-11-365 data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo occupa la prima delle sei lectiones del gruppo di santi della titolatura. 90. f. 64r-v - Liber pontificalis , cap. 50 (Felice III)inc. Felix natione Romanus ex patre Felice presbitero de titulo Fasciole - expl. cui concilium concessit tempus penitentie Felix III papa data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo, che si riteneva relativo allo stesso santo e dunque non ha titolo proprio, occupa le lezioni seconda e terza; si interrompe in corrispondenza di p. 252 l. 13 dell'edizione di Duchesne. 91. ff. 64v-65 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 luglio (Simplicio, Faustino e Beatrice)tit. Pro sanctis Faustino, Simplicio et Beatriceinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani natale sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricis - expl. vexatus emisit spiritum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo occupa le lezioni dalla quarta alla sesta. 92. f. 65r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 luglio (Abdon e Sennen)tit. In sanctorum martyrum Abdon et Seneninc. Rome Abdon et Senen subregulorum sub Decio imperatore - expl. et translati in cimiterio Pontiani Abdon et Sennen Romae mart. data liturgica 30 luglio (non indicata)note Suddivisione in sei lectiones . 93. ff. 65v-67tit. Nove lectiones per la festa di S. Pietro in Vincoli (da Atti, un sermone attribuito ad Ambrogio e un'omelia attribuita a Gerolamo) 94. f. 67r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 2 agosto (Stefano I)tit. In sancti Stephani pape et martyrisinc. Rome in cymiterio Calixti natale sancti Stephani pape et martyris - expl. appellatur hodie cymiterium Calixti Stephanus I papa mart. data liturgica 2 agosto (non indicata)note Il testo comprende le prime cinque lectiones delle sei dedicate al santo, mentre l'ultima è tratta dal Liber pontificalis (vd. item seguente). 95. f. 67v - Liber pontificalis , cap. 24 (Stefano I)inc. Stephanus natione Romanus ex patre Iulio - expl. et cessavit episcopatus dies XXII Stephanus I papa mart. data liturgica 2 agosto (non indicata) 96. ff. 67v-69 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 agosto (invenzione di Stefano)tit. In inventione sancti Stephani prothomartyrisinc. Ierosolimis inventio corporis beatissimi Stephani protomartyris et sanctorum Gamalielis Nichodemi et Abibon - expl. pausavit in pace cum quibus ego iaceo Stephanus diac. protomart. data liturgica 3 agosto (non indicata)note La voce del martirologio, che occupa le prime sei lectiones , è riportata per circa metà (fino a p. 246 l. 27 dell'edizione Dubois); seguono altre tre lectiones tratte da un'omelia attribuita a Gerolamo. 97. ff. 69-70 - Dedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives (= BHL 5403)
prol.tit. In sancte Marie virginis ad Nivesprol. inc. Cum ad omnium sanctorum reverentiam Christianorum cunctorum debeat devotio excitari - expl. quod divinis revelationibus gestum est replicemus inc. Tempore quo prefatus papa Liberius beati Petri sedem provida gubernatione regebat - expl. oculate visionis revelatione nosceretur Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Dedicatiodata liturgica 5 agosto (non indicata)note Il testo, che comprende il prologo e (dall'interno della quarta lectio ) l'inizio della narrazione, occupa le prime sei lezioni, cui ne seguono tre tratte da un'omelia attribuita a Beda. 98. ff. 70-71v - Humbertus de Romanis n. 1194/1200, m. 14-7-1277 , Legenda sancti Dominici (= BHL 2219)
tit. In sancti Dominici confessorisinc. Beatus Dominicus predicatorum dux et pater inclitus - expl. religione societatis ornamentum assumpsit Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 4 agosto (non indicata) 99. ff. 71v-72 - Liber pontificalis , cap. 25 (Sisto II)tit. In sanctorum martyrum Sixti pape, Felicissimi et Agapitiinc. Sixtus natione Grecus ex phylosopho sedit - expl. cessavit episcopatus dies XXV Sixtus II papa mart. data liturgica 6 agosto (non indicata)note Il tsto occupa le prime due lectiones e parte della terza delle nove complessive; lo segue senza distinzione l'estratto dalla passione registrato all'item seguente. 100. f. 72r-v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
inc. Sixtus urbis Rome episcopus Athenis natus et doctus - expl. gloriosior de tyranno triumphus expectat Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata)note La copia, non del tutto letterale, si chiude in corrispondenza di p. 650 l. 1 dell'edizione del Mombritius, vol. II. 101. ff. 72v-73v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 7 agosto (Donato)tit. In sancti Donati episcopi et martyrisinc. Apud Tusciam civitate Aritii natale sancti Donati episcopi et martyris - expl. Quadratianus quicumque gladio percuteret VII° idus augusti Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres data liturgica 7 agosto (non indicata)note Il testo, in sei lectiones , omette solo l'ultima frase della voce del martirologio. 102. ff. 73v-74 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 marzo e 8 agosto (Ciriaco, Largo e Smaragdo)tit. In sanctorum martyrum Cyriaci, Largi et Smaragdiinc. Rome natale sancti Cyriaci martyris qui post longam carceris macerationem - expl. subito ceciderunt et mortui sunt Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres data liturgica 8 agosto (non indicata)note Sono accorpate, per un totale di sei lectiones , le due voci del martirologio relative ai tre santi, con omissione dell'ultima frase della seconda. 103. f. 74r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 agosto e 10 agosto (Romano)tit. In sancti Romani martyrisinc. Rome natale sancti Romani militis qui confessione beati Laurentii conpunctus - expl. misit angelum suum nunc me derelinques Romanus miles Romae martyr m. 258 data liturgica 9 agosto (non indicata)note Una singola lectio , ottenuta dalla voce propria di Romano e da un estratto da quella relativa a Lorenzo (= p. 262 ll. 6-23 dell'edizione Dubois), con una breve interpolazione di collegamento. 104. ff. 74v-75v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.])
tit. In sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Rome episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. hec ergo tota causa passionis est, fratres, propter quam morti addictus est sanctus vir ut sui similes esse ceteros hortaretur Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note L'estratto dalla passione è unito alla prima parte del sermone CCVII del gruppo di attribuzione agostiniana incerta (cfr. PL 39,2128-2129) e occupa le prime sei delle nove lectiones complessive, completate con un estratto da un'omelia attribuita ad Agostino. 105. ff. 75v-77 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4753)
tit. Infra octavaminc. Audiens autem hec Ypolitus dixit ad beatum Laurentium - expl. Christum confessus sum assatus gratias ago Laurentius diaconus, Romae martyr : Passionote Le prime tre lectiones sono occupate da un altro estratto dalla passione di Lorenzo (= Mombritius II, p. 94 l. 49 - p. 95 l. 18); le sei restanti da due estratti rispettivamente da un sermone e da un'omelia attribuiti ad Agostino. 106. f. 77r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 agosto (Tiburzio)tit. In sanctorum martyrum Tyburtii et Susanneinc. Rome inter duos laureos natale sancti Tyburtii martyris filii Cromatii urbis prefecti - expl. sanctus Tyburtius dixit: Falsus testis non erit impunitus Tiburtius Romae mart. data liturgica 11 agosto (non indicata)note Il testo, in sei lectiones , comprende la prima metà della voce del martirologio relativa al santo, fino a p. 266 l. 19 dell'edizione Dubois. 107. ff. 77v-79 - Legenda sanctae Clarae virginis (= BHL 1817)
tit. In festo sancte Clare virginisinc. Venerabilis Christi sponse Deoque dicate virginis Clare - expl. per exemplaritatis efficaciam complantaret Clara Assisiensis virgo et abbatissa OFM n. 1193/1194, m. 11-8-1253 : Vitadata liturgica 12 agosto (non indicata)note La conclusione dell'estratto corrisponde in parte all'edizione del Mombritius, vol. I, p. 294 l. 10. 108. f. 79r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 13 agosto (Ippolito)tit. In sanctorum martyrum Ypoliti et sociorum eiusinc. Rome sancti Ypoliti martyris sub Decio imperatore et Valeriano prefecto - expl. et tribulus tractus emisit beatum spiritum Hippolytus Romanus presb. data liturgica 13 agosto (non indicata)note La voce, suddivisa in tre lectiones , è copiata con omissione dell'ultima frase. 109. ff. 79v-80 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 13 agosto (Concordia)tit. Pro sancta Concordiainc. Rome sancte Concordie nutricis eiusdem sancti Ypoliti - expl. sepelivit VIII° kal. septembris Concordia Romae mart. data liturgica 13 agosto (non indicata)note Il testo comprende le lezioni dalla quarta alla sesta. 110. f. 80 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 agosto (Eusebio)tit. In sancti Eusebii confessorisinc. Beatus Eusebius presbiter cum presente Constantino fidem catholicam - expl. scribentes posuerunt ita Eusebio homini Dei Eusebius Romanus presbyter saec. IV data liturgica 14 agosto (non indicata)note Una singola lectio , tratta dalla voce quasi integrale del martirologio (si conclude in corrispondenza di p. 274 l. 8 dell'edizione Dubois). 111. ff. 80-81v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In festo assumptionis beate Marie virginisinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. immortalitate in celestibus vestiri Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note L'estratto dall'opera, presentata come sermone di Gerolamo, occupa le prime sei lectiones , cui ne seguono tre tratte da un'omelia attribuita ad Agostino. Comprende il primo paragrafo e parte del secondo (l'explicit corrisponde a PL 30,123D). 112. ff. 81v-86vtit. Cicli di nove lectiones per i sei giorni infra octavam note Sono dapprima copiati i sei gruppi di sei lectiones tratte da un sermone attribuito a Gerolamo, quindi i sei gruppi di tre (dalla settima alla nona, a completamento delle precedenti), tratte invece da un'omelia attribuita ad Agostino. 113. f. 86v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 18 agosto (Agapito)tit. In sancti Agapiti martyrisinc. Apud Penestrinam civitatem miliario ab urbe XXXIII° natale sancti Agapiti martyris - expl. nutu divino ibi invento Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. data liturgica 18 agosto (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 114. ff. 86v-88 - Iohannes XXII papa n. 1244 ca., m. 4-12-1334 , Bulla canonizationis sancti Ludovici Tolosani ep. (= BHL 5054)
tit. In sancti Lodovici episcopi et confessorisinc. Sol oriens in mundo in altissimis Dei Deus Dei filius et paterno utero - expl. non audebant votum ipsum solemniter iteravit Ludovicus Tolosanus OFM m. 1297 ca. data liturgica 19 agosto (non indicata) 115. ff. 88-89 - Gaufridus Autissiodorensis n. 1114/1120, m. post 1200 , Vita prima sancti Bernardi Claraevallensis abbatis duae recensiones (= BHL 1217)
tit. In sancti Bernardi abbatis et confessorisinc. Bernardus Burgundie partibus Fontanis oppido patris sui - expl. non in hac spe erudierat eum Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 : Vitadata liturgica 20 agosto (non indicata)note Estratto dalla prima parte della vita, fino al punto corrispondente a p. 178 l. 34 dell'edizione in Mombritius, vol. I. 116. f. 89 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 22 agosto (Timoteo)tit. In sanctorum martyrum Timothei, Ypoliti et Simphorianiinc. Rome via Hostiensi in cimiterio eiusdem natale sancti Timothei - expl. scriptum est in hystoria sancti Silvestri Timotheus Romae mart. data liturgica 22 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 117. f. 89r-v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
tit. In sancti Bartholomei apostoliinc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syria lingua suscipiens - expl. octavo kalendas semptembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 24 agosto (non indicata)note Il testo, che abbrevia la tradizionale passio con il prologo che spesso l'accompagna, occupa tre lectiones . Si propone la data cui il santo è associato più frequentemente nei leggendari di quest'area (in alternativa al 23 agosto). 118. ff. 89v-90v - Vita sancti Ludovici IX Francorum regis (= BHL 5049)
tit. In sancti Lodovici confessoris regis Francoruminc. Beatus Ludovicus rex Francie illustris patrem Christianissimum habuit regem - expl. studio videbat cuique expediri Ludovicus IX Francorum rex : Vitadata liturgica 25 agosto (non indicata) 119. ff. 90v-91 - Liber pontificalis , cap. 19 (Zefirino)tit. In sancti Zepherini pape et martyrisinc. Zepherinus natione Romanus ex patre Abundio - expl. cessavit episcopatus dies VI Zephyrinus papa data liturgica 26 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 120. f. 91r-v - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] , adbreviatio (cfr. BHL 792)
tit. In sancti Augustini episcopi et confessorisinc. In Affrica depositio sancti Augustini episcopi. Ex provincia ergo hic Affricana - expl. Ticini relatum et honorifice conditum est Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto (non indicata)note Epitome distribuita in sei lectiones cui ne seguono tre ricavate da un sermone attribuito allo stesso Agostino. 121. f. 91v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 28 agosto (Ermes)tit. Pro Hermete martyreinc. Natalis sancti Hermetis martyris hunc illustrissimum beatus Alexander pontifex et martyr cum esset prefectus - expl. ego prefecturam non perdidi sed mutavi Hermes Romae mart. data liturgica 28 agosto (non indicata)note Il testo costituisce una singola lectio , che la rubrica definisce nona, malgrado il ciclo precedente fosse completo. Comprende la prima parte della voce del martirologio dedicata al santo, nella recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois (con explicit corrispondente a p. 288 l. 29). 122. ff. 92-93tit. Otto lectiones per la decollazione del Battista (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo e un'omelia attribuita ad Agostino) 123. f. 93 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 agosto (Sabina)tit. Pro sancta Sabinainc. Rome in Adventino in oppido Vindinensi in Arcum Faustini - expl. ad locum passionis secuta est Sabina Romae mart. data liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo, che costituisce la nona lectio del giorno, comprende le prime righe della voce del martirologio (come sempre nella recensio I), fino a p. 292 l. 9 dell'edizione Dubois. 124. ff. 93-94 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 agosto (Felice e Adautto) (= BHL 2878)
tit. In sanctorum martyrum Felicis et Audactiinc. Rome via Hostiensi miliario secundo ab urbe beatorum martyrum Felicis et Audacti sub Maximiano et Dioclitiano imperatoribus - expl. compleverunt autem martyrium suum pridie kalendas septembris Felix et Adauctus Romae martyres saec. III data liturgica 30 agosto (non indicata)note Il testo è suddiviso in sei lezioni. Un estratto dalla passione degli stessi santi si trovava sotto il 14 gennaio. 125. ff. 94-95tit. Nove lectiones per la natività di Maria (dal Cantico dei Cantici, un sermone attribuito a Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 126. ff. 95-99tit. Lectiones per i sei giorni infra octavam note Sono trascritti dapprima i sei gruppi di tre lezioni dal Cantico dei Cantici che aprono ciascuno dei giorni, quindi quelli per i primi quattro giorni da un sermone attribuito ad Agostino, infine quelli per i primi due giorni da un'omelia attribuita a Gerolamo. 127. f. 99 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 settembre (Gorgonio e Doroteo) (= BHL 3615)
tit. In sancti Gorgonii martyrisinc. Passio beatorum martyrum Dorothei et Gorgonii apud Nichomediam sub Dioclitiano imperatore - expl. compleverunt autem martyrium suum V idus septembris Gorgonius et Dorotheus Nicomediae mart. data liturgica 9 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 128. f. 99v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 settembre (Proto e Giacinto)tit. In sanctorum martyrum Prothi et Iacinctiinc. Rome via Salaria vetere in cimiterio Basille natale sanctorum Prothi et Iacincti qui erant eunuchi - expl. pariter decollantur tertio idus septembris Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III data liturgica 11 settembre (non indicata)note Una singola lectio , tratta dalla prima parte della voce del martirologio, fino a p. 309 l. 4 dell'edizione Dubois. 129. ff. 99v-100 - Liber pontificalis , cap. 22 (Cornelio)tit. In exaltatione sancte Crucis pro sancto Cornelioinc. Cornelius natione Romanus ex patre Castino - expl. ad animas redimendas Cornelius papa mart. data liturgica 14 settembre (non indicata)note Estratto che comprende la parte iniziale del capitolo, fino a p. 150 l. 16 dell'edizione Duchesne, e occupa le prime tre lectiones del gruppo raccolto sotto la titolatura. 130. f. 100 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 settembre (Cipriano)tit. Pro sancto Cyprianoinc. Apud Affricam beati Cypriani episcopi Valeriano et Galieno imperatoribus - expl. ad septam cerimoniarum suarum vocare potuerunt Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo, che occupa le lectiones dalla quarta alla sesta, comprende la prima metà circa della voce del martirologio, sino a p. 312 l. 22 dell'edizione Dubois. 131. f. 100r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 settembre (esaltazione della Croce)tit. De sancta Cruceinc. Cum igitur venerabile lignum sancte Crucis ab Helena Constantini matre inventum fuisset ita per medium est sectum - expl. regno tradito in prophano huiuscemodi residebat Iesus Christus (ss. crucis) data liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo, che occupa la settima e l'ottava lectio , corrisponde alla prima metà circa della voce del martirologio, fino a p. 314 l. 13 dell'edizione Dubois. La nona lectio è tratta da un'omelia attribuita ad Agostino. 132. ff. 100v-101 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 settembre (Nicomede)tit. In sancti Nichomedis martyrisinc. Natale sancti Nichomedis quem Flaccus comes cum rocum perlatum fuisset - expl. sepultum est iuxta muros via Numentiana Nicomedes presb. Romae mart. data liturgica 15 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 133. f. 101r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 settembre (Lucia e Gimignano) (= BHL 4989)
tit. In sanctorum martyrum Lucie et Geminiani et sancte Eufemie virginis et martyrisinc. Imperantibus Dioclitiano et Maximiano iudicibus Boffrasio et Megasio manserat autem beata Lucia in viduitate - expl. mulier Christiana nomine Maxima et ut decuit martyres sepelivit Lucia et Geminianus Romae mart. data liturgica 16 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime sei delle nove lectiones del giorno, completate dalle tre del successivo. 134. ff. 101v-102 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 settembre (Eufemia)tit. Pro sancta Eufemiainc. Natale sancte Eufemie virginis que martyrizata est sub Dyoclitiano imperatore - expl. complevit autem martyrium eius XVI° die mensis septembris Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 data liturgica 16 settembre (non indicata) 135. f. 102r-v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5691)
tit. In sancti Mathei apostoli et evangelisteinc. Beatus Mattheus apostolus et evangelista qui latine interpretatur Donatus etiam ex tribu sua Levi sumpsit cognomen - expl. et requiescit in montibus Parthorum XI kalendas octobris Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note È estratto il solo prologo della passio , suddiviso in tre lezioni; le altre sei del ciclo sono tratte rispettivamente dal commune evangelistarum e da un'omelia attribuita ad Ambrogio. 136. ff. 102v-103v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 22 settembre (Acaunensi) (= BHL 5748)
tit. In sanctorum martyrum Mauritii et sociorum eiusinc. In Galliis civitate Seduno loco Agauno natale sanctorum martyrum Thebeorum - expl. auctorem velis nolis tuum Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres data liturgica 22 settembre (non indicata)note È riportata, in sei lectiones , la prima metà circa della voce del martirologio, fino a p. 323 l. 18 dell'edizione Dubois. 137. f. 103v - Liber pontificalis , cap. 2 (Lino)tit. In sancti Lini pape et martyrisinc. Linus natione Ytalus de regione Tuscie patre Herculiano - expl. in Vaticano sub die nona kalendarum octobris Linus papa mart. data liturgica 23 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 138. ff. 103v-104v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 26 settembre (Cipriano e Giustina)tit. In sanctorum martyrum Cypriani et Iustineinc. Natale sanctorum martyrum Cypriani episcopi et Iustine virginis qui passi sunt sub Dioclitiano imperatore - expl. erupit ignis et consumpsit illum Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres data liturgica 26 settembre (non indicata)note Il testo, che occupa sei lectiones , comprende la voce del martirologio fino a p. 329 l. 1 dell'edizione Dubois. 139. ff. 104v-105 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 27 settembre (Cosma e Damiano)tit. In sanctorum martyrum Cosme et Damianiinc. Apud Egeam civitatem natale sanctorum martyrum Cosme et Damiani qui passi sunt persecutionem Dioclitiani - expl. nomini eorum edificato solemniter agit Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres data liturgica 27 settembre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 140. ff. 105-106 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 settembre (Gerolamo)tit. In sancti Ieronimi presbyteri et confessorisinc. Apud Bethleem Iude depositio sancti Ieronimi presbyteri - expl. eamque penes omnia commentatus est Hieronymus Stridonius data liturgica 30 settembre (non indicata)note La rubrica, prima della titolatura riportata, rimanda per la festa della dedicazione di Michele alle lectiones precedenti (cfr. item 45). Il testo, che occupa le prime sei lectiones del giorno, comprende metà circa della voce del martirologio, sino a p. 338 l. 9 dell'edizione Dubois; ne seguono altre tre tratte da un'epistola a Eustochio di Gerolamo stesso. 141. f. 106 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 1 ottobre (Remigio)tit. In sancti Remigii episcopi et confessorisinc. Remis sancti Remigii episcopi et confessoris viri preclarissimi virtutis et sanctitatis - expl. puellam a morte corporis suscitavit Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 data liturgica 1 ottobre (non indicata)note Una singola lectio , dalla voce del martirologio nella recensio I. 142. ff. 106-108 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci minor (= BHL 3110)
tit. In sancti Francisci confessorisinc. Apparuit gratia Dei salvatoris nostri diebus istis novissimis in servo suo Francisco - expl. in tribus ab eo institutis ordinibus cernimus esse completum Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitadata liturgica 4 ottobre (non indicata)note Estratto che si spinge fino al termine del cap. I (p. 972 dell'edizione nei Fontes Franciscani ). 143. f. 108r-v - Liber pontificalis , cap. 35 (Marco)tit. In commemoratione sancti Marci pape et confessorisinc. Marcus natione Romanus ex patre Prisco - expl. patenam argenteam pensatem libras XXX Marcus papa data liturgica 7 ottobre (non indicata)note Una singola lectio , che trascrive il capitolo fino a p. 202 l. 9 dell'edizione Duchesne. 144. ff. 108v-109v - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. In sancte Reparate virginis et martyrisinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino VIII idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobre (non indicata) 145. f. 109v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 ottobre (Dionigi, Rustico ed Eleuterio)
epilogo
tit. In sanctorum martyrum Dionisii, Rustici et Eleuteriiinc. Apud Parisius natale sanctorum martyrum Dionisii episcopi et Eleuterii presbyteri et Rustici diaconi - expl. gladio animadversi martyrium compleverunt Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III data liturgica 9 ottobre (non indicata)note Una singola lectio . 146. f. 109v - Liber pontificalis , cap. 17 (Callisto)tit. In sancti Calixti pape et martyrisinc. Calistus natione Romanus ex patre Demetrio - expl. per diversa loca XIX Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 data liturgica 14 ottobre (non indicata)note Il testo segue il Liber pontificalis solo per il primo tratto della prima lectio , fino a p. 141 l. 5 dell'edizione Duchesne, per poi proseguire fino a tre lezioni con la voce che segue. 147. ff. 109v-110 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 ottobre (Callisto)inc. Qui sub persecutione Alexandri imperatoris martyrii gloriam adeptus est - expl. ad puteum demergi et eum per rudera cumulari Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 data liturgica 14 ottobre (non indicata)note La voce è copiata quasi interamente, con esclusione dell'ultima frase. 148. f. 110r-v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 7 (Luca) (= BHL 4971)
tit. In sancti Luce evangelisteinc. Lucas medicus Antiocensis ut eius scripta indicant Greci sermonis non ignarus - expl. ossa eius cum reliquiis Andree apostoli translata sunt Lucas evangelista data liturgica 18 ottobre (non indicata)note Le prime quattro lectiones delle sei riservate a Luca coincidono con il capitolo di Gerolamo; altre due sono invece tratte dal testo che segue. 149. f. 110v - Laudatio Lucae [interdum in mss. Bedae adscripta] (= BHL S 4973 b)
inc. Lucas hebraice latine ipse consurgens sive elevans - expl. cuius natalitium celebratur XV° kalendas novembris Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre (non indicata) 150. ff. 110v-112 - Passio sanctarum Ursulae et sociarum Coloniae v. mart. (= BHL 8428)
tit. In sanctarum XI milia virginuminc. Regnante Domino nostro Iesu Christo cum post passionem suam ac resurrectionem - expl. perdoceri meruit quod postea rerum exitus docuit Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre (non indicata)note Estratto comprendente il cap. I parr. 1-5, fino a p. 158A nell'edizione degli AASS Oct. XI. 151. ff. 112-113 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 21 ottobre (Ilarione)tit. In sancti Hylarionis abbatis et confessorisinc. Hylarion ortus vico Tabatha qui circiter V milia a Gaza urbe Palestine - expl. ut delibutum unguento putaretur Hilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata) 152. ff. 113-114v - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
tit. In sancti Miniatis martyrisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. quis potest enarrare innumerabilia beneficia eius Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata)note Estratto che si spinge fino quasi al termine del par. 3 (= p. 429E dell'edizione negli AASS Oct. XI). 153. ff. 114v-115v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
tit. In sanctorum martyrum Grisanti et Darieinc. Polemius inlustrissimus vir Alexandrie urbis honoratus - expl. poterit eum ad tuum arbitrium et ad suos libitus inclinare Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata)note L'estratto si interrompe in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 273 l. 25. 154. f. 115v - Liber pontificalis , cap. 6 (Evaristo)tit. In sancti Evaristi pape et martyrisinc. Evaristus natione Grecus ex patre Iudeo nomine Iuda - expl. et cessavit episcopatus dies XIX Evaristus papa data liturgica 25 ottobre (non indicata)note Una singola lectio . 155. ff. 115v-116v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL S 7752 b)
tit. In sanctorum apostolorum Symonis et Iudeinc. Simon Chananeus ad distinctionem sancti Petri dicitur - expl. in Erito Armenie urbe cuius festivitas celebratur V° kalendas novembris Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 156. ff. 116v-118vtit. Nove lectiones per Ognissanti (dal sermone Legimus e da un'omelia attribuita ad Agostino) 157. ff. 118v-119v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8692)
tit. In sanctorum martyrum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi Iesu vocatus episcopus - expl. passi sunt autem sancti martyres in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre (non indicata) 158. ff. 119v-120v - Passio sanctorum quattuor coronatorum (cfr. BHL 1837)
tit. In sanctorum martyrum quattuor coronatoruminc. Cum perrexisset Dioclitianus augustus Pannoniam ad metalla diversa sua - expl. expiravit sedens in tribunali suo Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata)note Il testo, in sei lectiones , appare una versione abbreviata della passione indicata. 159. ff. 120v-121 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 novembre (Teodoro)tit. In sancti Theodori martyrisinc. Natale sancti Theodori martyris temporibus Maximiani et Maximi imperatorum - expl. in loco qui appellatur Euchaita Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. data liturgica 9 novembre (non indicata)note La rubrica ha inizio con un rimando al commune per la ricorrenza della dedicazione della Basilica del Salvatore. Il testo occupa tre lectiones . 160. f. 121r-v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. In sancti Martini episcopi et confessorisinc. Igitur Martinus Sabarie Pannoniarum oppido oriundus fuit - expl. retractari militiam Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo, che costituisce le prime sette lectiones del ciclo, si arresta con il cap. 4 par. 4 (p. 260 nell'edizione Fontaine, p. 16 l. 13 nell'edizione Smit). 161. f. 121v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam , adbreviatio (= BHL S 5616 e)
tit. De transitu eiusdeminc. Beatus igitur Martinus obitum suum longe ante prescivit - expl. invadent enim gregem tuum lupi rapaces Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo, che occupa l'ottava lectio , si conclude in corrispondenza del decimo paragrafo nell'edizione di Fontaine, p. 338 (cfr. anche PL 20,182B). 162. f. 122 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 novembre (Menna)tit. Pro sancto Menna martyreinc. In Scithia metropoli Frigie salutarie passio sancti Menne martyris - expl. iussit eum suis aspectibus presentari Mennas Aegyptius in Phrygia martyr data liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo, che costituisce la nona lectio , riproduce la voce del martirologio relativa al santo per la prima parte, fino a p. 380 l. 10 dell'edizione Dubois. 163. ff. 122-123 - Liber pontificalis , cap. 76 (Martino) (= BHL 5595)
tit. In sancti Martini pape et martyrisinc. Martinus de civitate Tudertia provincia Tuscie - expl. adeo conservante urbe peragere Martinus I papa m. 655 data liturgica 12 novembre (non indicata)note Il capitolo, che occupa sei lectiones , è riportato fino a p. 357 l. 9 dell'edizione Duchesne. 164. ff. 123-124 - Vita sanctae Elisabeth Thuringiae landgraviae (cfr. BHL S 2510 a)
tit. In sancte Helysabethinc. Beata Helisabeth filia regis Hungarorum in palatio et in purpura nobiliter educata - expl. Dei magnalia collaudaverunt qui per beatam Helisabeth dignatus est tantum coram eis miraculum operari Elisabeth Thuringiae landgravia m. 1231 : Vitadata liturgica 19 novembre (non indicata)note La rubrica rimanda prima al commune per la ricorrenza della dedicazione della Basilica dei SS. Pietro e Paolo. Versione della leggenda usata anche nei lezionari Aed. 147 e Mugellano 15. 165. f. 124 - Liber pontificalis , cap. 19 (Ponziano)tit. In sancti Pontiani pape et martyrisinc. Pontianus natione Romanus ex patre Calphurnio - expl. cessavit episcopatus dies XI Pontianus papa mart. data liturgica 19 novembre (non indicata)note Una singola lectio . 166. ff. 124-125v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (cfr. BHL 1496)
tit. In sancte Cecilie virginis et martyrisinc. Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore suo - expl. ut quarum volueris petitionem insinues Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Versione non del tutto coincidente con quella edita. 167. f. 125v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 5 (Clemente)tit. In sancti Clementis pape et martyris lectiones leguntur de Ieronimo in libro illustrium viroruminc. Clemens de quo apostolus Paulus ad Phylippenses scribens - expl. extructa ecclesia custodit Clemens I papa saec. I data liturgica 23 novembre (non indicata)note Il capitolo di Gerolamo, riportato integralmente, costituisce la prima delle tre lectiones riservate al santo; le due restanti sono tratte dal Liber pontificalis (vd. item seguente). 168. ff. 125v-126 - Liber pontificalis , cap. 4 (Clemente)inc. Clemens natione Romanus de regione Celio monte - expl. cessavit episcopatus dies XXXIII Clemens I papa saec. I data liturgica 23 novembre (non indicata) 169. ff. 126-127v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 24 novembre (Crisogono)tit. In sancti Grisogoni martyrisinc. Rome natalis sancti Grisogoni martyris qui per biennium - expl. aquas gradatas et ibidem decollari Chrysogonus Aquileiae mart. data liturgica 24 novembre (non indicata)note La voce del martirologio è riportata quasi interamente, fino a p. 393 l. 21 dell'edizione Dubois. 170. ff. 127v-129 - Passio sanctae Catharinae Alexandriae v. mart. (= BHL S 1661 b)
tit. In sancte Caterine virginis et martyrisinc. Anno XXXV° regnante impio et iniquo Maxentio imperatore - expl. deorum famine esse depromptam set potius Dei veri iuvamine Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembre (non indicata) 171. ff. 129v-147vtit. Commune sanctorum 172. ff. 147v-148tit. Sei lectiones per l'offertorio della Vergine 173. ff. 148-149vtit. Nove lectiones per l'offertorio dei defunti 174. ff. 149v-160tit. Lectiones domenicali 175. ff. 160-161vtit. Nove lectiones per la Concezione di Maria (da un sermone attribuito ad Anselmo di Canterbury) 176. ff. 161v-162v - Translatio sancti Augustini Hipponensis ep. tit. In translatione beati Augustini episcopiinc. Pridie kalendas martii translatio corporis beati Augustini episcopi de Sardinia ad urbem Tycinensium. Beatissimus igitur Augustinus - expl. tota terra sanguine videretur aspersa Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Translationote Testo non identificato.
II. ff. 163-183 Segmento di lezionariosuddivisione lectiones I testi sono divisi dall'origine in cicli di nove lectiones , di estensione superiore rispetto al lezionario precedente. 1. ff. 163-165 - Inventio et translatio sanctae Crucis (cfr. BHL S 4169 n)
tit. In festo invenctionis sancte Crucisinc. Anno CCXXXVI° a destructione templi et eversione Hierusalem - expl. visitata est Helena ut imperator redimeretur Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones , seguite da altre tre tratte da un'omelia attribuita ad Agostino. 2. ff. 165v-167v - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris (= BHL 5335)
tit. In sancte Anne matris beate Marieinc. In diebus illis erat vir in Israel nomine Ioachim ex tribu Iuda - expl. Deus Ysaach dedit semen Anna mater B.V. Mariae Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) data liturgica 26 luglio (non indicata)note Il testo, unitamente a un estratto evangelico, occupa sei lectiones ; si rimanda al commune de viduis per le altre. 3. ff. 167v-168vtit. Nove lectiones per la Trasfigurazione (da due omelie attribuite ad Origene e a Giovanni Crisostomo) 4. 168v-171 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL S 4178 b)
tit. In exaltatione sanctissime Crucisinc. Cum venerabile lignum sancte Crucis ab Helena Constantini matre - expl. miraculorum eius plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo, un estratto del quale si trovava anche nel lezionario precedente, occupa le prime sei lectiones , cui ne seguono altre tre tratte da un'omelia attribuita ad Agostino. 5. ff. 171-172vtit. Nove lectiones infra octavam omnium sanctorum (da un sermone anepigrafo e un'omelia attribuita ad Agostino) 6. ff. 172v-174vtit. Nove lectiones per la Presentazione delle Vergine (da un sermone anepigrafo e un'omelia di Gregorio Magno) 7. ff. 174v-176vtit. Nove lectiones per la festa di S. Giuseppe (da un sermone attribuito ad Agostino, uno a Bernardo e un'omelia attribuita a Origene) 8. ff. 176v-178 - Translatio sancti Hieronymi Stridonii Romam (= BHL 3878)
prol.tit. In translatione sancti Hieronymi presbyteri atque doctoris eximiiprol. inc. Inter laudabiles prerogativas quas reverende et alme urbi - expl. cum delectatione legentibus referamus inc. Igitur postquam civitas illa sancta Hierusalem - expl. vitam eternam possidebunt Hieronymus Stridonius : Translatiodata liturgica 30 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lectiones , cui ne seguono tre ricavate da un'omelia attribuita allo stesso Gerolamo. 9. ff. 178-179v - Coniunctio corporum sanctorum Stephani et Laurentii mart. tit. De translatione vel coniunctione sanctorum Stephani et Laurentiiinc. Coniunctio corporum sanctorum martyrum Stephani et Laurentii facta est Rome sub Theodosio iuniore. Nam cum Cirdoxia filia - expl. hec autem commemoratio facta est nonis maii Laurentius diaconus, Romae martyr Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 7 maggio (non indicata)note Testo non identificato, anche se simile alle narrazioni di Jacopo da Varazze e Bartolomeo da Trento. Occupa le prime tre lectiones del ciclo, mentre altre sei sono tratte da un sermone attribuito ad Ambrogio. 10. ff. 179v-182 - Passio sancti Crescii in Tuscia mart. (= BHL 1987)
tit. In sancti Crisci martyrisinc. Temporibus Decii imperatoris cum sevissima persecutio contra Christi famulos - expl. passus est autem beatus Cerbonius cum sociis suis in loco qui dicitur Colle VIIII° kal. novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo pro cuius amore terrena despicientes celestia suscipere meruerunt Crescius (al. Criscus) et soc. in Tuscia martyres fl. saec. III : Passiodata liturgica 24 ottobre (non indicata) 11. ff. 182-183 - Vita sancti Marci papae inc. Marcus natione Romanus patre Prisco magni Constantini temporibus floruit - expl. in honorem sanctorum martyrum Vitalis et Agricole in ligucoserimolo composuit Marcus papa data liturgica 7 ottobre (non indicata)note Un diverso scriba sfrutta la fine del fascicolo rimasta libera per aggiungere quest'ultimo gruppo di sei lectiones (resta bianco il f. 183v); sono lasciati gli spazi per il titolo e la numerazione delle lezioni, ma tali rubriche non vennero realizzate. Si può osservare, a possibile spiegazione di questa iniziativa, che papa Marco era particolarmente venerato in S. Lorenzo, dove si conservavano le sue reliquie. Il testo non pare identificabile con quelli repertoriati.
U.C. III, ff. 184-197 ; sec. XIV ex. III. ff. 184-197v Segmento di lezionariosuddivisione lectiones Di nuovo, si tratta di testi già predisposti come lectiones . 1. ff. 184-185vtit. Nove lectiones infra octavam omnium sanctorum (da un testo anepigrafo e un'omelia attribuita ad Agostino) 2. ff. 185v-197tit. Cicli di nove lectiones per i giorni dal terzo all'ottavonote Ogni giorno è composto da otto lezioni tratte da un sermone e una omiletica, ad eccezione dell'ultimo che si arresta con l'ottava. 3. f. 197v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 119 (Bartolomeo)tit. In translatione sancti Bartholomei apostoliinc. Anno autem Domini 331° Saraceni Siciliam invadentes - expl. Beneventum que est metropolis Apulie ea transtulit Bartholomaeus apostolus note Il testo (tratto dai periodi 89-98 del capitolo: cfr. edizione Maggioni, p. 835) non presenta la consueta suddivisione, ma si apre con la rubrica lectio I e reca al suo interno due segni di paragrafo (C) che indicano probabilmente altre due lectiones .
bibliografia
San Lorenzo: i documenti e i tesori nascosti , 27; Bandini, Catalogus , I , 615
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 25 sin. 4
Liber dictaminis , glosse bibliche e relativi strumenti lessicografici e leggendario abbreviato di autore francescano
prov. Firenze, S. Croce, convento OFM; Illuminato di Caponsacci OFM Codice composto da più sezioni, simili tra loro per rigatura, stile decorativo delle iniziali, segnalazione dei paragrafi con simboli in rosso e blu alternati (questo a partire dalla seconda): è possibile che tutte o buona parte siano originarie dello stesso scrittorio, ma è difficile dire se siano state concepite dall'inizio in un progetto complessivo. La tabula sul verso del foglio di guardia membranaceo registra solo il Liber dictaminis e le glosse. Al f. 283v si legge: Iste liber spectat ad conventum Fratrum Minorum Flor. deputatus ad usum fratri Illuminato de Caponsaccis eiusdem ordinis . Si seguirà qui la foliazione più recente, che conta anche la guardia.
U.C. I, ff. 1-33 ; sec. XIII ex. I. ff. 1-33vLiber dictaminis anonimo
U.C. II, ff. 34-101v ; sec. XIII ex. II. ff. 34-43 Lessico di vocaboli biblicinote La sezione aveva una precedente foliazione da 1, dunque è certo che in origine costituisse un codice a sé stante rispetto alla precedente. Il f. 43v resta vuoto; è possibile che il nuovo fascicolo costituisca a sua volta una diversa unità codicologica.
III. ff. 44-101v Iohannes Aegidii Zamorensis, Tractatus de accentu sive prosodia
U.C. III, ff. 102-109 ; sec. XIII ex. IV. ff. 102-109 Glosse sull'Antico Testamentonote Quaderno isolato, con l'ultima pagina vuota.
U.C. IV, ff. 110-181 ; sec. XIII ex. V. ff. 110-178v Glosse sull'Antico Testamento
U.C. IV, ff. 110-181 ; sec. XIII ex. VI. ff. 178v-180v Trattatello sui titoli dei libri biblicinote Rimane vuoto il f. 181r-v.
U.C. V, ff. 182-263 ; sec. XIII ex. VII. ff. 182-187v Trattatello sulle lettere e i vocaboli ebraici e greci
VIII. ff. 188-213v Glosse bibliche
IX. ff. 214-262v Glosse biblichenote Rimane vuoto il f. 263r-v.
U.C. VI, ff. 264-283 ; sec. XIII ex. X. ff. 264-283 Leggendario abbreviato di autore francescanoordinamento Per circulum anni . Il leggendario segue il normale ordine liturgico dal 30 novembre al 25 novembre. Si aggiungono però papa Milziade, venerato il 10 dicembre, e S. Matteo, celebrato il 21 settembre.segni d'uso Un'ulteriore mano appone alla tabula i numeri di pagina e d'ordine delle vite e aggiunge rimandi interni tra i testi e rinvii alla bibliografia relativa ad ogni leggenda (sermoni, libelli o altre fonti che l'autore stesso cita). Questo glossatore corregge inoltre errori e lacune del copista, che non coincide dunque verosimilmente con l'autore del leggendario. prol.,
epilogo
, tabula prol. inc. Utilitatem comparis praedilecti confratris B. mihi caritatis vinculo spiritualiter copulati - expl. rubricae legendarum hic positarum inferius subscribuntur epil. inc. Quia vere sanctos nostros frequenter legimus a penis operantibus per martirium intactos - expl. prima tamen ratio videtur melior struttura Una tabula su due colonne dopo il prologo elenca i santi trattati. Come promesso nel prologo stesso, ogni testo è corredato da una titolatura originale (cui nella copia si aggiunge un titolo marginale di altra mano), formulata In festo o In legenda più il nome del santo e in genere seguita da dicitur per introdurre la narrazione.note Nel prologo programmatico l'autore spiega di aver composto l'opuscolo ad uso del confratello B. e si affida a Maria, a S. Francesco e a S. Cecilia; così descrive e definisce il suo progetto: Quod quia legendas sanctorum nostri ordinis difficiles elucidat et luculentius clarificat volo censeri lucidarium legendarum , anche se di fatto il riferimento al suo ordine, da intendersi come quello Francescano, non trova rispondenza nella scelta dei contenuti. I testi, piuttosto brevi, raccolgono i principali dati biografici di ogni santo, con spiegazioni di usi e terminologia, osservazioni dottrinali, rimandi al materiale agiografico e liturgico relativo. L'ultimo capo della raccolta costituisce una sorta di epilogo, una riflessione conclusiva sulle varie forme di invulnerabilità concesse ai martiri da Dio. Non si riferiscono qui gli estremi delle singole leggende abbreviate, ma solo le titolature (quando assenti, si indicherà comunque il santo protagonista). 1. f. 264r-vtit. Andrea ap. [senza titolo]Andreas apostolus data liturgica 30 novembre 2. ff. 264v-265tit. In legenda sancti NicholaiNicolaus Myrensis episcopus data liturgica 6 dicembre (non indicata) 3. f. 265tit. In legenda beati AmbrosiiAmbrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 data liturgica 7 dicembre (non indicata) 4. f. 265tit. In legenda sancte LucieLucia virgo Syracusis mart. data liturgica 13 dicembre (non indicata) 5. f. 265r-vtit. In legenda sancti ThomeThomas apostolus data liturgica 21 dicembre (non indicata) 6. ff. 265v-266tit. In festo beati StephaniStephanus diac. protomart. data liturgica 26 dicembre (non indicata) 7. f. 266tit. In legenda beati Iohannis evangelisteIohannes apostolus sec. I data liturgica 27 dicembre (non indicata) 8. f. 266tit. In omelia InnocentiumInnocentes martyres data liturgica 28 dicembre (non indicata) 9. f. 266r-vtit. In festo sancti Thome martyrisThomas Becket, Cantuariensis archiepiscopus data liturgica 29 dicembre (non indicata) 10. f. 266vtit. In legenda sancti SilvestriSilvester I papa data liturgica 31 dicembre (non indicata) 11. f. 266vtit. In legenda sancti Felicis in PincisFelix Romanus presbyter saec. III data liturgica 14 gennaio (non indicata) 12. ff. 266v-267tit. In legenda beati Marcelli pape et martirisMarcellus papa et soc. mart. data liturgica 16 gennaio (non indicata) 13. f. 267r-vtit. In legenda sancte AgnetisAgnes Romae virgo martyr saec. III data liturgica 21 gennaio (non indicata) 14. ff. 267v-268vtit. In legenda sanctorum martirum Vincentii et AnastasiiAnastasius Persa et soc. in Assyria martyres Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr data liturgica 22 gennaio (non indicata) 15. f. 268vtit. In legenda sancte EmerentianeEmerentiana Romae virgo mart. saec. III data liturgica 23 gennaio (non indicata) 16. ff. 268v-269tit. In legenda sancte AgatheAgatha Catanae virgo mart. data liturgica 5 febbraio (non indicata) 17. f. 269tit. In legenda sanctorum XL martirumSebasteni martyres XL data liturgica 10 marzo (non indicata) 18. f. 269tit. In legenda sancti AnicetiAnicetus papa data liturgica 17 aprile (non indicata) 19. f. 269tit. In legenda sanctorum Sotheri et GaieSoter papa data liturgica 22 aprile (non indicata) 20. f. 269r-vtit. In legenda sanctorum apostolorum Philippi et IacobiIacobus Minor apostolus Philippus apostolus data liturgica 1 maggio (non indicata) 21. f. 269vtit. In legenda inventionis sancte CrucisIesus Christus (ss. crucis) data liturgica 3 maggio (non indicata) 22. f. 269vtit. In festo sancti Iohannis ante Portam LatinamIohannes apostolus sec. I data liturgica 6 maggio (non indicata) 23. ff. 269v-270tit. In legenda sancti Bonifatii martirisBonifatius Tarsi martyr saec. III/IV data liturgica 14 maggio (non indicata) 24. f. 270tit. In legenda sancti Iohannis Tusci pape et martirisIohannes I papa data liturgica 27 maggio (non indicata) 25. f. 270tit. In legenda sancte PetronillePetronilla Romana virgo data liturgica 30 maggio (non indicata) 26. f. 270tit. In legenda sanctorum martirum Viti et Modesti atque CrescentieVitus, Modestus et Crescentia Romae mart. data liturgica 15 giugno (non indicata) 27. f. 270r-vtit. In legenda beati Silverii pape et martirisSilverius papa data liturgica 20 giugno (non indicata) 28. f. 270vtit. In legenda sanctorum martirum Gervasii et ProthasiiGervasius et Protasius Mediolani mart. data liturgica 19 giugno (non indicata) 29. ff. 270v-271tit. In legenda sancti Leonis papeLeo II papa data liturgica 28 giugno (non indicata) 30. f. 271tit. In legenda sanctorum martirum Processi et MarcianiProcessus et Martinianus Romae mart. data liturgica 2 luglio (non indicata) 31. f. 271tit. In legenda sancti AlexiiAlexius Edessae et Romae confessor saec. V data liturgica 17 luglio (non indicata) 32. f. 271tit. In legenda sanctorum martirum Sinforose cum VII filiis suisSymphorosa et septem filii Tibure mart. data liturgica 18 luglio (non indicata) 33. f. 271r-vtit. In legenda sanctorum martirum Nazarii et Celsi, Victoris et InnocentiiNazarius et Celsus Mediolani mart. Victor et soc. Emeritenses martyres data liturgica 28 luglio (non indicata) 34. f. 271vtit. In legenda sanctorum martirum Felicis, Simplicii, Faustini et BeatricisFelix II papa m. 22-11-365 Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. data liturgica 29 luglio (non indicata) 35. f. 271vtit. In legenda sanctorum martirum Abdon et SenenAbdon et Sennen Romae mart. data liturgica 30 luglio (non indicata) 36. f. 271vtit. In legenda sancti Petri ad vinculaPetrus apostolus data liturgica 1 agosto (non indicata) 37. ff. 271v-272tit. In legenda sanctorum martirum Cyriaci, Largi et SmaragdiCyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres data liturgica 8 agosto (non indicata) 38. f. 272tit. In legenda sanctorum martirum Tyburtii et SusanneSusanna v. Romae mart. Tiburtius, Chromatius et soc. Romae mart. data liturgica 11 agosto (non indicata) 39. f. 272tit. In legenda sanctorum martirum Ypoliti et sociorum eiusHippolytus Romanus presb. data liturgica 13 agosto (non indicata) 40. f. 272tit. In legenda exaltationis sancte CrucisIesus Christus (ss. crucis) data liturgica 14 settembre (non indicata) 41. f. 272r-vtit. In legenda sanctorum martirum Cornelii et CyprianiCornelius papa mart. Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 data liturgica 14 settembre (non indicata)note Unico fra i testi della raccolta, non è registrato nella tabula iniziale. 42. f. 272vtit. In legenda sanctorum martirum Mauricii et sociorum eiusMauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres data liturgica 22 settembre (non indicata) 43. f. 272vtit. In dedicatione sancti Michaelis in monte GarganoMichael archangelus data liturgica 29 settembre (non indicata) 44. ff. 272v-273vtit. In legenda sancti IeronimiHieronymus Stridonius data liturgica 30 settembre (non indicata) 45. f. 273vtit. In legenda sancti RemigiiRemigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 data liturgica 1 ottobre (non indicata) 46. ff. 273v-274tit. In legenda sancti Marchi pape et martirisMarcus papa data liturgica 7 ottobre (non indicata) 47. f. 274tit. In legenda sancti CalixtiCallistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 data liturgica 14 ottobre (non indicata) 48. f. 274r-vtit. Luca ev. [senza titolo]Lucas evangelista data liturgica 18 ottobrenote Privo di titolatura. 49. f. 274vtit. Pretestato [senza titolo] 50. ff. 274v-275tit. In festo sancti YlarionisHilarion in Palaestina abb. data liturgica 21 ottobre (non indicata) 51. ff. 275-277tit. In legenda sanctorum martirum Crisanti et DarieChrysanthus et Daria Romae mart. data liturgica 25 ottobre (non indicata) 52. f. 277tit. In legenda sanctorum apostolorum Symonis et IudeSimon et Iudas (Thaddaeus) ap. data liturgica 28 ottobre (non indicata) 53. f. 277vtit. In legenda sanctorum martirum Vitalis et AgricoleVitalis et Agricola Bononiae mart. data liturgica 4 novembre (non indicata) 54. f. 277vtit. In legenda sanctorum IIIIor coronatorumClaudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. data liturgica 8 novembre (non indicata) 55. ff. 277v-279tit. In legenda sancti MartiniMartinus Turonensis episcopus data liturgica 11 novembre (non indicata) 56. f. 279r-vtit. Menna [senza titolo]Mennas Aegyptius in Phrygia martyr data liturgica 11 novembre (non indicata) 57. ff. 279v-280tit. In legenda sancti Martini pape et martirisMartinus I papa m. 655 data liturgica 12 novembre (non indicata) 58. f. 280tit. Cecilia [senza titolo]Caecilia Romae virgo martyr data liturgica 22 novembre (non indicata) 59. ff. 280-281vtit. In legenda sancte KaterineCatharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III data liturgica 25 novembre (non indicata) 60. ff. 281v-282tit. In legenda sancti Melchiadis pape et martirisMiltiades papa data liturgica 10 dicembre (non indicata) 61. ff. 282-283tit. Matteo ap. [senza titolo]Matthaeus apostolus data liturgica 21 settembre (non indicata)
bibliografia
Bandini, Catalogus , IV , 181-4; Pfändtner, Die Psalterillustration , 1
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Strozzi 4
Leggendario originario dell'Italia centrale
sec. XV in.; orig. Italia centrale Come nei mss. 1 e 2 dello stesso fondo, tre cartule con la tabula dei contenuti sono inserite nel codice in età moderna, tra i fogli di guardia e il f. 1. La precedente costa, ora incollata alla fine del codice, lo data al XIV secolo.
I. ff. 275 , acefalo Leggendarioordinamento Non si ravvisa un criterio organico di ordinamento né cronologico (benché i riferimenti alle date liturgiche siano quasi sempre dati nei titoli), né alfabetico, né per categorie di santi o tipologie letterarie: sono frammischiati capitoli della Legenda aurea , epitomi e legendae novae di altra provenienza, più di rado vite e passioni in forma integrale. Si incontrano talora piccoli gruppi o coppie di testi per i quali è riconoscibile un elemento di continuità cronologica oppure geografica. note I primi 32 fogli sono perduti, come si evince dalla numerazione più antica. 1. ff. 1-5v - Vita sancti Iohannis Chrysostomi , acefalainc. possidebitis in celis: elegit totis viribus suis placere Domino - expl. requiescit vero sanctum corpus beatissimi patris nostri Grisostomi Iohannis in ecclesia duodecim apostolorum Domini, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et dominatur Deus per infinita saecula saeculorum Iohannes Chrysostomus : Vitanote Il testo non pare identificabile con alcuna voce BHL; neppure è ricostruibile l'esatta data cui era destinato, dato il criterio di successione non cronologico dei testi del leggendario. 2. ff. 5v-6 - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (cfr. BHL S 7680 g [inc.])
tit. De electione beatissimi Severi ac eius laudabilibus gestisinc. De electione sancti viri beatissimi Severi pontificis - expl. ut vos cum desiderio magis quam fastidio legatis, qui est benedictus in saecula saeculorum Severus Ravennas ep. : Vitadata liturgica 1 febbraio 3. f. 6r-v - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
inc. Temporibus illis immanis persecutio fuit Christianis - expl. Dioclitiano nono Maximo octavo consulibus et imperatoribus, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et laus et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 4. ff. 6v-7 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061)
tit. De sancta Petronillainc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggionote Come sempre, questa parte della passione ciclica di Nereo, Achilleo e compagni è seguita senza distinzione da quella relativa a Nicomede. 5. f. 7 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. interventum martyris qui passus est pro nomine Domini nostri Yhesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 31 maggio 6. ff. 7-8 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. De sancto Vito, Modesto et Crescentiainc. In provincia Litia temporibus Dioclitiani et Antonini imperatorum multas virtutes operabatur in infantia sua beatissimus Vitus - expl. passi sunt autem beatissimi martyres Vitus, Modestus et Crescentia septimodecimo kal. iulii sub Diocletiano et Antonino imperatoribus, in nobis vero regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Al f. 7 ne segue uno non numerato e mutilato da un ampio strappo, che preserva solo un terzo circa della colonna interna. 7. f. 8r-v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. De sanctis Gervasio et Protasio martyribusprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam - expl. de inventione corporum ad letitiam rememoremus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me per orationes eorum consequi misericordiam Domini nostri Yhesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 19 giugno (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 8. ff. 8v-9 - Passio sanctae Aureae mart. (= BHL 808)
tit. De sancta Aurea virgineinc. Tempore quo nequissimus Claudius Romane urbis sumpsit imperium - expl. et ibi die noctuque ieiuniis et orationibus epulabatur Aurea seu Chryse virgo, Censurinus et soc. ad Ostia Tiberina martyres saec. III : Passiodata liturgica 24 agosto (non indicata)note Il testo comprende solo i primi 4 paragrafi della Passio (cfr. AASS Aug. IV, col. 758B). 9. f. 9r-v - Passio sancti Secundi Thebaei mart. (= BHL 7569)
tit. De sancto Secundo martyreinc. Sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus fuit vir quidam spectabilis nomine Secundus - expl. que Duzia nuncupatur. Passus est autem beatissimus martyr Christi Secundus sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Secundus Thebaeus mart. : Passiodata liturgica 26 luglionote Poiché la data abituale del santo è il 26 di agosto, si può sospettare che la rubrica contenga una svista, recitando VII kal. augusti in luogo di septembris ; sono del resto frequenti nel codice date anomale. 10. ff. 9v-14 - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. (= BHL 5588)
tit. De sancta Martinainc. Regnante primo omnium in abitu totius orbis Domino et salvatore nostro Yhesu Christo - expl. et gratiam invenire apud Dominum nostrum Yhesum Christum, cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio 11. ff. 14-20 - Passio sancti Iuliani, Basilissae et soc. (= BHL 4532)
tit. De sancto Iuliano martyreinc. Beatus Iulianus nobilis familie illustris in seculo erat - expl. passi sunt autem idibus ianuarii, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui est gloriosus in saecula saeculorum Iulianus, Basilissa et soc. Antinoi in Aegypto monaci : Passiodata liturgica 13 gennaionote Questi santi sono ricordati il 6 gennaio nel Martirologio geronimiano, il 9 gennaio in quello di Adone, ma il testo stesso della passione corrisponde alla rubrica idibus ianuarii . 12. f. 20r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. De sancto Felice iuniori confessoreinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi Felicis presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 13. ff. 20v-23v - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. (cfr. BHL 408 [inc.])
prol.tit. De sancto Anastasioprol. inc. Unigenitus Filius et Verbum Dei per quem omnia facta sunt - expl. et sic incipiam enarrare inc. Erat quidam de Persida Razehe vocabulo, nomen autem ei Magundat - expl. XXII die ianuarii indictione I anno XVII imperii Heraclii et XV Constantini, regnante Domino nostro Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Passiodata liturgica 22 gennaio 14. f. 23v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 94 (Cristina)tit. De sancta Christina virgineinc. Christina magnis parentibus orta in Tyro Italie - expl. et illa percussa spiritum Deo reddidit IX kal. augusti Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 luglionote Il testo corrisponde, con alcune variazioni, al cap. 94 della Legenda aurea , privo dell'iniziale de nomine e degli ultimi due periodi (62-63, p. 649 nell'edizione Maggioni). 15. ff. 23v-25 - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
tit. Sanctorum XL martyrumlemma inc. Qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gorgoni, Candidi inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris - expl. consummati sunt sancti XL martyres et preside Agricolao et duce Lysia sub die quinto iduum martiarum, in gloriam et in laudem Dei Sebasteni martyres XL : Passiodata liturgica 10 marzonote La prima parte del lemma è copiata in forma di titolatura. 16. ff. 25-26v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 56 (Giorgio) (= BHL 3395)
prol.tit. De sancto Georgio martyreprol. inc. Georgius dicitur a geos quod est terra - expl. Persarum presentibus LXX regibus imperii sui inc. Georgius tribunus genere Cappadocum pervenit quadam vice in provinciam Lybie - expl. donec ibidem reliquiarum particulam dimiserunt Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprilenote Sono omessi i periodi finali (139-142, p. 398 dell'edizione Maggioni). 17. ff. 26v-27 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 10 (Innocenti) (= BHL 4277)
prol.tit. De sanctis innocentibusprol. inc. Innocentes dicti sunt triplici ratione - expl. et post medium vite equitatem bone opinionis inc. Innocentes ab Herode Ascalonita - expl. prout cum fratre ordinaverat interfecit Innocentes martyres : Passiodata liturgica 28 dicembre 18. ff. 27-28 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 36 (Ignazio) (= BHL 4263)
tit. Ignatii episcopi et martyrisinc. Ignatius quasi ignem patius idest patiens ignem divini amoris - expl. et commendatio honoris immensi Ignatius Antiochenus ep. mart. : Passiodata liturgica 1 febbraio 19. f. 28r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 140 (Furseo) (= BHL 3217)
tit. De sancto Forseo episcopo et confessoreinc. Forseus episcopus cuius historiam Bedam scripsisse creditur - expl. et in bonis operibus laudabiliter vitam finivit Furseus Latiniacensis abbas : Vitadata liturgica 16 gennaio (non indicata) 20. ff. 28v-29 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio)tit. De pessimo Magumetthoinc. Clericus quidam valde famosus cum in Romana curia honorem quem cupiebat - expl. ad Longobardorum historiam prosequendam stylus se vertat note Estratto corrispondente ai periodi 77-151, pp. 1261-6 dell'edizione Maggioni. 21. ff. 29-31v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio)tit. Historia Longobardoruminc. Longobardi igitur Romano imperio plurimum molesti erant - expl. sedes imperii usque hodie vacat note Estratto dallo stesso cap. 177, che prosegue il precedente fino al termine, corrispondente ai periodi 152-406, pp. 1266-82 della citata edizione. 22. ff. 31v-32 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 57 (Marco) (= BHL 5290)
prol.tit. De sancto Marco evangelistaprol. inc. Marcus interpretatus sublimis mandato - expl. laudem divinam confirmat ecclesiam inc. Marcus evangelista leviticus genere - expl. ubi ecclesia in honorem sancti Marci mire pulcritudinis fabricata est Marcus evangelista : Passio + translatiodata liturgica 25 aprilenote Estratto dal principio del capitolo al periodo 64, p. 403 dell'edizione Maggioni. 23. f. 32r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 83 (papa Leone)tit. De sancto Leone papa confessoreinc. Leo papa, ut in miraculis beate virginis legitur - expl. aliter alicui manus imposueris exigeris Leo II papa data liturgica 28 giugnonote Omesso l'ultimo periodo con la data di morte (27, p. 557 nell'edizione Maggioni). 24. ff. 32v-33 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 125 (Lupo) (= BHL 5084)
tit. De sancto Lupo confessoreinc. Lupus apud Aurelianum ex genere regali ortus - expl. tandem multis clarus virtutibus in pace quievit Lupus Senonicus ep. : Vitadata liturgica 1 settembre (non indicata) 25. f. 33 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 126 (Mamertino) (= BHL 5202)
tit. De sancto Mamurtino confessoreinc. Mamurtinus prius Paganus cum quadam vice idola coleret - expl. ubi in ecclesia sancti Germani honorifice est sepultus Mamertinus Autisiodorensis abb. : Conversiodata liturgica 20 aprile (non indicata)note È possibile anche la data del 20 marzo. 26. f. 33r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 135 (Lamberto) (= BHL p. 700 n° 7)
tit. De sancto Lamberto martyreinc. Lambertus nobilis genere sed nobilior sanctitate vite - expl. cum multa civitatis mestitia sepulture dederunt Lambertus Traiectensis episcopus : Vitadata liturgica 17 settembre (non indicata) 27. ff. 33v-34 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 144 (Leodegario) (= BHL p. 723 n° 7)
tit. De sancto Leodegario episcopo et martyreinc. Leodegarius dum omni virtute polleret - expl. passus est autem circa annum Domini DCLXXX Leodegarius Augustodunensis ep. : Passiodata liturgica 2 ottobre 28. f. 34 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 172 (Giovanni Colobo) (= BHL p. 648 n° 1)
tit. De sancto Iohanne abbate confessoreinc. Iohannes abbas cum per annos XL in eremo habitasset - expl. quam quod primus ego ipse non fecerim. Hec in vita Patrum Iohannes Colobus seu Parvus in deserto Scetis erem. data liturgica 17 ottobre (non indicata) 29. ff. 34-35v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 8 (Stefano) (= BHL p. 1140 n° 16)
tit. De sancto Stephano protomartyreinc. Stephanus grece latine dicitur corona - expl. secundum fuit in beato Iohanne, tertium in innocentibus Stephanus diac. protomart. : Passiodata liturgica 26 dicembre 30. ff. 35v-36 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 49 (Patrizio) (= BHL 6514)
tit. De sancto Patricio confessoreinc. Patricius dum Scottum regi de Christi passione predicaret - expl. post XXX dies in Domino feliciter requievit Patricius episcopus, Hibernorum apostolus : Vitadata liturgica 17 marzo 31. f. 36r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 88 (Teodora) (= BHL 8071)
tit. De sancta Theodorainc. Theodora nobilis mulier et speciosa - expl. ipse in abbatem unanimiter est electus Theodora Alexandrina, Theodorus dicta : Vitadata liturgica 11 settembre (non indicata) 32. ff. 36v-37 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 124 (Sabiniano) (= BHL 7442)
tit. De sancto Saviniano martyre et Savinainc. Savinianus et Saviniana fuerunt filii Savini - expl. qui venientes eum honorifice sepelierunt Sabina Trecis v. Sabinianus Trecis mart. : Passiodata liturgica 29 gennaionote Privo del periodo finale (87, p. 894 nell'edizione Maggioni) relativo alla passione di Sabina. 33. ff. 37v-38 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio) (= BHL 6614)
tit. De sancto Pelagio papa et confessore et quibusdam actis Longobardoruminc. Pelagius papa multe sanctitatis fuit - expl. sicut legitur in quadam historia ipsius et in quadam chronica Pelagius I papa data liturgica 2 marzo (non indicata)note La voce BHL è ricavata proprio da questo codice. Si tratta della prima parte del cap. 177, fino al periodo 76 a p. 1261 dell'edizione Maggioni; il rimanente era già stato copiato separatamente (cfr. sopra, item 20 e 21). 34. f. 38r-v - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (= BHL 5017)
tit. De sancta Flora virgine et martyreinc. Flora virgo sanctimonialis civis urbis Rome - expl. passe sunt iste gloriose virgines et martyres Christi IV kal. augusti, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglionote Normalmente il testo è associato al 28 luglio nei leggendari qui censiti. 35. ff. 38v-43v - Vita sancti Eusebii Vercellensis ep. (= BHL 2748-2749)
prol., additamentum tit. De sancto Eusebio episcopo et martyreprol. inc. Que Deo auctore in hoc nostro opere conscripta sunt - expl. primitus edisserendum est inc. Diocletiano ergo et Maximiano imperatoribus Romanorum et persecutoribus Christianorum - expl. celebratur autem eius festivitas kal. augusti, regnante Yhesu Christo Domino nostro qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto in trinitate perfecta vivit et regnat unus Deus per infinita saecula saeculorum addit. inc. Precepit enim idem beatissimus Eusebius - expl. eius precibus et meritis nostri auctoris illius gestorum misertus sit omnipotens Deus Eusebius Vercellensis episcopus m. 1-8-371 : Vitadata liturgica 16 luglionote La data non corrisponde a quelle abituali, 1° agosto o 16 dicembre. 36. ff. 43v-45 - Passio et translationes sanctorum Firmi et Rustici Veronae mart. (= BHL 3020-3021)
tit. De sanctis Firmo et Rustico martyribusinc. In diebus illis regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi facta est persecutio ingens Christianorum - expl. quod fieri nullus ambigat usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto in unitate vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Firmus et Rusticus Veronae martyres saec. III : Passio + translatiodata liturgica 9 agosto 37. ff. 45-48 - Passio sanctae Susannae v. mart. (cfr. BHL 7937 [inc.])
tit. De sancto Gavinio et Susanna eius filia martyribusinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani augustorum fuit quidam presbyter - expl. quia domus ad domum beati Gavinii presbyteri iungebatur beati Gaii episcopi, regnante in universo mundo Domino nostro Yhesu Christo cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Susanna v. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agosto 38. ff. 48-49v - Passio sancti Zenonis et soc. Nicomediae mart. (= BHL 8999)
tit. De sancto Zenone martyreinc. Eodem tempore quo Iulianus imperator perrexit Nicomediam civitatem - expl. sepelivit in Nicomedia intra civitatem ubi florent eius orationes usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi in saecula saeculorum Zeno et soc. Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 2 settembre 39. ff. 49v-51v - Passio sanctae Euphemiae Chalcedone v. mart. (= BHL 2708)
tit. De sancta Euphemia martyre virgineinc. Sub Diocletiano imperatore, proconsule autem Prisco, in Europa erat congregatio magna Christianorum - expl. ut precibus sancte martyris inveniamur partem habere cum illa in saecula saeculorum Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 : Passiodata liturgica 16 settembre 40. ff. 51v-53 - Passio sanctorum Gorgonii et Dorothei Nicomediae mart. [Adalberto Pragensi ep. adscripta] (= BHL 3617)
prol.tit. De sanctis Gorgonio et Dorotheo martyribusprol. inc. Magnum summopere studium multaque cura - expl. ne pro Dei amore pigrescant inc. Diocletiano in rebus publicis agente - expl. genti Saxonum et ecclesie Mindonensi patrocinatur, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Gorgonius et Dorotheus Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 11 marzonote La data corrisponde al culto originario, mentre nei martirologi latini a partire da Adone si fissa il 9 settembre. 41. ff. 53-55v - Passio sanctorum Sergii et Bacchi mart. (= BHL 7599)
tit. Sergii et Bacchi martyruminc. Imperante Maximiano tyranno multus error hominum genus possederat - expl. martyrem Christi honorantes persistunt in eodem loco erga preceptum Domini, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sergius et Bacchus in Syria mart. : Passiodata liturgica 7 ottobre 42. ff. 55v-56v - Passio sanctae Iustinae Patavii v. mart. (= BHL 4573)
prol.tit. De sancta Iustina virgine martyreprol. inc. Quoniam sicut sanctus Raphael nos adhortari dignatur - expl. et vobis eam sum preconatus inc. In diebus illis beatissima igitur Iustina ex Christianis parentibus oriunda - expl. cuius memorabile natale colendum sub die nonarum octobrium Dominus noster Yhesus Christus sue martyri consecravit, cui est honor et gloria et potestas sine fine per omnia saecula saeculorum Iustina Patavii virgo mart. : Passiodata liturgica 7 ottobre 43. ff. 56v-58 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Passio septem dormientium apud Ephesum translatio ex graeco (= BHL 2313)
tit. De septem dormientibusinc. Temporibus Decii imperatoris cum per universum orbem persecutio Christianorum exagitaretur - expl. et omnis populus glorificavit imperatorem et gratias egerunt Domino Yhesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata) 44. ff. 58-59 - Passio sanctorum Crispini et Crispiniani mart. (= BHL 1990)
tit. De sancto Crispino et Crispinianoinc. Cum sub Maximiano et Diocletiano qui simul imperii potiti potestate - expl. salutem largitur infirmis, cui est honor et imperium, gloria indeficiens qui cum Patre summo et Spiritu Sancto manet in saecula saeculorum Crispinus et Crispinianus Suessione mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre 45. ff. 59-60v - Passio et inventio sancti Quintini Viromandensis mart. (= BHL 6999)
prol.tit. De sancto Quintino martyreprol. inc. Sanctum atque perfectum et gloriosum triumphum sancti Quintini - expl. alioquin melius est tacere quam falsa dicere inc. Igitur illo tempore sub Maximiano imperatore multi Christiani persecutionem patiebantur - expl. aqua autem fuit tumulus corporis illius annis circiter quinquaginta quinque Quintinus Viromandensis mart. : Passio + inventiodata liturgica 31 ottobre 46. ff. 60v-61 - Passio sanctae Eustochiae Tarsi v. mart. (= BHL 2775)
tit. De sancta Eustochia martyreinc. Anno sexcentesimo quinquagesimo septimo ab urbe condita Iulianus imperator iussit - expl. martyrizata est autem venerabilis Dei Eustochia virgo sub Iuliano cesare die kalendarum novembrium, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto regnat in saecula saeculorum Eustochia virgo Tarsi mart. : Passiodata liturgica 1 novembrenote La data consueta è il 2 novembre. 47. f. 61r-v - Passio sanctorum Fidis, Caprasii, Primi et Feliciani Aginni mart. (= BHL 2928)
tit. De sancta Fideinc. Sancta igitur Fides Agennensium civitate oriunda fuit - expl. ubi non tam sepelisse quam recondidisse viderentur Fides virgo, Caprasius, Primus et Felicianus Aginni martyres saec. III : Passiodata liturgica 6 ottobrenote L'explicit non corrisponde pienamente a quello riportato in BHL. 48. ff. 61v-64v - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL 2760)
tit. De sancto Eustachioinc. In diebus Traiani imperatoris demonum prevalente fallacia erat quidam magister militum - expl. impetrant que promissa sunt sanctis per gratiam Domini et salvatoris nostri Yhesu Christi cui est gloria et potestas in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Passiodata liturgica 13 novembre 49. ff. 64v-65v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi vocatus episcopus - expl. Passi sunt in civitate Bononiensi sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre 50. ff. 65v-66v - Passio sancti Mennae Aegyptii in Phrygia mart. (= BHL 5921)
tit. De sancto Menna martyreinc. Anno secundo imperii sui Diocletianus et Maximianus augusti observanda per provincias universas precepta destinaverunt - expl. in qua multas virtutes operatur Deus ad laudem nominis sui usque in presentem diem, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Mennas Aegyptius in Phrygia martyr : Passiodata liturgica 11 novembre 51. ff. 66v-69 - Passio sancti Petri Alexandrini ep. [interprete Anastasio Bibliotechario] (= BHL S 6698 f)
tit. Petri Alexandrini martyrisinc. Regnante impio et iniquo Diocletiano in Nicomediensium illustrissima civitate erat multa tempestas et conturbatio - expl. et fiduciam magnam habeat apud universorum dominatorem et Deum Dominum nostrum Yhesum Christum cui est gloria et imperium in saecula saeculorum Petrus Alexandrinus episcopus m. 311 : Passiodata liturgica 20 novembrenote La data normalmente attestata è il 25 novembre. 52. ff. 69-73 - Passio sancti Mercurii Caesareae Cappadociae mart. (= BHL 5933)
tit. De sancto Mercurio martyreinc. Decius ambitionis inflammatus libidine - expl. ultionem sanctorum suorum reddidit qui dixit mihi vindictam et ego retribuam, qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Mercurius Caesareae Cappadociae mart. : Passiodata liturgica 25 novembre 53. ff. 73-74 - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 h [inc.] e BHL 7451 [expl.])
tit. De sancto Sabino episcopo martyreinc. Maximianus augustus iussit ut in capitolium urbis Rome omnes convenirent - expl. martyrizatus est autem sanctus Sabinus episcopus sub die VII iduum decembrium, ubi prestantur beneficia sanctorum usque in hodiernum diem Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 54. ff. 74-75 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL 2696)
tit. De sancta Eulalia martyre et virgineinc. In Barcillona civitate provincie Hispanie sub Datiano preside - expl. celebratur ergo natale eius in Barcillona civitate sub die IV idus decembris, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. : Passiodata liturgica 10 dicembrenote La data indicata è propria dell'omonima santa di Merida, mentre il culto di questa Eulalia è legato al 12 febbraio (la sovrapposizione tra le due figure è spesso attestata nei codici). 55. ff. 75-76 - Passio sancti Longini militis in Cappadocia mart. (= BHL 4965)
tit. De sancto Longinoinc. In diebus Domini nostri Yhesu Christi fuit quidam miles centurio nomine Longinus - expl. decima kalendarum decembris sub preside Octavio, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est cum Patre in unitate Spiritus Sancti honor, virtus, imperium et potestas, eternitas, maiestas nunc et per inmortalia saecula saeculorum Longinus miles in Cappadocia mart. : Passiodata liturgica 22 novembre 56. ff. 76-77 - Passio sancti Theonesti ep. et soc. Altini mart. (= BHL 8114)
tit. De sanctis Teonisto, Urso, Albano, Tabra et Tabrata martyribusinc. Regnante Domino nostro Yhesu Christo ante omnia saecula super omnes celos et super omnem terram - expl. migravit cum piissimis principibus potiturus premia meritorum, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Theonestus ep. et soc. Altini mart. : Passiodata liturgica 22 novembre 57. ff. 77-79v - Passio sanctae Febroniae v. et soc. Sibapoli [auctore Thomaide] (= BHL 2844)
tit. De sancta Febronia martyre et virgineinc. Factum est in diebus Dioclitiani imperatoris Anthimus epharcus infirmitate corporis deprehensus - expl. et omnem traditionem bene tenuit usque in finem. Acta sunt hec ad laudem et gloriam Domini nostri Yhesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Febronia virgo et soc. Sibapoli in Mesopotamia martyres : Passiodata liturgica 5 giugnonote La data propria della santa è il 25 giugno (con le varianti del 15 o dei giorni immediatamente precedenti, 23 e 24); indicazioni anomale come questa sono attribuite dall'editore del testo, Paolo Chiesa, a corruttele di trasmissione passate inosservate nelle aree prive di una tradizione cultuale specifica (cfr. l'edizione citata in bibliografia, p. 39). L'explicit è anticipato nella copia all'interno della seconda frase del cap. 43, cui si lega la formula finale (cfr. ibid., p. 191). Il codice tramanda la IV redazione della versione settentrionale dell'opera. 58. ff. 79v-81 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
tit. De sancto Alexio confessoreinc. Fuit Rome vir magnus et nobilis Euphimianus nomine - expl. petitionis effectum sine dubio consequi valeat, per Dominum nostrum Yhesum Yhesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio 59. ff. 81-83v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 168 (Caterina) (= BHL 1667)
additamentum tit. De sancta Katerina martyre virgineaddit. inc. Fuit in civitate Alexandria quidam Costus nomine - expl. de circumstantibus regionibus convenire ad dictam solempnitatem precepit omnes inc. Katerina igitur Costi regis filia - expl. quod vitio scriptoris factum sit ut pro Maximino Maxentius poneretur Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembrenote Il testo della Legenda aurea ha inizio al f. 81v, dopo una prima parte di provenienza estranea che ne sostituisce il prologo. 60. ff. 83v-87v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
tit. De sancto Faustino et Iovitaprol. expl. Dum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum marciarum angelicis provectis manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et imperium, virtus et gloria in cuncta saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraio 61. ff. 87v-88 - Passio sancti Floriani Laureaci in Norico mart. (= BHL 3054)
tit. De sancto Floriano martyreinc. In diebus illis sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus facta est persecutio Christianorum - expl. acta sunt autem hec apud Nuricum Repense in Lauriaco imperantibus Dioclitiano et Maximiano agente Aquilino preside, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est gloria et potestas in saecula saeculorum Florianus Laureaci in Norico mart. : Passiodata liturgica 4 maggio 62. ff. 88-89 - Passio sanctorum Victoris et Coronae in Aegypto mart. (= BHL S 8560 b)
tit. De sancto Victoreinc. In diebus illis persecutio erat Christianorum commota ab imperatore Romano scilicet Antonino - expl. martyrizatus est autem sanctus Victor pridie idus novembris, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Victor et Corona in Aegypto (al. in Syria) martyres sub Antonino : Passiodata liturgica 12 novembrenote La data attestata per il culto è il 14 maggio, che probabilmente non per caso coincide con quella del testo seguente: la coppia potrebbe provenire da un modello impostato in ordine cronologico. 63. ff. 89-90 - Passio sanctorum Felicis et Fortunati Aquileiensium mart. (= BHL S 2860)
tit. De sanctis Felice et Fortunatoinc. Sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus anno duodecimo exiit edictum eorum - expl. martyrizati sunt autem sancti Dei Felix et Fortunatus sub die quartodecimo mensis madii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix et Fortunatus Aquileiae martyres saec. III : Passiodata liturgica 14 maggio 64. f. 90r-v - Passio sancti Severi in provincia Valeriae presb. (= BHL 7685)
tit. De sancto Severo martyreinc. Temporibus Maximiani imperatoris orta est seva persecutio adversus Christianos - expl. passus est autem beatissimus Christi martyr Severus die kalendarum februariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per infinita saecula saeculorum Severus in provincia Valeriae presb. : Passiodata liturgica 1 febbraio 65. ff. 90v-91v - Passio sanctae Bibianae seu Vivianae v. et soc. Romae mart. [auctore Donato subdiac.?] (= BHL 1322)
tit. De sanctis Fabiano, Fausto, Demetria et Vivianainc. Ortu Iuliani imperatoris impiissimi persecutoris cruciati sunt in diversis provinciis iussu eius multa milia martyrum - expl. qui etiam cum presbyteris et diaconibus in eodem loco Domino Yhesu Christo sacrificium offerebat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bibiana seu Viviana virgo, Dafrosa, Flavianus, Faustus, Pigmenius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 2 dicembre 66. ff. 91v-95v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. De sancto Sebastiano martyreinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ecclesiam heredem Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio 67. ff. 95v-96v - Passio sanctae Apolloniae Alexandriae v. mart. (cfr. BHL S 641 b [inc.])
tit. De sancta Apolonia martyreinc. Apollonia in urbe Alexandria ex Eusebio rege et matre nata - expl. propter quod in Christo baptizantur multi; passa est autem quarto idus februarii Apollonia virgo Alexandriae mart. : Passiodata liturgica 9 febbraio 68. ff. 96v-97 - Liber de apparitione sancti Michaelis in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Commemoratio Michaelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre 69. ff. 97-98 - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio et translatio corporis sancti Stefani protomartyrisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus - expl. thesaurum misericordie et pietatis quem aperire dignatus est in Domino Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 70. ff. 98-104 - Humbertus de Romanis n. 1194/1200, m. 14-7-1277 , Legenda sancti Dominici (= BHL 2219 / 2226)
prol.tit. De sancto Dominico patre Ordinis Predicatorum. Obiit anno Domini 1221 nonis augustiprol. inc. Multifarie multisque modis olim Dominus electos ad eternum invitans convivium - expl. sed veraci studio perstringere opere pretium est inc. Beatus Dominicus predicatorum dux et pater inclytus - expl. cuius tanta suavitate redolet adhuc in pulvere iacens corpus Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 5 agostonote L'explicit è rintracciabile negli AASS Aug. I, col. 612F all'interno della versione della vita di Domenico di Teodorico di Appoldia (BHL 2226); l'incipit del testo è però quello della versione di Umberto (BHL 2219), mentre lo stesso prologo accompagna entrambe. 71. f. 104r-v - Miraculum sancti Rufini conf. Capuae culti (= BHL 7372)
prol.tit. De sancto Rufino confessoreprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter ac piis animis legantur - expl. pia devotione ad memoriam revocemus inc. Temporibus siquidem nobilissimi Iustiniani imperatoris - expl. revorsa est cum gaudio in domum suam, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Rufinus conf. Capuae cultus : Miraculadata liturgica 25 agostonote La data propria del culto è di norma il giorno successivo o il 27. 72. ff. 104v-106v - Vita sancti Aegidii in Occitania abb. (= BHL 93)
prol.tit. De sancto Egidioprol. inc. Sanctiori quidem ac propensiori cultu reverentie venerandorum patrum gesta - expl. ut sese providendo cognoscat inc. Sanctus igitur Egidius nativitate grecus a preclaris parentibus originem duxit - expl. petimus tua sancta merita pater Egidi apud Dominum Deum nostrum qui cum Filio suo et Spiritu Sancto vivit et regnat unus Deus per cuncta saecula saeculorum Aegidius in Occitania abbas saec. VI-VII : Vitadata liturgica 1 settembre 73. ff. 106v-132 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107-3109)
tit. De sancto Francisco confessore patre Minorum - De miraculis beati Francisciinc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum miracula inc. Ad omnipotentis Dei honorem et gloriam beati patris Francisci - expl. quo nos introducat verus populi ductor et salvator Christus Iesus crucifixus per merita servi sui Francisci ad laudem et gloriam unius Dei, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vita + miraculadata liturgica 4 ottobrenote Il passaggio tra le due parti, con la titlatura per la seconda, avviene al f. 125. 74. ff. 132-135 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. De sancto Columbanoinc. Cum preclara sanctissimi viri Columbani, qui et Columba, conversatio per omnem Hiberniam celebrem haberetur - expl. requievit ibi nocte illa cum fratribus Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita + miraculadata liturgica 21 settembrenote La data normale è il 16 ottobre (o 2 febbraio). Il testo si interrompe verso la fine del cap. XVII del libro I (= PL 114,992C). 75. ff. 135-137v - Vita et miracula sancti Bernardi Parmensis ep. (= BHL 1246-1247)
tit. De sancto Bernardo episcopo confessoreinc. Igitur venerabilis episcopus Bernardus Florentia civitate nobili genere Ubertorum ortus - expl. febribus vexati concta sanitate letantur miracula inc. Quedam mulier de Burgo Sancti Donnini unicam habens filiam - expl. ut cito mihi occurreret quod volebam, auxiliante Domino Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Bernardus Parmensis cardinalis episcopus n. 1060 ca., m. 4-12-1133 : Vita + miraculadata liturgica 12 dicembrenote La data consueta è il 4 dicembre (ma in effetti pridie idus della rubrica potrebbe essere una svista per pridie nonas ). Il passaggio dalla vita ai miracoli (f. 136v) è indistinto nel testo. 76. ff. 137v-138 - Passio sanctorum Primi, Marci et socc. Tergesti mart. (= BHL 6923)
tit. De sanctis Primo et Marco martyribusinc. In diebus illis cum imperium obtineret Adrianus - expl. sexto idus maias sub imperatore Adriano preside vero Tergestine civitatis Artasio, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et laus et potestas in omnia saecula saeculorum Primus, Marcus et soc. Tergesti mart : Passiodata liturgica 10 maggio 77. ff. 138-144 - Passio sancti Urbani I papae (= BHL 8376-8374)
tit. De sancto Urbano papa martyreitem I inc. Urbanus episcopus natione romanus ex nobilissima prosapia ortus - expl. cantantes et funerea exequia psallentes Domino persolvebant item II inc. His itaque peractis abiit Carpasius vicarius - expl. multa patrantur mirabilia usque in presentem diem, ad honorem Salvatoris nostri Iesu Christi qui cum Patre ac Flamine Sancto vivit et regnat Deus per eterna saecula saeculorum Urbanus I papa : Passiodata liturgica 29 maggionote La data consueta è il 25 maggio. 78. ff. 144-145v - Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianillae (cfr. BHL 1545)
prol.tit. Sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianille martyrumprol. inc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur - expl. da mentem studiis ut hostis incipiat te timere inc. Beatissimos igitur martyres Christi Cantium Cantianum et Cantianillam - expl. trans flumen Hysoncio loco qui vocatur Aquas Gradatas, imperante Diocletiano et Maximiano, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor est et potestas, laus et iubilatio una cum Patre et Spiritu Sancto nunc et semper in saecula saeculorum Cantius, Cantianus et Cantianilla Aquileiae martyres : Passiodata liturgica 31 maggionote Rispetto all'explicit riportato in BHL questo si presenta più esteso nel periodo finale, con indicazione, oltre che della data, del luogo, al dodicesimo miglio da Aquileia. 79. ff. 145v-147v - Passio sanctorum Hermagorae ep. et Fortunati diac. Aquilegiensium mart. (= BHL 3838)
tit. De sanctis Hermacora et Fortunato martyribusinc. Post resurrectionem Domini nostri Iesu Christi omnes apostoli miserunt sortes - expl. martyrizzatus est autem beatissimus Dei Hermagoras episcopus una cum sancto Fortunato archidiacono suo quarto idus iulias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hermagoras episcopus et Fortunatus Aquilegienses diaconus saec. I : Passiodata liturgica 12 luglio 80. ff. 147v-148 - Vita sancti Prisci Capuani ep. (= BHL 6927)
tit. De sancto Prischo episcopo confessoreinc. Temporibus siquidem Valentiniani et Valentis augusti in partibus Orientis - expl. intercedente beatissimo Prisco cuius dies natalis celebratur die kal. septembris, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Priscus Capuanus ep. : Vitadata liturgica 1 settembre 81. ff. 148-151 - Vita sancti Anselmi Lucensis ep. [perperam Bardoni Lucensi adscripta] (= BHL 536)
prol.tit. De sancto Anselmo episcopo confessoreprol. inc. Devotis quorundam precibus instanter cogimur - expl. aliis vero in resurrectione inc. A pueritia quippe sua qualiter vixerit tum quia pleniter non novimus - expl. et multa alia que pre multitudine invenire non potuimus que si invenerimus vobis scribemus Anselmus Lucensis episcopus n. 1040 ca., m. 18-3-1086 : Vita + miraculadata liturgica 18 marzo 82. ff. 151-153v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (= BHL 266)
tit. Sanctorum Alexandri, Eventii et Teoduli martyruminc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram sedit Alexander - expl. sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio 83. ff. 153v-155 - Passio sancti Erasmi in Campania ep. mart. (= BHL 2578)
tit. De sancto Erasmo martyreinc. Facta est persecutio Christianorum a Diocletiano imperatore - expl. et in nomine tuo recipiat mercedem suam sabbato et dominica, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Erasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 2 giugno 84. f. 155r-v - Passio sanctorum Basilidis et soc. Romae mart. (= BHL 1019)
tit. Sanctorum Basilidis, Tripodis et Madalis confessoruminc. In civitate Orientali beatus Basilides cum esset in officio Platonis prefecti - expl. et fabricata est sanctitati eorum basilica ubi florent beneficia eorum usque in hodiernum diem Basilides et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 12 giugno 85. ff. 155v-157 - Miraculum in imagine Veronicae (= BHL 4218)
tit. De Veronica que liberavit Tiberium cum imagine Christiinc. Factum est autem cum Tiberio et Vitellio consulibus eodem tempore Tiberius Cesar gubernabat imperium - expl. et cum sit homo pollutus se Filium Dei ausus est dicere Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Il testo termina in un punto differente da quello indicato in BHL (dove peraltro si avverte della grande varietà in sede finale). 86. ff. 157-160v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. De sanctis apostolis Petro et Pauloinc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. miliario secundo sub die tertio kalendarum iuliarum ubi prestantur beneficia orationum eorum in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 87. ff. 160v-162 - Gesta Petri et Pauli Antiochiae (= BHL 6678)
tit. Catedra sancti Petriinc. Cum beatorum apostolorum Petri et Pauli et ceterorum fama et doctrina usquequaque claresceret - expl. in magnam ecclesiam quam fecerant sublimaverunt, eo ipso adiuvante cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Vita + miraculadata liturgica 22 febbraio 88. ff. 162-164 - Vita sancti Caelestini I papae prol.tit. De sancto Celestino papa confessoreprol. inc. Postquam monarchia regni ad Christiane fidei apicem devenit - expl. de multis parvam compendiose recitamus hystoriam inc. Temporibus igitur Theodosii imperatoris qui eo tempore occidentalem - expl. timore tyranni diu absconditus exstitit Coelestinus I papa m. 432 : Vitadata liturgica 7 giugnonote Testo non identificato. 89. ff. 164v-165v - Passio sanctorum Valeriani, Tiburtii et Maximi Romae mart. (= BHL 8483 [inc.] e 8486 [expl.])
tit. Tiburtii, Valeriani et Maximi martyruminc. Sergius Almachius urbis prefectus sanctos Domini fortiter laniabat - expl. ad indicium fidei eius qui resurrectionem se inventurum phenicis exemplo suscepit Valerianus sponsus sanctae Caeciliae, Tiburtius et Maximus Romae mart. : Passiodata liturgica 14 aprile 90. ff. 165v-166 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Sancte Felicitatis cum septem filiis martyribusinc. Tempore Antonini principis orta est seditio pontificum - expl. et penas et verbera contempnentes Christi amici effecti sunt in regno celorum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata) 91. ff. 166-168 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (cfr. BHL S 5305 d [expl.])
tit. De sancta Margarita virgine et martyreinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi gloriosamque eius ascensionem - expl. omnes audite, Deum timete, mentem sanctam, spontaneum honorem Deo et patrie liberationem qui vivit et regnat in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglionote Il testo non corrisponde ad alcuna delle versioni registrate in BHL, tra le quali si indica qui la più somigliante per gli estremi dell'explicit . L'epilogo non è riconoscibile per il caratteristico incipit bensì rifuso in un'unica riformulazione, che vede succedersi i seguenti attacchi di periodo: Domine ne statuas illis hoc peccatum, et tunc venerunt angeli... Tunc recesserunt angeli cum anima... Sanctus sanctus sanctus Dominus Sabaoth... Explevit beata Margarita certamina sua... , prima dell'ultimo riportato. 92. ff. 168-169v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1772)
tit. De sancto Christoferoinc. Passio sancti Christophori martyris sub die septimo kalendarum augusti qui fuit passus sub Dagno imperatore - expl. passus est sanctus Christophorus septimo kal. augusti in Samon civitate, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honon et gloria in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 26 luglionote La data è posticipata di un giorno rispetto a quella abituale. 93. ff. 169v-172 - Vita sancti Symeonis stylitae senioris [auctore Antonio] (= BHL S 7957 b)
tit. De sancto Simeone monachoinc. Sanctus Simeon ex utero matris sue electus est a Domino - expl. mercedem ab Altissimo recipiet, adiutus precibus beati Simeonis monachi cuius depositio celebratur VI kal. augusti, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Symeon stylita senior : Vitadata liturgica 26 luglionote La data propria di questo santo è il 5 gennaio, ma evidentemente si è operata una confusione con l'altro Simeone, eremita mantovano dell'XI secolo, venerato appunto il 26 luglio. 94. ff. 172-173 - Wolfherius Hildesheimensis canonicus fl. saec. XI med. , Vita Godehardi posterior (= BHL S 3582 b)
tit. De sancto Gotardo confessore episcopoinc. Preclare indolis puer Gotardus nomine iuxta Althahense monasterium - expl. et alia multa miracula Dominus per eum operatus est, que hic causa brevitatis non ponuntur Godehardus Hildesheimensis ep. : Vitadata liturgica 5 maggio 95. f. 173r-v - Passio sanctorum Dorotheae et Theophili Caesareae Cappadociae mart. (cfr. BHL 2324)
tit. De sancta Dorothea virgine martyreinc. Gloriosa martyr et virgo Dorothea ex patre Dorotheo et matre Theodora progenita - expl. et sic perrexit ad Christum quod et nos facere faciat ille qui est benedictus in saecula saeculorum Dorothea virgo et Theophilus scholasticus Caesareae Cappadociae martyres : Passiodata liturgica 25 gennaionote La data consueta sarebbe il 6 febbraio: è possibile che l'anomalia si debba a un errore della rubrica, ossia lo scambio tra VIII kal. februarii come si trova scritto e VIII idus , che corrisponderebbe alla data esatta. Il tenore del testo non corrisponde pienamente alla voce BHL. 96. ff. 173v-175 - Vita sancti Thomae Aquinatis (= BHL 8159)
tit. In sancti Tome de Aquinoinc. Beatus Thomas de Aquino ordinis Fratrum Predicatorum fuit prophetatus antequam nasceretur - expl. sic in perpetuum daret sibi gratiam servandi virginitatem Thomas Aquinas OP 1225-1274 : Vitadata liturgica 7 marzonote La voce BHL è tratta da questo stesso manoscritto. 97. ff. 175-176 - Passio sancti Sigismundi Burgundiorum regis mart. (= BHL 7717)
tit. De sancto Sigismundo rege et martyreinc. Tempore Tiberii senioris augusti qui sicut reliquas regiones ita Gallias - expl. passus est autem sanctus Sigismundus primo die kalendarum maiarum, regnante Domino Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sigismundus Burgundionum rex mart. : Passiodata liturgica 1 maggio 98. ff. 176-177v - Vita sancti Ludovici IX Francorum regis (cfr. BHL 5049 [expl.])
tit. De sancto Lodovicho rege ordinis Minoruminc. Felix sanctus Lodovicus ex regali prosapia, patre videlicet clare memorie Carolo rege Sicilie - expl. que ad presens opportune recitari non possunt Ludovicus IX Francorum rex : Vitadata liturgica 25 agosto 99. ff. 177v-178vtit. Epistola sulla Concezione di Maria attribuita ad Anselmo di Canterbury 100. ff. 178v-189v - Syrus Cluniacensis monachus m. post 1049 , Vita sancti Maioli (= BHL 5178)
prol.tit. De sancto Maiolo abbateprol. inc. Superna Christi rorante dextera atque opitulante gratia - expl. ne forte cum rusticitate tum etiam prolixitate pagina inculta displiceat inc. Igitur in partibus Galliarum exigentibus causis - expl. ubi eius sanctissimis meritis multa prestantur beneficia, regnante in perpetuum Domino nostro Yhesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit liber 3 de obitu sancti MaioliMaiolus Cluniacensis abbas m. 994 : Vitadata liturgica 11 maggionote Parecchi passaggi del testo sono sottolineati. 101. ff. 189v-192 - Odilo Cluniacensis abbas n. 961/962, m. 1-1-1049 , Vita sancti Maioli (= BHL 5182)
inno
tit. Imnus factus pro sancto Maiolo per dominum Odilluminno inc. Maiolus pater melitus omni laude dignissimus - expl. tollenti mundi crimina cum Patre et Sancto Spiritu in sempiterna secula addit. inc. Hic pater emeritus mox est ut ad astra vocatus - expl. hucusque venisse sufficiat vita inc. Post beatissimorum apostolorum et evangelistarum sacrosancta divina et sallutaria documenta - expl. redit ad propria sospes et letus, prestante Domino nostro qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Maiolus Cluniacensis abbas m. 994 : Vitanote Tra le due vitae si inseriscono l'inno, non identificato, formato da versi di otto sillabe proparossitoni e rimati a coppie (con rima debole, limitata cioè alla vocale finale); ed una breve aggiunta interamente sottolineata che precede l'incipit autentico, senza distinzione. 102. ff. 192-193v - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL 913 [expl.])
tit. De sancta Barbara martyreinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. Martyrizata est sanctissima Christi martyr Barbara imperante Maximiano augusto et Martiniano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre 103. ff. 193v-196 - Passio sanctorum Carpophori, Abundii, Anastasii et soc. mart. (= BHL 1621)
tit. Sanctorum Anastasii cum filiis et nepotibus suisinc. Temporibus imperatorum qui tyrannica rabie accensi velut lupi - expl. defunctus est autem septimo idus iulii et in eodem oratorio sepultus, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. : Passiodata liturgica 10 dicembre (non indicata) 104. ff. 196-197 - Translatio Bercetum sancti Abundii Spoleti mart. (= BHL 19)
tit. Translatio corporis sancti Habundiiinc. Temporibus invictissimorum imperatorum Lodovici et Lotharii fuit quidam venerabilis abbas Tiberius nomine monasterii Berceti - expl. et pro sanitate sua immensas cepit reddere grates. Sit igitur Patri et Filio ac Spiritui Sancto laus, gloria et iubilatio per infinita saecula saeculorum Abundius Spoleti mart. : Translatiodata liturgica 10 dicembre (non indicata) 105. ff. 197-198v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL 7452)
tit. De sancto Savino episcopo martyreinc. Maximiano augusto quintodecimo kalendas maias in circo Maximo - expl. ceci illuminantur, infirmi sanantur, demones effugantur ad laudem et honorem Domini nostri Yhesu Christi, qui semper fidelibus suis dat palmam victorie cui est imperium honor regnum in saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 106. ff. 198-200 - Passio sanctae Victoriae Romanae v. mart. (= BHL 8591)
tit. De sancta Victoria martyreinc. Factum est autem ut illustris vir Titus Aurelius ad petitionem sancte virginis Anatolie - expl. passa est autem a carnifice sancta Victoria decimo kal. ianuarias et decimo eiusdem kal. posita cum laudibus Christi, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Victoria Romana virgo mart. : Passiodata liturgica 23 dicembre 107. ff. 200-201 - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. De sancto Gregorio Spoletano martyreinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani imperatorum talis furor a sacrilegis exardescebat - expl. Mirabilis Deus qui dat votum optanti et benedicit annos iusti; ipsi honor et gloria et laus et imperium in saecula saeculorum Gregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 23 dicembrenote La data indicata corrisponde a quella testimoniata nella passio tradizionale, anche se i martirologi fissarono il culto nel giorno seguente. 108. ff. 201-202 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. De inventione et translatione Crucis Christiinc. Postquam Constantinus auguste memorie imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. et hoc loco translationis nostre finem imponat Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translationote È probabile che il testo si intendesse riferito al 31 dicembre, data la menzione di Silvestro, in accordo fra l'altro con la successione cronologica dei testi di questa sezione del leggendario. 109. ff. 202-203v - Passio sanctae Columbae Senonensis v. mart. (= BHL 1896)
tit. De sancta Columba virgine et martyreinc. Eodem tempore cum adhuc mundus sub gentili esset redactus errore - expl. acta sunt hec in civitate Senonas die pridie kal. ianuariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Columba apud Senones virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 31 dicembre 110. ff. 203v-208 - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. (= BHL 5588)
tit. Sancte Martine virginis et martyrisinc. Regnante primo omnium in ambitu totius orbis Domino et salvatore nostro Iesu Christo - expl. mereamur cum omnibus sanctis consortes fieri et gratiam invenire apud Dominum nostrum Yhesum Christum cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio 111. ff. 208-212 - Eugippius v. 460/470, m. post 532 , Commemoratorium de vita sancti Severini (= BHL 7656)
tit. Sancti Severini episcopi confessorisinc. Tempore quo Attila rex Hunnorum defunctus est in utraque Pannonia - expl. receperunt ac recipiunt sanitatem operante gratia Domini cui honor et gloria in saecula saeculorum Severinus in Norico Ripensi presb. : Vitadata liturgica 8 gennaio 112. ff. 212-213 - Passio sancti Babylae Antiocheni ep. mart. (= BHL S 890)
tit. De sancto Babila episcopo martyreinc. Numerianus rex cum immolasset immundis idolis voluit intrare in domum Dei - expl. et ipsius incisum est caput Babile IX kal. februarii et positus est cum infantibus et cum boia et compedibus in pace. Per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Babylas Antiochenus episcopus et martyr m. 250 : Passiodata liturgica 24 gennaio 113. ff. 213-218 - Passio sanctorum Thyrsi, Leucii, Callinici et soc. mart. (= BHL 8280)
tit. De sanctis Lucio et Tirso martyribusinc. In illis diebus quo Christi membra hostis interimebat - expl. cuius autem in pleno reperta fuerit fides reportat praemium cum laude, per eumdem Dominum nostrum qui manet in Trinitate unus in saecula saeculorum Thyrsus, Leucius, Callinicus et soc. in Asia mart. : Passiodata liturgica 2 febbraionote La data indicata non è tra quelle, pur numerose, fissate dai martirologi (28 aprile e vari giorni di gennaio). 114. ff. 218-219 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 29 (Paola) (= BHL 6550)
tit. De sancta Paula matrona Romanainc. Paula fuit nobilissima matrona Romanorum - expl. vale, Paula, et cultoris tui ultimam senectutem orationibus iuva Paula Romana vidua : Vitadata liturgica 26 gennaio (non indicata) 115. ff. 219-222 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 115 (Assunzione) (= BHL 5353)
tit. De assumptione Marie virginisinc. Assumptio virginis Marie qualiter facta sit ex quodam libello apocrypho - expl. Tunc timore monachi redeunt ad coenobium et demones properant ad infernum Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Transitusdata liturgica 15 agosto 116. f. 222r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 151 (Leonardo) (= BHL p. 724 n° 5)
tit. De sancto Leonardo confessoreinc. Leonardus fuisse dicitur circa annum Domini - expl. in crastinum se finiendum predixit Leonardus Corbiniacensis conf. Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vita + miraculadata liturgica 6 novembre 117. ff. 222v-223v - Eusebius Caesariensis , Historia ecclesiastica , IV 14-15 (passione di Policarpo) (= BHL S 6875 a)
tit. De sancto Polycarpo martyreinc. Polycarpus qui non solum ab apostolis eruditus est - expl. martyrizatus est autem venerabilis Dei Polycarpus Smyrniacorum episcopus sub die tertia nonarum februariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Polycarpus Smyrnensis ep. : Passiodata liturgica 3 febbraionote La data abituale è il 26 gennaio (o 23 febbraio nel culto greco). 118. ff. 223v-225 - Passio sanctorum Tryphonis et Respicii mart. Niceae (cfr. BHL S 8338 b/d)
tit. De sancto Triphone martyreinc. Anno nonodecimo imperii Augusti regnavit Gordianus in urbe Roma - expl. complevit autem martyrium suum beatissimus Tryphon tertio nonas februarii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Tryphon et Respicius Niceae mart. : Passiodata liturgica 3 febbraionote Il testo non corrisponde ad alcuna voce BHL: qualche somiglianza nell'incipit si riscontra con le due segnalate. 119. ff. 225-226 - Passio sanctarum Fuscae v. et Maurae mart. (= BHL S 3222 c)
tit. De sancta Fusca martyreinc. In temporibus illis cum magna martyrum victoria et virtus celebraretur - expl. laudantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum, qui tantam gloriam prestat sanctis suis. Ipsi honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Fusca virgo et Maura Ravennae mart. : Passiodata liturgica 13 febbraio 120. ff. 226-227 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. De sancto Valentino episcopo et martyreinc. Propheta loquitur ad Deum: Secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sancti Valentini sunt sepulti, collaudantes Dominum nostrum Yhesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in immortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 121. ff. 227-229 - Passio Acacii primicerii et sociorum 10000 crucifixorum in monte Ararath (= BHL S 20 f)
prol.tit. De decem milibus martyrumprol. inc. Salvatore nostro Iesu Christo apparente orta est magna iustitia - expl. meruerunt huiusmodi gratiam inc. Adrianus vero et Antoninus imperatores habentes prelium cum Ephratensibus - expl. finierunt autem sancti martyres mense februario vigesima prima die feria quinta hora nona, regnante Domino nostro Yhesu Christo. Ipsum enim decet honor et imperium Patrem et Filium et Spiritum Sanctum nunc et semper in saecula saeculorum Acacius primicerius et soc. 10000 crucifixi in monte Ararath : Passiodata liturgica 21 febbraionote La data abituale è il 22 giugno. Il prologo presenta la variante iustitia del n° 20 c, contro seditio riportato al 20 f. 122. ff. 229-231 - Passio sancti Secundi Astensis mart. (= BHL 7565)
tit. De sancto Secundo martyreinc. In diebus illis erat quidam proconsul nomine Sapricius - expl. videntes autem populi magnificabant Deum excelsum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Secundus Astensis mart. : Passiodata liturgica 30 marzo 123. ff. 231-235v - Passio sanctae Theodosiae v. mart. Caesareae (cfr. BHL 8090 [inc.])
tit. De sancta Teodosia martyreinc. In illis temporibus Diocletiano quater et Maximiano ter orta est persecutio Christianis - expl. parentes vero sancte martyris sepelierunt corpus eius sepultura digna in pace Theodosia virgo Caesareae mart. : Passiodata liturgica 2 aprile 124. ff. 235v-240 - Iohannes Canaparius n. 950 ca., m. 12-10-1004 , Passio sancti Adalberti martyris Christi (= BHL 37)
tit. De sancto Adelberto episcopo et martyreinc. Est locus in partibus Germanie dives opibus, prepotens armis virisque ferocibus - expl. ut qua die Dominus vult pro homine eadem die homo ille pro Deo suo pateretur Adalbertus (Vojtechus) Pragensis episcopus : Vitadata liturgica 24 aprilenote La data abituale è il giorno precedente. 125. f. 240r-v - Passio sancti Pollionis lectoris mart. Cibalitani (= BHL 6869)
tit. De sancto Pullio martyreinc. Diocletianus et Maximianus regnantes decreverunt ut immissa persecutione omnes Christianos aut delerent - expl. ubi prestantur beneficia eius usque in presentem diem, ad laudem Domini nostri Yhesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pollio lector Cibalitanus mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 126. ff. 240v-242 - Passio sancti Eleutherii ep., Romae mart. (= BHL S 2451 a)
tit. De sancto Eleutherio martyreinc. Eleutherii nobilissimi viri nos delectat et admonet ad fidei virtutem veneranda concertatio - expl. facta sunt autem hec circa sanctum Eleutherium episcopum et Anthiam matrem eius apud urbem Romam sub die XII kal. iuniarum sub Adriano imperatore, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eleutherius episcopus, Antia mater eius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 21 maggionote La data non è tra le più consuete (il 25 o 26 maggio riportate nei martirologi), ma è attestata presso molte chiese italiane per il culto dell'omonimo santo illirico. 127. ff. 242-243 - Passio sancti Quirini Scisciani ep. mart. (cfr. BHL 7036)
epilogo
tit. De sancto Quirino martyreinc. Cum malos principes ad cruciandas sanctorum animas diabolus commovisset - expl. ubi sanctus Sebastianus martyr requiescit in loco qui dicitur cantacumbas, ubi prestantur beneficia eius usque in hodiernum diem Quirinus Sciscianus ep. mart. : Passiodata liturgica 4 giugnonote La formulazione dell'appendice che completa il testo non corrisponde ad alcuna delle voci BHL. 128. ff. 243-244 - Vita et passio sancti Vigilii Tridentini ep. mart. (cfr. BHL 8603)
tit. De sancto Vigilio martyre - Passio beatissimi confessoris et martyris Vigiliiinc. Sacratissime martyrum laudes multifariis sunt preferende preconiis - expl. simul eiusdem corporis inter sanctorum pignora collocarunt. Passus est autem sanctus Vigilius V kal. iulii sub Stilichone consule, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vigilius Tridentinus episcopus et martyr m. 405 ca. : Vita + passiodata liturgica 27 giugnonote La data è posticipata di un giorno. La seconda titolatura iniziale è copiata come fosse l'inizio del testo stesso; l'incipit e l'explicit coincidono solo in parte con la voce BHL indicata. 129. f. 244r-v - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL 4455)
tit. De sancta Mustiola martyreinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est in Christianis - expl. sepelivit iuxta muros civitatis Clusine ubi florent orationes eius usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Irenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 130. ff. 244v-246 - Passio sancti Isidori in insula Chio mart. (= BHL S 4478 b)
prol.tit. De sancto Isidoro martyreprol. inc. Egregius predicator beatus Paulus apostolus exhortatur - expl. eo quod placuit Domino nostro Iesu Christo inc. Anno primo regni Flavii Decii iussione facta sub imperatore Decio venit navis in Chium - expl. depositus vero est beatus Isidorus pridie idus maias sub magistro milite Numerio atque Gallo et Ulpiano consulibus, regnante Decio imperatore, apud nos regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Isidorus in insula Chio mart. : Passiodata liturgica 14 maggionote L'incipit non coincide completamente con la voce indicata. 131. ff. 246-249 - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7330)
tit. De sancto Romulo martyreinc. Erat quidam homo Rome in ea videlicet urbis regione que Lateranensis dicitur - expl. et cum aromatibus condientes simul ad radicem montis sepelierunt miliario minus ab uno, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglio (non indicata) 132. ff. 249v-250v - Passio sanctorum Iustini, Viriani et soc. mart. (= BHL S 4583 a)
tit. De sanctis Viriano, Faustino, Iustino et Marcellino martyribusinc. Temporibus Decii cesaris prefecto pretorii Valeriano maxima persecutio orta est Christianis - expl. passi sunt autem in civitate Perusia sub Decio impiissimo imperatore et Valeriano preposito kal. iunias, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iustinus, Virianus et soc. mart. : Passiodata liturgica 1 giugnonote La data propria di questi santi è il 7 agosto, ma si è probabilmente operata una sovrapposizione con Giustino filosofo, ricordato invece il 1° giugno. 133. ff. 250v-252 - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. De sanctis Laurentino et Pergentino martyribusinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multe persecutiones erant adversus Christianos - expl. passi sunt autem martyres Christi Laurentinus et Pergentinus sub Decio imperatore in civitate Aretina III nonas iunii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugno 134. f. 252r-v - Passio sanctorum Nicandri, Marciani et soc. Atinae et Venafri mart. (= BHL 6073 [inc.] e BHL S 6072 c [expl.])
tit. De sanctis Nichandro et Marciano martyribusinc. Beati martyres seculum relinquentes hoc nobis exscriptorum munus titulis relinquerunt - expl. martyrizati sunt autem martyres Christi Nicander et Marcianus die XV kal. iuliarum sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor est honor et gloria in saecula saeculorum Nicander, Marcianus et soc. Atinae et Venafri in Campania mart. : Passiodata liturgica 17 giugno 135. ff. 252v-253 - Passio sancti Tiburtii Romae mart. [ex Actis sancti Sebastiani mart. excerpta] (= BHL p. 1198 n° 1)
tit. De sancto Tiburcio martyreinc. Cum divina procurante gratia beatus Tiburtius conversus esset ad Dominum - expl. et ipse cum palma martyrii migravit ad Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Tiburtius, Chromatius et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agosto (non indicata) 136. ff. 253-256v - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
tit. De sancto Augustino episcopo confessoreinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Affrice civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus fuit - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto 137. ff. 256v-257v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 101 (Marta) (= BHL 5548)
tit. De sancta Martainc. Martha hospita Christi Syro patre Euchana matre regali ex progenie descendit - expl. ibi evangelium Christi predicans post decimum annum a dormitione Marthe in pace quievit Martha hospita Christi virgo : Vitadata liturgica 29 luglio (non indicata) 138. f. 257v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 118 (Sinforiano) (= BHL p. 1153 n° 3)
tit. De sancto Symforiano martyreinc. Symphorianus a symphonia fuit eius tamquam vas musicum - expl. ut etiam a paganis in honore maximo haberetur Symphorianus Augustoduni mart. : Passiodata liturgica 22 agosto (non indicata)note Sono omessi gli ultimi tre periodi (21-23, p. 829 nell'edizione Maggioni). 139. ff. 257v-258v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 154 (Orsola) (= BHL 8437)
tit. De undecim millibus virginuminc. Undecim milium virginum passio hoc ordine celebrata fuit - expl. recedentibus cunctis et paulo redeuntibus ipsum migrasse ad Dominum invenerunt Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre 140. ff. 258v-259 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 169 (Saturnino) (= BHL p. 1088 n° 7)
tit. De sancto Saturnino martyreinc. Saturninus ab apostolorum discipulis episcopus ordinatus - expl. beatus vero Saturninus gladio capite truncatur Saturninus Tolosanus ep. : Passiodata liturgica 29 novembre (non indicata)note È omessa l'ultima parte della frase finale, ove si riporta la data del martirio. 141. ff. 259-266v - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2175)
tit. Sanctorum Dionisii, Rustici et Eleuterii martyruminc. Post beatam ac salutiferam Domini nostri Iesu Christi passionem - expl. vitam cum tyrannico principatu miserabiliter ut decuerat amisit, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cuius est honor et gloria, virtus et imperium cum Patre in unitate Spiritus Sancti ab eterno et nunc per omnia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobre 142. ff. 266v-275 - Vita sancti Nicolai Tolentinatis (= BHL 6232)
prol.tit. De sancto Nicolao de Tolentino confessoreprol. inc. Nova lux oriri visa est, gaudium honor et tripudium apud omnes populos - expl. reddant sanctarum graciarum debitas actiones interpretatio nominis inc. Nicholaus dicitur a nichos - expl. tociusque curie celestis inc. Gloriosus Deus in sanctis suis - expl. aliis causam tribueas circa horum investigationem et dictamen, ad honorem illius qui gloria et honore istum coronavit sanctum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Tolentinas : Vitadata liturgica 10 settembrenote Il testo è suddiviso nelle tre parti con le titolature intermedie: De interpretatione nominis per l'etimologia, Legenda sanctissimi Nicholai confessoris de Tollentino per la vita vera e propria. Unico fra i testi della raccolta, questo è corredato di titolini marginali che segnalano gli eventi via via narrati, di mano probabilmente del copista stesso.
bibliografia
Bandini, Leopoldina , II , 285-304; Chiesa, Passio sanctae Febroniae , 60-1