Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Amiat. 2
Leggendario per l'intero anno originario dell'abbazia del Monte Amiata
orig. San Salvatore al Monte Amiata (Abbadia San Salvatore, Siena), S. Salvatore al Monte Amiata, abbazia OSB
U.C. I, ff. 1-51 e 60-341 ; sec. XI med. I. f. 1 , frammento acefalo Esposizione dell'epistola ai Filippesi
II. ff. 1v-6 Letture per il Natale, con esposizione del Liber generationis
III. ff. 6v-9v Tre sermoni per S. Stefano
IV. ff. 9v-10 - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (= BHL S 4323 d)
Passio beati Iohannisinc. Iohannes apostolus et evangelista filius Zebedei, frater Iacobi, virgo electus a Domino - expl. deorsum ad superiora pulvis ebulliat Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)
V. ff. 10-51v Ventinove sermoni anepigrafinote L'ultimo sermone rimane mutilo a causa di una delle frequenti cadute di fogli che segnano il codice.
U.C. II, ff. 52-59 ; sec. XI VI. ff. 52-59v , mutila Esposizione anepigrafa sulle epistole paolinenote Singolo quaternione aggregato all'unità principale.
VII. ff. 60-341v , mutilo Leggendario (30 novembre - 22 novembre)ordinamento Per circulum anni tabula note Il f. 60r-v è occupato da una tavola dei contenuti della raccolta, con indicazione delle rispettive pagine, che permette di ricostruire quali testi fossero presenti nei fogli ora perduti. 1. ff. 60v-63 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. ut nullus remaneret qui non crederet salvatori nostro Deo qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, ipsi gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio beati Andree apostoliAndreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembrenote Prologo e testo non sono distinti. 2. ff. 63-65 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 912 t)
tit. Passio sancte Barbare martyrisinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem sanctissima martyr Christi Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte BarbareBarbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembrenote Il testo non coincide del tutto con alcuna voce BHL, benché mostri una maggiore somiglianza con quella indicata. 3. ff. 5-12v - Vita sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6119)
tit. Acta sancti Nicholai archiepiscopiinc. Temporibus Constantini Magni imperatoris inconstantia facta est dissensio in Frigia - expl. per multos autem annos faciebant hec glorificantes et collaudantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum nunc et semper et in saecula saeculorum tit. finale Explicit acta sancti Nicolai episcopi et confessorisNicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre 4. ff. 67-68 - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL S 6156 g)
tit. Obitu sancti Nikolai episcopi et confessorisinc. Post hec et alia multiplicium virtutum insignia - expl. temporibus Iustiniani Christianissimi et orthodoxi imperatoris et beatissimi patriarche Macarii, regnante Domino nostro Iesu Christo super omnia condecet honor et gloria in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Transitusdata liturgica 6 dicembre (non indicata) 5. ff. 68-72 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105)
tit. Lectionem sancti Nikolaiinc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia exortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini famulus remisit ad propria, magnificantes Dominum nostrum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritus Sancto unus Deus equali magestati equali potestate per omnia saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note All'explicit consueto viene giustapposto quello della parte successiva della vita (cfr. BHL 6106). 6. ff. 72-74 - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 b)
tit. Passio sancti Savini episcopi et martyris cap. IIIIinc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. et sepelivit eum miliario plus minus secundo a civitate Spoletina sub die septimo idus decembris, ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti SaviniSabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 7. ff. 74-75 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam Siciliam provinciam beatissime virginis Agathe fama crebesceret - expl. Passa est autem sancta Lucia in civitate Syracusana sub die idus decembris prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Lucie virginisLucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 8. ff. 75v-82 - Passio sancti Thomae ap. (= BHL S 8143 d [prol.] - BHL 8136)
prol.tit. Tomeprol. inc. Thomas qui dicitur Didimus abyssus - expl. ibique sepultus est, cuius natalis celebratur duodecimo kalendas ianuarias inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. et ad gaudia sempiterna pervenire, per eum qui vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata) 9. ff. 82v-83vtit. Confessio fidei note Testo aggiunto da una diversa mano in fogli rimasti vuoti. 10. ff. 84-85v - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. De sancto Gregorio Spoletinoinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus talis furor a sacrilegis exardescebat per cunctam Italiam - expl. benedictus Deus qui dat votum optandi et benedicit in nos iusti, ipsi honor et gloria et imperium per infinita saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Gregorii SpoletiniGregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 24 dicembre (non indicata)note La titolatura resta nella traccia marginale, anche se non fu poi realizzata dal rubricatore. 11. ff. 85v-87v - Passio sanctae Victoriae Romanae v. mart. (= BHL 8591)
inc. Factum est autem ut inlustris vir Aurelius ad petitionem sancte virginis Anatolie - expl. et sepulta in civitate Tribulana, cum laude Christi Domini nostri, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Victoria Romana virgo mart. : Passiodata liturgica 23 dicembre (non indicata) 12. ff. 87v-88 - Passio sanctorum Anatoliae et Audacis in dioecesi Reatina mart. (= BHL 418)
inc. Sancta autem Anatolia cum esset in ieiuniis et orationibus adtonita die ac nocte - expl. et ubi revelatum est posuerunt eum benedicentes Dominum ex hoc nunc et usque in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctarum virginum Victorie et AnatolieAnatolia et Audax in dioec. Reatina mart. : Passiodata liturgica 23 dicembre (non indicata)note Il testo segue il precedente andando semplicemente a capo, e la titolatura finale conferma come fossero concepiti come passione unica. 13. ff. 88-92v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.prol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laodicie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum de hac vita qualiter migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exhercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit adsumtio sancti Iohannis evangelisteIohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il passaggio grafico tra prologo e testo avviene troppo presto, comprendendo nella vita anche l'ultimo periodo del prologo. 14. ff. 92v-107 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7740 [liber II] - / [pars III] - 7742 [pars II C] - 7734 [item VIb])
prol.tit. Acta vel vita sancti Silvestri episcopiprol. inc. Historiographus noster Eusebius - expl. quod me iubendo inchoare fecisti liber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et operum virtutum eius celestem ac perpetuam obtinuit palmam pars III inc. Transactis aliquantis diebus itaque pontifices universorum templorum - expl. et perpetuam tranquillitatem et inestimabilem largire non desistit pars II C inc. Sanctus autem Silvester ex patre Rufino natione Romanorum sedit - expl. cui successit Marcus diaconus eius item VIb inc. Post hec Constantinus augustus habiit bellum cum gente Scitarum - expl. et appellata est Constantinopolim idest Constantini civitas usque in hodiernum diem tit. finale Explicit acta vel dicta sancti Silvestri papeSilvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote I primi due libri si susseguono senza stacchi (a f. 98v), mentre si va a capo per i due segmenti successivi (ai ff. 104v e 106v, rispettivamente), e di nuovo di seguito con l'ultimo. 15. f. 107r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Passio sancti Felicis in Pincisinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 16. ff. 107v-108v - Passio sancti Pontiani Spoleti mart. (= BHL 6891)
tit. Sancti Pontianiinc. Temporibus Antonini imperatoris facta est persecutio Christianorum ut idolis immolarent - expl. et dederunt omnes gloriam Deo, qui vincit inimicos et coronat sanctos suos; ipsi honor et gloria in saecula saeculorum Pontianus Spoleti mart. : Passiodata liturgica 14 gennaio 17. ff. 108v-110 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5234)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. non longe ab urbe Roma miliario tertio et requievit in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio 18. ff. 110-111v - Passio et translatio sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL 2164)
prol.tit. Passio sanctorum Diodori et Marinianiprol. inc. Gloriosissimorum martyrum triumphos venerari pie devotionis est - expl. ad laudem ipsius preconari laudabile est inc. Eo itaque tempore quo beatus Stephanus - expl. ubi plurimis hodie coruscant miraculis, ad laudem et gloriam Domini Dei et salvatoris nostri Iesu Christi, cui est honor laus et imperium et nunc et in omnia saecula saeculorum Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Passio + translatiodata liturgica 17 gennaionote Data nella quale è ricordata la traslazione: nelle altre occorrenze in codici laurenziani i santi compaiono al 1° dicembre, dies natalis . 19. ff. 111v-113v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum Marius, Martha, Audifax et Abbacuminc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 20. ff. 113v-124v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastianiinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo Iesu Domino nostro, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Sebastiani martirisSebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata) 21. ff. 124v-127v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue victorie palmam adquirent, per Dominum nostrum Iesum Christum cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Agnetis virginis et martyrisAgnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio 22. ff. 127v-130v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8631)
tit. Passio sancti Vincentiiinc. Cum apud Cesaraugustanam civitatem, ut multorum sinceritas et signata veritatis verba testantur - expl. dum plurima eorum numerosius consecrat cumulatius consecratus sit, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto trinus in unitate manet et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio 23. ff. 130v-136v - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. (= BHL 408)
prol.tit. Passio sancti Anastasiiprol. inc. Unigenitus Filius et Verbum Dei per quem omnia facta sunt - expl. sic incipiam enarrationis sermonem Domino protegente inc. Hic quidem erat de Persidis regione Razech vocabulo - expl. per Domini gratiam et interventu beati Anastasii martyris, ad gloriam et laudem omnipotentis Dei et Domini nostri Iesu Christi qui glorificatur in sanctis suis, cui est honor et gloria et potestas atque maiestas per inmortalia saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata) 24. ff. 136v-138v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1375)
tit. Passio sancti Blasiiinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quidem ad correptionem - expl. passus est autem beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in sempiterna saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio 25. ff. 138v-141 - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agatheinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Silicie sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendio eos per merita sancte Agathe et orationibus liberaret, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio 26. ff. 141-142v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentiniinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in inmortalia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum ValentiniValentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 27. ff. 142v-146 - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2837)
tit. Passio sanctorum Faustini et Ioviteinc. Beatissimi viri Faustinus et Iovita nobilissimis in civitate Brexiana orti parentibus - expl. et consummata est gloriosissima eorum passio sub die XV kalendarum martiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Faustini et IoviteFaustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraio 28. ff. 146-147v - Passio sancti Matthiae ap. , mutilatit. Passio sancti Mathie apostoliinc. In illo tempore erant omnes apostoli collecti in unum - expl. et fratres eius Iacobus et Simon et cum audis Mathias apostolus : Passiodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Il testo, che non pare identificabile con quelli repertoriati, rimane mutilo a causa della perdita di un fascicolo tra gli attuali ff. 147 e 148 (l'indice che precede il leggendario permette di ricostruire che vi erano contenute la vita di Gregorio Magno e la passione di Tiburzio e Valeriano, della quale resta solo un frammento finale). 29. f. 148 - Passio sanctorum Valeriani, Tiburtii et Maximi Romae mart. , acefala (= BHL 8486)
inc. fidem servatis. Ite ad coronam vite - expl. qui resurrectionem se inventurum phoenicis exemplo suscepit Valerianus sponsus sanctae Caeciliae, Tiburtius et Maximus Romae mart. : Passiodata liturgica 14 aprile (non indicata)note Del testo, a causa della perdita sopra ricordata, sopravvive solo il tratto finale; le prime parole si possono leggere in Mombritius II, p. 605 l. 57. 30. ff. 148-150v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. , e Adalbertus Pragensis, Homilia in natali s. Alexii confessoris Edessae et Romae (cfr. BHL 286-298)
carmen tit. Vita sancti Alexii homini Deiinc. Fuit Rome vir magnus et nobilis Euphimianus nomine - expl. qui eum pro Roma orantem se exaudire promisit qui trinus in personis et unus in substantia vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitanote Le due vite delle voci BHL indicate sono tra loro unite, senza un visibile punto di congiunzione. La data non è riportata nella titolatura, ma evidentemente il testo si vuole riferito agli ultimi giorni di aprile (non al 17 luglio, data abituale). 31. ff. 150v-152 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276-5272)
additamentum tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli per toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem XVI, imperante Gaio et Iunio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum laudatio inc. Marcus itaque evangelista Dei et Petri in baptismate filius - expl. qui autem incrementum prestat, Deus est Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 32. ff. 152-154 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum Vitalis IIII kal. ma., Protasii et Gervasii quod est XIIII kal. iul.prol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam - expl. ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me in orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 28 aprilenote Come spiega la titolatura, la coppia di santi è anticipata rispetto alla data propria (19 giugno) perché legata qui alla ricorrenza del padre Vitale; nella giusta sede viene apposto un rimando a questo punto del codice (cfr. infra, item 55). 33. f. 154r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6815)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostolilaudatio inc. Philippus hebraice qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalitia kalendas maias celebratur inc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensionem salvatoris - expl. pro omnes qui credunt in unum Deum Patrem invisibilem omnipotentem et in Iesum Christum Filium eius unigenitum Dominum nostrum et in Spiritum Sanctum procedentem ex Patre et Filio qui vivit et regnat Deus nunc et semper in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 34. ff. 154v-155 - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4088 [prol.] - 4093)
prol.tit. Sancti Iacobiprol. inc. Iacobus frater Domini Hierosolymorum primus episcopus - expl. eius natalitia celebrantur kalendas madii inc. Iacobo apostolo presidente cathedram - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 35. ff. 155-156v - Inventio et translatio sanctae Crucis , mutila (= BHL 4169)
tit. Inventio sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tertio regnante venerabili Dei cultore magno viro Constantino - expl. non enim intellexistis sermonibus prophetarum, quemadmodum de Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggionote Mutilo della seconda parte, a causa della perdita dei due fascicoli seguenti (dove si leggevano, a quanto permette di ricostruire la tabula iniziale, le narrazioni su Alessandro, Giovenale, Gordiano, Cristina e Antimo, del quale resta un frammento). In corrispondenza di questo iato si trova inserito un foglio di altra provenienza, con un frammento di commento ai Salmi. 36. f. 157 - Passio sancti Anthimi presb. mart. , acefala (cfr. BHL 561)
inc. inter se ceperunt. Nos eum ad pedes rasimus - expl. in quo loco exuberant orationes eius ad salutem omnium in Christo credentium, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Anthimus presb., Sisinnius diac., Pinianus et Lucina et soc. mart. : Passiodata liturgica 11 maggio (non indicata)note Il frammento superstite alla perdita prima ricordata appare una parafrasi del testo edito negli AASS Mai II (in particolare alla p. 617E-F). 37. ff. 157-158 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimis imperatoribus immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano augusto novies et Maximiano septies imperatoribus, regnante autem Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 38. ff. 158-161v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achileiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque hedificatione omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei rescr. inc. Incipiunt scripta Marcelli. Marcellus Christi servus sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque intimabo tit. finale Explicit de apostoli Petri veritateNereus, Achilleus et soc. mart. : Vita + miraculadata liturgica 12 maggio 39. f. 161v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
inc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloaca Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note A capo rispetto al testo precedente, con lo spazio per un'iniziale propria rimasto però vuoto. 40. f. 161v - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speluncis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Il testo segue senza soluzione di continuità il precedente, come sempre nei codici qui descritti (appartengono infatti alla stessa passio ciclica che ha inizio con Nereo e Achilleo). 41. ff. 161v-162v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
tit. Rescripta de passione sanctoruminc. Eutyches, Victorinus et Maro servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IV idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 42. f. 162v - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. (= BHL 6064)
inc. Accepta hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. in qua prestantur beneficia Domini nostri iesu Christi usque in hodiernum diem Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Anche questa sezione della passione collettiva segue senza distinzione il testo precedente. 43. f. 163r-v - Passio sanctae Domitillae (= BHL 2257)
inc. Factum est autem postquam omnes sanctos Dei - expl. in sarcophago novo simul condiens in profundo terre infodiens sepelivit tit. finale Explicit passio Domitille Theodore et EufrosyneDomitilla (Flavia) : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Resta vuoto lo spazio destinato alla rubrica e all'iniziale. 44. ff. 163v-164v - Vita sanctae Pudentianae Romanae v. [auctore pseudo Pastore presb.] (= BHL 6991)
tit. Acta sancte Potentianeinc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur - expl. ubi exuberant beneficia divina orationibus sanctitatis eius usque in hodiernum diem, per eum qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit relatio de sancta PudentianaPudentiana Romana virgo : Vitadata liturgica 19 maggio 45. ff. 164v-165v - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4609)
tit. Vita sanctorum Iusti et Clementi confessorum Christi in Antonia civitate, qui Voluterre vocaturinc. O quam perfectum et mirabile satisque honestum laicus - expl. beatissimus Iustus et Clemens de presenti seculo cum gloria migraverunt, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas in saecula saeculorum Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata) 46. ff. 165v-166v - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4610)
oratio tit. Item alius sermoinc. Sed et orationem et vestigia eorum apparuit super lapidem - expl. plurimas virtutes et miracula ostendit Dominus per sanctos suos ad laudem et gloriam nominis sui, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum oratio inc. Da ecclesie tue quesumus - expl. tympanis valeat concinere Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata)note Come per il testo precedente, questo codice è il riferimento in base al quale si sono create le voci BHL. 47. ff. 166v-167v - Passio sanctorum Felicis et Fortunati Aquileiensium mart. (= BHL 2860)
tit. Passio sancti Fortunati atque Felix martirisinc. Sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus anno duodecimo exivit edictum eorum - expl. martyrizati sunt autem sancti Dei Fortunatus et Felix martyres Christi sub die kal. iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Felix et FortunatiFelix et Fortunatus Aquileiae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 giugnonote A partire da questo testo il copista numera a margine i capi del leggendario (questo porta il numero 57, anche se nella tabula iniziale occupa il 44° posto). 48. ff. 167v-169v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri nos martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace tit. finale Explicit passio sancti Marcellini et PetriMarcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 49. ff. 169v-172v - Passio sancti Erasmi in Campania ep. mart. (= BHL 2580)
tit. Passio sancti Herasmi Antiocensis civitatis episcopoinc. Facta est persecutio Christianorum a Dioclitiano imperatore - expl. in celum penetravit IIII nonarum iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti HerasmiErasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 2 giugno 50. ff. 172v-174 - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. Passio sanctorum martyrum Laurentini et Pergentiniinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multas persecutiones erant - expl. passi sunt autem beatissimi martyres Christi Laurentini et Pergentini sub Decio imperatore in civitate Aretina III nonus iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Laurentini et PergentiniPergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugno 51. ff. 174-176v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est sexto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Primi et FelicianiPrimus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 52. ff. 176v-177v - Passio sanctorum Basilidis et soc. Romae mart. (= BHL 1019)
tit. Passio sanctorum martyrum Basilidis et Mandalisinc. In civitatem Orientalis cum esset beatus Basilidis in officio Platonis prefecti - expl. ubi florent beneficia eorum usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrumBasilides et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 10 giugno 53. ff. 177v-180 - Passio sancti Bonifatii Tarsi mart. (= BHL 1413)
tit. Passio sancti Bonifatii martyrisinc. Temporibus Dioclitiani quater et Maximiani ter impiissimorum imperatorum orta est seditio maxima - expl. victorie coronam adsumens, in gloriam et laudem Dei Patris et unigeniti Filii eius et Spiritus Sancti nunc et semper et in cuncta saecula tit. finale Explicit passio sancti Bonifatii martyrisBonifatius Tarsi martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 14 maggio 54. ff. 180-183 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sancti Viti, Modesti et Crescentieinc. In provincia Lucia sub tempore Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. qui confirmat servos suos et tanta gloria prestat sanctis suis per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Viti, Modesti et CrescentieVitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Explicit alternativo segnalato nella nota che segue la voce BHL. 55. f. 183r-v - Passio Marci et Marcelliani Romae mart. (= BHL p. 787 n° 1)
tit. Passio sanctorum Marci et Marcelliinc. Diebus itaque accepte dilationis expletis, Chromatius urbis prefectus ad se Tranquillinum - expl. in quo loco exuberant beneficia eorum usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Marcus et Marcellianus Romae mart. : Passiodata liturgica 18 giugnonote Estratto dalla passione di Sebastiano. A margine si legge il rimando Passio Gervasii et Protasii require retro cap. XLIII infra passio sancti Vitalis . 56. ff. 183v-184 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3236)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto et Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius corpus Christiani venerabiliter sepelierunt in Ostia Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 57. ff. 184-185 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3238)
inc. Preterea Iulianus cesar captus cupiditate sacrilega - expl. et ab ipso Terrentino descripta est passio ista sanctorum, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Iohannis et PauliGallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo segue il precedente senza una propria titolatura. 58. ff. 185-191 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. Passio sanctorum VII dormientiuminc. In tempore illo regnante imperatore facta est ingens persecutio Christianorum. Decius autem descendit - expl. et in gaudio fidei glorificantes et conlaudantes Deum pro miraculo quod viderant gratias enim agentes Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum septem dormientium, qui in Epheso dormiuntDormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 giugno 59. ff. 191-195v - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6573 [prol.] - 6570)
prol.prol. inc. Paulus qui interpretatur pius ortus ex tribu Beniamin - expl. capite truncatus est ibique sepultus est inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria et virtus et imperium in omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Pauli apostoli a Lino episcopo Romano grece edita feliciterPaulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 60. ff. 195v-197 - Hegesippus pseudo , Historiae libri V Flavii Iosephi librorum de bello Iudaico versio latina (= BHL 6648)
additamentum tit. Passio beatissimorum apostolorum Petri et Pauli ex historia Iosephi Iudaice captivitatis, quam beatus Ambrosius de greco transtulit in latinum inter ceterainc. Erant tunc temporis Rome Petrus et Paulus doctores Christianorum - expl. alter cruce, alter gladio necati sunt addit. inc. Desertus igitur Nero - expl. Petrus itaque et Paulus apostoli Dei passi sunt sub die tertio kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo tit. finale Explicit passio apostolorum Petri et PauliPetrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Presente l'appendice sulla morte di Nerone che la BHL segnala, senza un numero proprio, a p. 967. 61. ff. 197-202v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol.] - 6657-6658)
prol., additamentum tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliprol. inc. Simon qui interpretatur obediens - expl. cuius natalis III kal. iul. celebratur inc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Ostiense miliario secundo, ubi prestantur beneficia orationum eorum usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum addit. inc. Ego Marcellus discipulus domni mei Petri apostoli quod vidi scripsi tit. finale Explicit passio sanctorum apostolorum Petri et PauliPetrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 62. ff. 202v-204 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum martyrum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Simon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Processi et MartinianiProcessus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 63. ff. 204-205v - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL 4455)
tit. Passio sancte Mustioleinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est in Christianis - expl. sepelierunt iuxta muros civitatis Clusine, ubi florent orationes eius usque in hodiernum diem, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Mustiole martyrisIrenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 64. ff. 205v-206 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5623)
tit. Sermo de translatione sancti Martiniinc. Oportunum est enim illud inserere lectionem qualiter sanctum corpusculum beati Martini - expl. Nos vero de quanto nostro tempore aut fieri vidimus aut factum certe cognovimus silere nequivimus Martinus Turonensis episcopus : Translatiodata liturgica 5 luglionote Data posticipata di un giorno rispetto alla ricorrenza della traslazione a Tours. 65. ff. 206-211 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL S 5303 b)
epilogo
tit. Passio sancte Margarite virginisinc. Post resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriosam ac venerabilem adscensionem in celis - expl. benedictus qui venit in nomine Domini rex Israel epil. inc. Ego enim Theotimus tulit reliquias beate Margarite - expl. et beatissime Margarite memoriam facite ut in suas preces nos commemoret ante Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus nunc et in eterna saecula saeculorum tit. finale Explicit passio beatissime Margarite virginisMargarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 5 luglionote La data propria della santa è il 20 luglio. 66. ff. 211-212 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
prol.tit. Sancte Felicitatis cum VII fillis suisinc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et penas et verbera contemnentes Christi amici facti sunt in regno celorum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Felicitatis cum VII filiis suisFelicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 67. ff. 212v-214 - Passio sanctarum Rufinae et Secundae vv. mart. Romae (= BHL 7359)
tit. Passio sanctarum virginum Rufine et Secundeinc. Rufina et Secunda due sorores virgines cives Romane - expl. fructum magnum virtutum ostendunt, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum. Passe sunt autem die sexto idus iuliarum tit. finale Explicit passio sanctarum Rufine et SecundeRufina et Secunda v. Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 68. ff. 214-217v - Adrevaldus Floriacensis monachus n. 820 ca., m. 878/879 , Historia translationis sancti Benedicti (= BHL 1117)
tit. Translatio sancti Benedicti abbatisinc. Dum diu gens Langobardorum infidelitatis sue tenebris non carere voluisset - expl. proprio indigerent libro, prestante omnipotentia divinitatis Domini nostri Iesu Christi salvatoris cuius regnum et imperium cum Patre et Spiritu Sancto in trinitate et unitate equaliter viget semper ac permanet in saecula saeculorum Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Translatiodata liturgica 11 luglio 69. ff. 217v-219v - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
inc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt martyres Nabor et Felix IIII iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Naboris et FelicisNabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglio 70. ff. 219v-222 - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (cfr. BHL S 1808 kb)
carmen tit. Passio sanctorum martyrum Quirici et Iulitteinc. Imperante preside Alexandro in civitate Hicconeo facta est grandis persecutio Christianorum - expl. et coronati sunt angelica corona, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria per inmortalia saeculorum saecula Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 13 luglionote La data liturgica rispecchia, come in altri casi qui notati, l'uso bizantino. Gli estremi testuali non corrispondono pienamente ad alcuna voce BHL. 71. ff. 222-223 - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Passio sancte Praxedis virginisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo Pastoris - expl. ubi hodie florent orationes sanctorum ad laudem Domini nostri in saecula saeculorum tit. finale Explicit depositio sancte PraxedisPraxedis Romana virgo : Vitadata liturgica 21 luglio 72. ff. 223-228 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apollenaris archiepiscopi et martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia in urbe Roma - expl. Apolenaris sacerdos Domini et martyr Christi sub Vespasiano augusto die decimo kalendarum augustarum, regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Apolenaris martyrisApollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 73. ff. 228-231 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4056-4057)
prol.tit. Passio sancti Iacobi apostoli filii Zebedeiprol. inc. Iacobus qui interpretatur supplantator - expl. sepultusque est in Achagia Marmarica VIII kalendarum augustarum inc. Iacobus frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Iacobi apostoliIacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 74. ff. 231-233v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1771)
tit. Passio sancti Christoforiinc. Tempore illo quo Dagnus in civitate Sconon regnum tenebat - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, cui sit laus et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Christofori maryrisChristophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio 75. ff. 233v-237 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6041)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. et locus eorum aula celestis est quibus vivere Christus fuit et mori lucrum; ipsi honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Nazarii et CelsiNazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 76. f. 237r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis martyris atque pontificisinc. Fuit autem temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalitia celebrantur IIII kal. augustas ad laudem et gloriam nominis sui usque in presentem diem tit. finale Explicit passio sancti Felicis martyris atque pontificisFelix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 77. ff. 237v-238 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est Domino auxiliante cui est honor et gloria et potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrumSimplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 78. ff. 238-240 - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (= BHL 5017)
tit. Passio sanctarum Flore et Lucilleinc. Flora virgo sanctimonialis civis huius urbis Rome - expl. passe sunt iste gloriose virgines et martyres Christi IIII kal. aug., regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctarum virginum Flore et LucilleLucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 28 luglionote Il f. 238v è lasciato vuoto. 79. ff. 240-241v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
tit. Passio sanctorum Abdon et Senneninc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. levata sunt corpora sanctorum et translata sunt in cemeterio Pontiani tit. finale Explicit passio sanctorum SennenAbdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio 80. ff. 241v-246v - Passio sancti Stephani I papae mart. , mutila (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani papeinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. et veniens ibi beatus Laurentius detulit secum ea que necessaria erant Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agostonote Il testo rimane mutilo a causa della perdita di un foglio (l'explicit corrisponde ad AASS Aug. II, col. 141D, al principio del par. 6); inoltre, nel f. 242v il copista riempie solo la colonna esterna. 81. ff. 247-251v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. , acefala (= BHL 2289)
inc. Dei maneat patrem et matrem ad catholicam ducit ecclesiam - expl. et cum summa celebratione venerantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 82. ff. 252-254 - Passio sanctorum Secundiani, Marcelliani et Verani mart. (= BHL 7550)
inc. Sub die quinto idus augustus in Colomacium qui appellatur Colonia - expl. ubi decollati sunt sub die V idus augustas quorum orationes florent, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Secundianus, Marcellianus et Veranus mart. : Passiodata liturgica 9 agosto (non indicata)note Da questo punto cambia il rubricatore, mentre lo scriba rimane il medesimo del fascicolo precedente; inoltre non sono più realizzate le iniziali negli appositi spazi, che restano vuoti salvo poche eccezioni (per esempio al f. 254). 83. ff. 254-256v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4756)
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Temporibus Decii cesaris tunc milites tenentes beatum Laurentium - expl. et participati sunt omnes corpus et sanguinem Christi agentes laudes Domino Deo nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Laurentii martyrisLaurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 84. ff. 256v-259 - Passio sancti Tiburtii Romae mart. [ex Actis sancti Sebastiani mart. excerpta] (cfr. BHL S 8286 f)
tit. Passio sancti Tiburtii martyrisinc. Pergant itaque qui volunt una cum filiis nostris Chromatio et Tiburtio - expl. a parente quodam Christiano sepultus est, in quo loco multa beneficia semper prestitit Christus ad laudem nominis sui usque in presentem diem Tiburtius, Chromatius et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agosto (non indicata)note Estratto dalla passione di Sebastiano, corrispondente ai cap. XVIII (dai periodi finali) - XXI (= PL 17,1049C-1055B), più breve dunque della voce BHL indicata che coincide per explicit . 85. ff. 259-260 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Reversus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. cum intentione ferventis mori leti quam vivere male et perrexerunt ad Dominum nostrum Iesum Christum, cui est gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 86. f. 260r-v - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Passio sancti Eusebiiinc. Eodem tempore quo Liberius papa de exilio revocatus fuerat a Constantio - expl. cessavit persecutio non tamen multi sunt tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti EusebiiEusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 14 agosto 87. ff. 260v-264 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscepit - expl. terre conditus nono kalendas septembris inc. Indie tres esse ab historiographis dicuntur - expl. perfectis omnibus atque bene dispositis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria cum Deo Patre et Iesu Christo Filio eius et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agostonote Prologo indistinto dal testo. 88. f. 264r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (cfr. BHL S 4315 d)
tit. Sermo sancti Iohannis Baptisteinc. Ipse enim Herodes misit ac tenuit Iohannem et vinxit eum in carcerem - expl. et tulerunt corpus eius et posuerunt illud in monumento Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo presenta somiglianze con l'incipit della voce BHL indicata. 89. ff. 264v-267 - Translatio capitis sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4293)
tit. Item alius sermoinc. Narrat Iosephus vinctum fuisse Iohannem Baptistam in castella Macherunta - expl. non livorem preferat sed claritatem, ipso auxiliante cuius regnum sine fine permanet in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Translatiodata liturgica 29 agosto (non indicata) 90. f. 267r-v - Passio sanctae Sabinae Romae mart. (= BHL 7407)
tit. Passio sancte Savineinc. Inlustrissima autem femina Sabina colligens reliquias sancte et intacte virginis Christi[s.s. ne] Seraphie - expl. passa est autem cum fortissima virgine Seraphia Christi famula qui omnibus in se credentibus virtutem dat et premia sempiterna; ipsi honor et gloria una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in sempiterna saecula saeculorum Sabina Romae mart. : Passiodata liturgica 23 agosto 91. ff. 267v-268 - Passio sancti Reguli Afri ep. (= BHL 7102)
prol.tit. Passio sancti Reguli martyrisprol. inc. Compulit me beatorum martyrum copiosa dilectio - expl. qui non presumptiose, sed obedientie hoc iter carpare conati sumus inc. Beatissimus igitur Regulus sicut viri eruditissimi tradiderunt - expl. omnium animos in navi timor Regulus Afer ep., Lucae cultus : Vitadata liturgica 1 settembrenote Il testo è interrotto dallo scriba stesso, che lo lascia incompleto a breve distanza dall'inizio. Nella stessa colonna si rimanda per la natività di Maria al Cantico dei Cantici, v. 1,1 (In nat. sancte Marie require obsculetur me osculo oris sui ). 92. ff. 268v-274 - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. (= BHL 2667)
tit. Passio sanctorum Proti et Iacinctiinc. Imperator illustrem virum Philippum direxit ad Egyptum - expl. cum bono vite profectu ad siderea regna migraverunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre tit. finale Explicit passio beatissime martyris EugenieEugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre (non indicata)note La data non viene indicata, ma è ricavabile dal confronto con la posizione del testo in altre raccolte. 93. f. 274r-v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta in cimiterium Calixti ubi hodie orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti CorneliiCornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata) 94. ff. 274v-275v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2038)
tit. Passio sancti Cyprianiinc. Tusco et Basso consulibus Carthaginis in secretario sub Valeriano et Galieno - expl. suscepit Dominus martyrem suum in pace, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembrenote Explicit in parte differente da quello della voce BHL indicata. 95. ff. 275v-279 - Acta sanctorum Cypriani, Iustinae et Theoctisti mart. (= BHL 2047-2050)
tit. Passio sancte Iustineitem I inc. Inluminatio Domini nostri Iesu Christi salvatoris de celo facta est - expl. et convertebat augens gregem Christo item III inc. Cum completi fuissent prophetici sermones - expl. in quo loco demonia eiciuntur et varie infirmitates accipiunt sanitatem eorum meritis, glorificantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum et nunc et semper et in saecula saeculorum Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres : Actadata liturgica 14 settembrenote La data abituale sarebbe il 26, ma evidentemente il testo è 'attratto' nella data propria dell'altro Cipriano. Il passaggio tra la prima parte degli atti, la conversione, e la terza, la passione, avviene senza stacco al f. 278. 96. ff. 279-280v - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo postquam Constantino Augusto contra Maxentium properanti ad bellum - expl. percipiensque miraculorum eius plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 97. ff. 281-284 - Vita sancti Mamiliani et soc. (cfr. BHL S 5204 d)
tit. De sancto Mamiliano [m. rec. ]inc. Ab adventu Domini nostri Iesu Christi martyria vel decessiones sanctorum confessorum - expl. celebrantur autem natalitia sanctorum idus septembris auxiliante Domino nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit vita sancti Mamiliani confessorisMamilianus (Panormitanus ep.?) et soc. : Vitadata liturgica 15 settembre (non indicata)note Mentre l'explicit presenta affinità con la voce BHL, l'incipit non corrisponde: è del resto possibile che si tratti di un'interpolazione del medesimo testo con una sorta di introduzione generale. 98. ff. 284-287 - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4985)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Imperante Dioclitiano et Maximiano septies in urbe Roma - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die XVI kal. oct., in nomine Patris et Filii et Spiritu Sancti per infinita saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre (non indicata) 99. ff. 287v-292 - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. De sancto Matheo apostolo [m. rec. ]prol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiore genere medicine procurare inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arphaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arphaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo e l'epilogo sono indistinti dal testo. 100. ff. 292-294 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5739)
prol.tit. Passio sancti Mauritii cum sociis suisprol. inc. Passionem sanctorum martryrum qui hunc locum glorioso sanguine inlustrant inc. Sub Maximiano qui Romane reipublice cum Dioclitiano - expl. propterea hic laudibus Dei servi canentibus ore persolvuntur, cui est honor et gloria, imperium et potestas per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Mauritii cum sociis suisMauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre (non indicata)note Titolatura iniziale di mano diversa. 101. ff. 294-296v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1970)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter piis auribus legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabilis palma festinare inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. que enarrare longum est que per eos Dominus ad laudem nominis sui prestat fieri usque in hodiernum diem, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Cosme et DamianiCosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembre (non indicata)note Titolatura iniziale di mano diversa. 102. ff. 296v-298 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5949)
prol.prol. inc. Memoriam toto orbe veneranda archangeli Michaelis - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditate capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note Prologo indistinto dalla narrazione. 103. ff. 298-300 - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3871)
tit. Vita sancti Ieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse - inc. expleto etatis sue anno nonagesimo primo, imperii vero Honorii duodecimo anno, imperante utique illo cui anni nec inchoantur neque finientur in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre 104. ff. 300-302v - Narratio Hieronymi de seipso (= BHL S 3865 d)
prol.,
epilogo
prol. inc. Postquam beatissimus Hieronymus innumeris libris - expl. sicut nunc vestra auditura est caritas inc. Referam tibi mee infelicitatis historiam - expl. quanto mortalia ante non legeram epil. inc. Redemtori eternim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti IeronimiHieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note Il testo segue il precedente andando a capo, ma è chiaro dalle titolature che sono concepiti come un'unità. Il prologo e la clausola sono indistinti dal resto. 105. ff. 303-304 - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2171)
prol.tit. Passio sanctorum Dionisii, Rustici, Eleutheriiprol. inc. Post Domini nostri Iesu Christi salutiferam passionem, post resurrectionem - expl. quam possit relatio humana monstrare inc. Sanctus igitur Dionysius qui tradente Clemente Petri apostoli successore - expl. de quorum passione septimo idus octubris gaudere nos voluit, qui centesimum esse fructum martyrum repromisit per cuncta saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Dionisii cum sociis suisDionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 106. ff. 304v-306v - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calisti pape et martirisinc. Temporibus Macrini et Alexandri divino incendio concremata est pars Capitolii - expl. sepultum in eadem civitate sub die quartodecimo kalendas novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passioCallistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre (non indicata) 107. ff. 306v-312v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Passio sanctorum Grisanti et Darieprol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit provenire - expl. quam vobis qui credituri eritis profuturam inc. Polemius vir illustrissimus Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii glorie perpetue honore suscepit, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio Chrisanti et DarieChrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 108. ff. 312v-314 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. De gestis sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. complecterentur historia. Quid enim precellentius - expl. ad fidem et dilectionem Domini nostri Iesu Christi quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum tit. finale Explicit gesta beati Luce evangelisteLucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobrenote Dopo il prologo lo scriba lascia vuote le ultime righe della pagina e riprende dalla seguente, per cui l'incipit resta incompleto del principio che evidentemente si progettava di vergare nello spazio rimasto. 109. ff. 314-319 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Passio apostolorum Simonis et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti - expl. in quo loco beneficia divina consequuntur credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruit pervenire app. inc. Scripsit autem gestas Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima decima; gloria Deo Patre et Filio et Spiritu Sancto qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobrenote Clausola indistinta dal testo. 110. f. 319r-v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (cfr. BHL 1511)
inc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit gladio - expl. Cesarius diaconus dixit: et ipsa salus interfectio est Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembre (non indicata)note L'explicit , che cade durante il dialogo tra Cesario e Leonzio, non ha riscontro nel testo edito dal Mombritius: si tratta qui di un'abbreviatio . 111. ff. 319v-321vtit. Sermone per Ognissanti 112. ff. 321v-325 - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis (cfr. BHL 4862)
tit. Vita sancti Leonardiinc. Beatus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum claris parentibus exstitit natus - expl. variique omnium languores per intercessiones eius ibidem curantur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vitadata liturgica 6 novembre (non indicata) 113. ff. 325-331 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita sancti Martyni episcopiinc. Igitur Martinus Savarie Pannoniarum oppido oriundus fuit - inc. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata) 114. ff. 331-332 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
tit. In illoinc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistola 115. ff. 332-333v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619 - BHL S 5622 b [inc.] e BHL 5620 [expl.] - 5621-5622)
pars I inc. Archadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Item aliqua de virtutibus sancti ac beatissimi Martini - expl. a passione ergo Domini usque ad transitum sancti Martini anni CCCCXII computantur item II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. ut simplicem hystoriam possimus explicare Martinus Turonensis episcopus : Miraculanote La prima parte della narrazione sui miracoli è seguita senza distinzione da una seconda che presenta in luogo del consueto incipit quello riportato come additamentum nel Supplemento BHL. 116. ff. 333v-334 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
inc. Igitur post excessum beati Martini Turonice civitatis episcopi - expl. secundus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 117. ff. 334-335 - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 b)
inc. Sanctus igitur et beatissimus Fridianus Dei sapientia repletus - expl. eius mirabilia ad laudem et sui nominis gloriam Dominus ostendere dignatur cui est honor et gloria, laus et potestas in saecula saeculorum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembre (non indicata) 118. ff. 335-341v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. , mutila (= BHL 1495)
prol.prol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas vidimus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. hic subumbratione nominis sui domum sancte Cecilie suo nomine titulavit Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo, che resta mutilo a causa della perdita dei fogli finali del manoscritto (dove, secondo la tabula iniziale, si leggeva ancora la vita di Benedetto).
bibliografia
Diventare Santo , 212, 216; Bandini, Leopoldina , I , 617-37; Berg, Studies , 247-8
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 267
Lezionario per l'intero anno di S. Maria degli Angeli in Firenze, con un breve complemento
prov. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam Il manoscritto si compone di un'unità principale, copiata sul posto, e di un quinione più piccolo forse della medesima origine, poiché l'impostazione grafica e il trattamento dei testi (suddivisi in otto lectiones come nel lezionario precedente) appaiono uguali. La prima unità è datata al f. 198, al termine della raccolta base poi integrata con altri testi: Completus est liber iste anno Domini MCCCLXXVI kal. februarii in loco sancte Marie de Angelis de Florentia cuius liber est iste (dunque la trascrizione si colloca tra la fine del 1376 e il gennaio 1377, se lo scriba adotta lo stile dell'incarnazione fiorentino).
U.C. I, ff. 1-228 ; a. 1376-1377; orig. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam I. ff. 1-228v , mutilo Lezionario (30 novembre - 25 novembre)ordinamento Per circulum anni . Dopo la serie dei testi nell'ordine cronologico, sono aggiunti complementi per festività e santi non compresi nella raccolta di base.suddivisione lectiones Ogni testo è predisposto dall'origine in otto lectiones , numerate da rubriche. In aggiunta una scansione in otto lectiones , per lo più sfasate, è apposta a margine da un'altra mano. note Per buona parte i testi, tratti salvo poche eccezioni dalle vitae e passiones tradizionali, si interrompono prima della normale conclusione, per non eccedere la misura delle lectiones cui devono adattarsi. 1. ff. 1-4 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. nichil esse dignum passioni ad remunerationis compensationem eternam Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti. Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 107 ll. 7-8. 2. ff. 4-7v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105)
tit. Vita sancti Nicholai confessorisinc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. commictebat se Deo assidue qui dispensat et ordinat omnia quando et quomodo vult Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 299 ll. 25-26. 3. ff. 7v-11v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL 7452)
tit. Passio sancti Savini episcopi et martyrisinc. Maximiano augusto quintodecimo kalendas maias in circo Maximo - expl. ceci illuminantur, infirmi sanantur, demones effugantur ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi, qui semper fidelibus suis dat palmam victorie cui est imperium honor et regnum in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Savini episcopiSabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 4. ff. 11v-13v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (cfr. BHL 9002)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Ytalie in civitate Verona acta beati Zenonis claruerunt - expl. audiant ergo omnes mirabilia eius inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte oppidi Veronensis - expl. quod tamen fulgit in urbe agnoscitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas per omnia saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre (non indicata)note Il prologo non è distinto dalla narrazione. Nel margine inferiore del primo foglio si rimanda alla fine del codice per le letture per la Concezione di Maria (che fanno parte dei testi aggiunti alla serie principale del lezionario). 5. ff. 13v-16v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam Sicilie provinciam beatissime virginis Agathe fama crebresceret - expl. Passa est autem sancta Lucia in civitate Siracusana sub die ydus decembris prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Lucie virginisLucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 6. ff. 16v-19v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8136)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Dydimus dicitur, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. quousque de isto corpore exeam Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata)note Il testo chiude il fascicolo, ma l'interruzione non pare dovuta alla perdita del seguente: la frase (che corrisponde dell'edizione Mombritius II, p. 608 ll. 52-53) è completa e il testo successivo ha inizio regolarmente al f. 20, oltre a seguire perfettamente nella cronologia. 7. ff. 20-22tit. Otto lectiones per S. Stefano (da un sermone attribuito ad Agostino) 8. ff. 22-24 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Sermo de transitu sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopi catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et cepit infinita turba credentium adherere apostolo Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il testo si chiude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 56 l. 44 ed è preceduto, ai ff. 22-23, da un estratto dall'Apocalisse, che occupa le prime quattro lectiones . 9. ff. 24-26vtit. Otto lectiones per la festa degli Innocenti (dall'Apocalisse e da un sermone attribuito ad Agostino) 10. ff. 26v-29v - Iohannes Sarisberiensis n. 1110/1120, m. 1182 ca. , Vita sancti Thomae Becket (= BHL 8180)
tit. Vita et passio sancti Thome archiepiscopi et martyrisinc. Igitur sanctissimus Thomas Londoniensis urbis indigena - expl. ab Alexandro Romano pontifice meruit relaxari Thomas Becket, Cantuariensis archiepiscopus : Passiodata liturgica 29 dicembre (non indicata)note Il testo si conclude con la fine del par. 15 (cfr. l'edizione di Robertson, vol. II p. 312). 11. ff. 29v-33 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL 7726)
tit. Vita sancti Silvestri pape et confessorisinc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. et simul cum eo alacres se prepararent Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 511 l. 56. 12. ff. 33-34vtit. Otto lectiones per l'ottava di S. Stefano (da un sermone attribuito ad Agostino) 13. ff. 35-36v - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (cfr. BHL S 4323 d)
inc. Isdem vero Iohannes apostolus et evangelista a Domino Christo electus atque dilectus - expl. quasi flatu quiescente deorsum ad superiora pulvis ebulliat Iohannes apostolus sec. I note Le prime sette lezioni sono tratte da un sermone attribuito a Grolamo, mentre il testo (con qualche variante rispetto alla voce indicata) costituisce l'ultima. 14. ff. 36v-39tit. Otto lectiones per la festa degli Innocenti (da due sermoni anonimi e uno attribuito ad Agostino) 15. ff. 39v-42 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
tit. Vita sancti Pauli primi heremiteprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. et immolantes Deo sacramentum laudis noctem transegere vigiliis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Il prologo non è distinto dalla narrazione, che si interrompe con le prime frasi del par. 11 (= PL 23,25C). 16. ff. 42-45 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauri abbatisinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. quem Deo ita proximum iam videbat effectum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Sono trascritti i primi due capitoli dell'opera (fino ad AASS Ian. XV, p. 1042). 17. ff. 45-47v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
tit. Vita sancti Antonii abbatisinc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egipto oriundus fuit - expl. preterita obliviscens et in futuro convalescens Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitadata liturgica 17 gennaio (non indicata)note Il testo si interrompe poco prima della fine del cap. VI (= PL 73,131B). 18. ff. 47v-50v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. qui ad laudem regis ab angelis et archangelis decantantur Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata)note Il testo si arresta entro il par. 13 del cap. IV (= PL 17,1027B). 19. ff. 50v-54 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnetis virginisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. aliquanti tamen lapidum ictibus lesi evaserunt Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note La copia si interrompe in corrispondenza dell'edizione del Mombritius I, p. 43 l. 35. Al termine si rimanda alla parte finale del manoscritto per Vincenzo, per il cui giorno sono adottate qui lezioni non agiografiche; la passio del santo si trova in effetti ai ff. 198v-204, prima tra i complementi al lezionario. 20. ff. 54-56vtit. Otto lectiones per la festività di S. Vincenzo (da due sermoni attribuiti ad Agostino e Leone) 21. ff. 56v-59tit. Otto lectiones per la conversione di S. Paolo (da Atti e da un sermone attribuito ad Agostino)note Al termine si rimanda anche a un estratto da Gregorio Magno nella parte finale del codice, in effetti presente ai ff. 204-206. 22. ff. 59-62tit. Otto lectiones per la Purificazione di Maria (da due sermoni attribuiti ad Ambrogio e Agostino) 23. ff. 62-65 - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1379)
tit. Passio sancti Blasii episcopi et martyrisinc. Igitur cum preses Agricolaus metropoli Sebastie presideret - expl. secundum religionis institutionem perdocti sunt Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata)note Sezione che comprende i parr. 6-15 dell'edizione negli AASS Feb. I, coll. 349E-351E. 24. ff. 65-67v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agathe virginis et martyrisinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Sicilie sub Decio imperatore - expl. ab hoc terre motu exagitata est Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 39 l. 46. 25. f. 68r-v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , II 33-34 (vita di Scolastica) (= BHL 7515)
tit. Vita sancte Scolastice virginis sororis sanctissimi Benedicti abbatisinc. Eodem tempore quo Benedictus Cassinum venerabiliter regebat cenobium - expl. et ipse cum honore et laudibus celestibus ad syderea regna feliciter pervenit, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo data liturgica 10 febbraio (non indicata) 26. ff. 68v-70v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. . Sermo beati Bertarii abbatis in natale sancte Scolastice virginisinc. Soror namque eius Scolastica omnipotenti Domino ab ipso infantie tempore dicata - expl. fieret etiam inter tenebras doctor herilis Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio (non indicata)note Il testo si interrrompe in corrispondenza di PL 94,485A. 27. ff. 70v-72vtit. Otto lectiones per la Cattedra di S. Pietro (da sue sermoni attribuiti ad Ambrogio) 28. ff. 72v-74v - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5696)
tit. In natale sancti Mathie apostoliinc. Salvator etenim noster Dominus Iesus Christus humani generis adiutor - expl. et confirmatus sicut et gratia omnium linguarum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Il testo si arresta circa alla metà, all'interno del par. 8 (= PL 129,1028D). 29. ff. 74v-76v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius genere Romanus arte philosophus - expl. quatenus eis singulis nulla habere propria liceret Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Il testo si arresta all'interno del par. 15 del libro I (= PL 75,68C) 30. ff. 77-80 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II capp. 1-4 (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sanctissimi Benedicti abbatis conditoris sancte reguleinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. ac si percussus fuisset ex verbere Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note L'explicit dell'estratto corrisponde all'edizione Moricca, p. 88 ll. 1-2. 31. ff. 80-83vtit. Otto lectiones per l'Annunciazione (da due sermoni attribuiti a Giovanni Crisostomo e Leone) 32. ff. 83v-85v - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (= BHL S 3394 f)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. Anno ab incarnatione Domini fere ducentesimo nonagesimo residente in urbe Roma Marcellino summo pontifice - expl. ac per varias culturas demonum claudicando incederes Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata) 33. ff. 85v-87v - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli in toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo, imperante Gaio et Iulio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Marci evangelisteMarcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata) 34. ff. 87v-88v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4093)
tit. Prologus sancti Iacobi apostoli fratris Dominiinc. Iacobo apostolo presidente cathedram ecclesie Ierosolimorum orta est perturbatio - expl. in quo loco colitur sancta eius passio usque in hodiernum diem tit. finale Explicit passio sancti Iacobi apostoliIacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il testo costituisce le prime quattro lectiones del giorno, completate dalla quattro del successivo numerate dalla quinta all'ottava. 35. ff. 88v-89 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6815)
tit. Passio sancti Philippi apostoliinc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensum salvatoris - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt in regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti regnantis in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Philippi apostoliPhilippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 36. ff. 89v-91 - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (= BHL 266)
tit. Passio sanctorum martyrum Allexandri pape et Eventii et Theodoli presbiteroruminc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane ecclesie urbis cathedram Allexander sedit - expl. effugaret demones, mortuos suscitaret Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio (non indicata)note Anche se non letteralmente, l'explicit corrisponde all'edizione Mombritius I, p. 47 ll. 10-11. 37. ff. 91-92 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4321)
tit. In sancto Iohanne ante Portam Latinaminc. Secundam post Neronem cesarem persecutionem Domitianus in Christianos exercuit - expl. ad predictam civitatem cum multo honore translatum est Iohannes apostolus sec. I data liturgica 6 maggio (non indicata) 38. ff. 92-93vtit. Otto lectiones per la festività dell'arcangelo Michele (da un sermone de angelis attribuito a Gregorio) 39. ff. 93v-95v - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
tit. Vita sancti Zenobi episcopiinc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. refloret magno felix Florentia sancto Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggio (non indicata)note Sono trascritti i primi sei paragrafi dell'opera (fino ad AASS Maii VI, col. 59D). 40. ff. 95v-97 - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4608)
tit. Vita sanctorum Iusti et Clementisinc. Igitur beatissimus vir Iustus atque Clemens viri germani fratres - expl. eorum vestigia unanimes imitarentur Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata) 41. ff. 97-98v - Vita sancti Barnabae ap. (= BHL 983)
tit. Passio sancti Barnabe apostoliinc. Iohannes igitur ego qui et Marcus - expl. et a Domino corroboratus est ut continuo nos cum gaudio sequeretur Barnabas apostolus : Vitadata liturgica 11 giugno (non indicata)note La copia comprende il testo fino a p. 134 ll. 39-40 nell'edizione del Mombritius, vol. I. 42. ff. 99-100v - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 , Vita beati Romualdi (= BHL 7324)
tit. Vita sancti Romualdi abbatisinc. Romualdus igitur Ravenne civitatis oriundus - expl. ne in animarum morte corruerent baratrum clausit iniquitatis Romualdus abb., Ord. Camaldulensis fundator : Vitadata liturgica 19 giugno (non indicata)note Sono riportati i primi tre capitoli dell'opera (fino a PL 144,958C, o a p. 20 dell'edizione Tabacco). 43. ff. 100v-102 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
tit. Passio sanctorum martyrum Gervasii et Prothasiiinc. Ambrosius servus Iesu Christi fratribus per omnem Ytaliam in Domino eternam salutem - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Gervasii et ProthasiiGervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno (non indicata) 44. ff. 102-103vtit. Otto lectiones per la natività del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino) 45. ff. 103v-105vtit. Otto lectiones per la festività dei SS. Pietro e Paolo (da un sermone attribuito a Leone) 46. ff. 105v-107tit. Otto lectiones per la festività di S. Paolo (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 47. ff. 107-108vtit. Otto lectiones per l'ottava del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino) 48. ff. 108v-110tit. Otto lectiones per l'ottava dei SS. Pietro e Paolo (da un sermone attribuito ad Ambrogio) 49. ff. 110-112 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL 5305)
tit. Passio sancte Margarithe virginis et martyrisinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriose ascensionis eius in celum - expl. et delere de terra memoriam tuam sed crede ei et vives Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglio (non indicata)note Il testo si interrompe in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 191 ll. 44-45. 50. ff. 112-113vtit. Otto lectiones per la festività di Maria Maddalena (da un sermone attribuito a Gregorio Magno) 51. ff. 113v-115 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Appolenaris episcopi et martyrisinc. In diebus Claudii cesaris venit beatus Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. absconderunt in domum cuiusdam mulieris vidue Christiane adhibentes ei curam Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 118 l. 55. 52. ff. 115v-117 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli fratris beati Iohannis evangelisteinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi, frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. constat nimirum inimicum Dei fieri qui non credit in Deum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 38 l. 49. 53. ff. 117-118vtit. Otto lectiones per la festività di S. Pietro in Vincoli (da Atti e un sermone anonimo) 54. ff. 119-120v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 109 (Domenico) (= BHL 2227)
tit. Vita sancti Dominici confessorisinc. Dominicus ordinis predicatorum dux et pater inclitus - expl. regressus igitur verbum summi pontificis fratribus patefecit Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 4 agosto (non indicata)note Estratto che si conclude con il periodo 60, p. 723 dell'edizione Maggioni. 55. ff. 120v-122v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sanctorum martyrum Sixti pape, Felicissimi et Agapiti diaconoruminc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. at ubi lavit pedes omnium commendavit se beato Iustino Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 650 l. 42. 56. ff. 122v-124v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Ylarianiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. cepit omnis clerus et populus diligere Donatum presbyterum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata)note L'estratto termina in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 417 l. 57. 57. ff. 124v-126 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4753)
tit. Passio sancti Laurentii levite et martyrisinc. In illo tempore postquam beatus Sixtus episcopus perrexit ad Christum venerunt milites - expl. interrogatus te, Domine Iesu Christe, confessus sum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 94 l. 33. 58. ff. 126-127 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. Regressus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. in eodem loco ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Ypoliti martyrisHippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 59. ff. 127-128 - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassiani martyrisinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata preamans - expl. Passus est autem beatissimus Christi martyr Cassianus sub die yduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Cassiani martyrisCassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 60. ff. 128v-130 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. Sermo sancti Ieronimi presbyteri de assumptione gloriosissime virginis Marie genitricis Deiinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. atque deserviret officiosissime cura adoptionis Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note Il testo si interrompe all'interno del cap. III, in corrispondenza di PL 30,129A. 61. ff. 130v-132vtit. Otto lectiones per la domenica infra octavam (da un sermone attribuito a Gerolamo) 62. ff. 132v-135tit. Otto lectiones per l'ottava (da un sermone attribuito a Gerolamo) 63. ff. 135v-137 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 116 (Bernardo) (= BHL 1236)
tit. Vita sancti Bernardi abbatis Clarevallisinc. Bernardus in Burgundia castro Fontanis oppido ex nobilibus - expl. unam tantum putabat esse fenestram Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 : Vitadata liturgica 20 agosto (non indicata)note Estratto che si conclude con il periodo 57 a p. 815 dell'edizione Maggioni. 64. ff. 137-139 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliinc. Indie tres esse ab ystoriographis referuntur - expl. ut artem diaboli ad se venire permicteret Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata)note Il testo si interrompe nella prima parte del par. 11 (= AASS Aug. V, col. 35D). 65. ff. 139-141 - Possidius Calamensis , Vita Augustini (= BHL S 785 a)
tit. Vita sancti Augustini episcopi et doctorisinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africa civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus - expl. ille ablatus est et catholica est intimata sincera religio Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto (non indicata)note Sono trascritti i primi sei capitoli, fino a p. 146 ll. 38-39 dell'edizione Bastiaensen. 66. ff. 141-143tit. Otto lectiones per la decollazione del Battista (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 67. ff. 143-145tit. Otto lectiones per la natività della Vergine (da un sermone attribuito a Bernardo) 68. ff. 145-147vcarmen tit. Otto lectiones per l'ottava (da un sermone attribuito a Bernardo)note Una mano più recente segnala a margine: dicitur in presentatione beate Marie virginis in secundo nocturno . 69. ff. 147v-148v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii pape et martyrisinc. Temporibus Decii Cesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. ubi hodie orationes eorum florent ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Cornelii papeCornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime quattro lectiones del giorno, completate dalle quattro di Cipriano numerate consecutivamente. 70. ff. 149-150 - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (cfr. BHL S 2037)
tit. Passio sancti Cypriani episcopi et martyrisinc. Tusco et Basso consulibus imperantibus Valeriano quater et Galieno ter consulibus - expl. passus est autem beatus Cyprianus martyr die octavodecimo kal. octobris sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note L'incipit presenta una forma mista tra questa voce e le varie registrate nella classe 2038. 71. ff. 150-152v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.tit. Passio sancti Mathei apostoli et evangelisteprol. inc. Quoniam Deo ita cura est de hominibus - expl. maiori morbo maiora genere medicine procuret inc. Erant itaque duo magi Zaroen et Arphaxat apud Ethiopes - expl. obtemperant cum reverentia iussionibus suis Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione del Mombritius II, p. 259 l. 30. 72. ff. 152v-155tit. Otto lectiones per la festività dell'arcangelo Michele (estratto da Isidoro sugli angeli) 73. ff. 155-157v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3870)
tit. Vita sancti Ieronimi presbyteri et doctorisinc. Plerosque nimirum illustrium viros - expl. ipsam vero integritatem adipisci nequaquam valet Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note È trascritta la prima metà della vita, con explicit corrispondente a PL 22,208. 74. ff. 157v-160 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107)
tit. Vita sancti Francisci confessorisinc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine - expl. sicut eum Spiritus Sanctus edocuit et ipse postmodum fratribus revelavit Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitadata liturgica 4 ottobre (non indicata)note La copia si arresta con la fine del cap. II par. 1 (periodo 5, a p. 787 dell'edizione nei Fontes Franciscani ). 75. ff. 160-162v - Petrus Diaconus, Casinensis monachus n. 1107/1110, m. 1159/1164 , Vita et passio sancti Placidi pseudo-Gordianus (= BHL 6859)
tit. Passio sancti Placidi martyris discipuli sanctissimi Benedicti et sotiorum eiusinc. Tempore quo Theodoricus augustus in seniori Roma - expl. de hiis qui Dei sunt sollicite ac diligenter instruxit Placidus sancti Benedicti discipulus cum soc. Messanae mart. : Passiodata liturgica 5 ottobre (non indicata)note La copia si limita al primo capitolo (cfr. per l'explicit AASS Oct. III, col. 119B). 76. ff. 162v-165 - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7188)
tit. Passio sancte Reparate virginisinc. Palestine igitur provincie Decio presidente convenerunt templorum pontifices - expl. suam Domino passionem commendaverunt et valedicentes discesserunt Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobre (non indicata) 77. ff. 165-167v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Homiliae in Hiezechihelem , estratto per la festività di S. Luca 78. ff. 167v-170 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
tit. Vita sancti Ylarionis monaciinc. Hilarion ortus vico Thabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. benedicentes Deo sancti deobsculati sunt manus Hilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata)note La copia termina con il par. 9.8 (p. 90 l. 32 dell'edizione Bastiaensen). 79. ff. 170v-173 - Drugo Sancti Miniatis abbas v. 1008-1024 , Passio sancti Miniatis martyris (= BHL 5967)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. Seviente per universum pene orbem rabie Deciana - expl. cum eo contendere qui condidit mundum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata) 80. ff. 173-175v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7749)
tit. Passio sanctorum apostolorum Symonis et Iudeinc. Symon Chananeus et Iudas zelothes appostoli Domini nostri Iusu Christi - expl. hoc ipsum conflictus vester inveniat an possint adorare deos nostros Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 536 ll. 10-11. 81. ff. 176-180vtit. Otto lectiones per Ognissanti (dal sermone Legimus ) 82. ff. 180v-184 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. a spiritibus immundis et variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et semper in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Theodori martyrisTheodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre (non indicata) 83. ff. 184-187v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita sancti Martini episcopi et confessorisinc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. ut qui sanctis iam ab omnibus habebatur potens etiam et vere apostolus haberetur Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note La copia si arresta alla fine del par. 7.7 (p. 268 dell'edizione Fontaine, p. 24 ll. 35-7 dell'edizione Smit). 84. ff. 187v-189v - Augustinus de Novis m. 1520 , Elucidarium christianarum religionum , vita di Frediano (= BHL S 3177 j)
tit. Vita sancti Fridiani episcopiinc. Beatus igitur Fridianus filius regis Ultolie sive Ybernie primogenitus - expl. et ut competebat eam gubernanti necessariis honorifice providerunt Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembre (non indicata) 85. ff. 189v-192v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginis et martyrisprol. inc. Dominus dicit in evangelio: Venite ad me - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. aut eternis gaudiis iustis afferetur Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Del prologo è riportata solo la citazione evangelica finale con una breve didascalia fittizia, accorpata alla narrazione (cfr. Mombritius I, p. 332 ll. 49-50). 86. ff. 192v-195v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis pape et martyrisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. religiosi etiam multi secuti sunt eum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata)note Il testo si chiude in corrispondenza dellla fine del par. XIX nell'edizione dei Patres Apostolici (p. 7 ll. 14-15); cfr. anche Mombritius I, p. 343 l. 54. 87. ff. 195v-198 - Passio sanctae Catharinae Alexandriae v. mart. [auctore pseudo Athanasio] (= BHL 1659)
tit. Passio sancte Katherine virginis et martyrisinc. Regnante igitur Maxentio cesare Maximiani augusti filio - expl. confusus iratu[[...]] precepitque illos ig[[...]]mari Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Il foglio ha subito l'asportazione di quasi tutta la metà esterna, con la perdita pressoché totale della colonna che concludeva il testo. Sotto è rimasto integro il colophon (riportato nella descrizione iniziale del manoscritto) che data la copia. 88. ff. 198v-204 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8631)
tit. [[...]]entiiinc. [[...]] nostris - expl. consecrati sunt unde sit nomen Domini benedictus in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Vincentii levite et martyrisVincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note La parte iniziale del testo è mutilata dallo strappo sopra descritto: restano visibili soltanto le ultime lettere della titolatura e frammenti dell'incipit . 89. ff. 204-206 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Moralia in Iob , estratto per la festività della Conversione di S. Paolo 90. ff. 206-208tit. Otto lectiones per la festività di S. Bernardo (da un'omelia attribuita a Giovanni Crisostomo) 91. ff. 208-210v - Dedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives (= BHL 5403)
tit. Miraculum qualiter inventum fuerit sertum sancte Marie ad Nivesinc. Tempore quo Liberius papa beati Petri sedem provida gubernatione regebat - expl. cuius quidem beneficia plenis effectibus in ipsa ecclesia exuberant cotidie, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei eiusque genetricis semperque virginis Marie et omnium sanctorum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Dedicatiodata liturgica 5 agosto (non indicata) 92. ff. 210v-211vtit. Otto lectiones per la natività di Maria (da un'omelia anonima)note Il foglio finale resta per buona parte vuoto. 93. ff. 212-215tit. Otto lectiones per l'ottava (da due sermoni attribuiti ad Agostino) 94. ff. 215-218v - Miraculum beatae virginis Mariae tit. In conceptione beatissime virginis Marie miraculum qualiter quidam abbas a periculo maris liberatus de celebrando festo conceptus ipsius per celestem nuntium fuerit edoctusinc. Tempore illo quo divine pietati placuit Anglicorum gentem de malis suis corrigere - expl. statuitque in Remensi cenobio idem festum solemniter celebrari et ipse quo advixit solemniter celebravit Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Miraculadata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo, non identificato, occupa le prime tre lectiones (f. 215r-v) di un ciclo di dodici; segue un sermone attribuito ad Agostino, suddiviso dalla quarta all'ottava (ff. 215v-217), quindi un'omelia attribuita ad Ambrogio per le ultime quattro (ff. 217v-218v). 95. ff. 219-221vtit. Dodici lectiones per la Visitazione (da un sermone attribuito ad Ambrogio e un'omelia attribuita a Beda) 96. ff. 221v-223 - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. tit. Passio sanctorum martyrum Proti et Hyacinthiinc. Igitur Philippo Alexandrine ecclesie presule martyrio gloriosissime coronato cum filia eius Eugenia - expl. passi sunt autem III idus septembris sub Valeriano et Gallieno principibus tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Proti et HyacinthiEugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime quattro lectiones del giorno, completate dalle quattro del successivo numerate dalla quinta all'ottava. Si tratta di una versione non attestata in BHL. La data, come sempre non espressa, è ricavabile dal confronto con le altre occorrenze del testo nelle raccolte qui censite. 97. f. 223r-v - Passio sancti Nemesii Romae mart. tit. Passio sancti Nemesii martyrisinc. Cum a sancto Stephano Romane urbis episcopo signa ac prodigia fierent - expl. iuxta locum ubi decollatus est digno cum honore sepelivit, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Nemesii martyrisNemesius et Lucilla Romae mart. : Passiodata liturgica 31 ottobre (non indicata)note La narrazione non coincide per dettato con il testo edito della passione di papa Stefano, cui appartiene l'episodio. Si indica la data del martirologio di Adone (mentre il Romano ricorda il santo anche al 25 agosto e all'8 dicembre). 98. ff. 224-225v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3236)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto ac Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens que Syriam invaserat victa est - expl. et cetera exibentem sancte karitatis officia Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno (non indicata)note L'explicit corrisponde, con una banale variante, all'edizione Mombritius I, p. 571 l. 20. 99. ff. 225v-228 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 154 (Orsola) (= BHL 8437)
tit. Passio sanctarum undecim milium virginuminc. Undecim milium virginum passio hoc ordine celebrata fuit - expl. recedentibus cunctis et paulo redeuntibus ipsum migrasse ad Dominum invenerunt tit. finale Explicit passio sanctarum undecim milium virginumUrsula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre (non indicata) 100. f. 228r-v - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis , mutila (= BHL 4862)
tit. Vita sancti Leonardi confessorisinc. Beatus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum - expl. servire Deo meo quam in sublimitate positus Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vitadata liturgica 6 novembre (non indicata)note Il testo rimane mutilo a causa della perdita di tre fogli: nella cartulazione risultano infatti mancanti i ff. 229-231, che dovevano concludere quest'unità. Il dettato non coincide pienamente con quello originale, ma sembra piuttosto una parafrasi: per senso l'explicit corrisponde alla fine del par. 3 (p. 397 ll. 15-6 dell'edizione nei MGH Scriptores rerum Merovingicarum III).
U.C. II, ff. 232-241 ; sec. XIV; orig. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam II. ff. 232-241v , mutilo Segmento di lezionariostruttura I testi sono suddivisi dall'origine in otto lectiones .note In principio (ff. 232-233) il copista distribuisce il testo su una sola colonna, passando invece a due dal f. 233v. Sopravvive un quinione di quella che doveva essere una raccolta più ampia, forse realizzata ad hoc come complemento della precedente, poiché non ripete ricorrenze già presenti in essa. 1. ff. 232-234v - Petrus de Natalibus n. 1330 ca., m. 1406 , Catalogus sanctorum et gestorum eorum , III 64 (Ignazio)tit. Passio sancti Ignatii episcopi et martyrisinc. Ignatius episcopus Antiochenus et martyr discipulus Iohannis evangeliste fuit qui tertius post beatum Petrum apostolum - expl. ubi de resurrectione Domini elegans perhibet testimonium Ignatius Antiochenus ep. mart. data liturgica 1 febbraio (non indicata)note Il testo è seguito (ff. 233v-234v) da un'omelia attribuita a Beda che completa il ciclo di lectiones con altre quattro, numerate dalla nona alla dodicesima. 2. ff. 234v-236v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885)
tit. Vita sancti Hilarii episcopiinc. Beatus Hilarius Pictavorum urbis episcopus regione Aquitanie oriundus fuit - expl. ubi Hilarius vim orationis ingessit: Tu autem Hilarius Pictavensis episcopus : Vitadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Il testo si interrompe quasi al termine del lib. I cap. 12 (= PL 9,192B o 88,446B). Vi è aggiunto solo l'inizio dell'invocazione a Dio che spesso chiudeva le letture dell'ufficio. 3. ff. 236v-238v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 132 (Giovanni Crisostomo) (= BHL 4379)
tit. Vita sancti Ioannis Chrysostomiinc. Iohannes cognominatus Chrysostomus Antiochenus filius Secundi - expl. maxima tibi premia contulerunt circa honorantem te ne sis ingratus Iohannes Chrysostomus : Vitadata liturgica 14 settembre (non indicata)note L'estratto si conclude con il periodo 40, p. 941 dell'edizione Maggioni. 4. ff. 238v-240 - Bernardus Guidonis n. 1261/1262, m. 31-12-1331 , Legenda sancti Thomae de Aquino ca. 1325; 2 recensiones, prima prolixior cum prooemio praemisso, secunda brevior sine prooemio , recensio brevior (= BHL 8155)
tit. Vita sancti Thome de Aquinoinc. Thomas sanctus Aquinas ordinisque predicatorum ac doctor egregius - expl. adulescentis opus doctissimo sene dignum Thomas Aquinas OP 1225-1274 : Vitadata liturgica 7 marzo (non indicata) 5. ff. 240-241v - Petrus de Natalibus n. 1330 ca., m. 1406 , Catalogus sanctorum et gestorum eorum , III 209 (Giuseppe)tit. Vita sancti Iosephi sponso Matris Dominiinc. Ioseph sanctissime domine nostre sponsus de civitate Bethleem oriundus - expl. antequam modo humanitatis debitum solverit expressum non habemus Ioseph sponsus B.V. Mariae data liturgica 19 marzo (non indicata)note Estratto che esclude poche frasi finali. Nelle ultime righe del f. 241v sopravvive la sola rubrica del testo che seguiva: Passio sancti Petri martyris Ordinis Predicatorum .
bibliografia
Santa Maria degli Angeli. Corali , 92
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 298
Leggendario per l'intero anno, di origine fiorentina
sec. XII secondo quarto; orig. Firenze; prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB
I. ff. 203 , acefalo e mutilo Leggendario (30 novembre - 28 ottobre)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Alcuni testi ricevono inoltre una successiva divisione marginale in lectiones . struttura Diverse mani corredano i testi di rimandi sia interni alla raccolta sia ad altri volumi liturgici, che dovevano essere disponibili ai lettori. Grazie a tale apparato, costituitosi prima della mutilazione finale, possiamo ricostruire almeno in parte la sezione perduta. In particolare, al termine della serie cronologica delle festività, che doveva concludersi con Giacomo Interciso, erano trascritti alcuni testi complementari nello spazio di un quaternione e di almeno parte se non tutto un altro (cfr. le note all'item 2, e passim): i miracoli di Nicola, le leggende di Biagio, Vittore, Eustachio, Eleuterio, la traslazione di Giacomo Maggiore. 1. ff. 1-2 - Passio sancti Andreae ap. , acefala (= BHL 428)
inc. -dus est ille utique metuendus qui finem non habet - inc. Martyrizatus est autem venerabilis Dei Andreas apostolus apud Achaiam in civitate Patras pridie kalendarum decembrium sub Egea proconsule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Il testo, acefalo a causa della caduta del bifolio esterno del primo fascicolo, ha inizio in corrispondenza di p. 106, ll. 7-8 del vol. I del Mombritius. Al consueto explicit si aggiunge la formula sul martirio. 2. ff. 2-6 (bis) - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Vita sancti Nicolai confessorisprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. Iesu Christi famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aytafala - expl. et aucti benedictione remearunt ad propria item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo, carissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesum Christum Dominum servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembrenote A causa della perdita sopra descritta, tra gli attuali ff. 6 e 7 vi è una lacuna (corrispondente nell'edizione di Mombritius, vol. II, al testo compreso tra p. 304, ll. 2-3 e p. 305, l. 43). Le parti sono distinte andando a capo come per i normali capitoli interni, e l'item IV è suddiviso come se l'incipit fosse Refero (...) (impaginazione che si riscontra in altri codici laurenziani). Il testo è diviso in sei lezioni. Una nota marginale di altra mano rimanda per tre miracoli del santo al penultimo quaternione, dopo la legenda di Giacomo Interciso. 3. ff. 6v (bis) - 10v - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Vita sancti Ambrosii confessoris et archiepiscopi Mediolanensisprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri a cunabulis que fuerat agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium fugisse supplicium Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre (non indicata)note Tra gli attuali ff. 8 e 9 si è perduto il bifolio centrale del fascicolo: la lacuna testuale è compresa tra p. 57, l. 29 e p. 60, l. 56 nel Mombritius, vol. I. 4. ff. 10v-11v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 h)
tit. Passio sancti Savini episcopiinc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. Martyrizatus est autem martyr Christi sanctus Savinus episcopus sub die septimo iduum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in omnia saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 5. ff. 11v-12v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9006)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. Beati Zenonis Veronensis presulis licet omnia miracula quibus claruerit idonei non inveniamur - expl. populum intellectui facta eius scripta fuerint que debeant recitari inc. Temporibus itaque Gallieni cum iste vir sanctus in civitate Verona sancta conversatione fulgeret - expl. quod tamen fulget in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembrenote Suddivisa in tre lezioni. 6. ff. 12v-15v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopiinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. debito honore et summa diligentia condiderunt Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembrenote Il testo si arresta un periodo prima dell'explicit registrato in BHL. 7. ff. 15v-16v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime Agathe fama crevisset - expl. ubi beneficia sanctitatis eius florent et nunc et semper et quousque iste mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembrenote Suddivisa in lectiones , con almeno cinque dei numeri marginali ancora visibili. 8. ff. 16v-21v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8138)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus dicitur, esset aput Cesaream apparuit ei Dominus Iesus - expl. Martyrizatus est autem beatus Thomas apostolus in Indie partibus duodecimo kal. ian., regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembrenote Divisa in nove lezioni. 9. ff. 21v-22 - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Passio sancti Felicisinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimentum in orationem perrexit ad Dominum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata)note Nella successione liturgica il testo risulta anticipato rispetto alla sua reale data, forse per una svista di copia: lo segnala il rubricatore stesso, che alla sede opportuna, appunto il 14 gennaio, rimanda più indietro (Hic debet legere vita sancti Felicis require retro ) prima di tracciare la titolatura della passione di Marcello. 10. f. 22r-v - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (= BHL S 4323 d)
tit. Vita sancti Iohannis evangelisteinc. Iohannes apostolus et evangelista filius Zebedei, frater Iacobi, virgo electus a Domino - expl. deorsum ad superiora pulvis ebulliat Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre 11. ff. 22v-25 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembrenote Il testo è copiato di seguito al precedente senza distinzione, come in altre occasioni; complessivamente sono divisi in sei lezioni. 12. ff. 25-38v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731 [claus.] - 7736 [transl.])
prol.tit. Natale sancti Silvestri papeprol. inc. Istoriographus noster Eusebius - expl. quod me accipere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum translatio inc. Sed quia omnipotenti Deo - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnante cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote Tra il I e il II libro (f. 30) si va a capo, mentre tutte le altre sezioni sono copiate di seguito (ff. 37v e 38). 13. ff. 38v-42v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
ep.ded.
tit. Vita sancti Hylarii Pictavis episcopusep. ded. inc. Domino sancto et meritis beatissimo patri Pascentio Fortunatus - expl. nunc de eius vita proponimus inc. Hylarius Pictavorum urbis episcopus - expl. et similia fieri virtute confessoris in futurum confidat miracula inc. Isitur Probianus cum dubio iam vite penderet in fine - expl. ut de te legere populum brevitatis stilus mulcet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Come avviene in tutte le altre copie qui censite, la fine della vita viene legata senza soluzione di continuità al prologo dei miracoli, che ne risulta abbreviato (cfr. il ms. Aed. 134, item 9). 14. ff. 42v-44v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 17 gennaionote La data è posticipata di un giorno, forse per una svista nel tracciare il numero (XVI per XVII kal. feb. ). Una diversa mano annota a margine VI idus augusti passio sancti Ciriaci in corrispondenza dell'inizio della sezione su quest'ultimo, e ne segna il termine. 15. ff. 44v-53 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaionote Di nuovo una glossa segnala dove cercare, all'interno della narrazione, la legenda Marci et Marcelliani , per mezzo di un segno a margine; si indicano analogamente il principio e la fine della sezione su Tiburzio. 16. ff. 53-55 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnesinc. Ambrosius servus Christi virginibus sacris - expl. valeat invenire. Passa est beatissima martira Agnes die XII kal. februarias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaionote Suddivisa in nove lezioni. 17. ff. 55-57 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonia probitatis inc. In illis diebus cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. cumulatius consecratus est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaionote Per la festa della conversione di s. Paolo si rimanda all'omeliario maggiore. 18. ff. 57-59 - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3296)
prol.tit. Vita sancti Geminiani episcopi et confessorisprol. inc. Post passionem Domini et sanctam eius resurrectionem - expl. mors sanctissima eius inc. Inter plurimos Dei famulos qui ad exemplum fidelium in hoc mundo fuerunt - expl. ut ad regnum post transitum huius vite perducat inter choros angelorum. Benedictus Deus in saecula saeculorum Geminianus Mutinensis episcopus : Vitadata liturgica 31 gennaionote La stessa mano che al f. 56v aveva apposto il rimando per Paolo, indica di nuovo di cercare Agnese nell'omeliario. 19. ff. 59-63v - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7684)
tit. Vita sancti Severi archiepiscopi et confessorisinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. quem si placet valet in oleum demutare Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraionote La mano responsabile delle note di rimando interno segnala che la leggenda di s. Biagio si trova alla fine del volume. 20. ff. 64-65v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 a)
tit. Passio sancte Agathe viriginisinc. Beatissime martyris Agathe que passa est in provincia Sicilie in urbe Catanensium sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendii sancte Agathe orationibus liberaret Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraionote A margine è segnalata la posizione di Ivenzio nella narrazione. 21. ff. 65v-69 - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7516-7517)
tit. Sancte Scolastice virginispars I inc. Lectio sancti evangelii, fratres carissimi - expl. ut sol in regno Patris Dei pars II, prol. inc. His breviter prelibatis, fratres carissimi - expl. et vestre caritati prebeat incrementum inc. Soror namque eius Scholastica nomine - expl. intra cum omnibus tibi creditis in gaudium Domini tui, prestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis fidelibus, qui vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraionote Le sue parti si succedono senza interruzione. 22. ff. 69-70v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini martyrisinc. Propheta loquitur ad Dominum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto per inmortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 23. ff. 70v-74 - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
prol.tit. Passio sanctorum Faustini et Iovitteprol. inc. Cum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum marciarum angelicis provectis manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et imperium, virtus et gloria in cuncta saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraionote Prologo indistinto dal testo. 24. ff. 74-76v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. Natale sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo 25. ff. 76v-80 - Petrus Neapolitanus subdiaconus fl. 940-970 , Passio sancti Georgii (= BHL 3393)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. Postquam Dominus et salvator noster sua sancta presentia et gloriosa incarnatione mundum visitare atque illuminare dignatus est - expl. migravit ad Dominum XXIII die mensis aprilis, qui inscribitur VIII kalendas maias, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 aprilenote La data è posticipata di un giorno, secondo l'uso settentrionale più volte riscontrato. 26. ff. 80-81 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 27. f. 81 - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passio sancti Vitalis martyrisinc. Sanctus Vitalis militans consulari Paulino cum fuisset cum eodem iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem beatus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 28. f. 81r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostoliprol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum festinatione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Divisa in tre lezioni. 29. f. 81v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobiinc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. tunc beatus Iacobus contra omnium Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Del testo sopravvivono solo le prime righe, dove rimane segnata una lezione numerata come quarta (a continuazione di quelle di Filippo), a causa della perdita del settimo foglio del quaternione; l'explicit corrisponde a Mombritius II p. 36, l. 16. 30. ff. 82-83v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. , acefala (cfr. BHL 266)
inc. perducit ad famulum tuum Hermen - expl. ideoque locus ipse haberet propitius sacerdotem usque in hodiernum diem. Sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio (non indicata)note L'incipit della parte sopravvissuta dopo la perdita sopra ricordata corrisponde a Mombritius I, p. 45 ll. 29-30; come più volte si rileva nei codici qui descritti, in sede finale il testo rispecchia solo in parte la voce BHL, ossia fino al periodo Severina uxor . 31. ff. 84-85v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. Sermo de inventione sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tertiodecimo regnante venerabili Dei magno cultore Constantino - expl. accipiant partem cum genitrice matre Domini Maria, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 32. ff. 85v-86v - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Sancti Michaelisprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 6 giugnonote Prologo indistinto dal testo. Il consueto glossatore avverte di cercare s. Vittore nell'ultimo foglio del volume. 33. ff. 86v-87v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sancti Gordianiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris divulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio 34. ff. 87v-89 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058)
prol.tit. Passio sancti Nerei et Achilleiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Primum itaque ad edificationem omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote L'ultima frase dell'explicit è erasa, benché ancora leggibile. 35. ff. 89-90 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Panchratiiinc. Temporibus Valeriani et Gallieni fuit vir quidam aput provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus martyr Panchratius sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Una diversa mano segnala a margine che Eustasio (cioè Eustachio) per il 13° dalle calende di giugno e Eleuterio per il 12° sono da ricercarsi alla fine del volume. 36. ff. 90-91v - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. (= BHL 1620 o 6955)
tit. Passio sanctorum Anastasii atque Proculiinc. Passio atque conversatio sancti Anastasii et undecim fratrum - expl. non longe ab urbe decapitati sunt Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passiodata liturgica 1 giugno 37. ff. 91v-93 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonarum iuniarum in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas, virtus et imperium per inmortalia saecula saeculorum Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 3 giugno 38. ff. 93-94v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Natale sanctorum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis horta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugnonote Il glossatore che già altrove annotava rinvii ad altri volumi liturgici rimanda agli Atti degli Apostoli, dove vi sarà un segno identificativo, per l'apostolo Barnaba. 39. ff. 94v-98v - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8714)
prol.tit. Passio sanctorum Viti et Modestiprol. inc. Magnitudinem Dei atque mansuetudinem veluti considerare nos proposuimus - expl. in martyre diabolum vicisse perpendit inc. Igitur beatus Vitus Lucania provincia ortus nobile stirpe progenitus - expl. atque eos prodigiis coruscare in terris largitur qui vivit et regnat perhenniter per omnia saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Il glossatore interno rimanda per Marco e Marcelliano, del 14° dalle calende di luglio, alla passione di Sebastiano (al cui interno lui stesso aveva rilevato la sezione loro dedicata). 40. ff. 98v-99 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum Gervasii et Protasiiprol. expl. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 19 giugnonote Il prologo è indistinto dal testo. 41. ff. 99-100 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Ostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 42. f. 100r-v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3239 / S 3238c)
tit. Item de triumpho eoruminc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia Constantia - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 43. ff. 100v-102v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliinc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Ostiensi miliario secundo, ubi prestantur beneficia orationum eorum assidue fideliter poscentibus, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 44. ff. 103-105v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6654-6649 [epil.])
epilogo
, additamentum addit. inc. Ego Marcellus discipulus domini mei Petri apostoli que vidi scripsi inc. Erat tunc temporis Rome Petrus et Paulus doctores Christianorum - expl. alter cruce alter gladio necati sunt epil. inc. Desertus igitur Nero non post multos tunc dies - expl. passi sunt sub die tertio kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 45. ff. 105v-110v - Linus papa pseudo , Martyrium beati Petri apostoli (= BHL 6664)
prol.tit. Vita vel actus sive passio beatissimi Petri apostoli principis fideliter edita a beato Lino Rome episcopo III kal. iul. passio sancti Petri apostoliprol. inc. Licet plurima de apostolicis signis - expl. sumamus exordium inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. ex omni parte confirmata est in nomine Dei Patris omnipotentis et in nomine Iesu Christi Filii eius Domini nostri et in sanctificatione Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium per infinita et inmortalia saecula saeculorum Petrus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno 46. ff. 110v-111 - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 , Carmina sacra et preces , carme 94 (Apostoli) (= BHL S 654 b)
tit. Item versus in laude sanctorum apostoloruminc. Spiritus alme veni perflando dindima nostra - expl. in celo merear te sine fine frui Apostoli et evangelistae : Versusdata liturgica 29 giugno (non indicata) 47. ff. 111-114 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permanserint sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti honor et gloria, virtus, imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 48. ff. 114-115 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 49. ff. 115-118 - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7332)
carmen tit. Passio sancti Romuliinc. Cum beatus Petrus apostolorum princeps ecclesiam sibi a Christo commissam cupiens augere - expl. quorum corpora Christiani colligentes cum aromatibus condientes simul ad radicem montis sepelierunt miliario minus ab urbe uno Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglionote La parte di titolatura con la data è di altra mano. 50. ff. 118-119 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum septem fratruminc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 51. ff. 119-122v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.tit. Item unde supra de eadem festivitateprol. inc. Sciendum est, dilectissimi fratres, quoniam de eximie Felicitatis martyrio - expl. in lucis perducere claritatem inc. A Cesare Augusto cuius in tempore Christus ad humanum redimendum genus verum ex virgine carnem assumpsit - expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referentes, ad laudem Iesu Christi qui cum Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 52. ff. 122v-123v - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensis erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sanctissimi martyres Nabor et Felix quarto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglionote Al termine si rimanda per Alessio e Maria Maddalena all'omeliario minore (definizione che forse voleva designare il ms. 230 dello stesso fondo). 53. ff. 123v-127 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenarisinc. In diebus Claudii Caesaris venit Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano Caesare die decimo kalendarum augustorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglionote Suddivisa in nove lectiones da una mano diversa, responsabile anche delle sporadiche lezioni delimitate in testi successivi. 54. ff. 127-128v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4056-4057)
prol.tit. Passio sancti Iacobi Christi fratris Iohannisprol. inc. Iacobus qui interpretatur supplantator - expl. in Achaia Marmarice natalis eius celebratur octava kal. aug. inc. Apostolus Domini nostri Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglionote Suddivisa in nove lezioni. Per la translatio si rimanda alla fine del volume. 55. ff. 129-130v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazari et Celsi martyruminc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 56. ff. 130v-131 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est Domino nostro Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria et potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 57. f. 131r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis episcopiinc. Fuit temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalis celebratur quarto kalendarum augusti ad laudem et gloriam nominis tui, Deus, usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 58. ff. 131v-132 - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Senneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio 59. ff. 132-133 - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Come abituale nei codici qui descritti, le due parti della stessa passio ciclica relative a Policronio e ad Abdon e Sennen sono trascritta senza soluzione di continuità sotto un'unica titolatura e la data liturgica propria dei secondi (mentre Policronio è venerato il 17 febbraio). Al termine il glossatore rimanda per Felicita e i suoi figli alla Bibbia, per Pietro in Vincoli agli Atti. 60. ff. 133-136v - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Sixtum episcopum nono kal. septembris Valeriano tertio et Gallieno secundo consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 61. ff. 136v-137v - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario] (= BHL 7858)
tit. Miraculum de inventione corporis sancti Stephani protomartyrisinc. Factum est autem cum esset reconditum corpus sancti Stephani protomartyris - expl. sanitates autem et virtutes facte sunt super infirmos in diebus illis, in gloriam Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 62. ff. 138-139 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sancti Sixti episcopi et martyrisinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. Sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cymiterio Pretextati sub die Yduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto 63. ff. 139v-140v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sanctissimi Donati episcopiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. sepulta sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agostonote Il testo è suddiviso in nove lezioni. Si rimanda per Ciriaco alla passione di Marcello, più indietro. Un altro glossatore rinvia per Romano alla passione di Lorenzo, con un segno identificativo. 64. ff. 140v-142v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] e 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentiiinc. Postquam beatus Sixtus urbis Romae episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. in praedio Cyriace vidue in agro Verano quarto iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agostonote Si rimanda all'omeliario minore per un episodio della leggenda. 65. f. 142v - Passio sancti Tiburtii Romae mart. [ex Actis sancti Sebastiani mart. excerpta] (= BHL p. 1198 n° 1)
tit. Passio sancti Tyburtii martyris requiretur in passione sancti Sebastiani. Eius principium tale estinc. Interea dum sanctus Gaius episcopus - expl. zecarius palatii Tiburtius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 agostonote Brevissimo estratto dalla passione di Sebastiano (cap. XIX = AASS Ian. II, p. 276), che come chiarisce la titolatura ha solo uno scopo di richiamo. La data indicata è posticipata di un giorno rispetto al Martirologio Geronimiano, che ricorda il santo l'11 agosto. 66. ff. 142v-143v - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Sanctus Ypolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. sicque coronam martyrii percipere meruerunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto 67. ff. 144-145v - Prudentius , Peristephanon , carme IX (passione di Cassiano) (= BHL 1625)
tit. Passio sancti Cassianiinc. Silla forum statuit Cornelius - expl. domum revertor, Cassianum predico Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto 68. ff. 145v-146 - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Item unde suprainc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata permeatis etiam iocunditatem commendans - expl. tandem pius Dominus martyris sui tormenta miseratus Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agostonote La frase finale è interrotta poco prima del consueto explicit . 69. ff. 146-147v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.tit. Passio sancti Bartholomeiprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscepit - expl. celebratur natalis eius VIIII kal. septembris inc. Indiae tres esse ab historiographis asseruntur - expl. perfectis plurimis bonis operibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agostonote A margine sono annotati i nomi propri e i fatti via via narrati. 70. ff. 147v-148 - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3321)
tit. Passio sancti Genesiiinc. Imperante Diocletiano erat per annos quattuor insecutio ecclesiarum - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octavo kal. septembris eodem Dioclitiano quarto consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto 71. ff. 148-149v - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (= BHL 276)
prol.tit. Passio sancti Alexandriprol. inc. Cum omnium beatorum Christi martyrum merito bella victricia atque insignes triumphos mentis devotione recolimus - expl. cum ad Christi gloriam eius pia certamina noverimus inc. Tempore itaque Maximiani Caesaris exardescente diabolo contra catholicam fidem facta est persecutio magna - expl. in quo loco semper Dominus meritis beati martyris exoratus ostendit prodigia et vota supplicum complet, qui vivit et regnat in Trinitate Deus per omnia saecula saeculorum Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passiodata liturgica 26 agosto 72. ff. 149v-154 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
prol.tit. Natale sancti Augustini episcopiinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africe civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus fuit - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivens et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto 73. ff. 154-156 - Passio sancti Terentiani Tudertini ep. mart. (= BHL 8003)
prol.tit. Passio sancti Terrentiani episcopi et martyrisprol. inc. Anno Cesaris Augusti quadragesimo secundo expletis secundum hebraicam veritatem ab initio mundi - expl. ad palmam martyrii taliter pervenit inc. Regnante Adriano imperatore in urbe Roma - expl. et multa ibidem miracula operantur usque in presentem diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat Deus in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Terentianus Tudertinus ep. mart. : Passiodata liturgica 1 settembre 74. ff. 156-158v - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (= BHL 572-573)
prol., carmen tit. Apud Appanuam natale sancti Antonini martyris qui passus est sub tempore Antonini imperatorispassio, prol. inc. Quecumque de sanctorum ac beatorum martyrum mirabilibus recitanda sunt - expl. cum adminiculis Domini despectivum flectimus articulum inc. Igitur reverentissimus puer Antoninus Appamie oppido extitit oriundus - expl. ab ipsius discipulis et aliis fidelibus Christianis est sepulture traditum, ipso disponente qui talem ac tantum martyribus suis prestat triumphum miracula inc. Denique cum idem beatissimus martyr Antoninus suum, ut supra taxatum est, pretiosum complevisset martyrium - expl. innumera prebet miracula devote presentibus et anima in celo suscepta cum ipso letatur in gloria, cuius regnum et potestas permanet in saecula saeculorum carmen inc. Germine conspicuo primis natalibus ortus - expl. rite triumphanti rutilis concessit in atris Antoninus Apamiis in Gallia martyr : Actadata liturgica 2 settembrenote La sezione sui miracoli segue indistintamente, dal f. 157v; il testo è accompagnato, al f. 158r-v, da un carme in 32 esametri di laudatio generica, adattabile a qualsiasi santo (= Walther n° 7186 o Chevalier n° 37668). 75. ff. 158v-159v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7469)
tit. Vita sancti Salvii confessorisinc. Licet sit studium historiarum seriem prosequi - expl. nam post dies viginti superius nominati obierunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 10 settembre 76. ff. 159v-164 - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. (= BHL 2666)
tit. Passio sanctorum Proti et Iacincti et Eugenieinc. Septimo consulatu suo Commodus imperator direxit Phylippum illustrissimum virum ad Egyptum - expl. quod nomen Domini nostri Iesu Christi et Spiritus Sancti in ipsis laudibus resonabant. Gloriam Patri et Filio et Spiritui Sancto et nunc et semper et in saecula saeculorum Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre 77. f. 164r-v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti ubi hodieque orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre 78. f. 165r-v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Passio sancti Cyprianiinc. Imperantibus Valeriano quater et Gallieno ter consulibus tertia kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem beatus Cyprianus martyr die octavodecimo kal. octubris sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Actadata liturgica 14 settembre 79. ff. 165v-166v - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo Constantinus Augustus contra Maxentium tyrannum properavit ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto omnipotenti Deo per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 80. ff. 166v-170v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine succurrunt inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopas - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus sermone hebreo scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Il prologo è indistinto dal testo, mentre si va a capo con l'epilogo. Si rimanda all'omeliario per lo stesso Matteo. 81. ff. 170v-173 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
tit. Passio sanctorum martyrum Mauritii, Exuperii, Candidi, Innocentii atque Victoris et sociorum eorum que facta est sub persecutoribus Diocletiano et Maximianoinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et infinita saeculorum saecula Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre 82. ff. 173-174v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabilis palmas venire contendat inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. in civitate Egea quinta kal. octubris, agente Lisio preside, imperatoribus Dioclitiano et Maximiano, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote Prologo indistinto dal testo. 83. ff. 174v-178 - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Natale sancti Hieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium virorum non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionis veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre 84. ff. 178-183 - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Vita sancti Remigii archiepiscopi Remensisvita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitatem - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum deferreretur ad sepulturam - expl. et pro universa sancta civitate Hierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice DCCCLII - expl. omisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus abundantissime claret - expl. cum omni gaudio celebremus diei solemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia eterne vite perpetua claritate Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Le diverse parti dell'opera sono distinte nel codice andando a capo, rispettivamente ai ff. 181, 182 e 182v. 85. f. 183r-v - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. Passio sancte Reparate virginisinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino octavo idus octubris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobrenote Divisa in tre lectiones . 86. ff. 183v-184v - Passio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (= BHL 2265)
tit. Passio sancti Domnini martyrisinc. Tempore Maximiani imperatoris facta est persecutio magna super Christianorum genus - expl. sanctus vero Domninus depositus est septimo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passiodata liturgica 9 ottobre 87. ff. 184v-187 - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2178)
tit. Passio sancti Dionisii martyrisinc. Post beatam et gloriosam resurrectionem Domini nostri Iesu Christi - expl. octavo idus octobris sub Domitiano imperatore apud Gallias Parasius civitatem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobre 88. ff. 187-189 - Laudatio sancti Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2187)
tit. Sermo in natali eiusdeminc. Sanctam atque gloriosam et omni veneratione colendam beatissimi patris nostri atque pastoris sanctissimi Dionisii - expl. beatorum patrum nostrorum martyrum precibus foveamur, ista ipso concedente aeterni Filio Patris, qui cum ipso et Spiritu Sancto vivit dominator et regnat nunc et per inmortalia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Laudatiodata liturgica 9 ottobre 89. ff. 189-190v - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calixti papeinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum est in eadem civitate sub die XIV kal. novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre 90. ff. 190v-192v - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiocensis - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobrenote Sicuramente una svista di copia è l'indicazione della data come XV kal. oct. , invece di nov. . Divisa in nove lectiones . 91. ff. 192v-196v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Natale sanctorum Chrisanti et Darieprol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit pervenire - expl. omnibus qui in Christo credituri sunt profuturum inc. Polemius vir illustrissimus Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et gloria perpetue corone suscepit Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobrenote Mentre la data doveva in origine essere quella abituale, la titolatura è corretta per rasura in modo da trasformarsi in kal. dec. , che è invece la data esatta per i santi della passione seguente anepigrafa (distinta solo andando a capo); spesso i due gruppi di santi sono accostati nei manoscritti, come si riscontra in più occasioni anche nei laurenziani qui censiti. 92. ff. 196v-198 - Passio et translatio sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL S 2164 a)
prol.prol. inc. Gloriosissimorum martyrum triumphos venerari pie devotionis est - expl. ad laudem ipsius preconari laudabile est inc. Eo itaque tempore quo beatus Stephanus Romane preerat ecclesie - expl. ut celica gaudia eorum suffragiis cum supernis civibus percipere mereantur, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Passio + translatiodata liturgica 1 dicembrenote Il testo va a capo rispetto al precedente, ma privo di una titolatura propria (per la data, vedi sopra). 93. ff. 198-199 - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
tit. Passio sancti Miniatisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. reconditum corpus eius octava kal. novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor, laus et virtus et potestas et imperium in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata)note La datazione è stata aggiunta dall'altra mano, che attribuisce il testo al 24 settembre: ma potrebbe trattarsi di una svista, VIII kal. oct. per nov. , che corrisponderebbe invece alla data normale. Suddivisa in nove lezioni. 94. ff. 199-201v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. , mutila (= BHL 7750)
tit. Passio sanctorum apostolorum Simonis et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi, cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. prodere non decet. Post hec autem contigit dum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobrenote Il testo rimane mutilo a causa della perdita del resto del leggendario: l'explicit corrisponde all'edizione Mombritius II, p. 538 ll. 17-18. Rimangono otto dei numeri marginali delle lezioni nelle quali fu suddiviso.
bibliografia
Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xv; Baroffio, Codici liturgici vallombrosani , 575; Berg, Studies , 252-3; Castaldi, Nuovi testimoni , 112-3; Del Furia, Supplementum BML , III , 103-13r; Frioli, Vallombrosa , 545 (n. 125)
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 300
Leggendario per l'intero anno, originario dell'Emilia-Romagna
orig. Firenze; prov. Sant' Ellero (Firenze), S. Ellero, abbazia CVUOSB; Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB Il leggendario, di origine emiliano-romagnola come evidenziano progetto agiografico e decorazione, era in area fiorentina fin dal Duecento. Una nota nel margine superiore del f. 1 ricorda infatti una transazione economica che lo ha per oggetto da parte di persone di tale area: Domnus Vanni monachus et [[presbyter]] sancti Iohannis evangeliste mutuavit super hoc libro solidos LX florenos X quem accepit a ser Manecto notario Florentino Martini de Conio et hoc fuit in presentia fratris Iacobi et fratris Iohannis . S. Martino di Quona - se questo è il luogo menzionato - era una parrocchia soggetta dal 1220 al giurispatronato del monastero di S. Ellero in Alfiano, a sua volta legato a Vallombrosa dal 1268; confermerebbe tale ricostruzione il fatto che proprio a Vallombrosa si trovava il manoscritto.
I. ff. 370 Leggendario (11 novembre - 8 novembre)ordinamento Per circulum anni note All'interno del leggendario è inserita una più recente unità codicologica, contenente la passione di Margherita. Caratteristica della raccolta è l'aggiunta in chiusura di molti dei testi della formula sul martirio Martyrizatus/a/i est/sunt... , anche laddove non abitualmente presente nella tradizione manoscritta. U.C. I, ff. 1-273 e 278-370 1. ff. 1-11 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martini episcopi et confessorisprol. inc. Igitur sancti Martini vitam scribere exordiar - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabaria civitate Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il prologo ha inizio dal par. 7 (= ed. Fontaine, p. 252; ed. Smit, p. 8 l. 32).2. ff. 11-12 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
tit. De obitu sancti Martiniinc. Martinus obitum suum igitur longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata) 3. ff. 12-13 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619-5620)
pars I inc. Archadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Deductoque ad ecclesiam Turonicam - expl. anni CCCCXII computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Le due parti non sono distinte; la seconda presenta un dettato abbreviato, comune ai lezionari Aed. 147 e Mugellano 15. 4. f. 13r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
tit. Item miraculum de transitu eiusdem - Item aliud miraculum Ambrosii de eodemitem II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus hystoriam explicare Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Le due parti sono dotate di rispettive titolature. 5. ff. 13v-15 - Sulpicius Severus , Epistola I ad Eusebium (= BHL 5611)
tit. Epistola Supplicii Severi ad Eusebium presbyteruminc. Hesterna die cum ad me plerique monachi venissent - expl. temptatum quidem illo Martinum periculo sed probatum Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata) 6. ff. 15-16 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Vita sancti Britii episcopiinc. Igitur post excessum beati Martini Turonice civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sinceritatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Sancto Spiritu in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 7. ff. 16-21 - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (= BHL 572-573 - BHL S 576 d)
prol., additamentum tit. Passio sancti Antonini martyrispassio, prol. inc. Quecumque de sanctorum ac beatissimorum martyrum mirabilibus recitanda sunt - expl. cum amminiculatione Domini despectivum flectimus articulum inc. Igitur reverentissimus puer Antoninus Appamie oppido extitit oriundus - expl. qui talem ac tantum martyribus suis prestat triumphum miracula inc. Denique cum ibidem beatissimus martyr Antoninus suum, ut supra taxatum est, pretiosum complevisset martyrium - expl. innumera prebet miracula devote presentibus et anima in celo suscepta cum Christo letatur in gloria, cuius regnum et potestas permanet in saecula saeculorum addit., prol. inc. Quoniam quidem vestre karitati miraculorum gesta gloriosissimi martyris Antonini - expl. magnificemus ergo Dominum nostrum Iesum Christum salvatorem ac recuperatorem omnium, qui cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus in Trinitate vivit et regnat per cuncta saecula Antoninus Apamiis in Gallia martyr : Actadata liturgica 13 novembre (non indicata)note La sezione sui miracoli è distinta andando a capo, al f. 18v; dal f. 20 la segue senza alcuna interruzione l'aggiunta in forma omiletica. La data cui il testo doveva essere destinato è intuibile dall'accostamento con la seguente inventio dell'omonimo santo piacentino (ricordata appunto il 13 novembre, data perfettamente coerente con la successione liturgica della raccolta): la formulazione delle rispettive titolature lascia pensare che i due testi si considerassero riferiti alla stessa persona. 8. ff. 21-22 - Inventio corporis sancti Antonini Placentiae mart. (= BHL 580)
tit. Miraculum sancti Antonini martyrisinc. Igitur cum beatissimus urbis Placentine Savinus episcopus - expl. gesta sunt autem hec die idus novembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Antoninus Placentiae martyr : Inventiodata liturgica 13 novembre (non indicata) 9. ff. 22-29 - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Cecilie usque in hodiernum diem claus. inc. Martyrizata est autem beatissima Cecilia sub die X kal. decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dalla narrazione. Il testo è suddiviso in nove lectiones . 10. ff. 29-32v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis episcopi et martyrisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. martyrizatus est autem venerabilis Dei Clemens episcopus Rome in civitate Cersone provincia Litie die nono kal. decembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata) 11. ff. 33-34 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
tit. Miraculum sancti Clementisprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tum incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo dilecti fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre (non indicata) 12. ff. 34-37 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2316 b)
tit. Vita de septem dormientiuminc. In tempore illo regnabat Decius imperator et descendit in civitatem Constantineam - expl. glorificans Deum propter miraculum quod viderat. Gratia enim et misericordia Patris et Filii et Spiritus Sancti cum omnibus fidelibus suis confitentibus Trinitatem et credentibus resurrectionem mortuorum per cuncta saecula saeculorum Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passionote Non essendovi un riscontro per una data compatibile con questa posizione nella raccolta tra le molte varianti riscontrate nei codici, si rinuncia a proporne una. 13. f. 37r-v - Passio sancti Chrysogoni Aquileiae mart.
epilogo
tit. Passio sancti Grisogoni martyrisinc. In illis diebus cum Dioclitianus in Aquilensi civitate esset positus - expl. sanctus Zoilus perrexit ad Dominum. Decollatus est sanctus Grisogonus die octavo kalendarum decembrium sub Dioclitiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Chrysogonus Aquileiae mart. : Passiodata liturgica 24 novembrenote Versione non registrata in BHL. 14. ff. 37v-42 - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Vita vel acta beati Prosperiprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, sanctorum omnium solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembre (non indicata) 15. ff. 42-46v - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
tit. Passio sancti Iacobi Intercisiinc. Temporibus Hisdegerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Aulape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie suis tribuit martyribus, cui est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit vita sancti Iacobi IntercisiIacobus Intercisus in Perside mart. : Passiodata liturgica 27 novembre 16. ff. 46v-51 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL S 427 t [laudatio] - BHL 428)
prol.tit. Passio Andree apostolilaudatio inc. Andreas qui interpretatur virilis - expl. occubuit pridie kalendarum decembrium prol. inc. Passionem sancti Andree apostoli quam nostris oculis vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. Martyrizatus est venerabilis Dei Andreas apostolus apud Achaiam in civitate Patras pridie kalendarum decembrium sub Egea proconsule, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti, mentre viene definito prologo l'estratto iniziale dal Breviarium apostolorum . 17. ff. 51-54v - Agnellus qui et Andreas Ravennas presbyter n. 800/805, m. post 846 , Liber pontificalis ecclesiae Ravennatis , vita di Pietro Crisologo (= BHL 6770)
tit. Vita sancti Petri Ravennatis archipresulisinc. Petrus XXV pulcher adspectu delectabilis forma - expl. ibidem sanctum corpus receptum est et permanet usque in hunc diem Petrus II Ravennas epicopus, Chrysologus dictus m. ca. 450 : Vitadata liturgica 4 dicembre (non indicata) 18. ff. 54v-57 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 917 g)
tit. Passio sancte Barbare virginis et martyrisinc. In diebus illis sub imperatore Maximiano preside autem Martiano erat quidem vir magnus nomine Dioscuro - expl. martyrizata est autem beatissima Christi Barbara sub imperatore Maximiano agente Martiano preside in civitate Nicomedia die IIII mensis decembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata) 19. ff. 57-68v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Acta sancti Nicholai episcopiprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantur illos homines Iesu Christi Domini nostri famulos remisit ad propria item III inc. Preterea in Frigie partibus quedam gens cognomine Artacifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note La copia segna andando a capo il passaggio fra le prime tre parti (rispettivamente ai ff. 63v e 68), mentre non distingue l'ultima (f. 68v). 20. ff. 68v-70v - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6151-6152-6153-6154-6155-6156)
item XXI inc. Quodam itaque tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Ciparsus item XXII inc. Rursum alio tempore alia mulier de vico Necapoleos item XXIII inc. Venit quidam homo ad sanctam Sion item XXIV inc. Nec multo post quidam item XXV inc. Cum igitur his miraculis ac multis virtutibus beatissimus floreret Nicolaus - expl. qui in sanctis suis semper est mirabilis item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini Nicolaus mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sanctissimo et beatissimo patre nostro patriarcha nostro Macario pars II inc. Positum est sacratissimum corpus eius - expl. usque ad tempora Iustiniani imperatoris Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Rimane vuota la riga destinata alla titolatura; sono distinte andando a capo le prime tre sezioni, mentre si susseguono ininterrottamente le altre. 21. ff. 70v-72 - Narrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6164-6165)
epilogo
inc. Cum de Africe partibus Uuandalorum exercitus applicuisset - expl. glorificantes Dominum et sanctum eius Nicolaum epil. inc. Hec fuit prima occasio qua apud Africanas regiones beatus est agnitus Nicolaus - expl. apud ipsum mundi conditorem intercessorem habeant, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Il testo è distinto dal precedente solo andando a capo; allo stesso modo è separato l'epilogo. 22. ff. 72-74v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 h [inc.] - BHL 7451 [expl.])
tit. Passio sancti Savini episcopi et martyrisinc. Maximianus augustus iussit ut in capitolium urbis Rome omnes convenirent - expl. martyrizatus est martyr Christi sanctus Sabinus episcopus sub die septimo iduum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 23. ff. 74v-86 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Vita vel acta venerabilis patris Ambrosii Mediolanensis episcopiprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri a cunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre (non indicata) 24. ff. 86-88v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9002)
prol.tit. Acta sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Italie in civitate Verona que beati Zenonis acta claruerunt - expl. audiant populi omnes mirabilia eius inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte oppidi Veronensis - expl. quod tamen fulget in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre (non indicata) 25. ff. 88v-94v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopiinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. quique paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre (non indicata) 26. ff. 94v-96v - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL 2696)
tit. Passio sancte Eulalie martyrisinc. In Barcillona civitate provincie Yspanie sub Datiano preside seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. celebratur ergo dies natalis dies eius in Barcilona civitate die tertio idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. data liturgica 10 dicembre (non indicata) 27. ff. 96v-98 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginis et martyrisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime Agathe fama crevisset - expl. in qua eius orationes florent et nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 28. ff. 98-103v - Passio sancti Thomae ap. (cfr. BHL S 8143 d - 8138 b)
prol.tit. Passio sancti Thomei apostoliprol. inc. Thomas dicitur Didimus hoc est Christo similis - expl. cuius natalis celebratur XII kal. ian. inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. ad apostoli gaudia pervenire. Matyrizatus est beatissimus Thomas in Indie provincia XII kalendarum ianuariarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata)note Il prologo e il testo si avvicinano molto alle due voci indicate, pur non coincidendo interamente. 29. ff. 103v-113vtit. Tre sermoni per Natale e S. Stefano 30. ff. 113v-115 - Augustinus Aurelius , De civitate Dei , XXII 8-9 (miracoli di Stefano) (= BHL S 7867 a)
tit. Miracula sancti Stephani in tempore augustiinc. Ad aquas Tibilitanas episcopo afferente Proiecto martyris gloriosissimi Stephani memoriam veniebat - expl. ut in his miraculis tanta ista potentia sequeretur Stephanus diac. protomart. : Miraculadata liturgica 26 dicembre (non indicata)note Come segnala il titolo stesso, si tratta del testo normalmente associato alla ricorrenza dell'inventio , il 3 agosto. 31. ff. 115-119 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Mellitus servus Christi episcopus Laudocie universis ecclesiis catholicorum in Domino eternam salutem - expl. de hac luce qualiter migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consequantur effectum, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 32. ff. 119-120vtit. Tre sermoni per la festività degl'Innocenti 33. ff. 120v-136v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731-7732 [claus.] - 7733 [item VI a] - 7735 [item VII] - 7736 [transl.])
prol.tit. Vita sancti Silvestri episcopi urbis Romeprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accepit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cymiterio Priscille via Salarie ab urbe miliario tertio pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Et nunc usque sancta membra illius quiescentia virtutibus florent - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnante cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum item VI a inc. Post hec Constantinus habuit bellum Scitarum - expl. que greco sermone dicitur Constantinopolim usque in hodiernum diem item VII inc. Perrexit autem Helena ad Iherosolymam - expl. translationis nostre finem imponat translatio inc. Sed quia omnipotenti Deo toto herentes conamine - expl. beatitudinem precamur sanctissime pater Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Tutti i passaggi tra le diverse parti sono segnati da un a capo (rispettivamente ai ff. 126v, 135, 135v, di nuovo 135v, 136, 136v). 34. ff. 136v-140 - Vita sancti Barbatiani Ravennae presb. (= BHL 972)
prol.tit. Acta et vita sancti Barbatiani confessorisprol. inc. Iustum quidem arbitror miraculorum narrationem aggressus - expl. que subsequendi dicenda sunt inc. Quam ob rem cum Zosimus papa urbis Rome iussu Dei sue vite cessasset episcopatum - expl. quod se Domino voverant esse adimpleturi ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre regnat in celis in unitate Spiritus Sancti modo et semper et per omnia saecula Deo gratias Barbatianus Ravennae presbyter saec. V : Vitadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 35. ff. 140-141 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5234)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus redit de partibus Africe ad urbem Romam - expl. non longe ab urbe Roma miliario tertio requievit in pace Domini nostri Iesu Christi Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata) 36. ff. 141-143v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marci, Marthe, Audifax et Abbacuminc. Temporibus Claudii cesaris venit quidam vir Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 37. ff. 143v-154 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium civis - expl. insidiabantur itaque infideles infidelibus et iniquo furore Christianum non poterant nec nomen audire Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata)note La copia si interrompe a non grande distanza dalla fine del lungo testo, in corrispondenza di Mombritius II, p. 474 ll. 41-42. 38. ff. 154-155v - Passio sanctae Bibianae seu Vivianae v. et soc. Romae mart. [auctore Donato subdiac.?] (= BHL 1322)
tit. Passio sancti Fabiani martyrisinc. Ortu Iuliani imperatoris impiissimi persecutoris cruciati sunt in diversis provinciis iussu eius multa milia martyrum - expl. qui etiam cum presbiteris et diaconibus in eodem loco Domino Iesu Christo sacrificium offerebat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bibiana seu Viviana virgo, Dafrosa, Flavianus, Faustus, Pigmenius et soc. Romae martyres data liturgica 20 gennaio (non indicata)note La santa è ricordata il 2 dicembre, ma evidentemente la figura che interessava era Fabiano, normalmente associato a Sebastiano. 39. ff. 155v-157 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio beate Agnes virginis et martyrisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. victorie palmam acquirunt. Martyrizata est autem karissima Dei Agnes virgo apud urbem Romam die XII kalendarum februariarum sub Simphronio prefecto, regnante Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Come al n° 156 a del Supplemento è aggiunta una clausola sul martirio, senza però che sia omessa la frase precedente. 40. ff. 157-159v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam beatissimi Vincentii martyris - expl. et gaudium fidelibus perpetuum perseveret inc. Cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. cumulatius consecratus sit, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note L'explicit del preambolo, differente da quello abituale, si riscontra anche nel ms. Edili 133. 41. ff. 159v-161tit. Due sermoni per la ricorrenza della conversione di Paolo U.C. I, ff. 1-273 e 278-370 42. ff. 161-166 - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7683)
tit. Vita sancti Severi archipresulis Ravenneinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. et in eterne Iherusalem municipia perpetuo gratulandum introduxit qui vivit et regnat in Trinitatis nomine unitatisque numine in saecula sempiterna Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraio (non indicata)43. ff. 166-170v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1379)
tit. Passio beati Blasii episcopi et martyrisinc. Cum Romani imperii Diocletianus gubernaret abenas - expl. ob cuius dilectionem nos illos devotissime veneramur, cuius est cum Patre ac cum Flamine Sancto par gloria eadem maiestas una deitas una potestas equa virtus una omnipotentia nunc et semper et per immortalia saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata)note Come in altre copie qui censite, la prima parte del testo è isolata come prologo (fino alle parole sollerti ingenio enucleare curemus , con cui si chiude il par. 5 in AASS Feb. I, col. 349E). 44. ff. 170v-172v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 a)
tit. Passionis sancte Agatheinc. Beatissime martyris que passa est in provincia Sicilie in urbe Cathanensium sub Decio imperatore - expl. Martyrizata est autem venerabilis Dei Agathe die nonarum februariarum sub Decio imperatore agente Quintiano consulare, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraionote All'explicit consueto si aggiunge una clausola sul martirio. 45. ff. 172v-174v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini episcopi et martyrisinc. Propheta loquitur ad Dominum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto per inmortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 46. ff. 174v-175vtit. Due sermoni per la festa della Cattedra di Pietro 47. ff. 175v-180vtit. Tre sermoni per la ricorrenza di Mattia (il secondo attribuito ad Agostino, il terzo ad Ambrogio) 48. ff. 180v-184v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. In natale sancti Gregoriiinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hoc etiam ipse promereri epil. inc. Hec breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sunt - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note L'epilogo non è distinto dal resto del testo. 49. ff. 184v-192 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita beati Benedicti abatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. nunc usque si petentium fides exigat miraculis coruscat Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzonote È omesso il cap. 38, che conclude la vita. 50. ff. 192-194 - Passio sanctorum Valeriani, Tiburtii et Maximi Romae mart. (= BHL 8484)
tit. Passio sanctorum Tiburtii et Valeriani et Maximiinc. Cum beatus Tiburtius per predicationem beatissime Cecilie in Dominum Iesum Christum credidisset - expl. Martyrizati sunt autem martyres Christi Tiburtius et Valerianus XVIIII kal. madii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Valerianus sponsus sanctae Caeciliae, Tiburtius et Maximus Romae mart. : Passiodata liturgica 14 aprile 51. ff. 194-196v - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (cfr. BHL S 3362 z)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. In diebus illis erat quidam tribunus nomine Georgius de provincia Capadociae - expl. perrexit ad Dominum pro cuius amore martyrizatus est VIIII kal. madii sub Datiano preside, regnante vero Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 aprilenote L'explicit non corrisponde alla voce indicata. 52. ff. 196v-198 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem decimosexto, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 53. ff. 198-199 - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passione sancti Vitalis martyrisinc. Sanctus Vitalis militans consulariano dum fuisset cum Paulino iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem beatissimus Dei martyr Vitalis in civitate Ravennantium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 54. f. 199r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6815)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostolilaudatio inc. Philyppus qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalicium kalendas maii celebratur inc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensum salvatoris - expl. ibique iuxta templum humatus; eius natalicium kalendas maii et ordinatio VI kalendas iunii Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 55. ff. 199v-201 - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4096)
tit. Passio eiusdeminc. Apostolus Iacobus qui dicebatur frater Domini qui est Iustus cognominatur - expl. martyrizatus est autem beatus Iacobus apostolus kalendas madii, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 56. ff. 201-205 - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Passio sanctorum martyrum Alexandri, Eventi et Theodoliinc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse haberet proprius sacerdotem usque in hodiernum diem; sanctorum autem appostolorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio 57. ff. 205-209v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4169 d)
additamentum tit. Inventio sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tricesimo tertio regnante venerabili Dei cultore Constantino - expl. in qua inventa est sancta Crux Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum addit. inc. Beata autem Helena regina cum implevisset omne desiderium suum - expl. vel etiam in temporibus regni eius, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggionote La narrazione principale si conclude come nella voce indicata, ed è seguita (da f. 209) da un'aggiunta che non si lascia invece identificare. 58. ff. 209v-214 - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (cfr. BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonis martyrisinc. Regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Nicomedia multos Christianos persequebatur Maximianus - expl. Martyrizatus est autem beatissimus Dei martyr Pantaleymon sub die tertio nonas maias in civitate Nicomedia sub Maximiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pantaleon Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 5 maggionote Nessuna voce BHL corrisponde pienamente al testo, per cui si indica solo quella che appare più vicina; la stessa versione si trova anche nel ms. 303 dello stesso fondo. La data non è tra quelle abituali. 59. ff. 214v-219v - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL S 1748 a)
tit. Passio sancte Christine virginis et martyrisinc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. Completum vero est martyrium eius VI idus maii die quinta feria intro civitatem, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio 60. ff. 219v-222 - Passio sancti Quiriaci Hierosolymis ep. mart. tit. Passio Iude qui vocatur Cyriacusinc. Cum autem defunctus esset beatissimus imperator Constantinus suscepit imperium - expl. martyrizatus est autem sanctus Cyriacus epicopus sub Iuliano tyranno die sabato V idus maiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Quiriacus (Iudas) Hierosolymis episcopus et martyr : Passiodata liturgica 4 maggionote Il testo non si lascia identificare con alcuna voce BHL; dal punto di vista del contenuto, gli estremi sono accostabili al n° 7025 d del Supplemento. 61. ff. 222-223 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Pancratii martyrisinc. Temporibus Valeriani et Galieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus Panchratius die IIII iduum maiarum sub Valeriano et Galieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 62. ff. 223-226v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achileiprol. inc. Nisi custodia catholicorum securitatis sue sompno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque ad edificationem omnium quorum est studium placenti Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Ad hec rescripta sunt hec rescr. inc. Marcellus servus Christi sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque intimabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 63. ff. 226v-227 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
inc. Petronilla itaque bene nosti voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo va a capo rispetto al precedente, parte della stessa passio ciclica, ed è come sempre seguito senza distinzione dalla sezione su Nicomede. 64. f. 227 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nichodemus presbyter in speculis positus est occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 65. f. 227r-v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
inc. Eutiches, Victorinus et Maurus servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IIII idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Di nuovo, il passaggio è segnato solo da un a capo. 66. ff. 227v-228 - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. (= BHL 6064)
inc. Accepta hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. in qua prestantur beneficia Dei ad gloriam nominis sui usque in hodiernum diem Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo segue il precedente senza distinzione. 67. f. 228r-v - Passio sanctae Domitillae (= BHL 2257)
inc. Factum est autem postquam omnes sanctos tulit a solatio Domitille Aurelianus - expl. quarum corpora sanctus Cesarius in sarcophago novo simul condiens in profundo terre infodiens sepelivit Domitilla (Flavia) : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo è distinto dal precedente solo andando a capo. 68. ff. 229-231 - Vita sancti Hilari Galeatensis abb. (= BHL 3913)
tit. Vita sancti Illari monachi et heremiteinc. Temporibus quibus Roma consulibus gubernabatur - expl. et quantum attingere potui scripsi, per Domini nostri Iesu Christi misericordiam qui vivit et regnat nunc et semper et per omnia saecula saeculorum Hilarus Galeatensis abb. : Vitadata liturgica 15 maggio 69. f. 231r-v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL S 6640 m)
tit. Vita sancte Petronille virginisinc. Temporibus Neronis imperatoris augusti cum beatus Petrus princeps apostolorum - expl. foris muro urbis Rome sub die XXX primo mensis madii, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggio 70. ff. 231v-233v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Petri et Marcelliniinc. Benignitas et humanitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobat eos quos precessit - expl. martyrizati sunt autem sancti Christi martyres Petrus et Marcellinus apud urbem Romam die quarto nonas iunias sub iudice Sereno, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 71. ff. 233v-236v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 72. ff. 236v-238 - Vita sancti Barnabae ap. (= BHL 984-983)
prol.tit. Vita sancti Barnabe apostoliprol. inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophetie vel filius consolationis - expl. cuius festivitas celebratur tertio idus iunii inc. Iohannes igitur qui et Marcus - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vitadata liturgica 11 giugno (non indicata) 73. ff. 238-239v - Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianillae (= BHL 1547)
tit. Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianilleinc. Servus Christi Ambrosius episcopus Christum verum Dominum colentibus - expl. imperantibus Diocletiano et Maximiano agente Sisinnio comite et Dulcitio preside, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cantius, Cantianus et Cantianilla Aquileiae martyres : Passiodata liturgica 14 giugno 74. ff. 239v-242 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (cfr. BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Lucania temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum multas virtutes operabatur sanctus Vitus - expl. martyrizatus est autem sanctus Vitus die XVII kal. iuliarum sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et imperium nunc et semper et in omnia saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Il testo presenta differenze rispetto agli estremi della voce indicata, ma appartiene al complesso di varianti di quella versione. 75. ff. 242v-243v - Passio sanctorum Nicandri, Marciani et soc. Atinae et Venafri mart. (= BHL 6073 [inc.] e BHL S 6072 c [expl.])
tit. Passio sanctorum martyrum Nicandri et Martianiinc. Beati martyres seculum relinquentes - expl. martyrizati sunt autem beatissimi martyres Christi Nicander et Martianus die XV kal. iuliarum sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nicander, Marcianus et soc. Atinae et Venafri in Campania mart. : Passiodata liturgica 17 giugno 76. ff. 243v-244v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol., additamentum tit. Passio sanctorum martyrum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum addit. inc. Martyrizati sunt autem beatissimi martyres Gervasius et Protasius in Mediolanensium civitate sub die tertiodecimo kal. iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugnonote Prologo indistinto dal testo. Al consueto explicit si aggiunge la formula sul martirio. 77. ff. 244v-245v - Passio sancti Iuliani mart. Arimini cultus (= BHL 4538)
tit. Passio sancti Iuliani martyrisinc. In Flaviade civitate cum esset persecutio Christianorum sub Decio - expl. acta sunt autem hec circa sanctum Dei martyrem Iulianum in Flaviade civitate sub die decimo kal. iul. sub Decio imperatore agente Marciano consulare, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Iulianus cultus Arimini martyr : Passiodata liturgica 22 giugno 78. ff. 245v-250 - Anastasius Bibliothecarius n. 800/817, m. 879 ca. , Passio sanctorum MCCCCLXXX martyrum translatio ex graeco; una cum epistola praefatoria ad Petrum episcopum (= BHL 20)
prol., ep.ded.
tit. Passio sanctorum multorum martyrumep. ded. inc. Petro egregio sancte Saviniensis ecclesie episcopo - expl. ac pro nobis orare dignetur prol. inc. Salvatore nostro igitur Iesu Christo Domino - expl. narratio passionis eorumdem inc. Adrianus et Antoninus cum imperii Romani gubernarent habenas - expl. qui ita suos assidue provehit Acacius primicerius et soc. 10000 crucifixi in monte Ararath : Passiodata liturgica 22 giugnonote Solo l'epistola è distinta, mentre il prologo e la narrazione si susseguono senza stacco. 79. ff. 250-254tit. Quattro sermoni per la natività del Battista 80. ff. 254-255v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3237 b)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino augusto Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cui statim basilicam sui nominis construxerunt in qua exhuberant beneficia martyris ex eo et nunc usque in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 81. ff. 255v-256v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (cfr. BHL S 3238 b)
inc. Hylarinus autem qui quondam Gallicinum in Hostiensi urbe susceperat - expl. martyrizati sunt autem beatissimi martyres Christi Iohannes et Paulus die VI kal. iuliarum sub Iuliano cesare, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo segue il precedente con un semplice a capo, senza una propria titolatura. 82. ff. 256v-257v - Linus papa pseudo , Martyrium beati Petri apostoli (= BHL S 6655 b [tit.] - BHL 6664)
prol.tit. Martyrium Petri et Pauli a Lino episcopo Romano greca lingua conscriptum et translatum ecclesiis orientalibus destinatumprol. I inc. Quantas virtutes atque signa - expl. et palmas victoriae velociter demonstrare prol. II inc. Licet plurima de apostolicis signis - expl. ab ipso principum principe Petro sumamus exordium inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. hoc autem dixit significans qua morte clarificaturus esset Deum Petrus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note La narrazione si interrompe a breve distanza dall'inizio, in corrispondenza di Mombritius I, p. 358 ll. 18-9. 83. ff. 257v-258 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum tit. Passio beati Petri apostoliinc. Postquam autem Dominus Iesus assumptus est in celum - expl. ut convertat se unusquisque ad negotia sua Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Questa versione presenta un incipit simile a quelle del gruppo 6 della sezione BHL dedicata a Pietro. 84. ff. 258-263v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (cfr. BHL S 6666 b [inc.])
tit. Ex libro beati Lini episcopi de mirabilibusinc. His ita gestis Symon surrexit quidam samarius - expl. melle quoque optimo replevit sarcophagum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 85. ff. 264-268 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL S 6572 b [prol.] - BHL 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauli apostoli almo papa a latina in grecam linguam translatam et orientalibus ecclesiis destinataprol. inc. Paulus hebraice mirabilis apud latinos vel mitis interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperum percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus, imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 86. f. 268r-v - Passio sancti Pauli ap. (cfr. BHL 6576)
inc. Dum implerentur autem dies multi consilium fecerunt Iudei - expl. predicans regnum Dei et docens que sunt de Domino Iesu Christo Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Il breve testo segue la passione precedente andando a capo, con incipit diverso da quello registrato nella voce BHL indicata. 87. ff. 268v-269v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum VII fratrum filiorum sancte Felicitatis martyrisinc. Temporibus Antonini imperatoris horta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum quod cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata) 88. ff. 269v-272v - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6474)
prol.tit. Vita sancti Paternianiprol. inc. Divinis iuris officium viris prudentibus - expl. eloquia careant honestate inc. Beatus igitur Paternianus sicut aiunt Fanensi urbe extitit oriundus - expl. celebremus autem diem depositionis eius die sexto iduum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Paternianus Fanensis ep. : Vitadata liturgica 12 luglio (non indicata) 89. ff. 272v-273v e 278 - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi seu erat persecutio in gente Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix die quarto yduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglio (non indicata)note Il testo è interrotto dall'inserzione, dopo il f. 273v, del fascicolo più recente con Margherita; le ultime righe si trovano all'attuale f. 278. U.C. II, ff. 274-277 bis 90. ff. 274-277 bis - Passio sanctae Margaritae v. mart. tit. Passio sancte Margarite virginis et martyrisinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriosam ascensionem eius - expl. ut ipsa memorare dignetur ante tribunal Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglio (non indicata)note Il testo non corrisponde pienamente ad alcuna delle voci BHL; la stessa versione della passione si riscontra nel ms. Edili 132. Il fascicolo che lo contiene - un binione completato da un foglio più piccolo (mm. 305 x 228) non numerato e occupato solo sul recto, di mano databile al XIV secolo - è aggiunto nella corretta posizione liturgica ed evidentemente realizzato appositamente per integrare il leggendario.91. ff. 278-281 - Sermo de vita sancti Rofilli Foropopiliensis ep. [perperam Petro Damiani adscriptus] (= BHL 7283)
tit. Vita sancti Rophilli episcopiinc. Sanctorum celebritas maxime provincialium valde summa cum devotione est recolenda - expl. obiit beatissimus Christi confessor Rophillus XV kal. augusti cum quo prestante Domino nostro Iesu Christo eternum capiamus regnum per infinita saecula saeculorum Rofillus Foropopiliensis ep. : Sermodata liturgica 18 luglio (non indicata) 92. ff. 281-285 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii cesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est itaque beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr Christi in civitate Ravenna sub Vespasiano cesare die decima kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 93. ff. 285v-287v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4056-4057)
prol.tit. Passio sancti Iacobi apostoliprol. inc. Iacobus qui interpretatur supplantator - expl. sepultusque est in Achaia Marmarica VIII kalendarum augustarum inc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 94. ff. 287v-290 - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1773)
tit. Sancti Christophori martyrisinc. Passio sancti Christophori martyris sub die qui fuit passus sub Dagno imperatore - expl. bonam mercedem presta scribentibus et legentibus passionem meam quia tu es benedictus Deus qui cum Patre et Spiritu vivis et regnas in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio 95. ff. 290-291v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sancti Nazarii martyrisinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Africa - expl. martyrizatus autem beatissimus Nazarius sub Nerone imperatore agente Annolino preside die quinto kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio (non indicata) 96. ff. 291v-292v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum martyrum Abdon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decimo kalendarum martiarum Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata)note Come spesso accade nei codici qui censiti, vengono copiate di seguito, sotto un'unica titolatura, due parti consecutive della medesima passione ciclica: quella incentrata su Policronio e quella che riguarda propriamente i due santi menzionati (ricordati nella data liturgica indicata, mentre Policronio è venerato il 17 febbraio). 97. ff. 292v-293v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. martyrizati sunt autem martyres Christi Abdon et Senen III kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cuius est honor et gloria in saecula saeculorum Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata) 98. f. 294r-v - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (= BHL 5109)
tit. Passio sanctorum Machabeoruminc. In illis diebus cum pro culto venerande legis gentis Iudaice - expl. decantans cum angelis leticie hymnum Domino qui regnat in saecula saeculorum Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata) 99. ff. 294v-295 - Laudatio sancti Eusebii Vercellensis ep. [perperam Maximo Taurinensi adscripta] (cfr. BHL S 2752 c)
tit. Sancti Eusebiiinc. Igitur evolutis multorum temporum aetis cum Marianorum detestanda perfidiam - expl. martyrizaverunt autem simul admirabiles Christi triumphatores die kalendarum augustarum sub Antiocho rege et Constantino principe, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eusebius Vercellensis episcopus m. 1-8-371 : Laudatiodata liturgica 1 agostonote Il testo sembra una parafrasi di quello registrato alla voce indicata (la stessa versione si trova nel ms. Pl. 20. 2). 100. ff. 295-296 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Martyrizatus est autem beatissimus Stephanus episcopus urbis Rome sub die quarto nonarum augustarum sub Valeriano et Gallieno consulibus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto (non indicata) 101. ff. 296-297v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
tit. Passio sancti Xisti episcopi et martyrisinc. Temporibus Decii cesaris et Valeriani prepositi iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari - expl. Martyrizatus est autem beatus Sixtus episcopus VIII iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata) 102. ff. 297v-302v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Hillarianiprol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Hylariani narraturus triumphos, o Theophile frater - expl. concedat eorum narrare trophea inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa celebratione venerantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria, qui confirmat servos suos et tantam gloriam prestat sanctis suis per infinita saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 103. ff. 302v-304 - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL 2057)
tit. Passio sancti Ciriaci martyris [nomen erasum ]inc. Tempore illo cum nuntiatum esset Diocletiano augusto - expl. et decollati sunt via Salaria intra thermas Sallustii foras muros, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres : Passiodata liturgica 8 agosto (non indicata) 104. ff. 304-306v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 c/d)
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam decollatus est beatus Sixtus urbis Rome episcopus milites tenuerunt beatum Laurentium - expl. participati sunt omnes in Christo. Martyrizatus est beatus Laurentius quarto iduum augustarum, regnante vero Domino Deo nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata) 105. ff. 306v-308 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL S 3962 c)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. Die tertio postquam sepelierunt beatum Laurentium venit Ypolitus - expl. cum intentione ferventes mori leti quam vivere male, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 106. f. 308r-v - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
carmen tit. Passio sancti Cassianiinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata poematis etiam iocunditate commendans - expl. Passus est autem beatissimus Cassianus sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 107. ff. 308v-318v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
prol.tit. Epistola Ieronimi presbyteri ad Paulam et Eustochium de assumptione perpetue virginis Mariepreamb. inc. Hic Theotokos sacre vexatur sermoni Ieronimus prudens - expl. tamen pariter per quam meruere salutem inc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agostonote Il testo è preceduto da un brevissimo preambolo in versi intitolato Sermo de assumptione sancte Marie (= Walther n° 8131). 108. ff. 318v-319v - Passio sancti Demetrii Tessalonicae mart. (= BHL S 2122 d)
tit. Passio sancti Demetriinc. Cum esset Maximianus imperator in Thessalonicensium civitate - expl. martyrizatus est autem beatissimus Demetrius die XV kalendarum septembriarum in Thessalonicensium civitate, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Demetrius Tessalonicae mart. : Passiodata liturgica 18 agosto (non indicata) 109. ff. 319v-322v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen sumpsit ex Syra lingua - expl. natale eius VIIII kal. september celebratur inc. Indiae tres esse ab historiographis dicuntur - expl. et perfectis omnibus atque bene compositis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata) 110. ff. 322v-326v - Dionysius Exiguus fl. 497-540 ca., m. 550 ca. , De inventione capitis Iohannis Baptistae Marcelli Archimandritae et Anonymi opera; translatio ex graeco (= BHL 4290-4292)
tit. In decollatione sancti Iohannis Baptisteinventio I inc. Duo quidem monachi de oriente profecti - expl. Marcellus his verbis retulit inventio II inc. Apparuit inquid ter beatissimus et universalis apostolus - expl. in eadem ecclesia vigesimo octavo die mensis octubris idest quinto kal. nov. per septimam inditionem, ad laudem et gloriam sancte et individue Trinitatis Patris et Filii et Spiritus Sancti in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Inventio + translatiodata liturgica 29 agosto (non indicata)note Le due parti dell'opera sono copiate di seguito (il passaggio avviene al f. 324). 111. ff. 326v-328v - Passio, inventiones et miracula sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4315 d [expl.])
inc. Ut audivit Herodes rex manifestum est enim nomen eius - expl. de quibus latius in prefato Chronicorum libro scriptum reperies Iohannes Baptista : Passio + inventiodata liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo è distinto dal precedente andando a capo; l'incipit non corrisponde a quello della voce indicata, ma appare riferito allo stesso momento della vicenda. 112. ff. 328v-331 - Vita sanctae Sabinae Trecis v. (= BHL S 7409 a)
tit. Sancte Savine [a. m. ]inc. Tempore illo Savinus nobilis et dives in opido Samonensi - expl. Beata vero ancilla Dei Savina vixit annis XL octo, obiit in pace sub die IIII kalendarum februariarum prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sabina Trecis v. : Vitadata liturgica 29 agosto (non indicata)note Questa santa Sabina è in realtà venerata il 29 gennaio, ma è evidente dalla posizione nella raccolta che il testo si intendeva destinato alla data di agosto, propria dell'omonima romana (una confusione attestata anche nel Martirologio di Usuardo). 113. ff. 331-333 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. De exaltatione sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properanti ad bellum - expl. percipiensque miraculorum eius plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre Sanctoque Spiritu per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre (non indicata) 114. ff. 333-334 - Passio sanctae Euphemiae Chalcedone v. mart. (= BHL S 2708 d)
inc. Que passa est sub Diocletiano imperatore proconsule autem Prisco - expl. martyrizata est autem venerabilis Dei sancta Eufemia sub die sextodecimo kalendarum octubrium sub Diocletiano imperatore proconsule autem Prisco, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 : Passiodata liturgica 16 settembre (non indicata) 115. ff. 334-339v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5691 [preamb.] - 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostolipraeamb. inc. Mattheus apostolus et evangelista qui interpretatur Donatus - expl. cuius natalitium XI kal. octubris celebratur prol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine procurat inc. Erant enim itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopias - expl. ad confessionem beati Mathei apostoli qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo e l'epilogo sono indistinti dal testo, mentre è premesso un ulteriore preambolo. 116. ff. 339v-343 - Acta sanctorum Cypriani, Iustinae et Theoctisti mart. (= BHL 2047-2050)
item I inc. Inluminatio Domini nostri Iesu Christi salvatoris de de celo facta est - expl. et convertebat augens gregem Christo item III inc. Cum completi fuissent prophetici sermones - expl. varie infirmitates accipiunt sanitatem eorum meritis, glorificantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum in saecula saeculorum Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres : Actadata liturgica 26 settembre (non indicata)note Il passaggio tra la prima parte degli atti, la conversione, e la terza, la passione, avviene senza stacco al f. 342. 117. ff. 343-346v - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Memoriam sancti Michaelisprol. inc. Memoriam beati archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 118. ff. 346v-349 - Gennadius Massiliensis pseudo , Vita sancti Hieronymi (= BHL 3869)
tit. Vita sancti Ieronimi presbyteriinc. Ieronimus natus in opido Stridonis quod a Gothis eversum est - expl. omnem vite sue tempus implevit annis octuaginta octo et mensibus sex Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata) 119. ff. 349-350 - Passio sanctae Iustinae Patavii v. mart. (= BHL 4572)
tit. Passio sancte Iustineinc. In illo tempore beata Iustina Christianis parentibus horta - expl. martyrizata est autem beata Iustina sub Maximiano imperatore die nonarum octubrium, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iustina Patavii virgo mart. : Passiodata liturgica 7 ottobre (non indicata) 120. ff. 350-352v - Vita sanctae Pelagiae Hierosolymis paenitentis [interprete Eustochio] (= BHL 6606)
prol. inc. Verba sacerdotis tanta et celata latinis Eustochius servus Christi transtulit - expl. plena est expositio inc. Sacratissimus episcopus Antiochie civitatis convocavit ad se - expl. cum qua nos fatiat Deus invenire misericordiam suam in die iuditii, quoniam ipsius est honor et gloria in saecula saeculorum Pelagia (al. Margareta, dicta Pelagius) Hierosolymis paenitens : Vitadata liturgica 8 ottobre (non indicata)note Il prologo del traduttore è abbreviato e congiunto al prologo vero e proprio in modo molto simile a quello descritto nella voce indicata; la parte iniziale recita infatti: Verba sacerdotis tanta et celata latinis Eustochius servus Christi transtulit subdio (?) sed vos lectores meum pensate laborem et memores nostri fundite verba Deo qualiter Pelagia de postribulo ad celestia regna migravit quod sancta est signo immo miraculo. In diebus nostris placuit... 121. ff. 352v-355 - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calistiinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum in eadem civitate sub die XIV kal. novembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre (non indicata) 122. ff. 355-356 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Vita sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis voluminibus atque sacris studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivens regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre (non indicata) 123. ff. 356-358 - Drugo Sancti Miniatis abbas v. 1008-1024 , Passio sancti Miniatis martyris (= BHL 5967)
ep.ded.
ep. ded. inc. Leono Ildebrando reverentissimo atque sanctissimo presuli Drugo suus atque omnium servorum Dei servus - expl. ut vestra roborata iussione laude confirmetur inc. Seviente per universum pene orbem rabie Deciana - expl. cuncta ergo que postulant ab ipso impetrabunt pro quo strenue certando gloriosum sanguine fuderunt, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata) 124. ff. 358-363 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750)
tit. Passio apostolorum Simonis et Iudeinc. Simon itaque Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire, auxiliante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata) 125. ff. 363-365vtit. Sermone per Ognissanti 126. ff. 365v-367v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (= BHL 1511)
tit. Natale sancti Cesariiinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit furore arreptus - expl. martyrizati sunt autem sanctus Cesarius diaconus et Iulianus presbyter die kalendarum novembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembre (non indicata) 127. ff. 367v-368 - Passio sanctae Eustochiae Tarsi v. mart. (= BHL 2775)
tit. Passio sancte Eustochie virginisinc. Anno sexcentesimo quinquagesimo septimo ab urbe condita Iulianus imperator iussit - expl. martyrizata est autem venerabilis Eustochia in civitate Tarso Cilitie sub Iuliano cesare die kalendarum novembrium, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Eustochia virgo Tarsi mart. : Passiodata liturgica 1 novembre (non indicata) 128. ff. 368-370v - Passio sanctorum quattuor coronatorum , mutila (= BHL 1837)
tit. Passio IIIIor cononatoruminc. Tempore illo Dioclitianus augustus perrexit Pannoniam ad metalla diversa sua - expl. et dixit: hoc artis ingnenium est Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata)note A causa della perdita del resto del leggendario, il testo rimane mutilo (in corrispondenza di Mombritius I, p. 291 l. 11).
bibliografia
Diventare Santo , 211; Les vies latines de sainte Pélagie , 18; Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xv-xvi; Baroffio, Codici liturgici vallombrosani , 575; Berg, Studies , 46; Castaldi, Nuovi testimoni , 113-6; Del Furia, Supplementum BML , III , 577-92; Garrison, Mediaeval Italian Painting , III, 140-3
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 133
Leggendario per l'intero anno, probabilmente di area umbra
sec. XII ex.; orig. Umbria; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; Febo Belcari Il manoscritto, di probabile origine umbra, doveva essere in uso presso una sede agostiniana, dato il breviario che vi è trascritto nei margini. Sulla guardia mobile posteriore nuova è applicato un frammento della membrana che fungeva in precedenza da guardia, dove da una mano quattrocentesca è annotato in caratteri greci il possessore: Febo Belcari del popolo di S. Apollinare (amico della famiglia Medici, vissuto tra il 1410 e il 1484).
I. ff. 279 , mutilo Leggendario (30 novembre - 23 novembre)ordinamento Per circulum anni segni d'uso Non sono presenti glosse, ma lo stato degli angoli mostra che il codice è stato molto usato. Inoltre, nel XIII secolo viene aggiunto nel margine inferiore dei primi fogli, fino al 46, il breviario Eremitano dal sabato precedente la prima di Avvento fino alla domenica prima dell'Ottava dell'Epifania. tabula 1. ff. 1-3v - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Natale sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. ut nullus remaneret qui non crederet salvatori nostro Deo qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, ipsi gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti. 2. ff. 3v-5 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 912 t)
tit. Passio sancte Barbareinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem sanctissima martyr Christi Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata)note Il testo non coincide del tutto con alcuna delle voci BHL, benché mostri una maggiore somiglianza con quella indicata. 3. ff. 5-12v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105-6106-6112-6108)
tit. Vita sancti Nicholai confessorisitem II inc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aitaifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus equali maiestate equali potestate per omnia saecula saeculorum item IV inc. Nunc igitur, fratres karissimi, si vobis placuerit de solempnitate huius diei beati Nicolai - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note La copia segna andando a capo (f. 12) il passaggio dall'item 6106 al 6112, mentre va normalmente di seguito negli altri casi (ff. 9v e 12v). 4. ff. 12v-14v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 b)
tit. Passio sancti Savini martyrisinc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. et sepelivit eum miliario plus minus secundo a civitate Spoletina sub die VII idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 5. ff. 14v-16 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam beatissime virginis Agathe fama crebresceret - expl. in qua orationes eius florent nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 6. ff. 16-21v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8143-8136)
prol.tit. Prologus sancti Thome apostoliprol. inc. Thomas hebraice latine abyssus vel geminus interpretatur - expl. ubi et sepultus est in honore duodecimo kalendas ianuarias inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. credentes per hanc gratiarum actionem ad apostolorum gaudia pervenire, ipso adiuvante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata) 7. ff. 21v-23 - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. Passio sancti Gregorii martyrisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum talis furor a sacrilegis exardescebat per cunctam Italiam - expl. benedictus Deus qui dat votum optandi et benedicit annos iusti, ipsi honor et gloria, laus et imperium in saecula saeculorum Gregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 24 dicembre (non indicata) 8. ff. 23-34tit. Nove letture, sermoni e omelie per Natale e S. Stefano 9. ff. 34-38 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita sancti Iohannis evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopi catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exhercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente unitatem Spiritus Sancti per infinita saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il passaggio grafico tra prologo e testo avviene troppo presto, comprendendo nella vita anche l'ultimo periodo del prologo. 10. ff. 38-39vtit. Sermone per la festa degli Innocenti 11. ff. 39v-52 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7742 c [liber I], 7740 [liber II], / [pars III], 7733 [item VIa])
tit. In Natale sancti Silvestriliber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam liber II inc. Priori enim libello hic finis occurrit - expl. et operum virtutum eius celestem ac perpetuam obtinuit palmam pars III inc. Transactis itaque aliquantis diebus pontifices templorum huiusmodi suggestione Constantino augusto fecisse leguntur - expl. supra omnem magnitudinem quam possit estimari vel comprehendi. Ipsi sit gloria in saecula saeculorum item VIa inc. Post hec Constantinus habuit bellum Scitarum - expl. quod interpretatur Constantinopolim usque in hodiernum diem Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note I primi due libri si susseguono senza stacchi (a f. 45), mentre si va a capo per ciascuno dei due segmenti successivi (ai ff. 51 e 52 rispettivamente). Per la terza parte, come si presenta sia in questo codice che in molti altri qui descritti, non vi è una corrispondenza nelle voci BHL. Al f. 42v un'altra mano annota a margine: finita octava lectio , ma non vi è traccia di tale suddivisione del testo (a meno che il riferimento sia al breviario copiato nel margine inferiore). 12. ff. 52v-54tit. Sermone per l'ottava di Natale 13. ff. 54v-58 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo , Vita sancti Basilii Magni , capp. 11, 9, 8, 10 (= BHL S 1022 g - 1022 f - 1022 e [expl. beta] - 1022 j)
notitia
tit. Vita sancti Basilii episcopicap. 11 inc. Fratres, narrationem volo facere de Basilio nobili - expl. secundum quod dictum fuerat ad illos cap. 9 inc. Narravit autem mihi et hoc predictus nobilis Eladius - expl. reversi sumus in civitatem nostram cum gaudio, laudantes et benedicentes Deum cui est honor et gloria in saecula saeculorum cap. 8 inc. Iladius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitutem obedientie fuit - expl. ex uno ore glorificabant et laudabant Deum qui vivit et regnat in saecula saeculorum cap. 10 inc. Mulier quedam nobilis genere et divitiis secularibus ornata - expl. certantes et glorificantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum not. inc. Natalicium vero beati Basilii archiepiscopi quo superna celorum regna ascendit celebratur primo die mense ianuario, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Vita + miraculadata liturgica 1 gennaio (non indicata)note Ogni passaggio è segnato andando a capo (rispettivamente ai ff. 55, 55v, 57v). Agli estratti si aggiunge la brevissima nota liturgica riportata. 14. ff. 58-60tit. Due sermoni per l'Epifania 15. f. 60r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felici presbyeriinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata) 16. ff. 60v-63 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauri abbatisinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. ducebat eum ad domum precedente nos Arderado et filii eius Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note La prima parte del testo è divisa in sei lectiones . L'estratto si conclude con la fine del par. 39 del cap. VII (cfr. AASS Ian. XV, p. 1046). 17. ff. 63-65v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata) 18. ff. 65v-67v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marius, Martha, Audifax et Abacucinc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 19. ff. 67v-72 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani et Fabianiinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata) 20. ff. 72-74v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetis virginisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue palmam victorie adquirant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata) 21. ff. 74v-77 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8633)
prol.tit. Passio sanctorum Vincentii et Anestasiprol. inc. Probabile satis est ad gloriam beatissimi Vincentii martyris - expl. gaudium fidelibus perpetuum perseveret inc. Cum apud Cesaream Augustam civitatem, ut multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. benedicatur per totam Hispaniam nomen Domini Iesu Christi, qui semper regnat cum Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note L'explicit del preambolo non corrisponde a quello riportato in BHL. 22. ff. 77-78v - Passio sancti Feliciani Fulginatis ep. mart. (= BHL 2846)
tit. Passio sancti Feliciani episcopiinc. Felicianus quidam nobili familia ortus cum Foru Flaminensis edoctus - expl. qui passus est sub Decio impiissimo Cesare, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre vivit et regnat in saecula saeculorum Felicianus Fulginas episcopus et martyr saec. II/III : Passiodata liturgica 24 gennaio (non indicata) 23. ff. 78v-79vtit. Due sermoni per la conversione di S. Paolo 24. ff. 79v-80v - Passio sancti Constantii Perusini ep. mart. (= BHL S 1973 a)
tit. Passio sancti Constantii martyrisinc. Cum esset igitur temporibus Antonii imperatoris devulgata iussio eius - expl. et balsamo et aromatibus, ubi prestantur beneficia eius usque in hodiernum diem per ipsum Dominum nostrum Iesum Christum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Constantius Perusinus episcopus et martyr saec. II : Passiodata liturgica 29 gennaio (non indicata) 25. ff. 80v-81v - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7680)
tit. Vita sancti Severi confessorisinc. Post excessum beatissimi Apolenaris beatus Severus tertiusdecimus Ravennatem cathedram suscepit - expl. immensas Deo gratias agatis, qui et benedictus in saecula saeculorum Severus Ravennas ep. : Vitadata liturgica 1 febbraio (non indicata) 26. ff. 81v-84tit. Tre sermoni per la Purificazione di Maria 27. ff. 84-86v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio sancti Blasii martyrisinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quosdam Deus ad correctionem - expl. passus est enim beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata) 28. ff. 86v-88v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agathe virginisinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Silicie sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendii meritis sancte Agathe martyris eos liberasset, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata) 29. ff. 88v-91v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. Passio sancte Scholastice virginisinc. Soror namque eius Scholastica nomine - expl. intra in gaudium Domini tui, prestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis fidelibus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio (non indicata) 30. ff. 91v-93 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini episcopiinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in mortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio (non indicata) 31. ff. 93-95v - Passio sanctae Iulianae Nicomediae v. mart. (= BHL 4523)
tit. Passio sancte Iulianeinc. Temporibus Maximiani imperatoris persecutoris Christiane religionis erat quidam senator - expl. passa est autem sancta Iuliana XIV kal. mart. sub imperatore Maximiano, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iuliana virgo Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 16 febbraio (non indicata) 32. ff. 95v-97tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli per la Cattedra di S. Pietro 33. ff. 97-101 - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5696)
prol.tit. Passio sancti Mathie apostoliprol. inc. Mathias hebraice latine dicitur Donatus - expl. fuit enim de septuaginta discipulis unus inc. Salvator etenim noster Dominus Iesus Christus humani generis conditor - expl. migravit ad Dominum Iesum Christum sexto kalendas martias, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata) 34. f. 101 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , III 13 (vita di Ercolano) (= BHL 3822)
tit. Passio sancti Herculani episcopiinc. Nuper quoque Floridus venerabilis vitae episcopus narravit quoddam memorabile valde miraculum - expl. Quis non obstupescat talia signa mortuorum quae fiunt pro exercitatione viventium? Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr : Passiodata liturgica 1 marzo (non indicata)note L'estratto comprende la battuta finale di Pietro non riportata nella voce BHL. 35. ff. 101-103 - Passio sancti Herculani Perusini ep. mart. (= BHL S 3822 b [inc.])
additamentum inc. Undecim fratribus qui de Sirie partibus venerant in urbem Romam - expl. martyrii coronam meruit accipere palmam mirac. I inc. In illis temporibus Totila perfidus rex - expl. posteaquam de hoc seculo migravit in eadem basilica sepultus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum mirac. II inc. Sanctissimus igitur Herculanus virtutes suas quas moltoties et in multis clam fuerat operatus - expl. gaudens atque laudans Deum ac beatum Herculanum coram multis ostendit Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr : Passio + miraculadata liturgica 1 marzo (non indicata)note Il testo corrisponde per incipit alla voce BHL indicata, ma aggiunge alla narrazione il miracolo di un bambino resuscitato e il miracolo della donna sanata (quest'ultimo secondo la versione edita in AASS Mart. I, col. 54). Ciascuna delle tre parti è distinta andando a capo, così come solo a capo è segnato il passaggio rispetto al precedente estratto da Gregorio. 36. ff. 103-104v - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
tit. Passio XL martyrumlemma inc. Passio sanctorum martyrum quadraginta qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gaci, Gorgoni, Candidi inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris erat persecutio magna - expl. consummati sunt sancti XL martyres et preside Agricolao et duce Lysia sub die V idus martii in gloriam et laudem Dei Sebasteni martyres XL : Passiodata liturgica 10 marzo (non indicata) 37. ff. 104v-107v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius genere Romanus arte phylosophus Gubdiani viri clarissimi et beate Silvie filius - expl. iuxta pyrgilusyn sicut actenus cernitur confessor veritatis meruit sepeliri Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Il testo si arresta al termine del par. 69 del libro IV (= PL 75,222B). 38. ff. 107v-111 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. quibus deferentibus transmisisset usque nunc manet incognitum Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note Estratti dal II libro dei Dialogi , comprendenti i capp. I-II, VII-XIV (esclusa l'ultima frase rivolta a Pietro), XV, XX-XXI (solo la prima parte: l'explicit corrisponde a p. 111 ll. 1-2 dell'edizione Moricca). 39. ff. 111-114tit. Due sermoni per l'Annunciazione 40. ff. 114-116 - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (= BHL 3377)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. Imperante Datiano impio Medorum et Persarum diversisque erga regiones civitatibus suggerente diabolo - expl. completoque martyrio non. kalendarum maiarum feliciter migravit ad Dominum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata) 41. ff. 116-118 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL S 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Post Domini nostri Iesu Christi in celum ascensionem ad Patrem - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo die mensis Nisan, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata) 42. f. 118r-v - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. In natale sancti Vitalis archiepiscopiinc. Sanctus Vitalis militans consulariano cum fuisset cum Pulino iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus autem sanctus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile (non indicata)note Accanto all'inizio, un'altra mano scrive alcuni versetti del Cantico dei Cantici. 43. ff. 118v-119v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6817)
prol.tit. Passio sancti Phylippi apostolilaudatio inc. Philippus hebraice qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalitium celebratur kalendas maias prol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum confessione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il prologo è indistinto dal testo. 44. ff. 119v-120v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL S 4088 b [prol.] - BHL 4086 [inc.] - 4093 [expl.])
prol.tit. Prologus sancti Iacobi apostoliprol. inc. Iacobus Alphei ob distinctionem prioris cognominatus - expl. cuius natalitium et ordinatio sexto kalendas ianuarias creditur inc. Igitur Iudei posteaquam Paulus ad Cesarem quem appellaverat a Festo transmissus est - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Nessuna delle voci BHL sembra corrispondere per tutti gli estremi testuali a quanto trasmette il codice. 45. ff. 120v-123 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. In inventione sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tricesimo regnante venerabili Dei viro cultore magno Constantino - expl. accipiant partem cum Domino nostro Iesu Christo et sancta Maria genitrice eius in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 46. ff. 123v-126v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Eodem die sancti Alexandriinc. Quarto loco a beato Petro apostolo Romane ecclesie urbis cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse habet proprium sacerdotem usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggionote In sede finale il testo corrisponde solo in parte alla voce BHL, ossia fino al periodo che ha inizio con Severina uxor ma non per la frase finale, come avviene abitualmente nei manoscritti qui censiti. 47. ff. 126v-127v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sancti Gordianiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata) 48. ff. 127v-130 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL 1748)
tit. Passio sancte Christine virginisinc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. et in tartarum alienum tue veritatis qui es Deus benedictus in secula seculorum amen Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata)note Estratto che si arresta con la preghiera della santa dopo il martirio del padre. La data indicata dalla BHL e riportata nei Martirologi è il 24 luglio, ma è evidente che la destinazione è qui il 10 maggio, come in molte altre delle copie censite. 49. ff. 130-131 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus illis immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano augusto novies et Maximiano septies imperatoribus, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 50. ff. 131-132v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achileiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. ovantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque hedificatione omnium quorum est studium plantandi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt scripta Nerei et Achillei Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 51. f. 132v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sancte Petronilleinc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 52. ff. 132v-133 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Il testo, come sempre, segue senza soluzione di continuità il precendente. 53. f. 133 - Audelaus presbyter saec. VII/VIII , Vita sancti Fortunati presb. diocesis Spoletanae (= BHL 3087)
prol.tit. Vita sancti Fortunati presbyteriprol. inc. Gregorius Romane urbis antistes cum Petro archidiacono suo - expl. Minime potui utiliter enarrare inc. Fuit quidam vir venerabilis Fortunatus nomine Torrine ecclesie presbyter - expl. ubi usque hodie in pace positus quiescit, ipso concedente qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Fortunatus dioecesis Spoletanae presb. : Vitadata liturgica 1 giugno (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 54. ff. 133v-135 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobatam eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno (non indicata) 55. ff. 135-136v - Passio sancti Vincentii ep., Benigni diac. et soc. Mevaniae mart. (= BHL 8676)
tit. Passio sancti Vincentii martyrisinc. Cum iussu principum impiissimorum persecutio Christianorum in totum orbem seviret - expl. miliario plus minus ab urbe Romae nonagesimo quarto ubi prestantur beneficia Dei, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Vincentius ep., Benignus diac. et soc. Mevaniae mart. : Passiodata liturgica 6 giugno (non indicata) 56. ff. 136v-141 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. In natale VII dormientiuminc. In tempore illo regnante impio Decio imperatore facta est ingens persecutio in Christianos - expl. et in gaudio fidei glorificantes et laudantes Deum pro miraculo quod viderunt gratias agentes Domino Iesu Christo Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note La data liturgica abituale è difforme dalla posizione che i santi assumono in questo leggendario. 57. ff. 141-143 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Sanctorum Primi et Feliciani incipit passioinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno (non indicata) 58. ff. 143-146v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL 986 [prol. I] - BHL S 986 d)
prol.tit. Prolugus sancti Barnabe apostoliprol. I inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophete - expl. martyrio coronatus III idus iunias prol. II inc. Redemptor et salvator noster Dominus Iesus Christus - expl. relatione pandere curamus pars I inc. Denique ille est Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex LXII discipulis - expl. et cum eis vitam eternam percipere mereamur pars II inc. Hucusque beati Barnabe gloriosum agonem - expl. deflorare curavimus pars III inc. Sed quia idem Lucas sequendo beatum Paulum apostolum sancti Barnabe finem cernere non valuit, cetera que sequuntur et quo ordine ad martyrii coronam pervenerit - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vita + passiodata liturgica 11 giugno (non indicata)note A partire dal f. 145 cambia il copista. 59. ff. 146v-149 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Cicilie sub tempore Dioclitiani et Maximiani imperatorum multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. sepelivit in eodem loco qui dicitur Marianus. Ibi requiescunt volente Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno (non indicata) 60. f. 149r-v - Passio Marci et Marcelliani Romae mart. (= BHL p. 787 n° 1)
tit. Passio sanctorum Marci et Marcellianiinc. Tenentur post hec Marcellianus et Marcus et ambo ad stipitem acutos in pedibus fixis - expl. quia cripte arenarum illic erant ex quibus moenia urbis instruebantur Marcus et Marcellianus Romae mart. : Passiodata liturgica 18 giugno (non indicata)note Estratto dalla passione di Sebastiano. Segue il solo incipit dell'inventio di Vitale e Agricola dello pseudo Ambrogio (BHL 8690), con il rimando Require retro in sancti Vitalis , tutto di mano del copista. 61. ff. 149v-151tit. Sermone per la Natività di S. Giovanni Battista 62. ff. 151-152v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3237 b)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto et Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. in qua exuberant beneficia martyris ex eo et nunc et usque in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno (non indicata) 63. ff. 152v-153v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3238 b)
inc. Hylarianus autem vir Dei qui quondam Gallicanum in Hostiensi urbe susceperat - expl. et posuerunt in eandem domum sanctorum Iohannis et Pauli, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo segue il precedente con un semplice a capo, senza una propria titolatura. 64. ff. 153v-154v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
tit. Vita sancte Marineinc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus orationibus sanctae virginis Marinae multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marina virgo, Marinus monachus dicta : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata) 65. ff. 154v-157v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol.] - 6665)
prol.tit. Passio sancti Petri apostoliprol. inc. Simon qui interpretatur obediens - expl. et palmam victorie velociter demonstrare inc. Igitur in diebus illis surrexit quidam Samarius genere - expl. quorum fides ac devotio sancti Petri ex omni parte confirmata est in nomine Domini nostri Iesu Christi et in sanctificatione Spiritus Sancti, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Il prologo corrisponde solo per incipit alla voce BHL. 66. ff. 157v-162 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Prologus sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre in unitate Spiritus Sancti cui est honor et virtus et gloria et imperium in saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 67. ff. 162-164 - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6473)
tit. Vita sancti Paternianiinc. Temporibus Diocletiani imperatoris erat grandis persecutio in tempore paganorum - expl. celebremus natalitia eius decimo die mensis iulii, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Patrae et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Paternianus Fanensis ep. : Vitadata liturgica 12 luglio (non indicata)note Un'altra mano annota a margine: require legenda sanctorum septem fratrum post festum sanctorum Abdon et Sene in [[...]] kal. aug. 68. ff. 164v-167v - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL 1808)
prol., carmen tit. Passio sancti Quirici et Iulitteprol. inc. Laudabile satis est et ad regis eterni gloriam totis preconiis adtollendum - expl. ad futuram gloriam que revelabitur in nobis inc. Sub Alexandro iniquissimo preside cui principatum Antiocene urbis - expl. sanctus Quiricus et sancta Iulitta in Tharso Cilicie die iduum iuliarum sub Alexandro preside, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 15 luglio (non indicata)note Il testo era certamente destinato a questa data come negli altri codici qui censiti (cfr. il ms. 132 dello stesso fondo). 69. ff. 167v-171 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL 288)
carmen tit. In sancti Alesii confessorisinc. Temporibus Archadii et Honorii maximis imperatoribus fuit quidam homo religiosus in urbe Roma - expl. in quacumque angustia vel tribulatione positus quisquis erat eius obtentu liberabatur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata)note L'explicit non è identificabile con alcuna delle voci BHL, mentre l'incipit corrisponde a quella indicata. 70. ff. 171-175 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. In festivitate sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr Christi sub Vespasiano augusto decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Deo atque salvatore Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 71. f. 175r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Vita sancte Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de beata Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu vivit et regnat in saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio (non indicata) 72. ff. 175v-178 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora cum apostolo per amorem Domini martyr effectus cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 73. ff. 178-180v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1772 [inc.] - BHL S 1770 a [expl.])
tit. Eodem die sancti Christoforiinc. Passio sancti Christophori sub die VIII kal. augustas qui fuit passus sub Dagno imperatore in civitate Samum - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo appare una versione mista tra quelle registrate in BHL. 74. ff. 180v-184v - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (= BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonisinc. In civitate Nicomedia Maximianus imperator multos Christianos persequebatur propter regnum et fidem Domini nostri Iesu Christi - expl. sic consummatum est certamen sancti martyris recipientis coronam caelestis gloriae, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pantaleon Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note La voce BHL è riferita proprio a questo manoscritto. 75. ff. 184v-185 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicisinc. Fuit autem temporibus Constantii filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalitia celebramus IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam nominis tui Deus usque in hodiernum diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio (non indicata) 76. f. 185r-v - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sancte Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 77. f. 185v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christiani necati sunt in urbe Roma - expl. iuxta civitatem Cordulam atque Syriam, ubi etiam et invenit multos Christianos quod suppliciis et afflictionibus necavit Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata)note Testo abbreviato e come sempre trascritto senza soluzione di continuità con la parte seguente della stessa passio ciclica, che riguarda propriamente i due santi della comune titolatura; la data propria di Policronio sarebbe invece il 17 febbraio. 78. ff. 185v-186v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius querere Christianos curiose - expl. levata sunt corpora sancta et translata sunt in cemeterio Pontiani in pace Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata) 79. ff. 186v-187v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.tit. Passio sancte Felicitatisprol. inc. Sciendum quoque est, dilectissimi fratres, quoniam de semine Felicitatis martyrio expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendo, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata)note Come si riscontra anche altrove, la santa (ricordata al 10 luglio o al 23 novembre) deve riferirsi qui al 1° agosto, data dei Maccabei. Il testo è abbreviato in modo tale che scompare la suddivisione tra prologo e narrazione ed è dunque impossibile fornirne gli estremi. 80. ff. 187v-188tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli (11,1-28) per la ricorrenza di S. Pietro in Vincoli 81. ff. 188-189 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Sancti Stephani papeinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. in loco qui appellatur hodie cemeterium Callixti; ibi requiescit in pace Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto (non indicata)note Il testo appare un'abbreviatio dalla passione nota. 82. ff. 189-191v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephaniinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 83. ff. 191v-193 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
tit. Passio sanctorum Sixti, Felicissimi et Agapitiinc. Eodem tempore Decius Cesar et Valerianos prefectos iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari - expl. sanctum vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones in cimeterio Prostrati sepelierunt sub die kal. sept., prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata)note Cambio di copista al f. 192. 84. ff. 193-197v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.tit. Sanctorum Donati et Ylarianiprol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Ylariani narraturus triumphum, o Theophyle frater - expl. concedat eorum enarrare trophea inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa veneratione celebrantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 85. ff. 198-199v - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL 2058)
tit. Sanctorum Quiriaci, Largi et Smaragdiinc. Nunciatum est itaque Dioclitiano augusto quod filiam suam Arthemiam a demonio vexaretur - expl. ubi orationes sanctorum florent usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres : Passiodata liturgica 8 agosto (non indicata)note L'incipit presenta marcate varianti rispetto alla voce BHL. 86. ff. 199v-202v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 7805 [inc.] e 4753 [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Cumque audisset beatus Laurentius archidiaconus beatum Sixtum episcopum iterum in custodiam reduci - expl. et participati sunt omnes sacrificium laudis corpus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note L'incipit non corrisponde alle voci BHL dedicate a Lorenzo: si tratta del par. 3 della passione di Sisto, che precede la sua nella narrazione ciclica, secondo la forma registrata in BHL 7805 (cfr. AASS Aug. VI, p. 140F). 87. ff. 202v-204 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Reversus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. cum intentione fermentissime mori leti quam vivere malle et perrexerunt ad Dominum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 88. ff. 204-208v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In assumptione beate Marie virginisinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. in quo habitat, inquit, corporaliter omnis plenitudo divinitatis Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note Copiata solo la prima metà dell'epistola, fino a PL 30,131C. 89. ff. 208v-210 - Passio sancti Magni Tranensis ep. mart. (cfr. BHL 5167 [inc.])
prol.tit. Incipit prologus sancti Magni confessorisprol. inc. Ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi pertinet sanctorum merita virtutesque proferre - expl. fideli assertione prosequimur inc. Igitur sanctus Magnus meritis et nomine magnus - expl. redintegra labiorum officium, ad laudem et gloriam nominis tui Magnus Tranensis ep. mart. : Passio + miraculadata liturgica 19 agosto (non indicata)note Dopo la nomina a vescovo, la narrazione è abbreviata e si annette un miracolo (il cui beneficiario ha nome Castoro) a titolo di saggio dei molti compiuti dal santo. Solo l'incipit , pertanto, corrisponde alla voce BHL. 90. ff. 210-213 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002-1003)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscipiens - expl. cuius natalitium octavo kal. septembris inc. Indiae tres esse ab ystoriographys referuntur - expl. secutus est beatum apostolum migravit ad Dominum epil. inc. Hic est Bartholomeus apostolus qui nomen est Syra lingua suscipiens - expl. passus est autem venerabilis apostolus et martyr Christi Bartholomeus octavo kalendas septembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata)note Epilogo indistinto dal testo. 91. ff. 213-215v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4293)
tit. Decollatio sancti Iohannis Baptisteinc. Narrat Iosephus vinctum fuisse sanctum Iohannem Baptistam in castello Macherunta - expl. non livorem sed caritatem preferat, adiuvante qui cum Patre Iohannes Baptista : Translatiodata liturgica 29 agosto (non indicata) 92. ff. 215v-219 - Vita sancti Aegidii in Occitania abb. (= BHL 93)
tit. Vita sancti Egidii confessorisinc. Sanctus igitur Egidius natione Grecus a preclaris parentibus originem duxit - expl. petimus tua sancta merita pater Egidie apud Dominum nostrum, qui cum Filio suo et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Aegidius in Occitania abbas saec. VI-VII : Vitadata liturgica 1 settembre (non indicata) 93. ff. 219-222tit. Sermone per la Natività di Maria 94. ff. 222-224v - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris (= BHL S 5342 c)
tit. Sermo de nativitate sancte Marieinc. In diebus illis erat vir in Israel nomine Ioachim ex tribu Iuda de genere David - expl. et rogare ceperunt Mariam ut indulgeret eis et oraret pro eis Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vitadata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo si chiude dopo l'episodio della porpora nel Tempio, alla fine del par. VIII 5 (p. 375 l. 14 dell'edizione di Gijsel). 95. ff. 224v-226 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properante ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum eius plurima ostensione incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et cum Spiritu Sancto omnipotenti Deo in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 96. ff. 226-230v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine vel succurrant inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo è indistinto dal testo. 97. ff. 230v-232 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5949)
prol., notitia
tit. Dedicatio basilice sancti Michaelis archangelinotitia inc. Anno dominice ab incarnatione quingentesimo sexto indictione quartadecima - expl. quibus persistentibus facta est inventio basilice beati Michaelis prol. inc. memoriam toto orbe veneranda - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note La notizia cronologica iniziale si fonde con l'inizio del prologo, che a sua volta è poi seguito senza stacco dalla narrazione. 98. ff. 232-238tit. Due sermoni per gli Angeli (il primo è l'omelia sui Vangeli di Gregorio Magno II 34, dalla fine del par. 6) 99. ff. 238-239v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3870)
tit. Vita beati Hieronymi presbyteriinc. Beatus Hieronimus genere nobili ortus patre vero Eusebio nomine - expl. si tanto in animo ornaberis regem inmortalem Filium Dei adipisci poteras sponsum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note Estratto dalla vita, che si arresta a metà circa (l'explicit corrisponde a PL 22,207). 100. ff. 239v-242 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce apostoli et evangelisteprol. inc. Cum in divinis voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Domini nostri Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiocensus - expl. ad fidem et dilectionem Iesu Christi Domini quem predicavit confluerent, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre 101. ff. 242-246 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Sanctorum apostolorum Symonys et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent ingressi regionem - expl. in quo loco beneficia divina consecuntur credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo habentis, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata) 102. ff. 246-248vtit. Sermone per Ognissanti 103. ff. 248v-252 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Sanctorum IIII cononatoruminc. Tempore qoo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniis ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata) 104. ff. 252-254 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodoriinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam nominis tui qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre (non indicata) 105. ff. 254-255v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4227)
prol.tit. Dedicatio sancti Salvatorisprol. inc. Elevate oculos sensus vestri et videte hanc admirationem que facta est - expl. et inclinate oculos cordis vestri inc. Est civitas que vocatur Biretho adiacens inter terminos Tyri ac Sydonis - expl. unde idem ipse inimicus noster adversarius cecidit ad laudem et gloriam qui in Trinitate permanet Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Versione differente rispetto a quella di Anastasio Bibliotecario cui è riferita la voce BHL, qui indicata come riferimento. 106. ff. 255v-259 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita beati Martini confessorisinc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. si quid deinceps uspitalem contingerit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Testo abbreviato, che omette il prologo, poi i capp. XII-XVII fino al par. 4 compreso (riprendendo da Per idem tempus , p. 290 dell'edizione Fontaine, p. 42 l. 17 dell'edizione Bastiaensen), per arrestarsi infine con il XXII (l'explicit corrisponde rispettivamente a p. 302 e p. 54 l. 32 delle stesse edizioni). 107. ff. 259v-260 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistolanote Segue priva di prologo la vita, separata solo andando a capo. 108. ff. 260-261 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b)
inc. Archidiacono viro et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi et cives Turonici tripudiantes cum sanctissimi viri corpore ad urbem Turoni sunt reversi, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miracula 109. ff. 261-267v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Caecilie virginisprol. inc. Humanas laudes ac mortalium infulas vidimus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 110. ff. 267v-269v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et benedicitur Christus filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata) 111. ff. 269v-270 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre (non indicata)note Il testo è copiato di seguito al precedente, andando a capo dopo il prologo che risulta invece accorpato alla passione. 112. ff. 270-279vtit. Venti sermoni per il commune sanctorum (l'ultimo mutilo)
bibliografia
Firenze. I libri del Duomo , 143; Bandini, Leopoldina , I , 267-87
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 35 sin. 9
Leggendario abbreviato, forse da attribuirsi a Jacopo da Tresanti, con diversi complementi
orig. Firenze; prov. Firenze, S. Croce, convento OFM; Guido de Leonardis frate OFM; Tedaldo della Casa da Pulicciano frate OFM Il codice è il risultato dell'unione di nove diverse sezioni, avvenuta almeno in parte prima che esso giungesse in possesso di Tedaldo della Casa: oltre a un indice più recente e sommario dell'intero contenuto, stilato sul secondo foglio di guardia dopo l'ex libris Iste liber est conventus sancte Crucis de Florentia Ordinis Minorum , sullo stesso foglio (che era in origine capovolto) sopravvive anche la tabula della raccolta di base (il leggendario con il suo complemento, salvo i testi del fascicolo sostituito: cfr. infra) in ordine alfabetico, che Tedaldo ha poi integrato con i testi delle unità IV-IX. Inoltre al f. 204, entro l'unità VIII, è vergata sul margine superiore la nota di possesso di un altro confratello: fratris Guidonis de Leonardis Ordinis Minorum .
I. ff. 1-64v Leggendario abbreviatoordinamento Alfabetico note Sono raccolte, in ordine alfabetico, leggende per lo più abbreviate o talvolta le voci del Martirologio relative al santo in questione: si indicheranno di volta in volta le voci BHL che appaiono più vicine alle versioni qui presenti, verosimilmente come testi di partenza per la riscrittura. Gamboso (cfr. bibliografia) avanza l'ipotesi che autore del leggendario sia Jacopo da Tresanti, frate nel convento di Castelfiorentino; in ogni caso l'area di origine è quella fiorentina e l'ambiente francescano, come mostra la composizione del santorale. Sulla base dei contenuti e della scelta dei santi, Antonella Del'Innocenti conferma l'origine della raccolta, mentre dalla menzione di un miracolo di Zenobi del 1294 ricava la datazione al XIV secolo. Questo primo nucleo (cui si aggiungono i complementi della seconda unità codicologica) constava di cinque sesterni, il secondo dei quali fu sostituito da un sesterno più un duerno - con conseguente sfasatura della cartulazione attuale rispetto alla precedente - probabilmente in seguito a un incidente che guastò l'originale. U.C. I, ff. 1-12 e 29-64 1. f. 1r-v - Acta sancti Alexandri Faesulani ep. (cfr. BHL 278)
tit. De sancto Alexandro episcopo Fesulanoinc. Beatus Alexander de civitate Fesulana ex nobili genere oriundus fuit - expl. sed penitens pristine reddidit sanitati, regnante Deo Alexander Faesulanus episcopus m. 6-6-823 : Acta2. ff. 1v-2v - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (cfr. BHL 572-573)
tit. De sancto Antonino martyreinc. Beatus Antoninus Appamie oppido extitit oriundus nobilis quod genere - expl. totum ergo corpus crudeliter discerptum fil[[...]] cum absciso capite demiserunt in flumine miracula inc. Cum ergo beatissimus martyr et presbiter Antoninus suum, ut supra dictum est, complevisset martirium - expl. per merita huius sancti martiris perfectam obtinent a Christo salutem, qui cum Patre et cetera Antoninus Apamiis in Gallia martyr : Actanote Punto di partenza dell'adbreviatio appare il testo delle voci BHL indicate; il passaggio tra la vita e i miracoli è segnato andando a capo, al f. 2. 3. ff. 2v-3 - Passio sanctae Apolloniae Alexandriae v. mart. inno
, oratio tit. De sancta Apollonia virgine et martyreinc. Apud Alexandriam passio sancte Appollonie cui persecutores primum dentes excusserunt - expl. passa est autem quinto idus februarias ad laudem Christi Apollonia virgo Alexandriae mart. : Passionote Testo in parte rielaborato dal Martirologio (9 febbraio), seguito da un inno e da una preghiera alla santa. 4. ff. 3-4v - Miraculum sancti Anastasii Persae Romae ad Aquas Salvias (cfr. BHL 412)
tit. De sancto Anastasio martyreinc. Beatus Anastasius de Zareth regione Persarum oriundus filius fuit unius magi - expl. liberata est potenter et evidenter per merita gloriosi martyris Anastasii ad gloriam Christi Iesu qui est benedictus in saecula Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Miracula 5. ff. 4v-5v - Passio sanctorum Carpophori, Abundii, Anastasii et soc. mart. (cfr. BHL 1622)
tit. De alio sancto Anastasio martyre cum pluribus sociisinc. Temporibus Iuliani imperatoris venit de partibus Syrie beatus Anastasius cum filiis et nepotibus - expl. sepultus ibidem ubi prestantur beneficia eius ad laudem Christi, cui est honor et cetera Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. : Passio 6. ff. 5v-6 - Passio sancti Alexandri Romae ep. mart. tit. De sancto Alexandro episcopo et martyreinc. Temporibus Antonini imperatoris Rome passio beati Alexandri episcopi et martyris cui beato episcopo cum esset famosissimus - expl. et vere martirem Alexandrum esse prefitens Christo crediderunt, cui est honor et cetera Alexander Baccanis via Cassia episcopus et martyr saec. III : Passionote Testo non identificabile con quelli repertoriati. 7. f. 6 - De sepultura sancti Ambrosii Mediolanensis ep. tit. De sepultura sancti Ambrosii episcopiinc. Apud Mediolanum natale sancti Ambrosii episcopi et confessoris quem certum est extitisse in Ytalia defensorem - expl. ubi sepultus est gloriose plurimis miraculis corruscando, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei et cetera Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 8. f. 6 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 aprile (Agape e Chionia)tit. De sanctis virginibus Agape et Cioniainc. Thesalonice sanctarum virginum Agapes et Cionie - expl. Christo animas reddiderunt, ad laudem Christi amen; cuius festum agitur vel quarum tertio non. apr. Agape, Chionia et Irene virgines Thessalonicae martyres m. 304 U.C. I, ff. 1-12 e 29-64 9. f. 6r-v - Passio sanctorum Albani, Amphibali et soc. Verulamii mart. (cfr. BHL 206)
tit. De sancto Albano martyreinc. Anno dominice incarnationis 289 sub persecutione Maximiani beatus Albanus in Brittania adhuc paganus - expl. et protinus ceciderunt propter quod multi ad Christum missi sunt, cui est honor et cetera Albanus, Amphibalus et soc. Verulamii mart. : Passio10. ff. 6v-7 - Passio sancti Albani Hungariae regis ficticii mart. (cfr. BHL 201)
tit. De altero Albano imperatoris filio martyreinc. In partibus Aquilonis vir nobilis quidam imperium tenens - expl. ibique ei exhibent celeberrimam sepulturam ubi beneficia Dei exuberant, cui est honor et cetera Albanus Hungariae rex ficticius mart. : Passio 11. f. 7r-v - Passio sancti Anthimi presb. mart. (cfr. BHL 561)
tit. De sancto Antimo martyreinc. Dum vario penarum genere Cerimon consiliarius Maximiani et Dioclitiani Christianos affligeret - expl. de quorum martyrio gaudens Pinianus illustriter cum bona fide perrexit ad Dominum Iesum Christum cui est honor et gloria in saecula saeculorum Anthimus presb., Sisinnius diac., Pinianus et Lucina et soc. mart. : Passio 12. ff. 7v-8 - Vita sancti Apiani Papiae mon. (cfr. BHL 619)
tit. De sancto Appiano confessoreinc. Appianus a cunabulis fere cepit Christo servire - expl. et cotidie multa Deus per eum operatur miracula, qui est benedictus et cetera Apianus seu Appianus Papiae mon. : Vita 13. ff. 8-10 - Legenda sancti Antonii de Padua (cfr. BHL S 602 f)
tit. De sancto Antonio confessore fratre minoreinc. Antonius in civitate Ulixbona natus soli Deo servire cupiens - expl. plures convertit ad Christum Antonius de Padua OFM n. 1195 ca., m. 13-6-1231 : Vitanote Il testo è descritto e edito da Palandri nell'articolo citato in bibliografia. 14. f. 10 - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (cfr. BHL 275)
tit. De sancto Alexandro milite et martyreinc. Tempore Maximiani imperatoris beatus Alexander miles Christianus factus oblatus est Maximiano - expl. sepelivit iuxta murorum urbis Pergami in predio suo septimo kal. sep. ubi prestantur beneficia Dei, cui est honor et cetera Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passio 15. f. 10r-v - Legenda sancti Bartholomaei ap. tit. De nativitate et conversione sancti Bartholomei apostoliinc. Tempore quo Iohannes Baptista natus est fuit in Syria quedam baro nobilis - expl. factus est unus ex duodecim apostolis Christi; cetera vide in legenda Bartholomaeus apostolus 16. ff. 10v-11 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 31 marzo (Balbina)tit. Sancte Balbine virginisinc. Rome sancta Balbina filia Quirini martyris - expl. sepelitur iuxta patrem suum Quirinum via Appia in cimiterio Pretextati II kal. apr. Balbina virgo Romae : Passio 17. f. 11 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 24 gennaio (Babila)tit. Sancti Babille martyrisinc. Apud Antiocchiam sancti Babille episcopi - expl. feruntur cum eo passi tres pueri Urbanus, Prelidanus et Epolonius Babylas Antiochenus episcopus et martyr m. 250 note Al testo riportato dal Martirologio si aggiunge la frase finale qui trascritta. 18. f. 11 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 20 maggio (Basilla)tit. Sancte Basille virginis et martyrisinc. Rome via Salaria natale sancte Basille - expl. cius festum agitur XIIII° kal. iunii Basilla Romae mart. : Passionote Al testo del Martirologio si aggiunge la frase finale qui trascritta. 19. f. 11 - Passio sancti Boni et soc. marti. tit. De sanctis martyribus Bono et sociisinc. Cum Valerianus et Galienus nefandissimi persecutores nominis Christi summo requirerent studio - expl. et multis exhortationibus edocens baptizavit et presbiterum ordinavit Bonus et soc. mart. : Passionote Estratto rielaborato dalla passione di papa Stefano I. 20. ff. 11-12 - Legenda sanctae Brigidae Kildariae v. tit. De sancta Brigida virgineinc. Beata virgo Brigida gentis Scotorum gloria nobilibus fuit orta parentibus - expl. tandem beatissima virgo Brigida multis plena virtutibus et miraculis kalendarum februariarum migravit ad Christum, cui est honor et cetera Brigida Kildariae in Hibernia virgo : Vita 21. f. 12r-v - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. tit. De sancta Barbara virgine et martyreinc. Erat in partibus orientis in civitate sub tempore Maximiani quidam vir dives nomine Dioscorus - expl. quidam vero nomine Valentius inperiens corpora sepelivit ubi exuberant beneficia Dei, cui est honor et cetera Barbara virgo Nicomediae martyr : Passio U.C. II, ff. 13-28 22. ff. 12v-14v - Legenda sanctae Catharinae Alexandriae v. mart. tit. De conversione beate Chaterineinc. Cum beata Chaterina virgo pulcherrima Costi ydolatre et infidelis filia unica - expl. pervenit ad sponsum suum sicut in eius abetur legenda tit. finale Explicit legenda sancte KaterineCatharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III note I ff. 13-28v sono costituiti da due fascicoli di restauro poco più tardi, il cui copista adopera un modulo sensibilmente maggiore. In questo tratto interviene anche un correttore che erade e riscrive le pagine 17v, 21v e 22 (tranne le ultime righe) e parte di 22v e 23.U.C. II, ff. 13-28 23. ff. 14v-17v - Legenda sancti Eligii Noviomensis ep. tit. Legenda sancti Eligii epischopi et confessoris cuius festum fit in crastino sancti Iohannis Baptisteinc. Sanctus Eligius fuit natus de parentibus Christianis et ingenuis in villa Catalacense iuxta Lemovicam civitatem - expl. sicque sanctus Eligius celo gaudente, terra plorante ex hoc mundo migravit ad Christum Eligius Noviomensis episcopus n. 588 ca., m. 660 : VitaU.C. II, ff. 13-28 24. ff. 17v-20v - Legenda sancti Euphrosyni Pamphiliae ep. inc. Tempore quo sancti apostoli Symon Cananeus et Iudas Iacobi revelante Spiritu Sancto predicando Christum in Persida pervenerunt - expl. ad propria sunt reversi, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit legenda sancti EufrosiniEuphrosynus Pamphiliae ep. (?), Panzani in Tuscia cultus U.C. II, ff. 13-28 25. ff. 20v-28v - Legenda sancti Hieronymi Stridonii tit. Legenda sancti Ieronomiinc. Ieronimus ex nobili viro Eusebio de oppido Stridonis puer - expl. et illa die supradictus episcopus omni populo hanc iussionem predicavit tit. finale Explicit legenda sancti Ieronomi ad laudem Christi Domini nostriHieronymus Stridonius : Vitanote Il testo è in buona parte incentrato sui miracoli; a margine sono vergati anche brani aggiuntivi. Rispetto all'ordine alfabetico esso risulta fuori posto ed è per di più di lunghezza anomala: con ogni probabilità non apparteneva alla raccolta originaria.26. f. 29r-v - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. , acefalatit. De sancta Basilla [marg. a. m. ]inc. Fuit et in episcopatu anno uno et mensibus tribus - expl. et per multos annos in Christi servitio perdurantes ad regna syderea migraverunt, ad laudem Christi Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III note L'inizio del testo è perduto e non recuperato nel precedente fascicolo di restauro. L'ordine alfabetico suggerisce che l'originaria intitolazione fosse a Eugenia, al cui martirio è legata anche Basilla già presente sopra. 27. ff. 29v-30 - Passio sancti Eleutherii ep., Romae mart. tit. De sancto Eleuterio martyre et Ancia eius matreinc. Tempore Adriani imperatoris erat Eleutherius nobilissimus in Apulia - expl. martyrizati sunt autem Rome Eleutherius et Amtia mater eius XII kal. maii ad laudem Christi Eleutherius episcopus, Antia mater eius et soc. Romae martyres : Passio 28. ff. 30-31 - Vita sanctae Euphrasiae in Thebaide v. (cfr. BHL 2718)
tit. De sancta Euphrasia virgineinc. Tempore Theodosii imperatoris erat in regia urbe de imperiali progenie vir honestus nomine Antigonus - expl. posuerunt in monumento sancte Eufrasie, ubi multa facta sunt miracula ad laudem et gloriam Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Euphrasia seu Eupraxia in Thebaide virgo v. post 410 : Vita 29. f. 31 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (cfr. BHL 2695 / 2696)
tit. De sancta Eulalia virgine et martyreinc. In Yspaniis civitate Barcinona erat quedam virgo nomine Eulalia annorum circiter XIII - expl. celebratur autem eius festivitas IV idus decembris ad laudem Christi Eulalia Barcinone virgo mart. : Passio 30. ff. 31-32v - Vita sanctae Humilianae de Circulis viduae (cfr. BHL 4044)
tit. De sancta Emiliana de Circulis de Florentiainc. De Emiliana sancta filia Oliverii de Circulis Florentini civis testes XXVIII - expl. sepulta est igitur in loco sancte Crucis fratrum minorum de Florentia cum gaudio et honore XIV kal. iunii virtutibus et quamplurimis miraculis coruscando, ad gloriam Christi Yesu qui vivit et regnat in saecula saeculorum Humiliana (Aemiliana) de Circulis vidua : Vita 31. ff. 32v-34 - Vita sanctae Elisabeth Thuringiae landgraviae tit. De sancta Helysabeth filia regis Ungharieinc. Beata Elisabeth filia regis Ungarorum in purpura et delitiis nobiliter educata - expl. et summus pontifex (...) cathalogo sanctorum ascripsit ad laudem Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Elisabeth Thuringiae landgravia m. 1231 : Vitanote Il testo è edito da Leonhard Lemmens in «Mitteilungen des historischen Vereins der Diözese Fulda», 4 (1901), pp. 14-9. 32. f. 34 - Passio sanctae Columbae Senonensis v. mart. tit. Complementum legende sancte Columbeinc. Oravit dicens: Domine Yesu Christe pater sponsus et dux virginitatis mee - expl. protinus alacriter collum extendit et coronam suscepit et cetera Columba apud Senones virgo martyr saec. III note La formulazione del titolo indica che nel fascicolo perduto e sostituito doveva trovarsi un testo dedicato alla stessa santa. La versione qui riportata non si lascia identificare con le relative voci BHL. 33. f. 34r-v - Legenda sancti Frigdiani Lucensis ep. tit. De sancto Fridiano episcopo Lucanoinc. Fridianus de Scotia oriundus sed relictis omnibus propter Christum venit in partes Thuscie - expl. nam habitum monachalem assumpsit et in cilicio nudis pedibus Deo servivit, cui est honor et cetera Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vita 34. ff. 34v-35v - Vita sancti Florentii Arausicani ep. (cfr. BHL 3042)
tit. De sancto Florentio episcopo et confessoreinc. Beatus Florentius natione Gallicus civis Turonensis mediocribus parentibus ab adolescentia sua - expl. sicut vita et moribus ita et officio societatis ad laudem Christi Florentius Arausicanus ep. : Vita 35. f. 35v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae tit. De sanctis Faustino et Iovittainc. Tempore Adriani imperatoris in civitate Brixia passio sanctorum martyrum germanorum Faustini et Iovicte - expl. ad palmam martirii pervenerunt XV kal. martii ad laudem Christi Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passio 36. f. 36 - Passio sancti Maximi comitis millenarii et soc. mart. Romae (cfr. BHL S 5857 d)
tit. De sanctis Flaviano et CXXIIII martyribusinc. Post mortem Dioclitiani imperante Constantino orta est persecutio Christianis in urbe Roma - expl. et sepelivit in eodem loco noniis iunii ubi florent orationes eorum et miracula quam plura ad laudem et gloriam Christi Yesu qui vivit et regnat et cetera Maximus comes millenarius et soc. Romae mart. : Passio 37. f. 36r-v - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (cfr. BHL 5017)
tit. De sanctis virginibus Flora et Lucillainc. Flora virgo sanctimonialis cum Lucilla capta est a rege barbaro Eugegio - expl. passe sunt autem beate virgines IIII° kal. agosti; harum festum carum fiat alias ad laudem Christi Lucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passio 38. ff. 36v-38 - Legenda sancti Galli in Alamannia abb. tit. De sancto Gallo abbateinc. Gallus nobilibus ortus parentibus traditus est ab eis in ipso iuventutis flore beato Columbano abbati - expl. ad propria cum gaudio remeavit. Ora pro nobis domine, miserationis medelam implorare digneris prestante Yesu Christo Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita 39. f. 38r-v - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (cfr. BHL 3677)
tit. De sancto Gregorio martyreinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoris erat quidam iniqus nomine Flaccus - expl. sepelivit iuxta muros civitatis IX kal. ian. cantans mirabilis Deus in sanctis suis, cui est honor et gloria et cetera Gregorius presbyter Spoleti martyr : Passio 40. f. 38v - Passio sancti Genesii mimi mart. (cfr. BHL 3318)
tit. De sancto Genesio martyreinc. Tempore Dyoclitiani imperatoris erat in civitate Arelate vir quidam nomine Genesius mimustele artis - expl. iussit eum decollari V kal. septembris, regnante Domino nostro Yesu Christo cui est honor et cetera Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passio 41. ff. 38v-39 - Passio sanctorum Gavini, Proti et Ianuarii in Sardinia mart. (= BHL S 3291 m)
tit. De sancto Gavino martyreinc. Tempore Dyocletiani et Maximiani erat in insula Sardinee in civitate Turritana - expl. decollatus est autem beatus Gavinus VIII kal. nov., Protus vero et Ianuarius VI kal. eiusdem mensis, regnante Domino nostro Yesu Christo cui est honor et gloria et cetera Gavinus, Protus et Ianuarius in Sardinia mart. : Passio 42. f. 39r-v - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3301)
tit. De sancto Geminiano episcopoinc. Geminianus episcopus Mutinensis vir Deo carus - expl. exivit laudans Deum qui est benedictus in saecula Geminianus Mutinensis episcopus : Vita 43. f. 39v - Passio sanctorum Abundii presb., Abundantii diac., Marciani et Iohannis Romae mart. tit. De sanctis Habundio et Habundantioinc. Rome XXV Christiani ducti sunt ad imperatorem Dyocletianum inter quos erant Habundius presbiter et Habundantius diaconus - expl. cum aromatibus sepelivit ad laudem Christi Yesu Abundius presb., Abundantius diac., Marcianus et Iohannes Romae mart. : Passio 44. ff. 39v-40 - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum tit. De sanctis Iusto et Clementeinc. Iusti tres sancti fuisse leguntur, unus archiepiscopus Lugelunus - expl. vitam sanctam perfecto termino concluserunt, prestante Domino Yesu Christo Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vita 45. ff. 40v-43 - Legenda sancti Iohannis Gualberti tit. De sancto Iohanne Gualberto [marg. sup. a. m. ]inc. Erat quidam vir nobilis in Thuscie partibus Florentine diocesis duos habens filios - expl. cepit et illico multis coruscare miraculis, ad laudem Christi Iohannes Gualberti, congr. Vallisumbrosae fundator n. ca. 995, m. 12-7-1073 : Vitanote Il testo è edito da Antonella Degl'Innocenti nel contributo relativo al santo citato in bibliografia. 46. ff. 43-44 - Vita sancti Iohannis Chrysostomi tit. De sancto Iohanne Crisostomoinc. Iohannes Crisostomus primo fuit advocatus et pauperes et viduas absque pretio ab iniuste opprimentibus liberabat - expl. cuius festum agitur VI kal. feb. ad laudem Yesu Christi Iohannes Chrysostomus : Vita 47. f. 44r-v - Historia de sancto Ianuario et sociorum eius (cfr. BHL 4115)
tit. De sancto Ianuario episcopo Beneventanoinc. Temporibus Dyocletiani data est prefectura in provincia Campanie - expl. et non multo post cum ipso passus est, ad laudem Christi Ianuarius Beneventanus ep. et soc. (Sosius, Festus, Proculus, Desiderius, Eutyches et Acutius) mart. : Passio 48. ff. 44v-45 - Legenda sancti Hilarii Pictavensis ep. tit. De sancto Hylario episcopoinc. Temporibus Constantii imperatoris arriani beatus Hylarius episcopus Pictaviensis missus fuit ab ipso - expl. etiam post obitum eius hereticos expugnabat ad laudem Christi. Cetera videas in legendis comunibus Hilarius Pictavensis episcopus 49. f. 45r-v - Passio sancti Iuliani, Basilissae et soc. tit. De sanctis Iuliano et Basilissainc. Beatus Iulianus illustri progenie ortus in civitate Antyochia que est metropolis Egypti - expl. in die epyfanie festivitatis, vero in martirologio nuntiatur VI ydus ian. quia forte transfertur propter epifaniam ad laudem Christi Iulianus, Basilissa et soc. Antinoi in Aegypto monaci : Passio 50. f. 45v - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. tit. De sancto Miniateinc. Decius imperator Florentiam adveniens Christianos persequens et perquirens invenit virum - expl. in qua etiam sociorum eius martyrum corpora plurima sunt sepulta ubi divina beneficia prestantur ad laudem Christi Minias Florentiae mart. : Passio 51. ff. 45v-46 - Legenda sancti Mauri Glannafoliensis abb. (cfr. BHL 5773)
tit. De sancto Mauro abbateinc. Beatissimus Maurus clarissimo senatorum genere patre suo Equitio matre Julia natus est - expl. et in suo monasterio fuit annis XLIII diebus XIIII, omne igitur tempus vite sue fuerunt anni LXX dies XIIII, ad laudem Christi cui est honor et gloria et cetera Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vita 52. f. 46r-v - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart.
epilogo
tit. De sancta Mustivolainc. Tempore Aureliani augusti sub preside Curcio in civitate Falisca quidam presbiter nomine Felix - expl. et sepelivit iuxta muros civitatis Clusine ubi florent orationibus eius multa miracula, ad laudem Christi Irenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passio 53. ff. 46v-47 - Passio sancti Magni Tranensis ep. mart. (cfr. BHL 5174)
epilogo
tit. De sancto Magno episcopoinc. Beatus Magnus natus est in Apulia in civitate Trana et cum esset unicus parentibus - expl. cuius festum agitur IX kal. sep. ad laudem Christi Magnus Tranensis ep. mart. : Passio 54. f. 47r-v - Vita sancti Mamiliani et soc. tit. De sanctis Mamiliano et sociis martyribusinc. Duo religiosissimi sacerdotes Mamilianus et Sentias cum tribus monacis - expl. tandem in Christo quievit X kal. iunii ad laudem Christi Mamilianus (Panormitanus ep.?) et soc. : Vita 55. ff. 47v-49v - Legenda sancti Martialis Lemovicensis ep. (cfr. BHL 5552)
tit. De sancto Martiali confessoreinc. Predicante Christo apud Iudeam confluebant multi ad eum - expl. scripsit qui certissime novit ad laudem Christi Martialis Lemovicensis ep. : Vita 56. ff. 49v-50 - Passio sanctarum Luceiae, Auceiae et soc. Romae mart. (cfr. BHL 4981)
tit. De sanctis Luceia et Auceiainc. Apud urbem Romam Luceia virgo sanctimonialis ab Auceia rege barbarorum de territorio urbis capta est - expl. passi sunt autem [[...]] ydus septembris ad laudem Christi Luceia, Auceia et soc. Romae mart. : Passio 57. f. 50r-v - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. (cfr. BHL 6957)
tit. De sancto Proculoinc. Beatus Proculus de Syria in Romanam provinciam veniens cum pluribus aliis - expl. passus est autem Christi martyr beatus Proculus kalendas iunii, ad laudem Iesu Christi Domini nostri Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passio U.C. I, ff. 1-12 e 29-64 58. f. 50v - Passio sanctae Priscae Romae v. mart. tit. De sancta Prisca virgine et martyreinc. Beata Prisca nobilibus parentibus Romanis orta - expl. et ubi etiam Dei beneficia exuberare non cessant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prisca virgo Romae mart. : Passio59. ff. 50v-51 - Passio sancti Potiti mart. (cfr. BHL 6910)
tit. De sancto Potito martyreinc. Tempore Antonini imperatoris erat in Apulia in civitate Sardica quidam puer Potitus nomine - expl. ubi eorum festum agitur idus novembris ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor in saecula saeculorum Potitus mart. : Passio 60. f. 51r-v - Passio sanctorum Eusebii, Pontiani, Vincentii et Peregrini mart. tit. De sanctis Pontiano et sociisinc. Pontianus vir prudens et mitis et rectus in fide ortus ex vico Carnario tempore Commodi imperatoris - expl. gloriam Deo dantes qui tantam suis martyribus gloriam prestare dignatur, cui est honor et gloria et cetera Eusebius, Pontianus, Vincentius et Peregrinus Romae martyres saec. II : Passio 61. f. 51v - Vita sancti Prisci Capuani ep. (cfr. BHL 6927)
tit. De sancto Prisco martyreinc. Tempore Valentiniani et Valentis imperatorum fuit in partibus orientis episcopus Laudicensis Apolinaris nomine - expl. cuius festivitas celebratur kal. sep. ad laudem Domini nostri Yesu Christi cui est honor et cetera Priscus Capuanus ep. : Vita 62. f. 52r-v - Legenda sancti Remigii Remensis ep. tit. De sancto Remigioinc. Montanus monachus solitariam vitam ducens, orans, ieiunans - expl. celebrata missa ad Christum migravit, cui est honor et gloria et cetera Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 63. ff. 52v-53 - Passio sanctae Reparatae mart. (cfr. BHL 7183 / 7184)
tit. De sancta Reparata virgine et martyreinc. Tempore Decii presidis in civitate Cesarea erat quedam virgo nobilis - expl. passa est autem VIII ydus octobris, regnante Domino nostro Yesu Christo cui est gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passio 64. f. 53r-v - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (cfr. BHL 7330)
tit. De sancto Romulo episcopo et martyreinc. Lucina virgo ammonita per angelum nocte ut se in coniugium traderet - expl. quos Christiani ad radicem montis sepelierunt, Deo gratias Romulus Faesulanus ep. : Passio 65. f. 53v - Passio sanctorum Rufi et Carponii Capuae mart. (cfr. BHL 7378)
tit. De sancto Rufo martyreinc. Tempore Dyoclitiani et Maximiani erat in provincia Campanie in templo capitolii diaconus quidam Rufus - expl. ut non fuerit deinceps in eo superstitio ydolorum ad laudem Christi Rufus et Carponius Capuae mart. : Passio 66. ff. 53v-54 - Passio sancti Reguli Afri ep. tit. De sancto Reguloinc. Beatissimus Regulus in Affrica archiepiscopus tempore arrianorum fidem catholicam defensabat - expl. Regulus antistes s. q. capelus esse peremptum, regnante Domino nostro Iesu Christo et cetera Regulus Afer ep., Lucae cultus : Passio 67. f. 54r-v - Legenda sancti Rainerii Pisani conf. (= BHL 7085)
tit. De venerabili viro Raynerio Pisanoinc. Raynerius Pisane civitatis oriundus fuit dum citharista foret - expl. hec et alia innumera miracula operatus est et operatur Deus per servum suum Raynerium, qui Deus sit benedictus in saecula Rainerius Pisanus conf. : Vita 68. f. 54v - Legenda sanctae Serapiae v. mart. Romae tit. De sancta Serapya virgine et martyreinc. Beata virgo Serapia Berillo presidi presentata audivit ab eo - expl. cuius festum agitur III non. sep. ad laudem Christi Serapia seu Seraphia Romae virgo mart. : Passio 69. ff. 54v-55 - Legenda sanctorum Danielis, Samuelis et soc. OFM Septae mart. (= BHL S 2094 a)
tit. Passio septem fratrum minorumlemma inc. Passio septem fratrum minorum qui passi sunt anno Domini MCCXXVII ydus octobris in civitate Cepta inc. Igitur frater Daniel qui fuerat minister in Calabria - expl. Deus autem pro quo passi sunt multis eos miraculis declaravit, qui vivit etc. Daniel, Samuel et soc. OFM Septae mart. 70. f. 55r-v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. tit. De sancto Savino et sociisinc. Tempore Maximiani imperatoris Venustianus augustalis Thuscie reperit in civitate Assisii Sabinum - expl. sed omnium sanctorum martyrum agitur festum III kal. ian. ad laudem Christi Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passio 71. ff. 55v-56 - Legenda sancti Salvii Albigensis ep. tit. De sancto Salvioinc. Salvius in habitu seculari cum iudicibus diu causas seculares est executus - expl. huius festum agitur VI ydus septembris ad laudem Domini nostri Yesu Christi Salvius ep. Albigensis note La titolatura è rimasta nella traccia marginale, che il rubricatore ha trascurato e dunque non cancellato. 72. f. 56r-v - Passio sanctorum Secundiani, Marcelliani et Verani mart. tit. De sancto Secundiano et sociisinc. Temporibus Decii cesaris erat vir togatus nomine Secundianus prefectus - expl. passi sunt autem kal. iulii in civitate Perusina ad laudem Christi Secundianus, Marcellianus et Veranus mart. : Passionote Di nuovo, la titolatura resta nella traccia, in parte rifilata. 73. ff. 56v-57 - Vita sancti Syri Ticinensis ep. tit. De sancto Syri et Yventioinc. A fonte luminis Christo claritas veritatis evangelice refluxit in Petro - expl. ipse vero dormivit in Deo completis vite sue annis CXII ad laudem Christi Iventius Ticinensis ep. Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vita U.C. I, ff. 1-12 e 29-64 74. f. 57r-v - Vita sancti Severi Ravennatis ep. tit. De sancto Severo episcopo Ravennateinc. Severus civis Ravennas oriundus et sicut de beato Gregorio legitur - expl. propter quod ad penitentiam conversi Deo et beato Severo gratias retulerunt ad laudem Christi Severus Ravennas ep. 75. f. 57v - Legenda sancti Severini in Norico Ripensi presb. (cfr. BHL 7656)
tit. De sancto Severino confessoreinc. Tempore quo Attila rex Hunnorum defunctus est beatus Severinus de partibus orientis - expl. ubi Dei beneficia Dei exuberant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Severinus in Norico Ripensi presb. 76. ff. 57v-58 - Legenda sancti Symeonis stylitae senioris (cfr. BHL 7956)
tit. De sancto Symeone confessoreinc. Sanctissimus Symeon puerulus pascebat oves patris sui - expl. induta veste virili statim expiravit ad laudem Christi Symeon stylita senior 77. f. 58r-v - Legenda sancti Theopompi ep. mart. tit. De sancto Theopompo martyreinc. Beatus Teopompus episcopus apud Nicchomediam Dyoclitiano primus occurrit - expl. expansis manibus migravit ad Dominum pridie non. ian. ad laudem Christi Theopemptus (Theopompus) ep. et Theonas (Sinesius) mart. : Passio 78. f. 58v - Passio sancti Terentiani Tudertini ep. mart. (cfr. BHL 8002)
tit. De sancto Terentianoinc. Anno a passione Domini 85 imperante Adriano data est sevitia generalis contra Christianos - expl. ubi beneficia Dei cotidie exuberant cui est honor et cetera Terentianus Tudertinus ep. mart. : Passio 79. ff. 58v-59 - Passio sanctae Theclae v. (cfr. BHL 8020)
tit. De sancta Tecla virgine et martyreinc. Paulus apostolus cum duobus discipulis filiis Dema et Hermogene venit Yconium - expl. ad hanc vocem protinus in Deo obdormivit VIIII kal. oct., ad laudem Christi Iesu cui est gloria in saecula saeculorum Thecla virgo Pauli apostoli discipula : Passio 80. ff. 59v-60 - Passio sanctae Victoriae Romanae v. mart. tit. De sancta Victoriainc. Cum vir illustris Titus Aurelianus virginem Anatoliam in coniugium assumere vellet - expl. in navi ad orientem immo fuerat cum scripto passionis eius ad laudem Christi Victoria Romana virgo mart. : Passio U.C. I, ff. 1-12 e 29-64 81. f. 60 - Legenda sanctae Bibianae v. et soc. Romae mart. (cfr. BHL 1323)
tit. De sancta Viviana martyreinc. Tempore Iuliani imperatoris erat quidam vir illustris Christianus sed occultus - expl. sepulta a Iohanne presbitero iuxta sororem et matrem suam VIII kal. ian. ad laudem Christi Bibiana seu Viviana virgo, Dafrosa, Flavianus, Faustus, Pigmenius et soc. Romae martyres : Passio82. ff. 60-61v - Legenda sancti Venantii Camerini mart. tit. De sancto Venantio martyreinc. Erat quidam puer in civitate Camerina nomine Venantius - expl. cum gaudio et letitia ad propria incolumis remeavit ad laudem Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Venantius Camerini mart. : Passio 83. f. 61v - Legenda sanctorum Severini et Victorini fratrum (cfr. BHL S 7663 d)
tit. De sancto Victorino et sociisinc. Fuerunt Rome duo fratres Victorinus et Severinus - expl. quia ea die fuit honorifice tumulatus ad laudem Christi Severinus Septempedanus et Victorinus frater eius (Amiterninus ep.) 84. f. 61v - Legenda sancti Victoris Mauri Mediolani mart. (cfr. BHL 8580)
tit. De sancto Victore martyreinc. Tempore Maximiani imperatoris erat in civitate Mediolani quidam milex - expl. teste Deo oculis meis vidi et scripsi ad laudem Christi Yesu qui vivit et regnat in saecula saeculorum Victor Maurus Mediolani martyr : Passio 85. f. 62 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. tit. De sancto Valentino episcopoinc. Valentinus Interampnensis episcopus omnibus virtutibus pollebat - expl. domo sua fuerat martirio coronatus ad laudem Christi Yesu Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passio 86. ff. 62v-63 - Passio sanctorum Victoris et Coronae in Aegypto mart. (cfr. BHL 8559 e ss.)
inc. Tempore Antonini imperatoris facta est persecutio Christianis sub Sebastiano - expl. passi sunt autem gloriosi martyres Victor et Corona idus maii, regnante Domino Yesu Christo cui est gloria in saecula saeculorum Victor et Corona in Aegypto (al. in Syria) martyres sub Antonino : Passio 87. ff. 63-64v - Vita sancti Zenobii Florentini ep. tit. Vita sancti Zenobiiinc. Zenobius Florentinorum nobili progenie ortus liberalibus litteris eruditus - expl. omnibus audire volentibus et mihi scriptori firmiter testabatur, ad laudem Christi Zenobius Florentinus ep. : Vitanote La titolatura non è eseguita dal rubricatore: resta la traccia marginale. Rielaborazione della vita dello Pseudo-Simpliciano (BHL 9015) con un inserto tratto da quella di Lorenzo Amalfitano (BHL 9014), edita nell'articolo di Antonella Degl'Innocenti citato in bibliografia. 88. f. 64v - Legenda sancti Zenonis Veronensis ep. tit. De sancto Zenone episcopoinc. Sanctus Zenon a cunabulis benedictus et sanctificatus ad hoc pertingere meruit - expl. poterat bibi ut aqua sed non fluebat ut aqua, ad laudem Christi Zeno Veronensis ep. : Vitanote Restano vuote le ultime tre righe della pagina, che conclude il fascicolo e la sezione del codice.
II. ff. 65-70 Complemento al leggendario abbreviatonote Il fascicolo, che consta di tre bifolii, è un'aggiunta coeva e di stessa mano al leggendario copiato nella prima unità, a scopo di integrazione: comprende leggende abbreviate con identiche modalità (ad esempio con la stessa formula finale ad laudem Christi ) rispetto alla raccolta maggiore. 89. ff. 65-67 - Passio, inventio et translatio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (cfr. BHL 2267)
epilogo
tit. De sancto Domnino martyre - Inventio corporis sancti Domnini - Translatioinc. Gloriosus miles et martyr Christi Domninus natione Romanus - expl. per sanctum Domninum concessit remeare vite, prestante Domino nostro Yesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum app. inc. Post hec evolutis pluribus annis et ecclesia Dei a tyrampnis - expl. et suum scelus ad honorem sancti Domnini omnibus narraverunt ad laudem Dei Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passio + inventionote Le parti concerneti l'inventio e la translatio sono distinte con una propria titolatura. Per un incidente di rilegatura, il f. 68 precede il 67. 90. f. 67r-v - Passio sanctae Apolloniae Alexandriae v. mart. tit. De sancta Apollonia virgine et martyreinc. Postquam Decius imperator iniquissimus et in omnibus preter quam in armis pessimus - expl. passa est autem beata Apollonia V° ydus feb. ad laudem Christi Apollonia virgo Alexandriae mart. : Passio 91. ff. 67v-68v - Legenda sancti Edmundi Rich Cantuariensis archiep. tit. De sancto Emundo confessoreinc. Emundus qui dicitur quia extra mundum et totus celestis - expl. sed subtus duram terram anno Domini MCCXL ad laudem Christi Edmundus Rich, Cantuariensis archiepiscopus m. 16-11-1240 92. ff. 68v-69 - Legenda sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia tit. De sancto Prospero confessoreinc. Tempore quo beatus Leo papa vir scolasticus presidebat in sede apostolica floruit beatus Prosper - expl. sanctitate percepta leti redibant ad propria, ad laudem Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus 93. f. 69 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 17 maggio (Torpete) (= BHL p. 1202 n° 2)
tit. De sancto Torpete martyreinc. In Thuscia sanctus Torpes martyr sub Nerone principe - expl. agitur tamen festum eius I kal. maii ad laudem Christi Torpes Pisis mart. note Il testo coincide quasi letteralmente con la voce del Martirologio. 94. f. 69r-v - Passio sancti Sigismundi Burgundiorum regis mart. tit. De sancto Sigismundo martyreinc. Beatissimus Sigismundus rex Burgundionum et Christi martyr fuit filius Gundobadi - expl. a baliis et infirmitatibus quamplurimi liberati ad laudem Christi Sigismundus Burgundionum rex mart. : Passio 95. ff. 69v-70 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (cfr. BHL 2853)
tit. De sancta Felicitateinc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. alius matrem eorum decapitavit ad laudem Christi Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passio 96. f. 70 - Passio sanctae Iulianae Nicomediae v. mart. , frammentoinc. Iuliana dum Eulogio prefecto Nicomedie desponsata esset - expl. alioquin Deus meus eris Iuliana virgo Nicomediae mart. : Passionote Una diversa mano trascrive cinque righe soltanto di questo ulteriore testo; rimane vuoto il verso del foglio.
U.C. IV, ff. 71-93 bis ; sec. XIV III. ff. 71-93v - Marcilia pseudo , Vita sanctae Marthae v. hospitae Christi [interprete ps. Syntyche] (= BHL 5546)
Gloriosissime Marthe Christi hospite vita a beata Marcila eius famula et filiola in baptismo in ebreo prius edita et postea in latinum sermonem per Sinticen de ebreo traslata prol.prol. inc. Sancte ecclesie tipum beata Martha Christi discipula - expl. pie imitationis fiat exemplum inc. Beatissima igitur et venerabilis hospita Christi Martha pago Iherossolymitano - expl. et ope sue intercessionis faciat nos consortes esse sue beatitudinis, prestante Domino nostro Iesu Christo Filio suo, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Martha hospita Christi virgo : Vitanote Il testo è suddiviso in due libri e in origine destinato a una divisione in lectiones che rimane accennata: l'inizio è contrassegnato dalla rubrica lectio I , ma non compaiono indicazioni a seguire. La sezione, composta da tre quaternioni, si conclude con un foglio interamente vuoto, numerato 93 bis.
U.C. V, ff. 94-105 ; sec. XIV IV. ff. 94-104 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL 5303)
inc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriosam ascensionem eius - expl. sanabantur a languoribus suis et credebant epil. inc. Ego vero Theodimus tuli reliquias beate Margarite in scrineo - expl. ut in suis ipsa nos precibus memoretur ante Dominum nostrum Iesum Christum, cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passionote L'epilogo non è distinto dalla narrazione. Si apre con questo testo una sezione formata da quattro quaternioni e un senione.
V. ff. 104-105v Pericopi evangelichenote Nella parte inferiore sinistra del f. 105v erano vergate tre righe ora erase, delle quali resta visibile l'attacco Reverendo in Christo patri .
U.C. VI, ff. 106-138 ter ; sec. XIV VI. ff. 106-133v - Legenda sancti Iohannis ap. Qualiter beatus Iohannes de Effeso venit Romamsegni d'uso Lungo la narrazione sono apposte manicule e sigle di 'nota'. inc. Auditis querimoniis, visis litteris et perlectis que mittebantur de Epheso contra sanctum Iohannem evocat post hec Domitianus imperator veredarios - expl. et dominatorem orbis diligentem diligit Iohannes apostolus sec. I note La titolatura subisce un'interpolazione interlineare e marginale, che aggiunge evangeliste dopo il nome del santo e et qualiter passus est in chiusura. Si tratta di un testo non identificabile, apparentemente, con quelli registrati in BHL.
VII. ff. 134-138 Cantico dei Canticinote Rimangono vuoti al termine della sezione il verso del f. 138 e altri due fogli numerati 138 bis e ter.
U.C. VII, ff. 139-150 ; sec. XIV VIII. ff. 139-144 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior , et minor , estratti (= BHL 3107, 3109 e 3110)
De miraculis beati Francisci et de stigmatibusinc. Fidelis revera famulus et minister Christi Franciscus biennio ante quam spiritum redderet celo - expl. ut deinceps huius infirmitatis molestiam non sentiret Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Miraculanote Serie di miracoli estratti dalle due vitae : si susseguono dalla minor le lectiones 1 e 5 del cap. VI, dalla maior i capp. XIII 7,6,8, i miracoli post mortem I 3-6, II 1.4-5, III 6, VI 5, VII 1.5-6, infine i capp. XII 9-11.
U.C. VII, ff. 139-150 ; sec. XIV IX. ff. 144-146 - Vita sancti Antonii de Padua , estratti (= BHL 587)
Miracula beati Antoniiinc. Puer quidam Albertus nomine - expl. et fideliter Christo adherens mirabilia eius constantissime predicavit Antonius de Padua OFM n. 1195 ca., m. 13-6-1231 : Miraculanote Sono raccolti miracoli del santo dai seguenti capitoli e paragrafi: XXXI 19-21.33-35.46-49.65-66, XXXII 3-4.10-15, XXXIII 1-4.8, XXXIV 1-2.4, XXXV 1.4, XXXVI 3-4, XXXIX 1-8, XXXVII 1-2, XL 1-4 (cfr. l'articolo di Palandri in bibliografia).
X. ff. 146-147Legendae per la Settuagesima e la Quinquagesimanote La sezione (consistente in un sesterno) è completata, ai ff. 146v-150, da un indice analitico delle res praedicabiles reperibili nei testi precedenti, stilato a due riprese da due diverse mani.
U.C. VIII, ff. 151-211 ; sec. XIV XI. ff. 151-211 Pericopi dai Vangeli e dalle Epistole per le Messe dalla prima domenica di Avvento alla XXIV dopo Pentecoste
U.C. IX, ff. 212-217 ; sec. XIV XII. ff. 212-214 Sermone per la festività di S. Domeniconote La titolatura si presentava in festo beati Dominici vel sancti Francisci vel sancti Antonii , ma le due alternative sono state erase (e in effetti il santo citato all'interno è Domenico).
XIII. ff. 214-216 Sermone per la festività di S. Luca
U.C. VIII, ff. 151-211 ; sec. XIV XIV. ff. 216-217v , mutilo Sermone per la festività di S. Prosdocimonote Al termine è aggiunto un foglio (218), di dimensione pari a quelli delle unità maggiori, interamente vuoto.
bibliografia
Bandini, Catalogus , IV , 322-8; Degl'Innocenti, Agiografia toscana del XIV secolo ; Degl'Innocenti, Un'inedita epitome della Vita di Giovanni Gualberto ; Degl'Innocenti, Vita S. Zenobii ; Gamboso, Tre panegirici di s. Antonio , 5; Palandri, La Leggenda fiorentina di S. Antonio
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Strozzi 4
Leggendario originario dell'Italia centrale
sec. XV in.; orig. Italia centrale Come nei mss. 1 e 2 dello stesso fondo, tre cartule con la tabula dei contenuti sono inserite nel codice in età moderna, tra i fogli di guardia e il f. 1. La precedente costa, ora incollata alla fine del codice, lo data al XIV secolo.
I. ff. 275 , acefalo Leggendarioordinamento Non si ravvisa un criterio organico di ordinamento né cronologico (benché i riferimenti alle date liturgiche siano quasi sempre dati nei titoli), né alfabetico, né per categorie di santi o tipologie letterarie: sono frammischiati capitoli della Legenda aurea , epitomi e legendae novae di altra provenienza, più di rado vite e passioni in forma integrale. Si incontrano talora piccoli gruppi o coppie di testi per i quali è riconoscibile un elemento di continuità cronologica oppure geografica. note I primi 32 fogli sono perduti, come si evince dalla numerazione più antica. 1. ff. 1-5v - Vita sancti Iohannis Chrysostomi , acefalainc. possidebitis in celis: elegit totis viribus suis placere Domino - expl. requiescit vero sanctum corpus beatissimi patris nostri Grisostomi Iohannis in ecclesia duodecim apostolorum Domini, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et dominatur Deus per infinita saecula saeculorum Iohannes Chrysostomus : Vitanote Il testo non pare identificabile con alcuna voce BHL; neppure è ricostruibile l'esatta data cui era destinato, dato il criterio di successione non cronologico dei testi del leggendario. 2. ff. 5v-6 - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (cfr. BHL S 7680 g [inc.])
tit. De electione beatissimi Severi ac eius laudabilibus gestisinc. De electione sancti viri beatissimi Severi pontificis - expl. ut vos cum desiderio magis quam fastidio legatis, qui est benedictus in saecula saeculorum Severus Ravennas ep. : Vitadata liturgica 1 febbraio 3. f. 6r-v - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
inc. Temporibus illis immanis persecutio fuit Christianis - expl. Dioclitiano nono Maximo octavo consulibus et imperatoribus, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et laus et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 4. ff. 6v-7 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061)
tit. De sancta Petronillainc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggionote Come sempre, questa parte della passione ciclica di Nereo, Achilleo e compagni è seguita senza distinzione da quella relativa a Nicomede. 5. f. 7 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. interventum martyris qui passus est pro nomine Domini nostri Yhesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 31 maggio 6. ff. 7-8 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. De sancto Vito, Modesto et Crescentiainc. In provincia Litia temporibus Dioclitiani et Antonini imperatorum multas virtutes operabatur in infantia sua beatissimus Vitus - expl. passi sunt autem beatissimi martyres Vitus, Modestus et Crescentia septimodecimo kal. iulii sub Diocletiano et Antonino imperatoribus, in nobis vero regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Al f. 7 ne segue uno non numerato e mutilato da un ampio strappo, che preserva solo un terzo circa della colonna interna. 7. f. 8r-v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. De sanctis Gervasio et Protasio martyribusprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam - expl. de inventione corporum ad letitiam rememoremus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me per orationes eorum consequi misericordiam Domini nostri Yhesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 19 giugno (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 8. ff. 8v-9 - Passio sanctae Aureae mart. (= BHL 808)
tit. De sancta Aurea virgineinc. Tempore quo nequissimus Claudius Romane urbis sumpsit imperium - expl. et ibi die noctuque ieiuniis et orationibus epulabatur Aurea seu Chryse virgo, Censurinus et soc. ad Ostia Tiberina martyres saec. III : Passiodata liturgica 24 agosto (non indicata)note Il testo comprende solo i primi 4 paragrafi della Passio (cfr. AASS Aug. IV, col. 758B). 9. f. 9r-v - Passio sancti Secundi Thebaei mart. (= BHL 7569)
tit. De sancto Secundo martyreinc. Sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus fuit vir quidam spectabilis nomine Secundus - expl. que Duzia nuncupatur. Passus est autem beatissimus martyr Christi Secundus sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Secundus Thebaeus mart. : Passiodata liturgica 26 luglionote Poiché la data abituale del santo è il 26 di agosto, si può sospettare che la rubrica contenga una svista, recitando VII kal. augusti in luogo di septembris ; sono del resto frequenti nel codice date anomale. 10. ff. 9v-14 - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. (= BHL 5588)
tit. De sancta Martinainc. Regnante primo omnium in abitu totius orbis Domino et salvatore nostro Yhesu Christo - expl. et gratiam invenire apud Dominum nostrum Yhesum Christum, cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio 11. ff. 14-20 - Passio sancti Iuliani, Basilissae et soc. (= BHL 4532)
tit. De sancto Iuliano martyreinc. Beatus Iulianus nobilis familie illustris in seculo erat - expl. passi sunt autem idibus ianuarii, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui est gloriosus in saecula saeculorum Iulianus, Basilissa et soc. Antinoi in Aegypto monaci : Passiodata liturgica 13 gennaionote Questi santi sono ricordati il 6 gennaio nel Martirologio geronimiano, il 9 gennaio in quello di Adone, ma il testo stesso della passione corrisponde alla rubrica idibus ianuarii . 12. f. 20r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. De sancto Felice iuniori confessoreinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi Felicis presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 13. ff. 20v-23v - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. (cfr. BHL 408 [inc.])
prol.tit. De sancto Anastasioprol. inc. Unigenitus Filius et Verbum Dei per quem omnia facta sunt - expl. et sic incipiam enarrare inc. Erat quidam de Persida Razehe vocabulo, nomen autem ei Magundat - expl. XXII die ianuarii indictione I anno XVII imperii Heraclii et XV Constantini, regnante Domino nostro Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Passiodata liturgica 22 gennaio 14. f. 23v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 94 (Cristina)tit. De sancta Christina virgineinc. Christina magnis parentibus orta in Tyro Italie - expl. et illa percussa spiritum Deo reddidit IX kal. augusti Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 luglionote Il testo corrisponde, con alcune variazioni, al cap. 94 della Legenda aurea , privo dell'iniziale de nomine e degli ultimi due periodi (62-63, p. 649 nell'edizione Maggioni). 15. ff. 23v-25 - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
tit. Sanctorum XL martyrumlemma inc. Qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gorgoni, Candidi inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris - expl. consummati sunt sancti XL martyres et preside Agricolao et duce Lysia sub die quinto iduum martiarum, in gloriam et in laudem Dei Sebasteni martyres XL : Passiodata liturgica 10 marzonote La prima parte del lemma è copiata in forma di titolatura. 16. ff. 25-26v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 56 (Giorgio) (= BHL 3395)
prol.tit. De sancto Georgio martyreprol. inc. Georgius dicitur a geos quod est terra - expl. Persarum presentibus LXX regibus imperii sui inc. Georgius tribunus genere Cappadocum pervenit quadam vice in provinciam Lybie - expl. donec ibidem reliquiarum particulam dimiserunt Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprilenote Sono omessi i periodi finali (139-142, p. 398 dell'edizione Maggioni). 17. ff. 26v-27 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 10 (Innocenti) (= BHL 4277)
prol.tit. De sanctis innocentibusprol. inc. Innocentes dicti sunt triplici ratione - expl. et post medium vite equitatem bone opinionis inc. Innocentes ab Herode Ascalonita - expl. prout cum fratre ordinaverat interfecit Innocentes martyres : Passiodata liturgica 28 dicembre 18. ff. 27-28 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 36 (Ignazio) (= BHL 4263)
tit. Ignatii episcopi et martyrisinc. Ignatius quasi ignem patius idest patiens ignem divini amoris - expl. et commendatio honoris immensi Ignatius Antiochenus ep. mart. : Passiodata liturgica 1 febbraio 19. f. 28r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 140 (Furseo) (= BHL 3217)
tit. De sancto Forseo episcopo et confessoreinc. Forseus episcopus cuius historiam Bedam scripsisse creditur - expl. et in bonis operibus laudabiliter vitam finivit Furseus Latiniacensis abbas : Vitadata liturgica 16 gennaio (non indicata) 20. ff. 28v-29 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio)tit. De pessimo Magumetthoinc. Clericus quidam valde famosus cum in Romana curia honorem quem cupiebat - expl. ad Longobardorum historiam prosequendam stylus se vertat note Estratto corrispondente ai periodi 77-151, pp. 1261-6 dell'edizione Maggioni. 21. ff. 29-31v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio)tit. Historia Longobardoruminc. Longobardi igitur Romano imperio plurimum molesti erant - expl. sedes imperii usque hodie vacat note Estratto dallo stesso cap. 177, che prosegue il precedente fino al termine, corrispondente ai periodi 152-406, pp. 1266-82 della citata edizione. 22. ff. 31v-32 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 57 (Marco) (= BHL 5290)
prol.tit. De sancto Marco evangelistaprol. inc. Marcus interpretatus sublimis mandato - expl. laudem divinam confirmat ecclesiam inc. Marcus evangelista leviticus genere - expl. ubi ecclesia in honorem sancti Marci mire pulcritudinis fabricata est Marcus evangelista : Passio + translatiodata liturgica 25 aprilenote Estratto dal principio del capitolo al periodo 64, p. 403 dell'edizione Maggioni. 23. f. 32r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 83 (papa Leone)tit. De sancto Leone papa confessoreinc. Leo papa, ut in miraculis beate virginis legitur - expl. aliter alicui manus imposueris exigeris Leo II papa data liturgica 28 giugnonote Omesso l'ultimo periodo con la data di morte (27, p. 557 nell'edizione Maggioni). 24. ff. 32v-33 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 125 (Lupo) (= BHL 5084)
tit. De sancto Lupo confessoreinc. Lupus apud Aurelianum ex genere regali ortus - expl. tandem multis clarus virtutibus in pace quievit Lupus Senonicus ep. : Vitadata liturgica 1 settembre (non indicata) 25. f. 33 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 126 (Mamertino) (= BHL 5202)
tit. De sancto Mamurtino confessoreinc. Mamurtinus prius Paganus cum quadam vice idola coleret - expl. ubi in ecclesia sancti Germani honorifice est sepultus Mamertinus Autisiodorensis abb. : Conversiodata liturgica 20 aprile (non indicata)note È possibile anche la data del 20 marzo. 26. f. 33r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 135 (Lamberto) (= BHL p. 700 n° 7)
tit. De sancto Lamberto martyreinc. Lambertus nobilis genere sed nobilior sanctitate vite - expl. cum multa civitatis mestitia sepulture dederunt Lambertus Traiectensis episcopus : Vitadata liturgica 17 settembre (non indicata) 27. ff. 33v-34 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 144 (Leodegario) (= BHL p. 723 n° 7)
tit. De sancto Leodegario episcopo et martyreinc. Leodegarius dum omni virtute polleret - expl. passus est autem circa annum Domini DCLXXX Leodegarius Augustodunensis ep. : Passiodata liturgica 2 ottobre 28. f. 34 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 172 (Giovanni Colobo) (= BHL p. 648 n° 1)
tit. De sancto Iohanne abbate confessoreinc. Iohannes abbas cum per annos XL in eremo habitasset - expl. quam quod primus ego ipse non fecerim. Hec in vita Patrum Iohannes Colobus seu Parvus in deserto Scetis erem. data liturgica 17 ottobre (non indicata) 29. ff. 34-35v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 8 (Stefano) (= BHL p. 1140 n° 16)
tit. De sancto Stephano protomartyreinc. Stephanus grece latine dicitur corona - expl. secundum fuit in beato Iohanne, tertium in innocentibus Stephanus diac. protomart. : Passiodata liturgica 26 dicembre 30. ff. 35v-36 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 49 (Patrizio) (= BHL 6514)
tit. De sancto Patricio confessoreinc. Patricius dum Scottum regi de Christi passione predicaret - expl. post XXX dies in Domino feliciter requievit Patricius episcopus, Hibernorum apostolus : Vitadata liturgica 17 marzo 31. f. 36r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 88 (Teodora) (= BHL 8071)
tit. De sancta Theodorainc. Theodora nobilis mulier et speciosa - expl. ipse in abbatem unanimiter est electus Theodora Alexandrina, Theodorus dicta : Vitadata liturgica 11 settembre (non indicata) 32. ff. 36v-37 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 124 (Sabiniano) (= BHL 7442)
tit. De sancto Saviniano martyre et Savinainc. Savinianus et Saviniana fuerunt filii Savini - expl. qui venientes eum honorifice sepelierunt Sabina Trecis v. Sabinianus Trecis mart. : Passiodata liturgica 29 gennaionote Privo del periodo finale (87, p. 894 nell'edizione Maggioni) relativo alla passione di Sabina. 33. ff. 37v-38 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio) (= BHL 6614)
tit. De sancto Pelagio papa et confessore et quibusdam actis Longobardoruminc. Pelagius papa multe sanctitatis fuit - expl. sicut legitur in quadam historia ipsius et in quadam chronica Pelagius I papa data liturgica 2 marzo (non indicata)note La voce BHL è ricavata proprio da questo codice. Si tratta della prima parte del cap. 177, fino al periodo 76 a p. 1261 dell'edizione Maggioni; il rimanente era già stato copiato separatamente (cfr. sopra, item 20 e 21). 34. f. 38r-v - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (= BHL 5017)
tit. De sancta Flora virgine et martyreinc. Flora virgo sanctimonialis civis urbis Rome - expl. passe sunt iste gloriose virgines et martyres Christi IV kal. augusti, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglionote Normalmente il testo è associato al 28 luglio nei leggendari qui censiti. 35. ff. 38v-43v - Vita sancti Eusebii Vercellensis ep. (= BHL 2748-2749)
prol., additamentum tit. De sancto Eusebio episcopo et martyreprol. inc. Que Deo auctore in hoc nostro opere conscripta sunt - expl. primitus edisserendum est inc. Diocletiano ergo et Maximiano imperatoribus Romanorum et persecutoribus Christianorum - expl. celebratur autem eius festivitas kal. augusti, regnante Yhesu Christo Domino nostro qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto in trinitate perfecta vivit et regnat unus Deus per infinita saecula saeculorum addit. inc. Precepit enim idem beatissimus Eusebius - expl. eius precibus et meritis nostri auctoris illius gestorum misertus sit omnipotens Deus Eusebius Vercellensis episcopus m. 1-8-371 : Vitadata liturgica 16 luglionote La data non corrisponde a quelle abituali, 1° agosto o 16 dicembre. 36. ff. 43v-45 - Passio et translationes sanctorum Firmi et Rustici Veronae mart. (= BHL 3020-3021)
tit. De sanctis Firmo et Rustico martyribusinc. In diebus illis regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi facta est persecutio ingens Christianorum - expl. quod fieri nullus ambigat usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto in unitate vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Firmus et Rusticus Veronae martyres saec. III : Passio + translatiodata liturgica 9 agosto 37. ff. 45-48 - Passio sanctae Susannae v. mart. (cfr. BHL 7937 [inc.])
tit. De sancto Gavinio et Susanna eius filia martyribusinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani augustorum fuit quidam presbyter - expl. quia domus ad domum beati Gavinii presbyteri iungebatur beati Gaii episcopi, regnante in universo mundo Domino nostro Yhesu Christo cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Susanna v. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agosto 38. ff. 48-49v - Passio sancti Zenonis et soc. Nicomediae mart. (= BHL 8999)
tit. De sancto Zenone martyreinc. Eodem tempore quo Iulianus imperator perrexit Nicomediam civitatem - expl. sepelivit in Nicomedia intra civitatem ubi florent eius orationes usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi in saecula saeculorum Zeno et soc. Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 2 settembre 39. ff. 49v-51v - Passio sanctae Euphemiae Chalcedone v. mart. (= BHL 2708)
tit. De sancta Euphemia martyre virgineinc. Sub Diocletiano imperatore, proconsule autem Prisco, in Europa erat congregatio magna Christianorum - expl. ut precibus sancte martyris inveniamur partem habere cum illa in saecula saeculorum Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 : Passiodata liturgica 16 settembre 40. ff. 51v-53 - Passio sanctorum Gorgonii et Dorothei Nicomediae mart. [Adalberto Pragensi ep. adscripta] (= BHL 3617)
prol.tit. De sanctis Gorgonio et Dorotheo martyribusprol. inc. Magnum summopere studium multaque cura - expl. ne pro Dei amore pigrescant inc. Diocletiano in rebus publicis agente - expl. genti Saxonum et ecclesie Mindonensi patrocinatur, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Gorgonius et Dorotheus Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 11 marzonote La data corrisponde al culto originario, mentre nei martirologi latini a partire da Adone si fissa il 9 settembre. 41. ff. 53-55v - Passio sanctorum Sergii et Bacchi mart. (= BHL 7599)
tit. Sergii et Bacchi martyruminc. Imperante Maximiano tyranno multus error hominum genus possederat - expl. martyrem Christi honorantes persistunt in eodem loco erga preceptum Domini, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sergius et Bacchus in Syria mart. : Passiodata liturgica 7 ottobre 42. ff. 55v-56v - Passio sanctae Iustinae Patavii v. mart. (= BHL 4573)
prol.tit. De sancta Iustina virgine martyreprol. inc. Quoniam sicut sanctus Raphael nos adhortari dignatur - expl. et vobis eam sum preconatus inc. In diebus illis beatissima igitur Iustina ex Christianis parentibus oriunda - expl. cuius memorabile natale colendum sub die nonarum octobrium Dominus noster Yhesus Christus sue martyri consecravit, cui est honor et gloria et potestas sine fine per omnia saecula saeculorum Iustina Patavii virgo mart. : Passiodata liturgica 7 ottobre 43. ff. 56v-58 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Passio septem dormientium apud Ephesum translatio ex graeco (= BHL 2313)
tit. De septem dormientibusinc. Temporibus Decii imperatoris cum per universum orbem persecutio Christianorum exagitaretur - expl. et omnis populus glorificavit imperatorem et gratias egerunt Domino Yhesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata) 44. ff. 58-59 - Passio sanctorum Crispini et Crispiniani mart. (= BHL 1990)
tit. De sancto Crispino et Crispinianoinc. Cum sub Maximiano et Diocletiano qui simul imperii potiti potestate - expl. salutem largitur infirmis, cui est honor et imperium, gloria indeficiens qui cum Patre summo et Spiritu Sancto manet in saecula saeculorum Crispinus et Crispinianus Suessione mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre 45. ff. 59-60v - Passio et inventio sancti Quintini Viromandensis mart. (= BHL 6999)
prol.tit. De sancto Quintino martyreprol. inc. Sanctum atque perfectum et gloriosum triumphum sancti Quintini - expl. alioquin melius est tacere quam falsa dicere inc. Igitur illo tempore sub Maximiano imperatore multi Christiani persecutionem patiebantur - expl. aqua autem fuit tumulus corporis illius annis circiter quinquaginta quinque Quintinus Viromandensis mart. : Passio + inventiodata liturgica 31 ottobre 46. ff. 60v-61 - Passio sanctae Eustochiae Tarsi v. mart. (= BHL 2775)
tit. De sancta Eustochia martyreinc. Anno sexcentesimo quinquagesimo septimo ab urbe condita Iulianus imperator iussit - expl. martyrizata est autem venerabilis Dei Eustochia virgo sub Iuliano cesare die kalendarum novembrium, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto regnat in saecula saeculorum Eustochia virgo Tarsi mart. : Passiodata liturgica 1 novembrenote La data consueta è il 2 novembre. 47. f. 61r-v - Passio sanctorum Fidis, Caprasii, Primi et Feliciani Aginni mart. (= BHL 2928)
tit. De sancta Fideinc. Sancta igitur Fides Agennensium civitate oriunda fuit - expl. ubi non tam sepelisse quam recondidisse viderentur Fides virgo, Caprasius, Primus et Felicianus Aginni martyres saec. III : Passiodata liturgica 6 ottobrenote L'explicit non corrisponde pienamente a quello riportato in BHL. 48. ff. 61v-64v - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL 2760)
tit. De sancto Eustachioinc. In diebus Traiani imperatoris demonum prevalente fallacia erat quidam magister militum - expl. impetrant que promissa sunt sanctis per gratiam Domini et salvatoris nostri Yhesu Christi cui est gloria et potestas in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Passiodata liturgica 13 novembre 49. ff. 64v-65v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi vocatus episcopus - expl. Passi sunt in civitate Bononiensi sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre 50. ff. 65v-66v - Passio sancti Mennae Aegyptii in Phrygia mart. (= BHL 5921)
tit. De sancto Menna martyreinc. Anno secundo imperii sui Diocletianus et Maximianus augusti observanda per provincias universas precepta destinaverunt - expl. in qua multas virtutes operatur Deus ad laudem nominis sui usque in presentem diem, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Mennas Aegyptius in Phrygia martyr : Passiodata liturgica 11 novembre 51. ff. 66v-69 - Passio sancti Petri Alexandrini ep. [interprete Anastasio Bibliotechario] (= BHL S 6698 f)
tit. Petri Alexandrini martyrisinc. Regnante impio et iniquo Diocletiano in Nicomediensium illustrissima civitate erat multa tempestas et conturbatio - expl. et fiduciam magnam habeat apud universorum dominatorem et Deum Dominum nostrum Yhesum Christum cui est gloria et imperium in saecula saeculorum Petrus Alexandrinus episcopus m. 311 : Passiodata liturgica 20 novembrenote La data normalmente attestata è il 25 novembre. 52. ff. 69-73 - Passio sancti Mercurii Caesareae Cappadociae mart. (= BHL 5933)
tit. De sancto Mercurio martyreinc. Decius ambitionis inflammatus libidine - expl. ultionem sanctorum suorum reddidit qui dixit mihi vindictam et ego retribuam, qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Mercurius Caesareae Cappadociae mart. : Passiodata liturgica 25 novembre 53. ff. 73-74 - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 h [inc.] e BHL 7451 [expl.])
tit. De sancto Sabino episcopo martyreinc. Maximianus augustus iussit ut in capitolium urbis Rome omnes convenirent - expl. martyrizatus est autem sanctus Sabinus episcopus sub die VII iduum decembrium, ubi prestantur beneficia sanctorum usque in hodiernum diem Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 54. ff. 74-75 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL 2696)
tit. De sancta Eulalia martyre et virgineinc. In Barcillona civitate provincie Hispanie sub Datiano preside - expl. celebratur ergo natale eius in Barcillona civitate sub die IV idus decembris, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. : Passiodata liturgica 10 dicembrenote La data indicata è propria dell'omonima santa di Merida, mentre il culto di questa Eulalia è legato al 12 febbraio (la sovrapposizione tra le due figure è spesso attestata nei codici). 55. ff. 75-76 - Passio sancti Longini militis in Cappadocia mart. (= BHL 4965)
tit. De sancto Longinoinc. In diebus Domini nostri Yhesu Christi fuit quidam miles centurio nomine Longinus - expl. decima kalendarum decembris sub preside Octavio, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est cum Patre in unitate Spiritus Sancti honor, virtus, imperium et potestas, eternitas, maiestas nunc et per inmortalia saecula saeculorum Longinus miles in Cappadocia mart. : Passiodata liturgica 22 novembre 56. ff. 76-77 - Passio sancti Theonesti ep. et soc. Altini mart. (= BHL 8114)
tit. De sanctis Teonisto, Urso, Albano, Tabra et Tabrata martyribusinc. Regnante Domino nostro Yhesu Christo ante omnia saecula super omnes celos et super omnem terram - expl. migravit cum piissimis principibus potiturus premia meritorum, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Theonestus ep. et soc. Altini mart. : Passiodata liturgica 22 novembre 57. ff. 77-79v - Passio sanctae Febroniae v. et soc. Sibapoli [auctore Thomaide] (= BHL 2844)
tit. De sancta Febronia martyre et virgineinc. Factum est in diebus Dioclitiani imperatoris Anthimus epharcus infirmitate corporis deprehensus - expl. et omnem traditionem bene tenuit usque in finem. Acta sunt hec ad laudem et gloriam Domini nostri Yhesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Febronia virgo et soc. Sibapoli in Mesopotamia martyres : Passiodata liturgica 5 giugnonote La data propria della santa è il 25 giugno (con le varianti del 15 o dei giorni immediatamente precedenti, 23 e 24); indicazioni anomale come questa sono attribuite dall'editore del testo, Paolo Chiesa, a corruttele di trasmissione passate inosservate nelle aree prive di una tradizione cultuale specifica (cfr. l'edizione citata in bibliografia, p. 39). L'explicit è anticipato nella copia all'interno della seconda frase del cap. 43, cui si lega la formula finale (cfr. ibid., p. 191). Il codice tramanda la IV redazione della versione settentrionale dell'opera. 58. ff. 79v-81 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
tit. De sancto Alexio confessoreinc. Fuit Rome vir magnus et nobilis Euphimianus nomine - expl. petitionis effectum sine dubio consequi valeat, per Dominum nostrum Yhesum Yhesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio 59. ff. 81-83v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 168 (Caterina) (= BHL 1667)
additamentum tit. De sancta Katerina martyre virgineaddit. inc. Fuit in civitate Alexandria quidam Costus nomine - expl. de circumstantibus regionibus convenire ad dictam solempnitatem precepit omnes inc. Katerina igitur Costi regis filia - expl. quod vitio scriptoris factum sit ut pro Maximino Maxentius poneretur Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembrenote Il testo della Legenda aurea ha inizio al f. 81v, dopo una prima parte di provenienza estranea che ne sostituisce il prologo. 60. ff. 83v-87v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
tit. De sancto Faustino et Iovitaprol. expl. Dum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum marciarum angelicis provectis manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et imperium, virtus et gloria in cuncta saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraio 61. ff. 87v-88 - Passio sancti Floriani Laureaci in Norico mart. (= BHL 3054)
tit. De sancto Floriano martyreinc. In diebus illis sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus facta est persecutio Christianorum - expl. acta sunt autem hec apud Nuricum Repense in Lauriaco imperantibus Dioclitiano et Maximiano agente Aquilino preside, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est gloria et potestas in saecula saeculorum Florianus Laureaci in Norico mart. : Passiodata liturgica 4 maggio 62. ff. 88-89 - Passio sanctorum Victoris et Coronae in Aegypto mart. (= BHL S 8560 b)
tit. De sancto Victoreinc. In diebus illis persecutio erat Christianorum commota ab imperatore Romano scilicet Antonino - expl. martyrizatus est autem sanctus Victor pridie idus novembris, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Victor et Corona in Aegypto (al. in Syria) martyres sub Antonino : Passiodata liturgica 12 novembrenote La data attestata per il culto è il 14 maggio, che probabilmente non per caso coincide con quella del testo seguente: la coppia potrebbe provenire da un modello impostato in ordine cronologico. 63. ff. 89-90 - Passio sanctorum Felicis et Fortunati Aquileiensium mart. (= BHL S 2860)
tit. De sanctis Felice et Fortunatoinc. Sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus anno duodecimo exiit edictum eorum - expl. martyrizati sunt autem sancti Dei Felix et Fortunatus sub die quartodecimo mensis madii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix et Fortunatus Aquileiae martyres saec. III : Passiodata liturgica 14 maggio 64. f. 90r-v - Passio sancti Severi in provincia Valeriae presb. (= BHL 7685)
tit. De sancto Severo martyreinc. Temporibus Maximiani imperatoris orta est seva persecutio adversus Christianos - expl. passus est autem beatissimus Christi martyr Severus die kalendarum februariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per infinita saecula saeculorum Severus in provincia Valeriae presb. : Passiodata liturgica 1 febbraio 65. ff. 90v-91v - Passio sanctae Bibianae seu Vivianae v. et soc. Romae mart. [auctore Donato subdiac.?] (= BHL 1322)
tit. De sanctis Fabiano, Fausto, Demetria et Vivianainc. Ortu Iuliani imperatoris impiissimi persecutoris cruciati sunt in diversis provinciis iussu eius multa milia martyrum - expl. qui etiam cum presbyteris et diaconibus in eodem loco Domino Yhesu Christo sacrificium offerebat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bibiana seu Viviana virgo, Dafrosa, Flavianus, Faustus, Pigmenius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 2 dicembre 66. ff. 91v-95v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. De sancto Sebastiano martyreinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ecclesiam heredem Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio 67. ff. 95v-96v - Passio sanctae Apolloniae Alexandriae v. mart. (cfr. BHL S 641 b [inc.])
tit. De sancta Apolonia martyreinc. Apollonia in urbe Alexandria ex Eusebio rege et matre nata - expl. propter quod in Christo baptizantur multi; passa est autem quarto idus februarii Apollonia virgo Alexandriae mart. : Passiodata liturgica 9 febbraio 68. ff. 96v-97 - Liber de apparitione sancti Michaelis in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Commemoratio Michaelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre 69. ff. 97-98 - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio et translatio corporis sancti Stefani protomartyrisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus - expl. thesaurum misericordie et pietatis quem aperire dignatus est in Domino Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 70. ff. 98-104 - Humbertus de Romanis n. 1194/1200, m. 14-7-1277 , Legenda sancti Dominici (= BHL 2219 / 2226)
prol.tit. De sancto Dominico patre Ordinis Predicatorum. Obiit anno Domini 1221 nonis augustiprol. inc. Multifarie multisque modis olim Dominus electos ad eternum invitans convivium - expl. sed veraci studio perstringere opere pretium est inc. Beatus Dominicus predicatorum dux et pater inclytus - expl. cuius tanta suavitate redolet adhuc in pulvere iacens corpus Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 5 agostonote L'explicit è rintracciabile negli AASS Aug. I, col. 612F all'interno della versione della vita di Domenico di Teodorico di Appoldia (BHL 2226); l'incipit del testo è però quello della versione di Umberto (BHL 2219), mentre lo stesso prologo accompagna entrambe. 71. f. 104r-v - Miraculum sancti Rufini conf. Capuae culti (= BHL 7372)
prol.tit. De sancto Rufino confessoreprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter ac piis animis legantur - expl. pia devotione ad memoriam revocemus inc. Temporibus siquidem nobilissimi Iustiniani imperatoris - expl. revorsa est cum gaudio in domum suam, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Rufinus conf. Capuae cultus : Miraculadata liturgica 25 agostonote La data propria del culto è di norma il giorno successivo o il 27. 72. ff. 104v-106v - Vita sancti Aegidii in Occitania abb. (= BHL 93)
prol.tit. De sancto Egidioprol. inc. Sanctiori quidem ac propensiori cultu reverentie venerandorum patrum gesta - expl. ut sese providendo cognoscat inc. Sanctus igitur Egidius nativitate grecus a preclaris parentibus originem duxit - expl. petimus tua sancta merita pater Egidi apud Dominum Deum nostrum qui cum Filio suo et Spiritu Sancto vivit et regnat unus Deus per cuncta saecula saeculorum Aegidius in Occitania abbas saec. VI-VII : Vitadata liturgica 1 settembre 73. ff. 106v-132 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107-3109)
tit. De sancto Francisco confessore patre Minorum - De miraculis beati Francisciinc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum miracula inc. Ad omnipotentis Dei honorem et gloriam beati patris Francisci - expl. quo nos introducat verus populi ductor et salvator Christus Iesus crucifixus per merita servi sui Francisci ad laudem et gloriam unius Dei, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vita + miraculadata liturgica 4 ottobrenote Il passaggio tra le due parti, con la titlatura per la seconda, avviene al f. 125. 74. ff. 132-135 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. De sancto Columbanoinc. Cum preclara sanctissimi viri Columbani, qui et Columba, conversatio per omnem Hiberniam celebrem haberetur - expl. requievit ibi nocte illa cum fratribus Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita + miraculadata liturgica 21 settembrenote La data normale è il 16 ottobre (o 2 febbraio). Il testo si interrompe verso la fine del cap. XVII del libro I (= PL 114,992C). 75. ff. 135-137v - Vita et miracula sancti Bernardi Parmensis ep. (= BHL 1246-1247)
tit. De sancto Bernardo episcopo confessoreinc. Igitur venerabilis episcopus Bernardus Florentia civitate nobili genere Ubertorum ortus - expl. febribus vexati concta sanitate letantur miracula inc. Quedam mulier de Burgo Sancti Donnini unicam habens filiam - expl. ut cito mihi occurreret quod volebam, auxiliante Domino Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Bernardus Parmensis cardinalis episcopus n. 1060 ca., m. 4-12-1133 : Vita + miraculadata liturgica 12 dicembrenote La data consueta è il 4 dicembre (ma in effetti pridie idus della rubrica potrebbe essere una svista per pridie nonas ). Il passaggio dalla vita ai miracoli (f. 136v) è indistinto nel testo. 76. ff. 137v-138 - Passio sanctorum Primi, Marci et socc. Tergesti mart. (= BHL 6923)
tit. De sanctis Primo et Marco martyribusinc. In diebus illis cum imperium obtineret Adrianus - expl. sexto idus maias sub imperatore Adriano preside vero Tergestine civitatis Artasio, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et laus et potestas in omnia saecula saeculorum Primus, Marcus et soc. Tergesti mart : Passiodata liturgica 10 maggio 77. ff. 138-144 - Passio sancti Urbani I papae (= BHL 8376-8374)
tit. De sancto Urbano papa martyreitem I inc. Urbanus episcopus natione romanus ex nobilissima prosapia ortus - expl. cantantes et funerea exequia psallentes Domino persolvebant item II inc. His itaque peractis abiit Carpasius vicarius - expl. multa patrantur mirabilia usque in presentem diem, ad honorem Salvatoris nostri Iesu Christi qui cum Patre ac Flamine Sancto vivit et regnat Deus per eterna saecula saeculorum Urbanus I papa : Passiodata liturgica 29 maggionote La data consueta è il 25 maggio. 78. ff. 144-145v - Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianillae (cfr. BHL 1545)
prol.tit. Sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianille martyrumprol. inc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur - expl. da mentem studiis ut hostis incipiat te timere inc. Beatissimos igitur martyres Christi Cantium Cantianum et Cantianillam - expl. trans flumen Hysoncio loco qui vocatur Aquas Gradatas, imperante Diocletiano et Maximiano, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor est et potestas, laus et iubilatio una cum Patre et Spiritu Sancto nunc et semper in saecula saeculorum Cantius, Cantianus et Cantianilla Aquileiae martyres : Passiodata liturgica 31 maggionote Rispetto all'explicit riportato in BHL questo si presenta più esteso nel periodo finale, con indicazione, oltre che della data, del luogo, al dodicesimo miglio da Aquileia. 79. ff. 145v-147v - Passio sanctorum Hermagorae ep. et Fortunati diac. Aquilegiensium mart. (= BHL 3838)
tit. De sanctis Hermacora et Fortunato martyribusinc. Post resurrectionem Domini nostri Iesu Christi omnes apostoli miserunt sortes - expl. martyrizzatus est autem beatissimus Dei Hermagoras episcopus una cum sancto Fortunato archidiacono suo quarto idus iulias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hermagoras episcopus et Fortunatus Aquilegienses diaconus saec. I : Passiodata liturgica 12 luglio 80. ff. 147v-148 - Vita sancti Prisci Capuani ep. (= BHL 6927)
tit. De sancto Prischo episcopo confessoreinc. Temporibus siquidem Valentiniani et Valentis augusti in partibus Orientis - expl. intercedente beatissimo Prisco cuius dies natalis celebratur die kal. septembris, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Priscus Capuanus ep. : Vitadata liturgica 1 settembre 81. ff. 148-151 - Vita sancti Anselmi Lucensis ep. [perperam Bardoni Lucensi adscripta] (= BHL 536)
prol.tit. De sancto Anselmo episcopo confessoreprol. inc. Devotis quorundam precibus instanter cogimur - expl. aliis vero in resurrectione inc. A pueritia quippe sua qualiter vixerit tum quia pleniter non novimus - expl. et multa alia que pre multitudine invenire non potuimus que si invenerimus vobis scribemus Anselmus Lucensis episcopus n. 1040 ca., m. 18-3-1086 : Vita + miraculadata liturgica 18 marzo 82. ff. 151-153v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (= BHL 266)
tit. Sanctorum Alexandri, Eventii et Teoduli martyruminc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram sedit Alexander - expl. sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio 83. ff. 153v-155 - Passio sancti Erasmi in Campania ep. mart. (= BHL 2578)
tit. De sancto Erasmo martyreinc. Facta est persecutio Christianorum a Diocletiano imperatore - expl. et in nomine tuo recipiat mercedem suam sabbato et dominica, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Erasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 2 giugno 84. f. 155r-v - Passio sanctorum Basilidis et soc. Romae mart. (= BHL 1019)
tit. Sanctorum Basilidis, Tripodis et Madalis confessoruminc. In civitate Orientali beatus Basilides cum esset in officio Platonis prefecti - expl. et fabricata est sanctitati eorum basilica ubi florent beneficia eorum usque in hodiernum diem Basilides et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 12 giugno 85. ff. 155v-157 - Miraculum in imagine Veronicae (= BHL 4218)
tit. De Veronica que liberavit Tiberium cum imagine Christiinc. Factum est autem cum Tiberio et Vitellio consulibus eodem tempore Tiberius Cesar gubernabat imperium - expl. et cum sit homo pollutus se Filium Dei ausus est dicere Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Il testo termina in un punto differente da quello indicato in BHL (dove peraltro si avverte della grande varietà in sede finale). 86. ff. 157-160v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. De sanctis apostolis Petro et Pauloinc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. miliario secundo sub die tertio kalendarum iuliarum ubi prestantur beneficia orationum eorum in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 87. ff. 160v-162 - Gesta Petri et Pauli Antiochiae (= BHL 6678)
tit. Catedra sancti Petriinc. Cum beatorum apostolorum Petri et Pauli et ceterorum fama et doctrina usquequaque claresceret - expl. in magnam ecclesiam quam fecerant sublimaverunt, eo ipso adiuvante cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Vita + miraculadata liturgica 22 febbraio 88. ff. 162-164 - Vita sancti Caelestini I papae prol.tit. De sancto Celestino papa confessoreprol. inc. Postquam monarchia regni ad Christiane fidei apicem devenit - expl. de multis parvam compendiose recitamus hystoriam inc. Temporibus igitur Theodosii imperatoris qui eo tempore occidentalem - expl. timore tyranni diu absconditus exstitit Coelestinus I papa m. 432 : Vitadata liturgica 7 giugnonote Testo non identificato. 89. ff. 164v-165v - Passio sanctorum Valeriani, Tiburtii et Maximi Romae mart. (= BHL 8483 [inc.] e 8486 [expl.])
tit. Tiburtii, Valeriani et Maximi martyruminc. Sergius Almachius urbis prefectus sanctos Domini fortiter laniabat - expl. ad indicium fidei eius qui resurrectionem se inventurum phenicis exemplo suscepit Valerianus sponsus sanctae Caeciliae, Tiburtius et Maximus Romae mart. : Passiodata liturgica 14 aprile 90. ff. 165v-166 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Sancte Felicitatis cum septem filiis martyribusinc. Tempore Antonini principis orta est seditio pontificum - expl. et penas et verbera contempnentes Christi amici effecti sunt in regno celorum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata) 91. ff. 166-168 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (cfr. BHL S 5305 d [expl.])
tit. De sancta Margarita virgine et martyreinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi gloriosamque eius ascensionem - expl. omnes audite, Deum timete, mentem sanctam, spontaneum honorem Deo et patrie liberationem qui vivit et regnat in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglionote Il testo non corrisponde ad alcuna delle versioni registrate in BHL, tra le quali si indica qui la più somigliante per gli estremi dell'explicit . L'epilogo non è riconoscibile per il caratteristico incipit bensì rifuso in un'unica riformulazione, che vede succedersi i seguenti attacchi di periodo: Domine ne statuas illis hoc peccatum, et tunc venerunt angeli... Tunc recesserunt angeli cum anima... Sanctus sanctus sanctus Dominus Sabaoth... Explevit beata Margarita certamina sua... , prima dell'ultimo riportato. 92. ff. 168-169v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1772)
tit. De sancto Christoferoinc. Passio sancti Christophori martyris sub die septimo kalendarum augusti qui fuit passus sub Dagno imperatore - expl. passus est sanctus Christophorus septimo kal. augusti in Samon civitate, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honon et gloria in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 26 luglionote La data è posticipata di un giorno rispetto a quella abituale. 93. ff. 169v-172 - Vita sancti Symeonis stylitae senioris [auctore Antonio] (= BHL S 7957 b)
tit. De sancto Simeone monachoinc. Sanctus Simeon ex utero matris sue electus est a Domino - expl. mercedem ab Altissimo recipiet, adiutus precibus beati Simeonis monachi cuius depositio celebratur VI kal. augusti, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Symeon stylita senior : Vitadata liturgica 26 luglionote La data propria di questo santo è il 5 gennaio, ma evidentemente si è operata una confusione con l'altro Simeone, eremita mantovano dell'XI secolo, venerato appunto il 26 luglio. 94. ff. 172-173 - Wolfherius Hildesheimensis canonicus fl. saec. XI med. , Vita Godehardi posterior (= BHL S 3582 b)
tit. De sancto Gotardo confessore episcopoinc. Preclare indolis puer Gotardus nomine iuxta Althahense monasterium - expl. et alia multa miracula Dominus per eum operatus est, que hic causa brevitatis non ponuntur Godehardus Hildesheimensis ep. : Vitadata liturgica 5 maggio 95. f. 173r-v - Passio sanctorum Dorotheae et Theophili Caesareae Cappadociae mart. (cfr. BHL 2324)
tit. De sancta Dorothea virgine martyreinc. Gloriosa martyr et virgo Dorothea ex patre Dorotheo et matre Theodora progenita - expl. et sic perrexit ad Christum quod et nos facere faciat ille qui est benedictus in saecula saeculorum Dorothea virgo et Theophilus scholasticus Caesareae Cappadociae martyres : Passiodata liturgica 25 gennaionote La data consueta sarebbe il 6 febbraio: è possibile che l'anomalia si debba a un errore della rubrica, ossia lo scambio tra VIII kal. februarii come si trova scritto e VIII idus , che corrisponderebbe alla data esatta. Il tenore del testo non corrisponde pienamente alla voce BHL. 96. ff. 173v-175 - Vita sancti Thomae Aquinatis (= BHL 8159)
tit. In sancti Tome de Aquinoinc. Beatus Thomas de Aquino ordinis Fratrum Predicatorum fuit prophetatus antequam nasceretur - expl. sic in perpetuum daret sibi gratiam servandi virginitatem Thomas Aquinas OP 1225-1274 : Vitadata liturgica 7 marzonote La voce BHL è tratta da questo stesso manoscritto. 97. ff. 175-176 - Passio sancti Sigismundi Burgundiorum regis mart. (= BHL 7717)
tit. De sancto Sigismundo rege et martyreinc. Tempore Tiberii senioris augusti qui sicut reliquas regiones ita Gallias - expl. passus est autem sanctus Sigismundus primo die kalendarum maiarum, regnante Domino Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sigismundus Burgundionum rex mart. : Passiodata liturgica 1 maggio 98. ff. 176-177v - Vita sancti Ludovici IX Francorum regis (cfr. BHL 5049 [expl.])
tit. De sancto Lodovicho rege ordinis Minoruminc. Felix sanctus Lodovicus ex regali prosapia, patre videlicet clare memorie Carolo rege Sicilie - expl. que ad presens opportune recitari non possunt Ludovicus IX Francorum rex : Vitadata liturgica 25 agosto 99. ff. 177v-178vtit. Epistola sulla Concezione di Maria attribuita ad Anselmo di Canterbury 100. ff. 178v-189v - Syrus Cluniacensis monachus m. post 1049 , Vita sancti Maioli (= BHL 5178)
prol.tit. De sancto Maiolo abbateprol. inc. Superna Christi rorante dextera atque opitulante gratia - expl. ne forte cum rusticitate tum etiam prolixitate pagina inculta displiceat inc. Igitur in partibus Galliarum exigentibus causis - expl. ubi eius sanctissimis meritis multa prestantur beneficia, regnante in perpetuum Domino nostro Yhesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit liber 3 de obitu sancti MaioliMaiolus Cluniacensis abbas m. 994 : Vitadata liturgica 11 maggionote Parecchi passaggi del testo sono sottolineati. 101. ff. 189v-192 - Odilo Cluniacensis abbas n. 961/962, m. 1-1-1049 , Vita sancti Maioli (= BHL 5182)
inno
tit. Imnus factus pro sancto Maiolo per dominum Odilluminno inc. Maiolus pater melitus omni laude dignissimus - expl. tollenti mundi crimina cum Patre et Sancto Spiritu in sempiterna secula addit. inc. Hic pater emeritus mox est ut ad astra vocatus - expl. hucusque venisse sufficiat vita inc. Post beatissimorum apostolorum et evangelistarum sacrosancta divina et sallutaria documenta - expl. redit ad propria sospes et letus, prestante Domino nostro qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Maiolus Cluniacensis abbas m. 994 : Vitanote Tra le due vitae si inseriscono l'inno, non identificato, formato da versi di otto sillabe proparossitoni e rimati a coppie (con rima debole, limitata cioè alla vocale finale); ed una breve aggiunta interamente sottolineata che precede l'incipit autentico, senza distinzione. 102. ff. 192-193v - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL 913 [expl.])
tit. De sancta Barbara martyreinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. Martyrizata est sanctissima Christi martyr Barbara imperante Maximiano augusto et Martiniano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre 103. ff. 193v-196 - Passio sanctorum Carpophori, Abundii, Anastasii et soc. mart. (= BHL 1621)
tit. Sanctorum Anastasii cum filiis et nepotibus suisinc. Temporibus imperatorum qui tyrannica rabie accensi velut lupi - expl. defunctus est autem septimo idus iulii et in eodem oratorio sepultus, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. : Passiodata liturgica 10 dicembre (non indicata) 104. ff. 196-197 - Translatio Bercetum sancti Abundii Spoleti mart. (= BHL 19)
tit. Translatio corporis sancti Habundiiinc. Temporibus invictissimorum imperatorum Lodovici et Lotharii fuit quidam venerabilis abbas Tiberius nomine monasterii Berceti - expl. et pro sanitate sua immensas cepit reddere grates. Sit igitur Patri et Filio ac Spiritui Sancto laus, gloria et iubilatio per infinita saecula saeculorum Abundius Spoleti mart. : Translatiodata liturgica 10 dicembre (non indicata) 105. ff. 197-198v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL 7452)
tit. De sancto Savino episcopo martyreinc. Maximiano augusto quintodecimo kalendas maias in circo Maximo - expl. ceci illuminantur, infirmi sanantur, demones effugantur ad laudem et honorem Domini nostri Yhesu Christi, qui semper fidelibus suis dat palmam victorie cui est imperium honor regnum in saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 106. ff. 198-200 - Passio sanctae Victoriae Romanae v. mart. (= BHL 8591)
tit. De sancta Victoria martyreinc. Factum est autem ut illustris vir Titus Aurelius ad petitionem sancte virginis Anatolie - expl. passa est autem a carnifice sancta Victoria decimo kal. ianuarias et decimo eiusdem kal. posita cum laudibus Christi, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Victoria Romana virgo mart. : Passiodata liturgica 23 dicembre 107. ff. 200-201 - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. De sancto Gregorio Spoletano martyreinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani imperatorum talis furor a sacrilegis exardescebat - expl. Mirabilis Deus qui dat votum optanti et benedicit annos iusti; ipsi honor et gloria et laus et imperium in saecula saeculorum Gregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 23 dicembrenote La data indicata corrisponde a quella testimoniata nella passio tradizionale, anche se i martirologi fissarono il culto nel giorno seguente. 108. ff. 201-202 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. De inventione et translatione Crucis Christiinc. Postquam Constantinus auguste memorie imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. et hoc loco translationis nostre finem imponat Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translationote È probabile che il testo si intendesse riferito al 31 dicembre, data la menzione di Silvestro, in accordo fra l'altro con la successione cronologica dei testi di questa sezione del leggendario. 109. ff. 202-203v - Passio sanctae Columbae Senonensis v. mart. (= BHL 1896)
tit. De sancta Columba virgine et martyreinc. Eodem tempore cum adhuc mundus sub gentili esset redactus errore - expl. acta sunt hec in civitate Senonas die pridie kal. ianuariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Columba apud Senones virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 31 dicembre 110. ff. 203v-208 - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. (= BHL 5588)
tit. Sancte Martine virginis et martyrisinc. Regnante primo omnium in ambitu totius orbis Domino et salvatore nostro Iesu Christo - expl. mereamur cum omnibus sanctis consortes fieri et gratiam invenire apud Dominum nostrum Yhesum Christum cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio 111. ff. 208-212 - Eugippius v. 460/470, m. post 532 , Commemoratorium de vita sancti Severini (= BHL 7656)
tit. Sancti Severini episcopi confessorisinc. Tempore quo Attila rex Hunnorum defunctus est in utraque Pannonia - expl. receperunt ac recipiunt sanitatem operante gratia Domini cui honor et gloria in saecula saeculorum Severinus in Norico Ripensi presb. : Vitadata liturgica 8 gennaio 112. ff. 212-213 - Passio sancti Babylae Antiocheni ep. mart. (= BHL S 890)
tit. De sancto Babila episcopo martyreinc. Numerianus rex cum immolasset immundis idolis voluit intrare in domum Dei - expl. et ipsius incisum est caput Babile IX kal. februarii et positus est cum infantibus et cum boia et compedibus in pace. Per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Babylas Antiochenus episcopus et martyr m. 250 : Passiodata liturgica 24 gennaio 113. ff. 213-218 - Passio sanctorum Thyrsi, Leucii, Callinici et soc. mart. (= BHL 8280)
tit. De sanctis Lucio et Tirso martyribusinc. In illis diebus quo Christi membra hostis interimebat - expl. cuius autem in pleno reperta fuerit fides reportat praemium cum laude, per eumdem Dominum nostrum qui manet in Trinitate unus in saecula saeculorum Thyrsus, Leucius, Callinicus et soc. in Asia mart. : Passiodata liturgica 2 febbraionote La data indicata non è tra quelle, pur numerose, fissate dai martirologi (28 aprile e vari giorni di gennaio). 114. ff. 218-219 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 29 (Paola) (= BHL 6550)
tit. De sancta Paula matrona Romanainc. Paula fuit nobilissima matrona Romanorum - expl. vale, Paula, et cultoris tui ultimam senectutem orationibus iuva Paula Romana vidua : Vitadata liturgica 26 gennaio (non indicata) 115. ff. 219-222 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 115 (Assunzione) (= BHL 5353)
tit. De assumptione Marie virginisinc. Assumptio virginis Marie qualiter facta sit ex quodam libello apocrypho - expl. Tunc timore monachi redeunt ad coenobium et demones properant ad infernum Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Transitusdata liturgica 15 agosto 116. f. 222r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 151 (Leonardo) (= BHL p. 724 n° 5)
tit. De sancto Leonardo confessoreinc. Leonardus fuisse dicitur circa annum Domini - expl. in crastinum se finiendum predixit Leonardus Corbiniacensis conf. Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vita + miraculadata liturgica 6 novembre 117. ff. 222v-223v - Eusebius Caesariensis , Historia ecclesiastica , IV 14-15 (passione di Policarpo) (= BHL S 6875 a)
tit. De sancto Polycarpo martyreinc. Polycarpus qui non solum ab apostolis eruditus est - expl. martyrizatus est autem venerabilis Dei Polycarpus Smyrniacorum episcopus sub die tertia nonarum februariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Polycarpus Smyrnensis ep. : Passiodata liturgica 3 febbraionote La data abituale è il 26 gennaio (o 23 febbraio nel culto greco). 118. ff. 223v-225 - Passio sanctorum Tryphonis et Respicii mart. Niceae (cfr. BHL S 8338 b/d)
tit. De sancto Triphone martyreinc. Anno nonodecimo imperii Augusti regnavit Gordianus in urbe Roma - expl. complevit autem martyrium suum beatissimus Tryphon tertio nonas februarii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Tryphon et Respicius Niceae mart. : Passiodata liturgica 3 febbraionote Il testo non corrisponde ad alcuna voce BHL: qualche somiglianza nell'incipit si riscontra con le due segnalate. 119. ff. 225-226 - Passio sanctarum Fuscae v. et Maurae mart. (= BHL S 3222 c)
tit. De sancta Fusca martyreinc. In temporibus illis cum magna martyrum victoria et virtus celebraretur - expl. laudantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum, qui tantam gloriam prestat sanctis suis. Ipsi honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Fusca virgo et Maura Ravennae mart. : Passiodata liturgica 13 febbraio 120. ff. 226-227 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. De sancto Valentino episcopo et martyreinc. Propheta loquitur ad Deum: Secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sancti Valentini sunt sepulti, collaudantes Dominum nostrum Yhesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in immortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 121. ff. 227-229 - Passio Acacii primicerii et sociorum 10000 crucifixorum in monte Ararath (= BHL S 20 f)
prol.tit. De decem milibus martyrumprol. inc. Salvatore nostro Iesu Christo apparente orta est magna iustitia - expl. meruerunt huiusmodi gratiam inc. Adrianus vero et Antoninus imperatores habentes prelium cum Ephratensibus - expl. finierunt autem sancti martyres mense februario vigesima prima die feria quinta hora nona, regnante Domino nostro Yhesu Christo. Ipsum enim decet honor et imperium Patrem et Filium et Spiritum Sanctum nunc et semper in saecula saeculorum Acacius primicerius et soc. 10000 crucifixi in monte Ararath : Passiodata liturgica 21 febbraionote La data abituale è il 22 giugno. Il prologo presenta la variante iustitia del n° 20 c, contro seditio riportato al 20 f. 122. ff. 229-231 - Passio sancti Secundi Astensis mart. (= BHL 7565)
tit. De sancto Secundo martyreinc. In diebus illis erat quidam proconsul nomine Sapricius - expl. videntes autem populi magnificabant Deum excelsum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Secundus Astensis mart. : Passiodata liturgica 30 marzo 123. ff. 231-235v - Passio sanctae Theodosiae v. mart. Caesareae (cfr. BHL 8090 [inc.])
tit. De sancta Teodosia martyreinc. In illis temporibus Diocletiano quater et Maximiano ter orta est persecutio Christianis - expl. parentes vero sancte martyris sepelierunt corpus eius sepultura digna in pace Theodosia virgo Caesareae mart. : Passiodata liturgica 2 aprile 124. ff. 235v-240 - Iohannes Canaparius n. 950 ca., m. 12-10-1004 , Passio sancti Adalberti martyris Christi (= BHL 37)
tit. De sancto Adelberto episcopo et martyreinc. Est locus in partibus Germanie dives opibus, prepotens armis virisque ferocibus - expl. ut qua die Dominus vult pro homine eadem die homo ille pro Deo suo pateretur Adalbertus (Vojtechus) Pragensis episcopus : Vitadata liturgica 24 aprilenote La data abituale è il giorno precedente. 125. f. 240r-v - Passio sancti Pollionis lectoris mart. Cibalitani (= BHL 6869)
tit. De sancto Pullio martyreinc. Diocletianus et Maximianus regnantes decreverunt ut immissa persecutione omnes Christianos aut delerent - expl. ubi prestantur beneficia eius usque in presentem diem, ad laudem Domini nostri Yhesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pollio lector Cibalitanus mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 126. ff. 240v-242 - Passio sancti Eleutherii ep., Romae mart. (= BHL S 2451 a)
tit. De sancto Eleutherio martyreinc. Eleutherii nobilissimi viri nos delectat et admonet ad fidei virtutem veneranda concertatio - expl. facta sunt autem hec circa sanctum Eleutherium episcopum et Anthiam matrem eius apud urbem Romam sub die XII kal. iuniarum sub Adriano imperatore, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eleutherius episcopus, Antia mater eius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 21 maggionote La data non è tra le più consuete (il 25 o 26 maggio riportate nei martirologi), ma è attestata presso molte chiese italiane per il culto dell'omonimo santo illirico. 127. ff. 242-243 - Passio sancti Quirini Scisciani ep. mart. (cfr. BHL 7036)
epilogo
tit. De sancto Quirino martyreinc. Cum malos principes ad cruciandas sanctorum animas diabolus commovisset - expl. ubi sanctus Sebastianus martyr requiescit in loco qui dicitur cantacumbas, ubi prestantur beneficia eius usque in hodiernum diem Quirinus Sciscianus ep. mart. : Passiodata liturgica 4 giugnonote La formulazione dell'appendice che completa il testo non corrisponde ad alcuna delle voci BHL. 128. ff. 243-244 - Vita et passio sancti Vigilii Tridentini ep. mart. (cfr. BHL 8603)
tit. De sancto Vigilio martyre - Passio beatissimi confessoris et martyris Vigiliiinc. Sacratissime martyrum laudes multifariis sunt preferende preconiis - expl. simul eiusdem corporis inter sanctorum pignora collocarunt. Passus est autem sanctus Vigilius V kal. iulii sub Stilichone consule, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vigilius Tridentinus episcopus et martyr m. 405 ca. : Vita + passiodata liturgica 27 giugnonote La data è posticipata di un giorno. La seconda titolatura iniziale è copiata come fosse l'inizio del testo stesso; l'incipit e l'explicit coincidono solo in parte con la voce BHL indicata. 129. f. 244r-v - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL 4455)
tit. De sancta Mustiola martyreinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est in Christianis - expl. sepelivit iuxta muros civitatis Clusine ubi florent orationes eius usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Irenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 130. ff. 244v-246 - Passio sancti Isidori in insula Chio mart. (= BHL S 4478 b)
prol.tit. De sancto Isidoro martyreprol. inc. Egregius predicator beatus Paulus apostolus exhortatur - expl. eo quod placuit Domino nostro Iesu Christo inc. Anno primo regni Flavii Decii iussione facta sub imperatore Decio venit navis in Chium - expl. depositus vero est beatus Isidorus pridie idus maias sub magistro milite Numerio atque Gallo et Ulpiano consulibus, regnante Decio imperatore, apud nos regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Isidorus in insula Chio mart. : Passiodata liturgica 14 maggionote L'incipit non coincide completamente con la voce indicata. 131. ff. 246-249 - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7330)
tit. De sancto Romulo martyreinc. Erat quidam homo Rome in ea videlicet urbis regione que Lateranensis dicitur - expl. et cum aromatibus condientes simul ad radicem montis sepelierunt miliario minus ab uno, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglio (non indicata) 132. ff. 249v-250v - Passio sanctorum Iustini, Viriani et soc. mart. (= BHL S 4583 a)
tit. De sanctis Viriano, Faustino, Iustino et Marcellino martyribusinc. Temporibus Decii cesaris prefecto pretorii Valeriano maxima persecutio orta est Christianis - expl. passi sunt autem in civitate Perusia sub Decio impiissimo imperatore et Valeriano preposito kal. iunias, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iustinus, Virianus et soc. mart. : Passiodata liturgica 1 giugnonote La data propria di questi santi è il 7 agosto, ma si è probabilmente operata una sovrapposizione con Giustino filosofo, ricordato invece il 1° giugno. 133. ff. 250v-252 - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. De sanctis Laurentino et Pergentino martyribusinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multe persecutiones erant adversus Christianos - expl. passi sunt autem martyres Christi Laurentinus et Pergentinus sub Decio imperatore in civitate Aretina III nonas iunii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugno 134. f. 252r-v - Passio sanctorum Nicandri, Marciani et soc. Atinae et Venafri mart. (= BHL 6073 [inc.] e BHL S 6072 c [expl.])
tit. De sanctis Nichandro et Marciano martyribusinc. Beati martyres seculum relinquentes hoc nobis exscriptorum munus titulis relinquerunt - expl. martyrizati sunt autem martyres Christi Nicander et Marcianus die XV kal. iuliarum sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor est honor et gloria in saecula saeculorum Nicander, Marcianus et soc. Atinae et Venafri in Campania mart. : Passiodata liturgica 17 giugno 135. ff. 252v-253 - Passio sancti Tiburtii Romae mart. [ex Actis sancti Sebastiani mart. excerpta] (= BHL p. 1198 n° 1)
tit. De sancto Tiburcio martyreinc. Cum divina procurante gratia beatus Tiburtius conversus esset ad Dominum - expl. et ipse cum palma martyrii migravit ad Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Tiburtius, Chromatius et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agosto (non indicata) 136. ff. 253-256v - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
tit. De sancto Augustino episcopo confessoreinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Affrice civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus fuit - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto 137. ff. 256v-257v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 101 (Marta) (= BHL 5548)
tit. De sancta Martainc. Martha hospita Christi Syro patre Euchana matre regali ex progenie descendit - expl. ibi evangelium Christi predicans post decimum annum a dormitione Marthe in pace quievit Martha hospita Christi virgo : Vitadata liturgica 29 luglio (non indicata) 138. f. 257v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 118 (Sinforiano) (= BHL p. 1153 n° 3)
tit. De sancto Symforiano martyreinc. Symphorianus a symphonia fuit eius tamquam vas musicum - expl. ut etiam a paganis in honore maximo haberetur Symphorianus Augustoduni mart. : Passiodata liturgica 22 agosto (non indicata)note Sono omessi gli ultimi tre periodi (21-23, p. 829 nell'edizione Maggioni). 139. ff. 257v-258v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 154 (Orsola) (= BHL 8437)
tit. De undecim millibus virginuminc. Undecim milium virginum passio hoc ordine celebrata fuit - expl. recedentibus cunctis et paulo redeuntibus ipsum migrasse ad Dominum invenerunt Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre 140. ff. 258v-259 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 169 (Saturnino) (= BHL p. 1088 n° 7)
tit. De sancto Saturnino martyreinc. Saturninus ab apostolorum discipulis episcopus ordinatus - expl. beatus vero Saturninus gladio capite truncatur Saturninus Tolosanus ep. : Passiodata liturgica 29 novembre (non indicata)note È omessa l'ultima parte della frase finale, ove si riporta la data del martirio. 141. ff. 259-266v - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2175)
tit. Sanctorum Dionisii, Rustici et Eleuterii martyruminc. Post beatam ac salutiferam Domini nostri Iesu Christi passionem - expl. vitam cum tyrannico principatu miserabiliter ut decuerat amisit, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cuius est honor et gloria, virtus et imperium cum Patre in unitate Spiritus Sancti ab eterno et nunc per omnia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobre 142. ff. 266v-275 - Vita sancti Nicolai Tolentinatis (= BHL 6232)
prol.tit. De sancto Nicolao de Tolentino confessoreprol. inc. Nova lux oriri visa est, gaudium honor et tripudium apud omnes populos - expl. reddant sanctarum graciarum debitas actiones interpretatio nominis inc. Nicholaus dicitur a nichos - expl. tociusque curie celestis inc. Gloriosus Deus in sanctis suis - expl. aliis causam tribueas circa horum investigationem et dictamen, ad honorem illius qui gloria et honore istum coronavit sanctum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Tolentinas : Vitadata liturgica 10 settembrenote Il testo è suddiviso nelle tre parti con le titolature intermedie: De interpretatione nominis per l'etimologia, Legenda sanctissimi Nicholai confessoris de Tollentino per la vita vera e propria. Unico fra i testi della raccolta, questo è corredato di titolini marginali che segnalano gli eventi via via narrati, di mano probabilmente del copista stesso.
bibliografia
Bandini, Leopoldina , II , 285-304; Chiesa, Passio sanctae Febroniae , 60-1