Si informano i lettori che dal 19 settembre 2018 Mirabile funziona su un motore di ricerca più avanzato e open source, che consente una maggiore efficienza delle funzionalità offerte e l'implementazione di nuove in un prossimo futuro.
La fase di testaggio della nuova infrastruttura è stata condotta dalla redazione dell'Archivio Integrato per il Medioevo (AIM).
A fronte di malfunzionamenti inattesi, che potrebbero verificarsi a proposito di domande complesse, il lettore è pregato di segnalarlo alla redazione, utilizzando il seguente indirizzo redazione@mirabileweb.it. E noi lo ringraziamo di questa collaborazione.

MIRABILE

Archivio digitale della cultura medievale
Digital Archives for Medieval Culture

Marina, Marinus monachus dicta, virgo in MAGI
Marina, Marinus monachus dicta, virgo
Trovati 9 records. Pagina 1 di 11


Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ashburnham 58

Vitae Patrum
sec. XI-XII
Il codice appartenne a Pierre Pithou (come ricordato nell'indice sul recto del foglio di guardia antico: In hoc codice manuscripto qui fuit Petri Pitoei I. C. extant vitae sanctorum), quindi al presidente della Repubblica francese Le Peletier (il cui stemma è impresso sulla coperta anteriore interna); fu acquistato da Guglielmo Libri all'asta parigina del 1837. È numerato come f. 140 quello che doveva essere semplicemente un foglio di guardia finale, tratto da un omeliario (contenente un'omelia su Matteo anepigrafa e mutila).

I. ff. 1-13 - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco], acefala (= BHL 609)
epilogo
inc. influere. Post huius splendoris adventum - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. deceptores scilicet hominum et totius corruptionis artifices
tit. finale Explicit vita sancti Antonii
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
note La perdita della parte iniziale del codice priva il testo dei primi capitoli: l'inizio corrisponde al cap. 9 (= PL 73,132). La stessa mano che stila l'indice sul foglio di guarda titola nel margine superiore Vita beati Antonii principio mutila.

II. ff. 13-15 - Hieronymus Stridonius, Vita Malchi (= BHL 5190)
Vita Malchi monachi captivi
prol.
prol. inc. Qui navali prelio dimicaturi sunt ante in portum et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus
inc. Maronias triginta ferme milibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non autem posse superari
tit. finale Explicit de monacho captivo
Malchus captivus mon.: Vita

III. ff. 15-17v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
Vita sancti Pauli primi heremite
prol.
prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habemus
inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum regnis suis
tit. finale Explicit vita sancti Pauli primi heremite
Paulus Thebaeus primus erem.: Vita
note Il prologo non è distinto dal testo.

IV. ff. 18-23v - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco, prol. e cap. 1 (Giovanni) (= BHL 6524 [prol.] - 4329)
Narratio. Liber sancti Hieronimi quem ipse de Hierosolimis pergens ad Egyptum vidit. Prologus in vita sancti Iohannis
prol.
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire - expl. et perfecte pacientie palmam requirant
inc. Primum igitur tamquam verum fundamentum nostri operis - expl. atque ita perrexit ad Dominum, cui est gloria in saecula saeculorum
Iohannes in Aegypto erem.: Vita

V. f. 24r-v - Vita sancti Frontonii in Aegypto ab. (= BHL 3190)
Vita sancti Frontonis abbatis
inc. Erat quidam senex monachus a prima etate devotus nomine Frontonius - expl. accepturi sunt vitam eternam quam promisit Deus diligentibus se; ipsi Domino nostro Iesu Christo gloria et imperium in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Frontonii
Frontonius seu Fronto in Aegypto abbas saec. II: Vita

VI. ff. 25-27v - Vita sancti Pachomii iunioris in Aegypto abb. (= BHL 6412)
Vita sancti Pachomii
prol.
prol. inc. Quia desiderio desiderastis semper audire que sancta sunt - expl. in se manifestavit regni sui mysterium
inc. Erat ergo Pachomius Mempheus genere gentilis natus - expl. ut possitis eius insidias evadere, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Pachomius (Pasthumius, Posthumius) iunior in Aegypto abb.: Vita
note Il prologo è indistinto dal testo.

VII. ff. 27v-28v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca., Decem libri historiarum, VI 6 (vita di Ospizio) (= BHL 3987)
inc. Fuit autem quidam Hospicius apud urbem Nicensem - expl. quia audivi a multis vitam ipsius fuisse conscriptam; in omnibus gratia et gloria Domino nostro Iesu Christo per infinita saecula saeculorum
Hospitius Nicensis reclusus: Vita
note Il testo si presenta anepigrafo, ma lo spazio per la titolatura era stato previsto.

VIII. ff. 28v-45 - Dionysius Exiguus fl. 497-540 ca., m. 550 ca., Vita sancti Pachomii abbatis Tabennensis translatio ex graeco (= BHL 6410)
Vita sancti Pachomii
prol., ep.ded.
ep. ded. inc. Domine venerande et in Christo quoque magnificentissime Dionisius Exiguus - expl. lectionis officio posteris intimetur
prol. inc. Dominus noster Iesus Christus sapientie fons - expl. que preparavit Deus diligentibus se
inc. Erat per idem tempus beati Antonii vita cunctis ad imitandum preclare posita - expl. et Spiritus Sanctus glorificetur iugiter et conlaudetur, quia ipsi debetur omnis laus et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Pachomii abbatis
Pachomius Tabennensis abb.: Vita
note Il prologo è indistinto dalla vita, mentre è indicata come prologo la dedica iniziale del traduttore.

IX. ff. 45-51v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
Vita sancti Hylarionis
prol.
prol. inc. Scripturus vitam beati Hylarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scilleos canes obturata aure transibo
inc. Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per inmortalia saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti ac beatissimi patris nostri Hilarionis
Hilarion in Palaestina abb.: Vita

X. ff. 52-64v - Leontius Neapolitanus episcopus saec. VII, Vita Iohannis Eleemosinarii (= BHL 4388-4389)
Vita sancti Iohannis
prol., epilogo , tabula
praef. inc. Cogitante ac diu tacite solliciteque mecum considerante - expl. totius atque orbis papa beate vale
prol. inc. Intentio quidem una est nostra quoque et eorum qui ante nos fuerunt - expl. de his que dicunt proficere
inc. Cum pervenissem Alexandriam ego indignus - expl. que omnes nos impetremus per gratiam et misericordiam Domini nostri Iesu Christi cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria, honor, imperium nunc et semper et in saecula saeculorum
epil. inc. Expliciunt acta sancti Iohannis Heleimonis; que quidem pretermissa fuerant a Iohanne et Sophronio - expl. ad multorum edificationem Anastasio peccatori interpretari precipit
Iohannes Eleemosynarius, Alexandrinus ep.: Vita
note Tutti i capitoli sono numerati e dotati di titoli in rosso, indicizzati anche in una tabula che segue la prefazione. L'epilogo è tracciato come rubrica, come accade abitualmente nelle copie del testo qui censite.

XI. ff. 65-69 - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL 2760)
Vita sancti Eustachii martyris
inc. In diebus Traiani imperatoris prevalente fallacia erat quidam magister militum - expl. in presidio impetrant que promissa sunt sanctis per gratiam Domini nostri et salvatoris Iesu Christi cui est gloria in saecula saeculorum
Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres: Passio

XII. ff. 69-79 - Passio sancti Iuliani, Basilissae et soc. (= BHL 4530)
Passio sancti Iuliani martyris
inc. Beati igitur martyris Iuliani passionem scripturus - expl. fabricate sunt ecclesie. Gloria Christo qui est fidelis in verbis suis et tantam gloriam prestat servis suis et cum Patre et Spiritu Sancto regnat in Trinitate sempiterne virtutis per omnia saecula saeculorum
Iulianus, Basilissa et soc. Antinoi in Aegypto monaci: Passio
note Tra i ff. 77 e 78 è inserita una cartula della stessa mano con un'integrazione testuale (che in effetti non avrebbe potuto trovare posto nei ridottissimi margini dello specchio di scrittura).

XIII. ff. 79-83 - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
Vita sanctorum martyrum Chrisanti et Darie
prol.
prol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit pervenire - expl. habentem ac momentaneam non vereri
inc. Igitur Polemius Agripinus vir illustris Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et in gloria perpetue corone suscepit, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Chrysanthus et Daria Romae mart.: Passio

XIV. ff. 83-90v - Euphemius translator fl. ante 870, Vita Basilii Caesareae episcopi opus Amphilochii Iconiensis pseudo; translatio ex graeco (= BHL 1023)
Relatio Amphilochii Ichonii episcopi de vita et miraculis sancti patris nostri Basilii
inc. Basilius itaque solus ut sic dicam in terra equalem vitam et decentem ostendit - expl. requievit autem angelicam vitam in terra agens magnus Basilius
tit. finale Explicit vita sancti Basilii
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita

XV. ff. 90v-92 - Vita sancti Symeonis stylitae iunioris
Vita sancti Simeonis
inc. Beatus Symeon filius fuit cuiusdam Insicii, mater autem eius Martana dicta est - expl. ut non sint minora quam illa quae prius per illum in columna positum Dominus prestare dignatus est
Symeon stylita iunior: Vita

XVI. ff. 92-95 - Eberwinus Sancti Martini Treverensis abbas v. 1035, m. post 1047, Vita sancti Symeonis heremitae sive monachi de Monte Sinai reclusi Treverensis et miracula (= BHL 7963)
Vita sancti Symeonis
inc. Beatus Symeon patre greco Antonio dicto, matre calabrica - expl. igitur post horam nonam sepulchrum diligenter clauditur
Symeon in monte Sinai mon., deinde Treverensis reclusus
note Il testo si conclude con la prima frase del cap. 4 (= AASS Iun. I, col. 93F)

XVII. ff. 95-97 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
Vita sancti Alexis confessoris
inc. Fuit Rome vir magnus et nobilis Eufemianus nomine - expl. petitionis effectum sine dubio consequi valeat, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Alexis confessoris
Alexius Edessae et Romae confessor saec. V: Vita

XVIII. ff. 97-101 - Vita sancti Fursei Latiniacensis abb. (= BHL 3209)
Vita sancti Fursei confessoris
inc. Fuit vir vite venerabilis Furseus nomine nobilis quidem genere - expl. merita illius clarescunt divinis virtutibus, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Fursei confessoris
Furseus Latiniacensis abbas: Vita

XIX. ff. 101-109 - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL 5415)
prol.
prol. inc. Secretum regis celare bonum est - expl. tempus namque est sacre prodere narrationis initium
inc. In monasterio Palestinorum fuit vir vite moribus et verbo ornatus - expl. et tunc migravit ad Dominum in pace et gratia Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et vivificatore et adorando Spiritu vivit et dominatur et nunc et semper et in saecula saeculorum
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita
note Titolatura iniziale: Huius venerabilis conversionis actuum et morum vitam et penitentiam magnum virilemque certamen venerabilis Marie Egyptiace qualiter in heremo expleverit tempore vite de greco transtulit in latinum Paulus venerabilis diconus sancte Neapolis ecclesie

XX. ff. 109-112v - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL 2723)
Vita sancte Eufrosine
inc. Fuit vir quidam in Alexandria nomine Pafnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Deum celebrantur in eodem monasterio usque in presentem diem glorificantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum cui est honor et gloria in saecula saecolorum
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita

XXI. ff. 112v-113v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
Vita sancte Marine
inc. Erat quidam secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus per orationes eius multa mirabilia facit, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita

XXII. ff. 113v-116v - Vita sanctae Pelagiae Hierosolymis paenitentis [interprete Eustochio] (= BHL S 6607 b)
Vita sancte Pelagiae
prol.
prol. inc. Magnas semper Deo gratias referre debemus - expl. quia revelatio nostra compunctione saluberrima plena est
inc. Venerabilis Antiochene civitatis episcopus pro quadam causa evocavit ad se - expl. cum qua et nos faciat invenire misericordiam suam Dominus noster Iesus Christus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Pelagie
Pelagia (al. Margareta, dicta Pelagius) Hierosolymis paenitens: Vita
note Versione BA/A' dell'opera secondo la classificazione dell'edizione citata in bibliografia.

XXIII. ff. 117-138 - Vita sancti Columbani Luxoviensis et Bobiensis abb.
Vita sancte Columbe abbatis
prol.
prol. inc. Sanctorum patrum qui in oriente vita et moribus claruerunt conscripte virtutes - expl. vel si possumus aptiori stilo melioramus
inc. Vir itaque venerabilis Columba nobilibus parentibus in insula Hibernia natus fuit - expl. locus ergo ille per succidua temporum curricula anni illi provintie fluenta spiritalis ministravit doctrine
note Il testo non appare identificabile con alcuna voce BHL. Tra i ff. 131 e 132 si è verificata una perdita, che interessa una sezione compresa tra le parole ad celos reversuri et quod michi e splendore illuminaret. Referens hoc illa viris doctissimis.

XXIV. ff. 138-139v - Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735, Historia ecclesiastica gentis Anglorum, lib. V cap. 12
note Estratto intitolato His temporibus miraculum memorabile et antiquorum simile in Britania Anglorum factum est namque ad exercitationem viventium de morte anime, che si trova anche in altre raccolte di Vitae Patrum qui censite.

XXV. f. 139v - Miraculum beatae virginis Mariae, frammento
Miraculum de abbatissa cuius ventrem scidit sancta Maria
inc. Erat in quodam monasterio sanctimonialium quedam abbatissa nimis dissoluta et lasciva; que cum omni luxuria
note Sopravvive solo l'inizio della narrazione, non identificata.

bibliografia Codici laurenziani del fondo Ashburnham, n° 12; Firenze. BML - Ashburnhamiani, 24-8; Les vies latines de sainte Pélagie, 18; Stangl, Die Bibliothek Ashburnham, 212



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 238

Vitae Patrum
sec. XII; prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB
Acefalo e mutilo, il manoscritto appare comunque per la perfetta coincidenza della parte conservata gemello del ms. Pl. 19. 16.

I. ff. 1-20v - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco], acefala (= BHL 609)
epilogo
inc. est pandere. Sed nec tunc cessavit infatigabilis adversarius - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. atque eiciant deceptores scilicet hominum et totius corruptionis artifices
tit. finale Explicit vita sancti Antonii heremite
struttura La narrazione era suddivisa in lectiones, della quali sopravvivono parte della settima, l'ottava e la nona.
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
note L'epilogo è indistinto dalla narrazione, la cui prima parte è perduta: il testo sopravvive dalla seconda frase del cap. X (= PL 73,133A).

II. ff. 20v-30v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
Vita sancti Hilarionis monachi
prol.
prol. inc. Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scelleos canes opturata aure transibo
inc. Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat
tit. finale Explicit vita sancti Hilarionis
struttura Il testo è suddiviso in dodici lectiones.
Hilarion in Palaestina abb.: Vita

III. ff. 30v-33 - Hieronymus Stridonius, Vita Malchi (= BHL 5190)
Vita monachi captivi
prol.
prol. inc. Qui navali prelio dimicaturi sunt ante in portu et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus
inc. Maronias triginta ferme milibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non posse superari
tit. finale Explicit de monacho captivo
Malchus captivus mon.: Vita

IV. ff. 33-69 - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco (= BHL 6524)
Vita sanctorum
prol., epilogo
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire - expl. et perfecte patientie palmam requirant
epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti sparsim vidimus sanctos Dei - expl. qui nos de tantis periculis liberavit et ostendit nobis tanta mirabilia. Ipsi gloria et honor in perpetua saecula
struttura Come in altre copie (Pl. 19. 16, 10 sin. 9 e 34 sin. 1), la raccolta è trascritta con uno spostamento dei capp. 2-6 in ultima sede, dopo l'epilogo stesso; non vi è alcuna indicazione del passaggio agli estratti da Palladio, che seguono come si trattasse di un'unica silloge.


1. ff. 34-41, cap. 1 (Giovanni) (= BHL 4329)
tit. Vita sancti Iohannis
inc. Primum igitur tamquam vere fundamentum nostri operis - expl. atque ita perrexit ad Dominum, cui est gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita Iohannis heremite
Iohannes in Aegypto erem.: Vita


2. ff. 41-47, cap. 7 (Apollonio) (= BHL 646)
tit. De Apollonio
inc. Vidimus et alium sanctum virum nomine Apollonium apud Thebaidam - expl. et videatis que bona sunt in Ierusalem omnibus diebus vite vestre
tit. finale Explicit de Apollonio
Apollonius seu Apollo abb. in Thebaide: Vita


3. ff. 47-48, cap. 8 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Que audivimus de Ammone quodam sancto viro - expl. sine ipso appropinquare ei audebant
tit. finale Explicit de AmmoneVita


4. ff. 48-51, cap. 9 (Copres)
tit. De Coprete
inc. Erat quidam presbiter in ipsa heremo habens monasterium Copres nomine - expl. et pro salute hominis et pro beneficiis divinis
tit. finale Explicit de CopreteVita


5. ff. 51-52, cap. 10 (Siro)
tit. De abbate Syro
inc. Addebat adhuc etiam hec: Abbas, inquit, Syrus - expl. anima eius abscedens Dominum collaudabat
tit. finale Explicit de abbate SyroVita


6. ff. 52-53v, cap. 11 (Eleno) (= BHL 3796)
tit. De Eleno
inc. Fuit et alius vir sanctus Elenus nomine - expl. quorum fides per nos consignata est Deo
tit. finale Explicit de Heleno
Helenus mon. in Aegypto: Vita


7. f. 53v, cap. 12 (Elia)
tit. De Helia
inc. Vidimus et alium senem venerabilem Heliam nomine - expl. nam in iuventute septimanas frequenter ieiunasse perhibetur
note A questo capitolo si aggrega di seguito il 13 come fossero tutt'uno, con una titolatura finale riferita al solo Elia.


8. ff. 53v-54v, cap. 13 (Pitirione)
inc. Interea redeuntes ex Thebaida vidimus montem - expl. neque etate neque consuetudine permittente
tit. finale Explicit de Helia


9. f. 54, cap. 14 (Eulogio)
tit. De Eulogio
inc. Vidimus et alium sanctum Eulogium nomine - expl. digni habeamini communionis Christi
tit. finale Explicit de Eulogio


10. ff. 54-55, cap. 15 (Apelle)
tit. De Apelle
inc. Vidimus et alium presbyterum in vicina regione Apellen - expl. nonnullis fortasse audientium vix credibile
tit. finale Explicit de ApelleVita


11. ff. 55-57, cap. 16 (Panufzio) (= BHL 6450)
tit. De Pafnutio
inc. Vidimus et monasterium sancti Pafnutii hominis Dei - expl. hymnum canentibus et collaudantibus onmipotentem Deum
tit. finale Explicit de Paphnutio
Paphnutius Heraclensis in Thebaide abb.: Vita


12. f. 57r-v, cap. 17 (monastero di Isidoro)
tit. De Ysidori monasterio
inc. Isydori nominatissimum monasterium vidimus - expl. ad hoc ipsum recumbens spiritum letus emittit
tit. finale Explicit de Ysidori monasterioVita


13. ff. 57v-58, cap. 18 (Serapione)
tit. De Serapione
inc. Sed et in regione Arsenoite Serapionem quendam presbiterum vidimus - expl. in quibus frumenta tunc congregata sunt putant
tit. finale Explicit de Serapione


14. f. 58r-v, cap. 19 (Apollonio) (= BHL 6804)
tit. De Apollonio martire
inc. Tradebant ergo seniores horum fuisse quendam persecutionis tempore monachum nomine Apollonium - expl. etiam vota nostra orationesque complere
tit. finale Explicit de Apollonio martire
Philemon, Apollonius et soc. Antinoi in Aegypto mart.: Passio


15. ff. 58v-59, cap. 20 (Dioscoro)
tit. De Dioscoro presbytero
inc. Vidimus et alium venerabilem patrem apud Thebaidam Dioscorum nomine - expl. cui anime et spiritus sanitas expectanda est
tit. finale Explicit de Dioscoro presbytero


16. f. 59r-v, cap. 21 (la Nitria)
tit. Vita monachorum ex Nitrie regione
inc. Vidimus autem et Nitriam famosissimum in omnibus Aegypti monasteriis locum - expl. credas in divina esse sapientia
note Al capitolo si congiungono in un continuum i seguenti fino al 29 incluso.


17. f. 59v, cap. 22 (località di Cellia)
inc. Post hunc vero alius est loco in deserto interiore - expl. unusquisque cellulam suam offert


18. ff. 59v-60v, cap. 23 (Ammonio)
inc. Vidimus quendam apud eos venerabilem patrem Ammonium nomine - expl. ut nihil prorsus deesset perciperent


19. f. 60v, cap. 24 (Didimo)
inc. Vidimus inter eos quendam ex senioribus virum bonum - expl. ut nihil ab eis omnino pateretur


20. f. 60v, cap. 25 (Cronio)
inc. Vidimus apud eos et alium summe antiquitatis patrem - expl. humilitatis gratia renitebat


21. f. 60v, cap. 26 (Origene)
inc. Alius adhuc superstes erat discipulus Antonii Origenis nomine - expl. que ab eo narrabantur videretur posteris


22. ff. 60v-61, cap. 27 (Evagrio)
inc. Vidimus et ibi sapientissimum virum - expl. in meditatione divinarum et verborum positi capiebant


23. ff. 61-62, cap. 28 (Macario Egizio) (= BHL 5093)
inc. Narrabant autem nobis quidam ex patribus - expl. sed ex his paucis et cetera eius opera noscuntur
Macarius Aegyptius in Scete abb.


24. ff. 62-63v, cap. 29 (Macario Alessandrino) (= BHL 5096)
inc. Alius vero sanctus Macarius magnificas etiam ipse virtutes consummavit - expl. in XI libro Ecclesiastice Historie inserta, qui requirit inveniet ad salutem audientium et profectum monachorum
tit. finale Explicit vita monachorum ex Nitrie regione
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita
note Con questo capitolo si conclude la sezione complessivamente intitolata ai monaci della Nitria.


25. ff. 63v-64, cap. 30 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Initium sane habitationis monasteriorum que sunt in Nitria - expl. animi eius virtutes habuisse memoratur
tit. finale Explicit de Ammone


26. ff. 64-65v, cap. 31 (Paolo) (= BHL 6594)
tit. De Paulo simplice
inc. Fuit quidam inter discipulos sancti Antonii Paulus nomine - expl. et statim curatus est rabidus
tit. finale Explicit de Paulo simplice
Paulus Novus Constantinopoli mart.: Vita


27. ff. 65v-66, cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. De Piamone
inc. Michi autem non videtur dignum etiam eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur
tit. finale Explicit de Piamone
Piamon mon. in Aegypto: Vita


28. f. 66r + epil. f. 66r-v, cap. 33 (Giovanni)
tit. De Iohanne
inc. Erat in ipsis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata fuisse
tit. finale Explicit de Iohanne
note Al capitolo si lega indistintamente l'epilogo dell'opera (riportato sopra), dopo il quale si trova la titolatura finale qui trascritta. La copia procede quindi con gli altri capitoli (dal 2 al 6) omessi in precedenza.


29. ff. 66v-67v, cap. 2 (Or)
tit. De Or abbate
inc. Vidimus et alium apud Thebaidam mirabilem virum Or nomine - expl. in hymnis et laudibus Dei pervigiles viderentur
tit. finale Explicit de Or


30. ff. 67v-68, cap. 3 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Vidimus autem in Thebaida etiam alium virum nomine Ammonem - expl. que in oculis habentur et in manibus
tit. finale Explicit de Ammone


31. f. 68, cap. 4 (Beno)
tit. De Beno
inc. Vidimus et alium senem mansuetudine omnes homines precellentem - expl. crocodillum ab eo alio tempore fugatum perhibebant
tit. finale Explicit de Beno


32. f. 68r-v, cap. 6 (Teone)
tit. De Theone
inc. Vidimus et alium non longe ab urbe ad eam partem - expl. circa eius cellulam plurima deprehendebantur
tit. finale Explicit de Theone
note Anticipato rispetto all'ordine interno di quest'ultima sezione.


33. ff. 68v-69, cap. 5 (Ossirinco)
tit. De Oxorincho
inc. Venimus autem et ad civitatem quamdam Thebaidis nomine Oxirinchum - expl. alios in signis et virtutibus ministrantes

V. ff. 69-75v - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, estratti (= BHL 6532)
note Come nei mss. Pl. 10 sin. 9, 19. 16, 20 dext. 5 e 34 sin. 1 sono proposti tre estratti dalla versione I dell'opera (secondo la classificazione dell'editore Wellhausen, che omette però questo manoscritto nella sua recensio), ossia i capp. 18, 19 e 25.


1. ff. 69-73, cap. 18 (Macario Alessandrino) (= BHL 5097)
tit. De abbate Machario Alexandrino
inc. Illum autem Macarium qui Alexandrie presbyter fuit vidi - expl. pauca de multis ex factis Macarii vel dictis significavi
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita


2. ff. 73-74v, cap. 19 (Mosè) (= BHL 6021)
tit. Vita de Moyses
inc. Moyses quidam genere Ethiops colore corporis niger - expl. septuaginta discipulos moriens dereliquit
tit. finale Explicit de Moyse
Moyses Aethiops in Lybia erem.: Vita


3. ff. 74v-75v, cap. 25 (Valente)
tit. De Valente
inc. Valens nomine iterum quidam fuit Palestinus quidem genere - expl. vidi iustum in sua perire iustitia et hoc utique vanitas est
tit. finale Explicit de Valente

VI. ff. 75v-81 - Hieronymus Stridonius, Epistolae, tre epp. (a Eustochio, Pammachio e Oceano, Oceano)

VII. ff. 81-86 - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL S 2723)
Vita beate Euphrosine virginis
inc. Fuit vir quidam habitans in Alexandria nomine Pafnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebrant in eodem cenobio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium eius Iesum Christum una cum Sancto Spiritu cui est honor et gloria in saecula saecolorum
tit. finale Explicit de Euphrosina
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita

VIII. ff. 86-87 - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
Vita beate virginis Marine
inc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. oratione sancte virginis multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita

IX. ff. 87-95v - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL S 5417 a)
Vita Marie Egiptiace
inc. Fuit quidam senex in Palestine monasteriis vir vita et verbo decoratus - expl. nihil eis abscondens de ea que audierat et viderat
tit. finale Explicit de Maria
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita

X. ff. 96-97 - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL S 8012 a)
Vita Taises meretricis
inc. Quedam fuit meretrix nomine Tayses tante pulchritudinis ut multi propter eam venditis substantiis suis ad ultimam pervenirent paupertatem - expl. ut cum ea simul Dominum Iesum Christum glorificemus qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
tit. finale Explicit de sancta Taysi
Thais in Aegypto paenitens: Vita

XI. ff. 97-127v - Leontius Neapolitanus episcopus saec. VII, Vita Iohannis Eleemosinarii (= BHL 4388)
Enarratio Leontii episcopi Neapoleos Cypriorum insule de vita et actione sancti patris nostri Iohannis archiepiscopi Alexandrini
prol., epilogo
praef. inc. Cogitante ac diu tacite solliciteque mecum considerante - expl. totius atque orbis papa beate vale
prol. inc. Intentio quidem una est nostra quoque et eorum qui ante nos fuerunt - expl. quod iste sanctus Iohannes omnino non iuraverat
inc. Cum pervenissem Alexandriam ego indignus - expl. que omnes nos impetremus per gratiam et misericordiam Domini nostri Iesu Christi cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria honor imperium nunc et semper in saecula saeculorum
Iohannes Eleemosynarius, Alexandrinus ep.
note Come nelle altre copie qui censite, il prologo è impaginato come cap. 1 e tutti i capitoli sono numerati e dotati di titoli. L'explicit del prologo stesso non corrisponde a quello abituale, ma si riscontra anche nella coppia di mss. Pl. 10 sin. 9 e Pl. 34 sin. 1.

XII. f. 127v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf., mutila (cfr. BHL 288 / 290)
De Alexio filius Eufiminiani [corr. Eufimiani]
inc. Erat vir nomine ipsius Heuphimianus bene consulens et timens Deum in civitate Roma - expl. antecedebat autem in conspectu eius preceptum
Alexius Edessae et Romae confessor saec. V: Vita
note Le voci indicate si avvicinano all'incipit della versione del testo qui presente, quasi identica a quella del ms. Conv. Soppr. 474, oltre che del gemello Pl. 19. 16. La perdita dell'ultimo foglio del quaternione fa sì che sopravviva solo un breve frammento iniziale. Un correttore agisce sulla rubrica eliminando la sillaba interna ni e aggiunge nell'interlinea le parole: Rome magnus et nobilissimus dopo vir dell'inizio, basandosi evidentemente su un modello differente dall'antigrafo di base della copia.

XIII. ff. 128-135v - Ursus sacerdos saec. X, Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco, mutila (= BHL 1024)
Vita sancti Basilii episcopi [et monachi a. m.]
prol.
prol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, magestas similis per omnia saecula saeculorum
inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo dignis parentibus - expl. cumque imperator pre furore exestuaret et cogitaret quali
struttura Il testo, mutilo per la perdita della parte finale del codice, è suddiviso in otto lezioni.
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita

bibliografia Del Furia, Supplementum BML, III, 567-70r; Frioli, Vallombrosa, 534 e 539-41



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 474

Leggendario
sec. XI; prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB; Aegidius dominus
La nota di possesso, di mano più recente, si legge al f. 1: Monasterii Vallisumbrose ad usum domini Egidii et amicorum fidelium.

I. ff. 129
Leggendario
ordinamento Misto
struttura Anche se vi sono talora date liturgiche indicate, la raccolta non è strutturata secondo un criterio cronologico; vi si trova anche una sezione tratta dalle Vitae Patrum.


1. ff. 1-20 - Ursus sacerdos saec. X, Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
prol.
tit. Natale sancti Basilii
prol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, maiestas similis per omnia saecula saeculorum
inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo devotis parentibus - expl. quos per cooperationem Sancti Spiritus scripserat libros, ad gloriam et laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita
data liturgica 1 gennaio
note Rimangono tracce quasi invisibili di una divisione in lectiones.


2. ff. 20-23v - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
prol.
tit. Passio sanctorum XL martyrum
lemma inc. Qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gaius, Gorgonius, Candidus
inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris et Agricolao preside et Lisia duce. Temporibus igitur Licinii imperatori erat persecutio - expl. Deum diligentes, Christo credentes, Spiritu Sancto confidentes
Sebasteni martyres XL: Passio
data liturgica 11 marzo
note La data è posticipata di due giorni rispetto ai martirologi. Il lemma è trascritto in parte come titolatura, in parte come fosse l'incipit, senza distinguere poi la narrazione vera e propria. Il testo rimane mutilo di un brevissimo tratto finale, per la perdita dell'ultimo foglio del fascicolo, dopo l'attuale 23v. Suddivisione in nove lezioni.


3. ff. 24-32v - Linus papa pseudo, Martyrium beati Petri apostoli (= BHL 6664)
prol.
tit. Vita sive actus beati Petri apostolorum principis edita a beato Lino pontifice Romano
prol. inc. Licet plurima de apostolicis signis - expl. sumamus exordium
inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. ex omni parte confirmata est in nomine Dei Patris omnipotentis et in nomine Iesu Christi Filii eius Domini nostri et in sanctificatione Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium per infinita et inmortalia saecula saeculorum
Petrus apostolus: Passio
data liturgica 29 giugno (non indicata)


4. ff. 32v-33 - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072, Carmina sacra et preces, carme 94 (Apostoli) (= BHL S 654 b)
tit. Versus in laude sancti Petri
inc. Spiritus alme veni perflando dindima nostra - expl. in celo merear te sine fine frui
Apostoli et evangelistae: Versus
data liturgica 29 giugno (non indicata)


5. ff. 33-38v - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - BHL S 6569 n - BHL 6570)
prol.
tit. Passio sancti Pauli
prol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permanserint sicut et ego
laudatio inc. Hinc antea Saulus hoc est sevus nunc apud gentium - expl. sepultus Roma in via Ostiensi ab urbe miliario contra occidentalem plagam
inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum
Paulus apostolus: Passio
data liturgica 29 giugno (non indicata)
note Il testo è diviso in otto lezioni, con scrittura di modulo maggiore rispetto alle precedenti.


6. f. 39r-v - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol.
tit. De puero per totum annum sub aqua vivum conservatum a sancto Clemente
prol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare
inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. qui tanta mirabilia ostendit servis suis per beatum Clementem martyrem atque pontificem alme Rome, cui est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum
Clemens I papa saec. I: Miracula
data liturgica 23 novembre (non indicata)


7. ff. 40-66v - Leontius Neapolitanus episcopus saec. VII, Vita Iohannis Eleemosinarii (= BHL 4388-4389)
prol., epilogo
tit. Enarratio Leontii episcopi Neapoleos Cypriorum insule de vita et actione sancti patris nostri Iohannis archiepiscopi Alexandrini
praef. inc. Cogitante me ac diu tacite solliciteque mecum considerante - expl. totius atque orbis papa beate vale
prol. inc. Intentio quidem una est nostra quoque et eorum qui ante nos fuerunt studiosorum et sanctorum virorum - expl. de his que dicuntur proficere
inc. Cum pervenissem Alexandriam ego indignus - expl. que omnes nos impetremus per gratiam et misericordiam Domini nostri Iesu Christi cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria honor imperium nunc et semper in saecula saeculorum
epil. inc. Expliciunt acta sancti Iohannis Heleymonis; que quidem pretermissa sunt a Iohanne atque Sophronio - expl. ad multorum edificationem nunc parvulum librum scribere precepit
Iohannes Eleemosynarius, Alexandrinus ep.: Vita
data liturgica 23 gennaio (non indicata)
note Il testo è anepigrafo; la titolatura riportata segue la prefazione ad domnum Nicolaum (come la definisce la relativa titolatura finale). Il prologo è impaginato come cap. I e tutti i capitoli hanno una rubrica propria; l'epilogo è invece copiato tutto in forma di rubrica.


8. ff. 67-70v - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, cap. 18 (Macario Alessandrino) (= BHL 5097)
tit. De abbate Machario Alexandrino
inc. Illum autem Macarium qui Alexandrie presbyter fuit - expl. ex factis sancti Macarii vel dictis significavi
tit. finale Explicit de Machario
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita
note Ha inizio con Macario una sezione del leggendario ripresa dalle Vitae Patrum.


9. ff. 70v-72 - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, cap. 19 (Mosè) (= BHL 6021)
tit. Incipit de Moyse
inc. Moyses quidam genere Ethiops colore corporis niger - expl. septuaginta discipulos moriendo dereliquid
tit. finale Explicit de Moyse
Moyses Aethiops in Lybia erem.: Vita


10. ff. 72-73 - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, cap. 25 (Valente)
tit. Incipit de Valente
inc. Valens nomine iterum qui fuit - expl. valens est
tit. finale Explicit de Valente


11. f. 73v - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco, cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. Incipit de Piamone
inc. Michi autem non videtur dignum etiam eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur
Piamon mon. in Aegypto: Vita


12. f. 73 + epil. ff. 73-74 - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco, cap. 33 (Giovanni)
epilogo
tit. Incipit de Iohanne
inc. Erat in illis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata est
epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti - expl. Ipsi gloria et honor in perpetua saecula
tit. finale Explicit de Iohanne
note Il brevissimo capitolo e l'epilogo dell'opera si susseguono senza distinzione.


13. ff. 74-76v - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL 2723)
tit. Vita beate Euphrosine virginis
inc. Fuit vir quidam habitans in Alexandria nomine Paphnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebrant in eodem cenobio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium eius Iesum Christum una cum Sancto Spiritu cui est honor et gloria in saecula saecolorum
tit. finale Explicit de Euphrosina
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita


14. ff. 76v-77v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
tit. Vita beate virginis Marine
inc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus oratione sancte virginis Marine multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit de Marina
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita


15. ff. 77v-85v - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL S 5417 a)
tit. Vita Marie Egyptiace
inc. Fuit quidam senex in Palestine monasteriis vita et verbo decoratus - expl. nihil eis abscondens de ea que audierat et viderat
tit. finale Explicit de Maria
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita


16. ff. 85v-86v - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL S 8012 a)
tit. Vita Taises meretricis
inc. Quedam fuit meretrix nomine Thaises tante pulchritudinis ut multi propter eam - expl. cum beata Thaise properare gaudentes ut cum ea simul Dominum Iesum Christum glorificemus qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
Thais in Aegypto paenitens: Vita


17. ff. 86v-88 - Hieronymus Stridonius, Epistolae, estratto dall'ep. ad Eustochium et ad virgines

18. ff. 88v-91 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL 288 / 290)
tit. Vita Alexis
inc. Erat vir nomine Euphimianus bene consulens et timens Deum in civitate Romana sub Honorio et Arcadio - expl. odor suavissimus sicut ex aromatibus exivit et si quis peteret aliquid dabat illi Deus cui sit honor et gloria in saecula saeculorum
Alexius Edessae et Romae confessor saec. V: Vita
data liturgica 17 luglio (non indicata)
note Tra le numerose varianti della vita, questo testo si avvicina maggiormente alle voci indicate.


19. ff. 91-102v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906, Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106)
prol.
tit. Vita sancti Nicolai
prol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur
item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. Iesu Christi famulus remisit ad propria
item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Artacifala - expl. et aucti benedictione remearunt ad propria
Nicolaus Myrensis episcopus: Vita
data liturgica 6 dicembre (non indicata)
note Le due parti della vita si susseguono come normali capitoli, senza che sia rilevata la differenza rispetto agli altri interni a ciascuna.


20. ff. 102v-104v - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6151-6152-6153-6154-6155- 6156)
item XXI inc. Quodam igitur tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Cyprastis
item XXII inc. Rursus alio tempore alia mulier de vico Neapoleos
item XXIII inc. Venit quidam homo ad sanctam Sion
item XXIV inc. Nec multo post quidam
item XXV inc. Cum igitur his
item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sub sanctissimo et beatissimo patriarcha nostro Macario
pars II inc. Positumque est sacratissimum corpus eius - expl. usque ad tempora Iustiniani imperatoris
Nicolaus Myrensis episcopus: Miracula
data liturgica 6 dicembre (non indicata)
note Questa sezione del dossier su Nicola possedeva una propria titolatura, erasa in seguito.


21. ff. 104v-109 - Narrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6160-6161 - BHL S 6170 c - BHL 6163-6164-6165)
epilogo
item I pars I inc. Igitur postquam beatissimus Nicolaus ex hoc mundo migravit - expl. qui dicitur Adriatica
pars II inc. Quodam itaque tempore episcopus Miree civitatis - expl. semper accipiat incrementum
item III e inc. Agrestes quidam horum qui fines habitabant - expl. solutionem petitionis nostre suscipiamus
item II prol. inc. Restat autem adhuc quod de eo scribere miraculum iocundum iudicavimus
inc. Cum de Africe partibus Guandalorum exercitus applicuisset - expl. glorificantes Dominum et sanctum eius Nicolaum
epil. inc. Hec fuit prima occasio - expl. et in futuro conditorem
Nicolaus Myrensis episcopus: Miracula
data liturgica 6 dicembre (non indicata)


22. f. 109 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906, Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6108)
item V inc. Letemur ergo, carissimi, letemur in Domino - expl. quatinus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Nicolaus Myrensis episcopus: Vita
data liturgica 6 dicembre (non indicata)
note Dopo l'inserzione dei miracoli, il dossier si conclude riprendendo l'ultima sezione della vita di Giovanni Diacono. Il verso del foglio rimane bianco ed è asportata la parte della colonna esterna non occupata dal testo. Segue un nuovo fascicolo di altra mano, anche se lo stile decorativo simile non induce a ritenerlo un'unità codicologica di diversa origine.


23. ff. 110-118v - Ionas Bobiensis fl. 618-659, m. post 659, Vita sancti Columbani (= BHL 1898)
tit. Vita sancti Columbani abbatis
inc. Columbanus etenim qui et Columba, ortus Hibernia insula, extremo oceano sita; hanc Scottorum incolit gens - expl. contra virum Dei perturbarent episcopos que similiter pervertere temptat
Columbanus (al. Columba) Luxoviensis et Bobiensis abbas n. 543 ca., m. 23-11-615: Vita
data liturgica 23 novembre (non indicata)
note La copia si interrompe; parte della colonna esterna e tutta l'interna restano bianche, con in fondo la titolatura per il testo seguente, che apre un nuovo fascicolo, di altra mano (aggiunta perciò forse in un secondo tempo, per creare continuità tra i fascicoli). Da notare che l'incipit risulta abbreviato, con la soppressione di quasi tutta la parte di introduzione geografica; anche l'explicit, pur riconoscibile, non coincide formalmente del tutto con la versione edita (cfr. PL 87,1030B-C, all'inizio del cap. 33 dell'opera).


24. ff. 119-126 - Vita sancti Fursei Latiniacensis abb. (= BHL 3209)
tit. Vita vel actus sancti Fursei
inc. Fuit vir vite venerabilis Furseus nomine nobilis quidem genere - expl. merita illius clarescunt divinis virtutibus, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum
Furseus Latiniacensis abbas: Vita
data liturgica 16 gennaio


25. ff. 126-129v - Vita sancti Fursei Latiniacensis abb. (= BHL 3213)
prol.
tit. Alia gesta sancti Fursei confessoris
prol. inc. Rem actam atque gestam, fratres dilectissimi, concitemus confessoris - expl. non relinquit post tergum
inc. Pius itaque antistes Furseus nomine largus et humilis - expl. Colitur autem festivitas sancti Fursei confessoris Christi decimo septimo kalendarum februariarum
Furseus Latiniacensis abbas: Vita

bibliografia Baroffio, Codici liturgici vallombrosani, 575; Del Furia, Supplementum BML, III, 599-600



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 133

Leggendario per l'intero anno, probabilmente di area umbra
sec. XII ex.; orig. Umbria; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; Febo Belcari
Il manoscritto, di probabile origine umbra, doveva essere in uso presso una sede agostiniana, dato il breviario che vi è trascritto nei margini. Sulla guardia mobile posteriore nuova è applicato un frammento della membrana che fungeva in precedenza da guardia, dove da una mano quattrocentesca è annotato in caratteri greci il possessore: Febo Belcari del popolo di S. Apollinare (amico della famiglia Medici, vissuto tra il 1410 e il 1484).

I. ff. 279, mutilo
Leggendario (30 novembre - 23 novembre)
ordinamento Per circulum anni
segni d'uso Non sono presenti glosse, ma lo stato degli angoli mostra che il codice è stato molto usato. Inoltre, nel XIII secolo viene aggiunto nel margine inferiore dei primi fogli, fino al 46, il breviario Eremitano dal sabato precedente la prima di Avvento fino alla domenica prima dell'Ottava dell'Epifania.
tabula


1. ff. 1-3v - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.
tit. Natale sancti Andree apostoli
prol. inc. Passionem beati Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus
inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. ut nullus remaneret qui non crederet salvatori nostro Deo qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, ipsi gloria in saecula saeculorum
Andreas apostolus: Passio
data liturgica 30 novembre (non indicata)
note Prologo e testo non sono distinti.


2. ff. 3v-5 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 912 t)
tit. Passio sancte Barbare
inc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem sanctissima martyr Christi Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Barbara virgo Nicomediae martyr: Passio
data liturgica 4 dicembre (non indicata)
note Il testo non coincide del tutto con alcuna delle voci BHL, benché mostri una maggiore somiglianza con quella indicata.


3. ff. 5-12v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906, Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105-6106-6112-6108)
tit. Vita sancti Nicholai confessoris
item II inc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulus remisit ad propria
item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aitaifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus equali maiestate equali potestate per omnia saecula saeculorum
item IV inc. Nunc igitur, fratres karissimi, si vobis placuerit de solempnitate huius diei beati Nicolai - expl. diademate redimitos eterno
item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
Nicolaus Myrensis episcopus: Vita
data liturgica 6 dicembre (non indicata)
note La copia segna andando a capo (f. 12) il passaggio dall'item 6106 al 6112, mentre va normalmente di seguito negli altri casi (ff. 9v e 12v).


4. ff. 12v-14v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 b)
tit. Passio sancti Savini martyris
inc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. et sepelivit eum miliario plus minus secundo a civitate Spoletina sub die VII idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres: Passio
data liturgica 7 dicembre (non indicata)


5. ff. 14v-16 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginis
inc. Cum per universam provinciam beatissime virginis Agathe fama crebresceret - expl. in qua orationes eius florent nunc et semper et quousque mundus steterit
Lucia virgo Syracusis mart.: Passio
data liturgica 13 dicembre (non indicata)


6. ff. 16-21v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8143-8136)
prol.
tit. Prologus sancti Thome apostoli
prol. inc. Thomas hebraice latine abyssus vel geminus interpretatur - expl. ubi et sepultus est in honore duodecimo kalendas ianuarias
inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. credentes per hanc gratiarum actionem ad apostolorum gaudia pervenire, ipso adiuvante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
Thomas apostolus: Passio
data liturgica 21 dicembre (non indicata)


7. ff. 21v-23 - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. Passio sancti Gregorii martyris
inc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum talis furor a sacrilegis exardescebat per cunctam Italiam - expl. benedictus Deus qui dat votum optandi et benedicit annos iusti, ipsi honor et gloria, laus et imperium in saecula saeculorum
Gregorius presbyter Spoleti martyr: Passio
data liturgica 24 dicembre (non indicata)


8. ff. 23-34
tit. Nove letture, sermoni e omelie per Natale e S. Stefano


9. ff. 34-38 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.
tit. Vita sancti Iohannis evangeliste
prol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopi catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus
inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exhercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente unitatem Spiritus Sancti per infinita saecula saeculorum
Iohannes apostolus sec. I: Vita
data liturgica 27 dicembre (non indicata)
note Il passaggio grafico tra prologo e testo avviene troppo presto, comprendendo nella vita anche l'ultimo periodo del prologo.


10. ff. 38-39v
tit. Sermone per la festa degli Innocenti


11. ff. 39v-52 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7742 c [liber I], 7740 [liber II], / [pars III], 7733 [item VIa])
tit. In Natale sancti Silvestri
liber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam
liber II inc. Priori enim libello hic finis occurrit - expl. et operum virtutum eius celestem ac perpetuam obtinuit palmam
pars III inc. Transactis itaque aliquantis diebus pontifices templorum huiusmodi suggestione Constantino augusto fecisse leguntur - expl. supra omnem magnitudinem quam possit estimari vel comprehendi. Ipsi sit gloria in saecula saeculorum
item VIa inc. Post hec Constantinus habuit bellum Scitarum - expl. quod interpretatur Constantinopolim usque in hodiernum diem
Silvester I papa: Vita + miracula
data liturgica 31 dicembre (non indicata)
note I primi due libri si susseguono senza stacchi (a f. 45), mentre si va a capo per ciascuno dei due segmenti successivi (ai ff. 51 e 52 rispettivamente). Per la terza parte, come si presenta sia in questo codice che in molti altri qui descritti, non vi è una corrispondenza nelle voci BHL. Al f. 42v un'altra mano annota a margine: finita octava lectio, ma non vi è traccia di tale suddivisione del testo (a meno che il riferimento sia al breviario copiato nel margine inferiore).


12. ff. 52v-54
tit. Sermone per l'ottava di Natale


13. ff. 54v-58 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo, Vita sancti Basilii Magni, capp. 11, 9, 8, 10 (= BHL S 1022 g - 1022 f - 1022 e [expl. beta] - 1022 j)
notitia
tit. Vita sancti Basilii episcopi
cap. 11 inc. Fratres, narrationem volo facere de Basilio nobili - expl. secundum quod dictum fuerat ad illos
cap. 9 inc. Narravit autem mihi et hoc predictus nobilis Eladius - expl. reversi sumus in civitatem nostram cum gaudio, laudantes et benedicentes Deum cui est honor et gloria in saecula saeculorum
cap. 8 inc. Iladius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitutem obedientie fuit - expl. ex uno ore glorificabant et laudabant Deum qui vivit et regnat in saecula saeculorum
cap. 10 inc. Mulier quedam nobilis genere et divitiis secularibus ornata - expl. certantes et glorificantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum
not. inc. Natalicium vero beati Basilii archiepiscopi quo superna celorum regna ascendit celebratur primo die mense ianuario, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita + miracula
data liturgica 1 gennaio (non indicata)
note Ogni passaggio è segnato andando a capo (rispettivamente ai ff. 55, 55v, 57v). Agli estratti si aggiunge la brevissima nota liturgica riportata.


14. ff. 58-60
tit. Due sermoni per l'Epifania


15. f. 60r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felici presbyeri
inc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum
Felix Romanus presbyter saec. III: Passio
data liturgica 14 gennaio (non indicata)


16. ff. 60v-63 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869, Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauri abbatis
inc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. ducebat eum ad domum precedente nos Arderado et filii eius
Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI: Vita
data liturgica 15 gennaio (non indicata)
note La prima parte del testo è divisa in sei lectiones. L'estratto si conclude con la fine del par. 39 del cap. VII (cfr. AASS Ian. XV, p. 1046).


17. ff. 63-65v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli pape
inc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marcellus papa et soc. mart.: Passio
data liturgica 16 gennaio (non indicata)


18. ff. 65v-67v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marius, Martha, Audifax et Abacuc
inc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart.: Passio
data liturgica 19 gennaio (non indicata)


19. ff. 67v-72 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani et Fabiani
inc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus in saecula saeculorum
Sebastianus Romae mart.: Passio
data liturgica 20 gennaio (non indicata)


20. ff. 72-74v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo, Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetis virginis
inc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue palmam victorie adquirant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Agnes Romae virgo martyr saec. III: Passio
data liturgica 21 gennaio (non indicata)


21. ff. 74v-77 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8633)
prol.
tit. Passio sanctorum Vincentii et Anestasi
prol. inc. Probabile satis est ad gloriam beatissimi Vincentii martyris - expl. gaudium fidelibus perpetuum perseveret
inc. Cum apud Cesaream Augustam civitatem, ut multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. benedicatur per totam Hispaniam nomen Domini Iesu Christi, qui semper regnat cum Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum
Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr: Passio
data liturgica 22 gennaio (non indicata)
note L'explicit del preambolo non corrisponde a quello riportato in BHL.


22. ff. 77-78v - Passio sancti Feliciani Fulginatis ep. mart. (= BHL 2846)
tit. Passio sancti Feliciani episcopi
inc. Felicianus quidam nobili familia ortus cum Foru Flaminensis edoctus - expl. qui passus est sub Decio impiissimo Cesare, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre vivit et regnat in saecula saeculorum
Felicianus Fulginas episcopus et martyr saec. II/III: Passio
data liturgica 24 gennaio (non indicata)


23. ff. 78v-79v
tit. Due sermoni per la conversione di S. Paolo


24. ff. 79v-80v - Passio sancti Constantii Perusini ep. mart. (= BHL S 1973 a)
tit. Passio sancti Constantii martyris
inc. Cum esset igitur temporibus Antonii imperatoris devulgata iussio eius - expl. et balsamo et aromatibus, ubi prestantur beneficia eius usque in hodiernum diem per ipsum Dominum nostrum Iesum Christum qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Constantius Perusinus episcopus et martyr saec. II: Passio
data liturgica 29 gennaio (non indicata)


25. ff. 80v-81v - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7680)
tit. Vita sancti Severi confessoris
inc. Post excessum beatissimi Apolenaris beatus Severus tertiusdecimus Ravennatem cathedram suscepit - expl. immensas Deo gratias agatis, qui et benedictus in saecula saeculorum
Severus Ravennas ep.: Vita
data liturgica 1 febbraio (non indicata)


26. ff. 81v-84
tit. Tre sermoni per la Purificazione di Maria


27. ff. 84-86v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio sancti Blasii martyris
inc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quosdam Deus ad correctionem - expl. passus est enim beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Blasius Sebastenus ep. mart.: Passio
data liturgica 3 febbraio (non indicata)


28. ff. 86v-88v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agathe virginis
inc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Silicie sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendii meritis sancte Agathe martyris eos liberasset, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Agatha Catanae virgo mart.: Passio
data liturgica 5 febbraio (non indicata)


29. ff. 88v-91v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. Passio sancte Scholastice virginis
inc. Soror namque eius Scholastica nomine - expl. intra in gaudium Domini tui, prestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis fidelibus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Scholastica in Monte Casino virgo: Sermo
data liturgica 10 febbraio (non indicata)


30. ff. 91v-93 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini episcopi
inc. Propheta loquitur ad Deum: secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in mortalia saecula saeculorum
Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr: Passio
data liturgica 14 febbraio (non indicata)


31. ff. 93-95v - Passio sanctae Iulianae Nicomediae v. mart. (= BHL 4523)
tit. Passio sancte Iuliane
inc. Temporibus Maximiani imperatoris persecutoris Christiane religionis erat quidam senator - expl. passa est autem sancta Iuliana XIV kal. mart. sub imperatore Maximiano, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Iuliana virgo Nicomediae mart.: Passio
data liturgica 16 febbraio (non indicata)


32. ff. 95v-97
tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli per la Cattedra di S. Pietro


33. ff. 97-101 - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883, Sermo de sancto Mathia (= BHL 5696)
prol.
tit. Passio sancti Mathie apostoli
prol. inc. Mathias hebraice latine dicitur Donatus - expl. fuit enim de septuaginta discipulis unus
inc. Salvator etenim noster Dominus Iesus Christus humani generis conditor - expl. migravit ad Dominum Iesum Christum sexto kalendas martias, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum
Mathias apostolus: Sermo
data liturgica 24 febbraio (non indicata)


34. f. 101 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604, Dialogorum libri IV, III 13 (vita di Ercolano) (= BHL 3822)
tit. Passio sancti Herculani episcopi
inc. Nuper quoque Floridus venerabilis vitae episcopus narravit quoddam memorabile valde miraculum - expl. Quis non obstupescat talia signa mortuorum quae fiunt pro exercitatione viventium?
Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr: Passio
data liturgica 1 marzo (non indicata)
note L'estratto comprende la battuta finale di Pietro non riportata nella voce BHL.


35. ff. 101-103 - Passio sancti Herculani Perusini ep. mart. (= BHL S 3822 b [inc.])
additamentum
inc. Undecim fratribus qui de Sirie partibus venerant in urbem Romam - expl. martyrii coronam meruit accipere palmam
mirac. I inc. In illis temporibus Totila perfidus rex - expl. posteaquam de hoc seculo migravit in eadem basilica sepultus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
mirac. II inc. Sanctissimus igitur Herculanus virtutes suas quas moltoties et in multis clam fuerat operatus - expl. gaudens atque laudans Deum ac beatum Herculanum coram multis ostendit
Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr: Passio + miracula
data liturgica 1 marzo (non indicata)
note Il testo corrisponde per incipit alla voce BHL indicata, ma aggiunge alla narrazione il miracolo di un bambino resuscitato e il miracolo della donna sanata (quest'ultimo secondo la versione edita in AASS Mart. I, col. 54). Ciascuna delle tre parti è distinta andando a capo, così come solo a capo è segnato il passaggio rispetto al precedente estratto da Gregorio.


36. ff. 103-104v - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
tit. Passio XL martyrum
lemma inc. Passio sanctorum martyrum quadraginta qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gaci, Gorgoni, Candidi
inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris erat persecutio magna - expl. consummati sunt sancti XL martyres et preside Agricolao et duce Lysia sub die V idus martii in gloriam et laudem Dei
Sebasteni martyres XL: Passio
data liturgica 10 marzo (non indicata)


37. ff. 104v-107v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882, Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita sancti Gregorii pape
inc. Gregorius genere Romanus arte phylosophus Gubdiani viri clarissimi et beate Silvie filius - expl. iuxta pyrgilusyn sicut actenus cernitur confessor veritatis meruit sepeliri
Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604: Vita
data liturgica 12 marzo (non indicata)
note Il testo si arresta al termine del par. 69 del libro IV (= PL 75,222B).


38. ff. 107v-111 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604, Dialogorum libri IV, lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedicti abbatis
inc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. quibus deferentibus transmisisset usque nunc manet incognitum
Benedictus Casinensis abbas m. 543: Vita
data liturgica 21 marzo (non indicata)
note Estratti dal II libro dei Dialogi, comprendenti i capp. I-II, VII-XIV (esclusa l'ultima frase rivolta a Pietro), XV, XX-XXI (solo la prima parte: l'explicit corrisponde a p. 111 ll. 1-2 dell'edizione Moricca).


39. ff. 111-114
tit. Due sermoni per l'Annunciazione


40. ff. 114-116 - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (= BHL 3377)
tit. Passio sancti Georgii martyris
inc. Imperante Datiano impio Medorum et Persarum diversisque erga regiones civitatibus suggerente diabolo - expl. completoque martyrio non. kalendarum maiarum feliciter migravit ad Dominum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Georgius Cappadox martyr saec. III: Passio
data liturgica 23 aprile (non indicata)


41. ff. 116-118 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL S 5276)
tit. Passio sancti Marci evangeliste
inc. Post Domini nostri Iesu Christi in celum ascensionem ad Patrem - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo die mensis Nisan, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marcus evangelista: Passio
data liturgica 25 aprile (non indicata)


42. f. 118r-v - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. In natale sancti Vitalis archiepiscopi
inc. Sanctus Vitalis militans consulariano cum fuisset cum Pulino iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus autem sanctus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart.: Passio
data liturgica 28 aprile (non indicata)
note Accanto all'inizio, un'altra mano scrive alcuni versetti del Cantico dei Cantici.


43. ff. 118v-119v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6817)
prol.
tit. Passio sancti Phylippi apostoli
laudatio inc. Philippus hebraice qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalitium celebratur kalendas maias
prol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum confessione veniebant
inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti in saecula saeculorum
Philippus apostolus: Passio
data liturgica 1 maggio (non indicata)
note Il prologo è indistinto dal testo.


44. ff. 119v-120v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL S 4088 b [prol.] - BHL 4086 [inc.] - 4093 [expl.])
prol.
tit. Prologus sancti Iacobi apostoli
prol. inc. Iacobus Alphei ob distinctionem prioris cognominatus - expl. cuius natalitium et ordinatio sexto kalendas ianuarias creditur
inc. Igitur Iudei posteaquam Paulus ad Cesarem quem appellaverat a Festo transmissus est - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Iacobus Minor apostolus: Passio
data liturgica 1 maggio (non indicata)
note Nessuna delle voci BHL sembra corrispondere per tutti gli estremi testuali a quanto trasmette il codice.


45. ff. 120v-123 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. In inventione sancte Crucis
inc. Anno ducentesimo tricesimo regnante venerabili Dei viro cultore magno Constantino - expl. accipiant partem cum Domino nostro Iesu Christo et sancta Maria genitrice eius in saecula saeculorum
Iesus Christus (ss. crucis): Inventio
data liturgica 3 maggio (non indicata)


46. ff. 123v-126v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Eodem die sancti Alexandri
inc. Quarto loco a beato Petro apostolo Romane ecclesie urbis cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse habet proprium sacerdotem usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres: Passio
data liturgica 3 maggio
note In sede finale il testo corrisponde solo in parte alla voce BHL, ossia fino al periodo che ha inizio con Severina uxor ma non per la frase finale, come avviene abitualmente nei manoscritti qui censiti.


47. ff. 126v-127v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sancti Gordiani
inc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Gordianus et Epimachus mart.: Passio
data liturgica 10 maggio (non indicata)


48. ff. 127v-130 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL 1748)
tit. Passio sancte Christine virginis
inc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. et in tartarum alienum tue veritatis qui es Deus benedictus in secula seculorum amen
Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III: Passio
data liturgica 10 maggio (non indicata)
note Estratto che si arresta con la preghiera della santa dopo il martirio del padre. La data indicata dalla BHL e riportata nei Martirologi è il 24 luglio, ma è evidente che la destinazione è qui il 10 maggio, come in molte altre delle copie censite.


49. ff. 130-131 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Pancratii
inc. Temporibus illis immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano augusto novies et Maximiano septies imperatoribus, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum
Pancratius Romae mart.: Passio
data liturgica 12 maggio (non indicata)


50. ff. 131-132v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058)
prol.
tit. Passio sanctorum Nerei et Achilei
prol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. ovantes atque letantes pervenire meruerunt
inc. Prima itaque hedificatione omnium quorum est studium plantandi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt scripta Nerei et Achillei
Nereus, Achilleus et soc. mart.: Passio
data liturgica 12 maggio (non indicata)


51. f. 132v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sancte Petronille
inc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam
Petronilla Romana virgo: Passio
data liturgica 12 maggio (non indicata)


52. ff. 132v-133 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Nicomedes presb. Romae mart.: Passio
data liturgica 12 maggio (non indicata)
note Il testo, come sempre, segue senza soluzione di continuità il precendente.


53. f. 133 - Audelaus presbyter saec. VII/VIII, Vita sancti Fortunati presb. diocesis Spoletanae (= BHL 3087)
prol.
tit. Vita sancti Fortunati presbyteri
prol. inc. Gregorius Romane urbis antistes cum Petro archidiacono suo - expl. Minime potui utiliter enarrare
inc. Fuit quidam vir venerabilis Fortunatus nomine Torrine ecclesie presbyter - expl. ubi usque hodie in pace positus quiescit, ipso concedente qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Fortunatus dioecesis Spoletanae presb.: Vita
data liturgica 1 giugno (non indicata)
note Prologo indistinto dal testo.


54. ff. 133v-135 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petri
inc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobatam eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace
Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart.: Passio
data liturgica 2 giugno (non indicata)


55. ff. 135-136v - Passio sancti Vincentii ep., Benigni diac. et soc. Mevaniae mart. (= BHL 8676)
tit. Passio sancti Vincentii martyris
inc. Cum iussu principum impiissimorum persecutio Christianorum in totum orbem seviret - expl. miliario plus minus ab urbe Romae nonagesimo quarto ubi prestantur beneficia Dei, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Vincentius ep., Benignus diac. et soc. Mevaniae mart.: Passio
data liturgica 6 giugno (non indicata)


56. ff. 136v-141 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. In natale VII dormientium
inc. In tempore illo regnante impio Decio imperatore facta est ingens persecutio in Christianos - expl. et in gaudio fidei glorificantes et laudantes Deum pro miraculo quod viderunt gratias agentes Domino Iesu Christo
Dormientes (Septem) Ephesi mart.: Passio
data liturgica 27 luglio (non indicata)
note La data liturgica abituale è difforme dalla posizione che i santi assumono in questo leggendario.


57. ff. 141-143 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Sanctorum Primi et Feliciani incipit passio
inc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Primus et Felicianus Romae mart.: Passio
data liturgica 9 giugno (non indicata)


58. ff. 143-146v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL 986 [prol. I] - BHL S 986 d)
prol.
tit. Prolugus sancti Barnabe apostoli
prol. I inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophete - expl. martyrio coronatus III idus iunias
prol. II inc. Redemptor et salvator noster Dominus Iesus Christus - expl. relatione pandere curamus
pars I inc. Denique ille est Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex LXII discipulis - expl. et cum eis vitam eternam percipere mereamur
pars II inc. Hucusque beati Barnabe gloriosum agonem - expl. deflorare curavimus
pars III inc. Sed quia idem Lucas sequendo beatum Paulum apostolum sancti Barnabe finem cernere non valuit, cetera que sequuntur et quo ordine ad martyrii coronam pervenerit - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Barnabas apostolus: Vita + passio
data liturgica 11 giugno (non indicata)
note A partire dal f. 145 cambia il copista.


59. ff. 146v-149 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modesti
inc. In provincia Cicilie sub tempore Dioclitiani et Maximiani imperatorum multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. sepelivit in eodem loco qui dicitur Marianus. Ibi requiescunt volente Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart.: Passio
data liturgica 15 giugno (non indicata)


60. f. 149r-v - Passio Marci et Marcelliani Romae mart. (= BHL p. 787 n° 1)
tit. Passio sanctorum Marci et Marcelliani
inc. Tenentur post hec Marcellianus et Marcus et ambo ad stipitem acutos in pedibus fixis - expl. quia cripte arenarum illic erant ex quibus moenia urbis instruebantur
Marcus et Marcellianus Romae mart.: Passio
data liturgica 18 giugno (non indicata)
note Estratto dalla passione di Sebastiano. Segue il solo incipit dell'inventio di Vitale e Agricola dello pseudo Ambrogio (BHL 8690), con il rimando Require retro in sancti Vitalis, tutto di mano del copista.


61. ff. 149v-151
tit. Sermone per la Natività di S. Giovanni Battista


62. ff. 151-152v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3237 b)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauli
inc. Sub Constantino Augusto et Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. in qua exuberant beneficia martyris ex eo et nunc et usque in saecula saeculorum
Gallicanus, Iohannes et Paulus mart.: Passio
data liturgica 26 giugno (non indicata)


63. ff. 152v-153v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3238 b)
inc. Hylarianus autem vir Dei qui quondam Gallicanum in Hostiensi urbe susceperat - expl. et posuerunt in eandem domum sanctorum Iohannis et Pauli, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Gallicanus, Iohannes et Paulus mart.: Passio
data liturgica 26 giugno
note Il testo segue il precedente con un semplice a capo, senza una propria titolatura.


64. ff. 153v-154v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
tit. Vita sancte Marine
inc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus orationibus sanctae virginis Marinae multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita
data liturgica 17 luglio (non indicata)


65. ff. 154v-157v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol.] - 6665)
prol.
tit. Passio sancti Petri apostoli
prol. inc. Simon qui interpretatur obediens - expl. et palmam victorie velociter demonstrare
inc. Igitur in diebus illis surrexit quidam Samarius genere - expl. quorum fides ac devotio sancti Petri ex omni parte confirmata est in nomine Domini nostri Iesu Christi et in sanctificatione Spiritus Sancti, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Petrus et Paulus: Passio
data liturgica 29 giugno (non indicata)
note Il prologo corrisponde solo per incipit alla voce BHL.


66. ff. 157v-162 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.
tit. Prologus sancti Pauli apostoli
prol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego
inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre in unitate Spiritus Sancti cui est honor et virtus et gloria et imperium in saecula saeculorum
Paulus apostolus: Passio
data liturgica 29 giugno (non indicata)


67. ff. 162-164 - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6473)
tit. Vita sancti Paterniani
inc. Temporibus Diocletiani imperatoris erat grandis persecutio in tempore paganorum - expl. celebremus natalitia eius decimo die mensis iulii, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Patrae et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Paternianus Fanensis ep.: Vita
data liturgica 12 luglio (non indicata)
note Un'altra mano annota a margine: require legenda sanctorum septem fratrum post festum sanctorum Abdon et Sene in [[...]] kal. aug.


68. ff. 164v-167v - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL 1808)
prol., carmen
tit. Passio sancti Quirici et Iulitte
prol. inc. Laudabile satis est et ad regis eterni gloriam totis preconiis adtollendum - expl. ad futuram gloriam que revelabitur in nobis
inc. Sub Alexandro iniquissimo preside cui principatum Antiocene urbis - expl. sanctus Quiricus et sancta Iulitta in Tharso Cilicie die iduum iuliarum sub Alexandro preside, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart.: Passio
data liturgica 15 luglio (non indicata)
note Il testo era certamente destinato a questa data come negli altri codici qui censiti (cfr. il ms. 132 dello stesso fondo).


69. ff. 167v-171 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL 288)
carmen
tit. In sancti Alesii confessoris
inc. Temporibus Archadii et Honorii maximis imperatoribus fuit quidam homo religiosus in urbe Roma - expl. in quacumque angustia vel tribulatione positus quisquis erat eius obtentu liberabatur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Alexius Edessae et Romae confessor saec. V: Vita
data liturgica 17 luglio (non indicata)
note L'explicit non è identificabile con alcuna delle voci BHL, mentre l'incipit corrisponde a quella indicata.


70. ff. 171-175 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. In festivitate sancti Apolenaris martyris
inc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr Christi sub Vespasiano augusto decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Deo atque salvatore Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum
Apollinaris Ravennas episcopus: Passio
data liturgica 23 luglio


71. f. 175r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Vita sancte Marie Magdalene
inc. Iosephus narrat de beata Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu vivit et regnat in saecula saeculorum
Maria Magdalena paenitens: Vita
data liturgica 22 luglio (non indicata)


72. ff. 175v-178 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli
inc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora cum apostolo per amorem Domini martyr effectus cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Iacobus Maior: Passio
data liturgica 25 luglio


73. ff. 178-180v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1772 [inc.] - BHL S 1770 a [expl.])
tit. Eodem die sancti Christofori
inc. Passio sancti Christophori sub die VIII kal. augustas qui fuit passus sub Dagno imperatore in civitate Samum - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Christophorus in Lycia martyr m. 250: Passio
data liturgica 25 luglio (non indicata)
note Il testo appare una versione mista tra quelle registrate in BHL.


74. ff. 180v-184v - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (= BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonis
inc. In civitate Nicomedia Maximianus imperator multos Christianos persequebatur propter regnum et fidem Domini nostri Iesu Christi - expl. sic consummatum est certamen sancti martyris recipientis coronam caelestis gloriae, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Pantaleon Nicomediae mart.: Passio
data liturgica 27 luglio (non indicata)
note La voce BHL è riferita proprio a questo manoscritto.


75. ff. 184v-185 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis
inc. Fuit autem temporibus Constantii filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalitia celebramus IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam nominis tui Deus usque in hodiernum diem
Felix II papa m. 22-11-365: Passio
data liturgica 29 luglio (non indicata)


76. f. 185r-v - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sancte Beatricis
inc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum
Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart.: Passio
data liturgica 29 luglio


77. f. 185v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Senen
inc. Horta tempestate sub Decio multi Christiani necati sunt in urbe Roma - expl. iuxta civitatem Cordulam atque Syriam, ubi etiam et invenit multos Christianos quod suppliciis et afflictionibus necavit
Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart.: Passio
data liturgica 30 luglio (non indicata)
note Testo abbreviato e come sempre trascritto senza soluzione di continuità con la parte seguente della stessa passio ciclica, che riguarda propriamente i due santi della comune titolatura; la data propria di Policronio sarebbe invece il 17 febbraio.


78. ff. 185v-186v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius querere Christianos curiose - expl. levata sunt corpora sancta et translata sunt in cemeterio Pontiani in pace
Abdon et Sennen Romae mart.: Passio
data liturgica 30 luglio (non indicata)


79. ff. 186v-187v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.
tit. Passio sancte Felicitatis
prol. inc. Sciendum quoque est, dilectissimi fratres, quoniam de semine Felicitatis martyrio
expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendo, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum
Felicitas cum septem filiis Romae mart.: Passio
data liturgica 1 agosto (non indicata)
note Come si riscontra anche altrove, la santa (ricordata al 10 luglio o al 23 novembre) deve riferirsi qui al 1° agosto, data dei Maccabei. Il testo è abbreviato in modo tale che scompare la suddivisione tra prologo e narrazione ed è dunque impossibile fornirne gli estremi.


80. ff. 187v-188
tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli (11,1-28) per la ricorrenza di S. Pietro in Vincoli


81. ff. 188-189 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Sancti Stephani pape
inc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. in loco qui appellatur hodie cemeterium Callixti; ibi requiescit in pace
Stephanus I papa mart.: Passio
data liturgica 2 agosto (non indicata)
note Il testo appare un'abbreviatio dalla passione nota.


82. ff. 189-191v - Lucianus Hierosolymitanus, Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephani
inc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Stephanus diac. protomart.: Inventio
data liturgica 3 agosto (non indicata)


83. ff. 191v-193 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
tit. Passio sanctorum Sixti, Felicissimi et Agapiti
inc. Eodem tempore Decius Cesar et Valerianos prefectos iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari - expl. sanctum vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones in cimeterio Prostrati sepelierunt sub die kal. sept., prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Sixtus II papa mart.: Passio
data liturgica 6 agosto (non indicata)
note Cambio di copista al f. 192.


84. ff. 193-197v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.
tit. Sanctorum Donati et Ylariani
prol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Ylariani narraturus triumphum, o Theophyle frater - expl. concedat eorum enarrare trophea
inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa veneratione celebrantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres: Passio
data liturgica 7 agosto (non indicata)


85. ff. 198-199v - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL 2058)
tit. Sanctorum Quiriaci, Largi et Smaragdi
inc. Nunciatum est itaque Dioclitiano augusto quod filiam suam Arthemiam a demonio vexaretur - expl. ubi orationes sanctorum florent usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres: Passio
data liturgica 8 agosto (non indicata)
note L'incipit presenta marcate varianti rispetto alla voce BHL.


86. ff. 199v-202v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 7805 [inc.] e 4753 [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyris
inc. Cumque audisset beatus Laurentius archidiaconus beatum Sixtum episcopum iterum in custodiam reduci - expl. et participati sunt omnes sacrificium laudis corpus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Laurentius diaconus, Romae martyr: Passio
data liturgica 10 agosto (non indicata)
note L'incipit non corrisponde alle voci BHL dedicate a Lorenzo: si tratta del par. 3 della passione di Sisto, che precede la sua nella narrazione ciclica, secondo la forma registrata in BHL 7805 (cfr. AASS Aug. VI, p. 140F).


87. ff. 202v-204 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypoliti
inc. Reversus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. cum intentione fermentissime mori leti quam vivere malle et perrexerunt ad Dominum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Hippolytus Romanus presb.: Passio
data liturgica 13 agosto (non indicata)


88. ff. 204-208v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851, Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In assumptione beate Marie virginis
inc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. in quo habitat, inquit, corporaliter omnis plenitudo divinitatis
Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio): Epistola
data liturgica 15 agosto (non indicata)
note Copiata solo la prima metà dell'epistola, fino a PL 30,131C.


89. ff. 208v-210 - Passio sancti Magni Tranensis ep. mart. (cfr. BHL 5167 [inc.])
prol.
tit. Incipit prologus sancti Magni confessoris
prol. inc. Ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi pertinet sanctorum merita virtutesque proferre - expl. fideli assertione prosequimur
inc. Igitur sanctus Magnus meritis et nomine magnus - expl. redintegra labiorum officium, ad laudem et gloriam nominis tui
Magnus Tranensis ep. mart.: Passio + miracula
data liturgica 19 agosto (non indicata)
note Dopo la nomina a vescovo, la narrazione è abbreviata e si annette un miracolo (il cui beneficiario ha nome Castoro) a titolo di saggio dei molti compiuti dal santo. Solo l'incipit, pertanto, corrisponde alla voce BHL.


90. ff. 210-213 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002-1003)
prol., epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoli
prol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscipiens - expl. cuius natalitium octavo kal. septembris
inc. Indiae tres esse ab ystoriographys referuntur - expl. secutus est beatum apostolum migravit ad Dominum
epil. inc. Hic est Bartholomeus apostolus qui nomen est Syra lingua suscipiens - expl. passus est autem venerabilis apostolus et martyr Christi Bartholomeus octavo kalendas septembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Bartholomaeus apostolus: Passio
data liturgica 25 agosto (non indicata)
note Epilogo indistinto dal testo.


91. ff. 213-215v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4293)
tit. Decollatio sancti Iohannis Baptiste
inc. Narrat Iosephus vinctum fuisse sanctum Iohannem Baptistam in castello Macherunta - expl. non livorem sed caritatem preferat, adiuvante qui cum Patre
Iohannes Baptista: Translatio
data liturgica 29 agosto (non indicata)


92. ff. 215v-219 - Vita sancti Aegidii in Occitania abb. (= BHL 93)
tit. Vita sancti Egidii confessoris
inc. Sanctus igitur Egidius natione Grecus a preclaris parentibus originem duxit - expl. petimus tua sancta merita pater Egidie apud Dominum nostrum, qui cum Filio suo et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum
Aegidius in Occitania abbas saec. VI-VII: Vita
data liturgica 1 settembre (non indicata)


93. ff. 219-222
tit. Sermone per la Natività di Maria


94. ff. 222-224v - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris (= BHL S 5342 c)
tit. Sermo de nativitate sancte Marie
inc. In diebus illis erat vir in Israel nomine Ioachim ex tribu Iuda de genere David - expl. et rogare ceperunt Mariam ut indulgeret eis et oraret pro eis
Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita): Vita
data liturgica 8 settembre (non indicata)
note Il testo si chiude dopo l'episodio della porpora nel Tempio, alla fine del par. VIII 5 (p. 375 l. 14 dell'edizione di Gijsel).


95. ff. 224v-226 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucis
inc. Tempore illo quo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properante ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum eius plurima ostensione incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et cum Spiritu Sancto omnipotenti Deo in saecula saeculorum
Iesus Christus (ss. crucis): Inventio + translatio
data liturgica 14 settembre


96. ff. 226-230v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol., epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoli
prol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine vel succurrant
inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit
Matthaeus apostolus: Passio
data liturgica 21 settembre (non indicata)
note Il prologo è indistinto dal testo.


97. ff. 230v-232 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5949)
prol., notitia
tit. Dedicatio basilice sancti Michaelis archangeli
notitia inc. Anno dominice ab incarnatione quingentesimo sexto indictione quartadecima - expl. quibus persistentibus facta est inventio basilice beati Michaelis
prol. inc. memoriam toto orbe veneranda - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat
inc. Erat in eadem civitate vir predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum
Michael archangelus: Apparitio
data liturgica 29 settembre (non indicata)
note La notizia cronologica iniziale si fonde con l'inizio del prologo, che a sua volta è poi seguito senza stacco dalla narrazione.


98. ff. 232-238
tit. Due sermoni per gli Angeli (il primo è l'omelia sui Vangeli di Gregorio Magno II 34, dalla fine del par. 6)


99. ff. 238-239v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3870)
tit. Vita beati Hieronymi presbyteri
inc. Beatus Hieronimus genere nobili ortus patre vero Eusebio nomine - expl. si tanto in animo ornaberis regem inmortalem Filium Dei adipisci poteras sponsum
Hieronymus Stridonius: Vita
data liturgica 30 settembre (non indicata)
note Estratto dalla vita, che si arresta a metà circa (l'explicit corrisponde a PL 22,207).


100. ff. 239v-242 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.
tit. Natale sancti Luce apostoli et evangeliste
prol. inc. Cum in divinis voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat
inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Domini nostri Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiocensus - expl. ad fidem et dilectionem Iesu Christi Domini quem predicavit confluerent, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Lucas evangelista: Laudatio
data liturgica 18 ottobre


101. ff. 242-246 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum
tit. Sanctorum apostolorum Symonys et Iude
inc. Simon Chananeus et Iudas zelotes cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent ingressi regionem - expl. in quo loco beneficia divina consecuntur credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire
app. inc. Scripsit autem Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo habentis, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Simon et Iudas (Thaddaeus) ap.: Passio
data liturgica 28 ottobre (non indicata)


102. ff. 246-248v
tit. Sermone per Ognissanti


103. ff. 248v-252 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Sanctorum IIII cononatorum
inc. Tempore qoo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniis ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart.: Passio
data liturgica 8 novembre (non indicata)


104. ff. 252-254 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori
inc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam nominis tui qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart.: Passio
data liturgica 9 novembre (non indicata)


105. ff. 254-255v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo, Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4227)
prol.
tit. Dedicatio sancti Salvatoris
prol. inc. Elevate oculos sensus vestri et videte hanc admirationem que facta est - expl. et inclinate oculos cordis vestri
inc. Est civitas que vocatur Biretho adiacens inter terminos Tyri ac Sydonis - expl. unde idem ipse inimicus noster adversarius cecidit ad laudem et gloriam qui in Trinitate permanet
Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi): Miracula
note Versione differente rispetto a quella di Anastasio Bibliotecario cui è riferita la voce BHL, qui indicata come riferimento.


106. ff. 255v-259 - Sulpicius Severus, Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita beati Martini confessoris
inc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. si quid deinceps uspitalem contingerit
Martinus Turonensis episcopus: Vita
data liturgica 11 novembre (non indicata)
note Testo abbreviato, che omette il prologo, poi i capp. XII-XVII fino al par. 4 compreso (riprendendo da Per idem tempus, p. 290 dell'edizione Fontaine, p. 42 l. 17 dell'edizione Bastiaensen), per arrestarsi infine con il XXII (l'explicit corrisponde rispettivamente a p. 302 e p. 54 l. 32 delle stesse edizioni).


107. ff. 259v-260 - Sulpicius Severus, Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur
Martinus Turonensis episcopus: Epistola
note Segue priva di prologo la vita, separata solo andando a capo.


108. ff. 260-261 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca., Decem libri historiarum, I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b)
inc. Archidiacono viro et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi et cives Turonici tripudiantes cum sanctissimi viri corpore ad urbem Turoni sunt reversi, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Martinus Turonensis episcopus: Miracula


109. ff. 261-267v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.
tit. Passio sancte Caecilie virginis
prol. inc. Humanas laudes ac mortalium infulas vidimus - expl. et ego vos requiescere faciam
inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum
Caecilia Romae virgo martyr: Passio
data liturgica 22 novembre (non indicata)
note Prologo indistinto dal testo.


110. ff. 267v-269v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis
inc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et benedicitur Christus filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum
Clemens I papa saec. I: Passio
data liturgica 23 novembre (non indicata)


111. ff. 269v-270 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare
inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Clemens I papa saec. I: Miracula
data liturgica 23 novembre (non indicata)
note Il testo è copiato di seguito al precedente, andando a capo dopo il prologo che risulta invece accorpato alla passione.


112. ff. 270-279v
tit. Venti sermoni per il commune sanctorum (l'ultimo mutilo)

bibliografia Firenze. I libri del Duomo, 143; Bandini, Leopoldina, I, 267-87



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Fies. 34

Vitae Patrum
a. 1464; orig. Firenze; Girolamo da Matelica; Vespasiano da Bisticci cartolaio

I. ff. 1-4 - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Pauli, con prefazione dei Verba seniorum (= BHL 6525 [praef.] - 6596)
Prefatio sancti Hieronimi presbiteri de vita sanctorum patrum heremitarum - Vita Pauli primi Heremite a sancto Hieronimo conscripta
prol.
praef. inc. Vere mundum quis dubitet meritis stare sanctorum - expl. ut legentibus posteris conferrent veritatis doctrinam et exempla salutis
prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habetur
inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum regnis suis
tit. finale Explicit de sancto Paulo primo heremita
Paulus Thebaeus primus erem.: Vita
note Il prologo non è distinto dal testo. In apertura della raccolta di vite di Padri, prima della titolatura e del prologo propri della vita di Paolo, si trova la prefazione che accompagna i Verba seniorum, attribuita a Gerolamo, come accade in molte delle raccolte di Vitae Patrum. L'intero codice è concepito come raccolta in quattro libri, come chiarisce la tabula analitica dei contenuti stilata nei fogli di guardia originari (numerati A-D). Il copista correda ogni testo di riprese marginali dei nomi e argomenti in rosso; presenti anche note, sia in rosso che in inchiostro normale, sui contenuti.

II. ff. 4-24 - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL S 609 b)
Prologus sancti Athanasii episcopi in vita beati Antonii abbatis ab ipso in greco edita, translata vero in latinum a predicto Evagrio
prol., epilogo , notitia , ep.ded.
ep. ded. inc. Presbiter Evagrius Innocentio karissimo filio in Domino salutem. Ex alia in aliam linguam - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam
prol. inc. Episcopus Athanasius ad peregrinos monachos. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro
inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egypto oriundus - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. Igitur beatus Antonius XVI kalendas februarias recessit a seculo et vivet semper cum Deo in saecula saeculorum
not. inc. Antonius moritur anno Domini CCCLVIII etatis sue anno CV post quem Sarmata, Amathas et Macharius insignes habentur
tit. finale Explicit vita sancti Antonii heremite edita a beato Athanasio episcopo Alexandrino
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
note La titolatura riportata fa riferimento all'epistola di Evagrio che precede. Dopo la titolatura finale è aggiunta la notitia sulla morte di Antonio.

III. ff. 24-32v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
Prologus sancti Hieronimi presbiteri in vita sancti Hilarionis heremite
prol.
prol. inc. Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scylleos canes obturata aure transibo
inc. Hilarion igitur ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat
tit. finale Explicit vita sancti Hilarionis eremite edita a beato Hieronimo quam Sophronius auditor Hieronimi vir apprime eruditus de latino in grecum eleganti sermone transtulit ut ipse Hieronimus in libro de viris illustribus asserit
Hilarion in Palaestina abb.: Vita

IV. ff. 33-62 - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco (= BHL 6524)
Prologus in vitis sanctorum patrum in Egypto degentium
prol., epilogo
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes homines salvos fieri - expl. et perfecte patientie palmam non requirant
epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti sparsim vidimus sanctos Dei - expl. qui nos de tantis periculis liberavit et tanta nobis ostendit mirabilia. Ipsi gloria et honor in saecula saeculorum
tit. finale Explicit liber primus vitae sanctorum patrum
note Il prologo occupa il f. 33r-v, l'epilogo i ff. 61v-62. Come in altre copie qui censite, il gruppo di capitoli dal 2 al 6 è omesso e inserito oltre: qui la trasposizione li colloca però prima del capitolo finale, mentre abitualmente si trovano in ultima sede, dopo l'epilogo stesso.


1. ff. 33v-40, cap. 1 (Giovanni) (= BHL 4329)
tit. De beato Iohanne abbate intercluso
inc. Primum igitur tamquam vere fundamentum nostri operis - expl. atque ita perrexit ad Dominum
tit. finale Explicit de beato Iohanne anachorita
Iohannes in Aegypto erem.: Vita


2. ff. 40-44, cap. 7 (Apollonio) (= BHL 646)
tit. De sancto Appollonio
inc. Vidimus et alium sanctum virum nomine Apollonium apud Thebaydam - expl. et videatis que bona sunt in Ierusalem omnibus diebus vite vestre
tit. finale Explicit de sancto Apollonio
Apollonius seu Apollo abb. in Thebaide: Vita


3. ff. 44-45, cap. 8 (Ammone)
tit. De beato Ammone viro sanctissimo
inc. Que audivimus de Ammone quondam sancto viro - expl. sine ipso appropinquare ei audebant
tit. finale Explicit de beato AmmoneVita


4. ff. 45-47v, cap. 9 (Copres)
tit. De beato Comprete
inc. Erat quidam presbiter in ipsa heremo habens monasterium Copres nomine - expl. et pro salute hominis et pro beneficiis divinisVita
note Il capitolo subisce un particolare trattamento da parte del copista. Dopo aver trascritto le prime righe (fino a ad comparationem sanctorum patrum, = ed. Schulz-Flügel, p. 311 l. 13, o PL 21,422B), le circonda da un riquadro di espunzione annotando a margine: Vacat hoc capitulum. Error fuit in exemplari. Exemplar est in monasterio Angelorum Florentie nec dicebatur in margine de errore sed correxi et signavi manu mea ne alius silenter erret; poco sotto aggiunge: Nota quod hec legenda beati Compretis non est completa hic. Sed quere post duo folia et invenies. Sotto è copiato, con titolatura propria, il segmento dello stesso capitolo relativo a Muzio, che segue direttamente la prima parte qui espunta, fino a per eum Dominus (ibid., rispettivamente p. 318 l. 153 o col. 425C); a f. 46v, cui lo scriba aveva rimandato, riprende da capo la trascrizione del capitolo, cui è sottratta la sezione su Muzio così anticipata. Non vi sono altre occorrenze di questa estrapolazione nei codici qui censiti.


5. ff. 47v-48v, cap. 10 (Siro)
tit. De beato Syro abbate
inc. Addebat adhuc etiam hec: Abbas, inquit, Syrus - expl. anima eius abscedens Dominum collaudabatVita
note La sezione su Anuph, da Dum ergo iter alla fine (= ed. Schulz-Flügel, p. 324 l. 21, o PL 21,428B), è separata con titolo proprio.


6. ff. 48v-49v, cap. 11 (Eleno) (= BHL 3796)
tit. De beato Heleno abbate
inc. Fuit et alius vir sanctus Elenus nomine - expl. quorum fides per nos consignata est Deo
Helenus mon. in Aegypto: Vita


7. f. 49v, cap. 12 (Elia)
tit. De beato Helya abbate
inc. Vidimus et alium senem venerabilem Helyam nomine - expl. nam in iuventute septimanas frequenter ieiunasse perhibebatur
note A questo capitolo si aggrega di seguito il 13 come fossero tutt'uno.


8. ff. 49v-50, cap. 13 (Pitirione)
inc. Interea redeuntes ex Thebaide vidimus montem - expl. neque etate neque consuetudine permittente


9. f. 50, cap. 14 (Eulogio)
tit. De beato Eulogio
inc. Vidimus et alium sanctum patrem Eulogium nomine - expl. digni habeamini communione Christi Domini nostriVita


10. ff. 50-51, cap. 15 (Apelle)
tit. De beato Apellen
inc. Vidimus et alium presbiterum in vicina regione Apellen - expl. nonnullis fortasse audientibus vix credibileVita


11. ff. 51-52v, cap. 16 (Panufzio) (= BHL 6450)
tit. De beato Paphnutio
inc. Vidimus et monasterium sancti Paphnutii hominis Dei - expl. ymnum canentibus et collaudantibus Dominum
Paphnutius Heraclensis in Thebaide abb.: Vita


12. ff. 52v-53, cap. 17 (monastero di Isidoro)
tit. De beato Ysidoro
inc. Vidimus apud Thebaydam et Ysidori nominatissimum monasterium - expl. ad hoc ipsum recumbans spiritum letus emittitVita


13. f. 53, cap. 18 (Serapione)
tit. De beato Serapione
inc. Sed et in regione Arsenoite Serapyon quendam presbiterum vidimus - expl. in quibus frumenta tunc congregata sunt putant


14. f. 53r-v, cap. 19 (Apollonio) (= BHL 6804)
tit. De Apollonio monacho et martyre
inc. Tradebant ergo seniores horum fuisse quendam persecutionis tempore monachum nomine Appollonium - expl. et vota nostra orationesque complere
Philemon, Apollonius et soc. Antinoi in Aegypto mart.: Passio


15. ff. 53v-54, cap. 20 (Dioscoro)
tit. De beato Dioscoro presbitero
inc. Vidimus et alium venerabilem patrem apud Thebaydam Dioscorum nomine - expl. cui anime et spiritus sanitas expetenda est


16. f. 54r-v, cap. 21 (la Nitria)
tit. De monachis et monasteriis ex Nitrie regione
inc. Vidimus autem et Nitriam famosissimum - expl. credas in divina esse sapientia


17. f. 54v, cap. 22 (località di Cellia)
tit. De Cellia
inc. Post hunc vero alius est loco in deserto interiore - expl. unusquisque cellulam suam offert


18. ff. 54v-55, cap. 23 (Ammonio)
tit. De Ammonio
inc. Vidimus quendam apud eos venerabilem patrem Ammonium nomine - expl. ut nihil prorsus deesse prospicerent


19. f. 55, cap. 24 (Didimo)
tit. De Didimo
inc. Vidimus inter eos quendam ex senioribus virum bonum - expl. ut nihil mali ab eis omnino pateretur


20. f. 55, cap. 25 (Cronio)
tit. De beato Cronio
inc. Vidimus apud eos et alium summe antiquitatis patrem - expl. humilitatis gratiam vidimus immensam


21. f. 55, cap. 26 (Origene)
tit. De beato Origene discipulo sancti Antonii
inc. Erat autem et alius adhuc ex discipulis Antonii Origenes nomine - expl. que ab eo narrabantur putares


22. f. 55r-v, cap. 27 (Evagrio)
tit. De beato Evagrio
inc. Vidimus ibi et sapientissimum virum - expl. in divinorum meditatione verborum positi capiebant


23. ff. 55v-56v, cap. 28 (Macario Egizio) (= BHL 5093)
tit. De duobus Machariis - De beato Machario discipulo sancti Antonii
inc. Narrabant autem nobis quidam ex patribus - expl. sed ex his paucis etiam cetera eius opera noscuntur
Macarius Aegyptius in Scete abb.
note Le prime tre frasi del capitolo, fino a hereditatem gratiarum et virtutum beati Antonii possidebat, sono separate sotto il titolo comune; il resto segue la titolatura specifica per il primo Macario.


24. ff. 56v-57v, cap. 29 (Macario Alessandrino) (= BHL 5096)
tit. De Machario Alexandrino
inc. Alius vero sanctus Macharius magnificas etiam ipse virtutes consummavit - expl. in XI libro Ecclesiastice Hystorie qui requirat inveniet inserta
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita


25. ff. 57v-58, cap. 30 (Ammone)
tit. De beato Ammone
inc. Initium sane habitationis monasteriorum que sunt in Nitria - expl. animi eius virtutes habuisse memoratur


26. ff. 58-59, cap. 31 (Paolo) (= BHL 6594)
tit. De beato Paulo simplice
inc. Fuit autem quidam inter discipulos beati Antonii nomine Paulus - expl. et statim curatus est rabidus
Paulus Novus Constantinopoli mart.: Vita


27. f. 59r-v, cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. De beato Piamone
inc. Non autem mihi videtur dignum eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur
Piamon mon. in Aegypto: Vita


28. ff. 59v-60, cap. 2 (Or)
tit. De beato Hor
inc. Vidimus et alium apud Thebaydam venerabilem virum Hor nomine - expl. in ymnis et laudibus Dei pervigiles viderentur
note I capitoli dal 2 al 6, omessi in precedenza, sono qui recuperati.


29. f. 60r-v, cap. 3 (Ammone)
tit. De beato Ammone
inc. Vidimus autem in Thebaida etiam alium virum nomine Ammonem - expl. que in oculis habentur et manibus


30. f. 60v, cap. 4 (Beno)
tit. De beato Beno
inc. Vidimus et alium senem mansuetudine omnes homines precellentem - expl. corcodrillum ab eo alio tempore fugatum perhibebant


31. ff. 60v-61, cap. 5 (Ossirinco)
tit. De civitate que appellatur Oxirincus monasteriis adornata
inc. Venimus autem ad civitatem quamdam Thebaydis nomine Oxirincum - expl. alios in signis et virtutibus ministrantes
tit. finale Explicit de civitate Oxirinco


32. f. 61r-v, cap. 6 (Teone)
tit. De beato Theone
inc. Vidimus et alium non longe ab urbe ad eam partem - expl. circa eius cellulam plurima deprehendebantur


33. f. 61v, cap. 33 (Giovanni)
tit. De beato Iohanne
inc. Erat in ipsis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata est

V. ff. 62-104v - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca (= BHL 6533)
Epistola sancti Paschasii dyaconi in secundo libro vite sanctorum patrum qui appellatur Paradisus - Prefatio Heraclii directa ad Lausum prepositum palatii
ep.ded.
ep. ded. inc. Domino sancto semper carissimo Eusebio presbytero Pascasius dyaconus frater in Christo. Carissime, dum nos peritie tue facundia - expl. sed optatis excessibus eatenus ampliatur
prol. inc. In hoc libro quem de vita sanctorum patrum scripturi sumus - expl. ad recuperationem vite nobilioris reversos
inc. Cum primo Alexandriam attigi civitatem - expl. in nullum minorem te erga amorem Dei timoremque fecerunt
tit. finale Explicit liber secundus vite sanctorum patrum qui appellatur Paradisus
note Il testo, presente nella recensio I, si interrompe due righe prima della fine dell'opera (cfr. l'edizione citata in bibliografia, p. 694).

VI. ff. 104v-107 - Hieronymus Stridonius, Vita Malchi (= BHL 5190)
Tractatus sancti Hieronimi de Malcho monacho captivo
prol.
prol. inc. Qui in navali prelio dimicaturi sunt ante in portum et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus
inc. Maronias triginta ferme milibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non posse superari
tit. finale Explicit de Malcho monacho captivo legenda per gloriosum Hieronimum edita
Malchus captivus mon.: Vita

VII. f. 107r-v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851, De corpore et sanguine Domini, XIV 5
note Segue un foglio vuoto non numerato, che conclude il fascicolo.

VIII. ff. 108-115v - Ephraem Syrus pseudo, Vita Abraham (= BHL 12)
Liber tertius sanctorum patrum - Vita sancti Abrahe monachi edita a sancto Ephrem diacono - de nepte Abrahe
prol.
prol. inc. Fratres mei, cupio vobis enarrare conversationem bonam - expl. ut eum habitatorem in mentis sue haberet hospitio
inc. Hic itaque beatus Abraham habuit parentes valde locupletes - expl. cum omnibus qui placuerunt ante te, quoniam te decet gloria et adoratio Patrem et Filium et Spiritum Sanctum in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Abrahe solitarii
Abraham et Maria in Hellesponto: Vita
note Si apre con questo testo il terzo dei quattro libri nei quali si intendono distribuite le Vitae Patrum nel codice, come dichiara il titolo complessivo che precede. Le due parti dell'opera sono distinte con una titolatura specifica per la seconda relativa a Maria, al f. 112.

IX. ff. 115v-117 - Vita sancti Frontonii in Aegypto ab. (= BHL 3191)
Vita sancti Frontonii abbatis
prol.
prol. inc. Ad edificationem itaque vestram et meum solatium - expl. ut salvi sitis
inc. Erat quidam senex monachus a prima etate devotus nomine Frontonius - expl. sua sanctificatione consumat
tit. finale Explicit vita sancti Frontonii abbatis
Frontonius seu Fronto in Aegypto abbas saec. II: Vita

X. ff. 117-187 - Apophthegmata Patrum, estratti
note Si raccolgono sotto questa voce episodi e dialoghi estratti dai Verba seniorum, nelle versioni di Rufino, Pelagio e Giovanni subdiacono, e dagli excerpta da Severo e Cassiano. Sono richiamati a margine i nomi dei narratori che si avvicendano lungo i varii estratti.


1. f. 117r-v - Commonitiones sanctorum Patrum, V 4 (Marziano)
additamentum
tit. De beato Martino monacho et quibusdam aliis sanctis viris
inc. Sed et de famulo Dei Martino referimus - expl. ut ulterius nunquam veniret ad eum
addit. inc. Longum est si omnia cupiam referre que vidi - expl. vel quilibet alius cibus ministratur
tit. finale Explicit de beato Martino
note Estratto ricorrente nei manoscritti di Vitae Patrum qui censiti, che abitualmente si colloca in mezzo agli estratti dall'Historia Lausiaca (cfr. il ms. Calci 1, item VIII 8). In questo caso esso apre invece la serie degli apoftegmi, a sua volta ricorrente. Il testo è seguito da un breve estratto senza titolo dagli excerpta di Severo e Cassiano (= BHL 6526), comprendente l'ultima frase del cap. III e il primo paragrafo del IV (= PL 73,818B-C).


2. ff. 117v-120 (= BHL 6526 / 6527)
tit. Plura de diversis sanctis patribus
inc. Casu vero per illos dies - expl. proxima mors omni die
note Il primo della serie di estratti coincide con il cap. V degli excerpta da Severo e Cassiano (= PL 73,818D), l'ultimo con il cap. 8 del lib. I della versione pelagiana dei Verba seniorum (= ibid., col. 856A).


3. ff. 120-123v, episodi relativi a Macario Egizio (= BHL 6525 / 6529)
tit. De duobus Machariis sanctis
inc. Venit aliquando abbas Macharius ille Egyptius de Sciti - expl. post hec sumens senex caput illus sepelivit ipsum
tit. finale Explicit de Machariis
note Si susseguono estratti dai Verba seniorum di provenienza mista: il primo corrisponde al cap. III 4 della versione di Giovanni Subdiacono (BHL 6529: cfr. PL 73,1006C-1007B), cui segue il cap. 195 della versione di Rufino (BHL 6525: cfr. PL 73,802A) o XCIII 11 in quella di Pascasio di Dume (ed. Freire, vol. I pp. 321-4); l'ultimo è il cap. III 16 della versione precedente (cfr. ibid., col. 1013D).


4. ff. 123v-125 (= BHL 6526 / 6527)
tit. Gesta et dicta Antonii abbatis
inc. Quodam tempore quidam duo philosophi audientes famam beati Antonii - expl. nisi pro te ipso sollicitus fueris et poposceris a Deo
tit. finale Explicit de beato Antonio abbate
note L'estratto ha inizio con il cap. 55 degli excerpta da Severo e Cassiano (BHL 6526: cfr. PL 73,848A) e si conclude con il cap. X 3 dei Verba seniorum nella versione di Pelagio (BHL 6527: cfr. PL 73,912D).


5. ff. 125v-127 (= BHL 6525)
tit. De sancto Arsenio abbate
inc. Abbas Arsenius cum adhuc secularis in palatio moraretur - expl. quia erat vir bonus et plenus fide et Spiritu Sancto
tit. finale Explicit de sancto Arsenio
note L'inizio corrisponde al cap. 190 dei Verba seniorum nella versione di Rufino (cfr. PL 73,801A), o XCIII 3 nella versione di Pascasio di Dume (ed. Freire, vol. I p. 318); non identificabile l'explicit.


6. ff. 127-128v (= BHL 6527 / 6529)
tit. De abbate Pastore
inc. Cum abbas Pastor esset in congregatione audiens de abbate Nestore - expl. curavit eum ac reddidit patri suo
tit. finale Explicit de beato Pastore
note L'estratto ha inizio con il cap. XV 30 dei Verba seniorum nella versione di Pelagio (BHL 6527: cfr. PL 73,960A) e termina con il cap. II 10 della versione di Giovanni (BHL 6529: cfr. PL 73,1002D).


7. ff. 128v-129 (= BHL 6525)
tit. De abbate Besarione viro sanctissimo
inc. Abbas Besarion dum ambularet cum discipulo suo per eremum - expl. et sanus effectus est ex illa hora
tit. finale Explicit de beato Besarione abbate
note Estratti dalla versione di Rufino: il primo corrisponde al cap. 194 (cfr. PL 73,801D), l'ultimo al cap. 121 (ibid., col. 783C).


8. ff. 129-130v (= BHL 6525)
tit. De abbate Pemen
inc. Interrogavit quidam frater abbatem Pemenem dicens - expl. de quibusdam herbis terre
note L'estratto ha inizio con il cap. 201 dei Verba seniorum nella versione di Rufino (BHL 6525: cfr. PL 73,805B); non identificato l'explicit.


9. ff. 130v-133 (= BHL 6525)
tit. De septem sanctissimis patribus heremitis
inc. Fuerunt et alii similiter septem probatissimi viri - expl. abiit ad cellam suam
note Il primo della serie di estratti corrisponde al cap. 200 dei Verba seniorum nella versione di Rufino (= PL 73,804C), l'ultimo al cap. 93 del lib. X della versione di Pelagio (= ibid., col. 929D).


10. ff. 133-138 (= BHL 6530)
tit. De quodam abbate misericorde
inc. Senex quidam cum alio fratre - expl. adhesit ei spiritus malignus et suffocavit eum
note L'estratto si conclude con il cap. IV 37 dei Verba seniorum nella versione di Giovanni (cfr. PL 73,1022B).


11. ff. 138-139 (cfr. BHL 6527)
tit. Dicta et admonitiones sancte Syncletice
inc. Dixit sancta Syncletica sicut magno et forti medicamine egritudo - expl. per voluntariam paupertatem amplius confirmati sunt
note L'estratto presenta somiglianze con i Verba seniorum nella versione di Pelagio, lib. VI cap. 13 (cfr. PL 73,891A).


12. ff. 139-167v (= BHL 6538)
tit. Dicta nobilia multorum sanctorum patrum
inc. Interrogatus abbas Iohannes in transitu suo a discipulis suis - expl. at ille cognovit quia iusta sunt iudicia Dei
tit. finale Explicit liber tertius vite sanctorum patrum
note Sono riportati l'ultimo capitolo e i parr. XXII 1-12 di quelle che la voce BHL definisce Breviores sententiae de conversatione Patrum Aegyptiorum, che costituiscono il libro V della prima e della terza forma di edizione delle Vitae Patrum, non pubblicato da Rosweyde.


13. ff. 167v-177 (= BHL 6526)
tit. Liber quartus vite sanctorum patrum
inc. Sunt preterea quedam in ipso Egyptiorum habitu - expl. suspirans et flens reversus est in locum suum
note Sono riportati i capp. XV-LIV degli excerpta da Cassiano e Severo (= PL 73,825B-848A). Nel progetto complessivo del manoscritto ha inizio con essi il quarto libro delle Vitae Patrum.


14. ff. 177-186v
inc. Erat quidam grecus adolescens in Egypti cenobio - expl. curam vel sollicitudinem gerere
note Estratto non identificato.


15. ff. 186v-187
tit. Collatio duodecim sanctorum patrum
inc. Patres duodecim numero in unum congregati - expl. fuerunt mihi lacrime mee panes die ac nocte
note Estratto corrispondente, anche se in diversa versione latina, al cap. XLIV dei Verba seniorum nella traduzione attribuita a Pascasio (BHL 6531: cfr. PL 73,1060A-1062C)

XI. ff. 187-192v - Vita sancti Macarii dicti Romani [auctoribus pseudo Theophilo, Sergio et Hygino] (= BHL 5104)
Vita et conversatio sancti Macharii Romani
prol.
prol. inc. Gloria et magnaficentia Deo soli benignissimo - expl. quam de falsitatis crimine reos puniri
inc. Igitur pretitulati nos fratres Theophilus, Sergius et Chinus - expl. qui trinus in personis ac una dominatur deitate et ubique regnat Deus benedictus et laudabilis et nunc et semper et in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Macharii Romani
Macarius dictus Romanus, qui inventus est iuxta Paradisum
note A partire da questo testo, sono richiamati a margine i nomi propri e gli argomenti menzionati nelle narrazioni.

XII. ff. 192v-194v - Vita sancti Hilari Galeatensis abb. (= BHL 3913)
Vita sancti Ylari monachi
inc. Tempore quo Roma gubernabatur a consulibus Dinomio et Syfesseo - expl. Deo teste conscripsi ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat Deus in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Ylari confessoris
Hilarus Galeatensis abb.: Vita

XIII. ff. 194v-198 - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6474)
Vita sancti Paterniani abbatis et episcopi
prol.
prol. inc. Divini iuris officium viris prudentibus ab omnipotente Deo credimus esse concessum - expl. dulcis eloquii careat venustate
inc. Beatissimus Paternianus sicut aiunt Fanensi exstitit oriundus - expl. celebremus diem depositionis eius sexto idus iuliarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Paterniani episcopi
Paternianus Fanensis ep.: Vita

XIV. ff. 198-201 - Wrdistenus Landevenecensis abbas sedit 868-884 ca., Vita longior sancti Winwaloei (= BHL 8960)
Vita sancti Vuinualoei abbatis
ep.ded.
ep. ded. inc. Beatissimo Iohanni Aretinensi episcoporum consorti Vurdistenus abbas monasterii sancti Vuinualoei - expl. nam et ille sanctus ab omnibus vestris valde honorabilis est
inc. Sanctus igitur Vuinualoeus a vigesimo et primo etatis sue anno usque ad obitum - expl. nisi ille cuius numquam ab ore recedebat laus Iesus Christus, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Vuinualoei abbatis
Winwaloeus Landevenecensis abbas n. 460 ca., m. 532: Vita
note La voce BHL è basata proprio su questo manoscritto.

XV. ff. 201-202
Consigli per i neoconversi attribuiti all'abate Orsiesio

XVI. ff. 201-204 - Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735, Historia ecclesiastica gentis Anglorum, lib. V cap. 12
note L'estratto narra una visione dell'Aldilà; segue ai ff. 204-205 un'altra visione, non più attribuita a Beda come la precedente e non identificata.

XVII. ff. 205-209 - Paulus Neapolitanus diaconus fl. saec. IX ex., Publica Theophili poenitentia et satisfactio, qui Christum negavit et veniam beatae Mariae interventu adipisci meruit translatio ex graeco (= BHL 8121)
Conversio atque penitentia ad Dominum Iesum Christum facta a quodam vicedomino nomine Theophylo regionis orientalis
inc. Factum est in tempore illo priusquam incursio fieret in Romanam rempublicam - expl. talique confessione glorificans Deum migravit ad Dominum, cui est honor et gloria, potestas et imperium nunc, semper et per infinita saecula saeculorum
tit. finale Explicit de Theophylo vicedomino
Theophilus Adanensis ecclesiae vicedominus saec. VI

XVIII. ff. 209-210 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca., Decem libri historiarum, II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
Vita sancti Britii episcopi discipuli ac diaconi sancti Martini
inc. Igitur post excessum sancti Martini Turonice civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui cum Patre et Spiritu Sancto est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit de sancto Britio episcopo
Briccius Turonensis ep.: Vita

XIX. ff. 210-213v - Vita sanctae Pelagiae Hierosolymis paenitentis [interprete Eustochio] (= BHL 6607)
Conversio et vita sancte Pelagie edita a Iacobo diacono
prol.
prol. inc. Magnas semper Domino gratias referre debemus - expl. quia relatio nostra compunctione saluberrima plena est
inc. Venerabilis Antiocene civitatis episcopus pro quadam causa evocavit ad se - expl. cum qua nos omnipotens Deus faciat invenire misericordiam in illa die, quoniam ipsi est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit de beata Pelagia solitaria
Pelagia (al. Margareta, dicta Pelagius) Hierosolymis paenitens: Vita
note Versione B dell'opera secondo la classificazione dell'edizione citata in bibliografia. Il prologo non è distinto dal testo.

XX. ff. 213v-214v - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL 8014-8015)
Penitentia sancte Thaysis
prol.
prol. inc. Domino carissimo mihi fratri Pastori abbati Dionisius - expl. sed ut convertatur et vivat. Ora pro me venerabilis frater
inc. Salutis humane eterni regis aditus penitentibus patet - expl. et pausavit in pace Domini protegente pietate
tit. finale Explicit de sancta Thaysi
Thais in Aegypto paenitens: Vita

XXI. ff. 214v-221v - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL 5417)
Vita sancte Marie Egyptiace
prol.
prol. inc. Secretum regis occultare bonum est - expl. tempus ergo sacram iliius initiare narrationem
inc. Fuit quidam senex in Palestine monasteriis vir vita et verbo decoratus - expl. et sic plenus dierum et repletus desideriis voluntate de hoc migravit seculo
tit. finale Explicit de sancta Maria Egyptiaca
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita

XXII. ff. 221v-222 - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5454)
Tractatus vel obitus sancte Marie Magdalene
inc. Narrat Iosephus quia Maria Magdalene post ascensionem Domini salvatoris - expl. et ibi fiunt mirabilia magna iuxta sepulcrum eius pro sanctis meritis eius
tit. finale Explicit de obitu beate Marie Magdalene
Maria Magdalena paenitens: Vita

XXIII. ff. 222-223v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
Vita beate Marine virginis
inc. Erat quidam secularis habens unicam filiam parvulam - expl. orationibus sancte virginis Marine multa mirabilia operatur Deus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Marine virginis
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita

XXIV. ff. 223v-224v, XVIII 35 (= BHL 6529)
Verba seniorum
inc. Narravit quidam senex quod erat quedam provecta etate - expl. ut possimus beati fieri, ipso adiuvante qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
tit. finale Explicit de puella boni patris et pessime matris
note Estratto dalla versione attribuita a Giovanni subdiacono. AGGIUnGI TIT: De puella boni patris et pessime matris

XXV. ff. 224v-228 - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL 2723)
Vita sancte Eufrosine virginis
inc. Fuit vir quidam in Alexandria nomine Pafnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebratur in eodem monasterio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium et Spiritum Sanctum cui est honor et gloria in saecula saecolorum
tit. finale Explicit vita sancte Eufrosine virginis
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita

XXVI. ff. 228v-232v - Vita sanctae Odiliae Hohenburgensis abb. (= BHL 6271)
Vita sancte Odilie virginis
inc. Temporibus igitur Childerici imperatoris cum quidam dux illustris nomine Adalricus - expl. vitam melius mutavit idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor cum Patre et Sancto Spiritu, laus et potestas per omnia saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Odilie virginis
Odilia Hohenburgensis in Alsatia abbatissa: Vita

XXVII. ff. 232v-240v - Vita sanctae Euphrasiae in Thebaide v. (= BHL 2718)
Vita sancte Eufraxie virginis
inc. In diebus Theodosii imperatoris piissimi fuit vir quidam in regia civitate senator - expl. ut et gaudio per magnum regem fruamur salvatorem Dominum nostrum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Eufraxie virginis
Euphrasia seu Eupraxia in Thebaide virgo v. post 410: Vita

XXVIII. ff. 240v-244v - Vita sanctae Theodorae Alexandrinae (= BHL S 8070 a)
Vita beate Theodore matrone
inc. In diebus Zenonis imperatoris et Gregorii prefecti cum Alexandrie esset - expl. qui beate Theodore filius spiritalis fuit, et Deus glorificatus est et glorificatur qui facit mirabilia magna nunc et semper et in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Theodore matrone
Theodora Alexandrina, Theodorus dicta: Vita

XXIX. ff. 244v-258v - Ursus sacerdos saec. X, Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
Vita sancti Basilii episcopi edita ab Amphylochio presule Niconiensi quam transtulit in latinum venerabilis Ursus presbiter
prol.
prol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, maiestas similis per omnia saecula saeculorum
inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo dignis parentibus - expl. quos per cooperationem Sancti Spiritus scripserat libros, ad gloriam et laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Basilii episcopi et confessoris
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita

XXX. ff. 258v-289 - Vincentius Bellovacensis n. 1190 ca., m. 1264 ca., Speculum historiale, cap. XVI 1-64 (Barlaam e Iosaphat) (= BHL 980)
Vita sanctorum heremitarum Barlaam et Iosaphat a Iohanne Damasceno edita
inc. Fuit in India rex quidam nomine Avenir dives et potens - expl. a pueritia inestimabilem eius ad Deum amorem mirabantur, glorificantes in omnibus Deum
tit. finale Explicit de sanctissimis heremitis Iosaphat et Barlaam
Barlaam et Iosaphat apud Indos: Vita

bibliografia Les vies latines de sainte Pélagie, 18; Bandini, Leopoldina, II, 692-8; Batlle (ed.), Die 'Adhortationes sanctorum patrum', 122; D'Ancona, La miniatura fiorentina, I p. 295; Wellhausen (ed.), Die lateinische Übersetzung der Historia Lausiaca, 325-31



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 10 sin. 9

Vitae Patrum
sec. XIV in.; prov. Firenze, S. Croce, convento OFM
Il secondo foglio di guardia è occupato sul recto dalla lista di santi presenti, sul verso dalla nota di possesso: Liber conventus sancte Crucis de Florentia ordinis Minorum. Per composizione della miscellanea di Vitae Patrum il codice appare gemello del Pl. 34 sin. 1, pressoché coevo.

I. ff. 1-4 - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Pauli, con prefazione dei Verba seniorum (= BHL 6525 [praef.] - 6596)
Prefatio Ieronimi de vita sanctorum patrum heremitarum - Vita sancti Pauli Heremite edita a sancto Ieronimo
segni d'uso L'intero codice è corredato nei margini da note sul contenuto e da titolini che indicano i santi via via trattati.
prol.
praef. inc. Vere mundum quis dubitet meritis stare sanctorum - expl. ut legentibus posteris conferrent veritatis doctrinam et exempla salutis
prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habetur
inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum gemmis suis
tit. finale Explicit vita beati Pauli primi heremite
Paulus Thebaeus primus erem.: Vita
note Il prologo non è distinto dal testo. In apertura della raccolta di vite di Padri si trova la prefazione che accompagna i Verba seniorum, seguita (prima della titolatura e del prologo per Paolo) da un indice delle vite stesse da Paolo ad Apollonio come fossero tutte opera di Gerolamo; salvo Giovanni e appunto Apollonio, che appartengono all'Historia monachorum di Rufino, sono così agglomerate le cosiddette vitae maiores.

II. ff. 4-24v - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL S 609 b)
Prologus de vita beati Antonii
prol., epilogo , ep.ded.
ep. ded. inc. Presbiter Evagrius Innocentio karissimo filio in Domino salutem. Ex alia in aliam linguam - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam
prol. inc. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro
inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egypto oriundus - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. Igitur beatus Antonius XVI kal. februarias recessit a seculo et vivet semper cum Domino in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita beati Antonii Heremite
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
note L'epistola e il prologo si susseguono come un unico segmento.

III. ff. 24v-33v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
Prefatio in vita sancti Hylarionis
prol.
prol. inc. Scripturus vitam beati Hylarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scilleos canes obturata aure transibo
inc. Hylarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat
tit. finale Explicit vita Hylarionis
Hilarion in Palaestina abb.: Vita

IV. ff. 33v-36 - Hieronymus Stridonius, Vita Malchi (= BHL 5190)
Vita monaci captivi
prol.
prol. inc. Qui navali prelio dimicaturi sunt ante in portum et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus
inc. Maronias triginta ferme milibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non posse superari
tit. finale Explicit vita monaci captivi
Malchus captivus mon.: Vita

V. ff. 36-38 - Vita sancti Frontonii in Aegypto ab. (= BHL 3191)
Vita Frontonis abbatis
prol.
prol. inc. Ad edificationem itaque vestram et meum solatium - expl. ut salvi sitis
inc. Erat quidam senex monachus a prima etate devotus nomine Frontonius - expl. sua sanctificatione consummat
Frontonius seu Fronto in Aegypto abbas saec. II: Vita

VI. ff. 38-68v - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco (= BHL 6524)
Vita sanctorum
prol., epilogo
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes salvos fieri - expl. et perfecte patientie palmam requirat
epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti sparsim vidimus sanctos Dei - expl. qui nos de tantis periculis liberavit et ostendit nobis tanta mirabilia. Ipsi gloria et honor in perpetua saecula
struttura La raccolta è trascritta con uno spostamento dei capp. 2-6 in ultima sede, dopo l'epilogo stesso; non vi è alcuna indicazione del passaggio agli estratti da Palladio, che seguono come si trattasse di un'unica silloge.


1. ff. 38v-46v, cap. 1 (Giovanni) (= BHL 4329)
tit. Vita sancti Iohannis
inc. Primum igitur tamquam vere fundamentum - expl. atque ita perrexit ad Dominum
tit. finale Explicit de sancto Iohanne
Iohannes in Aegypto erem.: Vita


2. ff. 46v-50, cap. 7 (Apollonio) (= BHL 646)
tit. De Apollonio
inc. Vidimus et alium sanctum virum nomine Apollonium apud Thebaidam - expl. et videatis que bona sunt in Ierusalem omnibus diebus vite vestre
tit. finale Explicit de Apollonio
Apollonius seu Apollo abb. in Thebaide: Vita


3. ff. 50-51, cap. 8 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Que audivimus de Ammone quodam sancto viro - expl. sine ipso appropinquare ei audebant
tit. finale Explicit de AmmoneVita


4. ff. 51-53v, cap. 9 (Copres)
tit. De Comprete
inc. Erat quidam presbiter in ipsa heremo habens monasterium Copres nomine - expl. et pro salute hominis et pro beneficiis divinis
tit. finale Explicit de CompreteVita


5. ff. 53v-54v, cap. 10 (Siro)
tit. De Syro
inc. Addebat adhuc etiam hec: Abbas, inquit, Syrus - expl. anima eius abscedens Dominum collaudabat
tit. finale Explicit de abbate SyroVita


6. ff. 54v-55v, cap. 11 (Eleno) (= BHL 3796)
tit. De Heleno
inc. Fuit et alius vir sanctus Elenus nomine - expl. quorum fides per nos consignata est Deo
tit. finale Explicit de Heleno
Helenus mon. in Aegypto: Vita


7. f. 55v, cap. 12 (Elia)
tit. De Helya
inc. Vidimus et alium senem venerabilem Helyam nomine - expl. nam in iuventute septimanas frequenter ieiunasse perhibetur
note A questo capitolo si aggrega di seguito il 13, con un'unica titolatura finale.


8. ff. 55v-56, cap. 13 (Pitirione)
inc. Interea redeuntes ex Thebaida vidimus montem - expl. neque etate neque consuetudine permittente
tit. finale Explicit de Helia


9. f. 56, cap. 14 (Eulogio)
tit. De Eulogio
inc. Vidimus et alium sanctum Eulogium nomine - expl. digni habeamini communione Christi
tit. finale Explicit de EulogioVita


10. ff. 56-57, cap. 15 (Apelle)
tit. De Appellen
inc. Vidimus et alium presbyterum in vicina regione Apellen - expl. nonnullis fortasse audientibus vix credibile
tit. finale Explicit de AppellenVita


11. ff. 57-58v, cap. 16 (Panufzio) (= BHL 6450)
tit. De Pafnutio
inc. Vidimus et monasterium sancti Pafnutii hominis Dei - expl. hymnum canentibus et collaudantibus onmipotentem Dominum
tit. finale Explicit de Pafnutio
Paphnutius Heraclensis in Thebaide abb.: Vita


12. ff. 58v-59, cap. 17 (monastero di Isidoro)
tit. De Ysidori monasterio
inc. Isidori nominatissimum monasterium vidimus - expl. ad hoc ipsum recumbens spiritum letus emittit
tit. finale Explicit de Ysidori monasterioVita


13. f. 59, cap. 18 (Serapione)
tit. De Sarapione
inc. Sed et in regione Arsenoite Serapionem quendam presbiterum vidimus - expl. in quibus frumenta tunc congregata sunt ut putant
tit. finale Explicit de Sarapione


14. ff. 59v-60, cap. 19 (Apollonio) (= BHL 6804)
tit. De Apollonio
inc. Tradebant ergo seniores horum fuisse quendam persecutionis tempore monachum nomine Apollonium - expl. et vota nostra orationesque complere
tit. finale Explicit de Apollonio
Philemon, Apollonius et soc. Antinoi in Aegypto mart.: Passio


15. f. 60r-v, cap. 20 (Dioscoro)
tit. De Dioscoro presbitero
inc. Vidimus et alium venerabilem patrem apud Thebaidam Dioscorum nomine - expl. cui anime et spiritus sanitas expectanda est
tit. finale Explicit de Dioscoro


16. f. 60v, cap. 21 (la Nitria)
tit. Vita monachorum ex Nitrie regione
inc. Vidimus autem et Nitriam famosissimum - expl. credas in divina esse sapientia
note Al capitolo si congiungono in un continuum i seguenti fino al 29 incluso.


17. ff. 60v-61, cap. 22 (località di Cellia)
inc. Post hunc vero alius est loco in deserto interiore - expl. unusquisque cellulam offert suam


18. f. 61r-v, cap. 23 (Ammonio)
inc. Vidimus quendam apud eos venerabilem patrem Ammonium nomine - expl. ut nihil prorsus deesse perciperet


19. f. 61v, cap. 24 (Didimo)
inc. Vidimus inter eos quendam ex senioribus virum bonum - expl. ut nihil ab eis omnino pateretur


20. f. 61v, cap. 25 (Cronio)
inc. Vidimus apud eos et alium summe antiquitatis patrem - expl. humilitatis gratia renitebat


21. f. 61v, cap. 26 (Origene)
inc. Alius adhuc superstes erat discipulorum Antonii Origenes nomine - expl. que ab eo narrabantur videntur posteris


22. f. 61v, cap. 27 (Evagrio)
inc. Vidimus et ibi sapientissimum virum - expl. in meditatione divinarum rerum et verborum positi capiebant


23. ff. 61v-62v, cap. 28 (Macario Egizio) (= BHL 5093)
inc. Narrabant autem nobis quidam ex patribus - expl. sed ex his paucis etiam cetera eius opera noscuntur
Macarius Aegyptius in Scete abb.


24. ff. 62v-64, cap. 29 (Macario Alessandrino) (= BHL 5096)
inc. Alius vero sanctus Macharius magnificas etiam ipse virtutes consummavit - expl. in XI libro Ecclesiastice Historie inserta, qui requirit inveniet ad salutem audientium et profectum monachorum
tit. finale Explicit vita monachorum Nitrie regione
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita
note Con questo capitolo si conclude la sezione complessivamente intitolata ai monaci della Nitria.


25. f. 64r-v, cap. 30 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Initium sane habitationis monasteriorum que sunt in Nitria - expl. animi eius virtutes habuisse memoratur
tit. finale Explicit de Ammone


26. ff. 64v-65v, cap. 31 (Paolo) (= BHL 6594)
tit. De Paulo simplice
inc. Fuit quidam inter discipulos sancti Antonii Paulus nomine - expl. et statim curatus est rabidus
tit. finale Explicit de Paulo simplice
Paulus Novus Constantinopoli mart.: Vita


27. ff. 65v-66, cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. De Piamone
inc. Michi autem non videtur dignum etiam eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur
tit. finale Explicit de Piamone
Piamon mon. in Aegypto: Vita


28. f. 66 + epil. f. 66r-v, cap. 33 (Giovanni)
tit. De Iohanne
inc. Erat in ipsis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata est
tit. finale Explicit de Iohanne
note Al capitolo si lega indistintamente l'epilogo dell'opera (riportato sopra), dopo il quale si trova la titolatura finale qui trascritta. Tuttavia la copia procede con gli altri capitoli della versione di Rufino (dal 2 al 6) che erano stati omessi in precedenza, prima che si passi alla sezione palladiana della silloge.


29. ff. 66v-67v, cap. 2 (Or)
tit. De Hor
inc. Vidimus et alium apud Thebaidam venerabilem virum Or nomine - expl. in hymnis et laudibus Dei pervigiles viderentur
tit. finale Explicit de Hor


30. f. 67v, cap. 3 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Vidimus et in Thebaide etiam alium virum nomine Ammonem - expl. que in oculis habentur et in manibus
tit. finale Explicit de Ammone


31. f. 67v, cap. 4 (Beno)
tit. De Beno
inc. Vidimus et alium senem mansuetudine omnes homines precellentem - expl. crocodylum ab eo alio tempore fugatum perhibebant
tit. finale Explicit de Beno


32. ff. 67v-68, cap. 6 (Teone)
tit. De Theone
inc. Vidimus et alium non longe ab urbe ad eam partem - expl. circa eius cellulam plurima deprehendebantur
tit. finale Explicit de Theone
note Anticipato rispetto all'ordine interno di quest'ultima sezione.


33. f. 68r-v, cap. 5 (Ossirinco)
tit. De Oxirincho
inc. Venimus autem et ad civitatem quamdam Thebaidis nomine Oxirincho - expl. alios in signis et virtutibus ministrantes
tit. finale Explicit de Morincho [corr. Oxirincho]

VII. ff. 68v-76v - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, estratti (= BHL 6532 e 6534)
note Come nei Pl. 19. 16, 20 dext. 5 e 34 sin. 1 sono proposti tre estratti dalla versione I dell'opera (secondo la classificazione dell'editore Wellhausen), ossia i capp. 18, 19 e 25; qui, come nel terzo dei mss. citati, si aggiungono di seguito due estratti anche dalla versione II (capp. IX e X, mentre il solo IX si trova nel secondo di essi). È inoltre interpolato il paragrafo su Martino/Marziano dalle Commonitiones.


1. ff. 68v-72, cap. 18 (Macario Alessandrino) (= BHL 5097)
tit. De abbate Machario Alexandrino
inc. Illum autem Macarium qui Alexandrie presbyter sufluit - expl. ex factis sancti Macarii vel dictis significavi
tit. finale Explicit vita beati Macharii Alexandrini
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita


2. ff. 72-73v, cap. 19 (Mosè) (= BHL 6021)
tit. Vita de Moyses
inc. Moyses quidam genere Ethiops colore corporis niger - expl. septuaginta discipulos moriens dereliquid
tit. finale Explicit de Moyse
Moyses Aethiops in Lybia erem.: Vita


3. ff. 73v-74, cap. 25 (Valente)
tit. De Valente
inc. Valens nomine iterum quidam fuit Palestinus quidem genere - expl. vidi iustum in sua perire iustitia et hoc utique vanitas est
tit. finale Explicit de Valente


4. f. 74 - Commonitiones sanctorum Patrum, V 4 (Marziano)
tit. De Martino monacho
inc. Sed et de famulo Dei Martino referimus - expl. ut ulterius nunquam veniret ad eum
tit. finale Explicit de Martino monacho


5. ff. 74-75, cap. IX (Macario Egizio) (= BHL S 5095 c)
tit. Vita de sancto Machario Egyptio
prol. inc. De magnis et precipuis sanctis ac beatis viris Macariis multa incredibilia piget me dicere - expl. et ita curatum reddidit matri sue
Macarius Aegyptius in Scete abb.: Vita
note Il prologo e l'inizio della narrazione sono qui rielaborati in modo da confondersi.


6. ff. 75-76v, cap. X (Macario Alessandrino) (= BHL 5099)
inc. Alium Macarium contemplatus sum Alexandrinum presbyterum - expl. et multa eius grata et mirifica significavit ibi
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita
note Il testo segue il precedente andando semplicemente a capo come un capoverso tra gli altri. Sono omesse al suo interno alcune sezioni: da Quodam tempore... a sanus redditus est (= PL 74,361C-364A) e l'intero paragrafo su Pafnuzio (ibid., coll. 364D-365A).

VIII. ff. 76v-166v - Apophthegmata Patrum, estratti
note Si raccolgono sotto questa voce episodi e dialoghi estratti dai Verba seniorum, nelle versioni di Rufino, Pelagio e Giovanni subdiacono, e dagli excerpta da Severo e Cassiano; il primo di essi è presentato come nuovo capoverso senza uno specifico stacco dopo l'estratto precedente dall'Historia Lausiaca.


1. ff. 76v-80, episodi relativi a Macario Egizio (= BHL 6525 / 6529)
inc. Venit aliquando abbas Macharius ille Egyptius de Sciti - expl. post hec sumens senex caput illus sepelivit ipsum
tit. finale Explicit de sancto Machario
note Si susseguono estratti dai Verba seniorum di provenienza mista: il primo corrisponde al cap. III 4 della versione di Giovanni Subdiacono (BHL 6529: cfr. PL 73,1006C-1007B), cui segue il cap. 195 della versione di Rufino (BHL 6525: cfr. PL 73,802A) o XCIII 11 in quella di Pascasio di Dume (ed. Freire, vol. I pp. 321-4); l'ultimo è il cap. III 16 della versione precedente (cfr. ibid., col. 1013D).


2. ff. 80-82 (= BHL 6526 / 6527)
tit. De abbate Antonio
inc. Quodam tempore quidam duo philosophi audientes famam beati Antonii - expl. nisi pro te ipso sollicitus fueris et poposceris a Deo
tit. finale Explicit de Antonio
note L'estratto ha inizio con il cap. 55 degli excerpta da Severo e Cassiano (BHL 6526: cfr. PL 73,848A) e si conclude con il cap. X 3 dei Verba seniorum nella versione di Pelagio (BHL 6527: cfr. PL 73,912D).


3. ff. 82-84 (= BHL 6525)
tit. De Arsenio
inc. Abbas Arsenius cum adhuc secularis in palatio moraretur - expl. quia erat vir bonus et plenus fide et Spiritu Sancto
tit. finale Explicit de sancto Serapione [corr. Arsenio]
note L'inizio corrisponde al cap. 190 dei Verba seniorum nella versione di Rufino (cfr. PL 73,801A), o XCIII 3 nella versione di Pascasio di Dume (ed. Freire, vol. I p. 318); non identificabile l'explicit.


4. ff. 84-85v (= BHL 6527 / 6529)
tit. De abbate Pastore
inc. Cum abbas Pastor esset in congregatione audiens de abbate Nestore - expl. curavit eum ac reddidit patri sanum
tit. finale Explicit de abbate Pastore
note L'estratto ha inizio con il cap. XV 30 dei Verba seniorum nella versione di Pelagio (BHL 6527: cfr. PL 73,960A) e termina con il cap. II 10 della versione di Giovanni (BHL 6529: cfr. PL 73,1002D).


5. ff. 85v-86 (= BHL 6525)
tit. De abbate Besarione
inc. Abbas Bessarion cum ambularet cum discipulo suo per eremum - expl. et sanus effectus est ex illa hora
tit. finale Explicit de abbate Besarione
note Estratti dalla versione di Rufino: il primo corrisponde al cap. 194 (cfr. PL 73,801D), l'ultimo al cap. 121 (ibid., col. 783C).


6. ff. 86-95v (= BHL 6525 / 6529)
tit. De abbate Pemen
inc. Interrogavit quidam frater abbatem Pemenem dicens - expl. adhesit ei spiritus malignus et suffocavit eum
note Sono accorpati sotto un'unico titolo gli episodi che nel ms. Fies. 34 si ripartiscono tra Pemen, i sette eremiti e l'abate della Misericordia. La sequenza di estratti ha inizio con il cap. 201 dei Verba seniorum nella versione di Rufino (BHL 6525: cfr. PL 73,805B) e si conclude con il cap. IV 37 della versione di Giovanni (BHL 6529: cfr. PL 73,1022B).


7. ff. 95v-166v (= BHL 6538)
tit. Dicta sancte Syncletice
inc. Dixit sancta Syncletica sicut magno et forti medicamine egritudo - expl. at ille cognovit quia iusta sunt iudicia Dei
note Al f. 129 è segnato, attraverso titolature finale e iniziale, il passaggio da un Liber primus sanctorum patrum a un Liber secundus, secondo una ripartizione caratteristica di questo codice (tale secondo libro ha inizio con un estratto tra quelli da Severo e Cassiano: cfr. PL 73,825B). Una analoga sequenza di estratti si riscontra anche nel ms. Fies. 34: in questo caso il primo appare però tratto dai Verba seniorum nella versione di Pelagio, lib. VI 13 (= BHL 6527; cfr. PL 73,891A).

IX. ff. 166v-172 - Vita sancti Macarii dicti Romani [auctoribus pseudo Theophilo, Sergio et Hygino] (= BHL 5104)
Vita et conversatio sancti Macarii Romani - Hic dicitur de via Paradisi
prol.
prol. inc. Gloria et magnificentia Deo soli benignissimo - expl. quam de falsitatis crimine reos puniri
inc. Igitur nos pretitulati fratres Theophilus, Sergius et Chinus - expl. qui trinus in personis ac sua deitate dominatur et ubique regnat Deus benedictus et laudabilis nunc et semper per inmensa saecula saeculorum
Macarius dictus Romanus, qui inventus est iuxta Paradisum
note Tra il prologo e la narrazione è vergata la seconda titolatura riportata.

X. ff. 172-181v - Ephraem Syrus pseudo, Vita Abraham (= BHL 12)
Vita sancti Habrae a sancto Effrem suppleta
prol.
prol. inc. Fratres mei, cupio vobis enarrare conversationem bonam - expl. ut eum habitatorem in mentis sue hospitio haberet
inc. Hic itaque beatus Abraham habuit parentes valde locupletes - expl. cum omnibus qui placuerunt ante te, quoniam te decet gloria et adoratio Patrem et Filium et Spiritum Sanctum in saecula saeculorum
Abraham et Maria in Hellesponto: Vita

XI. ff. 181v-195v - Ursus sacerdos saec. X, Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
Vita sancti Basilii
prol.
prol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, maiestas similis per omnia saecula saeculorum
inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo dignis parentibus - expl. quos per cooperationem Sancti Spiritus scripserat libros, ad gloriam et laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita
data liturgica 1 gennaio
note La data è indicata nella titolatura che precede il prologo: segno forse che il testo fu copiato - qui o in un antigrafo - da un modello di diverso genere quale un leggendario.

XII. ff. 195v-220 - Leontius Neapolitanus episcopus saec. VII, Vita Iohannis Eleemosinarii (= BHL 4388-4389)
Prefatio ad dominum Nicolaum sanctissimum papam - Enarratio Leontii episcopi Neapoleos Cipriorum insule de vita et actione sancti patris nostri Iohannis archiepiscopi Alexandrini
epilogo
praef. inc. Cogitante ac diu tacite solliciterque mecum considerante - expl. totius atque orbis papa beate vale
prol. inc. Intentio quidem una est nostra quoque et eorum qui ante nos fuerunt - expl. et quod iste sanctus Iohannes omnino non iuraverit
inc. Cum pervenissem Alexandriam ego indignus - expl. que omnes nos impetremus per gratiam et misericordiam Domini nostri Iesu Christi cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria honor et imperium nunc et semper in saecula saeculorum
epil. inc. Expliciunt acta sancti Iohannis Heleymonis; que quidem pretermissa sunt a Iohanne atque Sophronio - expl. ad multorum edificationem nunc parvulum librum scribere precepit
Iohannes Eleemosynarius, Alexandrinus ep.
note Il prologo è presentato come cap. 1 (e presenta un explicit alternativo a quello abituale, ma condiviso dal ms. Conv. Soppr. 238, oltre che dal Pl. 34 sin. 1); tutti i capitoli sono numerati e dotati di titoli. L'epilogo è tracciato come rubrica. Il verso dell'ultimo foglio rimane vuoto.

XIII. ff. 221-222, XVIII 35 (= BHL 6529)
Verba seniorum
inc. Narravit quidam senex quod erat quedam provecta etate - expl. ut possimus beati fieri, ipso adiuvante qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
note Estratto dalla versione attribuita a Giovanni subdiacono. AGGIUnGI TIT: Legenda pulcherrima de quadam sanctissima muliere

XIV. ff. 222-226 - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL 2723)
Vita Eufrosine virginis
inc. Fuit vir quidam in Alexandria nomine Pafnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebratur in eodem monasterio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium et Spiritum Sanctum cui est honor et gloria in saecula saecolorum
tit. finale Explicit vita sancte Eufrosine virginis
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita

XV. ff. 226-231v - Vita sanctae Odiliae Hohenburgensis abb. (= BHL 6271)
Vita beate Odilie virginis cuius transitus colitur die passionis sancte Lucie
inc. Temporibus igitur Childerici imperatoris cum quidam dux illustris nomine Adalricus - expl. vitam melius mutavit idibus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est cum Patre et Sancto Spiritu laus, honor et potestas per omnia saecula saeculorum
Odilia Hohenburgensis in Alsatia abbatissa: Vita
data liturgica 13 dicembre

XVI. ff. 231v-240v - Vita sanctae Euphrasiae in Thebaide v. (= BHL 2718)
Vita sancte Eufraxie virginis
inc. In diebus Theodosii imperatoris piissimi fuit vir quidam in regia civitate senator - expl. ut et gaudium per magnum regem fruamur salvatorem Dominum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Eufraxie
Euphrasia seu Eupraxia in Thebaide virgo v. post 410: Vita

XVII. ff. 240v-244v - Vita sanctae Pelagiae Hierosolymis paenitentis [interprete Eustochio] (= BHL 6607)
Vita sancte Pelagie
prol.
prol. inc. Magnas semper Domino gratias referre debemus - expl. quia relatio nostra compunctione saluberrima plena est
inc. Venerabilis Antiocene civitatis episcopus pro quadam causa evocavit ad se - expl. cum qua nos omnipotens Deus faciat invenire misericordiam in illa die, quoniam ipsi est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit conversatio sancte Pelagie
Pelagia (al. Margareta, dicta Pelagius) Hierosolymis paenitens: Vita
note Versione B dell'opera seconda la classificazione dell'edizione citata in bibliografia. Il prologo non è distinto dal testo.

XVIII. ff. 244v-245v - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL 8014-8015)
Acta sive penitentia beate Taysis
prol.
prol. inc. Domino karissimo mihi fratri Pastori abbati Dionisius - expl. sed ut convertatur et vivat. Ora pro me venerabilis frater
inc. Salutis humane eterni regis aditus penitentibus patet - expl. et pausavit in pace Domini protegente pietate
tit. finale Explicit de sancta Taysi
Thais in Aegypto paenitens: Vita

XIX. ff. 245v-253v - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL 5417)
Vita vel acta sancte Marie Egiptiace
prol.
prol. inc. Secretum regis occultare bonum est - expl. tempus ergo sacram iliius initiare narrationem
inc. Fuit quidam senex in Palestine monasteriis vir vita et verbo decoratus - expl. et sic plenus dierum et repletus desideriis voluntate de hoc migravit seculo
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita

XX. ff. 253v-255v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
Vita sancte Marine virginis
inc. Erat quidam secularis habens unicam filiam parvulam - expl. orationibus sancte virginis Marine multa mirabilia Dominus operatur, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita

bibliografia Les vies latines de sainte Pélagie, 18; Bandini, Catalogus, IV, 85-90; Batlle (ed.), Die 'Adhortationes sanctorum patrum', 109; Wellhausen (ed.), Die lateinische Übersetzung der Historia Lausiaca, 325-31



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 19.16

Vitae Patrum
sec. XI; prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB; Piero I di Cosimo de' Medici
La nota di possesso di Piero si trova al termine del manoscritto al f. 216v (Liber Petri de Medicis Cosmae filii). Al f. 1, parzialmente coperta dalla prima delle tre iniziali miniate in seguito, se ne legge una più recente che pare potersi interpretare come del monastero di Vallombrosa; ipotesi avvalorata dalla perfetta coincidenza del contenuto con quello del ms. Conv. Soppr. 238, proveniente da quella sede.

I. ff. 1-7v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Pauli, con prefazione dei Verba seniorum (= BHL 6525 [praef.] - 6596)
Prefatio Hieronimi de vita sanctorum patrum heremitarum - Vita sancti Pauli Heremite edita a sancto Ieronimo
suddivisione lectiones La vita riceve una successiva suddivisione marginale in otto lectiones.
prol., tabula
praef. inc. Vere mundum quis dubitet meritis stare sanctorum - expl. ut legentibus posteris conferrent veritatis doctrine et exempla salutis
prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habetur
inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum regnis suis
tit. finale Explicit vita beati Pauli primi heremite
Paulus Thebaeus primus erem.: Vita
note Il prologo non è distinto dal testo; l'explicit presenta la parola regnis vergata su rasura, segno che il modello doveva recare la variante gemmis spesso attestata. In apertura della raccolta si trova la prefazione che accompagna i Verba seniorum, seguita (prima della titolatura e del prologo per Paolo) da un indice delle vite stesse da Paolo ad Ossirinco, cui in seguito fu aggiunta menzione di Taide.

II. ff. 7v-44v - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
Vita beati Antonii monachi
prol., epilogo , ep.ded.
ep. ded. inc. Presbiter Evagrius Innocentio karissimo filio in Domino salutem. Ex alia in aliam linguam - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam
prol. inc. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro
inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egypto oriundus - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. atque eiciant deceptores scilicet hominum et totius corruptionis artifices
tit. finale Explicit vita sancti Antonii
struttura La prima parte della narrazione viene suddivisa in lectiones (almeno dieci le indicazioni visibili a margine).
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
note L'epistola e il prologo si susseguono come un unico testo, ma una diversa mano annota a margine la circostanza e segnala l'inizio del secondo. A sua volta l'epilogo è indistinto.

III. ff. 44v-61v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
Vita sancti Hilarionis
prol.
prol. inc. Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scilleos canes obturata aure transibo
inc. Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat
tit. finale Explicit vita Hilarionis monachi
struttura Il testo è suddiviso da due diverse mani in dodici lectiones.
Hilarion in Palaestina abb.: Vita

IV. ff. 61v-66v - Hieronymus Stridonius, Vita Malchi (= BHL 5190)
Vita monachi captivi
prol.
prol. inc. Qui navali prelio dimicaturi sunt ante in portum et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus
inc. Maronias triginta ferme milibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non posse superari
tit. finale Explicit vita captivi monachi
Malchus captivus mon.: Vita

V. ff. 66v-125v - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco (= BHL 6524)
Vita monachorum Egypriorum
prol., epilogo
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes salvos fieri - expl. et perfecte patientie palmam requirant
epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti sparsim vidimus sanctos Dei - expl. qui nos de tantis periculis liberavit et ostendit nobis tanta mirabilia. Ipsi gloria et honor in perpetua saecula
struttura Come in altre copie (Pl. 10 sin. 9 e 34 sin. 1, oltre al gemello Conv. Soppr. 238), la raccolta è trascritta con uno spostamento dei capp. 2-6 in ultima sede, dopo l'epilogo stesso; non vi è alcuna indicazione del passaggio agli estratti da Palladio, che seguono come si trattasse di un'unica silloge.


1. ff. 68-80v, cap. 1 (Giovanni) (= BHL 4329)
tit. Vita beati Iohannis heremite
inc. Primum igitur tamquam vere fundamentum - expl. atque ita perrexit ad Dominum, cui est gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita Iohannis heremite
Iohannes in Aegypto erem.: Vita


2. ff. 80v-90, cap. 7 (Apollonio) (= BHL 646)
tit. De Apollonio
inc. Vidimus et alium sanctum virum nomine Apollonium apud Thebaidam - expl. et videatis que bona sunt in Ierusalem omnibus diebus vite vestre
tit. finale Explicit de Apollonio
Apollonius seu Apollo abb. in Thebaide: Vita


3. ff. 90-91v, cap. 8 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Que audivimus de Ammone quodam sancto viro - expl. sine ipso appropinquare ei audebant
tit. finale Explicit de AmmoneVita


4. ff. 91v-97, cap. 9 (Copres)
tit. De Copretae
inc. Erat quidam presbiter in ipsa heremo habens monasterium Copres nomine - expl. et pro salute hominis et pro beneficiis divinis
tit. finale Explicit de CopreteVita


5. ff. 97-98, cap. 10 (Siro)
tit. De abbate Siro
inc. Addebat adhuc etiam hec: Abbas, inquit, Syrus - expl. anima eius abscedens Dominum collaudabat
tit. finale Explicit de abbate SyroVita


6. ff. 98-100v, cap. 11 (Eleno) (= BHL 3796)
tit. De Heleno
inc. Fuit et alius vir sanctus Elenus nomine - expl. quorum fides per nos consignata est
tit. finale Explicit de Eleno
Helenus mon. in Aegypto: Vita


7. ff. 100v-101, cap. 12 (Elia)
tit. De Helia
inc. Vidimus et alium senem venerabilem Heliam nomine - expl. nam in iuventute septimanas frequenter ieiunasse perhibetur
note A questo capitolo è accorpato il 13, con un'unica titolatura anche finale.


8. f. 101r-v, cap. 13 (Pitirione)
inc. Interea redeuntes ex Thebaida vidimus montem - expl. neque etate neque consuetudine permittente
tit. finale Explicit de Helia


9. f. 101v, cap. 14 (Eulogio)
tit. De Ulogio
inc. Vidimus et alium sanctum Eulogium nomine - expl. digni habeamini communionis Christi
tit. finale Explicit de EulogioVita


10. ff. 101v-103v, cap. 15 (Apelle)
tit. De Apellem
inc. Vidimus et alium presbyterum in vicina regione Apellen - expl. nonnullis fortasse audientium vix credibile
tit. finale Explicit de ApellenVita


11. ff. 103v-107, cap. 16 (Panufzio) (= BHL 6450)
tit. De Pafnutio
inc. Vidimus et monasterium sancti Pafnutii hominis Dei - expl. hymnum canentibus et collaudantibus onmipotentem Deum
tit. finale Explicit de Pafnutio
Paphnutius Heraclensis in Thebaide abb.: Vita


12. f. 107r-v, cap. 17 (monastero di Isidoro)
tit. De Ysidori monasterio
inc. Isydori nominatissimum monasterium vidimus - expl. ad hoc ipsum recumbens spiritum letus emittit
tit. finale Explicit de Isydori monasterioVita


13. ff. 107v-108, cap. 18 (Serapione)
tit. De Serapione
inc. Sed et in regione Arsenoite Serapionem quendam presbiterum vidimus - expl. in quibus frumenta tunc congregata sunt putant
tit. finale Explicit de Serapione


14. ff. 108-109, cap. 19 (Apollonio) (= BHL 6804)
tit. De Apollonio martire
inc. Tradebant ergo seniores horum fuisse quendam persecutionis tempore monachum nomine Apollonium - expl. etiam vota nostra orationesque complere
tit. finale Explicit de Apollonio
Philemon, Apollonius et soc. Antinoi in Aegypto mart.: Passio


15. f. 109r-v, cap. 20 (Dioscoro)
tit. De Dioscoro presbytero
inc. Vidimus et alium venerabilem patrem apud Thebaidam Dioscorum nomine - expl. cui anime et spiritus sanitas expectanda est
tit. finale Explicit de Dioscoro


16. f. 109v, cap. 21 (la Nitria)
tit. Vita monachorum ex Nitrie regione
inc. Vidimus autem et Nitriam famosissimum - expl. credas in divina esse sapientia
note Al capitolo si congiungono in un continuum i seguenti fino al 29 incluso.


17. ff. 109v-110, cap. 22 (località di Cellia)
inc. Post hunc vero alius est loco in deserto interiore - expl. unusquisque cellulam suam offert


18. ff. 110-111, cap. 23 (Ammonio)
inc. Vidimus quendam apud eos venerabilem patrem Ammonium nomine - expl. ut nihil prorsus deesset perciperent


19. f. 111, cap. 24 (Didimo)
inc. Vidimus inter eos quendam ex senioribus virum bonum - expl. ut nichil ab eis omnino pateretur


20. f. 111, cap. 25 (Cronio)
inc. Vidimus apud eos et alium summe antiquitatis patrem - expl. humilitatis gratia renitebat


21. f. 111, cap. 26 (Origene)
inc. Alius adhuc superstes erat discipulus Antonii Origenis nomine - expl. que ab eo narrabantur videretur posteris


22. f. 111r-v, cap. 27 (Evagrio)
inc. Vidimus et ibi sapientissimum virum - expl. in meditatione divinarum et verborum positi capiebant


23. ff. 111v-113, cap. 28 (Macario Egizio) (= BHL 5093)
inc. Narrabant autem nobis quidam ex patribus - expl. sed ex his paucis et cetera eius opera noscuntur
Macarius Aegyptius in Scete abb.


24. ff. 113-117, cap. 29 (Macario Alessandrino) (= BHL 5096)
inc. Alius vero sanctus Macarius magnificas etiam ipse virtutes consummavit - expl. in XI libro Ecclesiastice Historie inserta, qui requirit inveniet ad salutem audientium et profectum monachorum
tit. finale Explicit vita monachorum Nitrie regione
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita
note Con questo capitolo si conclude la sezione complessivamente intitolata ai monaci della Nitria.


25. ff. 117-118, cap. 30 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Initium sane habitationis monasteriorum que sunt in Nitria - expl. animi eius virtutes habuisse memoratur
tit. finale Explicit de Ammone


26. ff. 118-120, cap. 31 (Paolo) (= BHL 6594)
tit. De Paulo
inc. Fuit quidam inter discipulos sancti Antonii Paulus nomine - expl. et statim curatus est rabidus
tit. finale Explicit de Paulo simplice
Paulus Novus Constantinopoli mart.: Vita


27. f. 120r-v, cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. De Piamone
inc. Michi autem non videtur dignum etiam eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur
tit. finale Explicit de Piamone
Piamon mon. in Aegypto: Vita


28. f. 120v + epil. ff. 120v-121v, cap. 33 (Giovanni)
tit. De Iohanne
inc. Erat in ipsis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata fuisse
tit. finale Explicit de Iohanne
note Al capitolo si lega indistintamente l'epilogo dell'opera (riportato sopra), dopo il quale si trova la titolatura finale qui trascritta. La copia procede quindi con gli altri capitoli (dal 2 al 6) omessi in precedenza.


29. ff. 121v-123v, cap. 2 (Or)
tit. De Or abbate
inc. Vidimus et alium apud Thebaidam venerabilem virum Or nomine - expl. in hymnis et laudibus Dei pervigiles viderentur
tit. finale Explicit de Or


30. ff. 123v-124, cap. 3 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Vidimus et in Thebaida etiam alium virum nomine Ammonem - expl. que in oculis habentur et in manibus
tit. finale Explicit de Ammone


31. f. 124, cap. 4 (Beno)
tit. De Beno
inc. Vidimus et alium senem mansuetudine omnes homines precellentem - expl. crocodillum ab eo alio tempore fugatum perhibebant
tit. finale Explicit de Beno


32. ff. 124-125, cap. 6 (Teone)
tit. De Theone
inc. Vidimus et alium non longe ab urbe ad eam partem - expl. circa eius cellulam plurima deprehendebantur
tit. finale Explicit de Theone
note Anticipato rispetto all'ordine interno di quest'ultima sezione.


33. f. 125r-v, cap. 5 (Ossirinco)
tit. De Oxyrincho
inc. Venimus autem et ad civitatem quamdam Thebaidis nomine Oxyrinchum - expl. alios in signis et virtutibus ministrantes

VI. ff. 125v-136 - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, estratti (= BHL 6532)
note Come nei Pl. 10 sin. 9, 20 dext. 5 e 34 sin. 1, oltre che nel già ricordato gemello, sono proposti tre estratti dalla versione I dell'opera (secondo la classificazione dell'editore Wellhausen), ossia i capp. 18, 19 e 25.


1. ff. 125v-132v, cap. 18 (Macario Alessandrino) (= BHL 5097)
tit. De abbate Machario Alexandrino
inc. Illum autem Macarium qui Alexandrie presbyter sufluit - expl. ex factis sancti Macarii vel dictis significavi
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita


2. ff. 132v-135, cap. 19 (Mosè) (= BHL 6021)
tit. De Moyse
inc. Moyses quidam genere Ethiops colore corporis niger - expl. septuaginta discipulos moriens dereliquid
tit. finale Explicit de Moyse
Moyses Aethiops in Lybia erem.: Vita


3. ff. 135-136, cap. 25 (Valente)
tit. De Valente
inc. Valens nomine iterum quidam fuit Palestinus quidem genere - expl. vidi iustum in sua perire iustitia et hoc utique vanitas est
tit. finale Explicit de Valente

VII. ff. 136-145 - Hieronymus Stridonius, Epistolae, tre epp. (a Eustochio, Pammachio e Oceano, Oceano)

VIII. ff. 145-152v - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL S 2723)
Vita beate Eufrosine virginis
inc. Fuit vir quidam habitans in Alexandria nomine Pafnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebrant in eodem cenobio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium eius Iesum Christum una cum Sancto Spiritu cui est honor et gloria in saecula saecolorum
tit. finale Explicit de Eufrosina
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita

IX. ff. 152v-154v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
Vita virginis Marine
inc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. oratione sancte virginis multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita

X. ff. 154v-168 - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL S 5417 a)
Vita Marie Egyptiace
inc. Fuit quidam senex in Palestina monasteriis vir vita et verbo decoratus - expl. nihil eis abscondens de ea que audierat et viderat
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita

XI. ff. 168-169v - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL S 8012 a)
Vita Tayses meretricis
inc. Quedam fuit meretrix nomine Tayses tante pulchritudinis ut multi propter eam venditis substantiis suis ad ultimam pervenirent paupertatem - expl. ut cum ea simul Dominum Iesum Christum glorificemus qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
tit. finale Explicit de sancta Taysi
Thais in Aegypto paenitens: Vita

XII. ff. 169v-211v - Leontius Neapolitanus episcopus saec. VII, Vita Iohannis Eleemosinarii (= BHL 4388-4389)
Enarratio Leontii episcopi Neapoleos Cypriorum insule de vita et actione sancti patris nostri Iohannis archiepiscopi Alexandrini
prol., epilogo
praef. inc. Cogitante ac diu tacite solliciteque mecum considerante - expl. totius atque orbis papa beate vale
prol. inc. Intentio quidem una est nostra quoque et eorum qui ante nos fuerunt - expl. de his que dicuntur proficere
inc. Cum pervenissem Alexandriam ego indignus - expl. que omnes nos impetremus per gratiam et misericordiam Domini nostri Iesu Christi cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria honor imperium nunc et semper in saecula saeculorum
epil. inc. Expliciunt acta sancti Iohannis Heleymonis; que quidem pretermissa sunt a Iohanne atque Sophronio - expl. ad multorum edificationem nunc parvulum librum scribere precepit
Iohannes Eleemosynarius, Alexandrinus ep.
note Come nelle altre copie qui censite, il prologo è impaginato come cap. 1; tutti i capitoli sono numerati e dotati di titoli. L'epilogo è tracciato in scrittura maiuscola e decorato a penna.

XIII. ff. 211v-216 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL 288 / 290)
Vita et ambulantia viri Dei nomine Alexis
inc. Erat vir nomine Euphimianus bene consulens et timens Deum in civitate Romana - expl. odor suavissimus sicut ex aromatibus et si quis petierit aliquid dabat ei Deus retributionem omni opere bono super qui sperant in doctrina eius, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Alexius Edessae et Romae confessor saec. V: Vita
note Le voci indicate si avvicinano a grandi linee agli estremi di questa versione del testo, quasi identica invece a quella del ms. Conv. Soppr. 474 (e naturalmente del gemello).

XIV. f. 216r-v - Iohannes Chrysostomus, Ad Theodorum lapsum libri 1-2, mutilo

bibliografia Oriente cristiano e santità, 230-1; Bandini, Catalogus, I, 553-6; Wellhausen (ed.), Die lateinische Übersetzung der Historia Lausiaca, 325-31



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 20 dext. 5

Vitae Patrum, Dialogi di Gregorio Magno, Legenda maior di Bonaventura e vita di S. Chiara
prov. Firenze, S. Croce, convento OFM
Sul verso del secondo foglio di guardia si legge la nota di possesso: Liber conventus sancte Crucis de Florentia ordinis Minorum. Come nel caso del codice gemello Pl. 19 dext. 6, la datazione all'ultimo quarto del secolo è basata sulla presenza delle biografie francescane. La numerazione dei fogli è ripetuta in tempi diversi, con molteplici sfasature: due foliazioni (una in numeri romani in alto e la più recente a matita in basso) comprendono le due guardie iniziali; la terza, in alto (forse di mano di Bandini) le esclude, ma è apposta solo sporadicamente; per uniformità con il catalogo si seguirà quest'ultima.

U.C. I; sec. XIII ultimo quarto
I. ff. 1-6 - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Pauli, con prefazione dei Verba seniorum (= BHL 6525 [praef.] - 6596)
Prefatio Ieronimi de vita sanctorum patrum heremitarum - Vita sancti Pauli primi Heremite edita a sancto Ieronimo
prol.
praef. inc. Vere mundum quis dubitet meritis stare sanctorum - expl. ut legentibus posteris conferrent veritatis doctrinam et exempla salutis
prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habetur
inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum gemmis suis
tit. finale Explicit vita beati Pauli primi heremite
Paulus Thebaeus primus erem.: Vita
note Come di frequente, in apertura della raccolta di vite di Padri si trova la prefazione che accompagna i Verba seniorum, seguita (prima della titolatura e del prologo per Paolo) da un indice delle vite stesse da Paolo ad Apollonio.

II. ff. 6-36v - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL S 609 b)
Prologus in vita beati Antonii monachi
prol., epilogo , ep.ded.
ep. ded. inc. Presbiter Evagrius Innocentio karissimo filio in Domino salutem. Ex alia in aliam linguam - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam
prol. inc. Optimum nitentes virtutis instantiam - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro
inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egypto oriundus - expl. per vestimentum corredam ymaginem sanctitatis
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. Igitur beatus Antonius XVI kal. februarias recessit a seculo et vivet semper cum Domino in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita beati Antonii Heremite
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
note L'epistola e il prologo si susseguono come un unico testo.

III. ff. 37-50v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
Prefatio in vita sancti Hylarionis
prol.
prol. inc. Scripturus vitam beati Yllarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scilleos canes obturata aure transibo
inc. Iyllarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat
tit. finale Explicit de Ylarione [a. m.]
Hilarion in Palaestina abb.: Vita
note La titolatura finale e quella iniziale del testo che segue sono omesse dal rubricatore e ripristinate nel margine superiore da un'altra mano.

IV. ff. 50v-54v - Hieronymus Stridonius, Vita Malchi (= BHL 5190)
Vita monaci captivi [a. m.]
prol.
prol. inc. Qui navali prelio dimicaturi sunt quando in portum et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus
inc. Maronias triginta ferme militibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non posse superari
tit. finale Explicit vita monaci captivi
Malchus captivus mon.: Vita
note Il prologo non è distinto dal testo.

V. ff. 54v-57 - Vita sancti Frontonii in Aegypto ab. (= BHL 3191)
Vita Frontonii abbatis
prol.
prol. inc. Ad hedificationem itaque vestram et meum solatium - expl. ut salvi sitis
inc. Erat quidam monachus a prima etate devotus nomine Frontonius - expl. sua sanctificatione consummat
Frontonius seu Fronto in Aegypto abbas saec. II: Vita

VI. ff. 57-100 - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco (= BHL 6524)
Vita monachorum Egyptiorum
prol., epilogo
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes homines salvos fieri - expl. et perfecte patientie palmam requirat
epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti sparsim vidimus sanctos Dei - expl. qui nos de tantis periculis liberavit et ostendit nobis tanta mirabilia. Ipsi gloria et honor in perpetua saecula
struttura La raccolta è trascritta con uno spostamento dei capp. 2-6 in ultima sede, dopo l'epilogo stesso; non vi è alcuna indicazione del passaggio agli estratti da Palladio, che seguono come si trattasse di un'unica silloge.


1. ff. 57-68, cap. 1 (Giovanni) (= BHL 4329)
tit. Beati Iohannis heremite
inc. Primum igitur tamquam vere fundamentum - expl. atque ita perrexit ad Dominum
tit. finale Explicit de sancto Iohanne
Iohannes in Aegypto erem.: Vita


2. ff. 68-74v, cap. 7 (Apollonio) (= BHL 646)
tit. De Appollonio
inc. Vidimus et alium sanctum virum nomine Apollonium apud Thebaidam - expl. et videatis que bona sunt in Ierusalem omnibus diebus vite vestre
tit. finale Explicit de Apollonio
Apollonius seu Apollo abb. in Thebaide: Vita


3. ff. 74v-75v, cap. 8 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Que audivimus de Ammone quodam sancto viro - expl. sine ipso appropinquare ei audebant
tit. finale Explicit de AmmoneVita


4. ff. 76-79v, cap. 9 (Copres)
tit. De Comprete
inc. Erat quidam presbiter in ipsa heremo habens monasterium Copres nomine - expl. et pro salute hominis et pro beneficiis divinis
tit. finale Explicit de Comprete


5. ff. 79v-80v, cap. 10 (Siro)
tit. De abbate Syro
inc. Addebat adhuc etiam hec: Abbas, inquit, Syrus - expl. anima eius abscedens Deum collaudabat
tit. finale Explicit de abbate SyroVita


6. ff. 80v-82, cap. 11 (Eleno) (= BHL 3796)
tit. De Eleno
inc. Fuit et alius vir sanctus Elenus nomine - expl. quorum fides per nos consignata est Deo
tit. finale Explicit de Eleno
Helenus mon. in Aegypto: Vita


7. f. 82, cap. 12 (Elia)
tit. De Helya
inc. Vidimus et alium senem venerabilem Helyam nomine - expl. nam in iuventute septimanas frequenter ieiunasse perhibetur
note A questo capitolo è accorpato il 13, con un'unica titolatura finale.


8. f. 82r-v, cap. 13 (Pitirione)
inc. Interea redeuntes ex Thebaida vidimus montem - expl. neque etate neque consuetudine permittente
tit. finale Explicit de Helia


9. ff. 82v-83, cap. 14 (Eulogio)
tit. De Eulogio
inc. Vidimus et alium sanctum Eulogium nomine - expl. digni habeamini communione Christi
tit. finale Explicit de Eulogio


10. ff. 83-84, cap. 15 (Apelle)
tit. De Appellen
inc. Vidimus et alium presbyterum in vicina regione Appellen - expl. nonnullis fortasse audientibus vix credibile
tit. finale Explicit de AppellenVita


11. ff. 84-86v, cap. 16 (Panufzio) (= BHL 6450)
tit. De Pafnutio
inc. Vidimus et monasterium sancti Pafnutii hominis Dei - expl. ymnum canentibus et collaudantibus onmipotentem Deum
tit. finale Explicit de Pafnutio
Paphnutius Heraclensis in Thebaide abb.: Vita


12. ff. 86v-87, cap. 17 (monastero di Isidoro)
tit. De Isidori monasterio
inc. Ysidori nominatissimum monasterium vidimus - expl. ad hoc ipsum recumbentes spiritum letus emittit
tit. finale Explicit de Isidori monasterioVita


13. f. 87r-v, cap. 18 (Serapione)
tit. De Serapione
inc. Sed et in regione Arsenoite Serapionem quendam presbiterum vidimus - expl. in quibus frumenta tunc congregata sunt putant
tit. finale Explicit de Serapione


14. ff. 87v-88, cap. 19 (Apollonio) (= BHL 6804)
tit. De Appollonio
inc. Tradebant ergo seniores horum fuisse quendam persecutionis tempore monacum nomine Apollonium - expl. et vota nostra orationesque complere
tit. finale Explicit de Appollonio
Philemon, Apollonius et soc. Antinoi in Aegypto mart.: Passio


15. f. 88r-v, cap. 20 (Dioscoro)
tit. De Dioscoro presbitero
inc. Vidimus et alium venerabilem patrem apud Thebaidam Dioscorum nomine - expl. cui anime et spiritus sanitas expectanda est
tit. finale Explicit de Dioscoro


16. ff. 88v-89, cap. 21 (la Nitria)
tit. Vita monachorum ex Nitrie regione
inc. Vidimus autem et Nitriam famosissimum - expl. credas in divina esse sapientia
note Al capitolo si congiungono in un continuum i seguenti fino al 29 incluso.


17. f. 89r-v, cap. 22 (località di Cellia)
inc. Post hunc vero alius est loco in deserto interiore - expl. unusquisque cellulam offert suam


18. ff. 89v-90, cap. 23 (Ammonio)
inc. Vidimus quendam apud eos venerabilem patrem Ammonium nomine - expl. ut nihil prorsus deesse perciperet


19. f. 90, cap. 24 (Didimo)
inc. Vidimus inter eos quendam ex senioribus virum bonum - expl. ut nihil ab eis omnino peteretur


20. f. 90, cap. 25 (Cronio)
inc. Vidimus apud eos et alium summe antiquitatis patrem - expl. humilitatis gratia retinebat


21. f. 90, cap. 26 (Origene)
inc. Alius adhuc superstes erat discipulorum Antonii Origenes nomine - expl. que ab eo narrabantur videntur posteris


22. f. 90r-v, cap. 27 (Evagrio)
inc. Vidimus et ibi sapientissimum virum - expl. in meditatione divinarum rerum et verborum positi capiebant


23. ff. 90v-92, cap. 28 (Macario Egizio) (= BHL 5093)
inc. Narrabant autem nobis quidam ex patribus - expl. sed ex his paucis etiam et cetera eius opera noscantur
Macarius Aegyptius in Scete abb.


24. ff. 92-93v, cap. 29 (Macario Alessandrino) (= BHL 5096)
inc. Alius vero sanctus Macharius magnificas etiam ipse virtutes consummavit - expl. in XI libro Ecclesiastice Historie inserta, qui requirit inveniet ad salutem audientium et profectum monachorum
tit. finale Explicit vita monachorum Nitrie regione
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita
note Con questo capitolo si conclude la sezione complessivamente intitolata ai monaci della Nitria.


25. ff. 93v-94v, cap. 30 (Ammone)
tit. De Amone
inc. Initium sane habitationis monasteriorum que sunt in Nitria - expl. cum eius virtutes habuisse memoratur
tit. finale Explicit de Ammone


26. ff. 94v-95v, cap. 31 (Paolo) (= BHL 6594)
tit. De Paulo simplice
inc. Fuit quidam inter discipulos sancti Antonii Paulus nomine - expl. et statim curatus est rabidus
tit. finale Explicit de Paulo simplice
Paulus Novus Constantinopoli mart.: Vita


27. ff. 95v-96, cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. De Piamone
inc. Michi autem non videtur dignum etiam eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur
tit. finale Explicit de Piamone
Piamon mon. in Aegypto: Vita


28. f. 96 + epil. ff. 96-97, cap. 33 (Giovanni)
tit. De Iohanne
inc. Erat in ipsis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata fuisse
tit. finale Explicit de Iohanne
note Al capitolo si lega indistintamente l'epilogo dell'opera (riportato sopra), dopo il quale si trova la titolatura finale qui trascritta. Seguono i capitoli dal 2 al 6 omessi in precedenza.


29. ff. 97-98v, cap. 2 (Or)
tit. De Or abbate
inc. Vidimus et alium Thebaidam mirabilem virum Or nomine - expl. in hymnis et laudibus Dei pervigiles viderentur
tit. finale Explicit de Or abbate


30. f. 98v, cap. 3 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Vidimus autem in Thebaida etiam alium virum nomine Ammonem - expl. que in oculis habentur et in manibus
tit. finale Explicit de Ammone


31. ff. 98v-99, cap. 4 (Beno)
tit. De Benno
inc. Vidimus et alium senem mansuetudine omnes homines precellentem - expl. cocodillum ab eo alio tempore fugatum perhibebant
tit. finale Explicit de Benno


32. f. 99r-v, cap. 6 (Teone)
tit. De Theone
inc. Vidimus et alium non longe ab urbe ad eam partem - expl. circa eius cellulam plurima deprehendebantur
tit. finale Explicit de Theone
note Anticipato rispetto all'ordine interno di quest'ultima sezione.


33. ff. 99v-100, cap. 5 (Ossirinco)
tit. De Oxirincho
inc. Venimus autem et ad civitatem quamdam Thebaidis nomine Oxirincho - expl. alios in signis et virtutibus ministrantes
tit. finale Explicit de Oxirincho
note Ultimo capitolo della parte rufiniana della silloge.

VII. ff. 100-109v - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, estratti (= BHL 6532 e 6534)
note Come nei mss. Conv. Soppr. 238, Pl. 10 sin. 9, 19. 16, 19 dext. 6 e 34 sin. 1 sono proposti tre estratti dalla versione I dell'opera (secondo la classificazione dell'editore Wellhausen), ossia i capp. 18, 19 e 25; si aggiunge un estratto anche dalla versione II (cap. IX). La piccola raccolta è inoltre interpolata con il paragrafo su Marziano dalle Commonitiones.


1. ff. 100-105, cap. 18 (Macario Alessandrino) (= BHL 5097)
tit. De abbate Machario Alexandrino
inc. Illum autem Macarium qui Alexandrie presbyter fuit - expl. ex factis sancti Macarii vel dictis significavi
tit. finale Explicit de Machario Alexandrino
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita


2. ff. 105-106v, cap. 19 (Mosè) (= BHL 6021)
tit. De Moyse
inc. Moyses quidam genere Ethiops colore corporis niger - expl. septuaginta discipulos moriens dereliquit
tit. finale Explicit de Moyse
Moyses Aethiops in Lybia erem.: Vita


3. ff. 106v-107v, cap. 25 (Valente)
tit. De Valente
inc. Valens nomine iterum quidam fuit Palestinus quidem genere - expl. vidi iustum in sua perire iustitia et hoc utique vanitas est
tit. finale Explicit de Valente


4. ff. 107v-108 - Commonitiones sanctorum Patrum, V 4 (Marziano)
tit. De Martino monacho
inc. Sedente famulo Dei Martino referimus - expl. ut ulterius nunquam veniret ad eum
tit. finale Explicit de Martino monacho


5. ff. 108-109v, cap. IX (Macario Egizio) (= BHL S 5095 c)
tit. Vita de sancto Machario Egyptio
prol. inc. De magnis et precipuis sanctis ac beatis viris Macariis multa incredibilia piget me dicere - expl. et ita curatum reddidit matri sue
Macarius Aegyptius in Scete abb.: Vita
note Il prologo e l'inizio della narrazione sono rielaborati in modo da amalgamarsi.

VIII. ff. 109v-236 - Apophthegmata Patrum, estratti
note Si raccolgono sotto questa voce episodi e dialoghi estratti dai Verba seniorum, nelle versioni di Rufino, Pelagio e Giovanni subdiacono, e dagli excerpta da Severo e Cassiano; il primo di essi è presentato come nuovo capoverso senza uno specifico stacco dopo l'estratto precedente dall'Historia Lausiaca. Cfr. il Pl. 10 sin. 9 per i rispettivi estremi.


1. ff. 109v-115, episodi relativi a Macario Egizio (= BHL 6525 / 6529)
inc. Venit aliquando abbas Macharius ille Egyptius de Sciti - expl. post hec sumens senex caput illus sepelivit ipsum
note Il copista lascia sei righe vuote prima del testo successivo.


2. ff. 115-118 (= BHL 6526 / 6527)
tit. De sancto Antoni heremite
inc. Quodam tempore quidam duo philosophi audientes famam beati Antonii - expl. nisi pro te ipso sollicitus fueris et poposceris a Deo
tit. finale Explicit de Antonio


3. ff. 118-120v (= BHL 6525)
tit. De Arsenio
inc. Abbas Arsenius cum adhuc secularis in palatio moraretur - expl. quia erat vir bonus et plenus fide et Spiritu Sancto
tit. finale Explicit de Arsenio


4. ff. 120v-123 (= BHL 6527 / 6529)
tit. De abbate Pastore
inc. Cum abbas Pastor esset in congregatione audiens de abbate Nestore - expl. curavit eum ac reddidit patri sanum
tit. finale Explicit de abbate Pastore


5. f. 123r-v (= BHL 6525)
tit. De abbate Besarione
inc. Abbas Bessarion dum ambularet cum discipulo suo per heremum - expl. et sanus effectus est ex illa hora
tit. finale Explicit de Besarione


6. ff. 123v-137 (= BHL 6525 / 6529)
tit. De abbate Pemen
inc. Interrogavit quidam frater abbatem Pemenem dicens - expl. adhesit ei spiritus malignus et suffocavit eum
note Sono accorpati sotto un'unico titolo gli episodi che nel ms. Fies. 34 si ripartiscono tra Pemen, i sette eremiti e l'abate della Misericordia.


7. ff. 137-236
tit. Admonitiones sancte Sincletice
inc. Dixit sancta Sincletice sicut magno et forti medicamine egritudo - expl. at ille cognovit quia iusta sunt iudicia Dei
note Non compare in questo caso una distinzione tra un primo e un secondo libro, come nel ms. Pl. 10 sin. 9.

IX. ff. 236-243v - Vita sancti Macarii dicti Romani [auctoribus pseudo Theophilo, Sergio et Hygino] (= BHL 5104)
Vita et conversatio sancti Macharii Romani
prol.
prol. inc. Gloria et magnificentia Deo soli benignissimo - expl. quam de falsitatis crimine reos puniri
inc. Igitur nos pretitulati fratres Theophilus, Sergius et Chinus - expl. qui tribus in personis ac sua deitate dominatur et ubique regnat Deus benedictus et laudabilis nunc et semper per inmensa saecula saeculorum
Macarius dictus Romanus, qui inventus est iuxta Paradisum

X. ff. 243v-253v - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL 5417)
Sancte Marie Aegyptiace [m. rec.]
prol.
prol. inc. Secretum regis occultare bonum est - expl. tempus ergo sacram illius initiare narrationem
inc. Fuit quidam senex in Palestine monasteriis vir vita et verbo decoratus - expl. et sic plenus dierum et repletus desideriis voluntate de hoc migravit seculo
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita
note La titolatura, omessa o meglio dislocata all'inizio del testo seguente, è reintegrata a margine da una mano più recente.

XI. ff. 253v-259 - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL 2723)
Vita sancte Marie Aegyptiace
inc. Fuit vir quidam in Allexandria nomine Pafnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebratur in eodem monasterio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium et Spiritum Sanctum
tit. finale Explicit vita sancte Eufrosine virginis
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita

XII. ff. 259-260 - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL 8015)
Sancte Thaysis [m. rec.]
inc. Satis humane eterni regis aditus penitentibus patet - expl. et pausavit in pace Domini protegente pietate
tit. finale Explicit de sancta Taysi
Thais in Aegypto paenitens: Vita
note Di nuovo, è una mano più recente a dotare il testo di un titolo.

XIII. ff. 260-262 - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
Sancte Marine [m. rec.]
inc. Erat quidam secularis habens unicam filiam parvulam - expl. orationibus sancte virginis Marine multa mirabilia Dominus operatur, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita
note Interviene di nuovo la mano più recente per il titolo. Del f. 262 è occupata solo la prima riga: rimangono vuoti tutto il resto e un successivo foglio non numerato, a conclusione del fascicolo.

XIV. ff. 263-402 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604, Dialogorum libri IV (= BHL 6542)
Capitula primi libri dyalogorum sancti Gregorii pape urbis Rome
segni d'uso Il foglio iniziale reca nel margine inferiore il rimando: De sancto Fortunato Tudertino episcopo CCLXXXIIII°, che fa riferimento alla foliazione romana (precisamente il capitolo su Fortunato ha inizio sul verso del foglio precedente); tale nota è forse proprio della stessa mano responsabile della numerazione dei fogli.
prol., tabula
prol. inc. Quadam die nimiis quorumdam secularium tumultibus depressus - expl. Seniorum valde venerabilium didici relatione quod narro
inc. Venantii quondam patricii in Samnii partibus villa fuit - expl. salutari hostia post mortem non indigebimus, si ante mortem Deo hostia ipsi fuerimus
Benedictus Casinensis abbas m. 543, Bonifatius Ferentinus episcopus saec. VI, Constantius Anconae conf., Constantius Aquinensis episcopus saec. VI, Datius Mediolanensis ep., Eleutherius Spoletanus abbas m. 560, Equitius in ltalia abbas n. 480/490, m. ante 571, Eutychius et Florentius apud Nursiam monachi m. ca. 550 e 547, Fortunatus Tudertinus episcopus, Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588, Galla Romae vidua monialis, Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr, Hermenegildus rex, in Hispania martyr, Honoratus Fundanus abb., Isaac Spoletanus abb., Marcellinus Anconitanus ep., Martinus in Montemarsico eremita m. ca. 580, Mennas in Samnio erem., Nonnosus in Monte Soractis conf.
note Il verso del foglio finale rimane vuoto, e così i due fogli seguenti non numerati. Cfr. anche, per i singoli santi, BHL 1102, 1394, 1933, 1934, 2101, 2454, 2577, 2791, 3088, 3173, 3234, 3822, 3850, 3980, 4475, 5224, 5601, 5925, 6247.

U.C. II; sec. XIII ultimo quarto
XV. ff. 403-477v - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274, Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107-3109)
Legenda beati Francisci confessoris
suddivisione lectiones Il capitolo finale della vita, sulla canonizzazione e traslazione, è suddiviso ab origine in nove lectiones.
segni d'uso Sono apposte numerose maniculae lungo la narrazione.
prol., tabula
prol. inc. Apparuit gratia salvatoris nostri Dei diebus istis novissimis - expl. XV distincta capitulis describuntur inferius annotatis
vita inc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine cuius memoria in benedictione est - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum
miracula inc. Ad omnipotentis Dei honorem et gloriam beati patris Francisci - expl. quo nos introducat verus populi ductor et salvator Iesus Christus crucifixus per merita servi sui Francisci, ad laudem et gloriam unius Dei et trini qui vivit et regnat in saecula saeculorum
tit. finale Expliciunt miracula post transitum beati Francisci ostensa
Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226: Vita + miracula
note Si apre con questo testo una seconda unità, di impianto decorativo e impaginazione simile ma distinguibile per rigatura, aspetto delle rubriche, realizzazione delle filigrane sulle iniziali. La sezione sui miracoli ha inizio al f. 459v. Tutti i titoli dei capitoli sono rubricati.

XVI. ff. 477v-483 - Clarae Assisiensis Legenda minor (= BHL 1817)
suddivisione lectiones La prima parte del testo è suddivisa a margine in nove lectiones di diversa mano, che non collimano con i capoversi interni.
inc. Venerabilis Christi sponse Deoque dicate virginis Clare natalitium diem - expl. post te trahas ad gaudium et gloriam sempiternam, quo nos perducat rex noster et dux Christus Iesus crucifixus cui cum Patre et Spiritu Sancto est omnis honor et gloria per infinita saecula saeculorum
Clara Assisiensis virgo et abbatissa OFM n. 1193/1194, m. 11-8-1253: Vita
note La parte rimanente del foglio finale è occupata da un indice degli argomenti della vita di Francesco; un altro, più analitico, è stilato invece sul verso. Il riferimento è alla foliazione romana, e potrebbe di nuovo trattarsi della stessa mano che la appose.

bibliografia Bandini, Catalogus, IV, 569-70; Batlle (ed.), Die 'Adhortationes sanctorum patrum', 99; Wellhausen (ed.), Die lateinische Übersetzung der Historia Lausiaca, 325-31



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 34 sin. 1

Vitae Patrum
sec. XIV; prov. Firenze, S. Croce, convento OFM; Accursio Bonfanti frate; Accursio Bonfanti frate
Il foglio di guardia antico reca sul verso le note di possesso del committente e del convento (probabilmente sede di questo): Iste liber est ad usum fratris Acursii Bonfanti quem scribi fecit, quindi Iste liber est conventus sancte Crucis de Florentia ordinis Minorum. Il codice appare gemello del Pl. 10 sin. 9.

I. ff. 1-3 - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Pauli, con prefazione dei Verba seniorum (= BHL 6525 [praef.] - 6596)
segni d'uso Il codice è corredato nei margini da note sul contenuto di mano diversa da quella del copista, dall'inizio fino agli apoftegmi compresi.
prol.
praef. inc. Vere mundum quis dubitet meritis stare sanctorum - expl. ut legentibus posteris conferrent veritatis doctrinam et exempla salutis
prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habetur
inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum gemmis suis
Paulus Thebaeus primus erem.: Vita
note Il prologo non è distinto dal testo. In apertura della raccolta si trovano la prefazione dei Verba seniorum e un indice delle vite da Paolo ad Apollonio (esattamente come nel codice gemello Pl. 10 sin 9). In tutto questo manoscritto non sono realizzate le rubriche, per le quali era stato previsto lo spazio.

II. ff. 3-18 - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL S 609 b)
prol., epilogo , ep.ded.
ep. ded. inc. Presbiter Evagrius Innocentio karissimo filio in Domino salutem. Ex alia in aliam linguam - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam
prol. inc. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro
inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus natus Egypto - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. Igitur beatus Antonius XVI kal. februarias recessit a seculo et vivet semper cum Domino in saecula saeculorum
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
note L'epistola e il prologo si susseguono come un unico testo e l'epilogo è indistinto.

III. ff. 18-24 - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
prol.
prol. inc. Scripturus vitam beati Hylarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scilleos canes obturata aure transibo
inc. Hylarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat
Hilarion in Palaestina abb.: Vita

IV. ff. 24v-26 - Hieronymus Stridonius, Vita Malchi (= BHL 5190)
prol.
prol. inc. Qui navali prelio dimicaturi sunt ante in portum et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus
inc. Maronias triginta ferme milibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non posse superari
Malchus captivus mon.: Vita

V. ff. 26-27v - Vita sancti Frontonii in Aegypto ab. (= BHL 3191)
prol.
prol. inc. Ad edificationem itaque vestram et meum solatium - expl. ut salvi sitis
inc. Erat quidam senex monachus a prima etate devotus nomine Frontonius - expl. sua sanctificatione consumat
Frontonius seu Fronto in Aegypto abbas saec. II: Vita

VI. ff. 27v-48v - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco (= BHL 6524)
prol., epilogo
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes salvos fieri - expl. et perfecte patientie palmam requirat
epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti sparsim vidimus sanctos Dei - expl. qui nos de tantis periculis liberavit et ostendit nobis tanta mirabilia. Ipsi gloria et honor in perpetua saecula
struttura La raccolta è trascritta con uno spostamento dei capp. 2-6 in ultima sede, dopo l'epilogo stesso; non vi è alcuna indicazione del passaggio agli estratti da Palladio, che seguono come si trattasse di un'unica silloge.


1. ff. 27v-32v, cap. 1 (Giovanni) (= BHL 4329)
inc. Primum igitur tamquam vere fundamentum - expl. atque ita perrexit ad Dominum
Iohannes in Aegypto erem.: Vita


2. ff. 32v-36, cap. 7 (Apollonio) (= BHL 646)
inc. Vidimus et alium sanctum virum nomine Apollonium apud Thebaidam - expl. et videatis que bona sunt in Ierusalem omnibus diebus vite vestre
Apollonius seu Apollo abb. in Thebaide: Vita


3. f. 36r-v, cap. 8 (Ammone)
inc. Que audivimus de Ammone quodam sancto viro - expl. sine ipso appropinquare ei audebantVita


4. ff. 36v-38v, cap. 9 (Copres)
inc. Erat quidam presbiter in ipsa heremo habens monasterium Copres nomine - expl. et pro salute hominis et pro beneficiis divinisVita


5. f. 38v, cap. 10 (Siro)
inc. Addebat adhuc etiam hec: Abbas, inquit, Syrus - expl. anima eius abscedens Dominum collaudabatVita


6. ff. 38v-39v, cap. 11 (Eleno) (= BHL 3796)
inc. Fuit et alius vir sanctus Elenus nomine - expl. quorum fides per nos consignata est Deo
Helenus mon. in Aegypto: Vita


7. f. 39v, cap. 12 (Elia)
inc. Vidimus et alium senem venerabilem Helyam nomine - expl. nam in iuventute septimanas frequenter ieiunasse perhibetur
note A questo capitolo si aggrega di seguito il 13 come fossero tutt'uno.


8. ff. 39v-40, cap. 13 (Pitirione)
inc. Interea redeuntes ex Thebaida vidimus montem - expl. neque etate neque consuetudine permittente


9. f. 40, cap. 14 (Eulogio)
inc. Vidimus et alium sanctum Eulogium nomine - expl. digni habeamini communione ChristiVita


10. f. 40r-v, cap. 15 (Apelle)
inc. Vidimus et alium presbyterum in vicina regione Apellen - expl. nonnullis fortasse audientibus vix credibileVita


11. ff. 40v-42, cap. 16 (Panufzio) (= BHL 6450)
inc. Vidimus et monasterium sancti Pafnutii hominis Dei - expl. hymnum canentibus et collaudantibus onmipotentem Dominum
Paphnutius Heraclensis in Thebaide abb.: Vita


12. f. 42, cap. 17 (monastero di Isidoro)
inc. Isidori nominatissimum monasterium vidimus - expl. ad hoc ipsum recumbens spiritum letus emittitVita


13. f. 42, cap. 18 (Serapione)
inc. Sed et in regione Arsenoite Serapionem quendam presbiterum vidimus - expl. in quibus frumenta tunc congregata sunt ut putant


14. f. 42r-v, cap. 19 (Apollonio) (= BHL 6804)
inc. Tradebant ergo seniores horum fuisse quendam persecutionis tempore monachum nomine Apollonium - expl. et vota nostra orationesque complere
Philemon, Apollonius et soc. Antinoi in Aegypto mart.: Vita


15. ff. 42v-43, cap. 20 (Dioscoro)
inc. Vidimus et alium venerabilem patrem apud Thebaidam Dioscorum nomine - expl. cui anime et spiritus sanitas expectanda est


16. f. 43, cap. 21 (la Nitria)
inc. Vidimus autem et Nitriam famosissimum - expl. credas in divina esse sapientia
note Al capitolo si congiungono in un continuum i seguenti fino al 29 incluso.


17. f. 43r-v, cap. 22 (località di Cellia)
inc. Post hunc vero alius est loco in deserto interiore - expl. unusquisque cellulam offert suam


18. f. 43v, cap. 23 (Ammonio)
inc. Vidimus quendam apud eos venerabilem patrem Ammonium nomine - expl. ut nihil prorsus deesse perciperet


19. f. 43v, cap. 24 (Didimo)
inc. Vidimus inter eos quendam ex senioribus virum bonum - expl. ut nihil ab eis omnino pateretur


20. f. 43v, cap. 25 (Cronio)
inc. Vidimus apud eos et alium summe antiquitatis patrem - expl. humilitatis gratia renitebat


21. f. 43v, cap. 26 (Origene)
inc. Alius adhuc superstes erat discipulorum Antonii Origenes nomine - expl. que ab eo narrabantur videntur posteris


22. ff. 43v-44, cap. 27 (Evagrio)
inc. Vidimus et ibi sapientissimum virum - expl. in meditatione divinarum rerum et verborum positi capiebant


23. f. 44r-v, cap. 28 (Macario Egizio) (= BHL 5093)
inc. Narrabant autem nobis quidam ex patribus - expl. sed ex his paucis etiam cetera eius opera noscuntur
Macarius Aegyptius in Scete abb.


24. ff. 44v-45v, cap. 29 (Macario Alessandrino) (= BHL 5096)
inc. Alius vero sanctus Macharius magnificas etiam ipse virtutes consummavit - expl. in XI libro Ecclesiastice Historie inserta, qui requirit inveniet ad salutem audientium et profectum monachorum
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita


25. ff. 45v-46, cap. 30 (Ammone)
inc. Initium sane habitationis monasteriorum que sunt in Nitria - expl. animi eius virtutes habuisse memoratur


26. f. 46r-v, cap. 31 (Paolo) (= BHL 6594)
inc. Fuit quidam inter discipulos sancti Antonii Paulus nomine - expl. et statim curatus est rabidus
Paulus Novus Constantinopoli mart.: Vita


27. ff. 46v-47, cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
inc. Michi autem non videtur dignum etiam eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur
Piamon mon. in Aegypto: Vita


28. f. 47 + epil. f. 47r-v, cap. 33 (Giovanni)
inc. Erat in ipsis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata est
note Al capitolo si lega indistintamente l'epilogo dell'opera (riportato sopra). Quindi seguono i capitoli dal 2 al 6 prima omessi.


29. ff. 47v-48, cap. 2 (Or)
inc. Vidimus et alium apud Thebaidam venerabilem virum Or nomine - expl. in hymnis et laudibus Dei pervigiles viderentur


30. f. 48, cap. 3 (Ammone)
inc. Vidimus et in Thebaide etiam alium virum nomine Ammonem - expl. que in oculis habentur et in manibus


31. f. 48, cap. 4 (Beno)
inc. Vidimus et alium senem mansuetudine omnes homines precellentem - expl. crocodylum ab eo alio tempore fugatum perhibebant


32. f. 48r-v, cap. 6 (Teone)
inc. Vidimus et alium non longe ab urbe ad eam partem - expl. circa eius cellulam plurima deprehendebantur
note Anticipato rispetto all'ordine interno di quest'ultima sezione.


33. f. 48v, cap. 5 (Ossirinco)
inc. Venimus autem et ad civitatem quamdam Thebaidis nomine Oxirincho - expl. alios in signis et virtutibus ministrantes

VII. ff. 49-54v - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, estratti (= BHL 6532 e 6534)
note Identica successione di estratti già riscontrata nel Pl. 10 sin. 9: capp. 18, 19 e 25 dalla versione I dell'opera; paragrafo su Martino/Marziano interpolato dalle Commonitiones; capp. IX e X dalla versione II. Non sono evidenziati stacchi rispetto all'Historia monachorum né a quanto segue.


1. ff. 49-51v, cap. 18 (Macario Alessandrino) (= BHL 5097)
inc. Illum autem Macarium qui Alexandrie presbyter sufluit - expl. ex factis sancti Macarii vel dictis significavi
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita


2. ff. 51v-52v, cap. 19 (Mosè) (= BHL 6021)
inc. Moyses quidam genere Ethiops colore corporis niger - expl. septuaginta discipulos moriens dereliquid
Moyses Aethiops in Lybia erem.: Vita


3. ff. 52v-53, cap. 25 (Valente)
inc. Valens nomine iterum quidam fuit Palestinus quidem genere - expl. vidi iustum in sua perire iustitia et hoc utique vanitas est


4. f. 53 - Commonitiones sanctorum Patrum, V 4 (Marziano)
inc. Sed et de famulo Dei Martino referimus - expl. ut ulterius nunquam veniret ad eum


5. f. 53r-v, cap. IX (Macario Egizio) (= BHL S 5095 c)
prol. inc. De magnis et precipuis sanctis ac beatis viris Macariis multa incredibilia piget me dicere - expl. et ita curatum reddidit matri sue
Macarius Aegyptius in Scete abb.: Vita
note Il prologo e l'inizio della narrazione sono qui rielaborati in modo da confondersi.


6. ff. 53v-54v, cap. X (Macario Alessandrino) (= BHL 5099)
inc. Alium Macarium contemplatus sum Alexandrinum presbyterum - expl. et multa eius grata et mirifica significavit ibi
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita
note Il testo segue il precedente andando semplicemente a capo come un capoverso tra gli altri. Sono omessi al suo interno la sezione da Quodam tempore... a sanus redditus est (= PL 74,361C-364A) e l'intero paragrafo su Pafnuzio (ibid., coll. 364D-365A).

VIII. ff. 54v-120 - Apophthegmata Patrum, estratti
note Si raccolgono sotto questa voce estratti misti dai Verba seniorum nelle varie versioni (il primo dei quali presentato come nuovo capoverso senza uno specifico stacco dopo l'estratto precedente dall'Historia Lausiaca); per le identificazioni dei singoli segmenti, si veda il ms. Pl. 10 sin. 9, item VIII.


1. ff. 54v-57v, episodi relativi a Macario Egizio
inc. Venit aliquando abbas Macharius ille Egyptius de Sciti - expl. senex caput illius sepelivit ipsum


2. ff. 57v-59, estratti su Antonio
inc. Quodam tempore quidam duo philosophi audientes famam beati Antonii - expl. nisi pro te ipso sollicitus fueris et poposceris a Deo


3. ff. 59-60v, estratti su Arsenio
inc. Abbas Arsenius cum adhuc secularis in palatio moraretur - expl. quia erat vir bonus et plenus fide et Spiritu Sancto


4. ff. 60v-61v, estratti su Pastore
inc. Cum abbas Pastor esset in congregatione audiens de abbate Nestore - expl. curavit eum ac reddidit patri sanum


5. ff. 61v-62, estratti su Bessarione
inc. Abbas Bessarion cum ambularet cum discipulo suo per eremum - expl. et sanus effectus est ex illa hora


6. ff. 62-68v, estratti su Pemen, i sette eremiti e l'abate della Misericordia
inc. Interrogavit quidam frater abbatem Pemenen dicens - expl. adhesit ei spiritus malignus et suffocavit eum


7. ff. 69-120, detti di Sincletica
inc. Dixit sancta Syncletica sicut magno et forti medicamine egritudo - expl. at ille cognovit quia iusta sunt iudicia Dei

IX. ff. 120-124v - Vita sancti Macarii dicti Romani [auctoribus pseudo Theophilo, Sergio et Hygino] (= BHL 5104)
prol.
prol. inc. Gloria et magnificentia Deo soli benignissimo - expl. quam de falsitatis crimine reos puniri
inc. Igitur nos pretitulati fratres Theophilus, Sergius et Chinus - expl. qui trinus in personis ac sua deitate dominatur et ubique regnat Deus benedictus et laudabilis nunc et semper per inmensa saecula saeculorum
Macarius dictus Romanus, qui inventus est iuxta Paradisum

X. ff. 124v-130v - Ephraem Syrus pseudo, Vita Abraham (= BHL 12)
prol.
prol. inc. Fratres mei, cupio vobis enarrare conversationem bonam - expl. ut habitatorem Deum in mentis sue haberet hospitio
inc. Hic itaque beatus habebat parentes valde locupletes - expl. cum omnibus qui placuerunt ante te, quoniam te decet gloria et adoratio Patrem et Filium et Spiritum Sanctum in saecula saeculorum
Abraham et Maria in Hellesponto: Vita

XI. ff. 130v-141v - Ursus sacerdos saec. X, Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
prol.
prol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, maiestas similis per omnia saecula saeculorum
inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo dignis parentibus - expl. quos per cooperationem Sancti Spiritus scripserat libros, ad gloriam et laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita

XII. ff. 141v-159 - Leontius Neapolitanus episcopus saec. VII, Vita Iohannis Eleemosinarii (= BHL 4388-4389)
epilogo
praef. inc. Cogitante ac diu tacite solliciterque mecum considerante - expl. totius atque orbis papa beate vale
prol. inc. Intentio quidem una est nostra quoque et eorum qui ante nos fuerunt - expl. et quod iste sanctus Iohannes omnino non iuraverit
inc. Cum pervenissem Alexandriam ego indignus - expl. que omnes nos impetremus per gratiam et misericordiam Domini nostri Iesu Christi cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria honor et imperium nunc et semper in saecula saeculorum
epil. inc. Expliciunt acta sancti Iohannis Heleymonis; que quidem pretermissa sunt a Iohanne atque Sophronio - expl. ad multorum edificationem nunc parvulum librum scribere precepit
Iohannes Eleemosynarius, Alexandrinus ep.
note Il prologo presenta un explicit alternativo a quello abituale, ma condiviso, oltre che dal gemello Pl. 10 sin. 9, dal ms. Conv. Soppr. 238.

XIII. ff. 159v-160, XVIII 35 (= BHL 6529)
Verba seniorum
inc. Narravit quidam senex quod erat quedam provecta etate - expl. ut possimus beati fieri, ipso adiuvante qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
note Estratto dalla versione attribuita a Giovanni subdiacono.

XIV. ff. 160-163 - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL 2723)
inc. Fuit vir quidam in Alexandria nomine Pafnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebratur in eodem monasterio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium et Spiritum Sanctum cui est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Eufrosine virginis
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita
note In questo e in alcuni dei testi successivi compare una titolatura finale, sempre di mano del copista stesso.

XV. ff. 163v-167 - Vita sanctae Odiliae Hohenburgensis abb. (= BHL 6271)
inc. Temporibus igitur Childerici imperatoris cum quidam dux illustris nomine Adalricus - expl. vitam melius mutavit idibus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est cum Patre et Sancto Spiritu laus, honor et potestas per omnia saecula saeculorum
Odilia Hohenburgensis in Alsatia abbatissa: Vita

XVI. ff. 167-173v - Vita sanctae Euphrasiae in Thebaide v. (= BHL 2718)
inc. In diebus Theodosii imperatoris piissimi fuit vir quidam in regia civitate senator - expl. ut et gaudium per magnum regem fruamur salvatorem Dominum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Eufraxie
Euphrasia seu Eupraxia in Thebaide virgo v. post 410: Vita

XVII. ff. 173v-176v - Vita sanctae Pelagiae Hierosolymis paenitentis [interprete Eustochio] (= BHL 6607)
prol.
prol. inc. Magnas semper Domino gratias referre debemus - expl. quia relatio nostra compunctione saluberrima plena est
inc. Venerabilis Antiocene civitatis episcopus pro quadam causa evocavit ad se - expl. cum qua nos omnipotens Deus faciat invenire misericordiam in illa die, quoniam ipsi est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit conversatio sancte Pelagie
Pelagia (al. Margareta, dicta Pelagius) Hierosolymis paenitens: Vita
note Versione B dell'opera seconda la classificazione dell'edizione citata in bibliografia. Il prologo non è distinto dal testo.

XVIII. ff. 176v-177 - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL 8014-8015)
prol.
prol. inc. Domino karissimo mihi fratri Pastori abbati Dionisius - expl. sed ut convertatur et vivat. Ora pro me venerabilis frater
inc. Salutis humane eterni regis aditus penitentibus patet - expl. et pausavit in pace Domini protegente pietate
tit. finale Explicit de sancta Taysi
Thais in Aegypto paenitens: Vita

XIX. ff. 177-182v - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL 5417)
prol.
prol. inc. Secretum regis occultare bonum est - expl. tempus ergo sacram iliius initiare narrationem
inc. Fuit quidam senex in Palestine monasteriis vir vita et verbo decoratus - expl. et sic plenus dierum et repletus desideriis voluntate de hoc migravit seculo
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita

XX. ff. 182v-185v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
inc. Erat quidam secularis habens unicam filiam parvulam - expl. orationibus sancte virginis Marine multa mirabilia Dominus operatur, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita

bibliografia Les vies latines de sainte Pélagie, 18; Bandini, Catalogus, IV, 299-300; Batlle (ed.), Die 'Adhortationes sanctorum patrum', 109; Wellhausen (ed.), Die lateinische Übersetzung der Historia Lausiaca, 325-31

Trovati 9 records. Pagina 1 di 11

MIRABILE



Impostazioni Privacy



Questo sito Web utilizza i cookie per consentirci di offrire la migliore esperienza utente possibile. Le informazioni sui cookie sono memorizzate nel tuo browser ed eseguono funzioni di riconoscimento quando ritorni sul nostro sito web e aiuta il nostro team a capire quali sezioni del sito web trovi più interessanti e utili. E' possibile regolare tutte le impostazioni dei cookie navigando le schede sul lato sinistro. Per maggiori informazioni consulta la nostra Pagina Privacy visualizzare i nuovi termini.

Cookie strettamente necessari



I Cookie strettamente necessari devono essere abilitati in ogni momento in modo che possiamo salvare le tue preferenze per le impostazioni dei cookie.

Disabilitato

I cookie tecnici devono essere sempre abilitati per poter usufruire dei servizi di base sel sito web.

Cookie policy



Maggiori informazioni sulla nostra Cookie Policy