Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 230
Miscellanea agiografica composita, cui sono inoltre aggregati segmenti di omiliari a loro volta contenenti materiali agiografici
prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB Manoscritto composto da sei unità codicologiche, precocemente assemblate; in particolare, grazie alla numerazione romana ancora visibile, è possibile evincere che un tempo si susseguivano le attuali U.C. IV, V, II e III, che forse condividevano la medesima origine (vi sono infatti somiglianze anche nella decorazione fra la IV e la II). La prima riporta nell'ultima colonna (f. 118v) l'ex libris : Iste liber est monasteriii sancti Fidelis de Pupio ; al f. 1 si trova invece la segnatura di Vallombrosa.
U.C. I, ff. 1-118 ; sec. XII ex.; prov. Poppi (Arezzo), San Fedele, abbazia CVUOSB I. f. 1 - Vita sancti Barbatiani Ravennae presb. , estratto (cfr. BHL 972)
prol.prol. inc. Iustum quidem arbitror miraculorum narrationem adgressus - expl. que subsequendi dicenda sunt inc. Quam ob rem cum Zosimus papa urbis Rome - expl. ibidem quotidie operantur Barbatianus Ravennae presbyter saec. V : Vitanote Il testo, che ha inizio anepigrafo forse per la perdita di quanto precedeva, si interrompe dopo il primo paragrafo (= PL 106,770A, dove è pubblicato come appendice al Liber pontificalis di Agnello di Ravenna).
II. ff. 1v-10v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
Vita sancti Martini Severi Sulpicisuddivisione lectiones Sono visibili almeno undici lezioni segnate a margine. prol., ep.ded.
, tabula ep. ded. inc. Desiderio fratri carissimo salutem - expl. loquatur materiam, non loquatur auctorem prol. inc. Plerique mortali studio et glorie seculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vita
III. ff. 10v-11v - Sulpicius Severus , Epistola I ad Eusebium (= BHL 5611)
Epistola Severi ad Eusebium presbyteruminc. Hesterna die cum ad me plerique monachi venissent - expl. temptatum quidem illo Martinum periculo sed probatum tit. finale Explicatur epistola SeveriMartinus Turonensis episcopus : Epistolanote Il testo viene ripartito in due epistole.
IV. ff. 12-13 - Sulpicius Severus , Epistola II ad Aurelium (= BHL 5612)
Alia eiusdem ad Aurelium diaconeminc. Posteaquam a me mane digressus es - expl. prestaret charta solacium tit. finale Explicita est epistola Severi ad Aurelium diaconemMartinus Turonensis episcopus : Epistola
V. ff. 13-14v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL 5613)
Epistola Severi Sulpici ad sororem suam Basulam qualiter sanctus Martinus de hoc mundo discesserit - Sermo de transitu beati Martini episcopi prol.prol. inc. Sulpicius Severus Bassule parenti venerabili salutem - expl. ego tibi statui nichil scribere ne ubique me publices inc. Martinus [s.s. igitur] gloriosum obitum suum longe ante prescivit - expl. me hec scribentem respicit, te legentem Martinus Turonensis episcopus : Epistola
VI. ff. 14v-15 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b - BHL 5620)
Epistola Severi de transitu sancti Martinipars I inc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. ad urbem Turonis sunt regressi pars II inc. Quod si quis requirit cur post transitum Gratiani episcopi - expl. a passione Domini usque ad transitum sancti Martini anni CCCCXII computantur Martinus Turonensis episcopus : Transitusnote Le due parti sono copiate di seguito senza distinzione.
U.C. I, ff. 1-118 ; sec. XII ex.; prov. Poppi (Arezzo), San Fedele, abbazia CVUOSB VII. ff. 15-16v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622-5623)
Epistola de transitu sancti Martiniitem II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus historiam explicare item IV inc. Opere pretium est etiam illud inserere lectioni - expl. aut factum certe cognovimus silere nequivimus, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miraculanote Ciascuna delle parti reca la stessa titolatura, come se si trattasse di tre epistole.
VIII. ff. 16v-36 - Sulpicius Severus , Dialogi III , fonte per Martino (= BHL 5614-5615-5616)
Dialogus primus Severi Sulpicitabula inc. Cum in unum locum Gallus et ego convenissemus - expl. sed non minore ex nostris fletibus dolore discessum est tit. finale Explicitus est dialogus III de vita sancti MartiniMartinus Turonensis episcopus
IX. ff. 36-118v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3642-3641)
Prologus Diaconi ad Iohannem reverentissimum sancte sedis apostolice pontificem de institutione et vita, doctrina sive miraculis beati Gregorii pontificissegni d'uso Lungo il II e il III libro sono annotati a margine gli argomenti trattati. ep.ded.
, carmen carmen inc. Suscipe Romuleos pastor venerande triumphos - expl. da michi sub pedibus posse latere tuis ep. ded. inc. Beatissimo ac felicissimo domino Iohanni sancte catholice et apostolice Romane ecclesie presuli Iohannes ultimus levitarum - expl. a peccatorum nexibus merear misericorditer liberari per Iesum Christum Dominum nostrum inc. Gregorius genere Romanus arte philosophus Gordiani viri clarissimi et beate Silvie filius - expl. saltem verba que valeo minime denegasse cognoscar Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604
U.C. II, ff. 119-142 ; sec. XII X. ff. 119-142v , mutilo Frammento di omeliariostruttura I testi sono fin dall'origine impaginati come lectiones , ciascuna accompagnata da rubrica, in cicli di dodici.note La sezione reca la numerazione romana da XXV a XLVIII e comprende, oltre alla passione registrata a parte, otto sermoni: due anonimi per Ognissanti, uno attribuito ad Agostino sul Vangelo di Matteo, uno attribuito a Leone per la Cattedra di Pietro, un altro su Matteo attribuito a Beda (ff. 119-134); quindi uno attribuito ad Agostino, due anonimi sulla ricorrenza di Pietro in Vincoli, un altro di Beda su Matteo che resta mutilo (ff. 135v-142v).
U.C. III, ff. 143-150 ; sec. XII ex. XI. ff. 143-146 - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
Vita sancti Zenobi episcopi et confessoris prol.prol. inc. Hortatui vestre dilectionis, amabillimi fratres - expl. Deo favente vitam enarrare aggredior inc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carne origine nobilis - expl. celebratur autem festivitas eius octava kalendas iunii ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Zenobius Florentinus ep. : Vitanote La terza sezione, che ha qui inizio, prosegue la numerazione romana della precedente, da XLVIIII.
U.C. III, ff. 143-150 ; sec. XII ex. XII. ff. 146-148 - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5450)
Vita beate Marie Magdalenesuddivisione lectiones Il testo è suddiviso in dodici lectiones . prol.prol. inc. Cum in suis actibus beatissima Maria Magdalena typum ecclesie teneat - expl. fidelium mentes pio imitationis exemplo instruuntur inc. Cum igitur secundum seculi fastum clarissimis exorta natalibus beatissima Maria Magdalena - expl. anime et corporis prestando salubria, largiente Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per infinita saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vita
XIII. ff. 148-149v - Translatio beatae Mariae Magdalenae paenitentis Vizeliacum (= BHL 5490)
De translatione corporis beate Marie Magdalene prol.prol. inc. Quoniam divine placuit miserationi ut presentia corporis beate Marie Magdalene - expl. a viris religiosis translata sit inc. Anno igitur passionis vel resurrectionis dominice plus minus septingentesimo quadragesimo nono - expl. signorum virtutibus claruit, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Translatio
XIV. ff. 149v-150v - Miracula beatae Mariae Magdalenae paenitentis Vizeliaci facta , mutili (= BHL 5481-5462-5463-5465-5474-5475 - BHL S 5487 b - BHL 5482-5484-5483-5485-5486)
De miraculis sancte Marie Magdalene prol.prol. inc. Miraculorum vero magnitudinem quia plurima sunt - expl. pauca ex illis referamus item IV inc. Apud Arvernensem urbem miles quidam captus - expl. Christi discipule Marie absolvit item V inc. Bituricensis quoque vir - expl. eosdem rogavit item VI inc. Non dispar denique apud castrum Nantonis - expl. se cognoverat liberatum item XIII inc. Navis erat in Ligeris flumine - expl. obtulit item XIV inc. Dignum etiam credimus - expl. et incolumis reddita item B VII inc. Neque hoc pretermittendum puto - expl. consecutus est item B I inc. Quid autem in Aquitania - expl. acclamante predicabatur item B III inc. Illud miraculum etiam - expl. indulgentiam adeptum esse item B II inc. Alio quoque tempore miles quidam - expl. per eam resurrexissent item B IV inc. Quiddam etiam magnum - expl. votum impedivit item B V inc. Sed et illud non preteribo miraculum - expl. ad beate Marie Magdalene limina quam totius valen- Maria Magdalena paenitens : Miraculanote I miracoli si susseguono andando a capo; la perdita del reato del codice originario lascia mutila la raccolta.
U.C. IV, ff. 151-166 ; sec. XII XV. ff. 151-166v , acefalo e mutilo Frammento di omeliariostruttura Ricorre la suddivisione dei testi in cicli di otto lectiones .note La sezione era la prima in una precedente rilegatura: i suoi fogli sono numerati da I a XVI; poiché l'unità seguente ha inizio con il f. XVIII, se ne arguisce che in quella fase il foglio finale ora perduto sussisteva ancora, con il numero XVII. Nel margine superiore del primo foglio era tracciata una titolatura ora in parte eliminata dalla rifilatura: sermonalis maior sanctorum et intemerate Marie virginis (che corrisponde al materiale attuale, dunque fu apposta sul frammento già avulso dal codice originario). Sopravvivono parte di un sermone (f. 151r-v), i quattro scritti agiografici registrati a parte, quindi due sermoni attribuiti ad Agostino rispettivamente per la natività del Battista e per quella della Vergine (ff. 165-166 e 166r-v, mutilo). 1. ff. 151v-163 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
carmen tit. Epistola sancti Geronimi ad Paulacarmen inc. Hic Theotocon veratur sacre sermo Marie - expl. optatam pariter per quam meruere salutem inc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. ut cum Christus virginis filius apparuerit in finem seculi cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note Il testo è preceduto da un carme in sei versi (= Walther n° 8131). Più mani segnano cicli di lectiones , tre o dodici. 2. f. 163r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL 4293)
inc. Narrat Iosephus vinctum Iohannem in castellum Macherontam - expl. de quibus latius in prefato chronicorum libro scriptum repperies Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto (non indicata) 3. ff. 163v-164 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. In decollatione sancti Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo Tiberii cesaris in quo quartus erat Pylati procurationis annus - expl. discipuli eius abeuntes abstulerunt corpus eius posueruntque illud in monumentum et venientem nuntiaverunt Ihesu Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo è diviso in due lectiones . 4. f. 164r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
inc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeos precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnas Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo è suddiviso in due lezioni numerate come terza e quarta, in continuità con il precedente (mentre le altre quattro del ciclo sono comprese nel sermone che segue).
U.C. V, ff. 167-172 ; sec. XI-XII XVI. ff. 167-172v , acefalo e mutilo Frammento di omeliario (commune sanctorum )suddivisione lectiones I testi sono suddivisi in cicli di otto lectiones . note Come notato sopra, la breve unità seguiva la precedente fin dalla prima rilegatura, poiché ne prosegue la numerazione romana da XVIII a XXIII. Sopravvivono parte di un sermone che doveva essere attribuito ad Agostino (f. 167r-v), poiché il seguente è intitolato Augustini eiusdem in natale apostolorum , quindi tre sermoni sul natale dei martiri, uno attribuito a Fulgenzio sul natale dei confessori e uno attribuito a Massimo per la dedicazione della chiesa, mutilo.
U.C. VI, ff. 173-178 ; sec. XIII XVII. ff. 173-178v - Benedictus Petroburgensis abbas m. 1193 , Miracula sancti Thomae Cantuariensis , acefalo e mutilo prol.prol. inc. -tatis defensio. Nam in unitatem non deseruit et abusiones tam novas quam veteres - expl. a meipso dicendi sumat exordium inc. Prima nocte martyrii eius et ecce dilectus noster candidus et rubicundus - expl. cum videret martirem fuso pro ecclesie liberatione sanguine consumatu Thomas Becket, Cantuariensis archiepiscopus : Miraculanote La perdita iniziale interessa solo il principio del prologo; sopravvivono i primi diciotto capitoli del libro I (l'ultimo solo per la prima parte): cfr. l'edizione Robertson, vol. II, da p. 25 ll. 4-5 a p. 51 ll. 7-9.
bibliografia
Castaldi, Iohannes Hymmonides , I , 124-6; Del Furia, Supplementum BML , III , 593-7; Frioli, Vallombrosa , 545 (n. 125) e 553
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 267
Lezionario per l'intero anno di S. Maria degli Angeli in Firenze, con un breve complemento
prov. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam Il manoscritto si compone di un'unità principale, copiata sul posto, e di un quinione più piccolo forse della medesima origine, poiché l'impostazione grafica e il trattamento dei testi (suddivisi in otto lectiones come nel lezionario precedente) appaiono uguali. La prima unità è datata al f. 198, al termine della raccolta base poi integrata con altri testi: Completus est liber iste anno Domini MCCCLXXVI kal. februarii in loco sancte Marie de Angelis de Florentia cuius liber est iste (dunque la trascrizione si colloca tra la fine del 1376 e il gennaio 1377, se lo scriba adotta lo stile dell'incarnazione fiorentino).
U.C. I, ff. 1-228 ; a. 1376-1377; orig. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam I. ff. 1-228v , mutilo Lezionario (30 novembre - 25 novembre)ordinamento Per circulum anni . Dopo la serie dei testi nell'ordine cronologico, sono aggiunti complementi per festività e santi non compresi nella raccolta di base.suddivisione lectiones Ogni testo è predisposto dall'origine in otto lectiones , numerate da rubriche. In aggiunta una scansione in otto lectiones , per lo più sfasate, è apposta a margine da un'altra mano. note Per buona parte i testi, tratti salvo poche eccezioni dalle vitae e passiones tradizionali, si interrompono prima della normale conclusione, per non eccedere la misura delle lectiones cui devono adattarsi. 1. ff. 1-4 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. nichil esse dignum passioni ad remunerationis compensationem eternam Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti. Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 107 ll. 7-8. 2. ff. 4-7v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105)
tit. Vita sancti Nicholai confessorisinc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. commictebat se Deo assidue qui dispensat et ordinat omnia quando et quomodo vult Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 299 ll. 25-26. 3. ff. 7v-11v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL 7452)
tit. Passio sancti Savini episcopi et martyrisinc. Maximiano augusto quintodecimo kalendas maias in circo Maximo - expl. ceci illuminantur, infirmi sanantur, demones effugantur ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi, qui semper fidelibus suis dat palmam victorie cui est imperium honor et regnum in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Savini episcopiSabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 4. ff. 11v-13v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (cfr. BHL 9002)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Ytalie in civitate Verona acta beati Zenonis claruerunt - expl. audiant ergo omnes mirabilia eius inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte oppidi Veronensis - expl. quod tamen fulgit in urbe agnoscitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas per omnia saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre (non indicata)note Il prologo non è distinto dalla narrazione. Nel margine inferiore del primo foglio si rimanda alla fine del codice per le letture per la Concezione di Maria (che fanno parte dei testi aggiunti alla serie principale del lezionario). 5. ff. 13v-16v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam Sicilie provinciam beatissime virginis Agathe fama crebresceret - expl. Passa est autem sancta Lucia in civitate Siracusana sub die ydus decembris prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Lucie virginisLucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 6. ff. 16v-19v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8136)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Dydimus dicitur, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. quousque de isto corpore exeam Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata)note Il testo chiude il fascicolo, ma l'interruzione non pare dovuta alla perdita del seguente: la frase (che corrisponde dell'edizione Mombritius II, p. 608 ll. 52-53) è completa e il testo successivo ha inizio regolarmente al f. 20, oltre a seguire perfettamente nella cronologia. 7. ff. 20-22tit. Otto lectiones per S. Stefano (da un sermone attribuito ad Agostino) 8. ff. 22-24 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Sermo de transitu sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopi catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et cepit infinita turba credentium adherere apostolo Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il testo si chiude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 56 l. 44 ed è preceduto, ai ff. 22-23, da un estratto dall'Apocalisse, che occupa le prime quattro lectiones . 9. ff. 24-26vtit. Otto lectiones per la festa degli Innocenti (dall'Apocalisse e da un sermone attribuito ad Agostino) 10. ff. 26v-29v - Iohannes Sarisberiensis n. 1110/1120, m. 1182 ca. , Vita sancti Thomae Becket (= BHL 8180)
tit. Vita et passio sancti Thome archiepiscopi et martyrisinc. Igitur sanctissimus Thomas Londoniensis urbis indigena - expl. ab Alexandro Romano pontifice meruit relaxari Thomas Becket, Cantuariensis archiepiscopus : Passiodata liturgica 29 dicembre (non indicata)note Il testo si conclude con la fine del par. 15 (cfr. l'edizione di Robertson, vol. II p. 312). 11. ff. 29v-33 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL 7726)
tit. Vita sancti Silvestri pape et confessorisinc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. et simul cum eo alacres se prepararent Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 511 l. 56. 12. ff. 33-34vtit. Otto lectiones per l'ottava di S. Stefano (da un sermone attribuito ad Agostino) 13. ff. 35-36v - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (cfr. BHL S 4323 d)
inc. Isdem vero Iohannes apostolus et evangelista a Domino Christo electus atque dilectus - expl. quasi flatu quiescente deorsum ad superiora pulvis ebulliat Iohannes apostolus sec. I note Le prime sette lezioni sono tratte da un sermone attribuito a Grolamo, mentre il testo (con qualche variante rispetto alla voce indicata) costituisce l'ultima. 14. ff. 36v-39tit. Otto lectiones per la festa degli Innocenti (da due sermoni anonimi e uno attribuito ad Agostino) 15. ff. 39v-42 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
tit. Vita sancti Pauli primi heremiteprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. et immolantes Deo sacramentum laudis noctem transegere vigiliis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Il prologo non è distinto dalla narrazione, che si interrompe con le prime frasi del par. 11 (= PL 23,25C). 16. ff. 42-45 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauri abbatisinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. quem Deo ita proximum iam videbat effectum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Sono trascritti i primi due capitoli dell'opera (fino ad AASS Ian. XV, p. 1042). 17. ff. 45-47v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
tit. Vita sancti Antonii abbatisinc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egipto oriundus fuit - expl. preterita obliviscens et in futuro convalescens Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitadata liturgica 17 gennaio (non indicata)note Il testo si interrompe poco prima della fine del cap. VI (= PL 73,131B). 18. ff. 47v-50v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. qui ad laudem regis ab angelis et archangelis decantantur Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata)note Il testo si arresta entro il par. 13 del cap. IV (= PL 17,1027B). 19. ff. 50v-54 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnetis virginisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. aliquanti tamen lapidum ictibus lesi evaserunt Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note La copia si interrompe in corrispondenza dell'edizione del Mombritius I, p. 43 l. 35. Al termine si rimanda alla parte finale del manoscritto per Vincenzo, per il cui giorno sono adottate qui lezioni non agiografiche; la passio del santo si trova in effetti ai ff. 198v-204, prima tra i complementi al lezionario. 20. ff. 54-56vtit. Otto lectiones per la festività di S. Vincenzo (da due sermoni attribuiti ad Agostino e Leone) 21. ff. 56v-59tit. Otto lectiones per la conversione di S. Paolo (da Atti e da un sermone attribuito ad Agostino)note Al termine si rimanda anche a un estratto da Gregorio Magno nella parte finale del codice, in effetti presente ai ff. 204-206. 22. ff. 59-62tit. Otto lectiones per la Purificazione di Maria (da due sermoni attribuiti ad Ambrogio e Agostino) 23. ff. 62-65 - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1379)
tit. Passio sancti Blasii episcopi et martyrisinc. Igitur cum preses Agricolaus metropoli Sebastie presideret - expl. secundum religionis institutionem perdocti sunt Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata)note Sezione che comprende i parr. 6-15 dell'edizione negli AASS Feb. I, coll. 349E-351E. 24. ff. 65-67v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agathe virginis et martyrisinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Sicilie sub Decio imperatore - expl. ab hoc terre motu exagitata est Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 39 l. 46. 25. f. 68r-v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , II 33-34 (vita di Scolastica) (= BHL 7515)
tit. Vita sancte Scolastice virginis sororis sanctissimi Benedicti abbatisinc. Eodem tempore quo Benedictus Cassinum venerabiliter regebat cenobium - expl. et ipse cum honore et laudibus celestibus ad syderea regna feliciter pervenit, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo data liturgica 10 febbraio (non indicata) 26. ff. 68v-70v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. . Sermo beati Bertarii abbatis in natale sancte Scolastice virginisinc. Soror namque eius Scolastica omnipotenti Domino ab ipso infantie tempore dicata - expl. fieret etiam inter tenebras doctor herilis Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio (non indicata)note Il testo si interrrompe in corrispondenza di PL 94,485A. 27. ff. 70v-72vtit. Otto lectiones per la Cattedra di S. Pietro (da sue sermoni attribuiti ad Ambrogio) 28. ff. 72v-74v - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5696)
tit. In natale sancti Mathie apostoliinc. Salvator etenim noster Dominus Iesus Christus humani generis adiutor - expl. et confirmatus sicut et gratia omnium linguarum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Il testo si arresta circa alla metà, all'interno del par. 8 (= PL 129,1028D). 29. ff. 74v-76v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius genere Romanus arte philosophus - expl. quatenus eis singulis nulla habere propria liceret Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Il testo si arresta all'interno del par. 15 del libro I (= PL 75,68C) 30. ff. 77-80 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II capp. 1-4 (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sanctissimi Benedicti abbatis conditoris sancte reguleinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. ac si percussus fuisset ex verbere Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note L'explicit dell'estratto corrisponde all'edizione Moricca, p. 88 ll. 1-2. 31. ff. 80-83vtit. Otto lectiones per l'Annunciazione (da due sermoni attribuiti a Giovanni Crisostomo e Leone) 32. ff. 83v-85v - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (= BHL S 3394 f)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. Anno ab incarnatione Domini fere ducentesimo nonagesimo residente in urbe Roma Marcellino summo pontifice - expl. ac per varias culturas demonum claudicando incederes Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata) 33. ff. 85v-87v - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli in toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo, imperante Gaio et Iulio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Marci evangelisteMarcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata) 34. ff. 87v-88v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4093)
tit. Prologus sancti Iacobi apostoli fratris Dominiinc. Iacobo apostolo presidente cathedram ecclesie Ierosolimorum orta est perturbatio - expl. in quo loco colitur sancta eius passio usque in hodiernum diem tit. finale Explicit passio sancti Iacobi apostoliIacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il testo costituisce le prime quattro lectiones del giorno, completate dalla quattro del successivo numerate dalla quinta all'ottava. 35. ff. 88v-89 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6815)
tit. Passio sancti Philippi apostoliinc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensum salvatoris - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt in regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti regnantis in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Philippi apostoliPhilippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 36. ff. 89v-91 - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (= BHL 266)
tit. Passio sanctorum martyrum Allexandri pape et Eventii et Theodoli presbiteroruminc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane ecclesie urbis cathedram Allexander sedit - expl. effugaret demones, mortuos suscitaret Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio (non indicata)note Anche se non letteralmente, l'explicit corrisponde all'edizione Mombritius I, p. 47 ll. 10-11. 37. ff. 91-92 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4321)
tit. In sancto Iohanne ante Portam Latinaminc. Secundam post Neronem cesarem persecutionem Domitianus in Christianos exercuit - expl. ad predictam civitatem cum multo honore translatum est Iohannes apostolus sec. I data liturgica 6 maggio (non indicata) 38. ff. 92-93vtit. Otto lectiones per la festività dell'arcangelo Michele (da un sermone de angelis attribuito a Gregorio) 39. ff. 93v-95v - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
tit. Vita sancti Zenobi episcopiinc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. refloret magno felix Florentia sancto Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggio (non indicata)note Sono trascritti i primi sei paragrafi dell'opera (fino ad AASS Maii VI, col. 59D). 40. ff. 95v-97 - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4608)
tit. Vita sanctorum Iusti et Clementisinc. Igitur beatissimus vir Iustus atque Clemens viri germani fratres - expl. eorum vestigia unanimes imitarentur Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata) 41. ff. 97-98v - Vita sancti Barnabae ap. (= BHL 983)
tit. Passio sancti Barnabe apostoliinc. Iohannes igitur ego qui et Marcus - expl. et a Domino corroboratus est ut continuo nos cum gaudio sequeretur Barnabas apostolus : Vitadata liturgica 11 giugno (non indicata)note La copia comprende il testo fino a p. 134 ll. 39-40 nell'edizione del Mombritius, vol. I. 42. ff. 99-100v - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 , Vita beati Romualdi (= BHL 7324)
tit. Vita sancti Romualdi abbatisinc. Romualdus igitur Ravenne civitatis oriundus - expl. ne in animarum morte corruerent baratrum clausit iniquitatis Romualdus abb., Ord. Camaldulensis fundator : Vitadata liturgica 19 giugno (non indicata)note Sono riportati i primi tre capitoli dell'opera (fino a PL 144,958C, o a p. 20 dell'edizione Tabacco). 43. ff. 100v-102 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
tit. Passio sanctorum martyrum Gervasii et Prothasiiinc. Ambrosius servus Iesu Christi fratribus per omnem Ytaliam in Domino eternam salutem - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Gervasii et ProthasiiGervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno (non indicata) 44. ff. 102-103vtit. Otto lectiones per la natività del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino) 45. ff. 103v-105vtit. Otto lectiones per la festività dei SS. Pietro e Paolo (da un sermone attribuito a Leone) 46. ff. 105v-107tit. Otto lectiones per la festività di S. Paolo (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 47. ff. 107-108vtit. Otto lectiones per l'ottava del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino) 48. ff. 108v-110tit. Otto lectiones per l'ottava dei SS. Pietro e Paolo (da un sermone attribuito ad Ambrogio) 49. ff. 110-112 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL 5305)
tit. Passio sancte Margarithe virginis et martyrisinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriose ascensionis eius in celum - expl. et delere de terra memoriam tuam sed crede ei et vives Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglio (non indicata)note Il testo si interrompe in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 191 ll. 44-45. 50. ff. 112-113vtit. Otto lectiones per la festività di Maria Maddalena (da un sermone attribuito a Gregorio Magno) 51. ff. 113v-115 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Appolenaris episcopi et martyrisinc. In diebus Claudii cesaris venit beatus Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. absconderunt in domum cuiusdam mulieris vidue Christiane adhibentes ei curam Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 118 l. 55. 52. ff. 115v-117 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli fratris beati Iohannis evangelisteinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi, frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. constat nimirum inimicum Dei fieri qui non credit in Deum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 38 l. 49. 53. ff. 117-118vtit. Otto lectiones per la festività di S. Pietro in Vincoli (da Atti e un sermone anonimo) 54. ff. 119-120v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 109 (Domenico) (= BHL 2227)
tit. Vita sancti Dominici confessorisinc. Dominicus ordinis predicatorum dux et pater inclitus - expl. regressus igitur verbum summi pontificis fratribus patefecit Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 4 agosto (non indicata)note Estratto che si conclude con il periodo 60, p. 723 dell'edizione Maggioni. 55. ff. 120v-122v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sanctorum martyrum Sixti pape, Felicissimi et Agapiti diaconoruminc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. at ubi lavit pedes omnium commendavit se beato Iustino Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 650 l. 42. 56. ff. 122v-124v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Ylarianiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. cepit omnis clerus et populus diligere Donatum presbyterum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata)note L'estratto termina in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 417 l. 57. 57. ff. 124v-126 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4753)
tit. Passio sancti Laurentii levite et martyrisinc. In illo tempore postquam beatus Sixtus episcopus perrexit ad Christum venerunt milites - expl. interrogatus te, Domine Iesu Christe, confessus sum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 94 l. 33. 58. ff. 126-127 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. Regressus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. in eodem loco ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Ypoliti martyrisHippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 59. ff. 127-128 - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassiani martyrisinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata preamans - expl. Passus est autem beatissimus Christi martyr Cassianus sub die yduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Cassiani martyrisCassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 60. ff. 128v-130 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. Sermo sancti Ieronimi presbyteri de assumptione gloriosissime virginis Marie genitricis Deiinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. atque deserviret officiosissime cura adoptionis Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note Il testo si interrompe all'interno del cap. III, in corrispondenza di PL 30,129A. 61. ff. 130v-132vtit. Otto lectiones per la domenica infra octavam (da un sermone attribuito a Gerolamo) 62. ff. 132v-135tit. Otto lectiones per l'ottava (da un sermone attribuito a Gerolamo) 63. ff. 135v-137 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 116 (Bernardo) (= BHL 1236)
tit. Vita sancti Bernardi abbatis Clarevallisinc. Bernardus in Burgundia castro Fontanis oppido ex nobilibus - expl. unam tantum putabat esse fenestram Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 : Vitadata liturgica 20 agosto (non indicata)note Estratto che si conclude con il periodo 57 a p. 815 dell'edizione Maggioni. 64. ff. 137-139 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliinc. Indie tres esse ab ystoriographis referuntur - expl. ut artem diaboli ad se venire permicteret Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata)note Il testo si interrompe nella prima parte del par. 11 (= AASS Aug. V, col. 35D). 65. ff. 139-141 - Possidius Calamensis , Vita Augustini (= BHL S 785 a)
tit. Vita sancti Augustini episcopi et doctorisinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africa civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus - expl. ille ablatus est et catholica est intimata sincera religio Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto (non indicata)note Sono trascritti i primi sei capitoli, fino a p. 146 ll. 38-39 dell'edizione Bastiaensen. 66. ff. 141-143tit. Otto lectiones per la decollazione del Battista (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 67. ff. 143-145tit. Otto lectiones per la natività della Vergine (da un sermone attribuito a Bernardo) 68. ff. 145-147vcarmen tit. Otto lectiones per l'ottava (da un sermone attribuito a Bernardo)note Una mano più recente segnala a margine: dicitur in presentatione beate Marie virginis in secundo nocturno . 69. ff. 147v-148v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii pape et martyrisinc. Temporibus Decii Cesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. ubi hodie orationes eorum florent ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Cornelii papeCornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime quattro lectiones del giorno, completate dalle quattro di Cipriano numerate consecutivamente. 70. ff. 149-150 - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (cfr. BHL S 2037)
tit. Passio sancti Cypriani episcopi et martyrisinc. Tusco et Basso consulibus imperantibus Valeriano quater et Galieno ter consulibus - expl. passus est autem beatus Cyprianus martyr die octavodecimo kal. octobris sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note L'incipit presenta una forma mista tra questa voce e le varie registrate nella classe 2038. 71. ff. 150-152v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.tit. Passio sancti Mathei apostoli et evangelisteprol. inc. Quoniam Deo ita cura est de hominibus - expl. maiori morbo maiora genere medicine procuret inc. Erant itaque duo magi Zaroen et Arphaxat apud Ethiopes - expl. obtemperant cum reverentia iussionibus suis Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione del Mombritius II, p. 259 l. 30. 72. ff. 152v-155tit. Otto lectiones per la festività dell'arcangelo Michele (estratto da Isidoro sugli angeli) 73. ff. 155-157v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3870)
tit. Vita sancti Ieronimi presbyteri et doctorisinc. Plerosque nimirum illustrium viros - expl. ipsam vero integritatem adipisci nequaquam valet Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note È trascritta la prima metà della vita, con explicit corrispondente a PL 22,208. 74. ff. 157v-160 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107)
tit. Vita sancti Francisci confessorisinc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine - expl. sicut eum Spiritus Sanctus edocuit et ipse postmodum fratribus revelavit Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitadata liturgica 4 ottobre (non indicata)note La copia si arresta con la fine del cap. II par. 1 (periodo 5, a p. 787 dell'edizione nei Fontes Franciscani ). 75. ff. 160-162v - Petrus Diaconus, Casinensis monachus n. 1107/1110, m. 1159/1164 , Vita et passio sancti Placidi pseudo-Gordianus (= BHL 6859)
tit. Passio sancti Placidi martyris discipuli sanctissimi Benedicti et sotiorum eiusinc. Tempore quo Theodoricus augustus in seniori Roma - expl. de hiis qui Dei sunt sollicite ac diligenter instruxit Placidus sancti Benedicti discipulus cum soc. Messanae mart. : Passiodata liturgica 5 ottobre (non indicata)note La copia si limita al primo capitolo (cfr. per l'explicit AASS Oct. III, col. 119B). 76. ff. 162v-165 - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7188)
tit. Passio sancte Reparate virginisinc. Palestine igitur provincie Decio presidente convenerunt templorum pontifices - expl. suam Domino passionem commendaverunt et valedicentes discesserunt Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobre (non indicata) 77. ff. 165-167v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Homiliae in Hiezechihelem , estratto per la festività di S. Luca 78. ff. 167v-170 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
tit. Vita sancti Ylarionis monaciinc. Hilarion ortus vico Thabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. benedicentes Deo sancti deobsculati sunt manus Hilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata)note La copia termina con il par. 9.8 (p. 90 l. 32 dell'edizione Bastiaensen). 79. ff. 170v-173 - Drugo Sancti Miniatis abbas v. 1008-1024 , Passio sancti Miniatis martyris (= BHL 5967)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. Seviente per universum pene orbem rabie Deciana - expl. cum eo contendere qui condidit mundum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata) 80. ff. 173-175v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7749)
tit. Passio sanctorum apostolorum Symonis et Iudeinc. Symon Chananeus et Iudas zelothes appostoli Domini nostri Iusu Christi - expl. hoc ipsum conflictus vester inveniat an possint adorare deos nostros Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 536 ll. 10-11. 81. ff. 176-180vtit. Otto lectiones per Ognissanti (dal sermone Legimus ) 82. ff. 180v-184 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. a spiritibus immundis et variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et semper in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Theodori martyrisTheodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre (non indicata) 83. ff. 184-187v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita sancti Martini episcopi et confessorisinc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. ut qui sanctis iam ab omnibus habebatur potens etiam et vere apostolus haberetur Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note La copia si arresta alla fine del par. 7.7 (p. 268 dell'edizione Fontaine, p. 24 ll. 35-7 dell'edizione Smit). 84. ff. 187v-189v - Augustinus de Novis m. 1520 , Elucidarium christianarum religionum , vita di Frediano (= BHL S 3177 j)
tit. Vita sancti Fridiani episcopiinc. Beatus igitur Fridianus filius regis Ultolie sive Ybernie primogenitus - expl. et ut competebat eam gubernanti necessariis honorifice providerunt Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembre (non indicata) 85. ff. 189v-192v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginis et martyrisprol. inc. Dominus dicit in evangelio: Venite ad me - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. aut eternis gaudiis iustis afferetur Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Del prologo è riportata solo la citazione evangelica finale con una breve didascalia fittizia, accorpata alla narrazione (cfr. Mombritius I, p. 332 ll. 49-50). 86. ff. 192v-195v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis pape et martyrisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. religiosi etiam multi secuti sunt eum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata)note Il testo si chiude in corrispondenza dellla fine del par. XIX nell'edizione dei Patres Apostolici (p. 7 ll. 14-15); cfr. anche Mombritius I, p. 343 l. 54. 87. ff. 195v-198 - Passio sanctae Catharinae Alexandriae v. mart. [auctore pseudo Athanasio] (= BHL 1659)
tit. Passio sancte Katherine virginis et martyrisinc. Regnante igitur Maxentio cesare Maximiani augusti filio - expl. confusus iratu[[...]] precepitque illos ig[[...]]mari Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Il foglio ha subito l'asportazione di quasi tutta la metà esterna, con la perdita pressoché totale della colonna che concludeva il testo. Sotto è rimasto integro il colophon (riportato nella descrizione iniziale del manoscritto) che data la copia. 88. ff. 198v-204 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8631)
tit. [[...]]entiiinc. [[...]] nostris - expl. consecrati sunt unde sit nomen Domini benedictus in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Vincentii levite et martyrisVincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note La parte iniziale del testo è mutilata dallo strappo sopra descritto: restano visibili soltanto le ultime lettere della titolatura e frammenti dell'incipit . 89. ff. 204-206 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Moralia in Iob , estratto per la festività della Conversione di S. Paolo 90. ff. 206-208tit. Otto lectiones per la festività di S. Bernardo (da un'omelia attribuita a Giovanni Crisostomo) 91. ff. 208-210v - Dedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives (= BHL 5403)
tit. Miraculum qualiter inventum fuerit sertum sancte Marie ad Nivesinc. Tempore quo Liberius papa beati Petri sedem provida gubernatione regebat - expl. cuius quidem beneficia plenis effectibus in ipsa ecclesia exuberant cotidie, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei eiusque genetricis semperque virginis Marie et omnium sanctorum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Dedicatiodata liturgica 5 agosto (non indicata) 92. ff. 210v-211vtit. Otto lectiones per la natività di Maria (da un'omelia anonima)note Il foglio finale resta per buona parte vuoto. 93. ff. 212-215tit. Otto lectiones per l'ottava (da due sermoni attribuiti ad Agostino) 94. ff. 215-218v - Miraculum beatae virginis Mariae tit. In conceptione beatissime virginis Marie miraculum qualiter quidam abbas a periculo maris liberatus de celebrando festo conceptus ipsius per celestem nuntium fuerit edoctusinc. Tempore illo quo divine pietati placuit Anglicorum gentem de malis suis corrigere - expl. statuitque in Remensi cenobio idem festum solemniter celebrari et ipse quo advixit solemniter celebravit Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Miraculadata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo, non identificato, occupa le prime tre lectiones (f. 215r-v) di un ciclo di dodici; segue un sermone attribuito ad Agostino, suddiviso dalla quarta all'ottava (ff. 215v-217), quindi un'omelia attribuita ad Ambrogio per le ultime quattro (ff. 217v-218v). 95. ff. 219-221vtit. Dodici lectiones per la Visitazione (da un sermone attribuito ad Ambrogio e un'omelia attribuita a Beda) 96. ff. 221v-223 - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. tit. Passio sanctorum martyrum Proti et Hyacinthiinc. Igitur Philippo Alexandrine ecclesie presule martyrio gloriosissime coronato cum filia eius Eugenia - expl. passi sunt autem III idus septembris sub Valeriano et Gallieno principibus tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Proti et HyacinthiEugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime quattro lectiones del giorno, completate dalle quattro del successivo numerate dalla quinta all'ottava. Si tratta di una versione non attestata in BHL. La data, come sempre non espressa, è ricavabile dal confronto con le altre occorrenze del testo nelle raccolte qui censite. 97. f. 223r-v - Passio sancti Nemesii Romae mart. tit. Passio sancti Nemesii martyrisinc. Cum a sancto Stephano Romane urbis episcopo signa ac prodigia fierent - expl. iuxta locum ubi decollatus est digno cum honore sepelivit, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Nemesii martyrisNemesius et Lucilla Romae mart. : Passiodata liturgica 31 ottobre (non indicata)note La narrazione non coincide per dettato con il testo edito della passione di papa Stefano, cui appartiene l'episodio. Si indica la data del martirologio di Adone (mentre il Romano ricorda il santo anche al 25 agosto e all'8 dicembre). 98. ff. 224-225v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3236)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto ac Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens que Syriam invaserat victa est - expl. et cetera exibentem sancte karitatis officia Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno (non indicata)note L'explicit corrisponde, con una banale variante, all'edizione Mombritius I, p. 571 l. 20. 99. ff. 225v-228 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 154 (Orsola) (= BHL 8437)
tit. Passio sanctarum undecim milium virginuminc. Undecim milium virginum passio hoc ordine celebrata fuit - expl. recedentibus cunctis et paulo redeuntibus ipsum migrasse ad Dominum invenerunt tit. finale Explicit passio sanctarum undecim milium virginumUrsula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre (non indicata) 100. f. 228r-v - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis , mutila (= BHL 4862)
tit. Vita sancti Leonardi confessorisinc. Beatus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum - expl. servire Deo meo quam in sublimitate positus Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vitadata liturgica 6 novembre (non indicata)note Il testo rimane mutilo a causa della perdita di tre fogli: nella cartulazione risultano infatti mancanti i ff. 229-231, che dovevano concludere quest'unità. Il dettato non coincide pienamente con quello originale, ma sembra piuttosto una parafrasi: per senso l'explicit corrisponde alla fine del par. 3 (p. 397 ll. 15-6 dell'edizione nei MGH Scriptores rerum Merovingicarum III).
U.C. II, ff. 232-241 ; sec. XIV; orig. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam II. ff. 232-241v , mutilo Segmento di lezionariostruttura I testi sono suddivisi dall'origine in otto lectiones .note In principio (ff. 232-233) il copista distribuisce il testo su una sola colonna, passando invece a due dal f. 233v. Sopravvive un quinione di quella che doveva essere una raccolta più ampia, forse realizzata ad hoc come complemento della precedente, poiché non ripete ricorrenze già presenti in essa. 1. ff. 232-234v - Petrus de Natalibus n. 1330 ca., m. 1406 , Catalogus sanctorum et gestorum eorum , III 64 (Ignazio)tit. Passio sancti Ignatii episcopi et martyrisinc. Ignatius episcopus Antiochenus et martyr discipulus Iohannis evangeliste fuit qui tertius post beatum Petrum apostolum - expl. ubi de resurrectione Domini elegans perhibet testimonium Ignatius Antiochenus ep. mart. data liturgica 1 febbraio (non indicata)note Il testo è seguito (ff. 233v-234v) da un'omelia attribuita a Beda che completa il ciclo di lectiones con altre quattro, numerate dalla nona alla dodicesima. 2. ff. 234v-236v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885)
tit. Vita sancti Hilarii episcopiinc. Beatus Hilarius Pictavorum urbis episcopus regione Aquitanie oriundus fuit - expl. ubi Hilarius vim orationis ingessit: Tu autem Hilarius Pictavensis episcopus : Vitadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Il testo si interrompe quasi al termine del lib. I cap. 12 (= PL 9,192B o 88,446B). Vi è aggiunto solo l'inizio dell'invocazione a Dio che spesso chiudeva le letture dell'ufficio. 3. ff. 236v-238v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 132 (Giovanni Crisostomo) (= BHL 4379)
tit. Vita sancti Ioannis Chrysostomiinc. Iohannes cognominatus Chrysostomus Antiochenus filius Secundi - expl. maxima tibi premia contulerunt circa honorantem te ne sis ingratus Iohannes Chrysostomus : Vitadata liturgica 14 settembre (non indicata)note L'estratto si conclude con il periodo 40, p. 941 dell'edizione Maggioni. 4. ff. 238v-240 - Bernardus Guidonis n. 1261/1262, m. 31-12-1331 , Legenda sancti Thomae de Aquino ca. 1325; 2 recensiones, prima prolixior cum prooemio praemisso, secunda brevior sine prooemio , recensio brevior (= BHL 8155)
tit. Vita sancti Thome de Aquinoinc. Thomas sanctus Aquinas ordinisque predicatorum ac doctor egregius - expl. adulescentis opus doctissimo sene dignum Thomas Aquinas OP 1225-1274 : Vitadata liturgica 7 marzo (non indicata) 5. ff. 240-241v - Petrus de Natalibus n. 1330 ca., m. 1406 , Catalogus sanctorum et gestorum eorum , III 209 (Giuseppe)tit. Vita sancti Iosephi sponso Matris Dominiinc. Ioseph sanctissime domine nostre sponsus de civitate Bethleem oriundus - expl. antequam modo humanitatis debitum solverit expressum non habemus Ioseph sponsus B.V. Mariae data liturgica 19 marzo (non indicata)note Estratto che esclude poche frasi finali. Nelle ultime righe del f. 241v sopravvive la sola rubrica del testo che seguiva: Passio sancti Petri martyris Ordinis Predicatorum .
bibliografia
Santa Maria degli Angeli. Corali , 92
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 300
Leggendario per l'intero anno, originario dell'Emilia-Romagna
orig. Firenze; prov. Sant' Ellero (Firenze), S. Ellero, abbazia CVUOSB; Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB Il leggendario, di origine emiliano-romagnola come evidenziano progetto agiografico e decorazione, era in area fiorentina fin dal Duecento. Una nota nel margine superiore del f. 1 ricorda infatti una transazione economica che lo ha per oggetto da parte di persone di tale area: Domnus Vanni monachus et [[presbyter]] sancti Iohannis evangeliste mutuavit super hoc libro solidos LX florenos X quem accepit a ser Manecto notario Florentino Martini de Conio et hoc fuit in presentia fratris Iacobi et fratris Iohannis . S. Martino di Quona - se questo è il luogo menzionato - era una parrocchia soggetta dal 1220 al giurispatronato del monastero di S. Ellero in Alfiano, a sua volta legato a Vallombrosa dal 1268; confermerebbe tale ricostruzione il fatto che proprio a Vallombrosa si trovava il manoscritto.
I. ff. 370 Leggendario (11 novembre - 8 novembre)ordinamento Per circulum anni note All'interno del leggendario è inserita una più recente unità codicologica, contenente la passione di Margherita. Caratteristica della raccolta è l'aggiunta in chiusura di molti dei testi della formula sul martirio Martyrizatus/a/i est/sunt... , anche laddove non abitualmente presente nella tradizione manoscritta. U.C. I, ff. 1-273 e 278-370 1. ff. 1-11 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martini episcopi et confessorisprol. inc. Igitur sancti Martini vitam scribere exordiar - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabaria civitate Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il prologo ha inizio dal par. 7 (= ed. Fontaine, p. 252; ed. Smit, p. 8 l. 32).2. ff. 11-12 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
tit. De obitu sancti Martiniinc. Martinus obitum suum igitur longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata) 3. ff. 12-13 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619-5620)
pars I inc. Archadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Deductoque ad ecclesiam Turonicam - expl. anni CCCCXII computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Le due parti non sono distinte; la seconda presenta un dettato abbreviato, comune ai lezionari Aed. 147 e Mugellano 15. 4. f. 13r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
tit. Item miraculum de transitu eiusdem - Item aliud miraculum Ambrosii de eodemitem II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus hystoriam explicare Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Le due parti sono dotate di rispettive titolature. 5. ff. 13v-15 - Sulpicius Severus , Epistola I ad Eusebium (= BHL 5611)
tit. Epistola Supplicii Severi ad Eusebium presbyteruminc. Hesterna die cum ad me plerique monachi venissent - expl. temptatum quidem illo Martinum periculo sed probatum Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata) 6. ff. 15-16 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Vita sancti Britii episcopiinc. Igitur post excessum beati Martini Turonice civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sinceritatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Sancto Spiritu in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 7. ff. 16-21 - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (= BHL 572-573 - BHL S 576 d)
prol., additamentum tit. Passio sancti Antonini martyrispassio, prol. inc. Quecumque de sanctorum ac beatissimorum martyrum mirabilibus recitanda sunt - expl. cum amminiculatione Domini despectivum flectimus articulum inc. Igitur reverentissimus puer Antoninus Appamie oppido extitit oriundus - expl. qui talem ac tantum martyribus suis prestat triumphum miracula inc. Denique cum ibidem beatissimus martyr Antoninus suum, ut supra taxatum est, pretiosum complevisset martyrium - expl. innumera prebet miracula devote presentibus et anima in celo suscepta cum Christo letatur in gloria, cuius regnum et potestas permanet in saecula saeculorum addit., prol. inc. Quoniam quidem vestre karitati miraculorum gesta gloriosissimi martyris Antonini - expl. magnificemus ergo Dominum nostrum Iesum Christum salvatorem ac recuperatorem omnium, qui cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus in Trinitate vivit et regnat per cuncta saecula Antoninus Apamiis in Gallia martyr : Actadata liturgica 13 novembre (non indicata)note La sezione sui miracoli è distinta andando a capo, al f. 18v; dal f. 20 la segue senza alcuna interruzione l'aggiunta in forma omiletica. La data cui il testo doveva essere destinato è intuibile dall'accostamento con la seguente inventio dell'omonimo santo piacentino (ricordata appunto il 13 novembre, data perfettamente coerente con la successione liturgica della raccolta): la formulazione delle rispettive titolature lascia pensare che i due testi si considerassero riferiti alla stessa persona. 8. ff. 21-22 - Inventio corporis sancti Antonini Placentiae mart. (= BHL 580)
tit. Miraculum sancti Antonini martyrisinc. Igitur cum beatissimus urbis Placentine Savinus episcopus - expl. gesta sunt autem hec die idus novembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Antoninus Placentiae martyr : Inventiodata liturgica 13 novembre (non indicata) 9. ff. 22-29 - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Cecilie usque in hodiernum diem claus. inc. Martyrizata est autem beatissima Cecilia sub die X kal. decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dalla narrazione. Il testo è suddiviso in nove lectiones . 10. ff. 29-32v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis episcopi et martyrisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. martyrizatus est autem venerabilis Dei Clemens episcopus Rome in civitate Cersone provincia Litie die nono kal. decembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata) 11. ff. 33-34 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
tit. Miraculum sancti Clementisprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tum incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo dilecti fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre (non indicata) 12. ff. 34-37 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2316 b)
tit. Vita de septem dormientiuminc. In tempore illo regnabat Decius imperator et descendit in civitatem Constantineam - expl. glorificans Deum propter miraculum quod viderat. Gratia enim et misericordia Patris et Filii et Spiritus Sancti cum omnibus fidelibus suis confitentibus Trinitatem et credentibus resurrectionem mortuorum per cuncta saecula saeculorum Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passionote Non essendovi un riscontro per una data compatibile con questa posizione nella raccolta tra le molte varianti riscontrate nei codici, si rinuncia a proporne una. 13. f. 37r-v - Passio sancti Chrysogoni Aquileiae mart.
epilogo
tit. Passio sancti Grisogoni martyrisinc. In illis diebus cum Dioclitianus in Aquilensi civitate esset positus - expl. sanctus Zoilus perrexit ad Dominum. Decollatus est sanctus Grisogonus die octavo kalendarum decembrium sub Dioclitiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Chrysogonus Aquileiae mart. : Passiodata liturgica 24 novembrenote Versione non registrata in BHL. 14. ff. 37v-42 - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Vita vel acta beati Prosperiprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, sanctorum omnium solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembre (non indicata) 15. ff. 42-46v - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
tit. Passio sancti Iacobi Intercisiinc. Temporibus Hisdegerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Aulape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie suis tribuit martyribus, cui est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit vita sancti Iacobi IntercisiIacobus Intercisus in Perside mart. : Passiodata liturgica 27 novembre 16. ff. 46v-51 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL S 427 t [laudatio] - BHL 428)
prol.tit. Passio Andree apostolilaudatio inc. Andreas qui interpretatur virilis - expl. occubuit pridie kalendarum decembrium prol. inc. Passionem sancti Andree apostoli quam nostris oculis vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. Martyrizatus est venerabilis Dei Andreas apostolus apud Achaiam in civitate Patras pridie kalendarum decembrium sub Egea proconsule, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti, mentre viene definito prologo l'estratto iniziale dal Breviarium apostolorum . 17. ff. 51-54v - Agnellus qui et Andreas Ravennas presbyter n. 800/805, m. post 846 , Liber pontificalis ecclesiae Ravennatis , vita di Pietro Crisologo (= BHL 6770)
tit. Vita sancti Petri Ravennatis archipresulisinc. Petrus XXV pulcher adspectu delectabilis forma - expl. ibidem sanctum corpus receptum est et permanet usque in hunc diem Petrus II Ravennas epicopus, Chrysologus dictus m. ca. 450 : Vitadata liturgica 4 dicembre (non indicata) 18. ff. 54v-57 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 917 g)
tit. Passio sancte Barbare virginis et martyrisinc. In diebus illis sub imperatore Maximiano preside autem Martiano erat quidem vir magnus nomine Dioscuro - expl. martyrizata est autem beatissima Christi Barbara sub imperatore Maximiano agente Martiano preside in civitate Nicomedia die IIII mensis decembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata) 19. ff. 57-68v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Acta sancti Nicholai episcopiprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantur illos homines Iesu Christi Domini nostri famulos remisit ad propria item III inc. Preterea in Frigie partibus quedam gens cognomine Artacifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note La copia segna andando a capo il passaggio fra le prime tre parti (rispettivamente ai ff. 63v e 68), mentre non distingue l'ultima (f. 68v). 20. ff. 68v-70v - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6151-6152-6153-6154-6155-6156)
item XXI inc. Quodam itaque tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Ciparsus item XXII inc. Rursum alio tempore alia mulier de vico Necapoleos item XXIII inc. Venit quidam homo ad sanctam Sion item XXIV inc. Nec multo post quidam item XXV inc. Cum igitur his miraculis ac multis virtutibus beatissimus floreret Nicolaus - expl. qui in sanctis suis semper est mirabilis item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini Nicolaus mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sanctissimo et beatissimo patre nostro patriarcha nostro Macario pars II inc. Positum est sacratissimum corpus eius - expl. usque ad tempora Iustiniani imperatoris Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Rimane vuota la riga destinata alla titolatura; sono distinte andando a capo le prime tre sezioni, mentre si susseguono ininterrottamente le altre. 21. ff. 70v-72 - Narrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6164-6165)
epilogo
inc. Cum de Africe partibus Uuandalorum exercitus applicuisset - expl. glorificantes Dominum et sanctum eius Nicolaum epil. inc. Hec fuit prima occasio qua apud Africanas regiones beatus est agnitus Nicolaus - expl. apud ipsum mundi conditorem intercessorem habeant, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Il testo è distinto dal precedente solo andando a capo; allo stesso modo è separato l'epilogo. 22. ff. 72-74v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 h [inc.] - BHL 7451 [expl.])
tit. Passio sancti Savini episcopi et martyrisinc. Maximianus augustus iussit ut in capitolium urbis Rome omnes convenirent - expl. martyrizatus est martyr Christi sanctus Sabinus episcopus sub die septimo iduum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 23. ff. 74v-86 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Vita vel acta venerabilis patris Ambrosii Mediolanensis episcopiprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri a cunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre (non indicata) 24. ff. 86-88v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9002)
prol.tit. Acta sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Italie in civitate Verona que beati Zenonis acta claruerunt - expl. audiant populi omnes mirabilia eius inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte oppidi Veronensis - expl. quod tamen fulget in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre (non indicata) 25. ff. 88v-94v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopiinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. quique paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre (non indicata) 26. ff. 94v-96v - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL 2696)
tit. Passio sancte Eulalie martyrisinc. In Barcillona civitate provincie Yspanie sub Datiano preside seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. celebratur ergo dies natalis dies eius in Barcilona civitate die tertio idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. data liturgica 10 dicembre (non indicata) 27. ff. 96v-98 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginis et martyrisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime Agathe fama crevisset - expl. in qua eius orationes florent et nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 28. ff. 98-103v - Passio sancti Thomae ap. (cfr. BHL S 8143 d - 8138 b)
prol.tit. Passio sancti Thomei apostoliprol. inc. Thomas dicitur Didimus hoc est Christo similis - expl. cuius natalis celebratur XII kal. ian. inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. ad apostoli gaudia pervenire. Matyrizatus est beatissimus Thomas in Indie provincia XII kalendarum ianuariarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata)note Il prologo e il testo si avvicinano molto alle due voci indicate, pur non coincidendo interamente. 29. ff. 103v-113vtit. Tre sermoni per Natale e S. Stefano 30. ff. 113v-115 - Augustinus Aurelius , De civitate Dei , XXII 8-9 (miracoli di Stefano) (= BHL S 7867 a)
tit. Miracula sancti Stephani in tempore augustiinc. Ad aquas Tibilitanas episcopo afferente Proiecto martyris gloriosissimi Stephani memoriam veniebat - expl. ut in his miraculis tanta ista potentia sequeretur Stephanus diac. protomart. : Miraculadata liturgica 26 dicembre (non indicata)note Come segnala il titolo stesso, si tratta del testo normalmente associato alla ricorrenza dell'inventio , il 3 agosto. 31. ff. 115-119 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Mellitus servus Christi episcopus Laudocie universis ecclesiis catholicorum in Domino eternam salutem - expl. de hac luce qualiter migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consequantur effectum, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 32. ff. 119-120vtit. Tre sermoni per la festività degl'Innocenti 33. ff. 120v-136v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731-7732 [claus.] - 7733 [item VI a] - 7735 [item VII] - 7736 [transl.])
prol.tit. Vita sancti Silvestri episcopi urbis Romeprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accepit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cymiterio Priscille via Salarie ab urbe miliario tertio pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Et nunc usque sancta membra illius quiescentia virtutibus florent - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnante cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum item VI a inc. Post hec Constantinus habuit bellum Scitarum - expl. que greco sermone dicitur Constantinopolim usque in hodiernum diem item VII inc. Perrexit autem Helena ad Iherosolymam - expl. translationis nostre finem imponat translatio inc. Sed quia omnipotenti Deo toto herentes conamine - expl. beatitudinem precamur sanctissime pater Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Tutti i passaggi tra le diverse parti sono segnati da un a capo (rispettivamente ai ff. 126v, 135, 135v, di nuovo 135v, 136, 136v). 34. ff. 136v-140 - Vita sancti Barbatiani Ravennae presb. (= BHL 972)
prol.tit. Acta et vita sancti Barbatiani confessorisprol. inc. Iustum quidem arbitror miraculorum narrationem aggressus - expl. que subsequendi dicenda sunt inc. Quam ob rem cum Zosimus papa urbis Rome iussu Dei sue vite cessasset episcopatum - expl. quod se Domino voverant esse adimpleturi ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre regnat in celis in unitate Spiritus Sancti modo et semper et per omnia saecula Deo gratias Barbatianus Ravennae presbyter saec. V : Vitadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 35. ff. 140-141 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5234)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus redit de partibus Africe ad urbem Romam - expl. non longe ab urbe Roma miliario tertio requievit in pace Domini nostri Iesu Christi Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata) 36. ff. 141-143v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marci, Marthe, Audifax et Abbacuminc. Temporibus Claudii cesaris venit quidam vir Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 37. ff. 143v-154 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium civis - expl. insidiabantur itaque infideles infidelibus et iniquo furore Christianum non poterant nec nomen audire Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata)note La copia si interrompe a non grande distanza dalla fine del lungo testo, in corrispondenza di Mombritius II, p. 474 ll. 41-42. 38. ff. 154-155v - Passio sanctae Bibianae seu Vivianae v. et soc. Romae mart. [auctore Donato subdiac.?] (= BHL 1322)
tit. Passio sancti Fabiani martyrisinc. Ortu Iuliani imperatoris impiissimi persecutoris cruciati sunt in diversis provinciis iussu eius multa milia martyrum - expl. qui etiam cum presbiteris et diaconibus in eodem loco Domino Iesu Christo sacrificium offerebat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bibiana seu Viviana virgo, Dafrosa, Flavianus, Faustus, Pigmenius et soc. Romae martyres data liturgica 20 gennaio (non indicata)note La santa è ricordata il 2 dicembre, ma evidentemente la figura che interessava era Fabiano, normalmente associato a Sebastiano. 39. ff. 155v-157 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio beate Agnes virginis et martyrisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. victorie palmam acquirunt. Martyrizata est autem karissima Dei Agnes virgo apud urbem Romam die XII kalendarum februariarum sub Simphronio prefecto, regnante Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Come al n° 156 a del Supplemento è aggiunta una clausola sul martirio, senza però che sia omessa la frase precedente. 40. ff. 157-159v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam beatissimi Vincentii martyris - expl. et gaudium fidelibus perpetuum perseveret inc. Cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. cumulatius consecratus sit, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note L'explicit del preambolo, differente da quello abituale, si riscontra anche nel ms. Edili 133. 41. ff. 159v-161tit. Due sermoni per la ricorrenza della conversione di Paolo U.C. I, ff. 1-273 e 278-370 42. ff. 161-166 - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7683)
tit. Vita sancti Severi archipresulis Ravenneinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. et in eterne Iherusalem municipia perpetuo gratulandum introduxit qui vivit et regnat in Trinitatis nomine unitatisque numine in saecula sempiterna Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraio (non indicata)43. ff. 166-170v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1379)
tit. Passio beati Blasii episcopi et martyrisinc. Cum Romani imperii Diocletianus gubernaret abenas - expl. ob cuius dilectionem nos illos devotissime veneramur, cuius est cum Patre ac cum Flamine Sancto par gloria eadem maiestas una deitas una potestas equa virtus una omnipotentia nunc et semper et per immortalia saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata)note Come in altre copie qui censite, la prima parte del testo è isolata come prologo (fino alle parole sollerti ingenio enucleare curemus , con cui si chiude il par. 5 in AASS Feb. I, col. 349E). 44. ff. 170v-172v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 a)
tit. Passionis sancte Agatheinc. Beatissime martyris que passa est in provincia Sicilie in urbe Cathanensium sub Decio imperatore - expl. Martyrizata est autem venerabilis Dei Agathe die nonarum februariarum sub Decio imperatore agente Quintiano consulare, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraionote All'explicit consueto si aggiunge una clausola sul martirio. 45. ff. 172v-174v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini episcopi et martyrisinc. Propheta loquitur ad Dominum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto per inmortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 46. ff. 174v-175vtit. Due sermoni per la festa della Cattedra di Pietro 47. ff. 175v-180vtit. Tre sermoni per la ricorrenza di Mattia (il secondo attribuito ad Agostino, il terzo ad Ambrogio) 48. ff. 180v-184v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. In natale sancti Gregoriiinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hoc etiam ipse promereri epil. inc. Hec breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sunt - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note L'epilogo non è distinto dal resto del testo. 49. ff. 184v-192 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita beati Benedicti abatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. nunc usque si petentium fides exigat miraculis coruscat Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzonote È omesso il cap. 38, che conclude la vita. 50. ff. 192-194 - Passio sanctorum Valeriani, Tiburtii et Maximi Romae mart. (= BHL 8484)
tit. Passio sanctorum Tiburtii et Valeriani et Maximiinc. Cum beatus Tiburtius per predicationem beatissime Cecilie in Dominum Iesum Christum credidisset - expl. Martyrizati sunt autem martyres Christi Tiburtius et Valerianus XVIIII kal. madii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Valerianus sponsus sanctae Caeciliae, Tiburtius et Maximus Romae mart. : Passiodata liturgica 14 aprile 51. ff. 194-196v - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (cfr. BHL S 3362 z)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. In diebus illis erat quidam tribunus nomine Georgius de provincia Capadociae - expl. perrexit ad Dominum pro cuius amore martyrizatus est VIIII kal. madii sub Datiano preside, regnante vero Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 aprilenote L'explicit non corrisponde alla voce indicata. 52. ff. 196v-198 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem decimosexto, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 53. ff. 198-199 - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passione sancti Vitalis martyrisinc. Sanctus Vitalis militans consulariano dum fuisset cum Paulino iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem beatissimus Dei martyr Vitalis in civitate Ravennantium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 54. f. 199r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6815)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostolilaudatio inc. Philyppus qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalicium kalendas maii celebratur inc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensum salvatoris - expl. ibique iuxta templum humatus; eius natalicium kalendas maii et ordinatio VI kalendas iunii Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 55. ff. 199v-201 - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4096)
tit. Passio eiusdeminc. Apostolus Iacobus qui dicebatur frater Domini qui est Iustus cognominatur - expl. martyrizatus est autem beatus Iacobus apostolus kalendas madii, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 56. ff. 201-205 - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Passio sanctorum martyrum Alexandri, Eventi et Theodoliinc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse haberet proprius sacerdotem usque in hodiernum diem; sanctorum autem appostolorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio 57. ff. 205-209v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4169 d)
additamentum tit. Inventio sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tricesimo tertio regnante venerabili Dei cultore Constantino - expl. in qua inventa est sancta Crux Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum addit. inc. Beata autem Helena regina cum implevisset omne desiderium suum - expl. vel etiam in temporibus regni eius, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggionote La narrazione principale si conclude come nella voce indicata, ed è seguita (da f. 209) da un'aggiunta che non si lascia invece identificare. 58. ff. 209v-214 - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (cfr. BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonis martyrisinc. Regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Nicomedia multos Christianos persequebatur Maximianus - expl. Martyrizatus est autem beatissimus Dei martyr Pantaleymon sub die tertio nonas maias in civitate Nicomedia sub Maximiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pantaleon Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 5 maggionote Nessuna voce BHL corrisponde pienamente al testo, per cui si indica solo quella che appare più vicina; la stessa versione si trova anche nel ms. 303 dello stesso fondo. La data non è tra quelle abituali. 59. ff. 214v-219v - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL S 1748 a)
tit. Passio sancte Christine virginis et martyrisinc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. Completum vero est martyrium eius VI idus maii die quinta feria intro civitatem, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio 60. ff. 219v-222 - Passio sancti Quiriaci Hierosolymis ep. mart. tit. Passio Iude qui vocatur Cyriacusinc. Cum autem defunctus esset beatissimus imperator Constantinus suscepit imperium - expl. martyrizatus est autem sanctus Cyriacus epicopus sub Iuliano tyranno die sabato V idus maiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Quiriacus (Iudas) Hierosolymis episcopus et martyr : Passiodata liturgica 4 maggionote Il testo non si lascia identificare con alcuna voce BHL; dal punto di vista del contenuto, gli estremi sono accostabili al n° 7025 d del Supplemento. 61. ff. 222-223 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Pancratii martyrisinc. Temporibus Valeriani et Galieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus Panchratius die IIII iduum maiarum sub Valeriano et Galieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 62. ff. 223-226v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achileiprol. inc. Nisi custodia catholicorum securitatis sue sompno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque ad edificationem omnium quorum est studium placenti Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Ad hec rescripta sunt hec rescr. inc. Marcellus servus Christi sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque intimabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 63. ff. 226v-227 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
inc. Petronilla itaque bene nosti voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo va a capo rispetto al precedente, parte della stessa passio ciclica, ed è come sempre seguito senza distinzione dalla sezione su Nicomede. 64. f. 227 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nichodemus presbyter in speculis positus est occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 65. f. 227r-v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
inc. Eutiches, Victorinus et Maurus servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IIII idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Di nuovo, il passaggio è segnato solo da un a capo. 66. ff. 227v-228 - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. (= BHL 6064)
inc. Accepta hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. in qua prestantur beneficia Dei ad gloriam nominis sui usque in hodiernum diem Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo segue il precedente senza distinzione. 67. f. 228r-v - Passio sanctae Domitillae (= BHL 2257)
inc. Factum est autem postquam omnes sanctos tulit a solatio Domitille Aurelianus - expl. quarum corpora sanctus Cesarius in sarcophago novo simul condiens in profundo terre infodiens sepelivit Domitilla (Flavia) : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo è distinto dal precedente solo andando a capo. 68. ff. 229-231 - Vita sancti Hilari Galeatensis abb. (= BHL 3913)
tit. Vita sancti Illari monachi et heremiteinc. Temporibus quibus Roma consulibus gubernabatur - expl. et quantum attingere potui scripsi, per Domini nostri Iesu Christi misericordiam qui vivit et regnat nunc et semper et per omnia saecula saeculorum Hilarus Galeatensis abb. : Vitadata liturgica 15 maggio 69. f. 231r-v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL S 6640 m)
tit. Vita sancte Petronille virginisinc. Temporibus Neronis imperatoris augusti cum beatus Petrus princeps apostolorum - expl. foris muro urbis Rome sub die XXX primo mensis madii, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggio 70. ff. 231v-233v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Petri et Marcelliniinc. Benignitas et humanitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobat eos quos precessit - expl. martyrizati sunt autem sancti Christi martyres Petrus et Marcellinus apud urbem Romam die quarto nonas iunias sub iudice Sereno, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 71. ff. 233v-236v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 72. ff. 236v-238 - Vita sancti Barnabae ap. (= BHL 984-983)
prol.tit. Vita sancti Barnabe apostoliprol. inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophetie vel filius consolationis - expl. cuius festivitas celebratur tertio idus iunii inc. Iohannes igitur qui et Marcus - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vitadata liturgica 11 giugno (non indicata) 73. ff. 238-239v - Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianillae (= BHL 1547)
tit. Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianilleinc. Servus Christi Ambrosius episcopus Christum verum Dominum colentibus - expl. imperantibus Diocletiano et Maximiano agente Sisinnio comite et Dulcitio preside, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cantius, Cantianus et Cantianilla Aquileiae martyres : Passiodata liturgica 14 giugno 74. ff. 239v-242 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (cfr. BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Lucania temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum multas virtutes operabatur sanctus Vitus - expl. martyrizatus est autem sanctus Vitus die XVII kal. iuliarum sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et imperium nunc et semper et in omnia saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Il testo presenta differenze rispetto agli estremi della voce indicata, ma appartiene al complesso di varianti di quella versione. 75. ff. 242v-243v - Passio sanctorum Nicandri, Marciani et soc. Atinae et Venafri mart. (= BHL 6073 [inc.] e BHL S 6072 c [expl.])
tit. Passio sanctorum martyrum Nicandri et Martianiinc. Beati martyres seculum relinquentes - expl. martyrizati sunt autem beatissimi martyres Christi Nicander et Martianus die XV kal. iuliarum sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nicander, Marcianus et soc. Atinae et Venafri in Campania mart. : Passiodata liturgica 17 giugno 76. ff. 243v-244v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol., additamentum tit. Passio sanctorum martyrum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum addit. inc. Martyrizati sunt autem beatissimi martyres Gervasius et Protasius in Mediolanensium civitate sub die tertiodecimo kal. iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugnonote Prologo indistinto dal testo. Al consueto explicit si aggiunge la formula sul martirio. 77. ff. 244v-245v - Passio sancti Iuliani mart. Arimini cultus (= BHL 4538)
tit. Passio sancti Iuliani martyrisinc. In Flaviade civitate cum esset persecutio Christianorum sub Decio - expl. acta sunt autem hec circa sanctum Dei martyrem Iulianum in Flaviade civitate sub die decimo kal. iul. sub Decio imperatore agente Marciano consulare, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Iulianus cultus Arimini martyr : Passiodata liturgica 22 giugno 78. ff. 245v-250 - Anastasius Bibliothecarius n. 800/817, m. 879 ca. , Passio sanctorum MCCCCLXXX martyrum translatio ex graeco; una cum epistola praefatoria ad Petrum episcopum (= BHL 20)
prol., ep.ded.
tit. Passio sanctorum multorum martyrumep. ded. inc. Petro egregio sancte Saviniensis ecclesie episcopo - expl. ac pro nobis orare dignetur prol. inc. Salvatore nostro igitur Iesu Christo Domino - expl. narratio passionis eorumdem inc. Adrianus et Antoninus cum imperii Romani gubernarent habenas - expl. qui ita suos assidue provehit Acacius primicerius et soc. 10000 crucifixi in monte Ararath : Passiodata liturgica 22 giugnonote Solo l'epistola è distinta, mentre il prologo e la narrazione si susseguono senza stacco. 79. ff. 250-254tit. Quattro sermoni per la natività del Battista 80. ff. 254-255v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3237 b)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino augusto Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cui statim basilicam sui nominis construxerunt in qua exhuberant beneficia martyris ex eo et nunc usque in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 81. ff. 255v-256v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (cfr. BHL S 3238 b)
inc. Hylarinus autem qui quondam Gallicinum in Hostiensi urbe susceperat - expl. martyrizati sunt autem beatissimi martyres Christi Iohannes et Paulus die VI kal. iuliarum sub Iuliano cesare, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo segue il precedente con un semplice a capo, senza una propria titolatura. 82. ff. 256v-257v - Linus papa pseudo , Martyrium beati Petri apostoli (= BHL S 6655 b [tit.] - BHL 6664)
prol.tit. Martyrium Petri et Pauli a Lino episcopo Romano greca lingua conscriptum et translatum ecclesiis orientalibus destinatumprol. I inc. Quantas virtutes atque signa - expl. et palmas victoriae velociter demonstrare prol. II inc. Licet plurima de apostolicis signis - expl. ab ipso principum principe Petro sumamus exordium inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. hoc autem dixit significans qua morte clarificaturus esset Deum Petrus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note La narrazione si interrompe a breve distanza dall'inizio, in corrispondenza di Mombritius I, p. 358 ll. 18-9. 83. ff. 257v-258 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum tit. Passio beati Petri apostoliinc. Postquam autem Dominus Iesus assumptus est in celum - expl. ut convertat se unusquisque ad negotia sua Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Questa versione presenta un incipit simile a quelle del gruppo 6 della sezione BHL dedicata a Pietro. 84. ff. 258-263v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (cfr. BHL S 6666 b [inc.])
tit. Ex libro beati Lini episcopi de mirabilibusinc. His ita gestis Symon surrexit quidam samarius - expl. melle quoque optimo replevit sarcophagum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 85. ff. 264-268 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL S 6572 b [prol.] - BHL 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauli apostoli almo papa a latina in grecam linguam translatam et orientalibus ecclesiis destinataprol. inc. Paulus hebraice mirabilis apud latinos vel mitis interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperum percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus, imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 86. f. 268r-v - Passio sancti Pauli ap. (cfr. BHL 6576)
inc. Dum implerentur autem dies multi consilium fecerunt Iudei - expl. predicans regnum Dei et docens que sunt de Domino Iesu Christo Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Il breve testo segue la passione precedente andando a capo, con incipit diverso da quello registrato nella voce BHL indicata. 87. ff. 268v-269v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum VII fratrum filiorum sancte Felicitatis martyrisinc. Temporibus Antonini imperatoris horta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum quod cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata) 88. ff. 269v-272v - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6474)
prol.tit. Vita sancti Paternianiprol. inc. Divinis iuris officium viris prudentibus - expl. eloquia careant honestate inc. Beatus igitur Paternianus sicut aiunt Fanensi urbe extitit oriundus - expl. celebremus autem diem depositionis eius die sexto iduum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Paternianus Fanensis ep. : Vitadata liturgica 12 luglio (non indicata) 89. ff. 272v-273v e 278 - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi seu erat persecutio in gente Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix die quarto yduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglio (non indicata)note Il testo è interrotto dall'inserzione, dopo il f. 273v, del fascicolo più recente con Margherita; le ultime righe si trovano all'attuale f. 278. U.C. II, ff. 274-277 bis 90. ff. 274-277 bis - Passio sanctae Margaritae v. mart. tit. Passio sancte Margarite virginis et martyrisinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriosam ascensionem eius - expl. ut ipsa memorare dignetur ante tribunal Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglio (non indicata)note Il testo non corrisponde pienamente ad alcuna delle voci BHL; la stessa versione della passione si riscontra nel ms. Edili 132. Il fascicolo che lo contiene - un binione completato da un foglio più piccolo (mm. 305 x 228) non numerato e occupato solo sul recto, di mano databile al XIV secolo - è aggiunto nella corretta posizione liturgica ed evidentemente realizzato appositamente per integrare il leggendario.91. ff. 278-281 - Sermo de vita sancti Rofilli Foropopiliensis ep. [perperam Petro Damiani adscriptus] (= BHL 7283)
tit. Vita sancti Rophilli episcopiinc. Sanctorum celebritas maxime provincialium valde summa cum devotione est recolenda - expl. obiit beatissimus Christi confessor Rophillus XV kal. augusti cum quo prestante Domino nostro Iesu Christo eternum capiamus regnum per infinita saecula saeculorum Rofillus Foropopiliensis ep. : Sermodata liturgica 18 luglio (non indicata) 92. ff. 281-285 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii cesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est itaque beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr Christi in civitate Ravenna sub Vespasiano cesare die decima kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 93. ff. 285v-287v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4056-4057)
prol.tit. Passio sancti Iacobi apostoliprol. inc. Iacobus qui interpretatur supplantator - expl. sepultusque est in Achaia Marmarica VIII kalendarum augustarum inc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 94. ff. 287v-290 - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1773)
tit. Sancti Christophori martyrisinc. Passio sancti Christophori martyris sub die qui fuit passus sub Dagno imperatore - expl. bonam mercedem presta scribentibus et legentibus passionem meam quia tu es benedictus Deus qui cum Patre et Spiritu vivis et regnas in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio 95. ff. 290-291v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sancti Nazarii martyrisinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Africa - expl. martyrizatus autem beatissimus Nazarius sub Nerone imperatore agente Annolino preside die quinto kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio (non indicata) 96. ff. 291v-292v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum martyrum Abdon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decimo kalendarum martiarum Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata)note Come spesso accade nei codici qui censiti, vengono copiate di seguito, sotto un'unica titolatura, due parti consecutive della medesima passione ciclica: quella incentrata su Policronio e quella che riguarda propriamente i due santi menzionati (ricordati nella data liturgica indicata, mentre Policronio è venerato il 17 febbraio). 97. ff. 292v-293v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. martyrizati sunt autem martyres Christi Abdon et Senen III kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cuius est honor et gloria in saecula saeculorum Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata) 98. f. 294r-v - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (= BHL 5109)
tit. Passio sanctorum Machabeoruminc. In illis diebus cum pro culto venerande legis gentis Iudaice - expl. decantans cum angelis leticie hymnum Domino qui regnat in saecula saeculorum Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata) 99. ff. 294v-295 - Laudatio sancti Eusebii Vercellensis ep. [perperam Maximo Taurinensi adscripta] (cfr. BHL S 2752 c)
tit. Sancti Eusebiiinc. Igitur evolutis multorum temporum aetis cum Marianorum detestanda perfidiam - expl. martyrizaverunt autem simul admirabiles Christi triumphatores die kalendarum augustarum sub Antiocho rege et Constantino principe, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eusebius Vercellensis episcopus m. 1-8-371 : Laudatiodata liturgica 1 agostonote Il testo sembra una parafrasi di quello registrato alla voce indicata (la stessa versione si trova nel ms. Pl. 20. 2). 100. ff. 295-296 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Martyrizatus est autem beatissimus Stephanus episcopus urbis Rome sub die quarto nonarum augustarum sub Valeriano et Gallieno consulibus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto (non indicata) 101. ff. 296-297v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
tit. Passio sancti Xisti episcopi et martyrisinc. Temporibus Decii cesaris et Valeriani prepositi iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari - expl. Martyrizatus est autem beatus Sixtus episcopus VIII iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata) 102. ff. 297v-302v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Hillarianiprol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Hylariani narraturus triumphos, o Theophile frater - expl. concedat eorum narrare trophea inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa celebratione venerantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria, qui confirmat servos suos et tantam gloriam prestat sanctis suis per infinita saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 103. ff. 302v-304 - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL 2057)
tit. Passio sancti Ciriaci martyris [nomen erasum ]inc. Tempore illo cum nuntiatum esset Diocletiano augusto - expl. et decollati sunt via Salaria intra thermas Sallustii foras muros, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres : Passiodata liturgica 8 agosto (non indicata) 104. ff. 304-306v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 c/d)
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam decollatus est beatus Sixtus urbis Rome episcopus milites tenuerunt beatum Laurentium - expl. participati sunt omnes in Christo. Martyrizatus est beatus Laurentius quarto iduum augustarum, regnante vero Domino Deo nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata) 105. ff. 306v-308 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL S 3962 c)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. Die tertio postquam sepelierunt beatum Laurentium venit Ypolitus - expl. cum intentione ferventes mori leti quam vivere male, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 106. f. 308r-v - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
carmen tit. Passio sancti Cassianiinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata poematis etiam iocunditate commendans - expl. Passus est autem beatissimus Cassianus sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 107. ff. 308v-318v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
prol.tit. Epistola Ieronimi presbyteri ad Paulam et Eustochium de assumptione perpetue virginis Mariepreamb. inc. Hic Theotokos sacre vexatur sermoni Ieronimus prudens - expl. tamen pariter per quam meruere salutem inc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agostonote Il testo è preceduto da un brevissimo preambolo in versi intitolato Sermo de assumptione sancte Marie (= Walther n° 8131). 108. ff. 318v-319v - Passio sancti Demetrii Tessalonicae mart. (= BHL S 2122 d)
tit. Passio sancti Demetriinc. Cum esset Maximianus imperator in Thessalonicensium civitate - expl. martyrizatus est autem beatissimus Demetrius die XV kalendarum septembriarum in Thessalonicensium civitate, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Demetrius Tessalonicae mart. : Passiodata liturgica 18 agosto (non indicata) 109. ff. 319v-322v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen sumpsit ex Syra lingua - expl. natale eius VIIII kal. september celebratur inc. Indiae tres esse ab historiographis dicuntur - expl. et perfectis omnibus atque bene compositis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata) 110. ff. 322v-326v - Dionysius Exiguus fl. 497-540 ca., m. 550 ca. , De inventione capitis Iohannis Baptistae Marcelli Archimandritae et Anonymi opera; translatio ex graeco (= BHL 4290-4292)
tit. In decollatione sancti Iohannis Baptisteinventio I inc. Duo quidem monachi de oriente profecti - expl. Marcellus his verbis retulit inventio II inc. Apparuit inquid ter beatissimus et universalis apostolus - expl. in eadem ecclesia vigesimo octavo die mensis octubris idest quinto kal. nov. per septimam inditionem, ad laudem et gloriam sancte et individue Trinitatis Patris et Filii et Spiritus Sancti in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Inventio + translatiodata liturgica 29 agosto (non indicata)note Le due parti dell'opera sono copiate di seguito (il passaggio avviene al f. 324). 111. ff. 326v-328v - Passio, inventiones et miracula sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4315 d [expl.])
inc. Ut audivit Herodes rex manifestum est enim nomen eius - expl. de quibus latius in prefato Chronicorum libro scriptum reperies Iohannes Baptista : Passio + inventiodata liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo è distinto dal precedente andando a capo; l'incipit non corrisponde a quello della voce indicata, ma appare riferito allo stesso momento della vicenda. 112. ff. 328v-331 - Vita sanctae Sabinae Trecis v. (= BHL S 7409 a)
tit. Sancte Savine [a. m. ]inc. Tempore illo Savinus nobilis et dives in opido Samonensi - expl. Beata vero ancilla Dei Savina vixit annis XL octo, obiit in pace sub die IIII kalendarum februariarum prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sabina Trecis v. : Vitadata liturgica 29 agosto (non indicata)note Questa santa Sabina è in realtà venerata il 29 gennaio, ma è evidente dalla posizione nella raccolta che il testo si intendeva destinato alla data di agosto, propria dell'omonima romana (una confusione attestata anche nel Martirologio di Usuardo). 113. ff. 331-333 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. De exaltatione sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properanti ad bellum - expl. percipiensque miraculorum eius plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre Sanctoque Spiritu per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre (non indicata) 114. ff. 333-334 - Passio sanctae Euphemiae Chalcedone v. mart. (= BHL S 2708 d)
inc. Que passa est sub Diocletiano imperatore proconsule autem Prisco - expl. martyrizata est autem venerabilis Dei sancta Eufemia sub die sextodecimo kalendarum octubrium sub Diocletiano imperatore proconsule autem Prisco, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 : Passiodata liturgica 16 settembre (non indicata) 115. ff. 334-339v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5691 [preamb.] - 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostolipraeamb. inc. Mattheus apostolus et evangelista qui interpretatur Donatus - expl. cuius natalitium XI kal. octubris celebratur prol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine procurat inc. Erant enim itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopias - expl. ad confessionem beati Mathei apostoli qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo e l'epilogo sono indistinti dal testo, mentre è premesso un ulteriore preambolo. 116. ff. 339v-343 - Acta sanctorum Cypriani, Iustinae et Theoctisti mart. (= BHL 2047-2050)
item I inc. Inluminatio Domini nostri Iesu Christi salvatoris de de celo facta est - expl. et convertebat augens gregem Christo item III inc. Cum completi fuissent prophetici sermones - expl. varie infirmitates accipiunt sanitatem eorum meritis, glorificantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum in saecula saeculorum Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres : Actadata liturgica 26 settembre (non indicata)note Il passaggio tra la prima parte degli atti, la conversione, e la terza, la passione, avviene senza stacco al f. 342. 117. ff. 343-346v - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Memoriam sancti Michaelisprol. inc. Memoriam beati archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 118. ff. 346v-349 - Gennadius Massiliensis pseudo , Vita sancti Hieronymi (= BHL 3869)
tit. Vita sancti Ieronimi presbyteriinc. Ieronimus natus in opido Stridonis quod a Gothis eversum est - expl. omnem vite sue tempus implevit annis octuaginta octo et mensibus sex Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata) 119. ff. 349-350 - Passio sanctae Iustinae Patavii v. mart. (= BHL 4572)
tit. Passio sancte Iustineinc. In illo tempore beata Iustina Christianis parentibus horta - expl. martyrizata est autem beata Iustina sub Maximiano imperatore die nonarum octubrium, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iustina Patavii virgo mart. : Passiodata liturgica 7 ottobre (non indicata) 120. ff. 350-352v - Vita sanctae Pelagiae Hierosolymis paenitentis [interprete Eustochio] (= BHL 6606)
prol. inc. Verba sacerdotis tanta et celata latinis Eustochius servus Christi transtulit - expl. plena est expositio inc. Sacratissimus episcopus Antiochie civitatis convocavit ad se - expl. cum qua nos fatiat Deus invenire misericordiam suam in die iuditii, quoniam ipsius est honor et gloria in saecula saeculorum Pelagia (al. Margareta, dicta Pelagius) Hierosolymis paenitens : Vitadata liturgica 8 ottobre (non indicata)note Il prologo del traduttore è abbreviato e congiunto al prologo vero e proprio in modo molto simile a quello descritto nella voce indicata; la parte iniziale recita infatti: Verba sacerdotis tanta et celata latinis Eustochius servus Christi transtulit subdio (?) sed vos lectores meum pensate laborem et memores nostri fundite verba Deo qualiter Pelagia de postribulo ad celestia regna migravit quod sancta est signo immo miraculo. In diebus nostris placuit... 121. ff. 352v-355 - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calistiinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum in eadem civitate sub die XIV kal. novembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre (non indicata) 122. ff. 355-356 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Vita sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis voluminibus atque sacris studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivens regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre (non indicata) 123. ff. 356-358 - Drugo Sancti Miniatis abbas v. 1008-1024 , Passio sancti Miniatis martyris (= BHL 5967)
ep.ded.
ep. ded. inc. Leono Ildebrando reverentissimo atque sanctissimo presuli Drugo suus atque omnium servorum Dei servus - expl. ut vestra roborata iussione laude confirmetur inc. Seviente per universum pene orbem rabie Deciana - expl. cuncta ergo que postulant ab ipso impetrabunt pro quo strenue certando gloriosum sanguine fuderunt, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata) 124. ff. 358-363 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750)
tit. Passio apostolorum Simonis et Iudeinc. Simon itaque Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire, auxiliante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata) 125. ff. 363-365vtit. Sermone per Ognissanti 126. ff. 365v-367v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (= BHL 1511)
tit. Natale sancti Cesariiinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit furore arreptus - expl. martyrizati sunt autem sanctus Cesarius diaconus et Iulianus presbyter die kalendarum novembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembre (non indicata) 127. ff. 367v-368 - Passio sanctae Eustochiae Tarsi v. mart. (= BHL 2775)
tit. Passio sancte Eustochie virginisinc. Anno sexcentesimo quinquagesimo septimo ab urbe condita Iulianus imperator iussit - expl. martyrizata est autem venerabilis Eustochia in civitate Tarso Cilitie sub Iuliano cesare die kalendarum novembrium, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Eustochia virgo Tarsi mart. : Passiodata liturgica 1 novembre (non indicata) 128. ff. 368-370v - Passio sanctorum quattuor coronatorum , mutila (= BHL 1837)
tit. Passio IIIIor cononatoruminc. Tempore illo Dioclitianus augustus perrexit Pannoniam ad metalla diversa sua - expl. et dixit: hoc artis ingnenium est Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata)note A causa della perdita del resto del leggendario, il testo rimane mutilo (in corrispondenza di Mombritius I, p. 291 l. 11).
bibliografia
Diventare Santo , 211; Les vies latines de sainte Pélagie , 18; Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xv-xvi; Baroffio, Codici liturgici vallombrosani , 575; Berg, Studies , 46; Castaldi, Nuovi testimoni , 113-6; Del Furia, Supplementum BML , III , 577-92; Garrison, Mediaeval Italian Painting , III, 140-3
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 313
Omeliario (parte invernale) di origine vallombrosana, con diversi testi agiografici
prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB
I. ff. 210 , mutilo Omeliario dalla prima domenica di Avvento alla Pentecoste con commune sanctorum note Raccolta di 209 testi, tra omelie, sermoni e scritti agiografici, attribuiti per lo più ad Ambrogio, Gerolamo, Agostino, Fulgenzio, Leone papa, Giovanni Crisostomo, Faustino. Al suo interno è rilegato un binione aggiuntivo. U.C. I, ff. 1-181 e 185-210 46. f. 46r-v - Rufinus Aquileiensis , Historia ecclesiastica opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco , III 23, 1-19 (racconto su Giovanni Evangelista) (= BHL S 4324 b)
tit. Ex Historia ecclesiastica Eusebii cesariensis episcopiinc. Adhuc apud Asiam demorabatur ipse quem amabat Dominus Iesus - expl. et trophea invisibilis in eo resurrectionis ostendens Iohannes apostolus sec. I data liturgica 27 dicembre47. ff. 47-51 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Actus vel vita sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Mellitus servus Iesu Christi episcopus Laudocie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo eternam salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem in Christianos Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consequuntur effectum, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembrenote Tra il prologo e la narrazione, non distinti nella copia, è posto un segno di separazione con una manucola marginale. Altre manucole segnalano passaggi del testo, suddiviso a posteriori in otto lezioni (operazione sporadicamente compiuta anche altrove nel codice). 175. ff. 168v-176 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. Epistola sancti Hieronymi presbyteri ad Paulam et Eustochium de assumptione sancte Marieinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. ut cum Christus virginis filius apparuerit in finem seculi cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agostonote Il testo viene diviso in varii cicli di lectiones da più mani (sia per otto, sia per cicli di tre), con anche lungo i margini l'indicazione della rispettiva destinazione durante l'ottava della festività. 179. f. 180r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. In decollatione sancti Iohannis Baptiste sermo sancti Augustiniinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pylati procurationis annus - expl. discipuli eius abeuntes abstulerunt corpus eius posueruntque illud in monumentum et venientes nuntiaverunt Iesu Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agostonote Il testo si interrompe con la frase prima della chiusa passus est etc. ed è suddiviso in due lectiones . 180. ff. 180v-181 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Unde suprainc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeos precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto U.C. II, ff. 182-184 182. ff. 182-184v - Hieronymus Stridonius pseudo , De nativitate sanctae Mariae (= BHL 5345 [prol. I] - 5344 [prol. II] - 5343)
prol.tit. Prologus de sermone nativitatis sancte Marie Hieronimus Cromatio et Heliodoro episcopis - Acta sancti Hieronimi presbyteri de genealogia beate Marie virginisprol. I inc. Petitis a me petitiunculam - expl. modi huius prefationem habuisse prol. II inc. Petitis a me ut vobis rescribam quid mihi de quodam libello videatur - expl. aut consequenter scribi potuerunt inc. Igitur beata et gloriosa semper virgo Maria de regia stirpe et familia David oriunda - expl. et peperit primogenitum suum sicut sancti evangeliste docuerunt Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in Trinitate perfecta unus Deus in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Epistoladata liturgica 8 settembrenote Il testo è copiato in un binione, pressoché coevo del manoscritto principale entro il quale è rilegato, cui è stato asportato il quarto foglio; poiché solo la prima colonna del f. 184v è occupata, si tratta forse di un'integrazione realizzata ad hoc . Sono segnati due cicli di otto lectiones .U.C. I, ff. 1-181 e 185-210 209. f. 210r-v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] , mutila (= BHL 4320)
inc. Secundam post Neronem Domitianus persecutionem in Christianos exercuit - expl. ut iusserit proconsul. Post hec autem presente Iohannes apostolus sec. I : Vitanote Ripetizione del testo già presente al n° 47, privo qui di prologo e mutilo (ne resta la primissima parte, con explicit assimilabile al passo di p. 55 l. 39 dell'edizione del Mombritius, vol. I, che pubblica la versione interpolata di BHL 4321). La parte sopravvissuta è divisa in tre lezioni. Negli ultimi fogli del codice era già avvenuto un cambio di mano, ma all'interno di un programma coerente; un altro copista aggiunge quest'ultimo scritto fuori ordine (benché non sia stata realizzata la rubrica, resta però a margine la traccia In octava natalis domini sermo sancti Augustini ).
bibliografia
Del Furia, Supplementum BML , III , 419-37r; Frioli, Vallombrosa , 524
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 322
Omeliario con testi agiografici (parte invernale) e sermoni di Ambrogio
prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB La mano di Geremia di Vallombrosa è riconoscibile in alcuni fogli della prima unità; forse anche la seconda condivide l'origine locale.
U.C. I, ff. 1-217 ; sec. XI seconda metà; orig. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB; Hieremias I. ff. 1-217v Omeliario da Natale al periodo pasqualesuddivisione lectiones Sono aggiunte a margine suddivisioni in lectiones , spesso sovrapposte, di varie mani. note Raccolta di 215 testi tra omelie, sermoni e scritti agiografici, attribuiti per lo più ad Ambrogio, Gerolamo, Agostino, Fulgenzio, Leone papa, Giovanni Crisostomo, Severino, Massimo. La successione non segue regolarmente la serie liturgica, benché vi sia una linea portante che conduce dal Natale alle festività di Pasqua. 37. f. 34r-v - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (= BHL S 4323 d)
tit. In natale sancti Iohannis evangelisteinc. Iohannes apostolus et evangelista filius Zebedei frater Iacobi virgo est electus a Domino - expl. quasi flatu quiescente deorsum ad superiora pulvis ebulliat Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre 38. ff. 34v-35v - Rufinus Aquileiensis , Historia ecclesiastica opus Eusebii Caesariensis; translatio ex graeco , III 23, 1-19 (racconto su Giovanni Evangelista) (= BHL S 4324 b)
tit. Unde supra ex historia ecclesiastica Eusebii episcopi Cesariensisinc. Adhuc apud Asiam demorabatur ipse quem Dominus Iesus amabat - expl. et trophea invisibilis in eo resurrectionis ostendens Iohannes apostolus sec. I data liturgica 27 dicembre 39. ff. 35v-39v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Actus vel vita sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Mellitus servus Iesu Christi episcopus Laudocie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo eternam salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem in Christianos Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consequuntur effectum, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembrenote Il prologo non è distinto dal testo. 174. ff. 167-168v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (= BHL 1511)
tit. Passio sancti Cesarii martyrisinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit - expl. ubi per orationes eorum beneficia prestantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembre (non indicata)note Il testo è suddiviso in dodici lectiones . 181. ff. 173-182 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. Epistola sancti Hieronimi presbyteri ad Paulam et Eustochium de assumptione sancte Marie virginisinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. ut cum Christus virginis filius apparuerit in finem seculi cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agostonote Il testo viene diviso in tre cicli di otto lectiones , da una mano diversa da quella all'opera sul precedente. 182. f. 182r-v - Sermo de assumptione beatae Mariae [perperam Augustino adscriptus] (= BHL S 5355 cb)
tit. Item ubi supra sermo sancti Augustiniinc. Celebritas hodierne diei ammonet ut in laude virginis immorari debeamus - expl. ipsa nos sedula prece commendare dignetur in celis, quod ipse prestare dignetur qui in Trinitate perfecta vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Sermodata liturgica 15 agostonote Suddivisione in quattro lectiones , di nuovo di diversa mano. 186. ff. 187-188 - Sermo de assumptione beatae Mariae [Augustino adscriptus] (= BHL S 5355 cc)
tit. Unde suprainc. Adest nobis dilectissimi optatus dies beate ac venerabilis semper virginis Marie - expl. que meruisti benedicta precium proferre mundi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Sermodata liturgica 15 agostonote Suddivisione in otto lectiones . 188. f. 189 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. In decollatione sancti Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pylati procurationis annus - expl. discipuli eius abeuntes abstulerunt corpus eius posueruntque illud in monumentum et venientes nuntiaverunt Iesu Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agostonote Il testo si interrompe con la frase che precede la formula finale passus est etc. . Suddivisione in tre lectiones . 189. f. 189r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Unde suprainc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeos precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agostonote Suddivisione in quattro lectiones .
U.C. II, ff. 218-256 ; sec. XII II. ff. 218-256v - Ambrosius Mediolanensis episcopus , Sermones , mutilinote Sono raccolti 83 sermoni attribuiti ad Ambrogio, per annum e su temi diversi.
bibliografia
Del Furia, Supplementum BML , III , 485-504; Frioli, Vallombrosa , 510 e passim
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 501
Miscellanea teologica, con scritti agiografici su Maria
sec. XIV; prov. Firenze, S. Maria Novella, convento; Gregorius Petri de Florentia frater OP Sul verso del foglio di guardia iniziale si ricorda: Hunc librum donavit comuni librarie frater Gregorius Petri de Florentia Ordinis Predicatorum conventus sancte Marie Novelle ad utilitatem studere volentibus (...) .
I. f. 1 - Quindecim signa ante diem Antichristi , attribuiti a Gerolamo
II. ff. 1v-36v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , De corpore et sanguine Domini
III. ff. 37-93vExpositio de celebratione missae attribuita a Remigionote Si tratta del testo edito nella Bibliotheca Veterum Patrum (Lione, 1677), vol. XVI pp. 952 ss.
IV. ff. 93v-101v - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris (= BHL 5340-5341)
segni d'uso Una diversa mano annota a margine alcune indicazioni sul contenuto. prol.prol. inc. Ego Iacobus filius Ioseph conversans in timore Dei - expl. ostendens plenitudinem XII tribus Israhel inc. Erat vir in Israel nomine Ioachim ex tribu Iuda - expl. mortui sunt enim qui querebant animam pueri tit. finale Explicit nativitas sancte Marie sive salvatoris Domini nostri Iesu ChristiMaria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vitanote Il testo si arresta con il cap. XXIV par. 1 (cfr. ed. Gijsel, p. 481 ll. 18-19).
V. ff. 101v-105 - Melito Sardianus pseudo , Liber de transitu virginis Mariae (= BHL 5352)
Transitus sancte genitricis Dei et virginis Marieinc. Igitur cum Dominus et salvator noster Iesus Christus pro totius seculi vita confixus clavis penderet - expl. narrantes magnalia Dei et laudantes Dominum Iesum Christum qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto in unitate perfecta et divinitatis substancia in saecula saeculorum tit. finale Finit transitus sancte Marie virginisMaria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Transitus
bibliografia
Del Furia, Supplementum BML , II , 457-9r
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 4
Epistolario di Gerolamo, completato in un secondo tempo con altri scritti suoi o a lui attribuiti - tra i quali l'epistola sull'Assunzione e la vita di Paolo eremita - e altrui, come la vita di Antonio
a. 1440; orig. Firenze; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; Gimignano de Inghirami doctor iuris Al f. 17 è vergata la nota di possesso: Iste liber est domini Geminiani de Inghiramis de Prato canonici Florentini decretorum doctoris et auditoris sacri palatii appostolici causarum .
I. ff. 16-202 - Hieronymus Stridonius , Epistolae tabula note Raccolta di 129 epistole di Gerolamo e suoi corrispondenti, tra le quali compaiono tre testi agiografici che lo riguardano. Il manoscritto si apre con un indice delle lettere e dei notabilia di mano del copista stesso (anticamente non numerato, occupa gli attuali ff. 1-14v, mentre resta vuoto il f. 15). Il primo degli scritti aggiunti a questo primo corpus , ossia le omelie origeniane, vi viene registrato fuori ordine e da diversa mano nel margine inferiore del f. 1.
II. ff. 202-209v - Origenes Alexandrinus , In Canticum canticorum homiliae II note Il testo (affine al precedente in quanto tradotto in latino da Gerolamo), è aggiunto da una diversa mano, a partire dalla colonna destra del f. 202. Lo stesso copista glossa fittamente i margini con indicazioni di argomento. Da questo punto cambia anche l'apparato complementare: scompaiono le rubriche (rimpiazzate da titolini nei margini superiori) e cessa la decorazione delle iniziali.
III. ff. 209v-212v Dialogo sull'origine delle anime attribuito a Gerolamo e Agostinosegni d'uso A partire da questo testo interviene un altro glossatore, che annota a margine gli argomenti trattati fino alla fine del manoscritto.
IV. ff. 213-220 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
Sermo ad Paulam et Eustochium de assumptione beatissime virginis Marieinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. cum ipso et vos appareatis in gloriam Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistola
V. ff. 220-222v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
Vita sancti Pauli primi heremite prol.prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum regnis suis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitanote Subentra un nuovo copista, di nuovo a partire dalla colonna libera dell'ultimo foglio occupato dal precedente; ricompaiono inoltre rubriche e iniziali decorate, anche se in diverso stile rispetto alla prima parte del codice.
VI. ff. 222v-240v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
Vita beati Antonii monachi prol.,
epilogo
, ep.ded.
ep. ded. inc. Presbyter Evagrius Innocentio carissimo filio salutem - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam prol. inc. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egipto oriundus fuit - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. deceptores scilicet hominum et totius corruptionis artifices tit. finale Explicit vita sancti Antonii die tertio iunii anno Domini 1440 FlorentieAntonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitanote L'epilogo non è distinto dal resto del testo. La copia avviene per mano inizialmente dello scriba già all'opera, quindi di altre due mani rispettivamente dai ff. 232 e 234.
bibliografia
Firenze. I libri del Duomo , 103-4; Bandini, Leopoldina , I , 10-8
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 133
Leggendario per l'intero anno, probabilmente di area umbra
sec. XII ex.; orig. Umbria; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; Febo Belcari Il manoscritto, di probabile origine umbra, doveva essere in uso presso una sede agostiniana, dato il breviario che vi è trascritto nei margini. Sulla guardia mobile posteriore nuova è applicato un frammento della membrana che fungeva in precedenza da guardia, dove da una mano quattrocentesca è annotato in caratteri greci il possessore: Febo Belcari del popolo di S. Apollinare (amico della famiglia Medici, vissuto tra il 1410 e il 1484).
I. ff. 279 , mutilo Leggendario (30 novembre - 23 novembre)ordinamento Per circulum anni segni d'uso Non sono presenti glosse, ma lo stato degli angoli mostra che il codice è stato molto usato. Inoltre, nel XIII secolo viene aggiunto nel margine inferiore dei primi fogli, fino al 46, il breviario Eremitano dal sabato precedente la prima di Avvento fino alla domenica prima dell'Ottava dell'Epifania. tabula 1. ff. 1-3v - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Natale sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. ut nullus remaneret qui non crederet salvatori nostro Deo qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, ipsi gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti. 2. ff. 3v-5 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 912 t)
tit. Passio sancte Barbareinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem sanctissima martyr Christi Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata)note Il testo non coincide del tutto con alcuna delle voci BHL, benché mostri una maggiore somiglianza con quella indicata. 3. ff. 5-12v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105-6106-6112-6108)
tit. Vita sancti Nicholai confessorisitem II inc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aitaifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus equali maiestate equali potestate per omnia saecula saeculorum item IV inc. Nunc igitur, fratres karissimi, si vobis placuerit de solempnitate huius diei beati Nicolai - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note La copia segna andando a capo (f. 12) il passaggio dall'item 6106 al 6112, mentre va normalmente di seguito negli altri casi (ff. 9v e 12v). 4. ff. 12v-14v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 b)
tit. Passio sancti Savini martyrisinc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. et sepelivit eum miliario plus minus secundo a civitate Spoletina sub die VII idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 5. ff. 14v-16 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam beatissime virginis Agathe fama crebresceret - expl. in qua orationes eius florent nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 6. ff. 16-21v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8143-8136)
prol.tit. Prologus sancti Thome apostoliprol. inc. Thomas hebraice latine abyssus vel geminus interpretatur - expl. ubi et sepultus est in honore duodecimo kalendas ianuarias inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. credentes per hanc gratiarum actionem ad apostolorum gaudia pervenire, ipso adiuvante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata) 7. ff. 21v-23 - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. Passio sancti Gregorii martyrisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum talis furor a sacrilegis exardescebat per cunctam Italiam - expl. benedictus Deus qui dat votum optandi et benedicit annos iusti, ipsi honor et gloria, laus et imperium in saecula saeculorum Gregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 24 dicembre (non indicata) 8. ff. 23-34tit. Nove letture, sermoni e omelie per Natale e S. Stefano 9. ff. 34-38 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita sancti Iohannis evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopi catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exhercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente unitatem Spiritus Sancti per infinita saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il passaggio grafico tra prologo e testo avviene troppo presto, comprendendo nella vita anche l'ultimo periodo del prologo. 10. ff. 38-39vtit. Sermone per la festa degli Innocenti 11. ff. 39v-52 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7742 c [liber I], 7740 [liber II], / [pars III], 7733 [item VIa])
tit. In Natale sancti Silvestriliber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam liber II inc. Priori enim libello hic finis occurrit - expl. et operum virtutum eius celestem ac perpetuam obtinuit palmam pars III inc. Transactis itaque aliquantis diebus pontifices templorum huiusmodi suggestione Constantino augusto fecisse leguntur - expl. supra omnem magnitudinem quam possit estimari vel comprehendi. Ipsi sit gloria in saecula saeculorum item VIa inc. Post hec Constantinus habuit bellum Scitarum - expl. quod interpretatur Constantinopolim usque in hodiernum diem Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note I primi due libri si susseguono senza stacchi (a f. 45), mentre si va a capo per ciascuno dei due segmenti successivi (ai ff. 51 e 52 rispettivamente). Per la terza parte, come si presenta sia in questo codice che in molti altri qui descritti, non vi è una corrispondenza nelle voci BHL. Al f. 42v un'altra mano annota a margine: finita octava lectio , ma non vi è traccia di tale suddivisione del testo (a meno che il riferimento sia al breviario copiato nel margine inferiore). 12. ff. 52v-54tit. Sermone per l'ottava di Natale 13. ff. 54v-58 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo , Vita sancti Basilii Magni , capp. 11, 9, 8, 10 (= BHL S 1022 g - 1022 f - 1022 e [expl. beta] - 1022 j)
notitia
tit. Vita sancti Basilii episcopicap. 11 inc. Fratres, narrationem volo facere de Basilio nobili - expl. secundum quod dictum fuerat ad illos cap. 9 inc. Narravit autem mihi et hoc predictus nobilis Eladius - expl. reversi sumus in civitatem nostram cum gaudio, laudantes et benedicentes Deum cui est honor et gloria in saecula saeculorum cap. 8 inc. Iladius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitutem obedientie fuit - expl. ex uno ore glorificabant et laudabant Deum qui vivit et regnat in saecula saeculorum cap. 10 inc. Mulier quedam nobilis genere et divitiis secularibus ornata - expl. certantes et glorificantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum not. inc. Natalicium vero beati Basilii archiepiscopi quo superna celorum regna ascendit celebratur primo die mense ianuario, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Vita + miraculadata liturgica 1 gennaio (non indicata)note Ogni passaggio è segnato andando a capo (rispettivamente ai ff. 55, 55v, 57v). Agli estratti si aggiunge la brevissima nota liturgica riportata. 14. ff. 58-60tit. Due sermoni per l'Epifania 15. f. 60r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felici presbyeriinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata) 16. ff. 60v-63 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauri abbatisinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. ducebat eum ad domum precedente nos Arderado et filii eius Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note La prima parte del testo è divisa in sei lectiones . L'estratto si conclude con la fine del par. 39 del cap. VII (cfr. AASS Ian. XV, p. 1046). 17. ff. 63-65v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata) 18. ff. 65v-67v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marius, Martha, Audifax et Abacucinc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 19. ff. 67v-72 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani et Fabianiinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata) 20. ff. 72-74v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetis virginisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue palmam victorie adquirant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata) 21. ff. 74v-77 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8633)
prol.tit. Passio sanctorum Vincentii et Anestasiprol. inc. Probabile satis est ad gloriam beatissimi Vincentii martyris - expl. gaudium fidelibus perpetuum perseveret inc. Cum apud Cesaream Augustam civitatem, ut multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. benedicatur per totam Hispaniam nomen Domini Iesu Christi, qui semper regnat cum Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note L'explicit del preambolo non corrisponde a quello riportato in BHL. 22. ff. 77-78v - Passio sancti Feliciani Fulginatis ep. mart. (= BHL 2846)
tit. Passio sancti Feliciani episcopiinc. Felicianus quidam nobili familia ortus cum Foru Flaminensis edoctus - expl. qui passus est sub Decio impiissimo Cesare, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre vivit et regnat in saecula saeculorum Felicianus Fulginas episcopus et martyr saec. II/III : Passiodata liturgica 24 gennaio (non indicata) 23. ff. 78v-79vtit. Due sermoni per la conversione di S. Paolo 24. ff. 79v-80v - Passio sancti Constantii Perusini ep. mart. (= BHL S 1973 a)
tit. Passio sancti Constantii martyrisinc. Cum esset igitur temporibus Antonii imperatoris devulgata iussio eius - expl. et balsamo et aromatibus, ubi prestantur beneficia eius usque in hodiernum diem per ipsum Dominum nostrum Iesum Christum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Constantius Perusinus episcopus et martyr saec. II : Passiodata liturgica 29 gennaio (non indicata) 25. ff. 80v-81v - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7680)
tit. Vita sancti Severi confessorisinc. Post excessum beatissimi Apolenaris beatus Severus tertiusdecimus Ravennatem cathedram suscepit - expl. immensas Deo gratias agatis, qui et benedictus in saecula saeculorum Severus Ravennas ep. : Vitadata liturgica 1 febbraio (non indicata) 26. ff. 81v-84tit. Tre sermoni per la Purificazione di Maria 27. ff. 84-86v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio sancti Blasii martyrisinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quosdam Deus ad correctionem - expl. passus est enim beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata) 28. ff. 86v-88v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agathe virginisinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Silicie sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendii meritis sancte Agathe martyris eos liberasset, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata) 29. ff. 88v-91v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. Passio sancte Scholastice virginisinc. Soror namque eius Scholastica nomine - expl. intra in gaudium Domini tui, prestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis fidelibus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio (non indicata) 30. ff. 91v-93 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini episcopiinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in mortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio (non indicata) 31. ff. 93-95v - Passio sanctae Iulianae Nicomediae v. mart. (= BHL 4523)
tit. Passio sancte Iulianeinc. Temporibus Maximiani imperatoris persecutoris Christiane religionis erat quidam senator - expl. passa est autem sancta Iuliana XIV kal. mart. sub imperatore Maximiano, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iuliana virgo Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 16 febbraio (non indicata) 32. ff. 95v-97tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli per la Cattedra di S. Pietro 33. ff. 97-101 - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5696)
prol.tit. Passio sancti Mathie apostoliprol. inc. Mathias hebraice latine dicitur Donatus - expl. fuit enim de septuaginta discipulis unus inc. Salvator etenim noster Dominus Iesus Christus humani generis conditor - expl. migravit ad Dominum Iesum Christum sexto kalendas martias, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata) 34. f. 101 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , III 13 (vita di Ercolano) (= BHL 3822)
tit. Passio sancti Herculani episcopiinc. Nuper quoque Floridus venerabilis vitae episcopus narravit quoddam memorabile valde miraculum - expl. Quis non obstupescat talia signa mortuorum quae fiunt pro exercitatione viventium? Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr : Passiodata liturgica 1 marzo (non indicata)note L'estratto comprende la battuta finale di Pietro non riportata nella voce BHL. 35. ff. 101-103 - Passio sancti Herculani Perusini ep. mart. (= BHL S 3822 b [inc.])
additamentum inc. Undecim fratribus qui de Sirie partibus venerant in urbem Romam - expl. martyrii coronam meruit accipere palmam mirac. I inc. In illis temporibus Totila perfidus rex - expl. posteaquam de hoc seculo migravit in eadem basilica sepultus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum mirac. II inc. Sanctissimus igitur Herculanus virtutes suas quas moltoties et in multis clam fuerat operatus - expl. gaudens atque laudans Deum ac beatum Herculanum coram multis ostendit Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr : Passio + miraculadata liturgica 1 marzo (non indicata)note Il testo corrisponde per incipit alla voce BHL indicata, ma aggiunge alla narrazione il miracolo di un bambino resuscitato e il miracolo della donna sanata (quest'ultimo secondo la versione edita in AASS Mart. I, col. 54). Ciascuna delle tre parti è distinta andando a capo, così come solo a capo è segnato il passaggio rispetto al precedente estratto da Gregorio. 36. ff. 103-104v - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
tit. Passio XL martyrumlemma inc. Passio sanctorum martyrum quadraginta qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gaci, Gorgoni, Candidi inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris erat persecutio magna - expl. consummati sunt sancti XL martyres et preside Agricolao et duce Lysia sub die V idus martii in gloriam et laudem Dei Sebasteni martyres XL : Passiodata liturgica 10 marzo (non indicata) 37. ff. 104v-107v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius genere Romanus arte phylosophus Gubdiani viri clarissimi et beate Silvie filius - expl. iuxta pyrgilusyn sicut actenus cernitur confessor veritatis meruit sepeliri Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Il testo si arresta al termine del par. 69 del libro IV (= PL 75,222B). 38. ff. 107v-111 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. quibus deferentibus transmisisset usque nunc manet incognitum Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note Estratti dal II libro dei Dialogi , comprendenti i capp. I-II, VII-XIV (esclusa l'ultima frase rivolta a Pietro), XV, XX-XXI (solo la prima parte: l'explicit corrisponde a p. 111 ll. 1-2 dell'edizione Moricca). 39. ff. 111-114tit. Due sermoni per l'Annunciazione 40. ff. 114-116 - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (= BHL 3377)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. Imperante Datiano impio Medorum et Persarum diversisque erga regiones civitatibus suggerente diabolo - expl. completoque martyrio non. kalendarum maiarum feliciter migravit ad Dominum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata) 41. ff. 116-118 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL S 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Post Domini nostri Iesu Christi in celum ascensionem ad Patrem - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo die mensis Nisan, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata) 42. f. 118r-v - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. In natale sancti Vitalis archiepiscopiinc. Sanctus Vitalis militans consulariano cum fuisset cum Pulino iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus autem sanctus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile (non indicata)note Accanto all'inizio, un'altra mano scrive alcuni versetti del Cantico dei Cantici. 43. ff. 118v-119v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6817)
prol.tit. Passio sancti Phylippi apostolilaudatio inc. Philippus hebraice qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalitium celebratur kalendas maias prol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum confessione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il prologo è indistinto dal testo. 44. ff. 119v-120v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL S 4088 b [prol.] - BHL 4086 [inc.] - 4093 [expl.])
prol.tit. Prologus sancti Iacobi apostoliprol. inc. Iacobus Alphei ob distinctionem prioris cognominatus - expl. cuius natalitium et ordinatio sexto kalendas ianuarias creditur inc. Igitur Iudei posteaquam Paulus ad Cesarem quem appellaverat a Festo transmissus est - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Nessuna delle voci BHL sembra corrispondere per tutti gli estremi testuali a quanto trasmette il codice. 45. ff. 120v-123 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. In inventione sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tricesimo regnante venerabili Dei viro cultore magno Constantino - expl. accipiant partem cum Domino nostro Iesu Christo et sancta Maria genitrice eius in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 46. ff. 123v-126v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Eodem die sancti Alexandriinc. Quarto loco a beato Petro apostolo Romane ecclesie urbis cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse habet proprium sacerdotem usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggionote In sede finale il testo corrisponde solo in parte alla voce BHL, ossia fino al periodo che ha inizio con Severina uxor ma non per la frase finale, come avviene abitualmente nei manoscritti qui censiti. 47. ff. 126v-127v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sancti Gordianiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata) 48. ff. 127v-130 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL 1748)
tit. Passio sancte Christine virginisinc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. et in tartarum alienum tue veritatis qui es Deus benedictus in secula seculorum amen Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata)note Estratto che si arresta con la preghiera della santa dopo il martirio del padre. La data indicata dalla BHL e riportata nei Martirologi è il 24 luglio, ma è evidente che la destinazione è qui il 10 maggio, come in molte altre delle copie censite. 49. ff. 130-131 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus illis immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano augusto novies et Maximiano septies imperatoribus, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 50. ff. 131-132v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achileiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. ovantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque hedificatione omnium quorum est studium plantandi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt scripta Nerei et Achillei Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 51. f. 132v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sancte Petronilleinc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 52. ff. 132v-133 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Il testo, come sempre, segue senza soluzione di continuità il precendente. 53. f. 133 - Audelaus presbyter saec. VII/VIII , Vita sancti Fortunati presb. diocesis Spoletanae (= BHL 3087)
prol.tit. Vita sancti Fortunati presbyteriprol. inc. Gregorius Romane urbis antistes cum Petro archidiacono suo - expl. Minime potui utiliter enarrare inc. Fuit quidam vir venerabilis Fortunatus nomine Torrine ecclesie presbyter - expl. ubi usque hodie in pace positus quiescit, ipso concedente qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Fortunatus dioecesis Spoletanae presb. : Vitadata liturgica 1 giugno (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 54. ff. 133v-135 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobatam eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno (non indicata) 55. ff. 135-136v - Passio sancti Vincentii ep., Benigni diac. et soc. Mevaniae mart. (= BHL 8676)
tit. Passio sancti Vincentii martyrisinc. Cum iussu principum impiissimorum persecutio Christianorum in totum orbem seviret - expl. miliario plus minus ab urbe Romae nonagesimo quarto ubi prestantur beneficia Dei, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Vincentius ep., Benignus diac. et soc. Mevaniae mart. : Passiodata liturgica 6 giugno (non indicata) 56. ff. 136v-141 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. In natale VII dormientiuminc. In tempore illo regnante impio Decio imperatore facta est ingens persecutio in Christianos - expl. et in gaudio fidei glorificantes et laudantes Deum pro miraculo quod viderunt gratias agentes Domino Iesu Christo Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note La data liturgica abituale è difforme dalla posizione che i santi assumono in questo leggendario. 57. ff. 141-143 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Sanctorum Primi et Feliciani incipit passioinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno (non indicata) 58. ff. 143-146v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL 986 [prol. I] - BHL S 986 d)
prol.tit. Prolugus sancti Barnabe apostoliprol. I inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophete - expl. martyrio coronatus III idus iunias prol. II inc. Redemptor et salvator noster Dominus Iesus Christus - expl. relatione pandere curamus pars I inc. Denique ille est Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex LXII discipulis - expl. et cum eis vitam eternam percipere mereamur pars II inc. Hucusque beati Barnabe gloriosum agonem - expl. deflorare curavimus pars III inc. Sed quia idem Lucas sequendo beatum Paulum apostolum sancti Barnabe finem cernere non valuit, cetera que sequuntur et quo ordine ad martyrii coronam pervenerit - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vita + passiodata liturgica 11 giugno (non indicata)note A partire dal f. 145 cambia il copista. 59. ff. 146v-149 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Cicilie sub tempore Dioclitiani et Maximiani imperatorum multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. sepelivit in eodem loco qui dicitur Marianus. Ibi requiescunt volente Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno (non indicata) 60. f. 149r-v - Passio Marci et Marcelliani Romae mart. (= BHL p. 787 n° 1)
tit. Passio sanctorum Marci et Marcellianiinc. Tenentur post hec Marcellianus et Marcus et ambo ad stipitem acutos in pedibus fixis - expl. quia cripte arenarum illic erant ex quibus moenia urbis instruebantur Marcus et Marcellianus Romae mart. : Passiodata liturgica 18 giugno (non indicata)note Estratto dalla passione di Sebastiano. Segue il solo incipit dell'inventio di Vitale e Agricola dello pseudo Ambrogio (BHL 8690), con il rimando Require retro in sancti Vitalis , tutto di mano del copista. 61. ff. 149v-151tit. Sermone per la Natività di S. Giovanni Battista 62. ff. 151-152v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3237 b)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto et Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. in qua exuberant beneficia martyris ex eo et nunc et usque in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno (non indicata) 63. ff. 152v-153v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3238 b)
inc. Hylarianus autem vir Dei qui quondam Gallicanum in Hostiensi urbe susceperat - expl. et posuerunt in eandem domum sanctorum Iohannis et Pauli, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo segue il precedente con un semplice a capo, senza una propria titolatura. 64. ff. 153v-154v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
tit. Vita sancte Marineinc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus orationibus sanctae virginis Marinae multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marina virgo, Marinus monachus dicta : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata) 65. ff. 154v-157v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol.] - 6665)
prol.tit. Passio sancti Petri apostoliprol. inc. Simon qui interpretatur obediens - expl. et palmam victorie velociter demonstrare inc. Igitur in diebus illis surrexit quidam Samarius genere - expl. quorum fides ac devotio sancti Petri ex omni parte confirmata est in nomine Domini nostri Iesu Christi et in sanctificatione Spiritus Sancti, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Il prologo corrisponde solo per incipit alla voce BHL. 66. ff. 157v-162 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Prologus sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre in unitate Spiritus Sancti cui est honor et virtus et gloria et imperium in saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 67. ff. 162-164 - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6473)
tit. Vita sancti Paternianiinc. Temporibus Diocletiani imperatoris erat grandis persecutio in tempore paganorum - expl. celebremus natalitia eius decimo die mensis iulii, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Patrae et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Paternianus Fanensis ep. : Vitadata liturgica 12 luglio (non indicata)note Un'altra mano annota a margine: require legenda sanctorum septem fratrum post festum sanctorum Abdon et Sene in [[...]] kal. aug. 68. ff. 164v-167v - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL 1808)
prol., carmen tit. Passio sancti Quirici et Iulitteprol. inc. Laudabile satis est et ad regis eterni gloriam totis preconiis adtollendum - expl. ad futuram gloriam que revelabitur in nobis inc. Sub Alexandro iniquissimo preside cui principatum Antiocene urbis - expl. sanctus Quiricus et sancta Iulitta in Tharso Cilicie die iduum iuliarum sub Alexandro preside, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 15 luglio (non indicata)note Il testo era certamente destinato a questa data come negli altri codici qui censiti (cfr. il ms. 132 dello stesso fondo). 69. ff. 167v-171 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL 288)
carmen tit. In sancti Alesii confessorisinc. Temporibus Archadii et Honorii maximis imperatoribus fuit quidam homo religiosus in urbe Roma - expl. in quacumque angustia vel tribulatione positus quisquis erat eius obtentu liberabatur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata)note L'explicit non è identificabile con alcuna delle voci BHL, mentre l'incipit corrisponde a quella indicata. 70. ff. 171-175 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. In festivitate sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr Christi sub Vespasiano augusto decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Deo atque salvatore Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 71. f. 175r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Vita sancte Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de beata Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu vivit et regnat in saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio (non indicata) 72. ff. 175v-178 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora cum apostolo per amorem Domini martyr effectus cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 73. ff. 178-180v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1772 [inc.] - BHL S 1770 a [expl.])
tit. Eodem die sancti Christoforiinc. Passio sancti Christophori sub die VIII kal. augustas qui fuit passus sub Dagno imperatore in civitate Samum - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo appare una versione mista tra quelle registrate in BHL. 74. ff. 180v-184v - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (= BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonisinc. In civitate Nicomedia Maximianus imperator multos Christianos persequebatur propter regnum et fidem Domini nostri Iesu Christi - expl. sic consummatum est certamen sancti martyris recipientis coronam caelestis gloriae, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pantaleon Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note La voce BHL è riferita proprio a questo manoscritto. 75. ff. 184v-185 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicisinc. Fuit autem temporibus Constantii filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalitia celebramus IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam nominis tui Deus usque in hodiernum diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio (non indicata) 76. f. 185r-v - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sancte Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 77. f. 185v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christiani necati sunt in urbe Roma - expl. iuxta civitatem Cordulam atque Syriam, ubi etiam et invenit multos Christianos quod suppliciis et afflictionibus necavit Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata)note Testo abbreviato e come sempre trascritto senza soluzione di continuità con la parte seguente della stessa passio ciclica, che riguarda propriamente i due santi della comune titolatura; la data propria di Policronio sarebbe invece il 17 febbraio. 78. ff. 185v-186v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius querere Christianos curiose - expl. levata sunt corpora sancta et translata sunt in cemeterio Pontiani in pace Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata) 79. ff. 186v-187v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.tit. Passio sancte Felicitatisprol. inc. Sciendum quoque est, dilectissimi fratres, quoniam de semine Felicitatis martyrio expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendo, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata)note Come si riscontra anche altrove, la santa (ricordata al 10 luglio o al 23 novembre) deve riferirsi qui al 1° agosto, data dei Maccabei. Il testo è abbreviato in modo tale che scompare la suddivisione tra prologo e narrazione ed è dunque impossibile fornirne gli estremi. 80. ff. 187v-188tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli (11,1-28) per la ricorrenza di S. Pietro in Vincoli 81. ff. 188-189 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Sancti Stephani papeinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. in loco qui appellatur hodie cemeterium Callixti; ibi requiescit in pace Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto (non indicata)note Il testo appare un'abbreviatio dalla passione nota. 82. ff. 189-191v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephaniinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 83. ff. 191v-193 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
tit. Passio sanctorum Sixti, Felicissimi et Agapitiinc. Eodem tempore Decius Cesar et Valerianos prefectos iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari - expl. sanctum vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones in cimeterio Prostrati sepelierunt sub die kal. sept., prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata)note Cambio di copista al f. 192. 84. ff. 193-197v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.tit. Sanctorum Donati et Ylarianiprol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Ylariani narraturus triumphum, o Theophyle frater - expl. concedat eorum enarrare trophea inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa veneratione celebrantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 85. ff. 198-199v - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL 2058)
tit. Sanctorum Quiriaci, Largi et Smaragdiinc. Nunciatum est itaque Dioclitiano augusto quod filiam suam Arthemiam a demonio vexaretur - expl. ubi orationes sanctorum florent usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres : Passiodata liturgica 8 agosto (non indicata)note L'incipit presenta marcate varianti rispetto alla voce BHL. 86. ff. 199v-202v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 7805 [inc.] e 4753 [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Cumque audisset beatus Laurentius archidiaconus beatum Sixtum episcopum iterum in custodiam reduci - expl. et participati sunt omnes sacrificium laudis corpus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note L'incipit non corrisponde alle voci BHL dedicate a Lorenzo: si tratta del par. 3 della passione di Sisto, che precede la sua nella narrazione ciclica, secondo la forma registrata in BHL 7805 (cfr. AASS Aug. VI, p. 140F). 87. ff. 202v-204 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Reversus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. cum intentione fermentissime mori leti quam vivere malle et perrexerunt ad Dominum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 88. ff. 204-208v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In assumptione beate Marie virginisinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. in quo habitat, inquit, corporaliter omnis plenitudo divinitatis Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note Copiata solo la prima metà dell'epistola, fino a PL 30,131C. 89. ff. 208v-210 - Passio sancti Magni Tranensis ep. mart. (cfr. BHL 5167 [inc.])
prol.tit. Incipit prologus sancti Magni confessorisprol. inc. Ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi pertinet sanctorum merita virtutesque proferre - expl. fideli assertione prosequimur inc. Igitur sanctus Magnus meritis et nomine magnus - expl. redintegra labiorum officium, ad laudem et gloriam nominis tui Magnus Tranensis ep. mart. : Passio + miraculadata liturgica 19 agosto (non indicata)note Dopo la nomina a vescovo, la narrazione è abbreviata e si annette un miracolo (il cui beneficiario ha nome Castoro) a titolo di saggio dei molti compiuti dal santo. Solo l'incipit , pertanto, corrisponde alla voce BHL. 90. ff. 210-213 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002-1003)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscipiens - expl. cuius natalitium octavo kal. septembris inc. Indiae tres esse ab ystoriographys referuntur - expl. secutus est beatum apostolum migravit ad Dominum epil. inc. Hic est Bartholomeus apostolus qui nomen est Syra lingua suscipiens - expl. passus est autem venerabilis apostolus et martyr Christi Bartholomeus octavo kalendas septembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata)note Epilogo indistinto dal testo. 91. ff. 213-215v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4293)
tit. Decollatio sancti Iohannis Baptisteinc. Narrat Iosephus vinctum fuisse sanctum Iohannem Baptistam in castello Macherunta - expl. non livorem sed caritatem preferat, adiuvante qui cum Patre Iohannes Baptista : Translatiodata liturgica 29 agosto (non indicata) 92. ff. 215v-219 - Vita sancti Aegidii in Occitania abb. (= BHL 93)
tit. Vita sancti Egidii confessorisinc. Sanctus igitur Egidius natione Grecus a preclaris parentibus originem duxit - expl. petimus tua sancta merita pater Egidie apud Dominum nostrum, qui cum Filio suo et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Aegidius in Occitania abbas saec. VI-VII : Vitadata liturgica 1 settembre (non indicata) 93. ff. 219-222tit. Sermone per la Natività di Maria 94. ff. 222-224v - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris (= BHL S 5342 c)
tit. Sermo de nativitate sancte Marieinc. In diebus illis erat vir in Israel nomine Ioachim ex tribu Iuda de genere David - expl. et rogare ceperunt Mariam ut indulgeret eis et oraret pro eis Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vitadata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo si chiude dopo l'episodio della porpora nel Tempio, alla fine del par. VIII 5 (p. 375 l. 14 dell'edizione di Gijsel). 95. ff. 224v-226 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properante ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum eius plurima ostensione incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et cum Spiritu Sancto omnipotenti Deo in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 96. ff. 226-230v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine vel succurrant inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo è indistinto dal testo. 97. ff. 230v-232 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5949)
prol., notitia
tit. Dedicatio basilice sancti Michaelis archangelinotitia inc. Anno dominice ab incarnatione quingentesimo sexto indictione quartadecima - expl. quibus persistentibus facta est inventio basilice beati Michaelis prol. inc. memoriam toto orbe veneranda - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note La notizia cronologica iniziale si fonde con l'inizio del prologo, che a sua volta è poi seguito senza stacco dalla narrazione. 98. ff. 232-238tit. Due sermoni per gli Angeli (il primo è l'omelia sui Vangeli di Gregorio Magno II 34, dalla fine del par. 6) 99. ff. 238-239v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3870)
tit. Vita beati Hieronymi presbyteriinc. Beatus Hieronimus genere nobili ortus patre vero Eusebio nomine - expl. si tanto in animo ornaberis regem inmortalem Filium Dei adipisci poteras sponsum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note Estratto dalla vita, che si arresta a metà circa (l'explicit corrisponde a PL 22,207). 100. ff. 239v-242 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce apostoli et evangelisteprol. inc. Cum in divinis voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Domini nostri Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiocensus - expl. ad fidem et dilectionem Iesu Christi Domini quem predicavit confluerent, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre 101. ff. 242-246 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Sanctorum apostolorum Symonys et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent ingressi regionem - expl. in quo loco beneficia divina consecuntur credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo habentis, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata) 102. ff. 246-248vtit. Sermone per Ognissanti 103. ff. 248v-252 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Sanctorum IIII cononatoruminc. Tempore qoo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniis ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata) 104. ff. 252-254 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodoriinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam nominis tui qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre (non indicata) 105. ff. 254-255v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4227)
prol.tit. Dedicatio sancti Salvatorisprol. inc. Elevate oculos sensus vestri et videte hanc admirationem que facta est - expl. et inclinate oculos cordis vestri inc. Est civitas que vocatur Biretho adiacens inter terminos Tyri ac Sydonis - expl. unde idem ipse inimicus noster adversarius cecidit ad laudem et gloriam qui in Trinitate permanet Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Versione differente rispetto a quella di Anastasio Bibliotecario cui è riferita la voce BHL, qui indicata come riferimento. 106. ff. 255v-259 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita beati Martini confessorisinc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. si quid deinceps uspitalem contingerit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Testo abbreviato, che omette il prologo, poi i capp. XII-XVII fino al par. 4 compreso (riprendendo da Per idem tempus , p. 290 dell'edizione Fontaine, p. 42 l. 17 dell'edizione Bastiaensen), per arrestarsi infine con il XXII (l'explicit corrisponde rispettivamente a p. 302 e p. 54 l. 32 delle stesse edizioni). 107. ff. 259v-260 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistolanote Segue priva di prologo la vita, separata solo andando a capo. 108. ff. 260-261 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b)
inc. Archidiacono viro et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi et cives Turonici tripudiantes cum sanctissimi viri corpore ad urbem Turoni sunt reversi, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miracula 109. ff. 261-267v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Caecilie virginisprol. inc. Humanas laudes ac mortalium infulas vidimus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 110. ff. 267v-269v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et benedicitur Christus filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata) 111. ff. 269v-270 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre (non indicata)note Il testo è copiato di seguito al precedente, andando a capo dopo il prologo che risulta invece accorpato alla passione. 112. ff. 270-279vtit. Venti sermoni per il commune sanctorum (l'ultimo mutilo)
bibliografia
Firenze. I libri del Duomo , 143; Bandini, Leopoldina , I , 267-87
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 136
Leggendario-omeliario per l'intero anno, di area tosco-umbra
sec. XII primo quarto; orig. Arezzo; Umbria; prov. Firenze, S. Croce, convento OFM; Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; Filippo Villani; Mattei Franchi famiglia Sul piatto è incollato un ritaglio di pergamena con la nota di possesso: Iste liber est mei Filipi de Villanis , dell'inizio del XV secolo; dalla biblioteca del Villani il codice passò poi a quella della famiglia Mattei Franchi, dalla quale fu donato al Duomo. Possibile una provenienza dall'Aretino, in ogni caso dall'area della Toscana meridionale o Umbria settentrionale.
I. ff. 299 , acefalo Leggendario-omiliario (prima domenica di Avvento - 23 novembre)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones I testi sono spesso divisi in lezioni (per multipli di tre). segni d'uso Note marginali sono vergate da mani del XIV e del XV secolo. struttura Le omelie e i sermoni non sono mai accompagnati da un'attribuzione (fa eccezione quella a Gregorio Magno per alcune omelie sui Vangeli), anche quando dotati di rubrica iniziale.note Dall'antica numerazione si evince che i fogli iniziali mancanti sono otto; l'ultimo è inoltre gravemente danneggiato. 1. f. 1r-vtit. Tre sermoni (il primo mutilo dell'inizio) per le tre domeniche di Avvento 2. ff. 2v-5v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8136)
tit. Passio Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. tam indulgentiam consequi peccatorum quam ad apostolorum gaudia pervenire, adiuvante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata)note Divisa in nove lezioni. 3. ff. 5v-7tit. Cinque letture e sermoni per la Vigilia e il Natale 4. ff. 7-8v - Passio sanctae Theodotae cum tribus filiis mart. Niceae (= BHL 8093)
inc. Revertente autem imperatore Dioclitiano apud Syrmium a Macedonia - expl. passa est autem in provincia Bithinia apud urbem Niceam cum tribus filiis suis sancte Theodotis sub die quarto nonas augustus Theodota cum tribus filiis Niceae mart. : Passiodata liturgica 24 novembre (non indicata)note Si susseguono la parte su Teodota e quella su Anastasia dalla stessa passione ciclica, separate andando a capo. La posizione appare anomala, poiché la data propria di Anastasia è il 24 novembre, quella di Teodota il 2 agosto. 5. ff. 8v-9 - Epistolae et acta sanctae Anastasiae in insula Palmaria mart. (= BHL 401)
inc. Igitur ut supra dictum est tradita sancta Anastasia prefecto Illirici - expl. posteaquam basilica fabricata est in domo Apollonie septimo idus septembris in eadem basilica in qua operatur beneficia sua Dominus ad laudem nominis sui usque in finem saeculi Anastasia in insula Palmaria martyr : Actadata liturgica 24 novembre (non indicata) 6. ff. 9-12tit. Sei omelie, letture e sermoni 7. ff. 12-14v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Sancti Iohannis evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Lauditie universis episcopis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente in unitate Spiritus Sancti per infinita saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembrenote Prologo indistinto dal testo. Divisa in sei lezioni. 8. ff. 14v-16v
epilogo
tit. Due omelie e un sermone 9. ff. 16v-24v - Gesta sancti Silvestri I papae , mutili (= BHL S 7742 c [liber I], 7740 [liber II], / [pars III])
liber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus a vidua matre - expl. adversus pugnas iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Chrsti accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. celestem hanc perpetuam obtinuit palmam liber III inc. Transactis itaque aliquantis diebus pontifices universi templorum - expl. cui universa succumbunt, apud cuius Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note I passaggi tra libri sono rilevati andando a capo. Il testo rimane mutilo per un incidente occorso al termine del quinione: il f. 24, che ne era il penultimo, è tagliato a metà, mentre è perduto il successivo. Sotto l'ultima riga sopravvissuta è aggiunta da una mano corsiveggiante la chiusa sostitutiva: Post hec autem sanctus Silvester odormivit in Domino. bncm. 10. ff. 25-40vtit. Venti omelie, letture e sermoni dalla Circoncisione alla terza domenica dopo l'Epifanianote Dopo il f. 40v è perduto l'ultimo foglio del quinione. 11. ff. 41-46 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio Fabiani et Sebastianiinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaionote Divisa in nove lectiones . 12. ff. 46-47v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue victorie palmam adquirant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Divisa in nove lectiones . 13. ff. 47v-49 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. In festivitate sancti Vincentiiprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonia probitatis inc. Cum igitur apud Cesariam Augustam civitatem - expl. et dum plurimum consecrat ipse est potius consecratus, ut sit nomen Domini benedictum in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note Divisa in nove lectiones . Il preambolo non è distinto dal testo, che si conclude in una forma che appare parafrasata rispetto all'explicit della voce BHL. 14. ff. 49-51vtit. Quattro letture, omelie e sermoni per la Conversione di Paolo e la Purificazione della Vergine 15. ff. 51v-53 - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio beatissimi martyris Blasiiinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quidam ad correctionem eos - expl. passus est enim beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in sempiterna saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraionote Divisa in tre lectiones . 16. ff. 53-54v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Sancte Agatheinc. Sancta Agatha passa est in civitate Cathanensium Silicie [corr. Sicilie] sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendio in eos meritis sancte Agathe martyris liberaret, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraionote Divisa in nove lectiones . 17. ff. 54v-217vtit. Centodiciassette sermoni, omelie e letture dalla Cattedra di Pietro alla XXI domenica dopo Pentecostenote Alcune delle omelie su letture evangeliche sono attribuite a Gregorio Magno. 18. ff. 217v-219v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
inc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. ita virtute Martini ibi tantum est ignis operatus ubi iussus est Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note La copia si conclude con il cap. 14 par. 2 della vita (= p. 282 dell'edizione Fontaine, p. 36 l. 10 dell'edizione Smit), come nei mss. Acquisti e Doni 84 e Mugellano 14. La parte che segue del dossier su Martino è distinta andando a capo. 19. ff. 219v-220 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistola 20. f. 220 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b)
inc. Archadio viro et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. et cives Turonici tripudiantes cum sanctissimi viri corpore ad urbem Turonicam sunt regressi, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas in saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miraculanote Il testo segue il precedente senza alcun segno di stacco. 21. ff. 220-221 - Passio sancti Mennae Aegyptii in Phrygia mart. (= BHL 5921)
inc. Anno secundo imperii sui Dioclitianus augustus observanda per provincias universas sua precepta destinavit - expl. basilicam condiderunt in qua multas virtutes operatur Dominus ad laudem nominis sui usque in presentem diem, cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Mennas Aegyptius in Phrygia martyr : Passiodata liturgica 11 novembre (non indicata) 22. f. 221r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , de virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
item II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro sue vite fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus historiam explicare Martinus Turonensis episcopus : Miraculanote Le due parti (capitoli 4 e 5 del libro I dell'opera) sono distinte andando a capo. 23. ff. 221v-222vtit. Due sermoni per la dedicazione della chiesa 24. f. 223r-v - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem sextodecimo, imperante Gaio et Iunio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata)note Il foglio è strappato lungo il lato inferiore, con perdita di una riga e mezza di testo. 25. ff. 223v-224 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6815)
inc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensionem Domini - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante sancto Philippo apostolo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti regnantis in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 26. f. 224r-v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4093)
inc. Iacobo apostolo presidente cathedram ecclesie Hierosolimorum orta est perturbatio Iudeorum - expl. in quo loco colitur sancta eius passio usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 27. ff. 224v-226v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
inc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram Alexander sedit - expl. ideoque locus ipse habet proprium sacerdotem usque in hodiernum diem Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio (non indicata)note In sede finale il testo corrisponde solo in parte alla voce BHL, ossia fino al periodo Severina uxor ma non per l'ultima frase, come nel ms. 133 dello stesso fondo. 28. ff. 226v-227v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4170)
inc. Perrexit autem Helena Hierosolymam et quesivit diligenter locum - expl. accipiant partem cum Domino nostro Iesu Christo et cum Dei genetrice Maria, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 29. ff. 227v-228 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL 7734)
inc. Post hec Constantinus habuit bellum cum Scytharum gente - expl. et appellata est Constantinopolis idest Constantini civitas usque in hodiernum diem Silvester I papa note Il testo appartiene al ciclo delle vicende di Silvestro I, ma si trova di seguito (distinto con un semplice a capo, anche se lasciando lo spazio per un'iniziale che non fu realizzata) alla narrazione sulla Croce per la contiguità dei protagonisti. 30. f. 228r-v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
inc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata) 31. ff. 228v-231 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL S 1748 c)
inc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. et collocavit eam in optimo loco VI idus maias, agente Iuliano iudice, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Vitadata liturgica 10 maggio (non indicata)note La posizione nel leggendario indica che il testo era destinato a questa data, discrepante da quella abituale, il 24 luglio, ma ricorrente nei codici qui censiti. 32. ff. 231-233 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achillei - Item scripta Marcelli unde supraprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque ad hedificationem omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum rescr. inc. Marcellus Christi servus sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque intimabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Il rescriptum Marcelli ha inizio al f. 232v, con la propria titolatura. 33. f. 233r-v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
tit. Item rescripta de passione eoruminc. Eutices, Victorinus et Maro servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IV idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 34. f. 233v - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. (= BHL 6064)
inc. Accepta autem hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. in qua prestantur beneficia Domini ad laudem et gloriam nominis sui usque in hodiernum diem Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo segue il precedente senza distinzione. 35. ff. 233v-234 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Panchratiiinc. In illis temporibus immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano nono et Maximiano augusto octavo imperio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 36. ff. 234v-236 - Passio sanctorum Iustini, Viriani et soc. mart. (= BHL 4583)
tit. Passio sanctorum Viriani cum sociis suisinc. Temporibus Decii Cesaris sub Valeriano prefecto maxima persecutio orta est Christianis - expl. in civitate Perusia sub Decio impiissimo imperatore et Valeriano prefecto die mensis iunii, quorum orationes florent usque in hodiernum diem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iustinus, Virianus et soc. mart. : Passiodata liturgica 1 giugno 37. ff. 236-237 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum martyrum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobatam eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 38. ff. 237-239 - Passio sancti Erasmi in Campania ep. mart. (= BHL 2580)
tit. Passio sancti Erasmi martyrisinc. Facta est autem persecutio Christianorum a Dioclitiano imperatore ut si quis inventus fuisset - expl. cum illis celum penetravit IV nonas iunias, ad laudem Dei Patris omnipotentis et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Erasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 2 giugno 39. ff. 239-240 - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. Passio sanctorum Laurentini et Pergentiniinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multe persecutiones erant - expl. passi sunt autem beatissimi martires Christi Laurentinus et Pergentinus sub Decio imperatore in civitate Aretina tertio nonas iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est laus et gloria in saecula saeculorum Pergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugno 40. ff. 240-241v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 41. ff. 242-243v - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (cfr. BHL S 8712 b)
prol.tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Lucania sub tempore Dioclitiani et Antonini imperatorum multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. et sepelivit in eodem loco ubi requieverunt in locum qui dicitur Marianus XVI kal. iulias. Ipsa autem Domino gratias egit qui confirmat servos suos et tantam gratiam prestat sanctis suis per omnia saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno 42. ff. 243v-244v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= = BHL 3514)
tit. Passio sanctorum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus itaque transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus sanctorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno 43. ff. 244v-246vtit. Un sermone e un'omelia per la Natività di Giovanni Battista 44. f. 247r-v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (cfr. BHL 3241)
tit. Passio sanctorum martyrum Iohannis et Pauliinc. Igitur postquam Constantinus migravit de seculo et secuta est filia eius Constantina - expl. et posuerunt in eadem domo sanctorum Iohannis et Pauli, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 45. ff. 247v-249tit. Tre sermoni per il natale dei SS. Pietro e Paolo 46. ff. 249-251 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6570)
tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliinc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunio usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus et imperium in saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno 47. ff. 251-252 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Processi et MartinianiProcessus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 48. ff. 252-253v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
tit. Sancti Alexii confessorisinc. Fuit Romae vir magnus et nobilis Eufemianus nomine - expl. petitionis effectum sine dubio consequi valet, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 25 giugnonote La titolatura riporta una data anomala, anche per posizione nella raccolta: di norma il santo era venerato il 17 luglio. 49. ff. 253v-255 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenarisinc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. beatissimus Apolenaris sacerdos Domini et martyr Christi sub Vespasiano augusto decimo kalendarum augustarum, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Apollenaris martirisApollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 50. ff. 255-256v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli filii Zebedeiinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una simul hora martyr effecti Dei perrexerunt ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 51. ff. 256v-258 - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1771)
tit. Sancti Christoforiinc. Tempore illo quo Dagnus rex in civitate Samon regnum tenebat - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et in agnitionem veritatis venire, cui sit laus et gloria per cuncta saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti ChristoforiChristophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio 52. ff. 258-259v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum martyrum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. confestim mundati sunt per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi; ipsi honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Nazarii et CelsiNazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 53. ff. 259v-260 - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (= BHL 5017)
tit. Passio Flore et Lucilleinc. Flora virgo sanctimonialis civis urbis Rome capta est una cum beatissima virgine Lucilla - expl. passe sunt iste gloriose virgines et martyres Christi quarto kalendas augustas, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctarum Flore et LucilleLucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 54. ff. 260-261v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio beati et gloriosissimi protomartyris Stephani et Gamalielis qui iam actibus apostolorum Nichodemus in evangelio scriptus estinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 55. ff. 261v-262v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7806)
tit. Passio Sixti episcopi, Felicissimi et Agapitiinc. Tempore quo Galba mortuo Decius a Babylonia Romam rediit - expl. sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimeterio Pretextati sub die kalendarum septembrarum tit. finale Explicit passio sancti Sixti episcopiSixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto 56. ff. 262v-266 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Ilarianiprol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Hyllariani narraturus triumphum, o Theophyle frater - expl. concedat eorum enarrare trophea inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa celebratione venerantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agostonote Il prologo è indistinto dal testo. 57. ff. 266-267v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4756)
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Tempore Decii cesaris milites tenentes beatum Laurentium duxerunt et tradiderunt eum Parthemio tribuno - expl. participati sunt omnes corpus et sanguinem Christi agentes laudes Domino Deo nostro, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 58. ff. 267v-270 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355)
tit. Dormitio sive assumptio sancte Marieinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. sed ut suis consolaretur adspectibus Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agostonote Al f. 270 il testo passa da ad summum eius (= PL 30,133C) all'inizio del cap. 13 (ibid., col. 140B), per poi chiudersi anticipatamente, in corrispondenza della col. 141B. 59. ff. 270-272v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholemeiinc. Indiae tres esse dicuntur apud historiographos - expl. et perfectis omnibus atque bene dispositis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto 60. ff. 272v-273vtit. Lectio e sermone per la decollazione di san Giovanni BattistaIohannes Baptista 61. f. 273v - Passio sanctae Sabinae Romae mart. (cfr. BHL 7407)
epilogo
tit. Passio sancte Savineinc. Illustrissima autem femina Savina colligens reliquias sancte et intacte virginis Serafye - expl. coronata est una cum fortissima virgine Serafia Christi famula, qui omnibus in se credentibus virtutem dat et premia sempiterna; ipsi honor et gloria una cum Deo Patre in unitate eiusdem Spiritus Sancti in sempiterna saecula saeculorum Sabina Romae mart. : Passiodata liturgica 29 agosto 62. ff. 273v-275v - Hieronymus Stridonius pseudo , De nativitate sanctae Mariae (= BHL 5345 [prol. I] - 5344 [prol. II] - 5343)
prol.tit. Sermo Hieronymi Chromatio et Theodoro episcopis de nativitate sancte Marieprol. I inc. Petitis a me petitiunculam - expl. modi huius prefationem habuisse prol. II inc. Petitis a me ut vobis rescribam quid mihi de quodam libello videatur - expl. aut consequenter scribi potuerunt inc. Igitur beata et gloriosa semper virgo Maria ex regia stirpe - expl. et peperit primogenitum suum sicut sancti evangeliste docuerunt Dominum nostrum Iesum Christum, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vitadata liturgica 8 settembre (non indicata)note Nel margine inferiore del foglio un'altra mano annota la genealogia delle tre Marie definendole figlie di Gioacchino (oltre alla Vergine, Maria di Alfeo madre di Giacomo e Maria Salomè madre di Giovanni). 63. ff. 275v-276v - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. In exaltatione sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properanti ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre (non indicata) 64. ff. 276v-280 - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiore genere medicine procuret inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxat apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui prius Hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arphaxat illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Sia il prologo sia l'epilogo sono indistinti dal testo. 65. ff. 280-281 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
tit. Dedicatio basilice sancti Michaelisprol. inc. Memoriam beati archangeli Michaelis toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro, qui vivit et regnat cum Deo Patre in eterna saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembrenote Il testo è suddiviso in nove lezioni. 66. ff. 281-282 - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (cfr. BHL 1969)
prol.tit. Natale sanctorum Cosma et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda reverenter piis auribus legantur et audiantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas festinaret inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. et statim demones numquam comparuerunt Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote L'explicit non corrisponde esattamente a quello riportato. 67. ff. 282-283v - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem ac dilectionem Domini nostri Iesu Christi quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivens regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre 68. ff. 283v-284v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4227)
prol.tit. Gesta de mirabilibus que fecit imago Domini nostri Iesu Christi veri in Verito civitateprol. inc. Sustollite oculos mentis vestre et videte novum miraculum hoc - expl. et aurem vestram inclinate foras quod cordis est porrigite et audite inc. Civitas est Beritus vocata in confinibus Tiri et Sidonis sita - expl. quia sua nos fide et sua fecit agnitione dignos in Christo Iesu Domino nostro, cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria nunc et semper et in saecula saeculorum Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Il prologo non è distinto dal testo. 69. ff. 284v-287v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Passio sanctorum Symonis et Ideinc. Symon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. qui illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem gesta sanctorum apostolorum Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo libro et ultima de decimo; gloria Deo Patri et Filio et Spiritui Sancto qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobrenote L'appendice non è distinta dal testo. Diviso in nove lectiones . 70. ff. 287v-290vtit. Due sermoni per Ognissanti 71. ff. 290v-293 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Passio sanctorum IIII cononatoruminc. Tempore illo Dioclitianus Augustus perrexit Pannonium ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Simproniani, Castorii, Nicostrati et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino et Salvatore nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, iustitia et potestas nunc et per infinita saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre 72. f. 293r-v - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio beati Theodori martirisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt in omnem terram regni sui edictum - expl. igne succendit deosque nostros iniuriavit Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembrenote Del testo è copiato solo un breve tratto: l'explicit corrisponde quasi alla lettera all'edizione del Mombritius II, p. 589 l. 14. 73. ff. 293v-294 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Natale sancti Britiiinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit mirifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembrenote Divisa in tre lezioni. 74. ff. 294-296 - Vita sancti Floridi Tifernae Tiberinae ep. (= BHL 3062)
tit. Vita beati Floridi et Amantiiinc. Floridus itaque religiosis parentibus Tifertine Tyberine civitatis civibus ortus - expl. qui tam stupendis miraculis pontificem suum Floridum clarificare voluit; ipsi honor et gloria, potestas et imperium una cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Floridus Tifernae Tiberinae episcopus saec. VI : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata)note Divisa in tre lezioni. 75. ff. 296-297v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. , mutila (= BHL 1495)
tit. Sancte Cecilieinc. Cecilia vero subtus ad carnem cilicio induta desuper auratis vestibus tegebatur - expl. si vis absolvere quare non vis inquirere Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembrenote Il testo ha inizio privo di prologo, poco dopo il normale incipit , e rimane mutilo a causa della perdita di due fogli tra gli attuali 297 e 298: cfr. Mombritius I, p. 332 l. 54 - p. 340 ll. 33-34. 76. f. 298 - Passio sancti Clementis I papae , acefala (= BHL 1848)
inc. factum est; omnis multitudo Christianorum ceperunt ad litus stare - expl. et benedicitur Christus Dei filius, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata)note Del testo, per la suddetta perdita di fogli, sopravvive solo il frammento finale, dal par. XXIV dell'edizione nei Patres Apostolici (p. 79 ll. 4-5); cfr. anche Mombritius I, p. 344 ll. 29-30, che corrisponde però meno precisamente. 77. ff. 298-299vtit. Omelia di Gregorio Magno (su una lettura da Matteo)note Il testo è mutilo nella seconda parte a causa delle pessime condizioni dell'ultimo foglio.
bibliografia
Firenze. I libri del Duomo , 144; Libri de nativitate Mariae , II, 49-50; Bandini, Leopoldina , I , 310-38; Berg, Studies , 267
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 141
Omeliario (parte estiva) di area fiorentina, cui è aggregata una seconda unità con la Dedicatio di S. Maria delle Nevi
prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale
U.C. I ; sec. XII terzo quarto; orig. Firenze, zona di I. ff. 216 , mutilo Omeliario dalla domenica di Pasqua all'ultima dopo Pentecoste e sermoni per le festività dei santiordinamento Significativo che alla sezione finale del commune sanctorum segua, fuori dal normale ordine strutturale, la passione di s. Romolo di Fiesole: la raccolta deve essere stata concepita in una sede che lo venerava particolarmente. note Raccolta di 160 testi, tra omelie, sermoni e scritti agiografici. Ricorrono specialmente le attribuzioni ad Agostino, Leone papa, Gregorio Magno, Beda; presenti anche Ambrogio, Gerolamo, Origene, Giovanni Crisostomo, Paolo Diacono, Pier Damiani, Remigio, Basilio, Fulgenzio, Efrem, Massimo. 94. ff. 115v-118 - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4228)
prol.tit. Libellus Athanasii archiepiscopi Alexandrie urbis de passione ymaginis Domini nostri Iesu Christipraeamb. inc. Apud Caesaream Cappadocie urbem maximam convenientes de plurimis Asie urbibus - expl. temporibus Constantini iunioris et Hyrene uxoris eius prol. inc. Dilectissimi cuncti ecclesie filii mentis vestre oculos simul et aures erigite - expl. est autem huiusmodi series narrationis illius inc. Quedam civitas est in Sirie partibus infra terminos Tyri et Sidonis posita Berintus vocata - expl. et qui aliter crediderit vel senserit a liminibus ipsius sancte procul pellatur ecclesie. Christo itaque Domino Salvatori cum Patre Sanctoque Spiritu... absque fine et initio optinet imperium Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Il preambolo e il prologo sono copiati di seguito come un'unità e la parte finale differisce dagli estremi riportati in BHL (cfr. il ms. 132 dello stesso fondo). A margine è annotato: Hic legitur in festivitate sancti salvatoris idest ycone Domini . 116. ff. 145v-146 - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (= BHL 5106)
tit. Unde supra [scil. in natale Machabeorum et sancte Felicitatis]inc. Contigit autem septem fratres cum matre sua comprehensos cogi - expl. coamplexata esset mater filium ambo spiritum reddiderunt Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata) 119. ff. 149v-150v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
inc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 126. ff. 155v-163 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. Sermo sancti Hieronimi ad Paulam et Eustochiuminc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. ut cum Christus virginis filius apparuerit in finem seculi cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata) 130. ff. 165v-166 - Translatio capitis sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4293)
tit. Sermo unde supra [scil. in decollatione sancti Iohannis Baptiste]inc. Narrat Iosephus vinctum fuisse Iohannem Baptistam in castellum Macherunta - expl. aut veritati testimonium reddit, aut eos qui contradicunt redarguit Iohannes Baptista : Translatiodata liturgica 29 agostonote L'explicit non corrisponde alla voce indicata. 160. ff. 213-216v - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7330)
tit. Passio sancti Romuli confessorisinc. Erat quidam homo Rome in ea videlicet urbis regione que Lateranensis dicitur - expl. sacri unda baptismatis perfunderet. Et instruens eum beatus Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 30 giugnonote L'indicazione della data, che dovrebbe essere il 6 luglio, si deve certamente a una svista: sostituendo infatti a II kal. iulii riportato in rubrica II nonas iulii si ottiene la data esatta. Il testo rimane mutilo a causa della perdita dei fogli finali dell'omiliario.
U.C. II ; sec. XIV seconda metà II. ff. 217-220 - Dedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives (= BHL 5403)
Historia beate Marie ad nives prol.prol. inc. Cum ad omnium sanctorum reverentiam - expl. quod divinis revelationibus gestum est replicemus inc. Tempore quo Liberius papa beati Petri sedem provida gubernatione regebat - expl. cuius quidem beneficia plenis effectibus in ipsa ecclesia exuberant, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei eiusque genetricis semperque virginis Marie et omnium sanctorum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Dedicationote Il testo, come l'omelia seguente, appartiene a una unità codicologica più recente accorpata all'omeliario e a sua volta mutila, con scrittura di modulo particolarmente grande.
III. f. 220r-v Omelia attribuita a Beda, mutila
bibliografia
Assisi. Biblioteca del Sacro Convento , I , fig. 257; Bibbie atlantiche , 294; Firenze. I libri del Duomo , 145; Bandini, Leopoldina , I , 389-409; Berg, Studies , 268-9