Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Amiat. 2
Leggendario per l'intero anno originario dell'abbazia del Monte Amiata
orig. San Salvatore al Monte Amiata (Abbadia San Salvatore, Siena), S. Salvatore al Monte Amiata, abbazia OSB
U.C. I, ff. 1-51 e 60-341 ; sec. XI med. I. f. 1 , frammento acefalo Esposizione dell'epistola ai Filippesi
II. ff. 1v-6 Letture per il Natale, con esposizione del Liber generationis
III. ff. 6v-9v Tre sermoni per S. Stefano
IV. ff. 9v-10 - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (= BHL S 4323 d)
Passio beati Iohannisinc. Iohannes apostolus et evangelista filius Zebedei, frater Iacobi, virgo electus a Domino - expl. deorsum ad superiora pulvis ebulliat Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)
V. ff. 10-51v Ventinove sermoni anepigrafinote L'ultimo sermone rimane mutilo a causa di una delle frequenti cadute di fogli che segnano il codice.
U.C. II, ff. 52-59 ; sec. XI VI. ff. 52-59v , mutila Esposizione anepigrafa sulle epistole paolinenote Singolo quaternione aggregato all'unità principale.
VII. ff. 60-341v , mutilo Leggendario (30 novembre - 22 novembre)ordinamento Per circulum anni tabula note Il f. 60r-v è occupato da una tavola dei contenuti della raccolta, con indicazione delle rispettive pagine, che permette di ricostruire quali testi fossero presenti nei fogli ora perduti. 1. ff. 60v-63 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. ut nullus remaneret qui non crederet salvatori nostro Deo qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, ipsi gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio beati Andree apostoliAndreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembrenote Prologo e testo non sono distinti. 2. ff. 63-65 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 912 t)
tit. Passio sancte Barbare martyrisinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem sanctissima martyr Christi Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte BarbareBarbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembrenote Il testo non coincide del tutto con alcuna voce BHL, benché mostri una maggiore somiglianza con quella indicata. 3. ff. 5-12v - Vita sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6119)
tit. Acta sancti Nicholai archiepiscopiinc. Temporibus Constantini Magni imperatoris inconstantia facta est dissensio in Frigia - expl. per multos autem annos faciebant hec glorificantes et collaudantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum nunc et semper et in saecula saeculorum tit. finale Explicit acta sancti Nicolai episcopi et confessorisNicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre 4. ff. 67-68 - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL S 6156 g)
tit. Obitu sancti Nikolai episcopi et confessorisinc. Post hec et alia multiplicium virtutum insignia - expl. temporibus Iustiniani Christianissimi et orthodoxi imperatoris et beatissimi patriarche Macarii, regnante Domino nostro Iesu Christo super omnia condecet honor et gloria in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Transitusdata liturgica 6 dicembre (non indicata) 5. ff. 68-72 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105)
tit. Lectionem sancti Nikolaiinc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia exortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini famulus remisit ad propria, magnificantes Dominum nostrum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritus Sancto unus Deus equali magestati equali potestate per omnia saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note All'explicit consueto viene giustapposto quello della parte successiva della vita (cfr. BHL 6106). 6. ff. 72-74 - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 b)
tit. Passio sancti Savini episcopi et martyris cap. IIIIinc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. et sepelivit eum miliario plus minus secundo a civitate Spoletina sub die septimo idus decembris, ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti SaviniSabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 7. ff. 74-75 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam Siciliam provinciam beatissime virginis Agathe fama crebesceret - expl. Passa est autem sancta Lucia in civitate Syracusana sub die idus decembris prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Lucie virginisLucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 8. ff. 75v-82 - Passio sancti Thomae ap. (= BHL S 8143 d [prol.] - BHL 8136)
prol.tit. Tomeprol. inc. Thomas qui dicitur Didimus abyssus - expl. ibique sepultus est, cuius natalis celebratur duodecimo kalendas ianuarias inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. et ad gaudia sempiterna pervenire, per eum qui vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata) 9. ff. 82v-83vtit. Confessio fidei note Testo aggiunto da una diversa mano in fogli rimasti vuoti. 10. ff. 84-85v - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. De sancto Gregorio Spoletinoinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus talis furor a sacrilegis exardescebat per cunctam Italiam - expl. benedictus Deus qui dat votum optandi et benedicit in nos iusti, ipsi honor et gloria et imperium per infinita saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Gregorii SpoletiniGregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 24 dicembre (non indicata)note La titolatura resta nella traccia marginale, anche se non fu poi realizzata dal rubricatore. 11. ff. 85v-87v - Passio sanctae Victoriae Romanae v. mart. (= BHL 8591)
inc. Factum est autem ut inlustris vir Aurelius ad petitionem sancte virginis Anatolie - expl. et sepulta in civitate Tribulana, cum laude Christi Domini nostri, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Victoria Romana virgo mart. : Passiodata liturgica 23 dicembre (non indicata) 12. ff. 87v-88 - Passio sanctorum Anatoliae et Audacis in dioecesi Reatina mart. (= BHL 418)
inc. Sancta autem Anatolia cum esset in ieiuniis et orationibus adtonita die ac nocte - expl. et ubi revelatum est posuerunt eum benedicentes Dominum ex hoc nunc et usque in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctarum virginum Victorie et AnatolieAnatolia et Audax in dioec. Reatina mart. : Passiodata liturgica 23 dicembre (non indicata)note Il testo segue il precedente andando semplicemente a capo, e la titolatura finale conferma come fossero concepiti come passione unica. 13. ff. 88-92v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.prol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laodicie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum de hac vita qualiter migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exhercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit adsumtio sancti Iohannis evangelisteIohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il passaggio grafico tra prologo e testo avviene troppo presto, comprendendo nella vita anche l'ultimo periodo del prologo. 14. ff. 92v-107 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7740 [liber II] - / [pars III] - 7742 [pars II C] - 7734 [item VIb])
prol.tit. Acta vel vita sancti Silvestri episcopiprol. inc. Historiographus noster Eusebius - expl. quod me iubendo inchoare fecisti liber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et operum virtutum eius celestem ac perpetuam obtinuit palmam pars III inc. Transactis aliquantis diebus itaque pontifices universorum templorum - expl. et perpetuam tranquillitatem et inestimabilem largire non desistit pars II C inc. Sanctus autem Silvester ex patre Rufino natione Romanorum sedit - expl. cui successit Marcus diaconus eius item VIb inc. Post hec Constantinus augustus habiit bellum cum gente Scitarum - expl. et appellata est Constantinopolim idest Constantini civitas usque in hodiernum diem tit. finale Explicit acta vel dicta sancti Silvestri papeSilvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote I primi due libri si susseguono senza stacchi (a f. 98v), mentre si va a capo per i due segmenti successivi (ai ff. 104v e 106v, rispettivamente), e di nuovo di seguito con l'ultimo. 15. f. 107r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Passio sancti Felicis in Pincisinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 16. ff. 107v-108v - Passio sancti Pontiani Spoleti mart. (= BHL 6891)
tit. Sancti Pontianiinc. Temporibus Antonini imperatoris facta est persecutio Christianorum ut idolis immolarent - expl. et dederunt omnes gloriam Deo, qui vincit inimicos et coronat sanctos suos; ipsi honor et gloria in saecula saeculorum Pontianus Spoleti mart. : Passiodata liturgica 14 gennaio 17. ff. 108v-110 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5234)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. non longe ab urbe Roma miliario tertio et requievit in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio 18. ff. 110-111v - Passio et translatio sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL 2164)
prol.tit. Passio sanctorum Diodori et Marinianiprol. inc. Gloriosissimorum martyrum triumphos venerari pie devotionis est - expl. ad laudem ipsius preconari laudabile est inc. Eo itaque tempore quo beatus Stephanus - expl. ubi plurimis hodie coruscant miraculis, ad laudem et gloriam Domini Dei et salvatoris nostri Iesu Christi, cui est honor laus et imperium et nunc et in omnia saecula saeculorum Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Passio + translatiodata liturgica 17 gennaionote Data nella quale è ricordata la traslazione: nelle altre occorrenze in codici laurenziani i santi compaiono al 1° dicembre, dies natalis . 19. ff. 111v-113v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum Marius, Martha, Audifax et Abbacuminc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 20. ff. 113v-124v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastianiinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo Iesu Domino nostro, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Sebastiani martirisSebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata) 21. ff. 124v-127v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue victorie palmam adquirent, per Dominum nostrum Iesum Christum cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Agnetis virginis et martyrisAgnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio 22. ff. 127v-130v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8631)
tit. Passio sancti Vincentiiinc. Cum apud Cesaraugustanam civitatem, ut multorum sinceritas et signata veritatis verba testantur - expl. dum plurima eorum numerosius consecrat cumulatius consecratus sit, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto trinus in unitate manet et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio 23. ff. 130v-136v - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. (= BHL 408)
prol.tit. Passio sancti Anastasiiprol. inc. Unigenitus Filius et Verbum Dei per quem omnia facta sunt - expl. sic incipiam enarrationis sermonem Domino protegente inc. Hic quidem erat de Persidis regione Razech vocabulo - expl. per Domini gratiam et interventu beati Anastasii martyris, ad gloriam et laudem omnipotentis Dei et Domini nostri Iesu Christi qui glorificatur in sanctis suis, cui est honor et gloria et potestas atque maiestas per inmortalia saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata) 24. ff. 136v-138v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1375)
tit. Passio sancti Blasiiinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quidem ad correptionem - expl. passus est autem beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in sempiterna saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio 25. ff. 138v-141 - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agatheinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Silicie sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendio eos per merita sancte Agathe et orationibus liberaret, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio 26. ff. 141-142v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentiniinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in inmortalia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum ValentiniValentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 27. ff. 142v-146 - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2837)
tit. Passio sanctorum Faustini et Ioviteinc. Beatissimi viri Faustinus et Iovita nobilissimis in civitate Brexiana orti parentibus - expl. et consummata est gloriosissima eorum passio sub die XV kalendarum martiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Faustini et IoviteFaustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraio 28. ff. 146-147v - Passio sancti Matthiae ap. , mutilatit. Passio sancti Mathie apostoliinc. In illo tempore erant omnes apostoli collecti in unum - expl. et fratres eius Iacobus et Simon et cum audis Mathias apostolus : Passiodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Il testo, che non pare identificabile con quelli repertoriati, rimane mutilo a causa della perdita di un fascicolo tra gli attuali ff. 147 e 148 (l'indice che precede il leggendario permette di ricostruire che vi erano contenute la vita di Gregorio Magno e la passione di Tiburzio e Valeriano, della quale resta solo un frammento finale). 29. f. 148 - Passio sanctorum Valeriani, Tiburtii et Maximi Romae mart. , acefala (= BHL 8486)
inc. fidem servatis. Ite ad coronam vite - expl. qui resurrectionem se inventurum phoenicis exemplo suscepit Valerianus sponsus sanctae Caeciliae, Tiburtius et Maximus Romae mart. : Passiodata liturgica 14 aprile (non indicata)note Del testo, a causa della perdita sopra ricordata, sopravvive solo il tratto finale; le prime parole si possono leggere in Mombritius II, p. 605 l. 57. 30. ff. 148-150v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. , e Adalbertus Pragensis, Homilia in natali s. Alexii confessoris Edessae et Romae (cfr. BHL 286-298)
carmen tit. Vita sancti Alexii homini Deiinc. Fuit Rome vir magnus et nobilis Euphimianus nomine - expl. qui eum pro Roma orantem se exaudire promisit qui trinus in personis et unus in substantia vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitanote Le due vite delle voci BHL indicate sono tra loro unite, senza un visibile punto di congiunzione. La data non è riportata nella titolatura, ma evidentemente il testo si vuole riferito agli ultimi giorni di aprile (non al 17 luglio, data abituale). 31. ff. 150v-152 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276-5272)
additamentum tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli per toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem XVI, imperante Gaio et Iunio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum laudatio inc. Marcus itaque evangelista Dei et Petri in baptismate filius - expl. qui autem incrementum prestat, Deus est Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 32. ff. 152-154 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum Vitalis IIII kal. ma., Protasii et Gervasii quod est XIIII kal. iul.prol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam - expl. ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me in orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 28 aprilenote Come spiega la titolatura, la coppia di santi è anticipata rispetto alla data propria (19 giugno) perché legata qui alla ricorrenza del padre Vitale; nella giusta sede viene apposto un rimando a questo punto del codice (cfr. infra, item 55). 33. f. 154r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6815)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostolilaudatio inc. Philippus hebraice qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalitia kalendas maias celebratur inc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensionem salvatoris - expl. pro omnes qui credunt in unum Deum Patrem invisibilem omnipotentem et in Iesum Christum Filium eius unigenitum Dominum nostrum et in Spiritum Sanctum procedentem ex Patre et Filio qui vivit et regnat Deus nunc et semper in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 34. ff. 154v-155 - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4088 [prol.] - 4093)
prol.tit. Sancti Iacobiprol. inc. Iacobus frater Domini Hierosolymorum primus episcopus - expl. eius natalitia celebrantur kalendas madii inc. Iacobo apostolo presidente cathedram - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 35. ff. 155-156v - Inventio et translatio sanctae Crucis , mutila (= BHL 4169)
tit. Inventio sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tertio regnante venerabili Dei cultore magno viro Constantino - expl. non enim intellexistis sermonibus prophetarum, quemadmodum de Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggionote Mutilo della seconda parte, a causa della perdita dei due fascicoli seguenti (dove si leggevano, a quanto permette di ricostruire la tabula iniziale, le narrazioni su Alessandro, Giovenale, Gordiano, Cristina e Antimo, del quale resta un frammento). In corrispondenza di questo iato si trova inserito un foglio di altra provenienza, con un frammento di commento ai Salmi. 36. f. 157 - Passio sancti Anthimi presb. mart. , acefala (cfr. BHL 561)
inc. inter se ceperunt. Nos eum ad pedes rasimus - expl. in quo loco exuberant orationes eius ad salutem omnium in Christo credentium, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Anthimus presb., Sisinnius diac., Pinianus et Lucina et soc. mart. : Passiodata liturgica 11 maggio (non indicata)note Il frammento superstite alla perdita prima ricordata appare una parafrasi del testo edito negli AASS Mai II (in particolare alla p. 617E-F). 37. ff. 157-158 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimis imperatoribus immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano augusto novies et Maximiano septies imperatoribus, regnante autem Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 38. ff. 158-161v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achileiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque hedificatione omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei rescr. inc. Incipiunt scripta Marcelli. Marcellus Christi servus sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque intimabo tit. finale Explicit de apostoli Petri veritateNereus, Achilleus et soc. mart. : Vita + miraculadata liturgica 12 maggio 39. f. 161v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
inc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloaca Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note A capo rispetto al testo precedente, con lo spazio per un'iniziale propria rimasto però vuoto. 40. f. 161v - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speluncis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Il testo segue senza soluzione di continuità il precedente, come sempre nei codici qui descritti (appartengono infatti alla stessa passio ciclica che ha inizio con Nereo e Achilleo). 41. ff. 161v-162v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
tit. Rescripta de passione sanctoruminc. Eutyches, Victorinus et Maro servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IV idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 42. f. 162v - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. (= BHL 6064)
inc. Accepta hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. in qua prestantur beneficia Domini nostri iesu Christi usque in hodiernum diem Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Anche questa sezione della passione collettiva segue senza distinzione il testo precedente. 43. f. 163r-v - Passio sanctae Domitillae (= BHL 2257)
inc. Factum est autem postquam omnes sanctos Dei - expl. in sarcophago novo simul condiens in profundo terre infodiens sepelivit tit. finale Explicit passio Domitille Theodore et EufrosyneDomitilla (Flavia) : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Resta vuoto lo spazio destinato alla rubrica e all'iniziale. 44. ff. 163v-164v - Vita sanctae Pudentianae Romanae v. [auctore pseudo Pastore presb.] (= BHL 6991)
tit. Acta sancte Potentianeinc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur - expl. ubi exuberant beneficia divina orationibus sanctitatis eius usque in hodiernum diem, per eum qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit relatio de sancta PudentianaPudentiana Romana virgo : Vitadata liturgica 19 maggio 45. ff. 164v-165v - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4609)
tit. Vita sanctorum Iusti et Clementi confessorum Christi in Antonia civitate, qui Voluterre vocaturinc. O quam perfectum et mirabile satisque honestum laicus - expl. beatissimus Iustus et Clemens de presenti seculo cum gloria migraverunt, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas in saecula saeculorum Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata) 46. ff. 165v-166v - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4610)
oratio tit. Item alius sermoinc. Sed et orationem et vestigia eorum apparuit super lapidem - expl. plurimas virtutes et miracula ostendit Dominus per sanctos suos ad laudem et gloriam nominis sui, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum oratio inc. Da ecclesie tue quesumus - expl. tympanis valeat concinere Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata)note Come per il testo precedente, questo codice è il riferimento in base al quale si sono create le voci BHL. 47. ff. 166v-167v - Passio sanctorum Felicis et Fortunati Aquileiensium mart. (= BHL 2860)
tit. Passio sancti Fortunati atque Felix martirisinc. Sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus anno duodecimo exivit edictum eorum - expl. martyrizati sunt autem sancti Dei Fortunatus et Felix martyres Christi sub die kal. iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Felix et FortunatiFelix et Fortunatus Aquileiae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 giugnonote A partire da questo testo il copista numera a margine i capi del leggendario (questo porta il numero 57, anche se nella tabula iniziale occupa il 44° posto). 48. ff. 167v-169v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri nos martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace tit. finale Explicit passio sancti Marcellini et PetriMarcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 49. ff. 169v-172v - Passio sancti Erasmi in Campania ep. mart. (= BHL 2580)
tit. Passio sancti Herasmi Antiocensis civitatis episcopoinc. Facta est persecutio Christianorum a Dioclitiano imperatore - expl. in celum penetravit IIII nonarum iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti HerasmiErasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 2 giugno 50. ff. 172v-174 - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. Passio sanctorum martyrum Laurentini et Pergentiniinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multas persecutiones erant - expl. passi sunt autem beatissimi martyres Christi Laurentini et Pergentini sub Decio imperatore in civitate Aretina III nonus iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Laurentini et PergentiniPergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugno 51. ff. 174-176v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est sexto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Primi et FelicianiPrimus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 52. ff. 176v-177v - Passio sanctorum Basilidis et soc. Romae mart. (= BHL 1019)
tit. Passio sanctorum martyrum Basilidis et Mandalisinc. In civitatem Orientalis cum esset beatus Basilidis in officio Platonis prefecti - expl. ubi florent beneficia eorum usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrumBasilides et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 10 giugno 53. ff. 177v-180 - Passio sancti Bonifatii Tarsi mart. (= BHL 1413)
tit. Passio sancti Bonifatii martyrisinc. Temporibus Dioclitiani quater et Maximiani ter impiissimorum imperatorum orta est seditio maxima - expl. victorie coronam adsumens, in gloriam et laudem Dei Patris et unigeniti Filii eius et Spiritus Sancti nunc et semper et in cuncta saecula tit. finale Explicit passio sancti Bonifatii martyrisBonifatius Tarsi martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 14 maggio 54. ff. 180-183 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sancti Viti, Modesti et Crescentieinc. In provincia Lucia sub tempore Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. qui confirmat servos suos et tanta gloria prestat sanctis suis per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Viti, Modesti et CrescentieVitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Explicit alternativo segnalato nella nota che segue la voce BHL. 55. f. 183r-v - Passio Marci et Marcelliani Romae mart. (= BHL p. 787 n° 1)
tit. Passio sanctorum Marci et Marcelliinc. Diebus itaque accepte dilationis expletis, Chromatius urbis prefectus ad se Tranquillinum - expl. in quo loco exuberant beneficia eorum usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Marcus et Marcellianus Romae mart. : Passiodata liturgica 18 giugnonote Estratto dalla passione di Sebastiano. A margine si legge il rimando Passio Gervasii et Protasii require retro cap. XLIII infra passio sancti Vitalis . 56. ff. 183v-184 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3236)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto et Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius corpus Christiani venerabiliter sepelierunt in Ostia Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 57. ff. 184-185 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3238)
inc. Preterea Iulianus cesar captus cupiditate sacrilega - expl. et ab ipso Terrentino descripta est passio ista sanctorum, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Iohannis et PauliGallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo segue il precedente senza una propria titolatura. 58. ff. 185-191 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. Passio sanctorum VII dormientiuminc. In tempore illo regnante imperatore facta est ingens persecutio Christianorum. Decius autem descendit - expl. et in gaudio fidei glorificantes et conlaudantes Deum pro miraculo quod viderant gratias enim agentes Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum septem dormientium, qui in Epheso dormiuntDormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 giugno 59. ff. 191-195v - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6573 [prol.] - 6570)
prol.prol. inc. Paulus qui interpretatur pius ortus ex tribu Beniamin - expl. capite truncatus est ibique sepultus est inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria et virtus et imperium in omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Pauli apostoli a Lino episcopo Romano grece edita feliciterPaulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 60. ff. 195v-197 - Hegesippus pseudo , Historiae libri V Flavii Iosephi librorum de bello Iudaico versio latina (= BHL 6648)
additamentum tit. Passio beatissimorum apostolorum Petri et Pauli ex historia Iosephi Iudaice captivitatis, quam beatus Ambrosius de greco transtulit in latinum inter ceterainc. Erant tunc temporis Rome Petrus et Paulus doctores Christianorum - expl. alter cruce, alter gladio necati sunt addit. inc. Desertus igitur Nero - expl. Petrus itaque et Paulus apostoli Dei passi sunt sub die tertio kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo tit. finale Explicit passio apostolorum Petri et PauliPetrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Presente l'appendice sulla morte di Nerone che la BHL segnala, senza un numero proprio, a p. 967. 61. ff. 197-202v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol.] - 6657-6658)
prol., additamentum tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliprol. inc. Simon qui interpretatur obediens - expl. cuius natalis III kal. iul. celebratur inc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Ostiense miliario secundo, ubi prestantur beneficia orationum eorum usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum addit. inc. Ego Marcellus discipulus domni mei Petri apostoli quod vidi scripsi tit. finale Explicit passio sanctorum apostolorum Petri et PauliPetrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 62. ff. 202v-204 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum martyrum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Simon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Processi et MartinianiProcessus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 63. ff. 204-205v - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL 4455)
tit. Passio sancte Mustioleinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est in Christianis - expl. sepelierunt iuxta muros civitatis Clusine, ubi florent orationes eius usque in hodiernum diem, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Mustiole martyrisIrenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 64. ff. 205v-206 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5623)
tit. Sermo de translatione sancti Martiniinc. Oportunum est enim illud inserere lectionem qualiter sanctum corpusculum beati Martini - expl. Nos vero de quanto nostro tempore aut fieri vidimus aut factum certe cognovimus silere nequivimus Martinus Turonensis episcopus : Translatiodata liturgica 5 luglionote Data posticipata di un giorno rispetto alla ricorrenza della traslazione a Tours. 65. ff. 206-211 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL S 5303 b)
epilogo
tit. Passio sancte Margarite virginisinc. Post resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriosam ac venerabilem adscensionem in celis - expl. benedictus qui venit in nomine Domini rex Israel epil. inc. Ego enim Theotimus tulit reliquias beate Margarite - expl. et beatissime Margarite memoriam facite ut in suas preces nos commemoret ante Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus nunc et in eterna saecula saeculorum tit. finale Explicit passio beatissime Margarite virginisMargarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 5 luglionote La data propria della santa è il 20 luglio. 66. ff. 211-212 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
prol.tit. Sancte Felicitatis cum VII fillis suisinc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et penas et verbera contemnentes Christi amici facti sunt in regno celorum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Felicitatis cum VII filiis suisFelicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 67. ff. 212v-214 - Passio sanctarum Rufinae et Secundae vv. mart. Romae (= BHL 7359)
tit. Passio sanctarum virginum Rufine et Secundeinc. Rufina et Secunda due sorores virgines cives Romane - expl. fructum magnum virtutum ostendunt, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum. Passe sunt autem die sexto idus iuliarum tit. finale Explicit passio sanctarum Rufine et SecundeRufina et Secunda v. Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 68. ff. 214-217v - Adrevaldus Floriacensis monachus n. 820 ca., m. 878/879 , Historia translationis sancti Benedicti (= BHL 1117)
tit. Translatio sancti Benedicti abbatisinc. Dum diu gens Langobardorum infidelitatis sue tenebris non carere voluisset - expl. proprio indigerent libro, prestante omnipotentia divinitatis Domini nostri Iesu Christi salvatoris cuius regnum et imperium cum Patre et Spiritu Sancto in trinitate et unitate equaliter viget semper ac permanet in saecula saeculorum Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Translatiodata liturgica 11 luglio 69. ff. 217v-219v - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
inc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt martyres Nabor et Felix IIII iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Naboris et FelicisNabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglio 70. ff. 219v-222 - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (cfr. BHL S 1808 kb)
carmen tit. Passio sanctorum martyrum Quirici et Iulitteinc. Imperante preside Alexandro in civitate Hicconeo facta est grandis persecutio Christianorum - expl. et coronati sunt angelica corona, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria per inmortalia saeculorum saecula Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 13 luglionote La data liturgica rispecchia, come in altri casi qui notati, l'uso bizantino. Gli estremi testuali non corrispondono pienamente ad alcuna voce BHL. 71. ff. 222-223 - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Passio sancte Praxedis virginisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo Pastoris - expl. ubi hodie florent orationes sanctorum ad laudem Domini nostri in saecula saeculorum tit. finale Explicit depositio sancte PraxedisPraxedis Romana virgo : Vitadata liturgica 21 luglio 72. ff. 223-228 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apollenaris archiepiscopi et martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia in urbe Roma - expl. Apolenaris sacerdos Domini et martyr Christi sub Vespasiano augusto die decimo kalendarum augustarum, regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Apolenaris martyrisApollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 73. ff. 228-231 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4056-4057)
prol.tit. Passio sancti Iacobi apostoli filii Zebedeiprol. inc. Iacobus qui interpretatur supplantator - expl. sepultusque est in Achagia Marmarica VIII kalendarum augustarum inc. Iacobus frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Iacobi apostoliIacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 74. ff. 231-233v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1771)
tit. Passio sancti Christoforiinc. Tempore illo quo Dagnus in civitate Sconon regnum tenebat - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, cui sit laus et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Christofori maryrisChristophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio 75. ff. 233v-237 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6041)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. et locus eorum aula celestis est quibus vivere Christus fuit et mori lucrum; ipsi honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Nazarii et CelsiNazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 76. f. 237r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis martyris atque pontificisinc. Fuit autem temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalitia celebrantur IIII kal. augustas ad laudem et gloriam nominis sui usque in presentem diem tit. finale Explicit passio sancti Felicis martyris atque pontificisFelix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 77. ff. 237v-238 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est Domino auxiliante cui est honor et gloria et potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrumSimplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 78. ff. 238-240 - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (= BHL 5017)
tit. Passio sanctarum Flore et Lucilleinc. Flora virgo sanctimonialis civis huius urbis Rome - expl. passe sunt iste gloriose virgines et martyres Christi IIII kal. aug., regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctarum virginum Flore et LucilleLucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 28 luglionote Il f. 238v è lasciato vuoto. 79. ff. 240-241v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
tit. Passio sanctorum Abdon et Senneninc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. levata sunt corpora sanctorum et translata sunt in cemeterio Pontiani tit. finale Explicit passio sanctorum SennenAbdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio 80. ff. 241v-246v - Passio sancti Stephani I papae mart. , mutila (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani papeinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. et veniens ibi beatus Laurentius detulit secum ea que necessaria erant Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agostonote Il testo rimane mutilo a causa della perdita di un foglio (l'explicit corrisponde ad AASS Aug. II, col. 141D, al principio del par. 6); inoltre, nel f. 242v il copista riempie solo la colonna esterna. 81. ff. 247-251v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. , acefala (= BHL 2289)
inc. Dei maneat patrem et matrem ad catholicam ducit ecclesiam - expl. et cum summa celebratione venerantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 82. ff. 252-254 - Passio sanctorum Secundiani, Marcelliani et Verani mart. (= BHL 7550)
inc. Sub die quinto idus augustus in Colomacium qui appellatur Colonia - expl. ubi decollati sunt sub die V idus augustas quorum orationes florent, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Secundianus, Marcellianus et Veranus mart. : Passiodata liturgica 9 agosto (non indicata)note Da questo punto cambia il rubricatore, mentre lo scriba rimane il medesimo del fascicolo precedente; inoltre non sono più realizzate le iniziali negli appositi spazi, che restano vuoti salvo poche eccezioni (per esempio al f. 254). 83. ff. 254-256v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4756)
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Temporibus Decii cesaris tunc milites tenentes beatum Laurentium - expl. et participati sunt omnes corpus et sanguinem Christi agentes laudes Domino Deo nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Laurentii martyrisLaurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 84. ff. 256v-259 - Passio sancti Tiburtii Romae mart. [ex Actis sancti Sebastiani mart. excerpta] (cfr. BHL S 8286 f)
tit. Passio sancti Tiburtii martyrisinc. Pergant itaque qui volunt una cum filiis nostris Chromatio et Tiburtio - expl. a parente quodam Christiano sepultus est, in quo loco multa beneficia semper prestitit Christus ad laudem nominis sui usque in presentem diem Tiburtius, Chromatius et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agosto (non indicata)note Estratto dalla passione di Sebastiano, corrispondente ai cap. XVIII (dai periodi finali) - XXI (= PL 17,1049C-1055B), più breve dunque della voce BHL indicata che coincide per explicit . 85. ff. 259-260 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Reversus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. cum intentione ferventis mori leti quam vivere male et perrexerunt ad Dominum nostrum Iesum Christum, cui est gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 86. f. 260r-v - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Passio sancti Eusebiiinc. Eodem tempore quo Liberius papa de exilio revocatus fuerat a Constantio - expl. cessavit persecutio non tamen multi sunt tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti EusebiiEusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 14 agosto 87. ff. 260v-264 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscepit - expl. terre conditus nono kalendas septembris inc. Indie tres esse ab historiographis dicuntur - expl. perfectis omnibus atque bene dispositis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria cum Deo Patre et Iesu Christo Filio eius et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agostonote Prologo indistinto dal testo. 88. f. 264r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (cfr. BHL S 4315 d)
tit. Sermo sancti Iohannis Baptisteinc. Ipse enim Herodes misit ac tenuit Iohannem et vinxit eum in carcerem - expl. et tulerunt corpus eius et posuerunt illud in monumento Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo presenta somiglianze con l'incipit della voce BHL indicata. 89. ff. 264v-267 - Translatio capitis sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4293)
tit. Item alius sermoinc. Narrat Iosephus vinctum fuisse Iohannem Baptistam in castella Macherunta - expl. non livorem preferat sed claritatem, ipso auxiliante cuius regnum sine fine permanet in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Translatiodata liturgica 29 agosto (non indicata) 90. f. 267r-v - Passio sanctae Sabinae Romae mart. (= BHL 7407)
tit. Passio sancte Savineinc. Inlustrissima autem femina Sabina colligens reliquias sancte et intacte virginis Christi[s.s. ne] Seraphie - expl. passa est autem cum fortissima virgine Seraphia Christi famula qui omnibus in se credentibus virtutem dat et premia sempiterna; ipsi honor et gloria una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in sempiterna saecula saeculorum Sabina Romae mart. : Passiodata liturgica 23 agosto 91. ff. 267v-268 - Passio sancti Reguli Afri ep. (= BHL 7102)
prol.tit. Passio sancti Reguli martyrisprol. inc. Compulit me beatorum martyrum copiosa dilectio - expl. qui non presumptiose, sed obedientie hoc iter carpare conati sumus inc. Beatissimus igitur Regulus sicut viri eruditissimi tradiderunt - expl. omnium animos in navi timor Regulus Afer ep., Lucae cultus : Vitadata liturgica 1 settembrenote Il testo è interrotto dallo scriba stesso, che lo lascia incompleto a breve distanza dall'inizio. Nella stessa colonna si rimanda per la natività di Maria al Cantico dei Cantici, v. 1,1 (In nat. sancte Marie require obsculetur me osculo oris sui ). 92. ff. 268v-274 - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. (= BHL 2667)
tit. Passio sanctorum Proti et Iacinctiinc. Imperator illustrem virum Philippum direxit ad Egyptum - expl. cum bono vite profectu ad siderea regna migraverunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre tit. finale Explicit passio beatissime martyris EugenieEugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre (non indicata)note La data non viene indicata, ma è ricavabile dal confronto con la posizione del testo in altre raccolte. 93. f. 274r-v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta in cimiterium Calixti ubi hodie orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti CorneliiCornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata) 94. ff. 274v-275v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2038)
tit. Passio sancti Cyprianiinc. Tusco et Basso consulibus Carthaginis in secretario sub Valeriano et Galieno - expl. suscepit Dominus martyrem suum in pace, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembrenote Explicit in parte differente da quello della voce BHL indicata. 95. ff. 275v-279 - Acta sanctorum Cypriani, Iustinae et Theoctisti mart. (= BHL 2047-2050)
tit. Passio sancte Iustineitem I inc. Inluminatio Domini nostri Iesu Christi salvatoris de celo facta est - expl. et convertebat augens gregem Christo item III inc. Cum completi fuissent prophetici sermones - expl. in quo loco demonia eiciuntur et varie infirmitates accipiunt sanitatem eorum meritis, glorificantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum et nunc et semper et in saecula saeculorum Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres : Actadata liturgica 14 settembrenote La data abituale sarebbe il 26, ma evidentemente il testo è 'attratto' nella data propria dell'altro Cipriano. Il passaggio tra la prima parte degli atti, la conversione, e la terza, la passione, avviene senza stacco al f. 278. 96. ff. 279-280v - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo postquam Constantino Augusto contra Maxentium properanti ad bellum - expl. percipiensque miraculorum eius plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 97. ff. 281-284 - Vita sancti Mamiliani et soc. (cfr. BHL S 5204 d)
tit. De sancto Mamiliano [m. rec. ]inc. Ab adventu Domini nostri Iesu Christi martyria vel decessiones sanctorum confessorum - expl. celebrantur autem natalitia sanctorum idus septembris auxiliante Domino nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit vita sancti Mamiliani confessorisMamilianus (Panormitanus ep.?) et soc. : Vitadata liturgica 15 settembre (non indicata)note Mentre l'explicit presenta affinità con la voce BHL, l'incipit non corrisponde: è del resto possibile che si tratti di un'interpolazione del medesimo testo con una sorta di introduzione generale. 98. ff. 284-287 - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4985)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Imperante Dioclitiano et Maximiano septies in urbe Roma - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die XVI kal. oct., in nomine Patris et Filii et Spiritu Sancti per infinita saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre (non indicata) 99. ff. 287v-292 - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. De sancto Matheo apostolo [m. rec. ]prol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiore genere medicine procurare inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arphaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arphaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo e l'epilogo sono indistinti dal testo. 100. ff. 292-294 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5739)
prol.tit. Passio sancti Mauritii cum sociis suisprol. inc. Passionem sanctorum martryrum qui hunc locum glorioso sanguine inlustrant inc. Sub Maximiano qui Romane reipublice cum Dioclitiano - expl. propterea hic laudibus Dei servi canentibus ore persolvuntur, cui est honor et gloria, imperium et potestas per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Mauritii cum sociis suisMauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre (non indicata)note Titolatura iniziale di mano diversa. 101. ff. 294-296v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1970)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter piis auribus legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabilis palma festinare inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. que enarrare longum est que per eos Dominus ad laudem nominis sui prestat fieri usque in hodiernum diem, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Cosme et DamianiCosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembre (non indicata)note Titolatura iniziale di mano diversa. 102. ff. 296v-298 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5949)
prol.prol. inc. Memoriam toto orbe veneranda archangeli Michaelis - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditate capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note Prologo indistinto dalla narrazione. 103. ff. 298-300 - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3871)
tit. Vita sancti Ieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse - inc. expleto etatis sue anno nonagesimo primo, imperii vero Honorii duodecimo anno, imperante utique illo cui anni nec inchoantur neque finientur in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre 104. ff. 300-302v - Narratio Hieronymi de seipso (= BHL S 3865 d)
prol.,
epilogo
prol. inc. Postquam beatissimus Hieronymus innumeris libris - expl. sicut nunc vestra auditura est caritas inc. Referam tibi mee infelicitatis historiam - expl. quanto mortalia ante non legeram epil. inc. Redemtori eternim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti IeronimiHieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note Il testo segue il precedente andando a capo, ma è chiaro dalle titolature che sono concepiti come un'unità. Il prologo e la clausola sono indistinti dal resto. 105. ff. 303-304 - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2171)
prol.tit. Passio sanctorum Dionisii, Rustici, Eleutheriiprol. inc. Post Domini nostri Iesu Christi salutiferam passionem, post resurrectionem - expl. quam possit relatio humana monstrare inc. Sanctus igitur Dionysius qui tradente Clemente Petri apostoli successore - expl. de quorum passione septimo idus octubris gaudere nos voluit, qui centesimum esse fructum martyrum repromisit per cuncta saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Dionisii cum sociis suisDionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 106. ff. 304v-306v - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calisti pape et martirisinc. Temporibus Macrini et Alexandri divino incendio concremata est pars Capitolii - expl. sepultum in eadem civitate sub die quartodecimo kalendas novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passioCallistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre (non indicata) 107. ff. 306v-312v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Passio sanctorum Grisanti et Darieprol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit provenire - expl. quam vobis qui credituri eritis profuturam inc. Polemius vir illustrissimus Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii glorie perpetue honore suscepit, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio Chrisanti et DarieChrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 108. ff. 312v-314 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. De gestis sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. complecterentur historia. Quid enim precellentius - expl. ad fidem et dilectionem Domini nostri Iesu Christi quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum tit. finale Explicit gesta beati Luce evangelisteLucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobrenote Dopo il prologo lo scriba lascia vuote le ultime righe della pagina e riprende dalla seguente, per cui l'incipit resta incompleto del principio che evidentemente si progettava di vergare nello spazio rimasto. 109. ff. 314-319 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Passio apostolorum Simonis et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti - expl. in quo loco beneficia divina consequuntur credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruit pervenire app. inc. Scripsit autem gestas Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima decima; gloria Deo Patre et Filio et Spiritu Sancto qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobrenote Clausola indistinta dal testo. 110. f. 319r-v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (cfr. BHL 1511)
inc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit gladio - expl. Cesarius diaconus dixit: et ipsa salus interfectio est Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembre (non indicata)note L'explicit , che cade durante il dialogo tra Cesario e Leonzio, non ha riscontro nel testo edito dal Mombritius: si tratta qui di un'abbreviatio . 111. ff. 319v-321vtit. Sermone per Ognissanti 112. ff. 321v-325 - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis (cfr. BHL 4862)
tit. Vita sancti Leonardiinc. Beatus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum claris parentibus exstitit natus - expl. variique omnium languores per intercessiones eius ibidem curantur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vitadata liturgica 6 novembre (non indicata) 113. ff. 325-331 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita sancti Martyni episcopiinc. Igitur Martinus Savarie Pannoniarum oppido oriundus fuit - inc. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata) 114. ff. 331-332 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
tit. In illoinc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistola 115. ff. 332-333v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619 - BHL S 5622 b [inc.] e BHL 5620 [expl.] - 5621-5622)
pars I inc. Archadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Item aliqua de virtutibus sancti ac beatissimi Martini - expl. a passione ergo Domini usque ad transitum sancti Martini anni CCCCXII computantur item II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. ut simplicem hystoriam possimus explicare Martinus Turonensis episcopus : Miraculanote La prima parte della narrazione sui miracoli è seguita senza distinzione da una seconda che presenta in luogo del consueto incipit quello riportato come additamentum nel Supplemento BHL. 116. ff. 333v-334 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
inc. Igitur post excessum beati Martini Turonice civitatis episcopi - expl. secundus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 117. ff. 334-335 - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 b)
inc. Sanctus igitur et beatissimus Fridianus Dei sapientia repletus - expl. eius mirabilia ad laudem et sui nominis gloriam Dominus ostendere dignatur cui est honor et gloria, laus et potestas in saecula saeculorum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembre (non indicata) 118. ff. 335-341v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. , mutila (= BHL 1495)
prol.prol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas vidimus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. hic subumbratione nominis sui domum sancte Cecilie suo nomine titulavit Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo, che resta mutilo a causa della perdita dei fogli finali del manoscritto (dove, secondo la tabula iniziale, si leggeva ancora la vita di Benedetto).
bibliografia
Diventare Santo , 212, 216; Bandini, Leopoldina , I , 617-37; Berg, Studies , 247-8
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 300
Leggendario per l'intero anno, originario dell'Emilia-Romagna
orig. Firenze; prov. Sant' Ellero (Firenze), S. Ellero, abbazia CVUOSB; Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB Il leggendario, di origine emiliano-romagnola come evidenziano progetto agiografico e decorazione, era in area fiorentina fin dal Duecento. Una nota nel margine superiore del f. 1 ricorda infatti una transazione economica che lo ha per oggetto da parte di persone di tale area: Domnus Vanni monachus et [[presbyter]] sancti Iohannis evangeliste mutuavit super hoc libro solidos LX florenos X quem accepit a ser Manecto notario Florentino Martini de Conio et hoc fuit in presentia fratris Iacobi et fratris Iohannis . S. Martino di Quona - se questo è il luogo menzionato - era una parrocchia soggetta dal 1220 al giurispatronato del monastero di S. Ellero in Alfiano, a sua volta legato a Vallombrosa dal 1268; confermerebbe tale ricostruzione il fatto che proprio a Vallombrosa si trovava il manoscritto.
I. ff. 370 Leggendario (11 novembre - 8 novembre)ordinamento Per circulum anni note All'interno del leggendario è inserita una più recente unità codicologica, contenente la passione di Margherita. Caratteristica della raccolta è l'aggiunta in chiusura di molti dei testi della formula sul martirio Martyrizatus/a/i est/sunt... , anche laddove non abitualmente presente nella tradizione manoscritta. U.C. I, ff. 1-273 e 278-370 1. ff. 1-11 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martini episcopi et confessorisprol. inc. Igitur sancti Martini vitam scribere exordiar - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabaria civitate Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il prologo ha inizio dal par. 7 (= ed. Fontaine, p. 252; ed. Smit, p. 8 l. 32).2. ff. 11-12 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
tit. De obitu sancti Martiniinc. Martinus obitum suum igitur longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata) 3. ff. 12-13 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619-5620)
pars I inc. Archadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Deductoque ad ecclesiam Turonicam - expl. anni CCCCXII computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Le due parti non sono distinte; la seconda presenta un dettato abbreviato, comune ai lezionari Aed. 147 e Mugellano 15. 4. f. 13r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
tit. Item miraculum de transitu eiusdem - Item aliud miraculum Ambrosii de eodemitem II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus hystoriam explicare Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Le due parti sono dotate di rispettive titolature. 5. ff. 13v-15 - Sulpicius Severus , Epistola I ad Eusebium (= BHL 5611)
tit. Epistola Supplicii Severi ad Eusebium presbyteruminc. Hesterna die cum ad me plerique monachi venissent - expl. temptatum quidem illo Martinum periculo sed probatum Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata) 6. ff. 15-16 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Vita sancti Britii episcopiinc. Igitur post excessum beati Martini Turonice civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sinceritatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Sancto Spiritu in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 7. ff. 16-21 - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (= BHL 572-573 - BHL S 576 d)
prol., additamentum tit. Passio sancti Antonini martyrispassio, prol. inc. Quecumque de sanctorum ac beatissimorum martyrum mirabilibus recitanda sunt - expl. cum amminiculatione Domini despectivum flectimus articulum inc. Igitur reverentissimus puer Antoninus Appamie oppido extitit oriundus - expl. qui talem ac tantum martyribus suis prestat triumphum miracula inc. Denique cum ibidem beatissimus martyr Antoninus suum, ut supra taxatum est, pretiosum complevisset martyrium - expl. innumera prebet miracula devote presentibus et anima in celo suscepta cum Christo letatur in gloria, cuius regnum et potestas permanet in saecula saeculorum addit., prol. inc. Quoniam quidem vestre karitati miraculorum gesta gloriosissimi martyris Antonini - expl. magnificemus ergo Dominum nostrum Iesum Christum salvatorem ac recuperatorem omnium, qui cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus in Trinitate vivit et regnat per cuncta saecula Antoninus Apamiis in Gallia martyr : Actadata liturgica 13 novembre (non indicata)note La sezione sui miracoli è distinta andando a capo, al f. 18v; dal f. 20 la segue senza alcuna interruzione l'aggiunta in forma omiletica. La data cui il testo doveva essere destinato è intuibile dall'accostamento con la seguente inventio dell'omonimo santo piacentino (ricordata appunto il 13 novembre, data perfettamente coerente con la successione liturgica della raccolta): la formulazione delle rispettive titolature lascia pensare che i due testi si considerassero riferiti alla stessa persona. 8. ff. 21-22 - Inventio corporis sancti Antonini Placentiae mart. (= BHL 580)
tit. Miraculum sancti Antonini martyrisinc. Igitur cum beatissimus urbis Placentine Savinus episcopus - expl. gesta sunt autem hec die idus novembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Antoninus Placentiae martyr : Inventiodata liturgica 13 novembre (non indicata) 9. ff. 22-29 - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Cecilie usque in hodiernum diem claus. inc. Martyrizata est autem beatissima Cecilia sub die X kal. decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dalla narrazione. Il testo è suddiviso in nove lectiones . 10. ff. 29-32v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis episcopi et martyrisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. martyrizatus est autem venerabilis Dei Clemens episcopus Rome in civitate Cersone provincia Litie die nono kal. decembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata) 11. ff. 33-34 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
tit. Miraculum sancti Clementisprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tum incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo dilecti fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre (non indicata) 12. ff. 34-37 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2316 b)
tit. Vita de septem dormientiuminc. In tempore illo regnabat Decius imperator et descendit in civitatem Constantineam - expl. glorificans Deum propter miraculum quod viderat. Gratia enim et misericordia Patris et Filii et Spiritus Sancti cum omnibus fidelibus suis confitentibus Trinitatem et credentibus resurrectionem mortuorum per cuncta saecula saeculorum Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passionote Non essendovi un riscontro per una data compatibile con questa posizione nella raccolta tra le molte varianti riscontrate nei codici, si rinuncia a proporne una. 13. f. 37r-v - Passio sancti Chrysogoni Aquileiae mart.
epilogo
tit. Passio sancti Grisogoni martyrisinc. In illis diebus cum Dioclitianus in Aquilensi civitate esset positus - expl. sanctus Zoilus perrexit ad Dominum. Decollatus est sanctus Grisogonus die octavo kalendarum decembrium sub Dioclitiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Chrysogonus Aquileiae mart. : Passiodata liturgica 24 novembrenote Versione non registrata in BHL. 14. ff. 37v-42 - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Vita vel acta beati Prosperiprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, sanctorum omnium solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembre (non indicata) 15. ff. 42-46v - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
tit. Passio sancti Iacobi Intercisiinc. Temporibus Hisdegerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Aulape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie suis tribuit martyribus, cui est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit vita sancti Iacobi IntercisiIacobus Intercisus in Perside mart. : Passiodata liturgica 27 novembre 16. ff. 46v-51 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL S 427 t [laudatio] - BHL 428)
prol.tit. Passio Andree apostolilaudatio inc. Andreas qui interpretatur virilis - expl. occubuit pridie kalendarum decembrium prol. inc. Passionem sancti Andree apostoli quam nostris oculis vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. Martyrizatus est venerabilis Dei Andreas apostolus apud Achaiam in civitate Patras pridie kalendarum decembrium sub Egea proconsule, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti, mentre viene definito prologo l'estratto iniziale dal Breviarium apostolorum . 17. ff. 51-54v - Agnellus qui et Andreas Ravennas presbyter n. 800/805, m. post 846 , Liber pontificalis ecclesiae Ravennatis , vita di Pietro Crisologo (= BHL 6770)
tit. Vita sancti Petri Ravennatis archipresulisinc. Petrus XXV pulcher adspectu delectabilis forma - expl. ibidem sanctum corpus receptum est et permanet usque in hunc diem Petrus II Ravennas epicopus, Chrysologus dictus m. ca. 450 : Vitadata liturgica 4 dicembre (non indicata) 18. ff. 54v-57 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 917 g)
tit. Passio sancte Barbare virginis et martyrisinc. In diebus illis sub imperatore Maximiano preside autem Martiano erat quidem vir magnus nomine Dioscuro - expl. martyrizata est autem beatissima Christi Barbara sub imperatore Maximiano agente Martiano preside in civitate Nicomedia die IIII mensis decembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata) 19. ff. 57-68v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Acta sancti Nicholai episcopiprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantur illos homines Iesu Christi Domini nostri famulos remisit ad propria item III inc. Preterea in Frigie partibus quedam gens cognomine Artacifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note La copia segna andando a capo il passaggio fra le prime tre parti (rispettivamente ai ff. 63v e 68), mentre non distingue l'ultima (f. 68v). 20. ff. 68v-70v - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6151-6152-6153-6154-6155-6156)
item XXI inc. Quodam itaque tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Ciparsus item XXII inc. Rursum alio tempore alia mulier de vico Necapoleos item XXIII inc. Venit quidam homo ad sanctam Sion item XXIV inc. Nec multo post quidam item XXV inc. Cum igitur his miraculis ac multis virtutibus beatissimus floreret Nicolaus - expl. qui in sanctis suis semper est mirabilis item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini Nicolaus mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sanctissimo et beatissimo patre nostro patriarcha nostro Macario pars II inc. Positum est sacratissimum corpus eius - expl. usque ad tempora Iustiniani imperatoris Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Rimane vuota la riga destinata alla titolatura; sono distinte andando a capo le prime tre sezioni, mentre si susseguono ininterrottamente le altre. 21. ff. 70v-72 - Narrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6164-6165)
epilogo
inc. Cum de Africe partibus Uuandalorum exercitus applicuisset - expl. glorificantes Dominum et sanctum eius Nicolaum epil. inc. Hec fuit prima occasio qua apud Africanas regiones beatus est agnitus Nicolaus - expl. apud ipsum mundi conditorem intercessorem habeant, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Il testo è distinto dal precedente solo andando a capo; allo stesso modo è separato l'epilogo. 22. ff. 72-74v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 h [inc.] - BHL 7451 [expl.])
tit. Passio sancti Savini episcopi et martyrisinc. Maximianus augustus iussit ut in capitolium urbis Rome omnes convenirent - expl. martyrizatus est martyr Christi sanctus Sabinus episcopus sub die septimo iduum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 23. ff. 74v-86 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Vita vel acta venerabilis patris Ambrosii Mediolanensis episcopiprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri a cunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre (non indicata) 24. ff. 86-88v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9002)
prol.tit. Acta sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Italie in civitate Verona que beati Zenonis acta claruerunt - expl. audiant populi omnes mirabilia eius inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte oppidi Veronensis - expl. quod tamen fulget in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre (non indicata) 25. ff. 88v-94v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopiinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. quique paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre (non indicata) 26. ff. 94v-96v - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL 2696)
tit. Passio sancte Eulalie martyrisinc. In Barcillona civitate provincie Yspanie sub Datiano preside seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. celebratur ergo dies natalis dies eius in Barcilona civitate die tertio idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. data liturgica 10 dicembre (non indicata) 27. ff. 96v-98 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginis et martyrisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime Agathe fama crevisset - expl. in qua eius orationes florent et nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 28. ff. 98-103v - Passio sancti Thomae ap. (cfr. BHL S 8143 d - 8138 b)
prol.tit. Passio sancti Thomei apostoliprol. inc. Thomas dicitur Didimus hoc est Christo similis - expl. cuius natalis celebratur XII kal. ian. inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. ad apostoli gaudia pervenire. Matyrizatus est beatissimus Thomas in Indie provincia XII kalendarum ianuariarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata)note Il prologo e il testo si avvicinano molto alle due voci indicate, pur non coincidendo interamente. 29. ff. 103v-113vtit. Tre sermoni per Natale e S. Stefano 30. ff. 113v-115 - Augustinus Aurelius , De civitate Dei , XXII 8-9 (miracoli di Stefano) (= BHL S 7867 a)
tit. Miracula sancti Stephani in tempore augustiinc. Ad aquas Tibilitanas episcopo afferente Proiecto martyris gloriosissimi Stephani memoriam veniebat - expl. ut in his miraculis tanta ista potentia sequeretur Stephanus diac. protomart. : Miraculadata liturgica 26 dicembre (non indicata)note Come segnala il titolo stesso, si tratta del testo normalmente associato alla ricorrenza dell'inventio , il 3 agosto. 31. ff. 115-119 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Mellitus servus Christi episcopus Laudocie universis ecclesiis catholicorum in Domino eternam salutem - expl. de hac luce qualiter migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consequantur effectum, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 32. ff. 119-120vtit. Tre sermoni per la festività degl'Innocenti 33. ff. 120v-136v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731-7732 [claus.] - 7733 [item VI a] - 7735 [item VII] - 7736 [transl.])
prol.tit. Vita sancti Silvestri episcopi urbis Romeprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accepit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cymiterio Priscille via Salarie ab urbe miliario tertio pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Et nunc usque sancta membra illius quiescentia virtutibus florent - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnante cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum item VI a inc. Post hec Constantinus habuit bellum Scitarum - expl. que greco sermone dicitur Constantinopolim usque in hodiernum diem item VII inc. Perrexit autem Helena ad Iherosolymam - expl. translationis nostre finem imponat translatio inc. Sed quia omnipotenti Deo toto herentes conamine - expl. beatitudinem precamur sanctissime pater Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Tutti i passaggi tra le diverse parti sono segnati da un a capo (rispettivamente ai ff. 126v, 135, 135v, di nuovo 135v, 136, 136v). 34. ff. 136v-140 - Vita sancti Barbatiani Ravennae presb. (= BHL 972)
prol.tit. Acta et vita sancti Barbatiani confessorisprol. inc. Iustum quidem arbitror miraculorum narrationem aggressus - expl. que subsequendi dicenda sunt inc. Quam ob rem cum Zosimus papa urbis Rome iussu Dei sue vite cessasset episcopatum - expl. quod se Domino voverant esse adimpleturi ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre regnat in celis in unitate Spiritus Sancti modo et semper et per omnia saecula Deo gratias Barbatianus Ravennae presbyter saec. V : Vitadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 35. ff. 140-141 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5234)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus redit de partibus Africe ad urbem Romam - expl. non longe ab urbe Roma miliario tertio requievit in pace Domini nostri Iesu Christi Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata) 36. ff. 141-143v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marci, Marthe, Audifax et Abbacuminc. Temporibus Claudii cesaris venit quidam vir Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 37. ff. 143v-154 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium civis - expl. insidiabantur itaque infideles infidelibus et iniquo furore Christianum non poterant nec nomen audire Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata)note La copia si interrompe a non grande distanza dalla fine del lungo testo, in corrispondenza di Mombritius II, p. 474 ll. 41-42. 38. ff. 154-155v - Passio sanctae Bibianae seu Vivianae v. et soc. Romae mart. [auctore Donato subdiac.?] (= BHL 1322)
tit. Passio sancti Fabiani martyrisinc. Ortu Iuliani imperatoris impiissimi persecutoris cruciati sunt in diversis provinciis iussu eius multa milia martyrum - expl. qui etiam cum presbiteris et diaconibus in eodem loco Domino Iesu Christo sacrificium offerebat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bibiana seu Viviana virgo, Dafrosa, Flavianus, Faustus, Pigmenius et soc. Romae martyres data liturgica 20 gennaio (non indicata)note La santa è ricordata il 2 dicembre, ma evidentemente la figura che interessava era Fabiano, normalmente associato a Sebastiano. 39. ff. 155v-157 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio beate Agnes virginis et martyrisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. victorie palmam acquirunt. Martyrizata est autem karissima Dei Agnes virgo apud urbem Romam die XII kalendarum februariarum sub Simphronio prefecto, regnante Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Come al n° 156 a del Supplemento è aggiunta una clausola sul martirio, senza però che sia omessa la frase precedente. 40. ff. 157-159v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam beatissimi Vincentii martyris - expl. et gaudium fidelibus perpetuum perseveret inc. Cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. cumulatius consecratus sit, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note L'explicit del preambolo, differente da quello abituale, si riscontra anche nel ms. Edili 133. 41. ff. 159v-161tit. Due sermoni per la ricorrenza della conversione di Paolo U.C. I, ff. 1-273 e 278-370 42. ff. 161-166 - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7683)
tit. Vita sancti Severi archipresulis Ravenneinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. et in eterne Iherusalem municipia perpetuo gratulandum introduxit qui vivit et regnat in Trinitatis nomine unitatisque numine in saecula sempiterna Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraio (non indicata)43. ff. 166-170v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1379)
tit. Passio beati Blasii episcopi et martyrisinc. Cum Romani imperii Diocletianus gubernaret abenas - expl. ob cuius dilectionem nos illos devotissime veneramur, cuius est cum Patre ac cum Flamine Sancto par gloria eadem maiestas una deitas una potestas equa virtus una omnipotentia nunc et semper et per immortalia saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata)note Come in altre copie qui censite, la prima parte del testo è isolata come prologo (fino alle parole sollerti ingenio enucleare curemus , con cui si chiude il par. 5 in AASS Feb. I, col. 349E). 44. ff. 170v-172v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 a)
tit. Passionis sancte Agatheinc. Beatissime martyris que passa est in provincia Sicilie in urbe Cathanensium sub Decio imperatore - expl. Martyrizata est autem venerabilis Dei Agathe die nonarum februariarum sub Decio imperatore agente Quintiano consulare, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraionote All'explicit consueto si aggiunge una clausola sul martirio. 45. ff. 172v-174v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini episcopi et martyrisinc. Propheta loquitur ad Dominum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto per inmortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 46. ff. 174v-175vtit. Due sermoni per la festa della Cattedra di Pietro 47. ff. 175v-180vtit. Tre sermoni per la ricorrenza di Mattia (il secondo attribuito ad Agostino, il terzo ad Ambrogio) 48. ff. 180v-184v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. In natale sancti Gregoriiinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hoc etiam ipse promereri epil. inc. Hec breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sunt - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note L'epilogo non è distinto dal resto del testo. 49. ff. 184v-192 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita beati Benedicti abatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. nunc usque si petentium fides exigat miraculis coruscat Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzonote È omesso il cap. 38, che conclude la vita. 50. ff. 192-194 - Passio sanctorum Valeriani, Tiburtii et Maximi Romae mart. (= BHL 8484)
tit. Passio sanctorum Tiburtii et Valeriani et Maximiinc. Cum beatus Tiburtius per predicationem beatissime Cecilie in Dominum Iesum Christum credidisset - expl. Martyrizati sunt autem martyres Christi Tiburtius et Valerianus XVIIII kal. madii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Valerianus sponsus sanctae Caeciliae, Tiburtius et Maximus Romae mart. : Passiodata liturgica 14 aprile 51. ff. 194-196v - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (cfr. BHL S 3362 z)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. In diebus illis erat quidam tribunus nomine Georgius de provincia Capadociae - expl. perrexit ad Dominum pro cuius amore martyrizatus est VIIII kal. madii sub Datiano preside, regnante vero Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 aprilenote L'explicit non corrisponde alla voce indicata. 52. ff. 196v-198 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem decimosexto, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 53. ff. 198-199 - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passione sancti Vitalis martyrisinc. Sanctus Vitalis militans consulariano dum fuisset cum Paulino iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem beatissimus Dei martyr Vitalis in civitate Ravennantium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 54. f. 199r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6815)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostolilaudatio inc. Philyppus qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalicium kalendas maii celebratur inc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensum salvatoris - expl. ibique iuxta templum humatus; eius natalicium kalendas maii et ordinatio VI kalendas iunii Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 55. ff. 199v-201 - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4096)
tit. Passio eiusdeminc. Apostolus Iacobus qui dicebatur frater Domini qui est Iustus cognominatur - expl. martyrizatus est autem beatus Iacobus apostolus kalendas madii, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 56. ff. 201-205 - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Passio sanctorum martyrum Alexandri, Eventi et Theodoliinc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse haberet proprius sacerdotem usque in hodiernum diem; sanctorum autem appostolorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio 57. ff. 205-209v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4169 d)
additamentum tit. Inventio sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tricesimo tertio regnante venerabili Dei cultore Constantino - expl. in qua inventa est sancta Crux Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum addit. inc. Beata autem Helena regina cum implevisset omne desiderium suum - expl. vel etiam in temporibus regni eius, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggionote La narrazione principale si conclude come nella voce indicata, ed è seguita (da f. 209) da un'aggiunta che non si lascia invece identificare. 58. ff. 209v-214 - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (cfr. BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonis martyrisinc. Regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Nicomedia multos Christianos persequebatur Maximianus - expl. Martyrizatus est autem beatissimus Dei martyr Pantaleymon sub die tertio nonas maias in civitate Nicomedia sub Maximiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pantaleon Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 5 maggionote Nessuna voce BHL corrisponde pienamente al testo, per cui si indica solo quella che appare più vicina; la stessa versione si trova anche nel ms. 303 dello stesso fondo. La data non è tra quelle abituali. 59. ff. 214v-219v - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL S 1748 a)
tit. Passio sancte Christine virginis et martyrisinc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. Completum vero est martyrium eius VI idus maii die quinta feria intro civitatem, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio 60. ff. 219v-222 - Passio sancti Quiriaci Hierosolymis ep. mart. tit. Passio Iude qui vocatur Cyriacusinc. Cum autem defunctus esset beatissimus imperator Constantinus suscepit imperium - expl. martyrizatus est autem sanctus Cyriacus epicopus sub Iuliano tyranno die sabato V idus maiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Quiriacus (Iudas) Hierosolymis episcopus et martyr : Passiodata liturgica 4 maggionote Il testo non si lascia identificare con alcuna voce BHL; dal punto di vista del contenuto, gli estremi sono accostabili al n° 7025 d del Supplemento. 61. ff. 222-223 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Pancratii martyrisinc. Temporibus Valeriani et Galieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus Panchratius die IIII iduum maiarum sub Valeriano et Galieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 62. ff. 223-226v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achileiprol. inc. Nisi custodia catholicorum securitatis sue sompno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque ad edificationem omnium quorum est studium placenti Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Ad hec rescripta sunt hec rescr. inc. Marcellus servus Christi sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque intimabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 63. ff. 226v-227 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
inc. Petronilla itaque bene nosti voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo va a capo rispetto al precedente, parte della stessa passio ciclica, ed è come sempre seguito senza distinzione dalla sezione su Nicomede. 64. f. 227 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nichodemus presbyter in speculis positus est occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 65. f. 227r-v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
inc. Eutiches, Victorinus et Maurus servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IIII idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Di nuovo, il passaggio è segnato solo da un a capo. 66. ff. 227v-228 - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. (= BHL 6064)
inc. Accepta hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. in qua prestantur beneficia Dei ad gloriam nominis sui usque in hodiernum diem Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo segue il precedente senza distinzione. 67. f. 228r-v - Passio sanctae Domitillae (= BHL 2257)
inc. Factum est autem postquam omnes sanctos tulit a solatio Domitille Aurelianus - expl. quarum corpora sanctus Cesarius in sarcophago novo simul condiens in profundo terre infodiens sepelivit Domitilla (Flavia) : Passiodata liturgica 12 maggionote Il testo è distinto dal precedente solo andando a capo. 68. ff. 229-231 - Vita sancti Hilari Galeatensis abb. (= BHL 3913)
tit. Vita sancti Illari monachi et heremiteinc. Temporibus quibus Roma consulibus gubernabatur - expl. et quantum attingere potui scripsi, per Domini nostri Iesu Christi misericordiam qui vivit et regnat nunc et semper et per omnia saecula saeculorum Hilarus Galeatensis abb. : Vitadata liturgica 15 maggio 69. f. 231r-v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL S 6640 m)
tit. Vita sancte Petronille virginisinc. Temporibus Neronis imperatoris augusti cum beatus Petrus princeps apostolorum - expl. foris muro urbis Rome sub die XXX primo mensis madii, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggio 70. ff. 231v-233v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Petri et Marcelliniinc. Benignitas et humanitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobat eos quos precessit - expl. martyrizati sunt autem sancti Christi martyres Petrus et Marcellinus apud urbem Romam die quarto nonas iunias sub iudice Sereno, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 71. ff. 233v-236v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum martyrum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 72. ff. 236v-238 - Vita sancti Barnabae ap. (= BHL 984-983)
prol.tit. Vita sancti Barnabe apostoliprol. inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophetie vel filius consolationis - expl. cuius festivitas celebratur tertio idus iunii inc. Iohannes igitur qui et Marcus - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vitadata liturgica 11 giugno (non indicata) 73. ff. 238-239v - Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianillae (= BHL 1547)
tit. Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianilleinc. Servus Christi Ambrosius episcopus Christum verum Dominum colentibus - expl. imperantibus Diocletiano et Maximiano agente Sisinnio comite et Dulcitio preside, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cantius, Cantianus et Cantianilla Aquileiae martyres : Passiodata liturgica 14 giugno 74. ff. 239v-242 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (cfr. BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Lucania temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum multas virtutes operabatur sanctus Vitus - expl. martyrizatus est autem sanctus Vitus die XVII kal. iuliarum sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et imperium nunc et semper et in omnia saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Il testo presenta differenze rispetto agli estremi della voce indicata, ma appartiene al complesso di varianti di quella versione. 75. ff. 242v-243v - Passio sanctorum Nicandri, Marciani et soc. Atinae et Venafri mart. (= BHL 6073 [inc.] e BHL S 6072 c [expl.])
tit. Passio sanctorum martyrum Nicandri et Martianiinc. Beati martyres seculum relinquentes - expl. martyrizati sunt autem beatissimi martyres Christi Nicander et Martianus die XV kal. iuliarum sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nicander, Marcianus et soc. Atinae et Venafri in Campania mart. : Passiodata liturgica 17 giugno 76. ff. 243v-244v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol., additamentum tit. Passio sanctorum martyrum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum addit. inc. Martyrizati sunt autem beatissimi martyres Gervasius et Protasius in Mediolanensium civitate sub die tertiodecimo kal. iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugnonote Prologo indistinto dal testo. Al consueto explicit si aggiunge la formula sul martirio. 77. ff. 244v-245v - Passio sancti Iuliani mart. Arimini cultus (= BHL 4538)
tit. Passio sancti Iuliani martyrisinc. In Flaviade civitate cum esset persecutio Christianorum sub Decio - expl. acta sunt autem hec circa sanctum Dei martyrem Iulianum in Flaviade civitate sub die decimo kal. iul. sub Decio imperatore agente Marciano consulare, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Iulianus cultus Arimini martyr : Passiodata liturgica 22 giugno 78. ff. 245v-250 - Anastasius Bibliothecarius n. 800/817, m. 879 ca. , Passio sanctorum MCCCCLXXX martyrum translatio ex graeco; una cum epistola praefatoria ad Petrum episcopum (= BHL 20)
prol., ep.ded.
tit. Passio sanctorum multorum martyrumep. ded. inc. Petro egregio sancte Saviniensis ecclesie episcopo - expl. ac pro nobis orare dignetur prol. inc. Salvatore nostro igitur Iesu Christo Domino - expl. narratio passionis eorumdem inc. Adrianus et Antoninus cum imperii Romani gubernarent habenas - expl. qui ita suos assidue provehit Acacius primicerius et soc. 10000 crucifixi in monte Ararath : Passiodata liturgica 22 giugnonote Solo l'epistola è distinta, mentre il prologo e la narrazione si susseguono senza stacco. 79. ff. 250-254tit. Quattro sermoni per la natività del Battista 80. ff. 254-255v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3237 b)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino augusto Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cui statim basilicam sui nominis construxerunt in qua exhuberant beneficia martyris ex eo et nunc usque in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 81. ff. 255v-256v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (cfr. BHL S 3238 b)
inc. Hylarinus autem qui quondam Gallicinum in Hostiensi urbe susceperat - expl. martyrizati sunt autem beatissimi martyres Christi Iohannes et Paulus die VI kal. iuliarum sub Iuliano cesare, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo segue il precedente con un semplice a capo, senza una propria titolatura. 82. ff. 256v-257v - Linus papa pseudo , Martyrium beati Petri apostoli (= BHL S 6655 b [tit.] - BHL 6664)
prol.tit. Martyrium Petri et Pauli a Lino episcopo Romano greca lingua conscriptum et translatum ecclesiis orientalibus destinatumprol. I inc. Quantas virtutes atque signa - expl. et palmas victoriae velociter demonstrare prol. II inc. Licet plurima de apostolicis signis - expl. ab ipso principum principe Petro sumamus exordium inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. hoc autem dixit significans qua morte clarificaturus esset Deum Petrus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note La narrazione si interrompe a breve distanza dall'inizio, in corrispondenza di Mombritius I, p. 358 ll. 18-9. 83. ff. 257v-258 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum tit. Passio beati Petri apostoliinc. Postquam autem Dominus Iesus assumptus est in celum - expl. ut convertat se unusquisque ad negotia sua Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Questa versione presenta un incipit simile a quelle del gruppo 6 della sezione BHL dedicata a Pietro. 84. ff. 258-263v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (cfr. BHL S 6666 b [inc.])
tit. Ex libro beati Lini episcopi de mirabilibusinc. His ita gestis Symon surrexit quidam samarius - expl. melle quoque optimo replevit sarcophagum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 85. ff. 264-268 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL S 6572 b [prol.] - BHL 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauli apostoli almo papa a latina in grecam linguam translatam et orientalibus ecclesiis destinataprol. inc. Paulus hebraice mirabilis apud latinos vel mitis interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperum percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus, imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 86. f. 268r-v - Passio sancti Pauli ap. (cfr. BHL 6576)
inc. Dum implerentur autem dies multi consilium fecerunt Iudei - expl. predicans regnum Dei et docens que sunt de Domino Iesu Christo Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Il breve testo segue la passione precedente andando a capo, con incipit diverso da quello registrato nella voce BHL indicata. 87. ff. 268v-269v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum VII fratrum filiorum sancte Felicitatis martyrisinc. Temporibus Antonini imperatoris horta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum quod cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata) 88. ff. 269v-272v - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6474)
prol.tit. Vita sancti Paternianiprol. inc. Divinis iuris officium viris prudentibus - expl. eloquia careant honestate inc. Beatus igitur Paternianus sicut aiunt Fanensi urbe extitit oriundus - expl. celebremus autem diem depositionis eius die sexto iduum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Paternianus Fanensis ep. : Vitadata liturgica 12 luglio (non indicata) 89. ff. 272v-273v e 278 - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi seu erat persecutio in gente Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix die quarto yduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglio (non indicata)note Il testo è interrotto dall'inserzione, dopo il f. 273v, del fascicolo più recente con Margherita; le ultime righe si trovano all'attuale f. 278. U.C. II, ff. 274-277 bis 90. ff. 274-277 bis - Passio sanctae Margaritae v. mart. tit. Passio sancte Margarite virginis et martyrisinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriosam ascensionem eius - expl. ut ipsa memorare dignetur ante tribunal Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglio (non indicata)note Il testo non corrisponde pienamente ad alcuna delle voci BHL; la stessa versione della passione si riscontra nel ms. Edili 132. Il fascicolo che lo contiene - un binione completato da un foglio più piccolo (mm. 305 x 228) non numerato e occupato solo sul recto, di mano databile al XIV secolo - è aggiunto nella corretta posizione liturgica ed evidentemente realizzato appositamente per integrare il leggendario.91. ff. 278-281 - Sermo de vita sancti Rofilli Foropopiliensis ep. [perperam Petro Damiani adscriptus] (= BHL 7283)
tit. Vita sancti Rophilli episcopiinc. Sanctorum celebritas maxime provincialium valde summa cum devotione est recolenda - expl. obiit beatissimus Christi confessor Rophillus XV kal. augusti cum quo prestante Domino nostro Iesu Christo eternum capiamus regnum per infinita saecula saeculorum Rofillus Foropopiliensis ep. : Sermodata liturgica 18 luglio (non indicata) 92. ff. 281-285 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii cesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est itaque beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr Christi in civitate Ravenna sub Vespasiano cesare die decima kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 93. ff. 285v-287v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4056-4057)
prol.tit. Passio sancti Iacobi apostoliprol. inc. Iacobus qui interpretatur supplantator - expl. sepultusque est in Achaia Marmarica VIII kalendarum augustarum inc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 94. ff. 287v-290 - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1773)
tit. Sancti Christophori martyrisinc. Passio sancti Christophori martyris sub die qui fuit passus sub Dagno imperatore - expl. bonam mercedem presta scribentibus et legentibus passionem meam quia tu es benedictus Deus qui cum Patre et Spiritu vivis et regnas in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio 95. ff. 290-291v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sancti Nazarii martyrisinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Africa - expl. martyrizatus autem beatissimus Nazarius sub Nerone imperatore agente Annolino preside die quinto kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio (non indicata) 96. ff. 291v-292v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum martyrum Abdon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decimo kalendarum martiarum Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata)note Come spesso accade nei codici qui censiti, vengono copiate di seguito, sotto un'unica titolatura, due parti consecutive della medesima passione ciclica: quella incentrata su Policronio e quella che riguarda propriamente i due santi menzionati (ricordati nella data liturgica indicata, mentre Policronio è venerato il 17 febbraio). 97. ff. 292v-293v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. martyrizati sunt autem martyres Christi Abdon et Senen III kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cuius est honor et gloria in saecula saeculorum Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata) 98. f. 294r-v - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (= BHL 5109)
tit. Passio sanctorum Machabeoruminc. In illis diebus cum pro culto venerande legis gentis Iudaice - expl. decantans cum angelis leticie hymnum Domino qui regnat in saecula saeculorum Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata) 99. ff. 294v-295 - Laudatio sancti Eusebii Vercellensis ep. [perperam Maximo Taurinensi adscripta] (cfr. BHL S 2752 c)
tit. Sancti Eusebiiinc. Igitur evolutis multorum temporum aetis cum Marianorum detestanda perfidiam - expl. martyrizaverunt autem simul admirabiles Christi triumphatores die kalendarum augustarum sub Antiocho rege et Constantino principe, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eusebius Vercellensis episcopus m. 1-8-371 : Laudatiodata liturgica 1 agostonote Il testo sembra una parafrasi di quello registrato alla voce indicata (la stessa versione si trova nel ms. Pl. 20. 2). 100. ff. 295-296 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Martyrizatus est autem beatissimus Stephanus episcopus urbis Rome sub die quarto nonarum augustarum sub Valeriano et Gallieno consulibus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto (non indicata) 101. ff. 296-297v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
tit. Passio sancti Xisti episcopi et martyrisinc. Temporibus Decii cesaris et Valeriani prepositi iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari - expl. Martyrizatus est autem beatus Sixtus episcopus VIII iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata) 102. ff. 297v-302v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Hillarianiprol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Hylariani narraturus triumphos, o Theophile frater - expl. concedat eorum narrare trophea inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa celebratione venerantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria, qui confirmat servos suos et tantam gloriam prestat sanctis suis per infinita saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 103. ff. 302v-304 - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL 2057)
tit. Passio sancti Ciriaci martyris [nomen erasum ]inc. Tempore illo cum nuntiatum esset Diocletiano augusto - expl. et decollati sunt via Salaria intra thermas Sallustii foras muros, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres : Passiodata liturgica 8 agosto (non indicata) 104. ff. 304-306v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 c/d)
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam decollatus est beatus Sixtus urbis Rome episcopus milites tenuerunt beatum Laurentium - expl. participati sunt omnes in Christo. Martyrizatus est beatus Laurentius quarto iduum augustarum, regnante vero Domino Deo nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata) 105. ff. 306v-308 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL S 3962 c)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. Die tertio postquam sepelierunt beatum Laurentium venit Ypolitus - expl. cum intentione ferventes mori leti quam vivere male, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 106. f. 308r-v - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
carmen tit. Passio sancti Cassianiinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata poematis etiam iocunditate commendans - expl. Passus est autem beatissimus Cassianus sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 107. ff. 308v-318v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
prol.tit. Epistola Ieronimi presbyteri ad Paulam et Eustochium de assumptione perpetue virginis Mariepreamb. inc. Hic Theotokos sacre vexatur sermoni Ieronimus prudens - expl. tamen pariter per quam meruere salutem inc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. cum ipso et vos appareatis in gloria Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agostonote Il testo è preceduto da un brevissimo preambolo in versi intitolato Sermo de assumptione sancte Marie (= Walther n° 8131). 108. ff. 318v-319v - Passio sancti Demetrii Tessalonicae mart. (= BHL S 2122 d)
tit. Passio sancti Demetriinc. Cum esset Maximianus imperator in Thessalonicensium civitate - expl. martyrizatus est autem beatissimus Demetrius die XV kalendarum septembriarum in Thessalonicensium civitate, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Demetrius Tessalonicae mart. : Passiodata liturgica 18 agosto (non indicata) 109. ff. 319v-322v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen sumpsit ex Syra lingua - expl. natale eius VIIII kal. september celebratur inc. Indiae tres esse ab historiographis dicuntur - expl. et perfectis omnibus atque bene compositis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata) 110. ff. 322v-326v - Dionysius Exiguus fl. 497-540 ca., m. 550 ca. , De inventione capitis Iohannis Baptistae Marcelli Archimandritae et Anonymi opera; translatio ex graeco (= BHL 4290-4292)
tit. In decollatione sancti Iohannis Baptisteinventio I inc. Duo quidem monachi de oriente profecti - expl. Marcellus his verbis retulit inventio II inc. Apparuit inquid ter beatissimus et universalis apostolus - expl. in eadem ecclesia vigesimo octavo die mensis octubris idest quinto kal. nov. per septimam inditionem, ad laudem et gloriam sancte et individue Trinitatis Patris et Filii et Spiritus Sancti in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Inventio + translatiodata liturgica 29 agosto (non indicata)note Le due parti dell'opera sono copiate di seguito (il passaggio avviene al f. 324). 111. ff. 326v-328v - Passio, inventiones et miracula sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4315 d [expl.])
inc. Ut audivit Herodes rex manifestum est enim nomen eius - expl. de quibus latius in prefato Chronicorum libro scriptum reperies Iohannes Baptista : Passio + inventiodata liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo è distinto dal precedente andando a capo; l'incipit non corrisponde a quello della voce indicata, ma appare riferito allo stesso momento della vicenda. 112. ff. 328v-331 - Vita sanctae Sabinae Trecis v. (= BHL S 7409 a)
tit. Sancte Savine [a. m. ]inc. Tempore illo Savinus nobilis et dives in opido Samonensi - expl. Beata vero ancilla Dei Savina vixit annis XL octo, obiit in pace sub die IIII kalendarum februariarum prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sabina Trecis v. : Vitadata liturgica 29 agosto (non indicata)note Questa santa Sabina è in realtà venerata il 29 gennaio, ma è evidente dalla posizione nella raccolta che il testo si intendeva destinato alla data di agosto, propria dell'omonima romana (una confusione attestata anche nel Martirologio di Usuardo). 113. ff. 331-333 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. De exaltatione sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properanti ad bellum - expl. percipiensque miraculorum eius plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre Sanctoque Spiritu per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre (non indicata) 114. ff. 333-334 - Passio sanctae Euphemiae Chalcedone v. mart. (= BHL S 2708 d)
inc. Que passa est sub Diocletiano imperatore proconsule autem Prisco - expl. martyrizata est autem venerabilis Dei sancta Eufemia sub die sextodecimo kalendarum octubrium sub Diocletiano imperatore proconsule autem Prisco, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 : Passiodata liturgica 16 settembre (non indicata) 115. ff. 334-339v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5691 [preamb.] - 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostolipraeamb. inc. Mattheus apostolus et evangelista qui interpretatur Donatus - expl. cuius natalitium XI kal. octubris celebratur prol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine procurat inc. Erant enim itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopias - expl. ad confessionem beati Mathei apostoli qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo e l'epilogo sono indistinti dal testo, mentre è premesso un ulteriore preambolo. 116. ff. 339v-343 - Acta sanctorum Cypriani, Iustinae et Theoctisti mart. (= BHL 2047-2050)
item I inc. Inluminatio Domini nostri Iesu Christi salvatoris de de celo facta est - expl. et convertebat augens gregem Christo item III inc. Cum completi fuissent prophetici sermones - expl. varie infirmitates accipiunt sanitatem eorum meritis, glorificantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum in saecula saeculorum Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres : Actadata liturgica 26 settembre (non indicata)note Il passaggio tra la prima parte degli atti, la conversione, e la terza, la passione, avviene senza stacco al f. 342. 117. ff. 343-346v - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Memoriam sancti Michaelisprol. inc. Memoriam beati archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 118. ff. 346v-349 - Gennadius Massiliensis pseudo , Vita sancti Hieronymi (= BHL 3869)
tit. Vita sancti Ieronimi presbyteriinc. Ieronimus natus in opido Stridonis quod a Gothis eversum est - expl. omnem vite sue tempus implevit annis octuaginta octo et mensibus sex Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata) 119. ff. 349-350 - Passio sanctae Iustinae Patavii v. mart. (= BHL 4572)
tit. Passio sancte Iustineinc. In illo tempore beata Iustina Christianis parentibus horta - expl. martyrizata est autem beata Iustina sub Maximiano imperatore die nonarum octubrium, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iustina Patavii virgo mart. : Passiodata liturgica 7 ottobre (non indicata) 120. ff. 350-352v - Vita sanctae Pelagiae Hierosolymis paenitentis [interprete Eustochio] (= BHL 6606)
prol. inc. Verba sacerdotis tanta et celata latinis Eustochius servus Christi transtulit - expl. plena est expositio inc. Sacratissimus episcopus Antiochie civitatis convocavit ad se - expl. cum qua nos fatiat Deus invenire misericordiam suam in die iuditii, quoniam ipsius est honor et gloria in saecula saeculorum Pelagia (al. Margareta, dicta Pelagius) Hierosolymis paenitens : Vitadata liturgica 8 ottobre (non indicata)note Il prologo del traduttore è abbreviato e congiunto al prologo vero e proprio in modo molto simile a quello descritto nella voce indicata; la parte iniziale recita infatti: Verba sacerdotis tanta et celata latinis Eustochius servus Christi transtulit subdio (?) sed vos lectores meum pensate laborem et memores nostri fundite verba Deo qualiter Pelagia de postribulo ad celestia regna migravit quod sancta est signo immo miraculo. In diebus nostris placuit... 121. ff. 352v-355 - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calistiinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum in eadem civitate sub die XIV kal. novembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre (non indicata) 122. ff. 355-356 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Vita sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis voluminibus atque sacris studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivens regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre (non indicata) 123. ff. 356-358 - Drugo Sancti Miniatis abbas v. 1008-1024 , Passio sancti Miniatis martyris (= BHL 5967)
ep.ded.
ep. ded. inc. Leono Ildebrando reverentissimo atque sanctissimo presuli Drugo suus atque omnium servorum Dei servus - expl. ut vestra roborata iussione laude confirmetur inc. Seviente per universum pene orbem rabie Deciana - expl. cuncta ergo que postulant ab ipso impetrabunt pro quo strenue certando gloriosum sanguine fuderunt, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata) 124. ff. 358-363 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750)
tit. Passio apostolorum Simonis et Iudeinc. Simon itaque Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire, auxiliante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata) 125. ff. 363-365vtit. Sermone per Ognissanti 126. ff. 365v-367v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (= BHL 1511)
tit. Natale sancti Cesariiinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit furore arreptus - expl. martyrizati sunt autem sanctus Cesarius diaconus et Iulianus presbyter die kalendarum novembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembre (non indicata) 127. ff. 367v-368 - Passio sanctae Eustochiae Tarsi v. mart. (= BHL 2775)
tit. Passio sancte Eustochie virginisinc. Anno sexcentesimo quinquagesimo septimo ab urbe condita Iulianus imperator iussit - expl. martyrizata est autem venerabilis Eustochia in civitate Tarso Cilitie sub Iuliano cesare die kalendarum novembrium, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Eustochia virgo Tarsi mart. : Passiodata liturgica 1 novembre (non indicata) 128. ff. 368-370v - Passio sanctorum quattuor coronatorum , mutila (= BHL 1837)
tit. Passio IIIIor cononatoruminc. Tempore illo Dioclitianus augustus perrexit Pannoniam ad metalla diversa sua - expl. et dixit: hoc artis ingnenium est Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata)note A causa della perdita del resto del leggendario, il testo rimane mutilo (in corrispondenza di Mombritius I, p. 291 l. 11).
bibliografia
Diventare Santo , 211; Les vies latines de sainte Pélagie , 18; Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xv-xvi; Baroffio, Codici liturgici vallombrosani , 575; Berg, Studies , 46; Castaldi, Nuovi testimoni , 113-6; Del Furia, Supplementum BML , III , 577-92; Garrison, Mediaeval Italian Painting , III, 140-3
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 303
Leggendario (prima parte, complementare al ms. Conv. Soppr. 302)
sec. XII terzo quarto; orig. Firenze; prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB Probabilmente il manoscritto fu prodotto come volume complementare del precedente (cfr. nota supra).
I. ff. 245 , acefalo e mutilo Leggendario (6 dicembre - 27 luglio)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Ricorre in molti testi una suddivisione successiva in lectiones , per lo più dodici. tabula note La precedente numerazione dei fogli permette di quantificare la perdita iniziale in otto unità. 1. ff. 1-3 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco , acefala (= BHL 6106)
inc. et in Christo plurimum valere. Favore igitur prosecutus - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulos remisit ad propria Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Il testo (il cui inizio corrisponde all'edizione del Mombritius II, p. 302 l. 57), prosegue a capo con la sezione sui miracoli, come si trattasse di capitoli della stessa narrazione, per poi riprendere al f. 7 con le parti IV e V della vita di Giovanni Diacono. Quanto rimane della prima parte è suddiviso in lectiones numerate dalla decima alla dodicesima. 2. ff. 3-4v - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6152-6153-6154-6155-6156)
item XXI inc. Quodam igitur tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Ciprastis item XXIII inc. Venit quidam homo ad sanctam Sion item XXIV inc. Nec multo post quidam item XXV inc. Cum igitur his item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sub sanctissimo et beatissimo patriarcha nostro Macario pars II inc. Positumque est sacratissimum corpus eius - expl. usque ad tempora Iustiniani imperatoris Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre (non indicata) 3. ff. 4v-6v - Narrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6160-6163-6165 - BHL S 6170 c)
item I inc. Igitur postquam beatissimus Nicolaus ex hoc mundo migravit - expl. qui dicitur Adriatica item II, prol. inc. Restat autem adhuc quod de eo scribere miraculum iocundum iudicavimus inc. Cum de Africe partibus Wandalorum exercitus applicuisset - expl. glorificantes Dominum et sanctum eius Nicolaum epil. inc. Hec fuit prima occasio - expl. et in futuro conditorem item III e inc. Agrestes quidam horum qui fines habitabant - expl. solutionem petitionis nostre suscipiamus per Christum Dominum nostrum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Miracula 4. f. 7r-v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6107-6108)
item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo in Domino carissimi - expl. quatinus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata) 5. ff. 7v-15 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Vita sancti Ambrosiiprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab incunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium effugisse supplicium Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembrenote Divisa in 12 lezioni. 6. ff. 15-16v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9004)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopi et confessorisprol. inc. In provincia Tuscia in civitate Verona que eius acta claruerunt - expl. audiant populi omnes mirabilia eius inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte - expl. quod tamen fulget in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembrenote Il testo è diviso in tre lezioni (prime di un ciclo di dodici che prosegue nel successivo). 7. ff. 16v-21v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri confessorisinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembrenote Suddiviso nelle lezioni dalla quarta alla dodicesima. 8. ff. 21v-23 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime Agathe fama crevisset - expl. in qua orationes eius florent nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembrenote Divisa in otto lezioni. Al termine si rimanda per Damaso alla fine del volume. 9. ff. 23v-30v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8138)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. credentes nos per hanc gratiarum actionem indulgentiam consequi peccatorum. Martyrizatus est autem beatus Thomas apostolus in Indie partibus XII kal. ian., regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembrenote Divisa in dodici lezioni. 10. ff. 30v-32tit. Estratto dall'Apocalisse (quattro lectiones ) 11. ff. 32-37 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Actus vel vita sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudocie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo eternam salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem in Christianis Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Suddivisa in otto lezioni (con una nota aggiuntiva che le destina al secondo notturno). 12. ff. 37-58 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731 [claus.] - 7736 [transl.])
prol.tit. Vita sancti Silvestriprol. inc. Istoriographus noster Eusebius - expl. quod me accipere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam liber II inc. Priori enim libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kal. ian. translatio inc. Sed quia omnipotenti Deo - expl. sit nobis premium effugisse supplicium Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote Il secondo libro è distinto andando a capo e mutilo di due fogli (i due finali del quaternione, dopo il f. 54v); le altre parti si susseguono senza stacchi (ai ff. 57 e 58). Il testo è suddiviso in dodici lezioni. 13. ff. 58v-73 - Ursus sacerdos saec. X , Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
prol.tit. Vita sancti Basiliiprol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, maiestas similis per omnia saecula saeculorum inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo devotis parentibus - expl. quos per cooperationem Sancti Spiritus scripserat libros, ad gloriam et laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Vitadata liturgica 1 gennaio (non indicata)note Suddivisa in dodici lezioni. 14. ff. 73-75v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
prol.tit. Vita sancti Pauli primi heremite edita a sancto Iheronimoprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum gemmis suis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Divisa in sei lezioni. 15. ff. 75v-82v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
ep.ded.
tit. Vita sancti Hylarii episcopi et confessorisep. ded. inc. Domino sancto et meritis beatissimo patri Pascentio Fortunatus - expl. nunc de eius vita proponimus inc. Hylarius Pictavorum urbis episcopus - expl. virtute confessoris in futurum confidat miracula inc. Igitur Probianus cum dubio iam vite penderet - expl. ut de te legere populum brevitatis stilus mulcet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Per la variante al principio della sezione sui miracoli, cfr. il ms. Aed. 134 (item 9). Il testo è suddiviso in otto lezioni. 16. ff. 82v-83v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felicis presbiteriinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimentum in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 13 gennaionote La data è anticipata di un giorno, a meno che si tratti si una svista nella rubrica. Testo diviso in otto lezioni. 17. ff. 83v-98 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
ep.ded.
tit. Vita sancti Mauriep. ded. inc. Faustus famulorum Christi famulus - expl. sum provocatus imperio inc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. qui simul fiunt anni septuaginta et duo et dies quattuordecim. Per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Divisa in dodici lectiones . 18. ff. 98-101v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaionote Divisa in otto lezioni. 19. ff. 101v-113v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL S 609)
epilogo
tit. Vita sancti Antonii eremiteinc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus natus - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. et totius corruptionis artifices Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitadata liturgica 17 gennaio (non indicata)note L'epilogo è indistinto dal testo. Suddivisione in dodici lezioni. 20. ff. 113v-116 - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum Marii et Marthe, Audifax et Abacucinc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante eodem Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio 21. ff. 116-128 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martirisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaionote Il testo è suddiviso in otto lezioni al modo abituale, cui si aggiunge un'altra suddivione di diversa mano; vi è inoltre segnalata a margine la parte relativa a Marco e Marcellino. 22. ff. 128-131 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnes virginis et martirisinc. Ambrosius servus Christi virginibus sacris - expl. valeat invenire. Passa est beatissima martira Agnes die XII kal. februarias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaionote Divisa in otto lezioni. 23. ff. 131v-134v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martirisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonia probitatis inc. In illis diebus cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. cumulatius consecratus est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaionote Divisa in otto lezioni; le quattro successive, da nove a dodici, sono segnate sui sermoni che seguono. 24. ff. 134v-137vtit. Quattro sermoni per la stessa festività, attribuiti ad Agostino 25. ff. 137v-141 - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3296)
prol.tit. Vita sancti Geminiani episcopiprol. inc. Post passionem Domini et sanctam eius resurrectionem - expl. mors sanctissima eius inc. Inter plurimos Dei famulos qui ad exemplum fidelium in hoc mundo fuerunt - expl. ut ad regnum post transitum huius vite perducit et collocat in choros angelorum. Benedictus Deus in saecula saeculorum Geminianus Mutinensis episcopus : Vitadata liturgica 31 gennaionote Prologo indistinto dal testo. Suddivisione in tre lezioni. 26. ff. 141v-147v - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7684)
tit. Vita sancti Severi archiepiscopi et confessorisinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. quem si placet valet in oleum demutare Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraionote Suddiviso in tre lezioni. 27. ff. 147v-150v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. , mutila (= BHL 1379)
tit. Passio sancti Blasii episcopi et martirisinc. Cum Romani imperii Diocletianus gubernaret habenas - expl. perdiscere satagas ut non nos Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraionote Il testo rimane mutilo a causa della perdita dei due bifoli centrali del quaternione, tra gli attuali ff. 150v e 151. Rimangono dieci lezioni delle dodici nelle quali doveva essere suddiviso. L'explicit cade nel par. 15 dell'edizione in AASS, Feb. I, col. 351E. 28. ff. 151-153 - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. , acefala (cfr. BHL S 133)
inc. -onem ostendere nobilissimis ortam natalibus - expl. a periculo mortis et incendii sancte Agathe orationibus liberaret Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata)note Il testo, privo di un breve tratto iniziale a causa della detta perdita di fogli, è diviso in otto lezioni. Seguono rimandi all'interno del volume per Apollonia e Scolastica. 29. ff. 153-155 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini martirisinc. Propheta loquitur ad Dominum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto per immortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraionote Divisa in tre lezioni. 30. ff. 155-157v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae , mutila (= BHL 2838)
prol.tit. Passio sanctorum Faustini et Iovitteprol. inc. Cum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. aut quod ignem ministratis Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraionote Il testo rimane mutilo della fine a causa di una nuova perdita di fogli, tra gli attuali 157v e 158. La parte rimasta è divisa in nove lezioni e ha termine all'interno del cap. II: cfr. AASS, Feb. II, col. 815D. 31. ff. 158-160v - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5695)
prol.inc. Inclitam et gloriosam festivitatem beati Mathie apostoli - expl. migravit ad Dominum nostrum Iesum Christum, qui cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Il testo ha inizio anepigrafo, ma è possibile che nel foglio precedente perduto avessero sede la rubrica e il prologo. Suddivisione in otto lezioni. 32. ff. 160v-165v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita beati Gregorii papeinc. Gregorius genere Romanus arte phylosophus Gordiani viri clarissimi et beate Silvie filius - expl. iuxta pyrgibasym sicut actenus cernitur confessor veritatis meruit sepeliri Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzonote Il testo si arresta al termine del par. 69 del libro IV (= PL 75,222B), come nel ms. Edili 133. È suddiviso in undici lezioni (un'altra mano appone all'ottava l'indicazione che essa è la prima per l'ordinazione di Gregorio). 33. ff. 165v-178v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita beati Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. per silentium reparemus Benedictus Casinensis abbas m. 543 Scholastica in Monte Casino virgo : Vitadata liturgica 21 marzonote Il testo è diviso in dodici lezioni principali, ma con una parziale duplicazione in corrispondenza della sezione su Scolastica, che è segnalata a margine e a sua volta divisa in quattro lezioni collocate tra l'undicesima e l'ultima di Benedetto. Un'altra mano annota inoltre che altre quattro lezioni per Scolastica si trovano alla fine del leggendario. 34. ff. 178v-182v - Petrus Neapolitanus subdiaconus fl. 940-970 , Passio sancti Georgii (= BHL 3393)
tit. Passio sancti Georgii martirisinc. Postquam Dominus et salvator noster sua sancta presentia et gloriosa incarnatione mundum visitare atque illuminare dignatus est - expl. migravit ad Dominum XXIII die mensis aprilis, qui inscribitur VIII kalendas maias, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprilenote Divisa in dodici lezioni. 35. ff. 182v-184 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci apostoli et evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprilenote Divisa in otto lezioni. 36. ff. 184-185 - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passio sancti Vitalis martirisinc. Sanctus Vitalis militans consulari Paulino cum fuisset cum eodem iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem beatus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprilenote Divisa in tre lezioni. 37. f. 185r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostoliprol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum festinatione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Phylippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Diviso in quattro lezioni. 38. ff. 185v-186v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobiinc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Il testo è suddiviso in lezioni numerate dalla quinta all'ottava, a complemento delle quattro di Filippo. 39. ff. 186v-190v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Passio sanctorum martirum Alexandri, Eventi et Theodoliinc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse haberet propitius sacerdotem usque in hodiernum diem. Sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggionote Divisa in otto lezioni. 40. ff. 190v-193v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. Inventio sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tertiodecimo regnante venerabile magno cultore Constantino - expl. accipiant partem cum genitrice matre Domini Maria, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggio 41. ff. 193v-194v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. Item unde suprainc. Postquam Constantinus augustus imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. et loco translationis nostre finem imponat Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio 42. ff. 194v-196 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol., notitia
tit. Victoria sancti Michaelprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe veneranda - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 8 maggionote Il prologo non è distinto dalla narrazione. Suddivisione in otto lezioni. 43. ff. 196-197 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4321)
tit. Sancti Iohannis ante Portam Latinaminc. Secundam post Neronem Domitianus persecutionem in Christianos exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 6 maggio 44. ff. 197-198v - Passio sancti Victoris Mauri Mediolani mart. [auctore pseudo Maximiano notario] (= BHL 8580)
tit. Passio sancti Victorisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Decollatus est autem sanctus Victor octavo idus madii et sepultus est a Materno episcopo III idus maias, regnante Domino nostro Iesu Christo cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Victor Maurus Mediolani martyr : Passiodata liturgica 8 maggio (non indicata) 45. ff. 198v-200 - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sanctorum Gordiani et Epymachiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris divulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggionote Divisa in tre lezioni. In realtà la data riportata nella rubrica sarebbe VI idus iunii , ma è evidente che il mese va corretto in madii in base alla posizione tra gli altri testi. 46. ff. 200-205 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL S 1748 a)
tit. Passio sancte Christine virginis et martirisinc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. Completum est autem martyrium sancte Christine VI idus madii in Tyro civitate, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio 47. ff. 205-208v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achillei martirumprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima [corr. primum] itaque ad edificationem omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei rescr. inc. Incipiunt scripta Marcelli. Marcellus Christi servus sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque indicabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Viene segnalata a margine la parte di narrazione dedicata a Domitilla. 48. ff. 208v-209 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Natale sancte Petronille virginisinc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 30 giugnonote Data discordante da quella sotto la quale sono normalmente copiati tutti i segmenti della passio ciclica di Nereo e Achilleo, il 12 maggio (e vicina invece, come già riscontrato, al giorno 31 proprio della santa): del resto, la posizione stessa rende evidente come, al di là della titolatura II kal. iul. qui apposta, tale fosse la destinazione intesa da chi compilò il leggendario. Come abituale nei laurenziani, la sezione su Nicomede segue questa senza soluzione di continuità. 49. f. 209 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 30 giugno 50. f. 209 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
tit. Sancti Victorini martirisinc. Eutices, Victorinus et Maro servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IV idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 giugnonote Come per le parti precedenti del ciclo, la data indicata è anomala. 51. f. 209r-v - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. , mutila (= BHL 6064)
inc. Accepta hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. cuius corpus rapuit populus Christianorum et cum honore magno Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 30 giugno (non indicata)note Anche questa parte è copiata di seguito alla precedente senza distinzione; rimane mutila di una frazione finale a causa della perdita del bifolio centrale del fascicolo, dopo il f. 209v. 52. f. 210 - Passio sancti Pancratii Romae mart. , acefala (= BHL 6427)
inc. tuus statim iubere eos interfici - expl. martyrizatus est autem beatus Pancratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Galieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Gran parte del testo (compresa la rubrica con la data) è perduta per la lacuna materiale sopra ricordata. 53. ff. 210-212v - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (cfr. BHL S 2761 d)
tit. Conversatio sancti Eustasii cum filiis suisinc. In diebus Traiani imperatoris crescebat ydolorum sevitia ipso exhibente - expl. celebramus solemnia ut de ipsorum intercessionibus in hoc mundo et in perpetuo gaudeamus, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas, virtus magnificentia magnitudo imperium in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Vita + passiodata liturgica 20 maggionote Il testo è diviso in dodici lezioni. La data non è tra quelle comunemente attestate, ma ricorre in più occasioni nei codici laurenziani. 54. ff. 213-217v - Passio sancti Urbani I papae (= BHL 8376-8374)
tit. Passio sancti Urbani pape et martirisitem I inc. Urbanus episcopus natione Romanus ex nobilissima progenie ortus est - expl. cantantes et funeris exequia psallentes Domino persolvebant item II inc. His ita peractis abiit Carpasius vicarius - expl. multa patrantur mirabilia usque in presentem diem, ad honorem Salvatoris nostri Iesu Christi qui cum Patre ac Flamine Sancto vivit et regnat Deus per eterna saecula saeculorum Urbanus I papa : Passiodata liturgica 25 maggio (non indicata)note Il testo è copiato da una mano differente e privo dell'abituale decorazione, mentre dal f. 218 riprendono il copista e lo stile di impaginazione abituali. 55. ff. 218-223 - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
prol.tit. Vita sancti Zenobii episcopiprol. inc. Hortatui vestre dilectionis, amabiles fratres - expl. vitam eius enarrare aggredior inc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. celebratur autem festivitas eius VIII kalendas iunii ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggio (non indicata)note La titolatura è quella che segue il prologo, che ha inizio invece anepigrafo. Il testo è diviso in dodici lezioni. 56. ff. 223-225v - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. (= BHL 1620 o 6955)
tit. Passio sancti Proculi martirisinc. Passio atque conversatio sancti Anastasii et undecim fratrum - expl. non longe ab urbe decapitati sunt pro Christi nomine in pace Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passiodata liturgica 1 giugnonote Il testo è diviso in tre lezioni. 57. ff. 225v-226v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. , mutila (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. tunc iudex iussit mitti ad Arthemium Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugnonote Il testo, diviso in nove lezioni nella parte rimasta, è mutilo per la perdita dei primi due fogli del fascicolo che segue, tra gli attuali ff. 226v e 227. L'explicit cade all'incirca alla metà: cfr. AASS Iun. I, col. 172F. 58. ff. 227-228 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. , acefala (= BHL 6922)
inc. cum. Preses vero furore repletus iussit eum flagellis cedi - expl. quorum natalis est sexto iduum iuniarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno (non indicata)note Il testo è mutilo della prima metà (l'incipit corrisponde ad AASS Iun. II, col. 153C) a causa della detta perdita di fogli, e suddiviso in tre lezioni. 59. ff. 228-232v - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (cfr. BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonisinc. Regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Nicomedia multos Christianos persequebatur propter fidem et regnum Domini nostri Iesu Christi - expl. Martyrizatus est autem beatissimus Dei martyr Pantaleymon sub die quarto iduum iunias in civitate Nicomedie sub Maximiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pantaleon Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 10 giugnonote Nessuna voce BHL corrisponde pienamente al testo: si indica quella che appare più vicina. La data non è tra quelle normalmente attestate. 60. ff. 232v-236v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL S 986 d)
prol.tit. Passio sancti Barnabe apostoliprol. inc. Redemptor et salvator noster Dominus Iesus Christus - expl. relatione pandere curamus pars I inc. Denique iste est ille Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex LXII discipulis - expl. et cum eis vitam eternam percipere mereamur pars II inc. Hucusque beati Barnabe gloriosum agonem - expl. deflorare curavimus pars III inc. Sed quia idem Lucas sequendo beatum Paulum apostolum sancti Barnabe finem cernere non valuit, cetera que sequuntur et quo ordine ad martyrii coronam pervenerit - expl. cum hymnis et laudibus collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vita + passiodata liturgica 11 giugnonote Tutte le sezioni sono copiate di seguito, con suddivisione in dodici lezioni. Si rimanda alla fine del codice per i santi Basilide, Cirino, Valerio e Felice. 61. ff. 236v-239v - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Licia sub temporibus Dioclitiani imperatoris multas virtutes operabatur in infantia sua sanctus Vitus - expl. sepelivit in eodem loco qui dicitur Marianus sub die XVII kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Il testo è diviso in quattro lezioni. Si rimanda per Marco e Marcelliano alla p. 130 del manoscritto (naturalmente secondo la precedente numerazione), entro la passione di Sebastiano. 62. ff. 239v-240v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam - expl. ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me in orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno 63. ff. 240v-242 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Hostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo è suddiviso in otto lezioni. 64. ff. 242-243 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3242 d [inc.] e BHL 3239 [expl.])
tit. Item de triumpho sanctorum Iohannis et Pauliinc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia Constantia - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Suddiviso in lezioni numerate da nove a dodici. 65. f. 243r-v - Liber pontificalis , cap. 82 (Leone II)tit. Vita sancti Leonis papeinc. Leo natione Sicula ex patre Paulo sedit menses decem - expl. pro eo quod Albanensis ecclesia episcopum minime habuit Leo II papa : Vitadata liturgica 28 giugno 66. ff. 243v-245 - Liber pontificalis , cap. 105 (Leone IV)tit. Unde supra vita sancti Leonis papeinc. Leo natione Romanus ex patre Radualdo sedit annos octo - expl. migravit ad Dominum quarto kal. iulias, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Leo IV papa : Vitadata liturgica 28 giugnonote Anche questo Leone, propriamente ricordato il 17 luglio, è evidentemente attratto nella data liturgica del precedente. Testo diviso in tre lezioni. 67. f. 245 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. tit. Item passio sancte Christineinc. Aput Ytaliam in Tyro que est circa lacum Vulsinum incipit passio sancte Christine virginis et martyris - expl. sicque cursum consumavit et vitam finivit in Christo quinto idus madii, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 luglio (non indicata)note Il breve testo non si lascia identificare con alcuna voce BHL. 68. f. 245v - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. , mutila (= BHL S 2315)
tit. Revelatio VII dormientiuminc. In tempore illo regnante imperatore Decio facta est persecutio ingens Christianorum - expl. lugebant propter corpora sanctorum que pro Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note Il testo rimane mutilo per la perdita del resto del manoscritto.
bibliografia
Bibbie atlantiche , 294; Baroffio, Codici liturgici vallombrosani , 575; Berg, Studies , 254; Del Furia, Supplementum BML , III , 547-53r
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 331
Martirologi e due brevi leggendari (1 gennaio - 23 settembre e 9 novembre - 7 ottobre)
prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB Più ex libris di Vallombrosa si trovano sulla sezione maggiore: uno nel margine superiore del f. 2 (Iste liber est monasterii Vallisumbrose Fesulanensis diocesis , con l'anatema) e uno ripetuto tre volte da mani di epoche diverse al f. 145v (Iste liber est monasterii S. Marie Vallis Umbrose ). L'ultima unità contenente il secondo leggendario può attribuirsi all'area toscana in base al santorale.
U.C. I, f. 1 ; sec. XII I. f. 1r-v Sermone sull'Annunciazione attribuito a Giovanni Crisostomonote Il foglio è numerato come primo del codice, ma fu probabilmente aggregato in funzione di guardia.
U.C. II, ff. 2-145 ; sec. XII II. ff. 2-22v - Martyrologium Hieronymianum (Martyrologia)
III. ff. 22v-31 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Libellus de festivitatibus apostolorum
IV. ff. 31-113 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones
V. ff. 113-145v Passionario (1 gennaio - 23 settembre)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Quasi tutti i testi vengono suddivisi in lectiones ma in un secondo tempo e da più mani. 1. f. 113r-v - Passio sancti Concordii Spoleti presb. mart. (= BHL 1906)
tit. Passio sancti Concordii martyrisinc. Temporibus Antonini imperatoris gravissima persecutio orta est in urbe Roma - expl. demones expelluntur oratione beati Concordii martyris, prestante eo pro cuius nomine passus est qui vivit et regnat in saecula saeculorum Concordius Spoleti presbyter et martyr saec. II : Passiodata liturgica 1 gennaionote Suddivisione in otto lezioni. 2. ff. 114-115v - Passio sancti Babylae Antiocheni ep. mart. (= BHL 889)
tit. Passio sancti Babilli episcopi cum duobus puerulisinc. Numerianus rex cum immolasset obscenis demonibus - expl. Martyrizatus est autem beatissimus Dei sacerdos Babilas cum tribus infantibus apud Antiochiam civitatem sub Numeriano imperatore nequissimo, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Babylas Antiochenus episcopus et martyr m. 250 : Passiodata liturgica 24 gennaio 3. ff. 115v-120 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL S 1748 c)
tit. Passio sancte Christine martyrisinc. Erat quedam sacra et sancta puella de Tiro nomine Christina - expl. et curavit corpus eius ex more et collocavit eam in optimo loco, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio 4. ff. 120-122v - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (cfr. BHL S 2761 d)
tit. Passio sancti Eustasii martyrisinc. In diebus Traiani imperatoris crescebat ydolorum sevitia ipso exhibente - expl. mense maio die vicesimo celebramus solemnia ut de ipsorum intercessionibus in hoc mundo et in perpetuo gaudeamus, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas, virtus magnificentia magnitudo imperium in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Passiodata liturgica 20 maggionote La prima parte del testo è suddivisa in otto lezioni, da una mano diversa dalla precedente. La stessa data, non tra quelle comunemente attestate, ricorre in altri codici qui descritti. 5. ff. 122v-124v - Passio sancti Eleutherii ep., Romae mart. (= BHL S 2451 a)
tit. Passio sancti Eleutherii episcopi et martyrisinc. Eleutherii nobilissimi viri nos delectat et admonet ad fidei veritatem veneranda concertatio - expl. facta sunt autem hec circa sanctum Eleutherium episcopum et Anthiam matrem eius apud urbem Romam sub die duodecima kalendarum iuniarum sub Adriano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eleutherius episcopus, Antia mater eius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 21 maggionote Data discordante da quelle indicate nei Martirologi (ossia il 25 e il 27), ma riscontrata anche nel ms. Strozzi 4. 6. ff. 124v-130 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. Gesta sanctorum VII dormientium acta in diversis temporibus sub Decio et Theodosio imperatoribusinc. In tempore illo regnante impio Decio facta est ingens persecutio Christianorum - expl. et in gaudio fidei ipsorum secuti sunt imperatorem Constantinopolim glorificantes et laudantes Deum pro miraculo quod viderant gratias agentes Domino Iesu Christo Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 giugno (non indicata)note La posizione nella raccolta suggerisce che il testo fosse destinato a questa data, tra le varie attestate per il culto del santo. Una mano diversa dalle precedenti aggiunge una suddivisione in dodici lectiones . 7. ff. 130-135 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657-6658)
additamentum tit. Passio beatissimi Petri et Pauli a Marcello discipulo Petri edita quique eidem interfuit passioniinc. Cum venisset Paulus Romam evenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Ostiense miliario secundo, ubi prestantur beneficia orationum eorum in saecula saeculorum addit. inc. Ego Marcellus discipulus domini mei Petri quod vidi scripsi Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugnonote Divisa in sette lezioni da una diversa mano. 8. ff. 135-137 - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1771)
tit. Passio sancti Christofori martyrisinc. Tempore illo quo Dagnus in civitate Sconon regnum tenebat - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et in agnitionem veritatis venire, cui sit laus et gloria per cuncta saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglionote Divisa in dodici lezioni da una mano attiva anche sul testo seguente. 9. ff. 137-138v - Passio sancti Symphoriani Augustoduni mart. (= BHL 7967)
tit. Passio sancti Simphorianiinc. Sub Aurelio quodam principe cum adversus Christianum nomen persecutionis procella detonaret - expl. et felix aperitur ingressus, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Symphorianus Augustoduni mart. : Passiodata liturgica 22 agostonote Suddivisa in dodici lectiones dalla stessa mano del testo precedente. 10. ff. 138v-144 - Passio sancti Hadriani et soc. Nicomediae mart. (= BHL 3744)
tit. Passio sancti Adriani martyrisinc. Factum est in secunda interrogatione tyranni Maximiani ut egrederentur persecutores Nicomediorum - expl. multitudo autem virorum abrenuntiantes omnibus que sunt huius seculi et serviebant Deo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hadrianus et soc. Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 8 settembrenote Una diversa mano divide il testo in lezioni (almeno undici le indicazioni visibili). 11. ff. 144-145v - Passio sanctae Theclae v. (= BHL 8024)
tit. Passio sancte Tecleinc. Sub Nerone Romanorum principe Paulus apostolus verbum Dei evangelizando orientem predicabat - expl. cum somno pacis migravit ad Dominum, qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Thecla virgo Pauli apostoli discipula : Passiodata liturgica 23 settembrenote La titolatura originale indicava VIII kal. oct. , ma un'altra mano aggiunge al numerale una I ripristinando la data corretta. Il testo è suddiviso in undici lezioni. Quasi tutto il foglio finale rimane vuoto ed è sfruttato per le note di possesso già citate, segno che il passionario si interrompeva qui.
U.C. III, ff. 146-169 ; sec. XI/XII VI. ff. 146-169v , mutilo Leggendario (9 novembre - 7 ottobre) 1. ff. 146-149 - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4228)
prol.tit. Miraculum de ycona Deipreamb. inc. Apud Cesaream Cappadocie urbem maximam convenientes de plurimis Asie urbibus - expl. temporibus Constantini iunioris et Hyrene uxoris eius prol. inc. Dilectissimi cuncti sancte ecclesie filii mentis vestre oculos simul et aures erigite - expl. est autem huiusmodi series narrationis illius inc. Quedam civitas est in Sirie partibus infra terminos Tyri et Sidonis posita Berintus vocata - expl. et qui aliter crediderit vel senserit a liminibus ipsius sancte procul pellatur ecclesie. Christo itaque Domino Salvatori cum Patre Sanctoque Spiritu (...) absque fine et initio optinet imperium Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculadata liturgica 9 novembrenote Il preambolo e il prologo sono copiati di seguito come un unico segmento. Come in altre copie, la parte finale presenta differenze rispetto agli estremi della BHL (cfr. ms. Edili 132). Sono segnati due cicli di dodici lezioni sovrapposti e parzialmente sfasati. 2. ff. 149-150v - Obitus sancti Leonis IX papae (= BHL 4819)
tit. Vita sancti Leonis papeinc. Quintodecimo kalendas maias dum gravi infirmitate felicissimus pontifex Leo et longa maceratus corpore esset - expl. Obiit autem beatissimus Leo papa tertiadecima kalendarum maii feria III in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et imperium nunc et semper et in saecula saeculorum Leo IX papa : Transitusdata liturgica 19 aprile (non indicata)note Al termine è omessa la frase di collegamento con i miracoli (riportata come explicit nella voce BHL). Divisione in tre lezioni. 3. ff. 150v-152 - Passio sancti Quirini Scisciani ep. mart. (= BHL 7035-7036)
additamentum tit. Passio sancti Cyrini episcopiinc. Cum istius mundi principes ad cruciandas sanctorum animas diabolus commovisset - expl. passus est autem beatus Cyrinus episcopus et martyr Christi sub Diocletiano imperatore pridie idus iunii et coronatus est a Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et potestas et imperium in saecula seaculorum addit. inc. Facta autem incursione barbarorum in partes Pannonie - expl. ubi prestantur beneficia Domini usque in hodiernum diem Quirinus Sciscianus ep. mart. : Passiodata liturgica 12 giugnonote L'appendice è distinta andando a capo. 4. ff. 152-153 - Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianillae (= BHL 1547)
tit. Passio sanctorum Cantianoruminc. Servus Christi Ambrosius episcopus Christum verum Deum colentibus - expl. imperantibus Diocletiano et Maximiano agente Sisinnio comite et Dulcitio preside, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria per infinita saecula saeculorum Cantius, Cantianus et Cantianilla Aquileiae martyres : Passiodata liturgica 14 giugno 5. ff. 153-155 - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4608)
prol., carmen tit. Vita sanctorum Iusti et Clementisprol. inc. Cum multas stilo disertissimo a scriptoribus video commendatas cartis ac paginulis fabulas - expl. ac omnibus ecclesiis catholicis scribere inc. Igitur beatissimus vir Iustus atque Clemens vere germani fratres - expl. ut a draconis faucibus liberemur, adiuvante Domino carmen inc. Fulgida vos sedes sanctos fovet atque reclaudit - expl. contulit et proprios condere filiolos, qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 luglio (non indicata)note I versi finali non sono distinti dalla narrazione. 6. ff. 155-158 - Hucbaldus Elnonensis monachus n. 840 ca., m. 20-6-930 , Passio sanctorum Ciryci et Iulittae BHL 1809 (= BHL 1809-1811)
prol.tit. Passio sanctorum Quirici et Iulittepassio prol. inc. Beatorum Christi martyrum pia certamina veneratione debita recolentes - expl. prout posse tua concesserit gratia inc. Sexte que nunc agitur etatis initium suo Dominus Iesu Christus - expl. pro nobis apud pium intercede Dominum ut nos semper et sue gratie et vestri decorati collegii faciat esse participes Christus Iesus cui est cum eterno Patre Sanctoque Spiritu honor, virtus et imperium per infinita saecula saeculorum translatio inc. Quoniam igitur Quirini sancti pueruli et Iulitte beate matris eius veneranda passio - expl. quanto letius assidua suis fidelibus fieret Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passio + translatiodata liturgica 15 luglionote Le due parti dell'opera si susseguono senza distinzione. 7. ff. 158-162v - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL S 5306 b)
prol.tit. Passio sancte Margarite virginisprol. inc. Quia auxiliante Domino atque largiente ad hanc festivitatem - expl. ad ipsius ordinem conscribende mentis gressum ponamus inc. Quodam vero tempore postquam Christus pro redemptione humani generis ex mortuis resurrexit - expl. idest tertiodecimo kalendarum augustarum indictione tertiadecima feliciter, regnante piissimo Domino nostro Iesu Christo qui glorificat sanctos suos quique regnat in Trinitate perfecta et nunc et per cuncta saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglionote Il prologo non è distinto dal testo. Suddivisione in dodici lezioni (l'ultima segnata anche da una diversa mano). 8. ff. 162v-166 - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4988)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani anno tertiodecimo imperii eorum in urbe Roma seva persecutio advenit - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die sextadecima kal. octobris, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembrenote Suddivisa in dodici lectiones (dalla seconda delle mani intervenute sul testo precedente). 9. ff. 166-169v - Vita sancti Marci papae , mutila (= BHL 5293)
prol.tit. Vita sancti Marci papeprol. inc. Crebris me, Iohannes sancte Romane ecclesie cardinalis - expl. atque non macriloga sed brachiloga ratione describam inc. Marcus igitur stegmate Romanus cuius pater Priscus nuncupabatur - expl. sed etiam alienis ovibus Spiritus Sanctus pabula ministravit sanctus Marcus papa : Vitadata liturgica 7 ottobre (non indicata)note La perdita del resto del manoscritto interrompe il testo all'interno dell'epistola a Marco di Atanasio.
bibliografia
Diventare Santo , 212; Del Furia, Supplementum BML , III , 157-60
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 133
Leggendario per l'intero anno, probabilmente di area umbra
sec. XII ex.; orig. Umbria; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; Febo Belcari Il manoscritto, di probabile origine umbra, doveva essere in uso presso una sede agostiniana, dato il breviario che vi è trascritto nei margini. Sulla guardia mobile posteriore nuova è applicato un frammento della membrana che fungeva in precedenza da guardia, dove da una mano quattrocentesca è annotato in caratteri greci il possessore: Febo Belcari del popolo di S. Apollinare (amico della famiglia Medici, vissuto tra il 1410 e il 1484).
I. ff. 279 , mutilo Leggendario (30 novembre - 23 novembre)ordinamento Per circulum anni segni d'uso Non sono presenti glosse, ma lo stato degli angoli mostra che il codice è stato molto usato. Inoltre, nel XIII secolo viene aggiunto nel margine inferiore dei primi fogli, fino al 46, il breviario Eremitano dal sabato precedente la prima di Avvento fino alla domenica prima dell'Ottava dell'Epifania. tabula 1. ff. 1-3v - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Natale sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. ut nullus remaneret qui non crederet salvatori nostro Deo qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, ipsi gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti. 2. ff. 3v-5 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 912 t)
tit. Passio sancte Barbareinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem sanctissima martyr Christi Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata)note Il testo non coincide del tutto con alcuna delle voci BHL, benché mostri una maggiore somiglianza con quella indicata. 3. ff. 5-12v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105-6106-6112-6108)
tit. Vita sancti Nicholai confessorisitem II inc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aitaifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus equali maiestate equali potestate per omnia saecula saeculorum item IV inc. Nunc igitur, fratres karissimi, si vobis placuerit de solempnitate huius diei beati Nicolai - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note La copia segna andando a capo (f. 12) il passaggio dall'item 6106 al 6112, mentre va normalmente di seguito negli altri casi (ff. 9v e 12v). 4. ff. 12v-14v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 b)
tit. Passio sancti Savini martyrisinc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. et sepelivit eum miliario plus minus secundo a civitate Spoletina sub die VII idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 5. ff. 14v-16 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam beatissime virginis Agathe fama crebresceret - expl. in qua orationes eius florent nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 6. ff. 16-21v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8143-8136)
prol.tit. Prologus sancti Thome apostoliprol. inc. Thomas hebraice latine abyssus vel geminus interpretatur - expl. ubi et sepultus est in honore duodecimo kalendas ianuarias inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. credentes per hanc gratiarum actionem ad apostolorum gaudia pervenire, ipso adiuvante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata) 7. ff. 21v-23 - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. Passio sancti Gregorii martyrisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum talis furor a sacrilegis exardescebat per cunctam Italiam - expl. benedictus Deus qui dat votum optandi et benedicit annos iusti, ipsi honor et gloria, laus et imperium in saecula saeculorum Gregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 24 dicembre (non indicata) 8. ff. 23-34tit. Nove letture, sermoni e omelie per Natale e S. Stefano 9. ff. 34-38 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita sancti Iohannis evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopi catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exhercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente unitatem Spiritus Sancti per infinita saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il passaggio grafico tra prologo e testo avviene troppo presto, comprendendo nella vita anche l'ultimo periodo del prologo. 10. ff. 38-39vtit. Sermone per la festa degli Innocenti 11. ff. 39v-52 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7742 c [liber I], 7740 [liber II], / [pars III], 7733 [item VIa])
tit. In Natale sancti Silvestriliber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam liber II inc. Priori enim libello hic finis occurrit - expl. et operum virtutum eius celestem ac perpetuam obtinuit palmam pars III inc. Transactis itaque aliquantis diebus pontifices templorum huiusmodi suggestione Constantino augusto fecisse leguntur - expl. supra omnem magnitudinem quam possit estimari vel comprehendi. Ipsi sit gloria in saecula saeculorum item VIa inc. Post hec Constantinus habuit bellum Scitarum - expl. quod interpretatur Constantinopolim usque in hodiernum diem Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note I primi due libri si susseguono senza stacchi (a f. 45), mentre si va a capo per ciascuno dei due segmenti successivi (ai ff. 51 e 52 rispettivamente). Per la terza parte, come si presenta sia in questo codice che in molti altri qui descritti, non vi è una corrispondenza nelle voci BHL. Al f. 42v un'altra mano annota a margine: finita octava lectio , ma non vi è traccia di tale suddivisione del testo (a meno che il riferimento sia al breviario copiato nel margine inferiore). 12. ff. 52v-54tit. Sermone per l'ottava di Natale 13. ff. 54v-58 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo , Vita sancti Basilii Magni , capp. 11, 9, 8, 10 (= BHL S 1022 g - 1022 f - 1022 e [expl. beta] - 1022 j)
notitia
tit. Vita sancti Basilii episcopicap. 11 inc. Fratres, narrationem volo facere de Basilio nobili - expl. secundum quod dictum fuerat ad illos cap. 9 inc. Narravit autem mihi et hoc predictus nobilis Eladius - expl. reversi sumus in civitatem nostram cum gaudio, laudantes et benedicentes Deum cui est honor et gloria in saecula saeculorum cap. 8 inc. Iladius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitutem obedientie fuit - expl. ex uno ore glorificabant et laudabant Deum qui vivit et regnat in saecula saeculorum cap. 10 inc. Mulier quedam nobilis genere et divitiis secularibus ornata - expl. certantes et glorificantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum not. inc. Natalicium vero beati Basilii archiepiscopi quo superna celorum regna ascendit celebratur primo die mense ianuario, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Vita + miraculadata liturgica 1 gennaio (non indicata)note Ogni passaggio è segnato andando a capo (rispettivamente ai ff. 55, 55v, 57v). Agli estratti si aggiunge la brevissima nota liturgica riportata. 14. ff. 58-60tit. Due sermoni per l'Epifania 15. f. 60r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felici presbyeriinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata) 16. ff. 60v-63 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauri abbatisinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. ducebat eum ad domum precedente nos Arderado et filii eius Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note La prima parte del testo è divisa in sei lectiones . L'estratto si conclude con la fine del par. 39 del cap. VII (cfr. AASS Ian. XV, p. 1046). 17. ff. 63-65v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata) 18. ff. 65v-67v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marius, Martha, Audifax et Abacucinc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 19. ff. 67v-72 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani et Fabianiinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata) 20. ff. 72-74v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetis virginisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue palmam victorie adquirant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata) 21. ff. 74v-77 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8633)
prol.tit. Passio sanctorum Vincentii et Anestasiprol. inc. Probabile satis est ad gloriam beatissimi Vincentii martyris - expl. gaudium fidelibus perpetuum perseveret inc. Cum apud Cesaream Augustam civitatem, ut multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. benedicatur per totam Hispaniam nomen Domini Iesu Christi, qui semper regnat cum Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note L'explicit del preambolo non corrisponde a quello riportato in BHL. 22. ff. 77-78v - Passio sancti Feliciani Fulginatis ep. mart. (= BHL 2846)
tit. Passio sancti Feliciani episcopiinc. Felicianus quidam nobili familia ortus cum Foru Flaminensis edoctus - expl. qui passus est sub Decio impiissimo Cesare, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre vivit et regnat in saecula saeculorum Felicianus Fulginas episcopus et martyr saec. II/III : Passiodata liturgica 24 gennaio (non indicata) 23. ff. 78v-79vtit. Due sermoni per la conversione di S. Paolo 24. ff. 79v-80v - Passio sancti Constantii Perusini ep. mart. (= BHL S 1973 a)
tit. Passio sancti Constantii martyrisinc. Cum esset igitur temporibus Antonii imperatoris devulgata iussio eius - expl. et balsamo et aromatibus, ubi prestantur beneficia eius usque in hodiernum diem per ipsum Dominum nostrum Iesum Christum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Constantius Perusinus episcopus et martyr saec. II : Passiodata liturgica 29 gennaio (non indicata) 25. ff. 80v-81v - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7680)
tit. Vita sancti Severi confessorisinc. Post excessum beatissimi Apolenaris beatus Severus tertiusdecimus Ravennatem cathedram suscepit - expl. immensas Deo gratias agatis, qui et benedictus in saecula saeculorum Severus Ravennas ep. : Vitadata liturgica 1 febbraio (non indicata) 26. ff. 81v-84tit. Tre sermoni per la Purificazione di Maria 27. ff. 84-86v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio sancti Blasii martyrisinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quosdam Deus ad correctionem - expl. passus est enim beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata) 28. ff. 86v-88v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agathe virginisinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Silicie sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendii meritis sancte Agathe martyris eos liberasset, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata) 29. ff. 88v-91v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. Passio sancte Scholastice virginisinc. Soror namque eius Scholastica nomine - expl. intra in gaudium Domini tui, prestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis fidelibus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio (non indicata) 30. ff. 91v-93 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini episcopiinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in mortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio (non indicata) 31. ff. 93-95v - Passio sanctae Iulianae Nicomediae v. mart. (= BHL 4523)
tit. Passio sancte Iulianeinc. Temporibus Maximiani imperatoris persecutoris Christiane religionis erat quidam senator - expl. passa est autem sancta Iuliana XIV kal. mart. sub imperatore Maximiano, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iuliana virgo Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 16 febbraio (non indicata) 32. ff. 95v-97tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli per la Cattedra di S. Pietro 33. ff. 97-101 - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5696)
prol.tit. Passio sancti Mathie apostoliprol. inc. Mathias hebraice latine dicitur Donatus - expl. fuit enim de septuaginta discipulis unus inc. Salvator etenim noster Dominus Iesus Christus humani generis conditor - expl. migravit ad Dominum Iesum Christum sexto kalendas martias, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata) 34. f. 101 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , III 13 (vita di Ercolano) (= BHL 3822)
tit. Passio sancti Herculani episcopiinc. Nuper quoque Floridus venerabilis vitae episcopus narravit quoddam memorabile valde miraculum - expl. Quis non obstupescat talia signa mortuorum quae fiunt pro exercitatione viventium? Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr : Passiodata liturgica 1 marzo (non indicata)note L'estratto comprende la battuta finale di Pietro non riportata nella voce BHL. 35. ff. 101-103 - Passio sancti Herculani Perusini ep. mart. (= BHL S 3822 b [inc.])
additamentum inc. Undecim fratribus qui de Sirie partibus venerant in urbem Romam - expl. martyrii coronam meruit accipere palmam mirac. I inc. In illis temporibus Totila perfidus rex - expl. posteaquam de hoc seculo migravit in eadem basilica sepultus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum mirac. II inc. Sanctissimus igitur Herculanus virtutes suas quas moltoties et in multis clam fuerat operatus - expl. gaudens atque laudans Deum ac beatum Herculanum coram multis ostendit Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr : Passio + miraculadata liturgica 1 marzo (non indicata)note Il testo corrisponde per incipit alla voce BHL indicata, ma aggiunge alla narrazione il miracolo di un bambino resuscitato e il miracolo della donna sanata (quest'ultimo secondo la versione edita in AASS Mart. I, col. 54). Ciascuna delle tre parti è distinta andando a capo, così come solo a capo è segnato il passaggio rispetto al precedente estratto da Gregorio. 36. ff. 103-104v - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
tit. Passio XL martyrumlemma inc. Passio sanctorum martyrum quadraginta qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gaci, Gorgoni, Candidi inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris erat persecutio magna - expl. consummati sunt sancti XL martyres et preside Agricolao et duce Lysia sub die V idus martii in gloriam et laudem Dei Sebasteni martyres XL : Passiodata liturgica 10 marzo (non indicata) 37. ff. 104v-107v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius genere Romanus arte phylosophus Gubdiani viri clarissimi et beate Silvie filius - expl. iuxta pyrgilusyn sicut actenus cernitur confessor veritatis meruit sepeliri Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Il testo si arresta al termine del par. 69 del libro IV (= PL 75,222B). 38. ff. 107v-111 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. quibus deferentibus transmisisset usque nunc manet incognitum Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note Estratti dal II libro dei Dialogi , comprendenti i capp. I-II, VII-XIV (esclusa l'ultima frase rivolta a Pietro), XV, XX-XXI (solo la prima parte: l'explicit corrisponde a p. 111 ll. 1-2 dell'edizione Moricca). 39. ff. 111-114tit. Due sermoni per l'Annunciazione 40. ff. 114-116 - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (= BHL 3377)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. Imperante Datiano impio Medorum et Persarum diversisque erga regiones civitatibus suggerente diabolo - expl. completoque martyrio non. kalendarum maiarum feliciter migravit ad Dominum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata) 41. ff. 116-118 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL S 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Post Domini nostri Iesu Christi in celum ascensionem ad Patrem - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo die mensis Nisan, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata) 42. f. 118r-v - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. In natale sancti Vitalis archiepiscopiinc. Sanctus Vitalis militans consulariano cum fuisset cum Pulino iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus autem sanctus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile (non indicata)note Accanto all'inizio, un'altra mano scrive alcuni versetti del Cantico dei Cantici. 43. ff. 118v-119v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6817)
prol.tit. Passio sancti Phylippi apostolilaudatio inc. Philippus hebraice qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalitium celebratur kalendas maias prol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum confessione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il prologo è indistinto dal testo. 44. ff. 119v-120v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL S 4088 b [prol.] - BHL 4086 [inc.] - 4093 [expl.])
prol.tit. Prologus sancti Iacobi apostoliprol. inc. Iacobus Alphei ob distinctionem prioris cognominatus - expl. cuius natalitium et ordinatio sexto kalendas ianuarias creditur inc. Igitur Iudei posteaquam Paulus ad Cesarem quem appellaverat a Festo transmissus est - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Nessuna delle voci BHL sembra corrispondere per tutti gli estremi testuali a quanto trasmette il codice. 45. ff. 120v-123 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. In inventione sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tricesimo regnante venerabili Dei viro cultore magno Constantino - expl. accipiant partem cum Domino nostro Iesu Christo et sancta Maria genitrice eius in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 46. ff. 123v-126v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Eodem die sancti Alexandriinc. Quarto loco a beato Petro apostolo Romane ecclesie urbis cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse habet proprium sacerdotem usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggionote In sede finale il testo corrisponde solo in parte alla voce BHL, ossia fino al periodo che ha inizio con Severina uxor ma non per la frase finale, come avviene abitualmente nei manoscritti qui censiti. 47. ff. 126v-127v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sancti Gordianiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata) 48. ff. 127v-130 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL 1748)
tit. Passio sancte Christine virginisinc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. et in tartarum alienum tue veritatis qui es Deus benedictus in secula seculorum amen Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata)note Estratto che si arresta con la preghiera della santa dopo il martirio del padre. La data indicata dalla BHL e riportata nei Martirologi è il 24 luglio, ma è evidente che la destinazione è qui il 10 maggio, come in molte altre delle copie censite. 49. ff. 130-131 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus illis immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano augusto novies et Maximiano septies imperatoribus, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 50. ff. 131-132v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achileiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. ovantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque hedificatione omnium quorum est studium plantandi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt scripta Nerei et Achillei Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 51. f. 132v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sancte Petronilleinc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 52. ff. 132v-133 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Il testo, come sempre, segue senza soluzione di continuità il precendente. 53. f. 133 - Audelaus presbyter saec. VII/VIII , Vita sancti Fortunati presb. diocesis Spoletanae (= BHL 3087)
prol.tit. Vita sancti Fortunati presbyteriprol. inc. Gregorius Romane urbis antistes cum Petro archidiacono suo - expl. Minime potui utiliter enarrare inc. Fuit quidam vir venerabilis Fortunatus nomine Torrine ecclesie presbyter - expl. ubi usque hodie in pace positus quiescit, ipso concedente qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Fortunatus dioecesis Spoletanae presb. : Vitadata liturgica 1 giugno (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 54. ff. 133v-135 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobatam eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno (non indicata) 55. ff. 135-136v - Passio sancti Vincentii ep., Benigni diac. et soc. Mevaniae mart. (= BHL 8676)
tit. Passio sancti Vincentii martyrisinc. Cum iussu principum impiissimorum persecutio Christianorum in totum orbem seviret - expl. miliario plus minus ab urbe Romae nonagesimo quarto ubi prestantur beneficia Dei, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Vincentius ep., Benignus diac. et soc. Mevaniae mart. : Passiodata liturgica 6 giugno (non indicata) 56. ff. 136v-141 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. In natale VII dormientiuminc. In tempore illo regnante impio Decio imperatore facta est ingens persecutio in Christianos - expl. et in gaudio fidei glorificantes et laudantes Deum pro miraculo quod viderunt gratias agentes Domino Iesu Christo Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note La data liturgica abituale è difforme dalla posizione che i santi assumono in questo leggendario. 57. ff. 141-143 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Sanctorum Primi et Feliciani incipit passioinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno (non indicata) 58. ff. 143-146v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL 986 [prol. I] - BHL S 986 d)
prol.tit. Prolugus sancti Barnabe apostoliprol. I inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophete - expl. martyrio coronatus III idus iunias prol. II inc. Redemptor et salvator noster Dominus Iesus Christus - expl. relatione pandere curamus pars I inc. Denique ille est Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex LXII discipulis - expl. et cum eis vitam eternam percipere mereamur pars II inc. Hucusque beati Barnabe gloriosum agonem - expl. deflorare curavimus pars III inc. Sed quia idem Lucas sequendo beatum Paulum apostolum sancti Barnabe finem cernere non valuit, cetera que sequuntur et quo ordine ad martyrii coronam pervenerit - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Barnabas apostolus : Vita + passiodata liturgica 11 giugno (non indicata)note A partire dal f. 145 cambia il copista. 59. ff. 146v-149 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modestiinc. In provincia Cicilie sub tempore Dioclitiani et Maximiani imperatorum multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. sepelivit in eodem loco qui dicitur Marianus. Ibi requiescunt volente Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno (non indicata) 60. f. 149r-v - Passio Marci et Marcelliani Romae mart. (= BHL p. 787 n° 1)
tit. Passio sanctorum Marci et Marcellianiinc. Tenentur post hec Marcellianus et Marcus et ambo ad stipitem acutos in pedibus fixis - expl. quia cripte arenarum illic erant ex quibus moenia urbis instruebantur Marcus et Marcellianus Romae mart. : Passiodata liturgica 18 giugno (non indicata)note Estratto dalla passione di Sebastiano. Segue il solo incipit dell'inventio di Vitale e Agricola dello pseudo Ambrogio (BHL 8690), con il rimando Require retro in sancti Vitalis , tutto di mano del copista. 61. ff. 149v-151tit. Sermone per la Natività di S. Giovanni Battista 62. ff. 151-152v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3237 b)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto et Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. in qua exuberant beneficia martyris ex eo et nunc et usque in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno (non indicata) 63. ff. 152v-153v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3238 b)
inc. Hylarianus autem vir Dei qui quondam Gallicanum in Hostiensi urbe susceperat - expl. et posuerunt in eandem domum sanctorum Iohannis et Pauli, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugnonote Il testo segue il precedente con un semplice a capo, senza una propria titolatura. 64. ff. 153v-154v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
tit. Vita sancte Marineinc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus orationibus sanctae virginis Marinae multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marina virgo, Marinus monachus dicta : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata) 65. ff. 154v-157v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol.] - 6665)
prol.tit. Passio sancti Petri apostoliprol. inc. Simon qui interpretatur obediens - expl. et palmam victorie velociter demonstrare inc. Igitur in diebus illis surrexit quidam Samarius genere - expl. quorum fides ac devotio sancti Petri ex omni parte confirmata est in nomine Domini nostri Iesu Christi et in sanctificatione Spiritus Sancti, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note Il prologo corrisponde solo per incipit alla voce BHL. 66. ff. 157v-162 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Prologus sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre in unitate Spiritus Sancti cui est honor et virtus et gloria et imperium in saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 67. ff. 162-164 - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6473)
tit. Vita sancti Paternianiinc. Temporibus Diocletiani imperatoris erat grandis persecutio in tempore paganorum - expl. celebremus natalitia eius decimo die mensis iulii, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Patrae et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Paternianus Fanensis ep. : Vitadata liturgica 12 luglio (non indicata)note Un'altra mano annota a margine: require legenda sanctorum septem fratrum post festum sanctorum Abdon et Sene in [[...]] kal. aug. 68. ff. 164v-167v - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL 1808)
prol., carmen tit. Passio sancti Quirici et Iulitteprol. inc. Laudabile satis est et ad regis eterni gloriam totis preconiis adtollendum - expl. ad futuram gloriam que revelabitur in nobis inc. Sub Alexandro iniquissimo preside cui principatum Antiocene urbis - expl. sanctus Quiricus et sancta Iulitta in Tharso Cilicie die iduum iuliarum sub Alexandro preside, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 15 luglio (non indicata)note Il testo era certamente destinato a questa data come negli altri codici qui censiti (cfr. il ms. 132 dello stesso fondo). 69. ff. 167v-171 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL 288)
carmen tit. In sancti Alesii confessorisinc. Temporibus Archadii et Honorii maximis imperatoribus fuit quidam homo religiosus in urbe Roma - expl. in quacumque angustia vel tribulatione positus quisquis erat eius obtentu liberabatur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio (non indicata)note L'explicit non è identificabile con alcuna delle voci BHL, mentre l'incipit corrisponde a quella indicata. 70. ff. 171-175 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. In festivitate sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr Christi sub Vespasiano augusto decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Deo atque salvatore Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 71. f. 175r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Vita sancte Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de beata Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu vivit et regnat in saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio (non indicata) 72. ff. 175v-178 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora cum apostolo per amorem Domini martyr effectus cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 73. ff. 178-180v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1772 [inc.] - BHL S 1770 a [expl.])
tit. Eodem die sancti Christoforiinc. Passio sancti Christophori sub die VIII kal. augustas qui fuit passus sub Dagno imperatore in civitate Samum - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo appare una versione mista tra quelle registrate in BHL. 74. ff. 180v-184v - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (= BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonisinc. In civitate Nicomedia Maximianus imperator multos Christianos persequebatur propter regnum et fidem Domini nostri Iesu Christi - expl. sic consummatum est certamen sancti martyris recipientis coronam caelestis gloriae, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pantaleon Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata)note La voce BHL è riferita proprio a questo manoscritto. 75. ff. 184v-185 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicisinc. Fuit autem temporibus Constantii filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalitia celebramus IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam nominis tui Deus usque in hodiernum diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio (non indicata) 76. f. 185r-v - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sancte Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 77. f. 185v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christiani necati sunt in urbe Roma - expl. iuxta civitatem Cordulam atque Syriam, ubi etiam et invenit multos Christianos quod suppliciis et afflictionibus necavit Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata)note Testo abbreviato e come sempre trascritto senza soluzione di continuità con la parte seguente della stessa passio ciclica, che riguarda propriamente i due santi della comune titolatura; la data propria di Policronio sarebbe invece il 17 febbraio. 78. ff. 185v-186v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius querere Christianos curiose - expl. levata sunt corpora sancta et translata sunt in cemeterio Pontiani in pace Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio (non indicata) 79. ff. 186v-187v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.tit. Passio sancte Felicitatisprol. inc. Sciendum quoque est, dilectissimi fratres, quoniam de semine Felicitatis martyrio expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendo, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata)note Come si riscontra anche altrove, la santa (ricordata al 10 luglio o al 23 novembre) deve riferirsi qui al 1° agosto, data dei Maccabei. Il testo è abbreviato in modo tale che scompare la suddivisione tra prologo e narrazione ed è dunque impossibile fornirne gli estremi. 80. ff. 187v-188tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli (11,1-28) per la ricorrenza di S. Pietro in Vincoli 81. ff. 188-189 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Sancti Stephani papeinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. in loco qui appellatur hodie cemeterium Callixti; ibi requiescit in pace Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto (non indicata)note Il testo appare un'abbreviatio dalla passione nota. 82. ff. 189-191v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephaniinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 83. ff. 191v-193 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
tit. Passio sanctorum Sixti, Felicissimi et Agapitiinc. Eodem tempore Decius Cesar et Valerianos prefectos iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari - expl. sanctum vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones in cimeterio Prostrati sepelierunt sub die kal. sept., prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata)note Cambio di copista al f. 192. 84. ff. 193-197v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.tit. Sanctorum Donati et Ylarianiprol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Ylariani narraturus triumphum, o Theophyle frater - expl. concedat eorum enarrare trophea inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa veneratione celebrantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata) 85. ff. 198-199v - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL 2058)
tit. Sanctorum Quiriaci, Largi et Smaragdiinc. Nunciatum est itaque Dioclitiano augusto quod filiam suam Arthemiam a demonio vexaretur - expl. ubi orationes sanctorum florent usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres : Passiodata liturgica 8 agosto (non indicata)note L'incipit presenta marcate varianti rispetto alla voce BHL. 86. ff. 199v-202v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 7805 [inc.] e 4753 [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Cumque audisset beatus Laurentius archidiaconus beatum Sixtum episcopum iterum in custodiam reduci - expl. et participati sunt omnes sacrificium laudis corpus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note L'incipit non corrisponde alle voci BHL dedicate a Lorenzo: si tratta del par. 3 della passione di Sisto, che precede la sua nella narrazione ciclica, secondo la forma registrata in BHL 7805 (cfr. AASS Aug. VI, p. 140F). 87. ff. 202v-204 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Reversus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. cum intentione fermentissime mori leti quam vivere malle et perrexerunt ad Dominum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 88. ff. 204-208v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In assumptione beate Marie virginisinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. in quo habitat, inquit, corporaliter omnis plenitudo divinitatis Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note Copiata solo la prima metà dell'epistola, fino a PL 30,131C. 89. ff. 208v-210 - Passio sancti Magni Tranensis ep. mart. (cfr. BHL 5167 [inc.])
prol.tit. Incipit prologus sancti Magni confessorisprol. inc. Ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi pertinet sanctorum merita virtutesque proferre - expl. fideli assertione prosequimur inc. Igitur sanctus Magnus meritis et nomine magnus - expl. redintegra labiorum officium, ad laudem et gloriam nominis tui Magnus Tranensis ep. mart. : Passio + miraculadata liturgica 19 agosto (non indicata)note Dopo la nomina a vescovo, la narrazione è abbreviata e si annette un miracolo (il cui beneficiario ha nome Castoro) a titolo di saggio dei molti compiuti dal santo. Solo l'incipit , pertanto, corrisponde alla voce BHL. 90. ff. 210-213 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002-1003)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscipiens - expl. cuius natalitium octavo kal. septembris inc. Indiae tres esse ab ystoriographys referuntur - expl. secutus est beatum apostolum migravit ad Dominum epil. inc. Hic est Bartholomeus apostolus qui nomen est Syra lingua suscipiens - expl. passus est autem venerabilis apostolus et martyr Christi Bartholomeus octavo kalendas septembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata)note Epilogo indistinto dal testo. 91. ff. 213-215v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4293)
tit. Decollatio sancti Iohannis Baptisteinc. Narrat Iosephus vinctum fuisse sanctum Iohannem Baptistam in castello Macherunta - expl. non livorem sed caritatem preferat, adiuvante qui cum Patre Iohannes Baptista : Translatiodata liturgica 29 agosto (non indicata) 92. ff. 215v-219 - Vita sancti Aegidii in Occitania abb. (= BHL 93)
tit. Vita sancti Egidii confessorisinc. Sanctus igitur Egidius natione Grecus a preclaris parentibus originem duxit - expl. petimus tua sancta merita pater Egidie apud Dominum nostrum, qui cum Filio suo et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Aegidius in Occitania abbas saec. VI-VII : Vitadata liturgica 1 settembre (non indicata) 93. ff. 219-222tit. Sermone per la Natività di Maria 94. ff. 222-224v - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris (= BHL S 5342 c)
tit. Sermo de nativitate sancte Marieinc. In diebus illis erat vir in Israel nomine Ioachim ex tribu Iuda de genere David - expl. et rogare ceperunt Mariam ut indulgeret eis et oraret pro eis Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vitadata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo si chiude dopo l'episodio della porpora nel Tempio, alla fine del par. VIII 5 (p. 375 l. 14 dell'edizione di Gijsel). 95. ff. 224v-226 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properante ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum eius plurima ostensione incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et cum Spiritu Sancto omnipotenti Deo in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 96. ff. 226-230v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine vel succurrant inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il prologo è indistinto dal testo. 97. ff. 230v-232 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5949)
prol., notitia
tit. Dedicatio basilice sancti Michaelis archangelinotitia inc. Anno dominice ab incarnatione quingentesimo sexto indictione quartadecima - expl. quibus persistentibus facta est inventio basilice beati Michaelis prol. inc. memoriam toto orbe veneranda - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note La notizia cronologica iniziale si fonde con l'inizio del prologo, che a sua volta è poi seguito senza stacco dalla narrazione. 98. ff. 232-238tit. Due sermoni per gli Angeli (il primo è l'omelia sui Vangeli di Gregorio Magno II 34, dalla fine del par. 6) 99. ff. 238-239v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3870)
tit. Vita beati Hieronymi presbyteriinc. Beatus Hieronimus genere nobili ortus patre vero Eusebio nomine - expl. si tanto in animo ornaberis regem inmortalem Filium Dei adipisci poteras sponsum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note Estratto dalla vita, che si arresta a metà circa (l'explicit corrisponde a PL 22,207). 100. ff. 239v-242 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce apostoli et evangelisteprol. inc. Cum in divinis voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Domini nostri Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiocensus - expl. ad fidem et dilectionem Iesu Christi Domini quem predicavit confluerent, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre 101. ff. 242-246 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Sanctorum apostolorum Symonys et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent ingressi regionem - expl. in quo loco beneficia divina consecuntur credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo habentis, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata) 102. ff. 246-248vtit. Sermone per Ognissanti 103. ff. 248v-252 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Sanctorum IIII cononatoruminc. Tempore qoo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniis ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata) 104. ff. 252-254 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodoriinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam nominis tui qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre (non indicata) 105. ff. 254-255v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4227)
prol.tit. Dedicatio sancti Salvatorisprol. inc. Elevate oculos sensus vestri et videte hanc admirationem que facta est - expl. et inclinate oculos cordis vestri inc. Est civitas que vocatur Biretho adiacens inter terminos Tyri ac Sydonis - expl. unde idem ipse inimicus noster adversarius cecidit ad laudem et gloriam qui in Trinitate permanet Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Versione differente rispetto a quella di Anastasio Bibliotecario cui è riferita la voce BHL, qui indicata come riferimento. 106. ff. 255v-259 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita beati Martini confessorisinc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. si quid deinceps uspitalem contingerit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Testo abbreviato, che omette il prologo, poi i capp. XII-XVII fino al par. 4 compreso (riprendendo da Per idem tempus , p. 290 dell'edizione Fontaine, p. 42 l. 17 dell'edizione Bastiaensen), per arrestarsi infine con il XXII (l'explicit corrisponde rispettivamente a p. 302 e p. 54 l. 32 delle stesse edizioni). 107. ff. 259v-260 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistolanote Segue priva di prologo la vita, separata solo andando a capo. 108. ff. 260-261 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b)
inc. Archidiacono viro et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi et cives Turonici tripudiantes cum sanctissimi viri corpore ad urbem Turoni sunt reversi, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miracula 109. ff. 261-267v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Caecilie virginisprol. inc. Humanas laudes ac mortalium infulas vidimus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 110. ff. 267v-269v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et benedicitur Christus filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata) 111. ff. 269v-270 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre (non indicata)note Il testo è copiato di seguito al precedente, andando a capo dopo il prologo che risulta invece accorpato alla passione. 112. ff. 270-279vtit. Venti sermoni per il commune sanctorum (l'ultimo mutilo)
bibliografia
Firenze. I libri del Duomo , 143; Bandini, Leopoldina , I , 267-87
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 134
Leggendario per l'intero anno, di area fiorentina
sec. XI-XII; orig. Firenze; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale
I. ff. 190 , mutilo Leggendario (6 dicembre - 26 novembre)ordinamento Per circulum anni . Alla serie regolare si aggiunge un ultimo testo arretrato cronologicamente, ossia la vita di san Leonardo.suddivisione lectiones Alcuni dei testi si presentano suddivisi in nove capi, senza però che sia esplicitamente segnalato l'uso come lectiones . segni d'uso Gli angoli molto sfruttati indicano un uso intenso. Non compaiono però note, se non a proposito di san Crescio, con osservazioni sul territorio fiorentino. 1. ff. 1-7v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Vita sancti Nicolaiprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. Iesu Christi famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aytafala - expl. et aucti benedictione remearunt ad propria item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo, carissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesum Christum Dominum servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembrenote L'item IV è spezzato in modo da far risaltare come incipit la frase Refero itaque caritati vestrae , come spesso avviene. 2. ff. 7v-8 - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6155-6156)
item XXI inc. Quodam igitur tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Cyrastis - expl. hoc enim erat vocabulum monasterii beati Nicolai id est sanctam Ierusalem item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sub sanctissimo et beatissimo patriarcha nostro Macario pars II inc. Positumque est sacratissimum corpus eius - expl. et usque in evum manare non desistunt Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre 3. ff. 8-14 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Natale sancti Ambrosii confessorisprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab incunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium fugisse supplicium Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre 4. ff. 14-15 - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9004)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Italie in civitate Verona qua beati Zenonis acta claruerunt - expl. audiant populi omnes qui eius cupiunt miracula inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte - expl. quod tamen fulgit in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria et honor, virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre 5. ff. 15-18 - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopiinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre 6. ff. 18-19 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL 2696)
prol.tit. Passio sancte Eulalie virginisprol. inc. Ad sancte virginis huius veneranda solemnia fidelis populus frequens adveniat - expl. ubi et quomodo passa sit audiamus pervigiles inc. In Bargilonia autem civitate provincie Hispanie sub Datiano preside seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. celebratur igitur natalis eius die quarto idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. : Passiodata liturgica 11 dicembrenote Al testo si aggiunge un prologo non identificato. La data propria di questa santa sarebbe il 12 febbraio, ma evidentemente ha influito l'omonima santa di Merida venerata il 10 dicembre. 7. ff. 19-33v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731-7732 [claus.] - 7737 [transl.])
prol.tit. Natale sancti Silvestriprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accepit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Tuam ergo beatitudinem deprecamur - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnante cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum transl. inc. Unde post multorum curricula temporum - expl. qui fideliter sancti sui suffragia petunt, ad laudem sui nominis prestare dignatur qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Silvester I papa data liturgica 31 dicembrenote Come avviene anche nel ms. Mugellano 13, alla prima clausola segue solo la parte finale di quella che è normalmente la seconda. 8. ff. 33v-35v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
prol.tit. Vita sancti Pauli primi heremiteprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum regnis suis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 10 gennaio 9. ff. 35v-39v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
tit. Vita sancti Hylarii confessorisvita inc. Igitur beatus Hilarius Pictavorum urbis episcopus regionis Equitanie oriundus fuit - expl. cum gloria migravit ad Christum, terra plorante, celo gaudente miracula, prol. inc. Gaudet plane et sublimiter terra exultat quia quamvis plura vivens in corpore miracula fecerit - expl. et similia fieri virtute confessoris in futurum confidat inc. Igitur Probianus cum dubio iam vite penderet in fine - expl. ut de te legere populum brevitatis stilus invitet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaionote In tutte le copie dell'opera presenti nei codici laurenziani il prologo dei miracoli (che ha inizio qui al f. 38v) è abbreviato con una frase di raccordo alla fine della vita, che sostituisce i suoi primi quattro paragrafi (cfr. PL 88,449B o l'edizione nei MGH Auctores antiquissimi IV 2, p. 8 ll. 8-9; in quest'ultima si segnala la stessa variante nel ms. V = Vat. lat. 1197, ma non è chiaro se la frase sostituisca il medesimo lungo segmento o solo l'inizio del par. 5). La lettera alla figlia di Abramo, registrata nel Supplemento BHL come 3887 a, è inclusa nella narrazione della vita, tra i capp. VI e VII. 10. ff. 39v-48v - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauriinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Aequitio - expl. qui simul fiunt anni septuaginta duo et dies duodecim. Per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio 11. ff. 48v-61v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
prol.,
epilogo
, ep.ded.
tit. Sancti Antonii Heremiteep. ded. inc. Presbyter Evagrius Innocentio fratri carissimo filio salutem - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam prol. inc. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egypto oriundus fuit - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. et totius corruptionis artifices Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Passiodata liturgica 17 gennaio (non indicata)note L'epistola e il prologo sono accorpati, e l'epilogo è indistinto dal testo. 12. ff. 61v-64v - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3296)
prol.tit. In Natale sancti Geminiani confessoris incipit vitaprol. inc. Post passionem Domini et sanctam eius resurrectionem - expl. et pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum eius inc. Inter plurimos Dei famulos qui ad exemplum fidelium in hoc mundo fuerunt - expl. et ad regnum post transitum huius vite perducit et collocat in choros angelorum. Benedictus Deus in saecula saeculorum Geminianus Mutinensis episcopus : Vitadata liturgica 31 gennaionote Prologo indistinto dal testo. 13. ff. 64v-69v - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7684)
tit. Natale sancti Severi archiepiscopiinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. quem si placet valet in oleum demutare Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraio 14. ff. 69v-71 - Vita sancti Iventii Ticinensis ep. (= BHL 4619)
tit. Natale sancti Yventii episcopi et confessorisinc. Post felicem obitum egregii Syri Ticinensis episcopi beatus Yventius - expl. ubi et nunc usque sancta ossa eius quiescentia virtutibus florent atque miraculis, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Iventius Ticinensis ep. : Vitadata liturgica 8 febbraio 15. ff. 71-73 - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5695)
tit. Natale sancti Mathie apostoliinc. Inclitam et gloriosam festivitatem beati Mathie apostoli Domini nostri Iesu Christi - expl. Migravit ad Dominum Iesum Christum VI kalendas martias, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio 16. ff. 73-76 - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. In natale sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata) 17. ff. 76-86v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedictiinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. loquendi vires interim per silentium reparemus Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzonote Una svista nella rubrica (XII kal. sept. per apr. ) è corretta da una mano più recente. 18. f. 86v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 16 (Ignazio) (= BHL 4262)
inc. Qui tertius post Petrum apostolum Antiochenam rexit ecclesiam - expl. iacent extra portam Daphniticam in cimiterio ecclesie XV kal. ianuarii delate Ignatius Antiochenus ep. mart. : Passionote Il testo è copiato da un diverso scriba, che sfrutta la colonna interna rimasta quasi interamente vuota; la posizione dunque non era forse voluta in base ad un criterio cronologico, ma dettata da pura convenienza materiale: la data propria di Ignazio sarebbe infatti il 1 febbraio (del resto il 6 maggio, dunque in accordo con la successione del leggendario, era venerato il suo predecessore Evodio, ricordato dai Martirologi in associazione con lui). L'explicit presenta una piccola aggiunta simile a quella registrata al n° 4260. 19. ff. 87-89 - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL S 2761 d)
tit. Natale sanctorum martyrum Eustasii et sociorum eiusinc. In diebus Traiani imperatoris crescebat ydolorum sevitia ipso exhibente - expl. ut de ipsorum intercessionibus et in hoc mundo et in perpetuo gaudeamus, per Dominum nostrum cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Passiodata liturgica 20 maggio 20. f. 89r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 5 giugno (Bonifacio) (= BHL 1414)
additamentum tit. Passio sancti Bonifacii martyrisitem I inc. Apud Egyptum natale sanctorum martyrum Marciani, Nicandri et Apollonii quorum gesta habentur eodem die passio sancti Bonifatii martyris sub Diocletiano et Maximiano apud Tarsum civitatem passi - expl. sepulta apud prefatum martyrem operibus piis consummata item II inc. Item eodem die natale sancti Bonifatii qui Brittanniis veniens et fidem Christi gentilibus evangelizans - expl. cum Eoban coepiscopo et aliis servis Dei. Ipso die sancti Phylippi diaconi qui fuit unus de VII Bonifatius (Winifridus) Moguntinus episcopus n. 675 ca., m. 5-6-755 Bonifatius Tarsi martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 5 giugnonote La parte iniziale del testo, fino a Bonifatii , è trascritta in lettere capitali; sono accostate, rilevando il passaggio andando a capo, le due voci che occupano la data nel martirologio. 21. ff. 89v-90v - Passio sancti Quirini Scisciani ep. mart. (= BHL 7035-7036)
additamentum tit. Sancti Cirini episcopi et martyrisinc. Cum istius mundi principes ad cruciandas sanctorum animas - expl. passus est autem beatus Cirinus episcopus martyr Christi sub Diocletiano imperatore pridie idus iunii et coronatus est a Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et potestas et imperium in saecula seaculorum app. inc. Facta autem incursione barbarorum in partes Pannonie - expl. ubi prestantur beneficia Domini usque in hodiernum diem Quirinus Sciscianus ep. mart. : Passiodata liturgica 13 giugnonote L'appendice non è distinta dal testo. 22. ff. 90v-93 - Epistola Uranii presbyteri de Paulini obitu (= BHL 6558)
ep.ded.
tit. Vita vel obitus sancti Paulini confessorisep. ded. inc. Domino illustri et in Christo merito venerabili Pacato Urianus presbyter - expl. dicendi materiam subministrent inc. Igitur sanctus Paulinus episcopus Burdigali oppido Galliarum oriundus fuit - expl. quia si Christo placuerit continuo navigare dispono Paulinus Nolanus ep. : Epistoladata liturgica 22 giugnonote Assente la frase finale sulla morte del santo. Come segnala la nota alla voce BHL, all'interno del testo è inserita la narrazione tratta dal lib. III cap. 1 dei Dialogi di Gregorio (= BHL 6560), da Dum sevientium Vandalorum tempore a ut esset postmodum liber cum multis (= p. 135 l. 12 - p. 139 l. 6 dell'edizione Moricca). 23. ff. 93-94 - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL S 4455 a)
tit. Passio sancte Mustiole virginisinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est Christianis - expl. ubi florent orationes eius usque in hodiernum diem, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita et immortalia saecula saeculorum Irenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 24. ff. 94-96v - Passio sancti Procopii lectoris Caesareae mart. (= BHL 6950)
tit. Passio sancti Procopiiinc. Regnante impiissimo et nefandissimo Cesare Dioclitiano - expl. martyrizatus est autem gloriosissimus Dei famulus Procopius octavo idus iulias ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Procopius lector Caesareae mart. : Passiodata liturgica 8 luglio 25. ff. 96v-97v - Passio sanctarum Rufinae et Secundae vv. mart. Romae (= BHL 7359)
tit. Passio sancte Rufine et Secundeinc. Rufina et Secunda due sorores virgines cives Romane - expl. fructum earum prestantur et magne virtutes ostenduntur, ad laudem et gloriam Domini nostri qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Rufina et Secunda v. Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata)note Assente la chiusa sulla passione delle due martiri. 26. ff. 97v-98v - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL S 1808 d)
tit. Passio sanctorum martyrum Quirici et Iulitteinc. In tempore illo agente preside Alexandro in civitate Yconia - expl. una cum matre sua Iulitta in Antiochia in Tarso Cilicie sub Alexandro preside, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria et honor in saecula saeculorum Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 15 luglio 27. ff. 98v-100v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL S 290 f [inc.] - BHL 287 [expl.])
tit. Natale sancti Alexi confessorisinc. Fuit vir simplex in urbe Roma cui nomen Euphimianus temporibus Arcadii et Honorii imperatorum - expl. petitionis effectum sine dubio ab eo consequi valeat, per Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio 28. ff. 100v-102v - Sermo de vita sancti Rofilli Foropopiliensis ep. [perperam Petro Damiani adscriptus] (= BHL 7283)
tit. Gesta beati Rofilli confessorisinc. Sanctorum celebritas maxime provincialium valde summa cum devotione est recolenda - expl. obiit beatissimus Christi confessor XV kal. aug. cum quo prestante Domino nostro Iesu Christo eternum capiamus regnum per infinita saecula saeculorum Rofillus Foropopiliensis ep. : Sermodata liturgica 18 luglio (non indicata) 29. ff. 102v-107v - Vita sancti Germani Autisiodorensis ep. [recensio interpolata ex vita a Constantio Lugdunensi presb. edita] (= BHL 3454)
prol.tit. De vita et virtutibus sancti ac beatissimi Germani patroni nostri Antissiodorensis episcopiprol. inc. Plerique ad scribendum sollicitante materia uberiore producti sunt - expl. quod quia non contigit me malo esse quam neminem inc. Igitur Germanus Autisiodorensis oppidi indigena fuit - expl. innumerabilibus virtutum pollens summa excolitur gloria Germanus Autisiodorensis episcopus n. 378 ca., m. 31-7-448 : Vitadata liturgica 31 luglio (non indicata)note Il testo è suddiviso in tre sezioni, con rispettive titolature, e nella parte finale include l'epitafio registrato al n° 3455 (tra le parole quam nimium e Sedit autem ). 30. ff. 107v-110v - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Xistum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano tertio et Gallieno secundo consulibus, apud nos regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas per infinita saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 31. ff. 110v-111v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corpora sanctorum Stephani protomartyris, Gamalielis, Nicomedis et Abiboninc. Lucianus Dei misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Christo Iesu Domino nostro cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 32. ff. 112-113 - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario] (= BHL 7858)
tit. Item de translatione beati Stephani in Constantinopoliminc. Factum est autem cum esset reconditum corpus sancti Stephani primi martyris - expl. septuaginta namque et tres tunc a variis languoribus curati sunt homines, ad gloriam Dei Patris omnipotentis et Filii et Spiritus Sancti cui est gloria et imperium in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 3 agosto 33. f. 113r-v - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Passio sancti Eusebii confessorisinc. Eo tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constantio - expl. cessavit persecutio non tamen multum tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 14 agosto 34. ff. 113v-115 - Passio sancti Symphoriani Augustoduni mart. (= BHL 7967)
tit. Passio sancti Symphoriani [m. rec. ]inc. Sub Aureliano quodam principe cum adversus Christianum nomen persecutionis dira procella detonaret - expl. in omnium votorum plenitudinem felix aperitur ingressus, ipso adiuvante qui vivit et regnat in saecula saeculorum Symphorianus Augustoduni mart. : Passiodata liturgica 22 agosto 35. ff. 115-116 - Passio sanctorum Timothei et Apollinaris Remis mart. (= BHL 8296)
tit. Natale sancti Timotheiinc. In illo tempore sub Nerone imperatore agente Lampadio preside facta est persecutio Christianorum - expl. qui a demoniis vexabantur curati sunt in nomine Domini Iesu, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Timotheus et Apollinaris Remis mart. : Passiodata liturgica 22 agostonote La data propria dei due santi è il 23, ma l'anticipo si spiega con la sovrapposizione di Timoteo all'omonimo romano, ricordato il 22. 36. ff. 116-117 - Passio sanctorum Rufi et Carponii Capuae mart. (= BHL 7378)
tit. Passio sancti Rufi martyrisinc. Sub Dioclitiano imperatore et Maximiano cesare erat persecutio Christianorum in provincia Campanie - expl. depositio vero martirum Rufi et Caponi sub die VI kalendarum septembrium, adiuvante Domino nostro Iesu Christo cui est cum cum Patre et Spiritu Sancto honor et gloria in saecula saeculorum Rufus et Carponius Capuae mart. : Passiodata liturgica 27 agosto 37. ff. 117-118v - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. , mutila (= BHL S 2315)
tit. Natale sanctorum septem dormientium qui in Epheso dormieruntinc. In tempore illo regnante imperatore Decio facta est persecutio ingens Christianorum - expl. non recordatur adversus delinquentes tantum ut convertantur Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 11 agostonote Il testo rimane mutilo a causa di una perdita di fogli tra gli attuali 118 e 119. 38. ff. 119-123 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
prol.tit. In natale sancti Augustini episcopiinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africe civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus alitusque - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivens et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto 39. f. 123r-v - Passio sanctorum Felicis et Adaucti Romae mart. (= BHL 2880)
tit. Passio sanctorum Felicis et Audactiinc. Cum fervor Dioclitiani et Maximiani sanctos Dei diversis penis interficeret - expl. passi sunt autem beati martyres Felix presbyter et Audactus III kalendas septembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix et Adauctus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 30 agosto 40. ff. 123v-124v - Passio sancti Reguli Afri ep. (= BHL S 7102 a)
tit. Passio sancti Reguli martyrisinc. Beatissimus ergo Regulus sicut viri eruditissimi tradiderunt - expl. multa invalidi expectant eius beneficia ut valentes fiant, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Regulus Afer ep., Lucae cultus : Passiodata liturgica 1 settembre 41. ff. 124v-125v - Vita sancti Prisci Capuani ep. (= BHL 6928 [prol.] - 6927)
prol.tit. Obitus sancti Prisciprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. pia devotione ad memoriam revocemus inc. Temporibus siquidem Valentiniani et Valentis augustorum in partibus Orientis - expl. intercedente beato Prisco cuius dies natalis celebratur die kalendarum septembris, ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Priscus Capuanus ep. data liturgica 1 settembrenote Al testo viene giustapposto un prologo (riportato in BHL proprio sulla base di questo manoscritto), che per l'incipit appare tratto dalla passione di Cosma e Damiano. 42. ff. 125v-127v - Passio sancti Eleutherii ep., Romae mart. (cfr. BHL S 2451 a)
tit. Passio sancti Eleutheriiinc. Nobilissimi viri Eleutherii nos delectat et anime et fidei veritatem et veneranda certamina narrare - expl. apud urbem Romam sub Hadriano imperatore die septimo mense septembrio intrante, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et virtus, potestas et imperium una cum Patre atque Sancto Spiritu per infinita saecula saeculorum Eleutherius episcopus, Antia mater eius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 7 settembrenote Il dettato non corrisponde esattamente alla voce BHL, che è comunque la più vicina. La data non è tra quelle dei martirologi maggiori, ma è attestata una notevole varietà locale del culto (cfr. Bibliotheca Sanctorum IV 1014-6). 43. ff. 127v-128v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7469)
epilogo
tit. In natale sancti Salvii confessorisinc. Licet sit studium historiarum seriem prosequi - expl. nam post dies viginti duo filii regis superius nominati abierunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 10 settembre (non indicata) 44. ff. 128v-129v - Passio sanctarum Luceiae, Auceiae et soc. Romae mart. (= BHL 4981)
tit. Passio sancte Lucie [corr. Luceie] virginisinc. Apud urbem Romam Luciea virgo sanctimonialis de territorio urbis que capta est ab Uceia rege barbarorum - expl. sed in celo manifesta sunt apud imperatorem Iesum Christum, qui cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti vivit et regnat in saecula saeculorum Luceia, Auceia et soc. Romae mart. : Passionote La voce BHL è basata su questo manoscritto. Non è indicata una data, e a causa della grande varietà di collocazione del culto delle sante non se ne propone qui una ipotetica (si può ovviamente escludere il 25 giugno dei martirologi). 45. ff. 129v-130 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6237)
tit. Natale sancti Nicomedis presbyteri [m. rec. ]inc. Benignitas salvatoris nostri martyrum constantia comprobata ut ex fide et operatione sanctos certificaret - expl. qui passus est pro Christo XVII kal. octobris, ad laudem et gloriam nominis eius qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 15 settembre 46. ff. 130-132 - Historia de sancto Ianuario et sociorum eius (= BHL 4115-4116-4117-4118)
tit. Natale sanctorum martirum Ianuarii episcopi et Diaconi lectorispassio inc. Temporibus Diocletiani imperatoris consulatu Constantini cesaris quinquies - expl. dignam beati Ianuarii martyris basilicam condiderunt trans. Ianuarii inc. Noctu vero, cum unaqueque plebs sollicite - expl. cuius natalis dies celebratur XIII kal. octubris tansl. ceterorum inc. Sanctum vero Sosium diaconum - expl. cives sui Beneventum tulerunt transl. Festi et Desiderii inc. Ut autem miracula - expl. ideoque ab omnipotente Deo et Domino Iesu Christo gloriosa martyrii sui percepta corona feliciter vivunt in omnia saecula saeculorum Ianuarius Beneventanus ep. et soc. (Sosius, Festus, Proculus, Desiderius, Eutyches et Acutius) mart. : Actadata liturgica 19 settembrenote Le quattro parti degli acta dei martiri si susseguono senza stacchi. 47. ff. 132-133v - Passio sanctae Theclae v. (= BHL 8024)
tit. Natale sancte Thecle martyrisinc. Sub Nerone Romanorum principe Paulus apostolus verbum Dei evangelizando orientem predicabat - expl. cum somno pacis migravit ad Dominum, qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Thecla virgo Pauli apostoli discipula : Passiodata liturgica 23 settembrenote La data indicata sarebbe in realtà il 7 ottobre, ma l'anomalia può spiegarsi con una svista di copia (IX idus oct. in luogo di IX kal. ). 48. ff. 133v-137 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 26 settembre (Cipriano e Giustina)tit. Natale sanctorum Cipriani et Iustineinc. Sanctorum martyrum Cypriani episcopi et Iustine - expl. sepelivit in predio suo. Passi sunt autem VI kal. octubris Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres data liturgica 26 settembre 49. ff. 134-137 - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Natale sancti Ieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu vivit et regnat in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre 50. ff. 137-141v - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157)
tit. Vita sancti Remigii archiepiscopivita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitatem - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum deferreretur ad sepolturam - expl. et universa sancta civitate Hierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice DCCCLII - expl. omisimus ponere Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobre (non indicata)note Le diverse parti dell'opera sono distinte nel codice andando a capo, rispettivamente ai ff. 140 e 141. 51. ff. 141v-144 - Vita sancti Cerbonii Populonii ep. (= BHL 1728)
prol.tit. Vita sancti Cerbonii episcopi et confessorisprol. inc. In divinis historiis sanctorum sacra digesta excolitur - expl. et soli Deo mente et spiritu adeserunt inc. Beatus namque Cerbonius, sicut prisci catholici viri tradiderunt - expl. conversi sunt ad viam rectam quae est Christus, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Cerbonius Populonii ep. : Vitadata liturgica 10 ottobrenote Il prologo è indistinto dal testo. 52. ff. 144-147 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. Actus et vita sancti Galli confessorisinc. Cum preclara sanctissimi viri Columbani, qui et Columba, conversatio per omnem Hiberniam celebris haberetur - expl. cave ne omnino alicui dixeris donec videas gloriam Dei Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita + miraculadata liturgica 16 ottobrenote Testo incompleto, come si riscontra in altri manoscritti qui catalogati: l'explicit corrisponde al cap. XI (= PL 114,988A). 53. ff. 147v-154 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
prol.tit. Vita sancti Ylarionis monachiprol. inc. Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scylleos canes obturata aure transibo inc. Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat tit. finale Explicit vita sancti Hylarionis monachiHilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata) 54. ff. 154-157v - Passio sanctarum Ursulae et sociarum Coloniae v. mart. (= BHL 8428-8429-8430)
tit. Natale sanctarum XI milia virginumitem I inc. Regnante Domino nostro Iesu Christo cum post passionem suam - expl. factum est tripudium devote congratulationis patriarcharum et confessorum item II inc. Ut etiam Colonia illa beata et incomparabili hoc thesauro beatior - expl. benedixit filiis tuis in te item III inc. Erat autem de eodem sanctarum virginum contubernio quedam nomine Cordula - expl. vel novissime sortis municipatum capiamus, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto vivit et gloriatur Deus per immortalia saecula saeculorum Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobrenote Le tre parti si susseguono senza stacco. 55. ff. 157v-162v - Passio sancti Crescii in Tuscia mart. (= BHL 1987)
additamentum tit. Passio sancti Crisci martyrisinc. Igitur temporibus Decii imperatoris cum sevissima persecutio contra Christi famulos indicta - expl. passus est autem beatus Cerbonius cum sociis suis IIII nonus madii sub Decio imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Crescius (al. Criscus) et soc. in Tuscia martyres fl. saec. III : Passiodata liturgica 24 ottobre (non indicata)note Il testo è glossato in due punti con note sul territorio fiorentino: accanto alla narrazione della confluenza di fedeli al sepolcro (ubi nunc est ecclesia sub nomine sancti Crisci edificata et consecrata extra civitatem Florentinam per X miliaria vel circa ) e dove si menziona il luogo detto Vallicula (idest vallis cave in territorio Florentino dicitur hodie ). 56. ff. 162v-166 - Passio sancti Demetrii Tessalonicae mart. (= BHL 2124)
tit. Passio sancti Dimitrii martyrisinc. Cum Maximianus Herculeus Gothos et Sarmatas Romanis et suo crudelissimo dominatui subiugasset - expl. et vite eterne faciat esse participes in Christo Iesu Domino nostro, cui est cum eterno Patre et vivificante Spiritu Sancto gloria et honor, virtus et potentia nunc et semper et per infinita saecula saeculorum Demetrius Tessalonicae mart. : Passiodata liturgica 26 ottobre 57. ff. 166-168 - Vita sancti Germani Capuani ep. (= BHL 3465)
prol.tit. Sancti Germani epyscopiprol. inc. Campanie tellus sicut ad proferendas multimodi generis fructus opima est - expl. ut ab ipso fuerant digesta interserens inc. Beatus igitur Germanus patre Amantio, matre Iuliana Capuanis civibus editus - expl. post abstinentiam et lamenta numquam finienda gaudia susceperunt regnaturum cum Deo, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Germanus Capuanus episcopus m. 30-10-541 ca. : Vitadata liturgica 30 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 58. ff. 168-174 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martini episcopi et confessorisprol. inc. Plerique mortali studio et glorie saeculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabariae Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque hec legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembrenote Alla fine del prologo, una diversa mano rimanda alla fine del codice in tertio folio per san Leonardo. 59. f. 174r-v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
tit. Ad Bassulaminc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata) 60. ff. 174v-175 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b - BHL 5620)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. ad urbem Turonis sunt regressi pars II inc. Quod si quis requirit cur post transitum Gratiani episcopi - expl. a passione Domini usque ad transitum sancti Martini anni CCCCXII computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo segue il precedente senza stacco e non distingue le due parti. 61. f. 175r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus historiam explicare Martinus Turonensis episcopus : Miracula + translatiodata liturgica 11 novembre (non indicata)note Le due parti (capitoli 4 e 5 del libro I dell'opera) sono copiate andando a capo rispetto al testo precedente e tra loro. 62. ff. 175v-176 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. In natale sancti Britii episcopi et confessorisinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit vir magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo qui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 63. ff. 176-177v - Passio sancti Eugenii Carthaginensis ep. (= BHL 2680 - BHL S 2681 a [app. I] e 2681 c [app. II])
additamentum tit. Sancti Eugenii confessorisinc. Cum orta fuisset persecutio in Christianos ab impiissimo imperatore Honorio - expl. ubi florent eius beneficia temporibus Wandalorum regnante filio iniquitatis Honorio qui eum in exilio transmisit, nobis autem regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum app. I inc. Post hec autem cum audisset in loco in quo corpus eius sanctum quiesceret - expl. ego rem officii mei implere studui app. II inc. In insula que vocatur Naute Domum - expl. ipse super maria residens vicus Vadensis Ligurie in saecula saeculorum Eugenius Carthaginiensis episcopus m. 505 : Passiodata liturgica 12 giugnonote La data è anomala, sia in rapporto al culto (attestato per il 13 luglio), sia per la posizione nel leggendario: si adatterebbe piuttosto il 17 novembre, indicato in altri codici laurenziani. 64. ff. 177v-179v - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 b)
additamentum tit. Actu vel miracula sancti Fridianiinc. Sanctus igitur et beatissimus Fridianus Dei sapientia repletus - expl. usque hodie pollent eius mibilia ad laudem et sui nominis gloriam Dominus ostendere dignatus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et potestas in saecula saeculorum addit. I inc. Igitur quia de inennarabilibus beati viri virtutibus aliqua perstringere cepimus - expl. postmodum de recuperata Deo faciente mirabiliter letificavit addit. II inc. Quia ergo audivit caritas vestra quedam miracula que per famulum suum beatum Fridianum - expl. iuxta eundem fluvium fabricaverunt que usque nunc a fidelibus populis dignissime frequentantur et colitur addit. III inc. Igitur sanctus Fridianus in fide recta persistens predicabat omni populo monita salutis - expl. in quo loco sepultus fuerat usque ad tempora Karoli et Pipini serenissimorum regum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 23 novembrenote La vita nota è seguita da tre narrazioni, distinte andando ogni volta a capo, non identificate: la prima riguarda la chiesa di S. Vincenzo, la seconda quella di S. Miniato, la terza la sepoltura inviolata del santo. 65. ff. 179v-182v - Ionas Bobiensis fl. 618-659, m. post 659 , Vita sancti Columbani (= BHL 1898)
tit. Vita sancti Columbani abbatisinc. Columbanus etenim qui Columba, hortus Ibernia insula, extremo oceano posita; hanc Scotorum gens incolit - expl. neque unum capere quievit, reversus pater renuntiat Columbanus (al. Columba) Luxoviensis et Bobiensis abbas n. 543 ca., m. 23-11-615 : Vitadata liturgica 23 novembre (non indicata)note Come nelle altre copie registrate, l'incipit risulta abbreviato, con la soppressione di quasi tutta la parte di introduzione geografica; l'explicit è invece anticipato all'interno del cap. 19 dell'opera (= PL 87,1023C). 66. ff. 182v-185 - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Natale sancti Prosperi episcopi et confessorisprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Diviso in nove sezioni. 67. ff. 185-188 - Vita sancti Gaudentii Novariensis ep. (= BHL 3278)
tit. Vita sancti Gaudentii episcopi et confessorisinc. Beatus Gaudentius Yporediensis urbis regionis Hispirie - expl. postulemur ut suis meritis adiuvemur, cuius natalitia celebramus eo opitulante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Gaudentius Novariensis episcopus n. 337, m. 22-1-418 : Vitadata liturgica 26 novembrenote La consueta data del santo sarebbe il 22 gennaio, ma come in altri codici qui descritti avviene una sovrapposizione con il Gaudenzio di origine campana venerato a Fiesole. 68. ff. 188-190v - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis (= BHL 4862-4863-4864)
tit. Vita sancti Leonardi confessorisinc. Beatissimus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum - expl. variique hominum languores per intercessionem eius ibidem curantur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum miracula I inc. Preterea post transitum sancti Leonardi - expl. ex multis erbis collegimus II inc. Quidam autem vicecomes Lemovicensium - expl. prominebat foris sub aere in qua denique quicumque ponebatur Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vita + miraculadata liturgica 6 novembre (non indicata)note Il testo rimane mutilo per la perdita dei fogli finali del codice. La parte sui miracoli è distinta andando a capo rispetto alla vita (f. 190v), mentre essi si susseguono senza stacco. Se si intendeva destinare la lettura alla data abituale, vi è un'incoerenza nell'ordine della raccolta.
bibliografia
Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xvi; Bandini, Leopoldina , I , 287-99; Castaldi, Nuovi testimoni , 99-101
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Strozzi 2
Leggendario (2 luglio - 30 novembre), cui sono aggregati altri scritti anche agiografici
orig. Firenze La composizione del santorale suggerisce un'origine toscana, e più specificamente fiorentina, almeno per la prima sezione del composito.
U.C. I, ff. 1-134 ; sec. XII terzo quarto I. ff. 1-134v , acefalo Leggendario (2 luglio - 30 novembre)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Solo una volta compare una suddivisione in lectiones , aggiunta a margine. note Perduta la prima parte del manoscritto; nel primo foglio conservato rimane la sola dossologia finale del testo che precedeva la passione di Processo e Martiniano, non identificabile. Nell'ultimo foglio rimane una parte di colonna vuota: anche se il seguito del manoscritto non è continuativo, a causa di una perdita di fogli, molto probabilmente la sequenza di vite e passioni si chiudeva qui già in origine. 1. ff. 1r-v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 2. ff. 1v-2v - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL 4455)
tit. Passio sancte Mustiole virginisinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est Christianis - expl. ubi florent orationes eius usque ad hodiernum diem, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita et immortalia saecula saeculorum Irenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 3. ff. 2v-5v - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7332)
carmen tit. Natale sancti Romuli martyrisinc. Cum beatus Petrus apostolorum princeps ecclesiam sibi a Christo commissam - expl. ad radicem montis sepelierunt miliario plus minus ab urbe uno Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglionote Un carme in dieci versi elegiaci accompagna il sermone. 4. ff. 5v-6v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum septem fratruminc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglionote La titolatura recita in realtà IV idus iulii , probabilmente però da leggersi VI , in accordo con la data normale per il culto della santa. 5. ff. 6v-7 - Passio sanctarum Rufinae et Secundae vv. mart. Romae (= BHL 7359)
tit. Passio sanctarum Rufine et Secundeinc. Rufina et Secunda due sorores virgines cives Romane - expl. et magne virtutis ostenduntur, ad laudem et gloriam Domini nostri qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Rufina et Secunda v. Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglionote La titolatura indica eodem die rispetto alla precedente: valgono le medesime considerazioni, poiché anche questa coppia di sante è normalmente venerata il 10. 6. ff. 7-8v - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Natale sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianis - expl. Passi sunt martyres Nabor et Felix quarto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglio 7. ff. 8v-10 - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL S 1808 d)
carmen tit. Passio sanctorum Quirici et Iulitteinc. In tempore illo agente preside Alexandro in civitate Yconia - expl. in Antiochio in Tharso Cilicie sub Alexandro preside, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 15 luglio (non indicata)note La data cui il testo era destinato è ricavabile per confronto con gli altri manoscritti qui censiti (cfr. le osservazioni in Edili 132). 8. ff. 10-11v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
tit. Vita sancti Alexi confessorisinc. Fuit Romae vir magnus et nobilissimus Euphemianus nomine - expl. petitionis effectum sine dubio ab eo consequi valeat, per Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio 9. ff. 11v-12 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL S 5306 b)
prol.tit. Passio sancte Margarite virginisprol. inc. Quia auxiliante atque largiente Domino - expl. ad passiones ordinem conscribendi mentis gressus ponamus inc. Quodam vero tempore postquam Christus pro redemptione humani generis ex mortuis resurrexit - expl. complevit autem agonem martyrii sui beatissima Margarita martyr Christi et virgo XIII kal. augusti, regnante piissimo Domino nostro Iesu Christo qui glorificat sanctos suos quique regnat in Trinitate perfecta et nunc et per cuncta saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglionote Una mano differente barra la data indicata nella titolatura e la sostituisce con: III idus iulii . 10. ff. 12-13v - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Natale sancte Praxedis virginisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo supradicto - expl. ubi hodie florent orationes sanctorum in saecula saeculorum Praxedis Romana virgo : Vitadata liturgica 21 luglio 11. ff. 13v-14 - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Natale sancte Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre non voluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu idem eternus vivit et gloriatur et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio 12. ff. 14v-17 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Natale sancti Apolinaris martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris venit Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano Caesare die decimo kalendarum augustorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 13. ff. 17-19 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4056-4057)
prol.tit. Passio sancti Iacobi apostoliprol. inc. Iacobus qui interpretatur supplantator - expl. in Achaia Marmarica natalis eius celebratur octava kalendarum augustarum inc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum cui est gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 14. ff. 19-20 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cuius sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 15. f. 20r-v - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Chrstiani necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi et factum est Domino Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 16. f. 20v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis episcopi et martyrisinc. Fuit autem temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natale celebratur IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam Dei usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 17. f. 21r-v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predium suum iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Prima parte della passione ciclica, come sempre trascritta senza soluzione di continuità con il testo seguente che riguarda propriamente i due santi della titolatura. 18. ff. 21v-22v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. in cimiterium Pontiani, in quo loco multa beneficia exuberant usque in hodiernum diem ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio 19. ff. 22v-23 - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (cfr. BHL 5107)
tit. Natale sanctorum Machabeoruminc. In illis diebus Eleazarus de primoribus scribarum - expl. novissime autem et mater consummata est Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agosto 20. ff. 23-26 - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. VIIII kal. septembris Valeriano tercio et Gallieno secundo consulibus, apud nos regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas per infinita saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 21. ff. 26-27 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL S 7808 b / 7809)
prol.tit. Passio sanctorum Xysti episcopi, Felicissimi et Agapitiprol. inc. Systus natione Grecus et phylosophus sedit (...) Eodem tempore Decius Cesar - expl. presentari noctu intra civitatem in Tellude inc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. Sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimiterio Pretextati sub die septimo iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Deo Patre in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agostonote Premesso un prologo che include il profilo del Liber Pontificalis e un segmento della passione di Policronio, del cui ciclo Sisto fa parte. 22. ff. 27-28 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Hylariani monachiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. et sepulta sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cuius est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto 23. ff. 28-29v - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL S 2059 b)
tit. Passio sanctorum martyrum Cyriacy, Largi et Smaragdi atque Crescentii sociorumque eiusinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani imperatorum orta est seditio Christianorum - expl. et beneficia exuberant omnibus querentibus auxilia eorum, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres : Passiodata liturgica 8 agosto 24. ff. 29v-31 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] e 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Romae episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. in praedio Ciriace vidue in agro Verano IIII iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 25. ff. 31-35 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (cfr. BHL S 2315)
tit. Vita sanctorum septem dormientium qui in Epheso dormieruntinc. In tempore illo regnante imperatore Decio facta est persecutio ingens Christianorum - expl. secuti sunt imperatorem Constantinopolim glorificantes et laudantes Deum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 11 agosto 26. ff. 35-36 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL S 3961)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. In diebus illis regressus Ypolitus post tertium diem venit in domum suam - expl. sicque omnes martyrio coronati sunt ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto 27. f. 36r-v - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassianiinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata penatis etiam iocunditatem commendans - expl. piam animam creatori suo cum gratia reddidit et coronam Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto 28. ff. 36v-37 - Prudentius , Peristephanon , carme IX (passione di Cassiano) (= BHL 1625)
inc. Villa forum strati ut Cornelius, hoc novali urbem vocant - expl. dextris successibus utor, domum revertor, Cassianum predico tit. finale Explicit passio sancti Cassiani martyrisCassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Versusdata liturgica 13 agostonote Il testo è distinto dal precedente andando a capo; la disposizione delle titolature iniziale e finale mostra come fossero concepiti unitariamente. 29. ff. 37-38 - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti martyrisinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agapitus - expl. multi paganorum crediderunt Deo per famulum Dei Agapitum et per eundem Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agosto 30. ff. 38-40 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliinc. Indiae tres esse ab hystoriographis asseruntur - expl. perfectis pluribus bonis operibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 24 agostonote La titolatura indica, come si è più volte riscontrato, la data in uso nell'Italia settentrionale. 31. f. 40r-v - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3321)
tit. Passio sancti Genesii martyrisinc. Imperante Dioclitiano erant per annos quattuor ecclesiarum omnes episcopi - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius eodem die quater consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto 32. ff. 40v-42 - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (= BHL 276)
prol.tit. Passio sancti Alexandri martyrisprol. inc. Cum omnium beatorum Christi martyrum merito bella victricia atque insignes triumphos mentis devotione decentissima veneratione recolimus - expl. cum ad Christi gloriam eius pia certamina noverimus inc. Tempore itaque Maximiani Caesaris exardescente diabolo contra catholicam fidem facta est persecutio magna - expl. in quo loco semper Dominus meritis beati martyris exoratus ostendit prodigia et vota supplicum complet, qui vivit in Trinitate Deus unus per omnia saecula saeculorum Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passiodata liturgica 26 agosto 33. ff. 42-45v - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (cfr. BHL 792)
prol.tit. Vita vel actus beati Augustini episcopiprol. inc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africa, inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que audivi proposui minime reticere inc. Ex provincia Africa civitate Thagastensi ortus de numero curialium parentibus honestis et Christianis progenitus erat - expl. hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Variante del testo già riscontrata in altre copie qui censite. 34. f. 46 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. Passio sancti Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pilati procurationis annus - expl. passus est autem beatus Iohannes Baptista et precursor Domini nostri Iesu Christi quarto kalendarum septembrium, ipso Domino nostro Iesu Christo regnante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 35. f. 46r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Unde de quo suprainc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeis precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. ei gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 36. ff. 46v-47v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7469)
tit. Vita vel acta beati Salvii confessorisinc. Licet sit studium hystoriarum seriem prosequi - expl. duo filii regis quos superius memorati abierunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 11 settembrenote La data è posticipata di un giorno. 37. ff. 47v-48 - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti usque hodie orationes eorum florent ad laudem et gloriam nominis Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre 38. ff. 48-49 - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Passio sancti Cypriani martyrisinc. Imperantibus Valeriano quarto et Gallieno tertio consulibus tertia kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem Cyprianus beatissimus martyr die octavodecimo kalendarum octubrium sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Actadata liturgica 14 settembre 39. ff. 49-50 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantinus Augustus contra Maxentium tyrannum properavit ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo suscepit miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto omnipotenti Deo per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 40. ff. 50-52v - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4988)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani anno tertiodecimo imperii eorum in urbe Roma saeva persecutio advenit - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die sextadecima kalendas octubris, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre 41. ff. 52v-56 - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine succurrant inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Il prologo è indistinto dal testo, mentre si va a capo per l'epilogo. 42. ff. 56-58 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
tit. Passio sanctorum martyrum Mauritii, Exsuperii, Candidi, Innocenti atque Victoris cum sociis suisinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et per infinita saecula saeculorum Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre 43. ff. 58-59v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas venire contendat inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. in civitate Egea quinto kalendas octubris, agente Lisio preside, imperatoribus Dioclitiano atque Maximiano, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote Prologo indistinto dal testo. 44. ff. 59v-61v - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. In festivitate sancti Michaelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre 45. ff. 61v-64v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Vita beati Ieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quantum mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre 46. ff. 65-69v - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Vite sancti Remigii archiepiscopi et confessorisvita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitatem - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum defereretur ad sepulturam - expl. et universam sanctam civitatem Hierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice DCCCLII - expl. omisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus abundantissime claret - expl. Cuius ergo gloriosam venerabilemque ac devotissimam cum omni gaudio celebremus solemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia saecula saeculorum Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Solo le prime due parti dell'opera sono distinte nel codice andando a capo (f. 67v), con una titolatura specifica per la seconda: Miraculum de translatione sancti Remigii . Le altre si succedono nel f. 68v. 46. ff. 69v-70 - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. Passio sancte Reparate virginisinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum illa quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobre 48. f. 70r-v - Passio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (= BHL 2265)
tit. Passio sancti Domnini martyrisinc. Tempore Maximiani imperatoris facta est persecutio magna super Christianorum genus - expl. sanctus vero Domninus depositus est septimo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 ottobrenote Il santo è collocato un giorno dopo la sua data consueta. 49. ff. 70v-72v - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2178)
epilogo
tit. Passio sancti Dionisii martyrisinc. Post beatam et gloriosam resurrectionem Domini nostri Iesu Christi - expl. cotidie virtutum insignia declarantur epil. inc. Quis enim sermo vel que lingua - expl. octavo idus octobris sub Domitiano principe apud Gallias Parisius civitate, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 10 ottobrenote Come nel caso precedente, la normale data liturgica sarebbe il 9 ottobre. 50. ff. 72v-74v - Laudatio sancti Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2187)
tit. Item omelia eiusdeminc. Sanctam atque gloriosam et omni veneratione colendam beatissimi patris nostri atque pastoris sanctissimi Dionisii - expl. beatorum patrum nostrorum martyrum precibus foveamur, ista ipso concedente aeterni Filio Patris, qui cum ipso et Spiritu Sancto vivit dominator et regnat ex tunc per inmortalia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Laudatio 51. ff. 74v-77 - Vita sancti Cerbonii Populonii ep. (= BHL 1728)
prol.tit. Vita beati Cerbonii episcopi in Populonia civitateprol. inc. In divinis historiis sanctorum sacra digesta excolitur - expl. et soli Deo mente et spiritu adheserunt inc. Beatus namque Cerbonius, sicut prisci catholici viri tradiderunt - expl. conversi sunt ad vitam rectam quae est Christus, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Cerbonius Populonii ep. : Vitadata liturgica 10 ottobre 52. ff. 77-78v - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calixti episcopiinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum eum in eadem civitate sub die XIIII kal. novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre 53. ff. 78v-81 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. Vita beati Galli abbatisinc. Cum preclara sanctissimi viri Columbani, qui et Columba, conversatio per omnem Hiberniam celebris haberetur - expl. cave ne omnino alicui dixeris donec videas gloriam Dei Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita + miraculadata liturgica 16 ottobrenote Testo incompleto: l'explicit corrisponde al cap. XI (= PL 114,988A); la stessa sezione si trova in altri manoscritti laurenziani. 54. ff. 81-83 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce apostoli et evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem hac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre 55. ff. 83-86 - Passio sanctarum Ursulae et sociarum Coloniae v. mart. (= BHL 8428-8429-8430)
tit. Natale sanctarum XI milia virginumitem I inc. Regnante Domino nostro Iesu Christo cum post passionem suam - expl. factum est tripudium devote congratulationis patriarcharum et confessorum item II inc. Ut etiam Colonia illa beata et incomparabili hoc thesauro beatior - expl. benedixit filiis tuis in te item III inc. Erat autem de eodem sanctarum virginum contubernio quedam nomine Cordula - expl. vel novissime sortis municipatum capiamus, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto vivit et gloriatur Deus per immortalia saecula saeculorum Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobrenote Il testo è suddiviso in lectiones , almeno sette visibili; non sono invece distinte le tre parti (il passaggio dall'una all'altra avviene rispettivamente ai ff. 85 e 85v). 56. ff. 86-89v - Vita sancti Donati Faesulani ep. (= BHL 2306)
prol.tit. Vita beatissimi Fesulani pontificis et Christi confessoris Donatiprol. inc. Litterarum luce perfusa etiam memoria minime digna attentius aure - expl. quatenus eisdem intercedentibus mercedem consequamur vitam eternam inc. In nomine igitur Patris et Filii et Spiritus Sancti beatissimi confessoris et sacerdotis Dei - expl. quatenus te ducente sic transeamus per bona temporalia ut pervenire mereamur ad eterna, ipso prestante qui vivit et regnat in saecula saeculorum Donatus Faesulanus ep. : Vitadata liturgica 22 ottobre (non indicata) 57. ff. 89v-93v - Passio sancti Crescii in Tuscia mart. (= BHL 1987)
tit. Vita sancti Crisci martyrisinc. Igitur temporibus Decii imperatoris cum sevissima persecutio contra Christi famulos indicta - expl. passus est autem beatus Cerbonius cum sociis suis IIII nonus mai sub Decio imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Crescius (al. Criscus) et soc. in Tuscia martyres fl. saec. III : Passiodata liturgica 24 ottobre 58. ff. 93v-94v - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
tit. Natale sancti Miniatis martyrisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. reconditum est corpus eius VIII kal. novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et imperium, virtus et potestas in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre 59. ff. 95-98 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Natale sanctorum apostolorum Symonis et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi, cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. qui credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerint pervenire app. inc. Scripsit autem gesta apostolorum Abdias episcopus Babilonis - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultimo decimo, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre 60. ff. 98-99v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (= BHL 1511)
tit. Natale sancti Cesarii martyrisinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit - expl. ubi orationes eorum florent usque in hodiernum diem, regnante Iesu Christo Domino nostro in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembre 61. ff. 99v-100 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Natale sanctorum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi Iesu vocatus episcopus dilectissimis fratribus et universis plebibus suis - expl. in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre 62. ff. 100v-103 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Natale sanctorum quatuor cononatoruminc. Tempore illo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniis ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino et Salvatore nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre 63. ff. 103-104v - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Natale sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et semper in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre 64. ff. 104v-110 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martini episcopiprol. inc. Plerique mortales studio et glorie saeculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabariae Pannoniarum oppido fuit oriundus - expl. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre 65. f. 110r-v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembrenote Segue la vita a capo, priva di titolatura propria. 66. ff. 110v-111 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619-5620)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Igitur si quis requirit cur post transitum Glaciani episcopi - expl. anno CCCCXII Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembrenote Segue a capo il testo precedente e allo stesso modo distingue le due parti. 67. f. 111r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622-5623)
item II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Erat namque tempore beatus Ambrosius - expl. paradisus retinet letum cum sanctis item IV inc. Opere pretium est enim etiam illud inserere lectioni - expl. aut certe factum cognovimus, silere nequivimus Martinus Turonensis episcopus : Miracula + translatiodata liturgica 11 novembrenote I due capitoli dell'opera sono distinti tra loro andando a capo. 68. ff. 111v-112v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Natale sancti Britii episcopi et confessorisinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Sancto Spiritu in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre 69. f. 112v - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 b)
tit. Vita beati Fridiani episcopi et confessorisinc. Sanctus igitur et beatissimus Fridianus Dei sapientia repletus - expl. fulgent eius mirabilia ad laudem et sui nominis gloriam Dominus ostendere dignatus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et potestas in saecula saeculorum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembre 70. ff. 112v-118 - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Natale sancte Cecilie virginisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre 71. ff. 118-120 - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis episcopiinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. in civitate Cersona provintie Licie kalendarum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre 72. f. 120r-v - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol.tit. De puero per totum annum sub aqua vivo conservato a sancto Clemente episcopoprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem urbis Rome, cui est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembrenote Prologo indistinto dal testo. 73. ff. 120v-122 - Passio sancti Chrysogoni Aquileiae mart. (= BHL S 1795-1795 a)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Grisogoni martyrisprol. inc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur siquis voluerit studiose perquirere - expl. ut hostis incipiat te timere inc. Pretextati illustris viri filiam Anastasiam legimus a Chrisogono viro Christianissimo eruditam - expl. a sancto Zoilo presbytero V kal. earundem epil. inc. Ceteras sanctarum actiones prolixitatis nimietate pretereo et carptim per amicas ad ipsius Anastasie finem attingo Chrysogonus Aquileiae mart. : Passiodata liturgica 24 novembrenote Al normale explicit si aggiunge la frase di collegamento alla parte seguente della passione ciclica; le diverse sezioni che la compongono, fino a quella finale relativa ad Anastasia, sono tra loro distinte andando a capo. 74. ff. 122-123v - Passio sanctarum Agapes, Chioniae et Irenes Thessalonicae v. mart. (= BHL 118)
inc. Sanctarum Cyonie, Hyrene et Agapes Diocletianus rumore comperto - expl. passe sunt autem Agape et Cyonia IIII nonas aprelis et in ipsis nominis Herene apud Saloniam Maximiano ter consule Agape, Chionia et Irene virgines Thessalonicae martyres m. 304 : Passiodata liturgica 24 novembre 75. ff. 123v-125v - Passio sanctae Theodotae cum tribus filiis mart. Niceae (= BHL 8093)
inc. Revertente autem imperatore Dioclitiano apud Syrmium a Macedonia - expl. passa est autem cum tribus filiis suis sancta Theodote sub die IIII nonarum augustarum Theodota cum tribus filiis Niceae mart. : Passiodata liturgica 24 novembre 76. ff. 125v-126 - Epistolae et acta sanctae Anastasiae in insula Palmaria mart. (= BHL 401)
inc. Igitur ut supra dictum est tradita sancta Anastasia prefecto Illirici - expl. passa est autem in domo Apollonie septimo idus septembris in eadem basilica in qua operatur beneficia sua Dominus ad laudem nominis sui usque in finem saeculi Anastasia in insula Palmaria martyr : Passiodata liturgica 24 novembre 77. ff. 126-128v - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Vita sancti Prosperiprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembrenote Prologo indistinto dal testo. 78. ff. 128v-131 - Vita sancti Gaudentii Novariensis ep. (= BHL 3278)
tit. Vita beati Gaudentii [a. m. ]inc. Beatus igitur Gaudentius Yporediensis urbis regionis Hispirie - expl. postulemur ut suis meritis adiuvemur, cuius natalitia celebramus eo opitulante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Gaudentius Novariensis episcopus n. 337, m. 22-1-418 : Vitadata liturgica 26 novembre (non indicata)note Pur essendo assente una titolatura originaria, si può collocare in questa data liturgica il testo per confronto con le altre occorrenze nei leggendari qui censiti, dove il santo novarese è sempre ricordato nella data propria dell'omonimo campano venerato a Fiesole. Un'altra mano integra il titolo qui trascritto. 79. ff. 131-133v - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
tit. Passio sancti Iacobi martyrisinc. Temporibus Hisdegerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Bilape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie suis martyribus conferre dignatus est, cui est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Iacobus Intercisus in Perside mart. : Passiodata liturgica 27 novembre 80. ff. 133v-134v - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Romam [Lucio archidiac. adscripta] (= BHL 7878-7879)
prol., additamentum tit. Translatio sancti corporis Stephaniprol. inc. Quamvis sanctorum mors in conspectu hominum vilissima videatur - expl. fideliter prestolantibus sine mora retexam inc. Tempore illo Theodosii imperatoris filia Rome graviter a demonio torquebatur - expl. quia ibi eorum florent orationes et florebunt in saecula saeculorum addit. inc. Translatum est autem corpus - expl. quod adnuat nobis Christus promereri ad suam laudem et eorum qui cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus permanet in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e aggiunta finale non sono distinti dal testo.
U.C. II, ff. 135-142 ; sec. XII terzo quarto II. f. 135 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Homiliae XL in Evangelia , lib. I om. V (seconda parte)note Il fascicolo che si apre con questo frammento è rilegato fuori sede: l'inizio del testo si trova nell'attuale f. 142r-v: bisogna concludere che i ff. 139-142, aperti da un testo acefalo dunque a loro volta non iniziali di un codice, si trovavano in origine prima del f. 135.
III. ff. 135-138v - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis , mutili (= BHL 4862-4863-4864-4865-4866)
suddivisione lectiones Divisa in otto lectiones . carmen carmen inc. Emptus est hic a me qui nomine nominor Ade / ad laudem Christi mediatoris crucifixi / et pariter sancti confessoris Leonardi inc. Beatissimus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum - expl. variique hominum languores per intercessionem eius ibidem curantur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum miracula inc. Preterea post transitum sancti Leonardi - expl. a sancto Leonardo revertor pro eius amore Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vita + miraculadata liturgica 6 novembre (non indicata)note I miracoli sono distinti andando a capo (f. 137v); il testo rimane mutilo a causa della perdita dei fogli seguenti. Fra i tre versi introduttivi e la vita si colloca la miniatura sopra descritta, alta quasi mezza colonna: chiaramente al santo si volle dare un particolare rilievo. Il copista è diverso da quello della prima parte dell'unità codicologica (che potrebbe coincidere con lo scriba del leggendario precedente). A quanto insomma si può ricostruire, la vita di Leonardo fu aggiunta posteriormente al termine di un insieme di sermoni, che doveva costituire il contenuto originario del manoscritto.
IV. ff. 139-141 , acefalo Sermone sulle beatitudini
V. ff. 141-142 - Augustinus Aurelius , Sermones , sermone CXXII
VI. f. 142r-v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Homiliae XL in Evangelia , lib. I om. V (prima parte)
U.C. III, ff. 143-145 ; sec. XIII VII. ff. 143-144 Sermone per Ognissanti
VIII. ff. 144-145 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL 913)
Passio sancte Barbare virginis et martyrisinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapus nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem beatissima sanctissima martyra Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Domino Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata)note Il testo non coincide del tutto con la voce BHL indicata, cui si avvicina comunque più che a tutte le altre.
bibliografia
Diventare Santo , 212; Bandini, Leopoldina , II , 272-80; Berg, Studies , 281-2
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Strozzi 4
Leggendario originario dell'Italia centrale
sec. XV in.; orig. Italia centrale Come nei mss. 1 e 2 dello stesso fondo, tre cartule con la tabula dei contenuti sono inserite nel codice in età moderna, tra i fogli di guardia e il f. 1. La precedente costa, ora incollata alla fine del codice, lo data al XIV secolo.
I. ff. 275 , acefalo Leggendarioordinamento Non si ravvisa un criterio organico di ordinamento né cronologico (benché i riferimenti alle date liturgiche siano quasi sempre dati nei titoli), né alfabetico, né per categorie di santi o tipologie letterarie: sono frammischiati capitoli della Legenda aurea , epitomi e legendae novae di altra provenienza, più di rado vite e passioni in forma integrale. Si incontrano talora piccoli gruppi o coppie di testi per i quali è riconoscibile un elemento di continuità cronologica oppure geografica. note I primi 32 fogli sono perduti, come si evince dalla numerazione più antica. 1. ff. 1-5v - Vita sancti Iohannis Chrysostomi , acefalainc. possidebitis in celis: elegit totis viribus suis placere Domino - expl. requiescit vero sanctum corpus beatissimi patris nostri Grisostomi Iohannis in ecclesia duodecim apostolorum Domini, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et dominatur Deus per infinita saecula saeculorum Iohannes Chrysostomus : Vitanote Il testo non pare identificabile con alcuna voce BHL; neppure è ricostruibile l'esatta data cui era destinato, dato il criterio di successione non cronologico dei testi del leggendario. 2. ff. 5v-6 - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (cfr. BHL S 7680 g [inc.])
tit. De electione beatissimi Severi ac eius laudabilibus gestisinc. De electione sancti viri beatissimi Severi pontificis - expl. ut vos cum desiderio magis quam fastidio legatis, qui est benedictus in saecula saeculorum Severus Ravennas ep. : Vitadata liturgica 1 febbraio 3. f. 6r-v - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
inc. Temporibus illis immanis persecutio fuit Christianis - expl. Dioclitiano nono Maximo octavo consulibus et imperatoribus, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et laus et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 4. ff. 6v-7 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061)
tit. De sancta Petronillainc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggionote Come sempre, questa parte della passione ciclica di Nereo, Achilleo e compagni è seguita senza distinzione da quella relativa a Nicomede. 5. f. 7 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. interventum martyris qui passus est pro nomine Domini nostri Yhesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 31 maggio 6. ff. 7-8 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. De sancto Vito, Modesto et Crescentiainc. In provincia Litia temporibus Dioclitiani et Antonini imperatorum multas virtutes operabatur in infantia sua beatissimus Vitus - expl. passi sunt autem beatissimi martyres Vitus, Modestus et Crescentia septimodecimo kal. iulii sub Diocletiano et Antonino imperatoribus, in nobis vero regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Al f. 7 ne segue uno non numerato e mutilato da un ampio strappo, che preserva solo un terzo circa della colonna interna. 7. f. 8r-v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. De sanctis Gervasio et Protasio martyribusprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam - expl. de inventione corporum ad letitiam rememoremus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me per orationes eorum consequi misericordiam Domini nostri Yhesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 19 giugno (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 8. ff. 8v-9 - Passio sanctae Aureae mart. (= BHL 808)
tit. De sancta Aurea virgineinc. Tempore quo nequissimus Claudius Romane urbis sumpsit imperium - expl. et ibi die noctuque ieiuniis et orationibus epulabatur Aurea seu Chryse virgo, Censurinus et soc. ad Ostia Tiberina martyres saec. III : Passiodata liturgica 24 agosto (non indicata)note Il testo comprende solo i primi 4 paragrafi della Passio (cfr. AASS Aug. IV, col. 758B). 9. f. 9r-v - Passio sancti Secundi Thebaei mart. (= BHL 7569)
tit. De sancto Secundo martyreinc. Sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus fuit vir quidam spectabilis nomine Secundus - expl. que Duzia nuncupatur. Passus est autem beatissimus martyr Christi Secundus sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Secundus Thebaeus mart. : Passiodata liturgica 26 luglionote Poiché la data abituale del santo è il 26 di agosto, si può sospettare che la rubrica contenga una svista, recitando VII kal. augusti in luogo di septembris ; sono del resto frequenti nel codice date anomale. 10. ff. 9v-14 - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. (= BHL 5588)
tit. De sancta Martinainc. Regnante primo omnium in abitu totius orbis Domino et salvatore nostro Yhesu Christo - expl. et gratiam invenire apud Dominum nostrum Yhesum Christum, cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio 11. ff. 14-20 - Passio sancti Iuliani, Basilissae et soc. (= BHL 4532)
tit. De sancto Iuliano martyreinc. Beatus Iulianus nobilis familie illustris in seculo erat - expl. passi sunt autem idibus ianuarii, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui est gloriosus in saecula saeculorum Iulianus, Basilissa et soc. Antinoi in Aegypto monaci : Passiodata liturgica 13 gennaionote Questi santi sono ricordati il 6 gennaio nel Martirologio geronimiano, il 9 gennaio in quello di Adone, ma il testo stesso della passione corrisponde alla rubrica idibus ianuarii . 12. f. 20r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. De sancto Felice iuniori confessoreinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi Felicis presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 13. ff. 20v-23v - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. (cfr. BHL 408 [inc.])
prol.tit. De sancto Anastasioprol. inc. Unigenitus Filius et Verbum Dei per quem omnia facta sunt - expl. et sic incipiam enarrare inc. Erat quidam de Persida Razehe vocabulo, nomen autem ei Magundat - expl. XXII die ianuarii indictione I anno XVII imperii Heraclii et XV Constantini, regnante Domino nostro Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Passiodata liturgica 22 gennaio 14. f. 23v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 94 (Cristina)tit. De sancta Christina virgineinc. Christina magnis parentibus orta in Tyro Italie - expl. et illa percussa spiritum Deo reddidit IX kal. augusti Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 luglionote Il testo corrisponde, con alcune variazioni, al cap. 94 della Legenda aurea , privo dell'iniziale de nomine e degli ultimi due periodi (62-63, p. 649 nell'edizione Maggioni). 15. ff. 23v-25 - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
tit. Sanctorum XL martyrumlemma inc. Qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gorgoni, Candidi inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris - expl. consummati sunt sancti XL martyres et preside Agricolao et duce Lysia sub die quinto iduum martiarum, in gloriam et in laudem Dei Sebasteni martyres XL : Passiodata liturgica 10 marzonote La prima parte del lemma è copiata in forma di titolatura. 16. ff. 25-26v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 56 (Giorgio) (= BHL 3395)
prol.tit. De sancto Georgio martyreprol. inc. Georgius dicitur a geos quod est terra - expl. Persarum presentibus LXX regibus imperii sui inc. Georgius tribunus genere Cappadocum pervenit quadam vice in provinciam Lybie - expl. donec ibidem reliquiarum particulam dimiserunt Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprilenote Sono omessi i periodi finali (139-142, p. 398 dell'edizione Maggioni). 17. ff. 26v-27 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 10 (Innocenti) (= BHL 4277)
prol.tit. De sanctis innocentibusprol. inc. Innocentes dicti sunt triplici ratione - expl. et post medium vite equitatem bone opinionis inc. Innocentes ab Herode Ascalonita - expl. prout cum fratre ordinaverat interfecit Innocentes martyres : Passiodata liturgica 28 dicembre 18. ff. 27-28 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 36 (Ignazio) (= BHL 4263)
tit. Ignatii episcopi et martyrisinc. Ignatius quasi ignem patius idest patiens ignem divini amoris - expl. et commendatio honoris immensi Ignatius Antiochenus ep. mart. : Passiodata liturgica 1 febbraio 19. f. 28r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 140 (Furseo) (= BHL 3217)
tit. De sancto Forseo episcopo et confessoreinc. Forseus episcopus cuius historiam Bedam scripsisse creditur - expl. et in bonis operibus laudabiliter vitam finivit Furseus Latiniacensis abbas : Vitadata liturgica 16 gennaio (non indicata) 20. ff. 28v-29 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio)tit. De pessimo Magumetthoinc. Clericus quidam valde famosus cum in Romana curia honorem quem cupiebat - expl. ad Longobardorum historiam prosequendam stylus se vertat note Estratto corrispondente ai periodi 77-151, pp. 1261-6 dell'edizione Maggioni. 21. ff. 29-31v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio)tit. Historia Longobardoruminc. Longobardi igitur Romano imperio plurimum molesti erant - expl. sedes imperii usque hodie vacat note Estratto dallo stesso cap. 177, che prosegue il precedente fino al termine, corrispondente ai periodi 152-406, pp. 1266-82 della citata edizione. 22. ff. 31v-32 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 57 (Marco) (= BHL 5290)
prol.tit. De sancto Marco evangelistaprol. inc. Marcus interpretatus sublimis mandato - expl. laudem divinam confirmat ecclesiam inc. Marcus evangelista leviticus genere - expl. ubi ecclesia in honorem sancti Marci mire pulcritudinis fabricata est Marcus evangelista : Passio + translatiodata liturgica 25 aprilenote Estratto dal principio del capitolo al periodo 64, p. 403 dell'edizione Maggioni. 23. f. 32r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 83 (papa Leone)tit. De sancto Leone papa confessoreinc. Leo papa, ut in miraculis beate virginis legitur - expl. aliter alicui manus imposueris exigeris Leo II papa data liturgica 28 giugnonote Omesso l'ultimo periodo con la data di morte (27, p. 557 nell'edizione Maggioni). 24. ff. 32v-33 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 125 (Lupo) (= BHL 5084)
tit. De sancto Lupo confessoreinc. Lupus apud Aurelianum ex genere regali ortus - expl. tandem multis clarus virtutibus in pace quievit Lupus Senonicus ep. : Vitadata liturgica 1 settembre (non indicata) 25. f. 33 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 126 (Mamertino) (= BHL 5202)
tit. De sancto Mamurtino confessoreinc. Mamurtinus prius Paganus cum quadam vice idola coleret - expl. ubi in ecclesia sancti Germani honorifice est sepultus Mamertinus Autisiodorensis abb. : Conversiodata liturgica 20 aprile (non indicata)note È possibile anche la data del 20 marzo. 26. f. 33r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 135 (Lamberto) (= BHL p. 700 n° 7)
tit. De sancto Lamberto martyreinc. Lambertus nobilis genere sed nobilior sanctitate vite - expl. cum multa civitatis mestitia sepulture dederunt Lambertus Traiectensis episcopus : Vitadata liturgica 17 settembre (non indicata) 27. ff. 33v-34 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 144 (Leodegario) (= BHL p. 723 n° 7)
tit. De sancto Leodegario episcopo et martyreinc. Leodegarius dum omni virtute polleret - expl. passus est autem circa annum Domini DCLXXX Leodegarius Augustodunensis ep. : Passiodata liturgica 2 ottobre 28. f. 34 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 172 (Giovanni Colobo) (= BHL p. 648 n° 1)
tit. De sancto Iohanne abbate confessoreinc. Iohannes abbas cum per annos XL in eremo habitasset - expl. quam quod primus ego ipse non fecerim. Hec in vita Patrum Iohannes Colobus seu Parvus in deserto Scetis erem. data liturgica 17 ottobre (non indicata) 29. ff. 34-35v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 8 (Stefano) (= BHL p. 1140 n° 16)
tit. De sancto Stephano protomartyreinc. Stephanus grece latine dicitur corona - expl. secundum fuit in beato Iohanne, tertium in innocentibus Stephanus diac. protomart. : Passiodata liturgica 26 dicembre 30. ff. 35v-36 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 49 (Patrizio) (= BHL 6514)
tit. De sancto Patricio confessoreinc. Patricius dum Scottum regi de Christi passione predicaret - expl. post XXX dies in Domino feliciter requievit Patricius episcopus, Hibernorum apostolus : Vitadata liturgica 17 marzo 31. f. 36r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 88 (Teodora) (= BHL 8071)
tit. De sancta Theodorainc. Theodora nobilis mulier et speciosa - expl. ipse in abbatem unanimiter est electus Theodora Alexandrina, Theodorus dicta : Vitadata liturgica 11 settembre (non indicata) 32. ff. 36v-37 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 124 (Sabiniano) (= BHL 7442)
tit. De sancto Saviniano martyre et Savinainc. Savinianus et Saviniana fuerunt filii Savini - expl. qui venientes eum honorifice sepelierunt Sabina Trecis v. Sabinianus Trecis mart. : Passiodata liturgica 29 gennaionote Privo del periodo finale (87, p. 894 nell'edizione Maggioni) relativo alla passione di Sabina. 33. ff. 37v-38 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 177 (papa Pelagio) (= BHL 6614)
tit. De sancto Pelagio papa et confessore et quibusdam actis Longobardoruminc. Pelagius papa multe sanctitatis fuit - expl. sicut legitur in quadam historia ipsius et in quadam chronica Pelagius I papa data liturgica 2 marzo (non indicata)note La voce BHL è ricavata proprio da questo codice. Si tratta della prima parte del cap. 177, fino al periodo 76 a p. 1261 dell'edizione Maggioni; il rimanente era già stato copiato separatamente (cfr. sopra, item 20 e 21). 34. f. 38r-v - Passio sanctarum Lucillae, Florae et soc. mart. (= BHL 5017)
tit. De sancta Flora virgine et martyreinc. Flora virgo sanctimonialis civis urbis Rome - expl. passe sunt iste gloriose virgines et martyres Christi IV kal. augusti, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucilla, Flora et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglionote Normalmente il testo è associato al 28 luglio nei leggendari qui censiti. 35. ff. 38v-43v - Vita sancti Eusebii Vercellensis ep. (= BHL 2748-2749)
prol., additamentum tit. De sancto Eusebio episcopo et martyreprol. inc. Que Deo auctore in hoc nostro opere conscripta sunt - expl. primitus edisserendum est inc. Diocletiano ergo et Maximiano imperatoribus Romanorum et persecutoribus Christianorum - expl. celebratur autem eius festivitas kal. augusti, regnante Yhesu Christo Domino nostro qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto in trinitate perfecta vivit et regnat unus Deus per infinita saecula saeculorum addit. inc. Precepit enim idem beatissimus Eusebius - expl. eius precibus et meritis nostri auctoris illius gestorum misertus sit omnipotens Deus Eusebius Vercellensis episcopus m. 1-8-371 : Vitadata liturgica 16 luglionote La data non corrisponde a quelle abituali, 1° agosto o 16 dicembre. 36. ff. 43v-45 - Passio et translationes sanctorum Firmi et Rustici Veronae mart. (= BHL 3020-3021)
tit. De sanctis Firmo et Rustico martyribusinc. In diebus illis regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi facta est persecutio ingens Christianorum - expl. quod fieri nullus ambigat usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto in unitate vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Firmus et Rusticus Veronae martyres saec. III : Passio + translatiodata liturgica 9 agosto 37. ff. 45-48 - Passio sanctae Susannae v. mart. (cfr. BHL 7937 [inc.])
tit. De sancto Gavinio et Susanna eius filia martyribusinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani augustorum fuit quidam presbyter - expl. quia domus ad domum beati Gavinii presbyteri iungebatur beati Gaii episcopi, regnante in universo mundo Domino nostro Yhesu Christo cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Susanna v. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agosto 38. ff. 48-49v - Passio sancti Zenonis et soc. Nicomediae mart. (= BHL 8999)
tit. De sancto Zenone martyreinc. Eodem tempore quo Iulianus imperator perrexit Nicomediam civitatem - expl. sepelivit in Nicomedia intra civitatem ubi florent eius orationes usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi in saecula saeculorum Zeno et soc. Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 2 settembre 39. ff. 49v-51v - Passio sanctae Euphemiae Chalcedone v. mart. (= BHL 2708)
tit. De sancta Euphemia martyre virgineinc. Sub Diocletiano imperatore, proconsule autem Prisco, in Europa erat congregatio magna Christianorum - expl. ut precibus sancte martyris inveniamur partem habere cum illa in saecula saeculorum Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 : Passiodata liturgica 16 settembre 40. ff. 51v-53 - Passio sanctorum Gorgonii et Dorothei Nicomediae mart. [Adalberto Pragensi ep. adscripta] (= BHL 3617)
prol.tit. De sanctis Gorgonio et Dorotheo martyribusprol. inc. Magnum summopere studium multaque cura - expl. ne pro Dei amore pigrescant inc. Diocletiano in rebus publicis agente - expl. genti Saxonum et ecclesie Mindonensi patrocinatur, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Gorgonius et Dorotheus Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 11 marzonote La data corrisponde al culto originario, mentre nei martirologi latini a partire da Adone si fissa il 9 settembre. 41. ff. 53-55v - Passio sanctorum Sergii et Bacchi mart. (= BHL 7599)
tit. Sergii et Bacchi martyruminc. Imperante Maximiano tyranno multus error hominum genus possederat - expl. martyrem Christi honorantes persistunt in eodem loco erga preceptum Domini, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sergius et Bacchus in Syria mart. : Passiodata liturgica 7 ottobre 42. ff. 55v-56v - Passio sanctae Iustinae Patavii v. mart. (= BHL 4573)
prol.tit. De sancta Iustina virgine martyreprol. inc. Quoniam sicut sanctus Raphael nos adhortari dignatur - expl. et vobis eam sum preconatus inc. In diebus illis beatissima igitur Iustina ex Christianis parentibus oriunda - expl. cuius memorabile natale colendum sub die nonarum octobrium Dominus noster Yhesus Christus sue martyri consecravit, cui est honor et gloria et potestas sine fine per omnia saecula saeculorum Iustina Patavii virgo mart. : Passiodata liturgica 7 ottobre 43. ff. 56v-58 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Passio septem dormientium apud Ephesum translatio ex graeco (= BHL 2313)
tit. De septem dormientibusinc. Temporibus Decii imperatoris cum per universum orbem persecutio Christianorum exagitaretur - expl. et omnis populus glorificavit imperatorem et gratias egerunt Domino Yhesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 luglio (non indicata) 44. ff. 58-59 - Passio sanctorum Crispini et Crispiniani mart. (= BHL 1990)
tit. De sancto Crispino et Crispinianoinc. Cum sub Maximiano et Diocletiano qui simul imperii potiti potestate - expl. salutem largitur infirmis, cui est honor et imperium, gloria indeficiens qui cum Patre summo et Spiritu Sancto manet in saecula saeculorum Crispinus et Crispinianus Suessione mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre 45. ff. 59-60v - Passio et inventio sancti Quintini Viromandensis mart. (= BHL 6999)
prol.tit. De sancto Quintino martyreprol. inc. Sanctum atque perfectum et gloriosum triumphum sancti Quintini - expl. alioquin melius est tacere quam falsa dicere inc. Igitur illo tempore sub Maximiano imperatore multi Christiani persecutionem patiebantur - expl. aqua autem fuit tumulus corporis illius annis circiter quinquaginta quinque Quintinus Viromandensis mart. : Passio + inventiodata liturgica 31 ottobre 46. ff. 60v-61 - Passio sanctae Eustochiae Tarsi v. mart. (= BHL 2775)
tit. De sancta Eustochia martyreinc. Anno sexcentesimo quinquagesimo septimo ab urbe condita Iulianus imperator iussit - expl. martyrizata est autem venerabilis Dei Eustochia virgo sub Iuliano cesare die kalendarum novembrium, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto regnat in saecula saeculorum Eustochia virgo Tarsi mart. : Passiodata liturgica 1 novembrenote La data consueta è il 2 novembre. 47. f. 61r-v - Passio sanctorum Fidis, Caprasii, Primi et Feliciani Aginni mart. (= BHL 2928)
tit. De sancta Fideinc. Sancta igitur Fides Agennensium civitate oriunda fuit - expl. ubi non tam sepelisse quam recondidisse viderentur Fides virgo, Caprasius, Primus et Felicianus Aginni martyres saec. III : Passiodata liturgica 6 ottobrenote L'explicit non corrisponde pienamente a quello riportato in BHL. 48. ff. 61v-64v - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL 2760)
tit. De sancto Eustachioinc. In diebus Traiani imperatoris demonum prevalente fallacia erat quidam magister militum - expl. impetrant que promissa sunt sanctis per gratiam Domini et salvatoris nostri Yhesu Christi cui est gloria et potestas in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Passiodata liturgica 13 novembre 49. ff. 64v-65v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi vocatus episcopus - expl. Passi sunt in civitate Bononiensi sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre 50. ff. 65v-66v - Passio sancti Mennae Aegyptii in Phrygia mart. (= BHL 5921)
tit. De sancto Menna martyreinc. Anno secundo imperii sui Diocletianus et Maximianus augusti observanda per provincias universas precepta destinaverunt - expl. in qua multas virtutes operatur Deus ad laudem nominis sui usque in presentem diem, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Mennas Aegyptius in Phrygia martyr : Passiodata liturgica 11 novembre 51. ff. 66v-69 - Passio sancti Petri Alexandrini ep. [interprete Anastasio Bibliotechario] (= BHL S 6698 f)
tit. Petri Alexandrini martyrisinc. Regnante impio et iniquo Diocletiano in Nicomediensium illustrissima civitate erat multa tempestas et conturbatio - expl. et fiduciam magnam habeat apud universorum dominatorem et Deum Dominum nostrum Yhesum Christum cui est gloria et imperium in saecula saeculorum Petrus Alexandrinus episcopus m. 311 : Passiodata liturgica 20 novembrenote La data normalmente attestata è il 25 novembre. 52. ff. 69-73 - Passio sancti Mercurii Caesareae Cappadociae mart. (= BHL 5933)
tit. De sancto Mercurio martyreinc. Decius ambitionis inflammatus libidine - expl. ultionem sanctorum suorum reddidit qui dixit mihi vindictam et ego retribuam, qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Mercurius Caesareae Cappadociae mart. : Passiodata liturgica 25 novembre 53. ff. 73-74 - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 h [inc.] e BHL 7451 [expl.])
tit. De sancto Sabino episcopo martyreinc. Maximianus augustus iussit ut in capitolium urbis Rome omnes convenirent - expl. martyrizatus est autem sanctus Sabinus episcopus sub die VII iduum decembrium, ubi prestantur beneficia sanctorum usque in hodiernum diem Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 54. ff. 74-75 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL 2696)
tit. De sancta Eulalia martyre et virgineinc. In Barcillona civitate provincie Hispanie sub Datiano preside - expl. celebratur ergo natale eius in Barcillona civitate sub die IV idus decembris, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. : Passiodata liturgica 10 dicembrenote La data indicata è propria dell'omonima santa di Merida, mentre il culto di questa Eulalia è legato al 12 febbraio (la sovrapposizione tra le due figure è spesso attestata nei codici). 55. ff. 75-76 - Passio sancti Longini militis in Cappadocia mart. (= BHL 4965)
tit. De sancto Longinoinc. In diebus Domini nostri Yhesu Christi fuit quidam miles centurio nomine Longinus - expl. decima kalendarum decembris sub preside Octavio, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est cum Patre in unitate Spiritus Sancti honor, virtus, imperium et potestas, eternitas, maiestas nunc et per inmortalia saecula saeculorum Longinus miles in Cappadocia mart. : Passiodata liturgica 22 novembre 56. ff. 76-77 - Passio sancti Theonesti ep. et soc. Altini mart. (= BHL 8114)
tit. De sanctis Teonisto, Urso, Albano, Tabra et Tabrata martyribusinc. Regnante Domino nostro Yhesu Christo ante omnia saecula super omnes celos et super omnem terram - expl. migravit cum piissimis principibus potiturus premia meritorum, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Theonestus ep. et soc. Altini mart. : Passiodata liturgica 22 novembre 57. ff. 77-79v - Passio sanctae Febroniae v. et soc. Sibapoli [auctore Thomaide] (= BHL 2844)
tit. De sancta Febronia martyre et virgineinc. Factum est in diebus Dioclitiani imperatoris Anthimus epharcus infirmitate corporis deprehensus - expl. et omnem traditionem bene tenuit usque in finem. Acta sunt hec ad laudem et gloriam Domini nostri Yhesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Febronia virgo et soc. Sibapoli in Mesopotamia martyres : Passiodata liturgica 5 giugnonote La data propria della santa è il 25 giugno (con le varianti del 15 o dei giorni immediatamente precedenti, 23 e 24); indicazioni anomale come questa sono attribuite dall'editore del testo, Paolo Chiesa, a corruttele di trasmissione passate inosservate nelle aree prive di una tradizione cultuale specifica (cfr. l'edizione citata in bibliografia, p. 39). L'explicit è anticipato nella copia all'interno della seconda frase del cap. 43, cui si lega la formula finale (cfr. ibid., p. 191). Il codice tramanda la IV redazione della versione settentrionale dell'opera. 58. ff. 79v-81 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
tit. De sancto Alexio confessoreinc. Fuit Rome vir magnus et nobilis Euphimianus nomine - expl. petitionis effectum sine dubio consequi valeat, per Dominum nostrum Yhesum Yhesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio 59. ff. 81-83v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 168 (Caterina) (= BHL 1667)
additamentum tit. De sancta Katerina martyre virgineaddit. inc. Fuit in civitate Alexandria quidam Costus nomine - expl. de circumstantibus regionibus convenire ad dictam solempnitatem precepit omnes inc. Katerina igitur Costi regis filia - expl. quod vitio scriptoris factum sit ut pro Maximino Maxentius poneretur Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembrenote Il testo della Legenda aurea ha inizio al f. 81v, dopo una prima parte di provenienza estranea che ne sostituisce il prologo. 60. ff. 83v-87v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
tit. De sancto Faustino et Iovitaprol. expl. Dum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum marciarum angelicis provectis manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et imperium, virtus et gloria in cuncta saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraio 61. ff. 87v-88 - Passio sancti Floriani Laureaci in Norico mart. (= BHL 3054)
tit. De sancto Floriano martyreinc. In diebus illis sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus facta est persecutio Christianorum - expl. acta sunt autem hec apud Nuricum Repense in Lauriaco imperantibus Dioclitiano et Maximiano agente Aquilino preside, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est gloria et potestas in saecula saeculorum Florianus Laureaci in Norico mart. : Passiodata liturgica 4 maggio 62. ff. 88-89 - Passio sanctorum Victoris et Coronae in Aegypto mart. (= BHL S 8560 b)
tit. De sancto Victoreinc. In diebus illis persecutio erat Christianorum commota ab imperatore Romano scilicet Antonino - expl. martyrizatus est autem sanctus Victor pridie idus novembris, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui honor et gloria in saecula saeculorum Victor et Corona in Aegypto (al. in Syria) martyres sub Antonino : Passiodata liturgica 12 novembrenote La data attestata per il culto è il 14 maggio, che probabilmente non per caso coincide con quella del testo seguente: la coppia potrebbe provenire da un modello impostato in ordine cronologico. 63. ff. 89-90 - Passio sanctorum Felicis et Fortunati Aquileiensium mart. (= BHL S 2860)
tit. De sanctis Felice et Fortunatoinc. Sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus anno duodecimo exiit edictum eorum - expl. martyrizati sunt autem sancti Dei Felix et Fortunatus sub die quartodecimo mensis madii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix et Fortunatus Aquileiae martyres saec. III : Passiodata liturgica 14 maggio 64. f. 90r-v - Passio sancti Severi in provincia Valeriae presb. (= BHL 7685)
tit. De sancto Severo martyreinc. Temporibus Maximiani imperatoris orta est seva persecutio adversus Christianos - expl. passus est autem beatissimus Christi martyr Severus die kalendarum februariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per infinita saecula saeculorum Severus in provincia Valeriae presb. : Passiodata liturgica 1 febbraio 65. ff. 90v-91v - Passio sanctae Bibianae seu Vivianae v. et soc. Romae mart. [auctore Donato subdiac.?] (= BHL 1322)
tit. De sanctis Fabiano, Fausto, Demetria et Vivianainc. Ortu Iuliani imperatoris impiissimi persecutoris cruciati sunt in diversis provinciis iussu eius multa milia martyrum - expl. qui etiam cum presbyteris et diaconibus in eodem loco Domino Yhesu Christo sacrificium offerebat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bibiana seu Viviana virgo, Dafrosa, Flavianus, Faustus, Pigmenius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 2 dicembre 66. ff. 91v-95v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. De sancto Sebastiano martyreinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ecclesiam heredem Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio 67. ff. 95v-96v - Passio sanctae Apolloniae Alexandriae v. mart. (cfr. BHL S 641 b [inc.])
tit. De sancta Apolonia martyreinc. Apollonia in urbe Alexandria ex Eusebio rege et matre nata - expl. propter quod in Christo baptizantur multi; passa est autem quarto idus februarii Apollonia virgo Alexandriae mart. : Passiodata liturgica 9 febbraio 68. ff. 96v-97 - Liber de apparitione sancti Michaelis in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Commemoratio Michaelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre 69. ff. 97-98 - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio et translatio corporis sancti Stefani protomartyrisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus - expl. thesaurum misericordie et pietatis quem aperire dignatus est in Domino Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 70. ff. 98-104 - Humbertus de Romanis n. 1194/1200, m. 14-7-1277 , Legenda sancti Dominici (= BHL 2219 / 2226)
prol.tit. De sancto Dominico patre Ordinis Predicatorum. Obiit anno Domini 1221 nonis augustiprol. inc. Multifarie multisque modis olim Dominus electos ad eternum invitans convivium - expl. sed veraci studio perstringere opere pretium est inc. Beatus Dominicus predicatorum dux et pater inclytus - expl. cuius tanta suavitate redolet adhuc in pulvere iacens corpus Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 5 agostonote L'explicit è rintracciabile negli AASS Aug. I, col. 612F all'interno della versione della vita di Domenico di Teodorico di Appoldia (BHL 2226); l'incipit del testo è però quello della versione di Umberto (BHL 2219), mentre lo stesso prologo accompagna entrambe. 71. f. 104r-v - Miraculum sancti Rufini conf. Capuae culti (= BHL 7372)
prol.tit. De sancto Rufino confessoreprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter ac piis animis legantur - expl. pia devotione ad memoriam revocemus inc. Temporibus siquidem nobilissimi Iustiniani imperatoris - expl. revorsa est cum gaudio in domum suam, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Rufinus conf. Capuae cultus : Miraculadata liturgica 25 agostonote La data propria del culto è di norma il giorno successivo o il 27. 72. ff. 104v-106v - Vita sancti Aegidii in Occitania abb. (= BHL 93)
prol.tit. De sancto Egidioprol. inc. Sanctiori quidem ac propensiori cultu reverentie venerandorum patrum gesta - expl. ut sese providendo cognoscat inc. Sanctus igitur Egidius nativitate grecus a preclaris parentibus originem duxit - expl. petimus tua sancta merita pater Egidi apud Dominum Deum nostrum qui cum Filio suo et Spiritu Sancto vivit et regnat unus Deus per cuncta saecula saeculorum Aegidius in Occitania abbas saec. VI-VII : Vitadata liturgica 1 settembre 73. ff. 106v-132 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107-3109)
tit. De sancto Francisco confessore patre Minorum - De miraculis beati Francisciinc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine - expl. innotescit fidelibus mirificans sanctum suum magnificentia virtutis Altissimi, cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum miracula inc. Ad omnipotentis Dei honorem et gloriam beati patris Francisci - expl. quo nos introducat verus populi ductor et salvator Christus Iesus crucifixus per merita servi sui Francisci ad laudem et gloriam unius Dei, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vita + miraculadata liturgica 4 ottobrenote Il passaggio tra le due parti, con la titlatura per la seconda, avviene al f. 125. 74. ff. 132-135 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. De sancto Columbanoinc. Cum preclara sanctissimi viri Columbani, qui et Columba, conversatio per omnem Hiberniam celebrem haberetur - expl. requievit ibi nocte illa cum fratribus Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita + miraculadata liturgica 21 settembrenote La data normale è il 16 ottobre (o 2 febbraio). Il testo si interrompe verso la fine del cap. XVII del libro I (= PL 114,992C). 75. ff. 135-137v - Vita et miracula sancti Bernardi Parmensis ep. (= BHL 1246-1247)
tit. De sancto Bernardo episcopo confessoreinc. Igitur venerabilis episcopus Bernardus Florentia civitate nobili genere Ubertorum ortus - expl. febribus vexati concta sanitate letantur miracula inc. Quedam mulier de Burgo Sancti Donnini unicam habens filiam - expl. ut cito mihi occurreret quod volebam, auxiliante Domino Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Bernardus Parmensis cardinalis episcopus n. 1060 ca., m. 4-12-1133 : Vita + miraculadata liturgica 12 dicembrenote La data consueta è il 4 dicembre (ma in effetti pridie idus della rubrica potrebbe essere una svista per pridie nonas ). Il passaggio dalla vita ai miracoli (f. 136v) è indistinto nel testo. 76. ff. 137v-138 - Passio sanctorum Primi, Marci et socc. Tergesti mart. (= BHL 6923)
tit. De sanctis Primo et Marco martyribusinc. In diebus illis cum imperium obtineret Adrianus - expl. sexto idus maias sub imperatore Adriano preside vero Tergestine civitatis Artasio, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et laus et potestas in omnia saecula saeculorum Primus, Marcus et soc. Tergesti mart : Passiodata liturgica 10 maggio 77. ff. 138-144 - Passio sancti Urbani I papae (= BHL 8376-8374)
tit. De sancto Urbano papa martyreitem I inc. Urbanus episcopus natione romanus ex nobilissima prosapia ortus - expl. cantantes et funerea exequia psallentes Domino persolvebant item II inc. His itaque peractis abiit Carpasius vicarius - expl. multa patrantur mirabilia usque in presentem diem, ad honorem Salvatoris nostri Iesu Christi qui cum Patre ac Flamine Sancto vivit et regnat Deus per eterna saecula saeculorum Urbanus I papa : Passiodata liturgica 29 maggionote La data consueta è il 25 maggio. 78. ff. 144-145v - Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianillae (cfr. BHL 1545)
prol.tit. Sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianille martyrumprol. inc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur - expl. da mentem studiis ut hostis incipiat te timere inc. Beatissimos igitur martyres Christi Cantium Cantianum et Cantianillam - expl. trans flumen Hysoncio loco qui vocatur Aquas Gradatas, imperante Diocletiano et Maximiano, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor est et potestas, laus et iubilatio una cum Patre et Spiritu Sancto nunc et semper in saecula saeculorum Cantius, Cantianus et Cantianilla Aquileiae martyres : Passiodata liturgica 31 maggionote Rispetto all'explicit riportato in BHL questo si presenta più esteso nel periodo finale, con indicazione, oltre che della data, del luogo, al dodicesimo miglio da Aquileia. 79. ff. 145v-147v - Passio sanctorum Hermagorae ep. et Fortunati diac. Aquilegiensium mart. (= BHL 3838)
tit. De sanctis Hermacora et Fortunato martyribusinc. Post resurrectionem Domini nostri Iesu Christi omnes apostoli miserunt sortes - expl. martyrizzatus est autem beatissimus Dei Hermagoras episcopus una cum sancto Fortunato archidiacono suo quarto idus iulias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hermagoras episcopus et Fortunatus Aquilegienses diaconus saec. I : Passiodata liturgica 12 luglio 80. ff. 147v-148 - Vita sancti Prisci Capuani ep. (= BHL 6927)
tit. De sancto Prischo episcopo confessoreinc. Temporibus siquidem Valentiniani et Valentis augusti in partibus Orientis - expl. intercedente beatissimo Prisco cuius dies natalis celebratur die kal. septembris, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Priscus Capuanus ep. : Vitadata liturgica 1 settembre 81. ff. 148-151 - Vita sancti Anselmi Lucensis ep. [perperam Bardoni Lucensi adscripta] (= BHL 536)
prol.tit. De sancto Anselmo episcopo confessoreprol. inc. Devotis quorundam precibus instanter cogimur - expl. aliis vero in resurrectione inc. A pueritia quippe sua qualiter vixerit tum quia pleniter non novimus - expl. et multa alia que pre multitudine invenire non potuimus que si invenerimus vobis scribemus Anselmus Lucensis episcopus n. 1040 ca., m. 18-3-1086 : Vita + miraculadata liturgica 18 marzo 82. ff. 151-153v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (= BHL 266)
tit. Sanctorum Alexandri, Eventii et Teoduli martyruminc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram sedit Alexander - expl. sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio 83. ff. 153v-155 - Passio sancti Erasmi in Campania ep. mart. (= BHL 2578)
tit. De sancto Erasmo martyreinc. Facta est persecutio Christianorum a Diocletiano imperatore - expl. et in nomine tuo recipiat mercedem suam sabbato et dominica, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Erasmus in Campania episcopus et martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 2 giugno 84. f. 155r-v - Passio sanctorum Basilidis et soc. Romae mart. (= BHL 1019)
tit. Sanctorum Basilidis, Tripodis et Madalis confessoruminc. In civitate Orientali beatus Basilides cum esset in officio Platonis prefecti - expl. et fabricata est sanctitati eorum basilica ubi florent beneficia eorum usque in hodiernum diem Basilides et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 12 giugno 85. ff. 155v-157 - Miraculum in imagine Veronicae (= BHL 4218)
tit. De Veronica que liberavit Tiberium cum imagine Christiinc. Factum est autem cum Tiberio et Vitellio consulibus eodem tempore Tiberius Cesar gubernabat imperium - expl. et cum sit homo pollutus se Filium Dei ausus est dicere Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculanote Il testo termina in un punto differente da quello indicato in BHL (dove peraltro si avverte della grande varietà in sede finale). 86. ff. 157-160v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. De sanctis apostolis Petro et Pauloinc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. miliario secundo sub die tertio kalendarum iuliarum ubi prestantur beneficia orationum eorum in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 87. ff. 160v-162 - Gesta Petri et Pauli Antiochiae (= BHL 6678)
tit. Catedra sancti Petriinc. Cum beatorum apostolorum Petri et Pauli et ceterorum fama et doctrina usquequaque claresceret - expl. in magnam ecclesiam quam fecerant sublimaverunt, eo ipso adiuvante cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Vita + miraculadata liturgica 22 febbraio 88. ff. 162-164 - Vita sancti Caelestini I papae prol.tit. De sancto Celestino papa confessoreprol. inc. Postquam monarchia regni ad Christiane fidei apicem devenit - expl. de multis parvam compendiose recitamus hystoriam inc. Temporibus igitur Theodosii imperatoris qui eo tempore occidentalem - expl. timore tyranni diu absconditus exstitit Coelestinus I papa m. 432 : Vitadata liturgica 7 giugnonote Testo non identificato. 89. ff. 164v-165v - Passio sanctorum Valeriani, Tiburtii et Maximi Romae mart. (= BHL 8483 [inc.] e 8486 [expl.])
tit. Tiburtii, Valeriani et Maximi martyruminc. Sergius Almachius urbis prefectus sanctos Domini fortiter laniabat - expl. ad indicium fidei eius qui resurrectionem se inventurum phenicis exemplo suscepit Valerianus sponsus sanctae Caeciliae, Tiburtius et Maximus Romae mart. : Passiodata liturgica 14 aprile 90. ff. 165v-166 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Sancte Felicitatis cum septem filiis martyribusinc. Tempore Antonini principis orta est seditio pontificum - expl. et penas et verbera contempnentes Christi amici effecti sunt in regno celorum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata) 91. ff. 166-168 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (cfr. BHL S 5305 d [expl.])
tit. De sancta Margarita virgine et martyreinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi gloriosamque eius ascensionem - expl. omnes audite, Deum timete, mentem sanctam, spontaneum honorem Deo et patrie liberationem qui vivit et regnat in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglionote Il testo non corrisponde ad alcuna delle versioni registrate in BHL, tra le quali si indica qui la più somigliante per gli estremi dell'explicit . L'epilogo non è riconoscibile per il caratteristico incipit bensì rifuso in un'unica riformulazione, che vede succedersi i seguenti attacchi di periodo: Domine ne statuas illis hoc peccatum, et tunc venerunt angeli... Tunc recesserunt angeli cum anima... Sanctus sanctus sanctus Dominus Sabaoth... Explevit beata Margarita certamina sua... , prima dell'ultimo riportato. 92. ff. 168-169v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1772)
tit. De sancto Christoferoinc. Passio sancti Christophori martyris sub die septimo kalendarum augusti qui fuit passus sub Dagno imperatore - expl. passus est sanctus Christophorus septimo kal. augusti in Samon civitate, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honon et gloria in saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 26 luglionote La data è posticipata di un giorno rispetto a quella abituale. 93. ff. 169v-172 - Vita sancti Symeonis stylitae senioris [auctore Antonio] (= BHL S 7957 b)
tit. De sancto Simeone monachoinc. Sanctus Simeon ex utero matris sue electus est a Domino - expl. mercedem ab Altissimo recipiet, adiutus precibus beati Simeonis monachi cuius depositio celebratur VI kal. augusti, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Symeon stylita senior : Vitadata liturgica 26 luglionote La data propria di questo santo è il 5 gennaio, ma evidentemente si è operata una confusione con l'altro Simeone, eremita mantovano dell'XI secolo, venerato appunto il 26 luglio. 94. ff. 172-173 - Wolfherius Hildesheimensis canonicus fl. saec. XI med. , Vita Godehardi posterior (= BHL S 3582 b)
tit. De sancto Gotardo confessore episcopoinc. Preclare indolis puer Gotardus nomine iuxta Althahense monasterium - expl. et alia multa miracula Dominus per eum operatus est, que hic causa brevitatis non ponuntur Godehardus Hildesheimensis ep. : Vitadata liturgica 5 maggio 95. f. 173r-v - Passio sanctorum Dorotheae et Theophili Caesareae Cappadociae mart. (cfr. BHL 2324)
tit. De sancta Dorothea virgine martyreinc. Gloriosa martyr et virgo Dorothea ex patre Dorotheo et matre Theodora progenita - expl. et sic perrexit ad Christum quod et nos facere faciat ille qui est benedictus in saecula saeculorum Dorothea virgo et Theophilus scholasticus Caesareae Cappadociae martyres : Passiodata liturgica 25 gennaionote La data consueta sarebbe il 6 febbraio: è possibile che l'anomalia si debba a un errore della rubrica, ossia lo scambio tra VIII kal. februarii come si trova scritto e VIII idus , che corrisponderebbe alla data esatta. Il tenore del testo non corrisponde pienamente alla voce BHL. 96. ff. 173v-175 - Vita sancti Thomae Aquinatis (= BHL 8159)
tit. In sancti Tome de Aquinoinc. Beatus Thomas de Aquino ordinis Fratrum Predicatorum fuit prophetatus antequam nasceretur - expl. sic in perpetuum daret sibi gratiam servandi virginitatem Thomas Aquinas OP 1225-1274 : Vitadata liturgica 7 marzonote La voce BHL è tratta da questo stesso manoscritto. 97. ff. 175-176 - Passio sancti Sigismundi Burgundiorum regis mart. (= BHL 7717)
tit. De sancto Sigismundo rege et martyreinc. Tempore Tiberii senioris augusti qui sicut reliquas regiones ita Gallias - expl. passus est autem sanctus Sigismundus primo die kalendarum maiarum, regnante Domino Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sigismundus Burgundionum rex mart. : Passiodata liturgica 1 maggio 98. ff. 176-177v - Vita sancti Ludovici IX Francorum regis (cfr. BHL 5049 [expl.])
tit. De sancto Lodovicho rege ordinis Minoruminc. Felix sanctus Lodovicus ex regali prosapia, patre videlicet clare memorie Carolo rege Sicilie - expl. que ad presens opportune recitari non possunt Ludovicus IX Francorum rex : Vitadata liturgica 25 agosto 99. ff. 177v-178vtit. Epistola sulla Concezione di Maria attribuita ad Anselmo di Canterbury 100. ff. 178v-189v - Syrus Cluniacensis monachus m. post 1049 , Vita sancti Maioli (= BHL 5178)
prol.tit. De sancto Maiolo abbateprol. inc. Superna Christi rorante dextera atque opitulante gratia - expl. ne forte cum rusticitate tum etiam prolixitate pagina inculta displiceat inc. Igitur in partibus Galliarum exigentibus causis - expl. ubi eius sanctissimis meritis multa prestantur beneficia, regnante in perpetuum Domino nostro Yhesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit liber 3 de obitu sancti MaioliMaiolus Cluniacensis abbas m. 994 : Vitadata liturgica 11 maggionote Parecchi passaggi del testo sono sottolineati. 101. ff. 189v-192 - Odilo Cluniacensis abbas n. 961/962, m. 1-1-1049 , Vita sancti Maioli (= BHL 5182)
inno
tit. Imnus factus pro sancto Maiolo per dominum Odilluminno inc. Maiolus pater melitus omni laude dignissimus - expl. tollenti mundi crimina cum Patre et Sancto Spiritu in sempiterna secula addit. inc. Hic pater emeritus mox est ut ad astra vocatus - expl. hucusque venisse sufficiat vita inc. Post beatissimorum apostolorum et evangelistarum sacrosancta divina et sallutaria documenta - expl. redit ad propria sospes et letus, prestante Domino nostro qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Maiolus Cluniacensis abbas m. 994 : Vitanote Tra le due vitae si inseriscono l'inno, non identificato, formato da versi di otto sillabe proparossitoni e rimati a coppie (con rima debole, limitata cioè alla vocale finale); ed una breve aggiunta interamente sottolineata che precede l'incipit autentico, senza distinzione. 102. ff. 192-193v - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL 913 [expl.])
tit. De sancta Barbara martyreinc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. Martyrizata est sanctissima Christi martyr Barbara imperante Maximiano augusto et Martiniano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre 103. ff. 193v-196 - Passio sanctorum Carpophori, Abundii, Anastasii et soc. mart. (= BHL 1621)
tit. Sanctorum Anastasii cum filiis et nepotibus suisinc. Temporibus imperatorum qui tyrannica rabie accensi velut lupi - expl. defunctus est autem septimo idus iulii et in eodem oratorio sepultus, regnante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. : Passiodata liturgica 10 dicembre (non indicata) 104. ff. 196-197 - Translatio Bercetum sancti Abundii Spoleti mart. (= BHL 19)
tit. Translatio corporis sancti Habundiiinc. Temporibus invictissimorum imperatorum Lodovici et Lotharii fuit quidam venerabilis abbas Tiberius nomine monasterii Berceti - expl. et pro sanitate sua immensas cepit reddere grates. Sit igitur Patri et Filio ac Spiritui Sancto laus, gloria et iubilatio per infinita saecula saeculorum Abundius Spoleti mart. : Translatiodata liturgica 10 dicembre (non indicata) 105. ff. 197-198v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL 7452)
tit. De sancto Savino episcopo martyreinc. Maximiano augusto quintodecimo kalendas maias in circo Maximo - expl. ceci illuminantur, infirmi sanantur, demones effugantur ad laudem et honorem Domini nostri Yhesu Christi, qui semper fidelibus suis dat palmam victorie cui est imperium honor regnum in saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 106. ff. 198-200 - Passio sanctae Victoriae Romanae v. mart. (= BHL 8591)
tit. De sancta Victoria martyreinc. Factum est autem ut illustris vir Titus Aurelius ad petitionem sancte virginis Anatolie - expl. passa est autem a carnifice sancta Victoria decimo kal. ianuarias et decimo eiusdem kal. posita cum laudibus Christi, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Victoria Romana virgo mart. : Passiodata liturgica 23 dicembre 107. ff. 200-201 - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. De sancto Gregorio Spoletano martyreinc. Temporibus Diocletiani et Maximiani imperatorum talis furor a sacrilegis exardescebat - expl. Mirabilis Deus qui dat votum optanti et benedicit annos iusti; ipsi honor et gloria et laus et imperium in saecula saeculorum Gregorius presbyter Spoleti martyr : Passiodata liturgica 23 dicembrenote La data indicata corrisponde a quella testimoniata nella passio tradizionale, anche se i martirologi fissarono il culto nel giorno seguente. 108. ff. 201-202 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. De inventione et translatione Crucis Christiinc. Postquam Constantinus auguste memorie imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. et hoc loco translationis nostre finem imponat Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translationote È probabile che il testo si intendesse riferito al 31 dicembre, data la menzione di Silvestro, in accordo fra l'altro con la successione cronologica dei testi di questa sezione del leggendario. 109. ff. 202-203v - Passio sanctae Columbae Senonensis v. mart. (= BHL 1896)
tit. De sancta Columba virgine et martyreinc. Eodem tempore cum adhuc mundus sub gentili esset redactus errore - expl. acta sunt hec in civitate Senonas die pridie kal. ianuariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Columba apud Senones virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 31 dicembre 110. ff. 203v-208 - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. (= BHL 5588)
tit. Sancte Martine virginis et martyrisinc. Regnante primo omnium in ambitu totius orbis Domino et salvatore nostro Iesu Christo - expl. mereamur cum omnibus sanctis consortes fieri et gratiam invenire apud Dominum nostrum Yhesum Christum cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio 111. ff. 208-212 - Eugippius v. 460/470, m. post 532 , Commemoratorium de vita sancti Severini (= BHL 7656)
tit. Sancti Severini episcopi confessorisinc. Tempore quo Attila rex Hunnorum defunctus est in utraque Pannonia - expl. receperunt ac recipiunt sanitatem operante gratia Domini cui honor et gloria in saecula saeculorum Severinus in Norico Ripensi presb. : Vitadata liturgica 8 gennaio 112. ff. 212-213 - Passio sancti Babylae Antiocheni ep. mart. (= BHL S 890)
tit. De sancto Babila episcopo martyreinc. Numerianus rex cum immolasset immundis idolis voluit intrare in domum Dei - expl. et ipsius incisum est caput Babile IX kal. februarii et positus est cum infantibus et cum boia et compedibus in pace. Per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Babylas Antiochenus episcopus et martyr m. 250 : Passiodata liturgica 24 gennaio 113. ff. 213-218 - Passio sanctorum Thyrsi, Leucii, Callinici et soc. mart. (= BHL 8280)
tit. De sanctis Lucio et Tirso martyribusinc. In illis diebus quo Christi membra hostis interimebat - expl. cuius autem in pleno reperta fuerit fides reportat praemium cum laude, per eumdem Dominum nostrum qui manet in Trinitate unus in saecula saeculorum Thyrsus, Leucius, Callinicus et soc. in Asia mart. : Passiodata liturgica 2 febbraionote La data indicata non è tra quelle, pur numerose, fissate dai martirologi (28 aprile e vari giorni di gennaio). 114. ff. 218-219 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 29 (Paola) (= BHL 6550)
tit. De sancta Paula matrona Romanainc. Paula fuit nobilissima matrona Romanorum - expl. vale, Paula, et cultoris tui ultimam senectutem orationibus iuva Paula Romana vidua : Vitadata liturgica 26 gennaio (non indicata) 115. ff. 219-222 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 115 (Assunzione) (= BHL 5353)
tit. De assumptione Marie virginisinc. Assumptio virginis Marie qualiter facta sit ex quodam libello apocrypho - expl. Tunc timore monachi redeunt ad coenobium et demones properant ad infernum Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Transitusdata liturgica 15 agosto 116. f. 222r-v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 151 (Leonardo) (= BHL p. 724 n° 5)
tit. De sancto Leonardo confessoreinc. Leonardus fuisse dicitur circa annum Domini - expl. in crastinum se finiendum predixit Leonardus Corbiniacensis conf. Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vita + miraculadata liturgica 6 novembre 117. ff. 222v-223v - Eusebius Caesariensis , Historia ecclesiastica , IV 14-15 (passione di Policarpo) (= BHL S 6875 a)
tit. De sancto Polycarpo martyreinc. Polycarpus qui non solum ab apostolis eruditus est - expl. martyrizatus est autem venerabilis Dei Polycarpus Smyrniacorum episcopus sub die tertia nonarum februariarum, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Polycarpus Smyrnensis ep. : Passiodata liturgica 3 febbraionote La data abituale è il 26 gennaio (o 23 febbraio nel culto greco). 118. ff. 223v-225 - Passio sanctorum Tryphonis et Respicii mart. Niceae (cfr. BHL S 8338 b/d)
tit. De sancto Triphone martyreinc. Anno nonodecimo imperii Augusti regnavit Gordianus in urbe Roma - expl. complevit autem martyrium suum beatissimus Tryphon tertio nonas februarii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Tryphon et Respicius Niceae mart. : Passiodata liturgica 3 febbraionote Il testo non corrisponde ad alcuna voce BHL: qualche somiglianza nell'incipit si riscontra con le due segnalate. 119. ff. 225-226 - Passio sanctarum Fuscae v. et Maurae mart. (= BHL S 3222 c)
tit. De sancta Fusca martyreinc. In temporibus illis cum magna martyrum victoria et virtus celebraretur - expl. laudantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum, qui tantam gloriam prestat sanctis suis. Ipsi honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Fusca virgo et Maura Ravennae mart. : Passiodata liturgica 13 febbraio 120. ff. 226-227 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. De sancto Valentino episcopo et martyreinc. Propheta loquitur ad Deum: Secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sancti Valentini sunt sepulti, collaudantes Dominum nostrum Yhesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in immortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 121. ff. 227-229 - Passio Acacii primicerii et sociorum 10000 crucifixorum in monte Ararath (= BHL S 20 f)
prol.tit. De decem milibus martyrumprol. inc. Salvatore nostro Iesu Christo apparente orta est magna iustitia - expl. meruerunt huiusmodi gratiam inc. Adrianus vero et Antoninus imperatores habentes prelium cum Ephratensibus - expl. finierunt autem sancti martyres mense februario vigesima prima die feria quinta hora nona, regnante Domino nostro Yhesu Christo. Ipsum enim decet honor et imperium Patrem et Filium et Spiritum Sanctum nunc et semper in saecula saeculorum Acacius primicerius et soc. 10000 crucifixi in monte Ararath : Passiodata liturgica 21 febbraionote La data abituale è il 22 giugno. Il prologo presenta la variante iustitia del n° 20 c, contro seditio riportato al 20 f. 122. ff. 229-231 - Passio sancti Secundi Astensis mart. (= BHL 7565)
tit. De sancto Secundo martyreinc. In diebus illis erat quidam proconsul nomine Sapricius - expl. videntes autem populi magnificabant Deum excelsum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Secundus Astensis mart. : Passiodata liturgica 30 marzo 123. ff. 231-235v - Passio sanctae Theodosiae v. mart. Caesareae (cfr. BHL 8090 [inc.])
tit. De sancta Teodosia martyreinc. In illis temporibus Diocletiano quater et Maximiano ter orta est persecutio Christianis - expl. parentes vero sancte martyris sepelierunt corpus eius sepultura digna in pace Theodosia virgo Caesareae mart. : Passiodata liturgica 2 aprile 124. ff. 235v-240 - Iohannes Canaparius n. 950 ca., m. 12-10-1004 , Passio sancti Adalberti martyris Christi (= BHL 37)
tit. De sancto Adelberto episcopo et martyreinc. Est locus in partibus Germanie dives opibus, prepotens armis virisque ferocibus - expl. ut qua die Dominus vult pro homine eadem die homo ille pro Deo suo pateretur Adalbertus (Vojtechus) Pragensis episcopus : Vitadata liturgica 24 aprilenote La data abituale è il giorno precedente. 125. f. 240r-v - Passio sancti Pollionis lectoris mart. Cibalitani (= BHL 6869)
tit. De sancto Pullio martyreinc. Diocletianus et Maximianus regnantes decreverunt ut immissa persecutione omnes Christianos aut delerent - expl. ubi prestantur beneficia eius usque in presentem diem, ad laudem Domini nostri Yhesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pollio lector Cibalitanus mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 126. ff. 240v-242 - Passio sancti Eleutherii ep., Romae mart. (= BHL S 2451 a)
tit. De sancto Eleutherio martyreinc. Eleutherii nobilissimi viri nos delectat et admonet ad fidei virtutem veneranda concertatio - expl. facta sunt autem hec circa sanctum Eleutherium episcopum et Anthiam matrem eius apud urbem Romam sub die XII kal. iuniarum sub Adriano imperatore, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eleutherius episcopus, Antia mater eius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 21 maggionote La data non è tra le più consuete (il 25 o 26 maggio riportate nei martirologi), ma è attestata presso molte chiese italiane per il culto dell'omonimo santo illirico. 127. ff. 242-243 - Passio sancti Quirini Scisciani ep. mart. (cfr. BHL 7036)
epilogo
tit. De sancto Quirino martyreinc. Cum malos principes ad cruciandas sanctorum animas diabolus commovisset - expl. ubi sanctus Sebastianus martyr requiescit in loco qui dicitur cantacumbas, ubi prestantur beneficia eius usque in hodiernum diem Quirinus Sciscianus ep. mart. : Passiodata liturgica 4 giugnonote La formulazione dell'appendice che completa il testo non corrisponde ad alcuna delle voci BHL. 128. ff. 243-244 - Vita et passio sancti Vigilii Tridentini ep. mart. (cfr. BHL 8603)
tit. De sancto Vigilio martyre - Passio beatissimi confessoris et martyris Vigiliiinc. Sacratissime martyrum laudes multifariis sunt preferende preconiis - expl. simul eiusdem corporis inter sanctorum pignora collocarunt. Passus est autem sanctus Vigilius V kal. iulii sub Stilichone consule, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vigilius Tridentinus episcopus et martyr m. 405 ca. : Vita + passiodata liturgica 27 giugnonote La data è posticipata di un giorno. La seconda titolatura iniziale è copiata come fosse l'inizio del testo stesso; l'incipit e l'explicit coincidono solo in parte con la voce BHL indicata. 129. f. 244r-v - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL 4455)
tit. De sancta Mustiola martyreinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est in Christianis - expl. sepelivit iuxta muros civitatis Clusine ubi florent orationes eius usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Yhesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Irenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 130. ff. 244v-246 - Passio sancti Isidori in insula Chio mart. (= BHL S 4478 b)
prol.tit. De sancto Isidoro martyreprol. inc. Egregius predicator beatus Paulus apostolus exhortatur - expl. eo quod placuit Domino nostro Iesu Christo inc. Anno primo regni Flavii Decii iussione facta sub imperatore Decio venit navis in Chium - expl. depositus vero est beatus Isidorus pridie idus maias sub magistro milite Numerio atque Gallo et Ulpiano consulibus, regnante Decio imperatore, apud nos regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Isidorus in insula Chio mart. : Passiodata liturgica 14 maggionote L'incipit non coincide completamente con la voce indicata. 131. ff. 246-249 - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7330)
tit. De sancto Romulo martyreinc. Erat quidam homo Rome in ea videlicet urbis regione que Lateranensis dicitur - expl. et cum aromatibus condientes simul ad radicem montis sepelierunt miliario minus ab uno, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglio (non indicata) 132. ff. 249v-250v - Passio sanctorum Iustini, Viriani et soc. mart. (= BHL S 4583 a)
tit. De sanctis Viriano, Faustino, Iustino et Marcellino martyribusinc. Temporibus Decii cesaris prefecto pretorii Valeriano maxima persecutio orta est Christianis - expl. passi sunt autem in civitate Perusia sub Decio impiissimo imperatore et Valeriano preposito kal. iunias, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iustinus, Virianus et soc. mart. : Passiodata liturgica 1 giugnonote La data propria di questi santi è il 7 agosto, ma si è probabilmente operata una sovrapposizione con Giustino filosofo, ricordato invece il 1° giugno. 133. ff. 250v-252 - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. De sanctis Laurentino et Pergentino martyribusinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multe persecutiones erant adversus Christianos - expl. passi sunt autem martyres Christi Laurentinus et Pergentinus sub Decio imperatore in civitate Aretina III nonas iunii, regnante Domino nostro Yhesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugno 134. f. 252r-v - Passio sanctorum Nicandri, Marciani et soc. Atinae et Venafri mart. (= BHL 6073 [inc.] e BHL S 6072 c [expl.])
tit. De sanctis Nichandro et Marciano martyribusinc. Beati martyres seculum relinquentes hoc nobis exscriptorum munus titulis relinquerunt - expl. martyrizati sunt autem martyres Christi Nicander et Marcianus die XV kal. iuliarum sub Diocletiano et Maximiano imperatoribus, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cui est honor est honor et gloria in saecula saeculorum Nicander, Marcianus et soc. Atinae et Venafri in Campania mart. : Passiodata liturgica 17 giugno 135. ff. 252v-253 - Passio sancti Tiburtii Romae mart. [ex Actis sancti Sebastiani mart. excerpta] (= BHL p. 1198 n° 1)
tit. De sancto Tiburcio martyreinc. Cum divina procurante gratia beatus Tiburtius conversus esset ad Dominum - expl. et ipse cum palma martyrii migravit ad Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Tiburtius, Chromatius et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 11 agosto (non indicata) 136. ff. 253-256v - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
tit. De sancto Augustino episcopo confessoreinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Affrice civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus fuit - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto 137. ff. 256v-257v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 101 (Marta) (= BHL 5548)
tit. De sancta Martainc. Martha hospita Christi Syro patre Euchana matre regali ex progenie descendit - expl. ibi evangelium Christi predicans post decimum annum a dormitione Marthe in pace quievit Martha hospita Christi virgo : Vitadata liturgica 29 luglio (non indicata) 138. f. 257v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 118 (Sinforiano) (= BHL p. 1153 n° 3)
tit. De sancto Symforiano martyreinc. Symphorianus a symphonia fuit eius tamquam vas musicum - expl. ut etiam a paganis in honore maximo haberetur Symphorianus Augustoduni mart. : Passiodata liturgica 22 agosto (non indicata)note Sono omessi gli ultimi tre periodi (21-23, p. 829 nell'edizione Maggioni). 139. ff. 257v-258v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 154 (Orsola) (= BHL 8437)
tit. De undecim millibus virginuminc. Undecim milium virginum passio hoc ordine celebrata fuit - expl. recedentibus cunctis et paulo redeuntibus ipsum migrasse ad Dominum invenerunt Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre 140. ff. 258v-259 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 169 (Saturnino) (= BHL p. 1088 n° 7)
tit. De sancto Saturnino martyreinc. Saturninus ab apostolorum discipulis episcopus ordinatus - expl. beatus vero Saturninus gladio capite truncatur Saturninus Tolosanus ep. : Passiodata liturgica 29 novembre (non indicata)note È omessa l'ultima parte della frase finale, ove si riporta la data del martirio. 141. ff. 259-266v - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2175)
tit. Sanctorum Dionisii, Rustici et Eleuterii martyruminc. Post beatam ac salutiferam Domini nostri Iesu Christi passionem - expl. vitam cum tyrannico principatu miserabiliter ut decuerat amisit, regnante vero Domino nostro Yhesu Christo cuius est honor et gloria, virtus et imperium cum Patre in unitate Spiritus Sancti ab eterno et nunc per omnia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobre 142. ff. 266v-275 - Vita sancti Nicolai Tolentinatis (= BHL 6232)
prol.tit. De sancto Nicolao de Tolentino confessoreprol. inc. Nova lux oriri visa est, gaudium honor et tripudium apud omnes populos - expl. reddant sanctarum graciarum debitas actiones interpretatio nominis inc. Nicholaus dicitur a nichos - expl. tociusque curie celestis inc. Gloriosus Deus in sanctis suis - expl. aliis causam tribueas circa horum investigationem et dictamen, ad honorem illius qui gloria et honore istum coronavit sanctum, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Tolentinas : Vitadata liturgica 10 settembrenote Il testo è suddiviso nelle tre parti con le titolature intermedie: De interpretatione nominis per l'etimologia, Legenda sanctissimi Nicholai confessoris de Tollentino per la vita vera e propria. Unico fra i testi della raccolta, questo è corredato di titolini marginali che segnalano gli eventi via via narrati, di mano probabilmente del copista stesso.
bibliografia
Bandini, Leopoldina , II , 285-304; Chiesa, Passio sanctae Febroniae , 60-1