Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 331
Martirologi e due brevi leggendari (1 gennaio - 23 settembre e 9 novembre - 7 ottobre)
prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB Più ex libris di Vallombrosa si trovano sulla sezione maggiore: uno nel margine superiore del f. 2 (Iste liber est monasterii Vallisumbrose Fesulanensis diocesis , con l'anatema) e uno ripetuto tre volte da mani di epoche diverse al f. 145v (Iste liber est monasterii S. Marie Vallis Umbrose ). L'ultima unità contenente il secondo leggendario può attribuirsi all'area toscana in base al santorale.
U.C. I, f. 1 ; sec. XII I. f. 1r-v Sermone sull'Annunciazione attribuito a Giovanni Crisostomonote Il foglio è numerato come primo del codice, ma fu probabilmente aggregato in funzione di guardia.
U.C. II, ff. 2-145 ; sec. XII II. ff. 2-22v - Martyrologium Hieronymianum (Martyrologia)
III. ff. 22v-31 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Libellus de festivitatibus apostolorum
IV. ff. 31-113 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones
V. ff. 113-145v Passionario (1 gennaio - 23 settembre)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Quasi tutti i testi vengono suddivisi in lectiones ma in un secondo tempo e da più mani. 1. f. 113r-v - Passio sancti Concordii Spoleti presb. mart. (= BHL 1906)
tit. Passio sancti Concordii martyrisinc. Temporibus Antonini imperatoris gravissima persecutio orta est in urbe Roma - expl. demones expelluntur oratione beati Concordii martyris, prestante eo pro cuius nomine passus est qui vivit et regnat in saecula saeculorum Concordius Spoleti presbyter et martyr saec. II : Passiodata liturgica 1 gennaionote Suddivisione in otto lezioni. 2. ff. 114-115v - Passio sancti Babylae Antiocheni ep. mart. (= BHL 889)
tit. Passio sancti Babilli episcopi cum duobus puerulisinc. Numerianus rex cum immolasset obscenis demonibus - expl. Martyrizatus est autem beatissimus Dei sacerdos Babilas cum tribus infantibus apud Antiochiam civitatem sub Numeriano imperatore nequissimo, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Babylas Antiochenus episcopus et martyr m. 250 : Passiodata liturgica 24 gennaio 3. ff. 115v-120 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL S 1748 c)
tit. Passio sancte Christine martyrisinc. Erat quedam sacra et sancta puella de Tiro nomine Christina - expl. et curavit corpus eius ex more et collocavit eam in optimo loco, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 maggio 4. ff. 120-122v - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (cfr. BHL S 2761 d)
tit. Passio sancti Eustasii martyrisinc. In diebus Traiani imperatoris crescebat ydolorum sevitia ipso exhibente - expl. mense maio die vicesimo celebramus solemnia ut de ipsorum intercessionibus in hoc mundo et in perpetuo gaudeamus, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas, virtus magnificentia magnitudo imperium in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Passiodata liturgica 20 maggionote La prima parte del testo è suddivisa in otto lezioni, da una mano diversa dalla precedente. La stessa data, non tra quelle comunemente attestate, ricorre in altri codici qui descritti. 5. ff. 122v-124v - Passio sancti Eleutherii ep., Romae mart. (= BHL S 2451 a)
tit. Passio sancti Eleutherii episcopi et martyrisinc. Eleutherii nobilissimi viri nos delectat et admonet ad fidei veritatem veneranda concertatio - expl. facta sunt autem hec circa sanctum Eleutherium episcopum et Anthiam matrem eius apud urbem Romam sub die duodecima kalendarum iuniarum sub Adriano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eleutherius episcopus, Antia mater eius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 21 maggionote Data discordante da quelle indicate nei Martirologi (ossia il 25 e il 27), ma riscontrata anche nel ms. Strozzi 4. 6. ff. 124v-130 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. Gesta sanctorum VII dormientium acta in diversis temporibus sub Decio et Theodosio imperatoribusinc. In tempore illo regnante impio Decio facta est ingens persecutio Christianorum - expl. et in gaudio fidei ipsorum secuti sunt imperatorem Constantinopolim glorificantes et laudantes Deum pro miraculo quod viderant gratias agentes Domino Iesu Christo Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 27 giugno (non indicata)note La posizione nella raccolta suggerisce che il testo fosse destinato a questa data, tra le varie attestate per il culto del santo. Una mano diversa dalle precedenti aggiunge una suddivisione in dodici lectiones . 7. ff. 130-135 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657-6658)
additamentum tit. Passio beatissimi Petri et Pauli a Marcello discipulo Petri edita quique eidem interfuit passioniinc. Cum venisset Paulus Romam evenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Ostiense miliario secundo, ubi prestantur beneficia orationum eorum in saecula saeculorum addit. inc. Ego Marcellus discipulus domini mei Petri quod vidi scripsi Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugnonote Divisa in sette lezioni da una diversa mano. 8. ff. 135-137 - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1771)
tit. Passio sancti Christofori martyrisinc. Tempore illo quo Dagnus in civitate Sconon regnum tenebat - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et in agnitionem veritatis venire, cui sit laus et gloria per cuncta saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglionote Divisa in dodici lezioni da una mano attiva anche sul testo seguente. 9. ff. 137-138v - Passio sancti Symphoriani Augustoduni mart. (= BHL 7967)
tit. Passio sancti Simphorianiinc. Sub Aurelio quodam principe cum adversus Christianum nomen persecutionis procella detonaret - expl. et felix aperitur ingressus, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Symphorianus Augustoduni mart. : Passiodata liturgica 22 agostonote Suddivisa in dodici lectiones dalla stessa mano del testo precedente. 10. ff. 138v-144 - Passio sancti Hadriani et soc. Nicomediae mart. (= BHL 3744)
tit. Passio sancti Adriani martyrisinc. Factum est in secunda interrogatione tyranni Maximiani ut egrederentur persecutores Nicomediorum - expl. multitudo autem virorum abrenuntiantes omnibus que sunt huius seculi et serviebant Deo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hadrianus et soc. Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 8 settembrenote Una diversa mano divide il testo in lezioni (almeno undici le indicazioni visibili). 11. ff. 144-145v - Passio sanctae Theclae v. (= BHL 8024)
tit. Passio sancte Tecleinc. Sub Nerone Romanorum principe Paulus apostolus verbum Dei evangelizando orientem predicabat - expl. cum somno pacis migravit ad Dominum, qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Thecla virgo Pauli apostoli discipula : Passiodata liturgica 23 settembrenote La titolatura originale indicava VIII kal. oct. , ma un'altra mano aggiunge al numerale una I ripristinando la data corretta. Il testo è suddiviso in undici lezioni. Quasi tutto il foglio finale rimane vuoto ed è sfruttato per le note di possesso già citate, segno che il passionario si interrompeva qui.
U.C. III, ff. 146-169 ; sec. XI/XII VI. ff. 146-169v , mutilo Leggendario (9 novembre - 7 ottobre) 1. ff. 146-149 - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4228)
prol.tit. Miraculum de ycona Deipreamb. inc. Apud Cesaream Cappadocie urbem maximam convenientes de plurimis Asie urbibus - expl. temporibus Constantini iunioris et Hyrene uxoris eius prol. inc. Dilectissimi cuncti sancte ecclesie filii mentis vestre oculos simul et aures erigite - expl. est autem huiusmodi series narrationis illius inc. Quedam civitas est in Sirie partibus infra terminos Tyri et Sidonis posita Berintus vocata - expl. et qui aliter crediderit vel senserit a liminibus ipsius sancte procul pellatur ecclesie. Christo itaque Domino Salvatori cum Patre Sanctoque Spiritu (...) absque fine et initio optinet imperium Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculadata liturgica 9 novembrenote Il preambolo e il prologo sono copiati di seguito come un unico segmento. Come in altre copie, la parte finale presenta differenze rispetto agli estremi della BHL (cfr. ms. Edili 132). Sono segnati due cicli di dodici lezioni sovrapposti e parzialmente sfasati. 2. ff. 149-150v - Obitus sancti Leonis IX papae (= BHL 4819)
tit. Vita sancti Leonis papeinc. Quintodecimo kalendas maias dum gravi infirmitate felicissimus pontifex Leo et longa maceratus corpore esset - expl. Obiit autem beatissimus Leo papa tertiadecima kalendarum maii feria III in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et imperium nunc et semper et in saecula saeculorum Leo IX papa : Transitusdata liturgica 19 aprile (non indicata)note Al termine è omessa la frase di collegamento con i miracoli (riportata come explicit nella voce BHL). Divisione in tre lezioni. 3. ff. 150v-152 - Passio sancti Quirini Scisciani ep. mart. (= BHL 7035-7036)
additamentum tit. Passio sancti Cyrini episcopiinc. Cum istius mundi principes ad cruciandas sanctorum animas diabolus commovisset - expl. passus est autem beatus Cyrinus episcopus et martyr Christi sub Diocletiano imperatore pridie idus iunii et coronatus est a Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et potestas et imperium in saecula seaculorum addit. inc. Facta autem incursione barbarorum in partes Pannonie - expl. ubi prestantur beneficia Domini usque in hodiernum diem Quirinus Sciscianus ep. mart. : Passiodata liturgica 12 giugnonote L'appendice è distinta andando a capo. 4. ff. 152-153 - Passio sanctorum Cantii, Cantiani et Cantianillae (= BHL 1547)
tit. Passio sanctorum Cantianoruminc. Servus Christi Ambrosius episcopus Christum verum Deum colentibus - expl. imperantibus Diocletiano et Maximiano agente Sisinnio comite et Dulcitio preside, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui honor et gloria per infinita saecula saeculorum Cantius, Cantianus et Cantianilla Aquileiae martyres : Passiodata liturgica 14 giugno 5. ff. 153-155 - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4608)
prol., carmen tit. Vita sanctorum Iusti et Clementisprol. inc. Cum multas stilo disertissimo a scriptoribus video commendatas cartis ac paginulis fabulas - expl. ac omnibus ecclesiis catholicis scribere inc. Igitur beatissimus vir Iustus atque Clemens vere germani fratres - expl. ut a draconis faucibus liberemur, adiuvante Domino carmen inc. Fulgida vos sedes sanctos fovet atque reclaudit - expl. contulit et proprios condere filiolos, qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 luglio (non indicata)note I versi finali non sono distinti dalla narrazione. 6. ff. 155-158 - Hucbaldus Elnonensis monachus n. 840 ca., m. 20-6-930 , Passio sanctorum Ciryci et Iulittae BHL 1809 (= BHL 1809-1811)
prol.tit. Passio sanctorum Quirici et Iulittepassio prol. inc. Beatorum Christi martyrum pia certamina veneratione debita recolentes - expl. prout posse tua concesserit gratia inc. Sexte que nunc agitur etatis initium suo Dominus Iesu Christus - expl. pro nobis apud pium intercede Dominum ut nos semper et sue gratie et vestri decorati collegii faciat esse participes Christus Iesus cui est cum eterno Patre Sanctoque Spiritu honor, virtus et imperium per infinita saecula saeculorum translatio inc. Quoniam igitur Quirini sancti pueruli et Iulitte beate matris eius veneranda passio - expl. quanto letius assidua suis fidelibus fieret Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passio + translatiodata liturgica 15 luglionote Le due parti dell'opera si susseguono senza distinzione. 7. ff. 158-162v - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL S 5306 b)
prol.tit. Passio sancte Margarite virginisprol. inc. Quia auxiliante Domino atque largiente ad hanc festivitatem - expl. ad ipsius ordinem conscribende mentis gressum ponamus inc. Quodam vero tempore postquam Christus pro redemptione humani generis ex mortuis resurrexit - expl. idest tertiodecimo kalendarum augustarum indictione tertiadecima feliciter, regnante piissimo Domino nostro Iesu Christo qui glorificat sanctos suos quique regnat in Trinitate perfecta et nunc et per cuncta saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglionote Il prologo non è distinto dal testo. Suddivisione in dodici lezioni (l'ultima segnata anche da una diversa mano). 8. ff. 162v-166 - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4988)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani anno tertiodecimo imperii eorum in urbe Roma seva persecutio advenit - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die sextadecima kal. octobris, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembrenote Suddivisa in dodici lectiones (dalla seconda delle mani intervenute sul testo precedente). 9. ff. 166-169v - Vita sancti Marci papae , mutila (= BHL 5293)
prol.tit. Vita sancti Marci papeprol. inc. Crebris me, Iohannes sancte Romane ecclesie cardinalis - expl. atque non macriloga sed brachiloga ratione describam inc. Marcus igitur stegmate Romanus cuius pater Priscus nuncupabatur - expl. sed etiam alienis ovibus Spiritus Sanctus pabula ministravit sanctus Marcus papa : Vitadata liturgica 7 ottobre (non indicata)note La perdita del resto del manoscritto interrompe il testo all'interno dell'epistola a Marco di Atanasio.
bibliografia
Diventare Santo , 212; Del Furia, Supplementum BML , III , 157-60
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 135
Leggendario (26 dicembre - 30 settembre) e segmento di omiliario, di area toscana
orig. Toscana; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; San Michele di Marturi (Siena), S. Michele di Marturi, Badia Sul verso del secondo foglio di guarda vi è un indice, posteriore alla mutilazione iniziale e comprendente anche la sezione omiletica, databile al XV secolo: se ne desume che l'assemblaggio delle due unità avvenne in epoca precedente.
U.C. I, ff. 1-174v ; sec. XI ex.-XII in.; orig. Toscana I. ff. 1-174v , acefalo e mutilo Leggendario (26 dicembre - 30 settembre)ordinamento Per circulum anni segni d'uso Lungo il margine esterno erano sistematicamente indicati il giorno e il santo reperibili nella pagina, ma in gran parte la rifilatura del codice ha eliminato questo corredo. 1. f. 1 - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario] , acefala (= BHL 7858)
inc. adiuravit eum per legem ipsius dicens - expl. sanitates autem et virtutes facte sunt super infirmos in diebus illis, in gloriam Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 26 dicembre (non indicata)note Del testo sopravvive solo il frammento finale, a causa della perdita della prima parte del leggendario. 2. ff. 1-5v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita beati Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Lauditie episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum de hac luce qualiter migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre 3. ff. 5v-6vtit. Due sermoni per la ricorrenza degli Innocenti, il secondo attribuito a Severino 4. ff. 6v-22 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731-7736 [claus.])
prol.tit. Natale sancti Silvestri papeprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Sed quia omnipotenti Deo toto herentes conamine - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnantem cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote Le sezioni si susseguono senza distinzione, salvo il prologo. 5. ff. 22-27v - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. (= BHL 5588)
tit. Passio sancte Martineinc. Regnante primum omnium in ambitu totius orbis Domino et salvatore nostro Deo Iesu Christo - expl. mereamur cum omnibus sanctis consortes fieri et gratiam invenire apud Dominum nostrum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio 6. ff. 27v-28 - Passio sancti Concordii Spoleti presb. mart. (= BHL 1906)
tit. Passio sancti Concordiiinc. Temporibus Antonini imperatoris gravissima persecutio orta est in urbe Roma - expl. demones expelluntur orationibus beati Concordii martyris, prestante eo pro cuius passus est qui vivit et regnat in saecula saeculorum Concordius Spoleti presbyter et martyr saec. II : Passiodata liturgica 1 gennaio 7. ff. 28-29vtit. Sermone di Leone Magno per l'Epifania 8. ff. 29v-31 e 31-32 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo , Vita sancti Basilii Magni , capp. 8 e 10 (= BHL S 1022 e [expl. beta] - 1022 j)
tit. Passio sancti Basilii confessoris - Vita sancti Basilii confessoriscap. 8 inc. Claudius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitutis obediens fuit - expl. ex uno ore glorificantes et collaudantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum cap. 10 inc. Mulier quedam nobilis genere et divitiis secularibus ornata - expl. certantes et glorificantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Miraculadata liturgica 9 gennaionote La data appare posticipata rispetto alla collocazione abituale al 1° gennaio. I due estratti dalla vita interpolata sono presentati nel manoscritto come testi a sé stanti, ciascuno con la propria rubrica (anche se senza ripetere la data). 9. f. 32r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Passio sancti Felicis confessorisinc. Factum est autem ut completionem beatissimi Felici presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Christum Dominum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 10. ff. 32v-35 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio 11. ff. 35-44 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium cives - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio 12. ff. 44-46 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetis martyrisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. valeat invenire. Passa est beatissima martira Agnes die duodecima kalendarum februariarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio 13. ff. 68v-70v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonia pravitatis inc. In illis diebus cum apud Cesaraugustanam civitatem et multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. cumulatius consecratus est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritus Sanctus trinus in unitate manet et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio 14. ff. 48v-50v - Miraculum sancti Anastasii Persae Romae ad Aquas Salvias (= BHL 412)
tit. Passio sancti Anastasiiinc. Imperante Domino nostro Iesu perpetuo piissimo augusto Anastasio magno imperatore - expl. omnes eripi ab ipsius oppressione inimici ut per ipsum Dominum Iesum Christum gratias agamus Deo Patri et Spiritui Sancto nunc et semper et in eterna saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Miraculadata liturgica 22 gennaio 15. ff. 50v-53tit. Due pericopi dagli Atti degli Apostoli (11,1-31 e 13,1-12) e l'Epistola ai Galati per la conversione di S. Paolo 16. ff. 53-54 - Passio sancti Maximi comitis millenarii et soc. mart. Romae (= BHL S 5857 d-e)
tit. Passio sanctorum Flaviani, Maximi, Secunde et Seve. Kalendini, Marci martyrispars I inc. Post mortem Dioclitiani imperatoris regnante Constantino augusto - expl. ubi florent orationes eorum pars II inc. Post mense vero secundo moritur Constantinus augustus - expl. et sepelivit in eodem loco pigrus nonas iunias, ubi cotidie florent orationes sanctorum per omnia saecula saeculorum Maximus comes millenarius et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 29 gennaionote La due parti si susseguono senza stacco. 17. ff. 54-55vtit. Due sermoni per la Purificazione, il primo attribuito a Leonino papa 18. ff. 55v-57v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio sancti Blasii confessoris sive martyrisinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quidem ad correptionem - expl. passus est enim beatissimus martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolano, regnante autem in nobis Domino nostro Iesu Christo cui est honor et imperium in saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio 19. ff. 57v-59v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (cfr. BHL 133)
tit. Passio sancte Agathe martyrisinc. Passa est in provincia Sicilia sub Decio imperatore ipso Decio III cumsole nonarum februariarum recitamus historiam - expl. a periculo mortis et incendiis sancte Agathe orationibus liberaret Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraionote L'incipit presenta varianti non registrate nelle numerose voci BHL. 20. ff. 59v-63 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini martyrisinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum multitudinem tuam multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in inmortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 21. ff. 63-64v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
prol.tit. Passio sanctorum Faustini et Iovitteprol. inc. Dum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem quoque tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum martiarum angelicis provecti manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et imperium, virtus et gloria in cuncta saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraionote Il prologo è indistinto dal testo. 22. ff. 64v-67v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. Passio sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzonote L'epilogo non è distinto dal resto del testo. 23. ff. 67v-79 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedicti abatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. quibus deferentibus transmisisset usque nunc manet incognitum Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzonote Si tratta della sequenza di estratti già descritta nel ms. Aed. 133 (item 38), con explicit nel cap. XXI (= edizione Moricca, p. 111 ll. 1-2). Il testo è preceduto da un elenco dei miracoli di Benedetto narrati. 24. ff. 79-80 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem octavodecimo, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 25. ff. 80v-81 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostoliprol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum festinatione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Il prologo è indistinto dal testo. 26. f. 81r-v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli fratris Dominiinc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia Dominus noster Iesus Christus est filius Dei, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 27. ff. 81v-82v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. Inventio sancte Crucisinc. Postquam Constantinus auguste memorie imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. in hoc loco translationis nostre finem imponam Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggio 28. ff. 82v-83v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4170 [inc.] - BHL S 4169 d [expl.])
tit. De eodem dieinc. Perrexit autem Helena ad Hierosolymam et quesivit diligenter locum - expl. celebrare commemorationem diei in qua inventa est sacra Crux Domini nostri Iesu Christi quinto nonarum maiarum, qui vivit et regnat per omnia Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio 29. ff. 83v-85 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Sancti Michaelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui ereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 8 maggio 30. f. 85r-v - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus Valeriani et Gallieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus Panchratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Gallieno consulibus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 31. ff. 85v-87v - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4608)
prol., carmen tit. Vita sanctorum Iusti et Clementisprol. inc. Cum multas stilo disertissimo a scriptoribus video commendatas cartis ac paginulis fabulas - expl. ac omnibus ecclesiis catholicis scribere inc. Igitur beatissimus vir Iustus atque Clemens vere germani fratres - expl. ut a draconis faucibus liberemur, adiuvante Domino carmen inc. Fulgida vos sedes sanctos fovet atque reclaudit - expl. contulit et proprios condere filiolos, qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata)note La voce BHL è basata proprio su questo manoscritto. 32. ff. 87v-92 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (cfr. BHL 8714)
prol.tit. Passio sanctorum Viti et Modestiprol. expl. Magnitudinem Dei atque mansuetudinem veluti considerandam nobis proposuit scriptura sancta - expl. dum Christum in martyre diabolum vicisse perpendit inc. Igitur beatus Vitus Lucana provincia hortus nobili stirpe progenitus - expl. atque eos prodigiis coruscare in terris largitur qui vivit et regnat perhenniter per cuncta saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno 33. ff. 92-93tit. Sermone per la Natività del Battista 34. ff. 93-94 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Hostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 35. ff. 94-95 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3242 d [inc.] e BHL 3239 [expl.])
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia Constantia - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 36. ff. 95-101v - Linus papa pseudo , Martyrium beati Petri apostoli (= BHL 6664)
prol.tit. Passio sancti Petri apostoliprol. inc. Licet plurima de apostolicis signis - expl. ab ipso principe Petro sumamus exordium inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. ex omni parte confirmata est in nomine Dei Patris omnipotentis et in nomine Iesu Christi Filii eius Domini nostri et in sanctificatione Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium per infinita et inmortalia saecula saeculorum Petrus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno 37. f. 102r-v - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 , Carmina sacra et preces , carme 94 (Apostoli) (= BHL S 654 b)
inc. Spiritus alme veni perflando indima nostra - expl. in celo merear te sine fine frui Apostoli et evangelistae : Versusdata liturgica 29 giugno (non indicata) 38. ff. 102v-106 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno 39. ff. 106-107v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio (non indicata) 40. ff. 107v-108 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sancte Felicitatis et VII filioruminc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna celorum, ad laudem eius qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata) 41. ff. 108-109v - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix quarto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 7 agostonote La data è anomala, anche rispetto alla successione dei testi nel leggendario: probabilmente la passione si legava al 12 luglio, ma una semplice svista di copia non basta a spiegare come il quarto giorno dalle idi di luglio sia divenuto VII idus augusti . 42. ff. 109v-110v - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL S 5306 b/c)
prol.tit. Passio sancte Margarite virginisprol. inc. Quia auxiliante atque largiente Domino - expl. ad passionis ipsius ordinem conscribendi mentis gressum ponamus inc. Quodam vero tempore postquam Christus pro redemptione humani generis ex mortuis resurrexit - expl. cuiusque imperio omnes creaturae consistunt, cuius regnum est in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglio (non indicata)note La copia, incompleta, ha termine nel corso del dibattito tra la santa e il prefetto. 43. ff. 110v-111v - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Passio sancte Praxedisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo supradicto - expl. sepelivi iuxta patrem suum in cimiterio Priscille via Salaria, ubi hodie florent orationes sanctorum in saecula saeculorum Praxedis Romana virgo : Passiodata liturgica 21 luglio (non indicata) 44. ff. 111v-115 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris venit beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano cesare die decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 45. ff. 115-117 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata) 46. ff. 117-119 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 47. f. 119 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sancte Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Chrstianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesiis Christi, quod factum est Domino Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 48. f. 119r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicisinc. Fuit temporibus Constantii filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalis celebratur IIII kal. augusti ad laudem et gloriam nominis Dei usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 49. ff. 119v-120v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Adon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio 50. ff. 120v-121v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius querere Christianos curiose - expl. iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Come sempre nei manoscritti qui censiti, si susseguono senza soluzione di continuità e sotto un'unica titolatura le due parti della medesima passio ciclica riguardanti Policronio e Abdon e Sennen. Quest'ultima si interrompe una frase dopo rispetto all'explicit riportato in BHL, includendo il principio della sezione incentrata su Sisto. 51. ff. 121v-125v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.tit. Passio sancte Felicitatis et VII filiorumprol. inc. Sciendum est, dilectissimi fratres, quoniam de sancte Felicitatis martyrio - expl. hanc ebitudinem in lucis perducere claritatem inc. A Cesare Augusto cuius in tempore Christus ad humanum redimendum genus veram ex virgine carnem assumpsit - expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendo, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et per immensa saecula regnat Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata)note Posizione condivisa da altre occorrenze nei codici, benché la santa sia venerata al 10 luglio; un'altra sua passione intitolata ai suoi figli era trascritta infatti in tale sede, benché senza data. Il prologo non è distinto dal testo. 52. ff. 125v-128v - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Galieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Sixtum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano ter et Galieno bis consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 53. ff. 128v-130 - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephani protomartyrisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. quem periclitanti mundo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 54. ff. 130-131v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sancti Xisti episcopiinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimeterio Pretextati sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto 55. ff. 131v-133 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sanctorum Donati episcopi et Hilarianiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. quorum corpora collecta sunt a Christianis et sepulta sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto 56. ff. 133-135 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] - 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Rome episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. sepelierunt eum in cripta via Tiburtina in predio Ciriace vidue in agro Verano quarto iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 57. f. 135r-v - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassiani martirisinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata poematis etiam iocunditatem commendans - expl. creatori suo cum gratia reddit coronam Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agostonote Il testo si conclude senza l'ultima frase con la formula di martirio, ed è seguito senza alcuno stacco dalla passione di Prudenzio. 58. ff. 135v-136 - Prudentius , Peristephanon , carme IX (passione di Cassiano) (= BHL 1625)
inc. Silla forum statuit Cornelius, hoc Itali urbem vocant - expl. domum revertor, Cassianum predico Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agostonote Il testo fa parte di un continuum con il precedente e con il successivo, relativo all'omonimo santo mauritano. 59. f. 136r-v - Passio sancti Cassiani Tingi in Mauritania mart. (= BHL 1636)
inc. Tunc beatissimus Cassianus Aurelio Agricolano agente vice prefectorum - expl. eisdemque sententiis quibus sanctus Marcellus triumphum optinere meruit martirii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cassianus Tingi in Mauritania martyr saec. III : Passiodata liturgica 13 agostonote Essendo il testo accorpato alle passioni relative a Cassiano di Forlì, la data è da intendersi valida anche per esso, benché questo santo sia venerato invece il 3 dicembre. 60. ff. 136v-138 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. Sanctus Ypolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. cum intentione frequenter mori leti quam vivere male, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto 61. ff. 138-140vtit. Sermone per l'Assunzione di Maria 62. ff. 140v-141 - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Vita sancti Eusebii confessorisinc. Eodem tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constantio - expl. cessavit persecutio non tamen multum tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 15 agostonote La normale data liturgica sarebbe il 14 agosto, ma la posizione successiva al sermone per l'Assunzione conferma l'intenzione espressa dalla rubrica. 63. ff. 141-142v - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti martirisinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agabitus - expl. multi paganorum crediderunt Deum per famulum Dei Agapitum et per Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agosto (non indicata) 64. ff. 142v-145 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
epilogo
tit. Passio sancti Bartholemei apostoliinc. Indiae tres esse ab historiographis asseruntur - expl. et perfectis plurimis bonis operibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto 65. ff. 145-146 - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3320)
tit. Passio sancti Genesii martirisinc. Imperante Dioclitiano cum cessassent per annos quattuor ecclesiarum omnes episcopi et sacerdotes - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octava kal. septembris eodem Dioclitiano quater consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata) 66. ff. 146-148 - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (= BHL 276)
prol.tit. Passio sancti Alexandri martyrisprol. inc. Cum omnium beatorum Christi martyrum merito bella victricia atque insignes triumphos mentis devotione decentissima veneratione recolimus - expl. cum ad Christi gloriam eius pia certamina noverimus inc. Tempore itaque Maximiani Caesaris exardescente diabolo contra catholicam fidem facta est persecutio magna - expl. in quo loco semper Dominus meritis beati martyris exoratus ostendit prodigia et vota supplicum complet, qui vivit in Trinitate Deus unus per omnia saecula saeculorum Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passiodata liturgica 26 agosto 67. ff. 148-152v - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
prol.tit. Actus et vita sancti Augustini confessorisprol. inc. Beatissimus Augustinus ex provincia Affrica, inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que audivi proposui minime reticere inc. Ex provincia Affrica civitate Thacastendi exortus de numero curialium parentibus honestis et Christianis progenitus erat - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Come nei mss. Mugellano 13 e Strozzi 2, si tratta di un'abbreviatio dalla curiosa formulazione del prologo, che anticipa e ripete parte dell'incipit . 68. ff. 152v-153 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. Passio Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pylati procurationis annus - expl. passus est autem beatus Iohannes Baptista et precursor Domini nostri Iesu Christi quarto kal. septembris, ipso Domino nostro Iesu Christo regnante cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 69. f. 153r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Passio sancti Iohannis Baptisteinc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeos precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto (non indicata) 70. ff. 153v-156 - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (= BHL 572-573 - BHL S 576 d)
prol., additamentum tit. Passio sancti Antonini martyrispassio, prol. inc. Quecumque de sanctorum ac beatissimorum martyrum mirabilibus recitanda sunt - expl. cum adminiculatione Domini despectivum flectimus articulum inc. Igitur reverentissimus puer Antoninus Appamie oppido extitit oriundus - expl. qui talem ac tantum martyribus suis prestat triumphum miracula inc. Denique cum idem beatissimus martyr Antoninus suum, ut supra taxatum est, pretiosum complevisset martyrium - expl. innumera prebet miracula devote presentibus et anima in celo suscepta cum Christo letatur in gloria, cuius regnum et potestas permanet in saecula saeculorum addit., prol. inc. Quoniam quidem vestre caritati miraculorum gesta gloriosissimi martyris Antonini - expl. operari dignatus est Dominus miraculum inc. Erat enim ibi frater quidam Ademarus nomine - expl. cum inter nos famuli domus somno indulgerent ullatenus repperiunt Antoninus Apamiis in Gallia martyr : Actadata liturgica 2 settembre (non indicata)note La sezione sui miracoli ha inizio, indistinta dal resto, al f. 155, mentre sul verso è aggiunto, sempre di seguito, un ulteriore miracolo. 71. ff. 156-157 - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii martyrisinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti ubi usque hodie orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre 72. f. 157r-v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Sancti Cyprianiinc. Imperantibus Valeriano quater et Gallieno ter consulibus tertio kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem beatissimus Ciprianus martyr die octavodecimo kal. octobris sub Valeriano et Gallieno consulibus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre 73. ff. 157v-159 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properanti ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 74. ff. 159-162 - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4985)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Imperante Dioclitiano octies et Maximiano septies in urbem Romanam - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani XVI kal. octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre 75. ff. 162-166v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine procurat inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopas - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Il prologo è indistinto dal testo. 76. ff. 166v-169 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
carmen tit. Passio sancti Mauritii, Candidi, Exsuperii et Victorisinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et per infinita saecula saeculorum Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre 77. ff. 169-171v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas venire contendat inc. Temporibus denique Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. Sed narrare longum est alia multa mirabilia que per eos Dominus ad laudem sui nominis fieri prestat usque in hodiernum diem, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote La parte finale appare parafrasata rispetto al testo riportato in BHL. 78. ff. 171v-174v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] , mutila (= BHL S 3871 b)
tit. Vita sancti Iheronimiinc. Plerosque nimirum illustrium virorum non ambigo nosse quo natus - expl. hoc modo inseruit sicut nunc vestra audivit charitas Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembrenote Il testo rimane mutilo a causa della perdita della parte finale del leggendario; in calce si richiama il fascicolo un tempo successivo con le parole Referam tibi mee , con le quali proseguiva la vita.
II. ff. 175-198v Frammento di omiliarionote Contiene, precedute ciascuna dalla corrispondente lectio , cinque omelie sui Vangeli di Gregorio Magno intervallate a sei anonime o di altra attribuzione. Precisamente, si susseguono: Gregorio om. 27 (ff. 175-177v), anonimo per il Natale dei confessori (Massimo? ff. 177v-178), anonimo per il Natale di un martire (Fulgenzio? ff. 178-179), Gregorio om. 32 (ff. 179-182), anonimo (Ps. Agostino n° 225, ff. 182-183), Gregorio om. 35 (ff. 183-186), Fulgenzio per il Natale di un confessore (ff. 186-188v), Gregorio omm. 9 e 11 (ff. 188v-190v e 190v-192), anonimo per Ognissanti (ff. 192-195v) e Basilio (ff. 195v-198v).
U.C. II, ff. 175-200v ; sec. XII seconda metà; Iacopo di ser Giovanni Berardi notaio III. ff. 198v-200 - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL S 2761 d)
Eustachii et socioruminc. In diebus Traiani imperatoris crescebat ydolorum sevitia ipso exhibente - expl. ut de ipsorum intercessionibus in hoc mundo et in perpetuo gaudeamus, per Dominum nostrum Iesum Christum cui est honor et gloria, potestas, virtus et magnificentia, magnitudo, imperium in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Passionote La titolatura è integrata da una mano posteriore dove rimaneva lo spazio in bianco per la rubrica e l'iniziale non realizzate. Malgrado si passi dalle omelie a un testo di diversa natura, il copista è lo stesso.
IV. f. 200v Orazione di Geremia con notazione musicalesegni d'uso Nello spazio rimasto libero sul recto e sul verso di quest'ultimo foglio sono trascritti brevi passi biblici con relativa esegesi a titolo di esercitazione, con una doppia sottoscrizione da parte di Iacobus (poi Giachopus ) filius Ser Iohannis Berardi notarius , la cui mano è datata da Bandini al XIV secolo.
bibliografia
Diventare Santo , 212; Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xvi; Bandini, Leopoldina , I , 302-9; Berg, Studies , 266-7; Castaldi, Nuovi testimoni , 101-3
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Pl. 30 sin. 5
Leggendario per l'intero anno
sec. XI seconda metà; prov. Firenze, S. Croce, convento OFM L'ex libris del convento (Iste liber est conventus sancte Crucis de Florentia ordinis minorum ) si trova ritagliato e incollato sul verso del secondo dei fogli di guardia aggiunti in principio; ricorre inoltre nel margine inferiore del f. 194 (Iste liber passionum sanctorum est ad usum armarii Florentini conventus ).
I. ff. 200 , mutilo Leggendario (27 dicembre - 13 dicembre)ordinamento Per circulum anni 1. ff. 1-4v - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (cfr. BHL S 4323 d)
tit. Sancti Iohannis evangelisteinc. Iohannes apostolus et evangelista filius Zebedei, frater Iacobi, virgo electus - expl. sed oremus Deum ut et nos gloriam ipsius videre mereamur in Christo Iesu Domino nostro, cum quo et Deo Patre una cum Spiritu Sancto honor et gloria et potestas per immortalia saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembrenote L'epitome si presenta in una forma interpolata, più estesa e con uno sviluppo omiletico. 2. ff. 4v-31tit. Ventuno sermoni, in parte attribuiti, per le ricorrenze da Natale all'Epifania 3. ff. 31-47v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731-7736 [claus.])
prol.tit. Vita sancti Silvestriprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me adripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille via Salaria ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Sed quia omnipotenti Deo toto herentes conamine - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnante cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote Le diverse parti si susseguono senza interruzione (rispettivamente ai ff. 37, 47, 47v) 4. ff. 47v-48 - Passio sancti Concordii Spoleti presb. mart. (= BHL 1906)
tit. Passio sancti Concordiiinc. Temporibus Antonini imperatoris gravissima persecutio orta est in urbe Roma - expl. demones expelluntur orationibus beati Concordii martyris, prestante eo pro cuius nomine passus est qui vivit et regnat in saecula saeculorum Concordius Spoleti presbyter et martyr saec. II : Passiodata liturgica 1 gennaio 5. ff. 48v-50 e 50-51 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo , Vita sancti Basilii Magni , capp. 8 e 10 (= BHL S 1022 e [expl. beta] - 1022 j)
tit. Passio sancti Basilii - Item de miraculis eiuscap. 8 inc. Claudius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitutis obediens fuit - expl. ex uno ore glorificantes et collaudantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum cap. 10 inc. Mulier quedam nobilis genere et divitiis secularis ornata - expl. qui in rectam fidem currunt certantes et glorificantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Miraculadata liturgica 9 gennaionote La data appare posticipata rispetto alla collocazione abituale al 1° gennaio. Il secondo estratto è introdotto da una propria rubrica. 6. f. 51r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Passio sancti Felicisinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi Felicis presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimentum in orationem perrexit ad Dominum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 7. ff. 51v-54 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio 8. ff. 54v-64v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastianiinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaionote La sezione relativa a Tranquillino è distinta andando a capo (f. 59). A margine del f. 73 si segnala legenda sancti Tiburtii . 9. ff. 64v-67 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
inc. Ambrosius servus Christi virginibus sacris - expl. Passa est beatissima martira Agnes die XII kalendas februarias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata) 10. ff. 67-70 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.prol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio tetstimonia pravitatis inc. In illis diebus apud Cesaraugustanam civitatem, ut multorum sinceritas et signata veritas verba testantur - expl. cumulatius consecratus sit, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritus Sanctus trinus in unitate manet et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata) 11. ff. 70-72 - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 a)
inc. Beatissime martyris Agathe que passa est in provincia Sicilie in urbe Cathenensium - expl. a periculo mortis et incendii sancte Agathe orationibus liberarent Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata) 12. ff. 72-73v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentiniinc. Propheta loquitur ad Dominum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, conlaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in inmortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 13. ff. 73v-78 - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
prol.tit. Passio sanctorum Faustini et Iovitteprol. inc. Cum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem quoque tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum martiarum angelicis provecti manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et gloria, virtus et imperium in saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraionote Il prologo è indistinto dal testo. 14. ff. 78-81v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzonote L'epilogo non è distinto dal resto del testo. 15. ff. 81v-82v - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. In illis diebus regnante Datiano imperatore facta est persecutio in gentem Christianorum - expl. coronatus est autem sanctus Georgius octava kalendas maias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria Deus in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprilenote Versione non identificata, presente anche nel ms. Conv. soppr. 266. 16. ff. 82v-84 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelistaeinc. Per eodem tempus quo dispersi erant apostoli per totum orbem terrarum - expl. apud Romanos septimo kalendarum maiarum, iuxta Hebreos autem octavodecimo imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 17. f. 84r-v - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passio sancti Vitalisinc. Sanctus Vitalis militans consulariano cum fuisset cum Paulino iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem sanctus Vitalis in civitate Ravennantium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 18. ff. 84v-85 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.tit. Passio sancti Philippi et Iacobiprol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum festinatione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Il prologo è indistinto dal testo. 19. ff. 85-86 - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia Dominus noster Iesus Christus est filius Dei, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 20. ff. 86-87 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. Inventione sancte Crucisinc. Postquam Constantinus augustus imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. in hoc loco translationis nostre finem imponat Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio 21. ff. 87-89 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4170)
tit. Item aliainc. Perrexit autem Helena ad Hierosolimam et quesivit diligenter locum - expl. accipiant partem cum Dei genitrice sancta Maria per infinita saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio 22. ff. 89-93 - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (= BHL 266)
tit. Passio sancti Alexandri, Eventi et Theodoliinc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedre sedit Alexander - expl. sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio 23. ff. 93-94 - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Natale sanctorum Gordiani et Epymachiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio 24. f. 94r-v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
tit. Passio sancti Victoriniinc. Eutyches, Victorinus et Maro servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IV idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 11 maggionote Come abitualmente, questa e la seguente sezione della passio ciclica sono copiate di seguito indistintamente; la titolatura si adatta propriamente alla seconda. 25. ff. 94v-95 - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. (= BHL 6064)
inc. Accepta hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. in qua prestatur beneficia Domini usque in hodiernum diem Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 11 maggio 26. ff. 95-97v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achillei - Scripta Marcellini ad Nereum et Achilleum de Petro apostoloprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Prima itaque ad edificationem omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei rescr. inc. Marcellus servus Christi sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. quia interrogastis sollicite sollicite breviter intimabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote I due segmenti del ciclo sono divisi (al f. 97) e dotati ciascuno del proprio titolo. 27. ff. 97v-98 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
inc. Petronillam itaque bene nostis voluntatem Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata)note Il testo è anepigrafo, e come sempre aggregato senza distinzione al seguente. 28. f. 98 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 29. ff. 98-99 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Sancti Panchratii passio eiusdeminc. Temporibus Valeriani et Gallieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus Panchratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 30. ff. 99-100v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyris perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno 31. ff. 100v-102v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est sexto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 32. ff. 102v-106v - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (cfr. BHL 8714)
prol.tit. Passio sancti Vitiprol. inc. Magnitudinem Dei atque mansuetudinem veluti considerandam nobis proposuit scriptura sancta - expl. in martyrem diabolum vicisse perpendit inc. Igitur beatus Vitus Lucania provincia hortus nobili stirpe progenitus - expl. atque eos prodigiis corruscare in terris largitur qui vivit et regnat perhenniter per cuncta saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno 33. ff. 106v-107v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugnonote Prologo indistinto dal testo. 34. ff. 107v-108v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Ostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 35. f. 109r-v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (cfr. BHL 3239)
tit. Item de triumpho eoruminc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia Constantia - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 36. ff. 109v-110vtit. Sermone per la natività di Giovanni Battista 37. ff. 110v-114 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliinc. Cum pervenisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Ostiense miliario secundo, ubi prestantur beneficia eorum orationum assidue fideliter poscentibus, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 38. ff. 114-116 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6654-6649 [epil.])
epilogo
, additamentum addit. inc. Ego Marcellus discipulus domini mei apostoli Petri que vidi scripsi inc. Erat tunc temporis Rome Petrus et Paulus doctores Christianorum - expl. alter cruce alter gladio necati sunt epil. inc. Desertus igitur Nero non post multos tunc dies - expl. passi sunt sub die tertio kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata)note La frase iniziale è copiata in carattere maiuscolo come fosse il titolo. L'epilogo non è distinto dal resto della narrazione. 39. ff. 116-117 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 40. ff. 117-118 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum septem fratruminc. Temporibus Antonini principis orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 41. ff. 118-119 - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix quarto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 11 luglionote La data è anticipata di un giorno, come spesso si è rilevato nei leggendari di quest'area. 42. ff. 119v-121 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 43. ff. 121-124v - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii Cesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano cesare die decimo kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 44. ff. 124v-126 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi; ipsi honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 45. f. 126r-v - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. pax dabitur ecclesiis Christi, quod factum est Domino nostro Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria et potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 46. ff. 126v-127 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis martyrisinc. Fuit autem temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natale celebratur IIII kal. augusti ad laudem et gloriam nominis tui Deus usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 47. ff. 127-128 - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Come sempre, questa prima parte della passione ciclica è trascritta senza soluzione di continuità con il testo seguente e sotto una titolatura riferita ai suoi due protagonisti. 48. ff. 128-129 - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. iusserunt sibi Xistum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Copiata di seguito al testo precedente, senza titolatura propria; si interrompe una frase dopo rispetto all'explicit riportato in BHL, incorporando la prima frase della parte relativa a Sisto. 49. ff. 129-133 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.tit. Passio sancte Felicitatis et septem filiorum eiusprol. inc. Sciendum quoque est, dilectissimi fratres, quoniam de semine Felicitatis martyris - expl. in lucis perducere claritatem inc. A Cesare Augusto cuius in tempore Christus humanum redimendi genus - expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendi, qui cum Patre sancto vivit et per inmensa saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Vitadata liturgica 1 agostonote Il prologo è indistinto dal testo. Come in altre occasioni il testo è collocato nella data dei Maccabei (mentre quella propria di Felicita è il 10 luglio, dove peraltro si trova nella raccolta un'altra versione della leggenda). 50. ff. 133-134v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sancti Syxtiinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimeterio Pretextati sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto 51. ff. 134v-136v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] e 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Rome episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. sepelierunt eum in cripta via Tyburtina in predio Cyriace vidue in agro Verano quarto iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 52. ff. 136v-138 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Ypolytiinc. Sanctus Hippolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. cum intentione frequenter mori laeti quam vivere male, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto 53. ff. 138-139v - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Acapitiinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Acapitus - expl. multi paganorum crediderunt Deo per famulum Dei Acapitum et per Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agosto 54. ff. 139v-142 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliinc. Indie tres esse ab istoriographis asseruntur - expl. et perfectis omnibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 24 agostonote Anticipato di un giorno rispetto alla data consueta. 55. ff. 142-143 - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3320)
tit. Passio sancti Genesiiinc. Imperante Dioclitiano cum cessassent per annos quattuor ecclesiarum omnes episcopi - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octavo kal. septembris eodem die Dioclitiano quarto consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto 56. f. 143r-v - Possidius Calamensis , Vita Augustini , adbreviatio (= BHL 785)
prol.tit. Vita sancti Augustini episcopiprol. inc. Inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que audivi minime reticere inc. Ex provincia Africa civitate Thagastensi exhortus de numero curialium - expl. ecclesiae bibliothecam et codices tam suo tractatu vel aliorum sanctorum dereliquit, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Si tratta dell'abbreviatio già più volte incontrata (cfr. per esempio il ms. Edili 132). 57. ff. 143v-144 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. Passio sancti Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pilati procurationis annus - expl. passus est autem beatus Iohannes Baptista et precursor Domini nostri Iesu Christi quarto kal. septembris, ipso Domino nostro Iesu Christo regnante cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 58. f. 144r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Item unde suprainc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeis - expl. et Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 59. ff. 144v-145 - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio horta est Christianis - inc. in cripta iuxta cimiterium Calixti ubi hodie orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre 60. ff. 145-146 - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Passio sancti Cyprianiinc. Imperante Valeriano quater et Gallieno ter consulibus tertio kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem beatissimus Cyprianus martyr die octavodecimo kal. otobris sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre 61. ff. 146-147v - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatione sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tirannum properanti ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto omnipotenti Deo per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 62. ff. 147v-151v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine procurant inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopas - expl. ad confessionem beati Mathei apostoli qui prius sermone hebreo scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Il prologo e l'epilogo non sono distinti dal testo. 63. ff. 151v-153 - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas venire contendat inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. in civitate Egea V kal. octobris, agente Lisio preside, imperantibus Dioclitiano et Maximiano, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote Prologo indistinto dal testo. 64. ff. 153-154v - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol., additamentum tit. Dedicatio beati Micahelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia appositus indicat inc. Erat in ea civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembrenote Il testo è scandito da titolature interne, come in altri codici qui descritti: Item de inventione basilice , De victoria sancti Micahelis e De dedicatione sancti Michahelis . 65. ff. 154v-159v - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Vita sancti Remigii confessorisvita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitate - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Quam beati Remigii corpus sanctissimum defereretur ad sepulturam - expl. et pro universa civitate Iherusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice nonagentesimo quinquagesimo nuper adhuc ampliata ipsa ecclesia - expl. omisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus habundantissime clareret - expl. cum omni gaudio celebremus Domini sollemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia eterne vite perpetua claritate Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Sono distinte andando a capo le prime due parti (f. 157v), trascritta di seguito la terza (dal f. 159), di nuovo distinta l'ultima (f. 159v). 66. ff. 159v-160v - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. Passio sancte Reparateinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum illa quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino septimo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobre 67. ff. 160v-162v - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2178)
epilogo
tit. Sancti Dionisii martyrisinc. Post beatam et gloriosam resurrectionem Domini nostri Iesu Christi - expl. cotidie virtutum insignia declarantur epil. inc. Quis enim sermo vel que lingua - expl. octavo idus octobris sub Domitiano imperatore apud Gallias Parisius civitate, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobre 68. ff. 162v-164 - Laudatio sancti Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2187)
tit. Item omelia eiusdeminc. Sanctam atque gloriosam et omni veneratione colendam beatissimi patris nostri atque pastoris sanctissimi Dionysii - expl. beatorum patrum nostrorum martyrum precibus foveamur, ista ipsius concedente aeterni Filio Patris, qui cum ipso et Spiritu Sancto vivit dominator et regnat ex tunc et per inmortalia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Laudatiodata liturgica 9 ottobre 69. ff. 164-165 - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. a Christianis reconditus est corpus eius octavo kalendas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor, laus et virtus et potestas et imperium in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre 70. ff. 165v-169 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Passio sanctorum apostolorum Symonis et Iudeinc. Symon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. qui credentes in Dominum nostrum Iesum Christum illic meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobrenote L'appendice non è distinta dal testo. 71. ff. 169v-171vtit. Sermone per Ognissanti 72. ff. 171v-177v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martiniprol. inc. Plerique mortales studio et glorie seculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabarie Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre 73. ff. 177v-178v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo va a capo rispetto al precedente, come un normale paragrafo tra gli altri. 74. ff. 178v-179 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Di nuovo, il testo è distinto solo andando a capo. 75. f. 179r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Vita sancti Bricii episcopiinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopus - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Sancto Spiritu in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 76. ff. 179v-183v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Caeciliaeprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Cuius vocem audiens [beatissima s.s. ] Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembrenote Tra gli attuali ff. 180v e 181 si è perduto un foglio (evento segnalato anche da una nota: hic deficit tota responsio cecilie que legitur ), con una conseguente lacuna tra le parole predicatis vitam ostendit Cecilia e tenti ab apparitoribus Almachio presentatur (= Mombritius I, p. 334 ll. 36-37 - p. 337 l. 8). 77. ff. 183v-186 - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis papeinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et ibi est pax Dei et laus Domini cum gaudio et benedicitur Christus Filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre 78. f. 186r-v - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
tit. Item alia de libri miraculorum Clementi martyris atque pontificisprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tum incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, cui est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre 79. ff. 186v-188 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem sancti apostoli Andree quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. Martyrizatus est autem venerabilis Dei Andreas apostolus apud Achaiam civitatem Patras pridie kalendarum decembrium sub Egea proconsule, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembrenote Prologo e testo non sono distinti. 80. ff. 188-194v - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi , mutila (= BHL 377)
prol.tit. Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopiprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab ipsis cunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sed et aliis episcopis et diaconibus; tunc Murano episcopo detra- Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembrenote Il testo è interrotto, a causa della perdita dei fogli seguenti, poco prima della fine (l'explicit cade nel par. 54, = PL 14,46B o p. 122 l. 12 dell'edizione Bastiaensen). 81. ff. 195-197v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. , acefala (= BHL 7976)
inc. predicatoris salutis sue atque advenienti vestigiis prosternitur - expl. paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cuius est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre (non indicata)note Per la citata perdita, il testo ha inizio con le parole corrispondenti all'edizione del Mombritius II, p. 543 ll. 38-39. 82. ff. 197v-199 - Vita sancti Iventii Ticinensis ep. (= BHL 4619)
tit. Depositio beati Iyventiiinc. Post felicem obitum egregii Syri Tycinensis episcopi beatus Yventius - expl. sancta ossa eius quiescentia virtutibus florent atque miraculis, prestante Domino nostro qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Iventius Ticinensis ep. : Vitadata liturgica 8 febbraio 83. ff. 199-200v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9002)
prol., carmen tit. Acta et vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Tuscia [corr. Italie] in civitate Verona [beati Zenonis s.s. ] que eius acta claruerunt - expl. audiant populi omnes qui cupiunt miracula inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte oppidi Veronensis - expl. quod tamen fulget in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre 84. f. 200v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. , mutila (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime Agathe fama crevisset - expl. dum orationis prolixitas tenditur somnum Lucia virgo arripit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembrenote A causa della perdita degli ultimi fogli del manoscritto, il testo resta mutilo a poche righe dal principio, in corrispondenza di Mombritius II, p. 107 ll. 31-32.
bibliografia
Diventare Santo , 212; Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xvii; Bandini, Catalogus , I , 581-96; Berg, Studies , 241
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Strozzi 1
Leggendario (30 novembre - 27 gennaio) cui sono aggregati altri scritti agiografici
orig. Firenze; prov. San Donato ad Turrim (Firenze), San Donato ad Turrim, monastero SOCist; Carlo di Tommaso Strozzi senatore Nel margine superiore del primo foglio si legge l'ex libris : Iste liber est monialium monasterii sancti Donati ad Turrim, Cisterciensis Ordinis, Florentine diocesis , mentre in calce è vergato il nome del possessore Caroli Strozze, Thome filii .
I. ff. 1-155v Leggendario (30 novembre - 27 gennaio)ordinamento Per circulum anni . Le date liturgiche non sono indicate nelle titolature, ma viene seguito un ordine per annum .suddivisione lectiones Molte delle vite sono suddivise a margine in lectiones da diverse mani successive. segni d'uso Un indice moderno è stato inserito tra i ff. 1 e 2 (una cartula quadrata più piccola, numerata 1 bis), come accade anche negli Strozzi 2 e 4. tabula U.C. I, ff. 1-155 1. ff. 1-3v - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem sancti Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. in civitate Patras pridie kalendarum decembris sub Egea proconsule, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti. Il testo è diviso in lectiones (almeno cinque i numeri marginali ancora visibili).2. ff. 3v-6v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Grisanti et Darieprol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit pervenire expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et gloria perpetue corone suscepit Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata)note Perdita di un foglio tra gli attuali 3 e 4, a brevissima distanza dall'inizio del testo: è scomparso pertanto il punto di passaggio tra prologo e passione. 3. ff. 6v-7v - Passio et translatio sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL S 2164 a)
prol.tit. Item de translatione eorumprol. inc. Gloriosissimorum martyrum triumphos venerari pie devotionis est - expl. ad laudem ipsius preconari laudabile est inc. Eo itaque tempore quo beatus Stephanus Romane preerat ecclesie - expl. eorum suffragiis cum supernis civibus percipere mereamur, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Chrysanthus et Daria Romae mart. : Sermodata liturgica 25 ottobre (non indicata) 4. ff. 7v-8 - Miracula sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL 2165)
tit. Item de miraculis eorumdeminc. Sanctorum Diodori et Mariani sociorumque eorum revelationis tempore - expl. et post paucos dies pristine sanitati est redditus Chrysanthus et Daria Romae mart. : Miraculadata liturgica 25 ottobre (non indicata)note Come in altri codici qui censiti, la copia si arresta prima dell'explicit indicato in BHL. 5. ff. 8-9 - Carmen de inventione sanctorum Chrysanthi et Dariae (= BHL 1794)
tit. Item in laude eorum paractericum carmeninc. Stephane sancte papa mea carmina suscipe letus - expl. laudemus numen Spiritus alme tuum (Textus metricus )
Chrysanthus et Daria Romae mart. : Inventio 6. ff. 9-10 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 917 g)
tit. Passio sancte Barbare virginis et martyrisinc. In diebus illis sub imperatore Maximiano preside autem Martiano erat quidam magnus nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem beatissima Barbara virgo Christi sub imperatore Maximiano agente Martiano preside in civitate Nicomedia pridie nonas decembris, regnante vero Domino nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Barbara virgo Nicomediae martyr : Passiodata liturgica 4 dicembre (non indicata) 7. ff. 10-14 - Vita sancti Dalmatii in Pedemonte mart. (= BHL 2082)
prol.tit. Vita sancti Dalmatii episcopiprol. inc. Cum sancta Domini pietas et celeste auxilium beatissimorum apostolorum martyrum et confessorum - expl. et credentes baptizate in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti inc. Ista vero audiens atque impleta fuisse intellegens - expl. et mihi pro presumptione tribuat veniam, prestante Domino nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum Dalmatius in Pedemonte mart. : Vitadata liturgica 5 dicembre (non indicata) 8. ff. 14-21v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Vita sancti Nicholai episcopi et confessorisprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice - expl. tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulos remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Artaphala - expl. remearunt ad propria item IV inc. Huc usque de Argolicorum doctorum editione - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus Iesu Christo Domino fideliter servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note La copia segna andando a capo (f. 18) il passaggio dall'item 6105 al 6106 e (f. 21) dal 6106 al 6107, mentre va normalmente di seguito negli altri casi. Il complesso del dossier su Nicola è suddiviso in otto lezioni. 9. ff. 21v-23 - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6152-6153-6154-6155-6156)
prol.prol. inc. Huc usque Iohannes diaconus. Nunc vero que ab aliis doctoribus sunt comperta conscribamus miracula item XXI inc. Quodam igitur tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Cyparissus item XXIII inc. Venit quidam homo ad sanctam Sion item XXIV inc. Nec multo post quidam item XXV inc. Cum igitur his miraculis ac multis virtutibus item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Dei Nicholaus mortis inexcusabilem adesse presentem - expl. sub sanctissimo et beatissimo patre nostro patriarcha Machario pars II inc. Positumque est sacratissimum corpus - expl. usque ad tempus Iustiniani imperatoris Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculanote Tutte le parti si susseguono indistintamente (tranne al passaggio tra gli item 6154 e 6155, segnato andando a capo), con il breve periodo di cerniera sopra riferito a collegarle alla vita. STAMPA VIA 1° INC. 10. ff. 23-25v - Narrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6160-6161-6163-6164-6165 - BHL S 6170 c)
item I, pars I inc. Igitur postquam beatissimus Nicholaus ex hoc mundo migravit - expl. ad portam que dicitur Adriatica pars II inc. Quodam itaque tempore episcopus Myree civitatis - expl. semper accipiat incrementum item II, prol. inc. Restat autem adhuc quod de eo iocundum scribere miraculum iudicavimus inc. Cum vero de Africe partibus Uiuandalorum exercitus applicuisset - expl. glorificantes Dominum et sanctum Nicholaum epil. inc. Hec fuit prima occasio - expl. hic eum patronum et advocatum et in futuro apud ipsum mundi conditorem item III e inc. Agrestes quidam horum qui fines habitabant - expl. solutionem petitionis nostre suscipiamus, per Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculanote Questa seconda raccolta di miracoli si distingue dalla precedente solo andando a capo; al suo interno lo stesso stacco avviene tra gli item 6160 e 6161, 6163 e 6164, 6165 e 6170 c. 11. ff. 26-33v - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi , mutila (= BHL 377)
prol.tit. Vita sancti Ambrosii archiepiscopi et confessorisprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab ipsis incunabulis agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. et detrahentem occulte persequebar. Et alibi: noli dili[gere] Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre (non indicata)note A causa della perdita dei fogli successivi, il testo resta mutilo: l'explicit cade nel par. 53 (= p. 120 ll. 5-6 dell'edizione Bastiaensen). 12. f. 34 - Vita sancti Syri Ticinensis ep. , acefala (= BHL 7976)
inc. Si ex toto corde credis ipse in quem credis aperiat oculos tuos - expl. migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre (non indicata)note Per la caduta dei fogli precedenti sopravvive solo il tratto finale del testo: cfr. Mombritius II, p. 547 l. 30. 13. ff. 34-35 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL S 2696)
tit. Passio sancte Eulalie virginis et martyrisinc. In Barchilona civitate provincie Hispanie sub Datiano preside seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. martyrizata est autem beatissima Eulalia in Barchilona civitate quarto idus decembris sub Datiano preside, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. : Passiodata liturgica 12 febbraio (non indicata)note L'explicit riportato da BHL non corrisponde appieno: la seconda parte vi è qui sostituita dalla frase trascritta. Il testo è suddiviso in almeno cinque lezioni. 14. ff. 35-36v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginis et martyrisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime martyris Agathe fama crevisset - expl. in qua orationes eius florent et nunc et semper et quousque mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata)note Suddivisa in almeno cinque lezioni. 15. ff. 36v-43 - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8138)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus dicitur, esset apud Cesaream - expl. martyrizatus est autem beatus Thoma in India provincia duodecimo kalendas ianuarii, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata)note Suddivisa in nove lectiones . 16. ff. 43-47 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita vel actus sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Mellitus servus Christi episcopus Laudocie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, prestante Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Sono visibili a margine tracce di una suddivisione in lezioni. 17. ff. 47v-50 - Vita sancti Florentii Arausicani ep. (= BHL 3040)
tit. Vita sancti Florentii episcopi et confessorisinc. Dignum atque laudabilem esse censuimus beatissimi Florentii vitam edere - expl. per ipsum supplicamus orationes ut custodiat nos Dominus in saecula saeculorum Florentius Arausicanus ep. : Vitadata liturgica 17 ottobre (non indicata) 18. ff. 50-65v - Gesta sancti Silvestri I papae , mutili (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 [liber II])
prol.tit. Vita sancti Silvestri papeprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus cum esset infantulus - expl. Domini nostri Iesu Christi accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. peto vos iudices qui cuncta iustissime moderamini Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Il testo resta mutilo per la perdita dei fogli successivi; l'explicit corrisponde a Mombritius II, p. 527 l. 31. 19. ff. 66-68v - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. , acefala (cfr. BHL 5587)
inc. Christi adiuva me quia ad te confugi - expl. et gratiam invenire apud Dominum nostrum Iesum Christum, cui est honor et gloria cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio (non indicata)note Mutila di più della metà a causa della perdita dei fogli precedenti; l'incipit rimasto si legge in Mombritius II, p. 252 l. 42. 20. ff. 68v-69 - Passio sancti Concordii Spoleti presb. mart. (= BHL 1906)
tit. Passio sancti Concordii martyrisinc. Temporibus Antonini imperatoris gravissima persecutio orta est in urbe Roma - expl. demones expelluntur orationibus beati Concordii martyris, prestante eo pro cuius nomine passus est qui vivit et regnat in saecula saeculorum Concordius Spoleti presbyter et martyr saec. II : Passiodata liturgica 1 gennaio 21. ff. 69-81v - Ursus sacerdos saec. X , Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
prol.tit. Vita sancti Basilii episcopi et confessorisprol. inc. Postquam Lucifer ille procax - expl. maiestas similis per omnia saecula saeculorum inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo dignis parentibus - expl. per cooperationem Spiritus Sancti scripserat libros ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Vita + miraculadata liturgica 1 gennaionote Suddivisione in lectiones ancora visibile per le prime quattro. 22. ff. 82-85 - Eugippius v. 460/470, m. post 532 , Commemoratorium de vita sancti Severini , acefalo (= BHL 7656)
inc. continuus et quadraginta fere annis in monasterii excubiis perseverans - expl. obsessi a demonibus receperunt ac recipiunt operante Dei gratia sanitatem, cui est honor et gloria et potestas in saecula saeculorum Severinus in Norico Ripensi presb. : Vitadata liturgica 8 gennaio (non indicata)note Mutilo di una buona parte a causa della perdita dei fogli precedenti; è suddiviso in 45 capitoli numerati, dei quali sono sopravvissuti gli ultimi dieci, dalla seconda parte del 35° in poi. L'attuale incipit cade nel cap. X par. 43 dell'edizione in PL 62 (cfr. col. 1193A). 23. ff. 85-88 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
prol.tit. Vita sancti Pauli primi heremiteprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum eremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum gemmis suis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata) 24. f. 88r-v - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo , Vita sancti Basilii Magni , cap. 8, mutilo (cfr. BHL S 1022 e)
inc. Elladius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitiis obediens fuit - expl. certissime miseraret multum plorabilis penitens in Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 data liturgica 1 gennaio (non indicata)note Il testo, che pare una versione latina differente del capitolo rispetto a quella registrata in BHL, è dilavato sul recto del foglio, intatto sul verso; forse, poiché rimaneva mutilo per la perdita dei fogli seguenti, si era pensato di eliminarlo per liberare spazio. 25. ff. 89-94v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
tit. Vita sancti Hylarii episcopi et confessorisinc. Igitur beatus Ylarius Pictavorum urbis episcopus regionis Equitanie oriundus fuit - expl. cum gloria migravit ad Christum, terra plorante, celo gaudente miracula, prol. inc. Gaudet plane et sublimatur terra, exultat quia quamvis plura vivens in corpore miracula fecerit - expl. et similia fieri virtute confessoris in futurum confidat inc. Igitur Probianus cum dubio iam vite penderet in fine - expl. ut de te legere populum brevitatis stilus invitet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Per la variante al principio della sezione sui miracoli, cfr. il ms. Aed. 134 (item 9). 26. ff. 94v-95 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis pape et martyrisinc. Fuit temporibus Constantini filii Constantini magni - expl. cuius natalitia celebrantur quarta kalendas martias ad laudem et gloriam nominis Domini nostri Iesu Christi usque in presentem diem cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata)note Chiaramente la data di riferimento voleva essere non il 29 luglio, proprio di Felice papa, bensì il 14 gennaio, come per l'omonimo santo che segue. 27. f. 95r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felicis presbyteriinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi Felicis presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimentum perrexit ad Dominum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata)note Suddivisa in lectiones . 28. ff. 96-108 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
prol.tit. Vita sancti Mauri abbatisprol. inc. Faustus famulorum Christi famulus omnibus monachis qui sunt in Oriente - expl. sum provocatus imperio inc. Beatus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. anni septuaginta duo et dies duodecim, per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Divisa in lectiones . 29. ff. 108-111v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli pape et martyrisinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio (non indicata)note Divisa in almeno otto lectiones . 30. ff. 111v-115 - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
prol.,
epilogo
, ep.ded.
tit. Vita sancti Antonii monachiep. ded. inc. Presbyter Evagrius Carino Innocentio carissimo filio salutem - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam prol. inc. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non potest dignum esse miraculo pro tanti nominis viro inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus natus - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. et totius corruptionis artifices Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitadata liturgica 17 gennaio (non indicata)note Perso un ampio segmento del testo per la caduta dei fogli tra gli attuali 113 e 114 (da in certamine consti- = PL 73,131B, a divitiis et altiori gradu = ibid., col. 165B). L'epistola e il prologo sono accorpati e l'epilogo è indistinto dal testo. 31. ff. 115v-118 - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marii et Marthe, Audifax et Abbacuminc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 19 gennaio (non indicata) 32. ff. 118-130 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui honor et gloria est in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata)note Divisa in almeno cinque lezioni. A margine viene aggiunto: In die sanctorum Marcelliani et Marci . 33. ff. 130-132v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnetis virginisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. passa est autem beatissima martyra Agnes die XII kalendas februarias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note Il periodo finale si aggiunge all'explicit riportato in BHL. Il testo è diviso in almeno sette lezioni. 34. ff. 133-135v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonio probitatis inc. In illis diebus cum apud Cesaream Augustam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. cumulatitius consecratus est ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note Suddivisa in sei lectiones . 35. ff. 135v-138r - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart. (cfr. BHL 408 [inc.])
prol.tit. Natale sancti Anastasii martyrisprol. inc. Unigenitus Filius et Verbum Dei per quem facta sunt omnia - expl. et noster coronatus Anastasius inc. Hic quidem erat de Persidis regione, filius vero fuit - expl. beatum Anastasium cum aliis circiter septuaginta viris interfecerunt propter fidem Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note Non vi è corrispondenza di explicit con alcuna voce BHL, mentre l'incipit si avvicina a quella indicata. 36. ff. 138v-141 - Eusebius Caesariensis , Historia ecclesiastica , IV 13-14 (passione di Policarpo) (cfr. BHL S 6881 b [expl.])
tit. Passio sancti Policarpi episcopi et martyrisinc. Aniceto Romane ecclesie presidente, Policarpum Romam venisse - expl. cum quo etiam alii duodecim ex Filadelfia venientes apud Smirnam martyrio consummati sunt Polycarpus Smyrnensis ep. : Passiodata liturgica 1 marzo (non indicata)note Tra le molte versioni dell'estratto elencate in BHL, solo quella indicata si avvicina per explicit a quella qui tramandata. 37. ff. 141-151 - Hieronymus Stridonius , Epitaphium sanctae Paulae (= BHL 6548)
tit. Natale sancte Pauleinc. Si mei cuncta corporis membra verterentur in linguas - expl. a consule suprascripto usque ad Carthaginem anni XXXVI Paula Romana vidua : Vitadata liturgica 26 gennaio (non indicata) 38. ff. 151-155v - Cassiodorus Senator n. 485 ca., m. 580 ca. , Historia ecclesiastica tripartita opus Socratis, Sozomeni et Theodoreti; translatio ex graeco , X 1-26 (vita di Giovanni Crisostomo) (= BHL 4375)
tit. Vita sancti Iohannis Grisostomi episcopi et confessorisinc. Defuncto Theodosio eius imperium filii susceperunt - expl. atque tyrannorum consilia refrenavit, per Iesum Christum cui cuncta cum Deo Patre Sanctoque Spiritu famulantur in evum Iohannes Chrysostomus : Vitadata liturgica 27 gennaio (non indicata)
II. ff. 156-163v Segmento di leggendario (10-31 maggio)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Anche in questa sezione rimane traccia di una suddivisione occasionale in lectiones . 1. f. 156r-v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. , acefala (= BHL 3612)
inc. accenso igne conflavit eam et proiecit in cloacam - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio (non indicata)note Mutila dell'inizio a causa della perdita dei fogli precedenti; l'incipit attuale corrisponde a Mombritius I, p. 604 ll. 7-8. 2. ff. 156v-159 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol., additamentum tit. Passio sanctorum martyrum Nerei et Achilleiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. ovantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Primum itaque ad edificatione omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. ab eorum fallaciis liberari. Gratia Domini nostri iesu Christi sit tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei rescr. inc. Marcellus servus Christi sanctis confessoribus - expl. quia interrogastis sollicite breviter intimabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Le due sezioni della passio ciclica (che prosegue con le parti relative a Petronilla e Nicomede) si succedono senza distinzione. 3. f. 159r-v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sancte Petronille et Felicule virginuminc. Petronillam itaque bene nostis - expl. et precipitata est in cloaca Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 14 maggionote La data è esplicitamente indicata, malgrado contrasti sia con quella propria delle sante (il 30/31 maggio), sia con quella di Nereo e Achilleo che aprono la passione ciclica cui esse appartengono. Come sempre nei codici qui censiti, la parte relativa a Nicomede è copiata di seguito senza distinzione. 4. f. 159v - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 14 maggio 5. ff. 159v-160 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus Valeriani et Galieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatus Pancratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Galieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 6. ff. 160-163 - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
tit. Vita sancti Zenobii episcopiinc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. celebratur autem festivitas eius VIII kalendas iunii ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggionote La prima parte del testo è suddivisa in sei lezioni. 7. f. 163v - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. , frammento (= BHL 1620 o 6955)
tit. Passio sancti Proculiinc. Passio atque conversatio sancti Anastasii et undecim fratrum - expl. e quibus sanctus Urbanus episcopus duos Britium videlicet Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passiodata liturgica 31 maggionote Anticipato di un giorno rispetto alla data consueta. Il testo rimane mutilo a brevissima distanza dall'inizio, a causa della perdita dei fogli successivi (per l'explicit cfr. AASS Iul. I, col. 9B).
U.C. III, ff. 164-168 ; sec. XIII seconda metà III. ff. 164-168 - Iohannes de Sancto Geminiano n. 1260/1270, m. post 6-5-1333 , Legenda sanctae Finae virginis a Sancto Geminiano (= BHL 2978)
Legenda sancte Fine virginis de sancto Geminianosegni d'uso Nel settimo capitolo, relativo alla morte della santa, viene sottolineata la data dell'evento. notitia
, ep.ded.
ep. ded. inc. Religioso in Christo viro fratri Goccio rectori hospitalis sanctae Finae de Sancto Geminiano frater Iohannes de eodem loco - expl. et aeternis in caelo praemiis coronavit inc. Postquam mundo sol iustitiae Christus nube carnis contectus apparuit - expl. ad eius tandem feliciter mereantur pervenire consortium, Domino nostro Iesu Christo favente qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum not. inc. In nomine Domini nostri infrascripta sunt nomina testium deponentium attestationem praedictorum miraculorum - expl. Ego Lupardus de sancto Cervasio in Forcolo tit. finale Explicit legenda sancte Fine virginis de sancto GeminianoFina in Tuscia virgo : Vita + miraculadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Ognuno dei 18 capitoli del testo ha una propria titolatura rubricata. Seguono i testimoni dei miracoli con la sottoscrizione del notaio che ne ha raccolto la deposizione il 14 maggio 1254.
U.C. IV, ff. 169-175 ; sec. XII-XIII IV. ff. 169-175v - Iohannes Sarisberiensis n. 1110/1120, m. 1182 ca. , Vita sancti Thomae Becket , con aggiunta di miracoli (= BHL 8180)
Vita sancti Thome martyris prol., additamentum prol. inc. Sacrosanctam ecclesiam iugiter impugnabat hostis antiquus - expl. summam conversationis eius succinctus et admodum brevis sermo percurrat inc. Predictus igitur Thomas sanctissimus Londoniensis urbis indigena, parentum mediocrium proles illustris - expl. illo hec et plura que referre perlongum est, operante qui solus est super omnia benedictus in saecula addit. inc. et eos preelegit esse glorie sue consortes - expl. quecumque potio, quodcumque medicamen ei dabatur Thomas Becket, Cantuariensis archiepiscopus : Vita + miracula + passiodata liturgica 29 dicembre (non indicata)note Il testo viene spezzato tra la vita e la passione, con una titolatura (Explicit vita sancti Thome martyris ) e un'interpolazione del dettato edito: dopo le parole libertatem absque subventione vel saltem reclamatione periclitari al termine del par. 21 (= ed. Robertson, vol. II, p. 316), la sezione da Pace a materia (par. 22, ibid.) è sostituita con Quoniam de passione gloriosi martyris Thome Cantuariensis archiepiscopi et de memorabili triumphantis certamine rei seriem et veritatem cognoscere nobis cura fuit et studium . Di seguito alla fine del testo, la frase viene fatta proseguire con il supplemento riferito, che comprende il ricordo della data del martirio e una serie di miracoli post mortem (l'ultimo dei quali, mutilo per la perdita dei fogli seguenti, in favore di un idropico); esso non appare identificabile con le voci riportate in BHL.
bibliografia
Diventare Santo , 212; Bandini, Leopoldina , II , 265-72