Si informano i lettori che dal 19 settembre 2018 Mirabile funziona su un motore di ricerca più avanzato e open source, che consente una maggiore efficienza delle funzionalità offerte e l'implementazione di nuove in un prossimo futuro.
La fase di testaggio della nuova infrastruttura è stata condotta dalla redazione dell'Archivio Integrato per il Medioevo (AIM).
A fronte di malfunzionamenti inattesi, che potrebbero verificarsi a proposito di domande complesse, il lettore è pregato di segnalarlo alla redazione, utilizzando il seguente indirizzo redazione@mirabileweb.it. E noi lo ringraziamo di questa collaborazione.

MIRABILE

Archivio digitale della cultura medievale
Digital Archives for Medieval Culture

Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 in MAGI
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345
Trovati 15 records. Pagina 1 di 212


Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ashburnham 55

Tre vitae Patrum: Basilio, Maria Egiziaca, Eufrosina
sec. XI; orig. Italia meridionale; prov. Montmajour (Bouches-du-Rhône), Montmajour, abbazia OSB
Scrittura beneventana, in parte evanida e ripristinata nell'interlineo da una mano francese moderna. Sul f. 1 è vergata la nota di possesso: Monasterii s. Petri Montis Maioris congregationis s. Mauri.

I. pp. 1-34 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo, Vita sancti Basilii Magni, [interprete Urso sacerdote?], mutila (= BHL 1024)
Vita sancti Basilii archiepiscopi
inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo dignis parentibus - expl. secundum preceptum quod vobis fuit fecistis sed sicut didicimus
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita
note Il testo è mutilo a causa della perdita del fascicolo che segue.

II. pp. 35-51 - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae, acefala (= BHL S 5417 d)
inc. re exigebant et bis que nascebant per solitudine - expl. et beata Maria martyra, quomodo dixit iste sanctus ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnad Deus per omnia saecula saeculorum
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita
note Per la citata perdita il testo ha inizio nel corso del cap. VI.

III. pp. 51-64 - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v., mutila (= BHL 2723)
Vita sancte Eufrasine virginis
inc. Fuit vir in Alexandria nomine Paphnutius honorabilis omnibus et custodiens mandata Dei - expl. audiens et cognoscens tam ammirabilem causam stupe
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita
note L'explicit mutilo corrisponde a PL 73,650.

bibliografia Bibliotheca Basiliana, II, 377 (h3683); Codici miniati benedettini, 63-4; Firenze. BML - Ashburnhamiani, 17-8; Bischoff, Handschriftenarchiv, 1.18, fiche 49



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ashburnham 58

Vitae Patrum
sec. XI-XII
Il codice appartenne a Pierre Pithou (come ricordato nell'indice sul recto del foglio di guardia antico: In hoc codice manuscripto qui fuit Petri Pitoei I. C. extant vitae sanctorum), quindi al presidente della Repubblica francese Le Peletier (il cui stemma è impresso sulla coperta anteriore interna); fu acquistato da Guglielmo Libri all'asta parigina del 1837. È numerato come f. 140 quello che doveva essere semplicemente un foglio di guardia finale, tratto da un omeliario (contenente un'omelia su Matteo anepigrafa e mutila).

I. ff. 1-13 - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco], acefala (= BHL 609)
epilogo
inc. influere. Post huius splendoris adventum - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. deceptores scilicet hominum et totius corruptionis artifices
tit. finale Explicit vita sancti Antonii
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
note La perdita della parte iniziale del codice priva il testo dei primi capitoli: l'inizio corrisponde al cap. 9 (= PL 73,132). La stessa mano che stila l'indice sul foglio di guarda titola nel margine superiore Vita beati Antonii principio mutila.

II. ff. 13-15 - Hieronymus Stridonius, Vita Malchi (= BHL 5190)
Vita Malchi monachi captivi
prol.
prol. inc. Qui navali prelio dimicaturi sunt ante in portum et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus
inc. Maronias triginta ferme milibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non autem posse superari
tit. finale Explicit de monacho captivo
Malchus captivus mon.: Vita

III. ff. 15-17v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
Vita sancti Pauli primi heremite
prol.
prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habemus
inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum regnis suis
tit. finale Explicit vita sancti Pauli primi heremite
Paulus Thebaeus primus erem.: Vita
note Il prologo non è distinto dal testo.

IV. ff. 18-23v - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco, prol. e cap. 1 (Giovanni) (= BHL 6524 [prol.] - 4329)
Narratio. Liber sancti Hieronimi quem ipse de Hierosolimis pergens ad Egyptum vidit. Prologus in vita sancti Iohannis
prol.
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire - expl. et perfecte pacientie palmam requirant
inc. Primum igitur tamquam verum fundamentum nostri operis - expl. atque ita perrexit ad Dominum, cui est gloria in saecula saeculorum
Iohannes in Aegypto erem.: Vita

V. f. 24r-v - Vita sancti Frontonii in Aegypto ab. (= BHL 3190)
Vita sancti Frontonis abbatis
inc. Erat quidam senex monachus a prima etate devotus nomine Frontonius - expl. accepturi sunt vitam eternam quam promisit Deus diligentibus se; ipsi Domino nostro Iesu Christo gloria et imperium in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Frontonii
Frontonius seu Fronto in Aegypto abbas saec. II: Vita

VI. ff. 25-27v - Vita sancti Pachomii iunioris in Aegypto abb. (= BHL 6412)
Vita sancti Pachomii
prol.
prol. inc. Quia desiderio desiderastis semper audire que sancta sunt - expl. in se manifestavit regni sui mysterium
inc. Erat ergo Pachomius Mempheus genere gentilis natus - expl. ut possitis eius insidias evadere, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Pachomius (Pasthumius, Posthumius) iunior in Aegypto abb.: Vita
note Il prologo è indistinto dal testo.

VII. ff. 27v-28v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca., Decem libri historiarum, VI 6 (vita di Ospizio) (= BHL 3987)
inc. Fuit autem quidam Hospicius apud urbem Nicensem - expl. quia audivi a multis vitam ipsius fuisse conscriptam; in omnibus gratia et gloria Domino nostro Iesu Christo per infinita saecula saeculorum
Hospitius Nicensis reclusus: Vita
note Il testo si presenta anepigrafo, ma lo spazio per la titolatura era stato previsto.

VIII. ff. 28v-45 - Dionysius Exiguus fl. 497-540 ca., m. 550 ca., Vita sancti Pachomii abbatis Tabennensis translatio ex graeco (= BHL 6410)
Vita sancti Pachomii
prol., ep.ded.
ep. ded. inc. Domine venerande et in Christo quoque magnificentissime Dionisius Exiguus - expl. lectionis officio posteris intimetur
prol. inc. Dominus noster Iesus Christus sapientie fons - expl. que preparavit Deus diligentibus se
inc. Erat per idem tempus beati Antonii vita cunctis ad imitandum preclare posita - expl. et Spiritus Sanctus glorificetur iugiter et conlaudetur, quia ipsi debetur omnis laus et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Pachomii abbatis
Pachomius Tabennensis abb.: Vita
note Il prologo è indistinto dalla vita, mentre è indicata come prologo la dedica iniziale del traduttore.

IX. ff. 45-51v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
Vita sancti Hylarionis
prol.
prol. inc. Scripturus vitam beati Hylarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scilleos canes obturata aure transibo
inc. Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per inmortalia saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti ac beatissimi patris nostri Hilarionis
Hilarion in Palaestina abb.: Vita

X. ff. 52-64v - Leontius Neapolitanus episcopus saec. VII, Vita Iohannis Eleemosinarii (= BHL 4388-4389)
Vita sancti Iohannis
prol., epilogo , tabula
praef. inc. Cogitante ac diu tacite solliciteque mecum considerante - expl. totius atque orbis papa beate vale
prol. inc. Intentio quidem una est nostra quoque et eorum qui ante nos fuerunt - expl. de his que dicunt proficere
inc. Cum pervenissem Alexandriam ego indignus - expl. que omnes nos impetremus per gratiam et misericordiam Domini nostri Iesu Christi cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria, honor, imperium nunc et semper et in saecula saeculorum
epil. inc. Expliciunt acta sancti Iohannis Heleimonis; que quidem pretermissa fuerant a Iohanne et Sophronio - expl. ad multorum edificationem Anastasio peccatori interpretari precipit
Iohannes Eleemosynarius, Alexandrinus ep.: Vita
note Tutti i capitoli sono numerati e dotati di titoli in rosso, indicizzati anche in una tabula che segue la prefazione. L'epilogo è tracciato come rubrica, come accade abitualmente nelle copie del testo qui censite.

XI. ff. 65-69 - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL 2760)
Vita sancti Eustachii martyris
inc. In diebus Traiani imperatoris prevalente fallacia erat quidam magister militum - expl. in presidio impetrant que promissa sunt sanctis per gratiam Domini nostri et salvatoris Iesu Christi cui est gloria in saecula saeculorum
Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres: Passio

XII. ff. 69-79 - Passio sancti Iuliani, Basilissae et soc. (= BHL 4530)
Passio sancti Iuliani martyris
inc. Beati igitur martyris Iuliani passionem scripturus - expl. fabricate sunt ecclesie. Gloria Christo qui est fidelis in verbis suis et tantam gloriam prestat servis suis et cum Patre et Spiritu Sancto regnat in Trinitate sempiterne virtutis per omnia saecula saeculorum
Iulianus, Basilissa et soc. Antinoi in Aegypto monaci: Passio
note Tra i ff. 77 e 78 è inserita una cartula della stessa mano con un'integrazione testuale (che in effetti non avrebbe potuto trovare posto nei ridottissimi margini dello specchio di scrittura).

XIII. ff. 79-83 - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
Vita sanctorum martyrum Chrisanti et Darie
prol.
prol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit pervenire - expl. habentem ac momentaneam non vereri
inc. Igitur Polemius Agripinus vir illustris Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et in gloria perpetue corone suscepit, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Chrysanthus et Daria Romae mart.: Passio

XIV. ff. 83-90v - Euphemius translator fl. ante 870, Vita Basilii Caesareae episcopi opus Amphilochii Iconiensis pseudo; translatio ex graeco (= BHL 1023)
Relatio Amphilochii Ichonii episcopi de vita et miraculis sancti patris nostri Basilii
inc. Basilius itaque solus ut sic dicam in terra equalem vitam et decentem ostendit - expl. requievit autem angelicam vitam in terra agens magnus Basilius
tit. finale Explicit vita sancti Basilii
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita

XV. ff. 90v-92 - Vita sancti Symeonis stylitae iunioris
Vita sancti Simeonis
inc. Beatus Symeon filius fuit cuiusdam Insicii, mater autem eius Martana dicta est - expl. ut non sint minora quam illa quae prius per illum in columna positum Dominus prestare dignatus est
Symeon stylita iunior: Vita

XVI. ff. 92-95 - Eberwinus Sancti Martini Treverensis abbas v. 1035, m. post 1047, Vita sancti Symeonis heremitae sive monachi de Monte Sinai reclusi Treverensis et miracula (= BHL 7963)
Vita sancti Symeonis
inc. Beatus Symeon patre greco Antonio dicto, matre calabrica - expl. igitur post horam nonam sepulchrum diligenter clauditur
Symeon in monte Sinai mon., deinde Treverensis reclusus
note Il testo si conclude con la prima frase del cap. 4 (= AASS Iun. I, col. 93F)

XVII. ff. 95-97 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
Vita sancti Alexis confessoris
inc. Fuit Rome vir magnus et nobilis Eufemianus nomine - expl. petitionis effectum sine dubio consequi valeat, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Alexis confessoris
Alexius Edessae et Romae confessor saec. V: Vita

XVIII. ff. 97-101 - Vita sancti Fursei Latiniacensis abb. (= BHL 3209)
Vita sancti Fursei confessoris
inc. Fuit vir vite venerabilis Furseus nomine nobilis quidem genere - expl. merita illius clarescunt divinis virtutibus, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Fursei confessoris
Furseus Latiniacensis abbas: Vita

XIX. ff. 101-109 - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL 5415)
prol.
prol. inc. Secretum regis celare bonum est - expl. tempus namque est sacre prodere narrationis initium
inc. In monasterio Palestinorum fuit vir vite moribus et verbo ornatus - expl. et tunc migravit ad Dominum in pace et gratia Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et vivificatore et adorando Spiritu vivit et dominatur et nunc et semper et in saecula saeculorum
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita
note Titolatura iniziale: Huius venerabilis conversionis actuum et morum vitam et penitentiam magnum virilemque certamen venerabilis Marie Egyptiace qualiter in heremo expleverit tempore vite de greco transtulit in latinum Paulus venerabilis diconus sancte Neapolis ecclesie

XX. ff. 109-112v - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL 2723)
Vita sancte Eufrosine
inc. Fuit vir quidam in Alexandria nomine Pafnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Deum celebrantur in eodem monasterio usque in presentem diem glorificantes Patrem et Filium et Spiritum Sanctum cui est honor et gloria in saecula saecolorum
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita

XXI. ff. 112v-113v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
Vita sancte Marine
inc. Erat quidam secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus per orationes eius multa mirabilia facit, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita

XXII. ff. 113v-116v - Vita sanctae Pelagiae Hierosolymis paenitentis [interprete Eustochio] (= BHL S 6607 b)
Vita sancte Pelagiae
prol.
prol. inc. Magnas semper Deo gratias referre debemus - expl. quia revelatio nostra compunctione saluberrima plena est
inc. Venerabilis Antiochene civitatis episcopus pro quadam causa evocavit ad se - expl. cum qua et nos faciat invenire misericordiam suam Dominus noster Iesus Christus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Pelagie
Pelagia (al. Margareta, dicta Pelagius) Hierosolymis paenitens: Vita
note Versione BA/A' dell'opera secondo la classificazione dell'edizione citata in bibliografia.

XXIII. ff. 117-138 - Vita sancti Columbani Luxoviensis et Bobiensis abb.
Vita sancte Columbe abbatis
prol.
prol. inc. Sanctorum patrum qui in oriente vita et moribus claruerunt conscripte virtutes - expl. vel si possumus aptiori stilo melioramus
inc. Vir itaque venerabilis Columba nobilibus parentibus in insula Hibernia natus fuit - expl. locus ergo ille per succidua temporum curricula anni illi provintie fluenta spiritalis ministravit doctrine
note Il testo non appare identificabile con alcuna voce BHL. Tra i ff. 131 e 132 si è verificata una perdita, che interessa una sezione compresa tra le parole ad celos reversuri et quod michi e splendore illuminaret. Referens hoc illa viris doctissimis.

XXIV. ff. 138-139v - Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735, Historia ecclesiastica gentis Anglorum, lib. V cap. 12
note Estratto intitolato His temporibus miraculum memorabile et antiquorum simile in Britania Anglorum factum est namque ad exercitationem viventium de morte anime, che si trova anche in altre raccolte di Vitae Patrum qui censite.

XXV. f. 139v - Miraculum beatae virginis Mariae, frammento
Miraculum de abbatissa cuius ventrem scidit sancta Maria
inc. Erat in quodam monasterio sanctimonialium quedam abbatissa nimis dissoluta et lasciva; que cum omni luxuria
note Sopravvive solo l'inizio della narrazione, non identificata.

bibliografia Codici laurenziani del fondo Ashburnham, n° 12; Firenze. BML - Ashburnhamiani, 24-8; Les vies latines de sainte Pélagie, 18; Stangl, Die Bibliothek Ashburnham, 212



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ashburnham 1906

Vitae Patrum e scritti agiografici cisterciensi, di origine claravallense
orig. Clairvaux (Aube), Notre-Dame, abbazia OCist
Il codice assembla otto sezioni, tutte originarie di Clairvaux. Nel margine inferiore del f. 1 era tracciata una nota di possesso ora in parte erasa: Liber sancte [...]; nella sezione VI, ai f. 62 (margine inferiore) e 62v, si legge rispettivamente Liber beate Dei genitricis Marie et beati Bernardi Clarevallensis e Liber Clarevallis ad usum fratris [...] (di nuovo eraso). Tutti i testi sono annotati e punteggiati di manucole, di mano coeva.

U.C. I, ff. 1-19; sec. XIII-XIV
I. f. 1r-v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Pauli, adbreviatio (= BHL 6596)
Vita sancti Pauli primi heremite descrita a beato patre Iheronimo presbitero
prol.
prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habetur
inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum gemmis suis
tit. finale Explicit vita sancti Pauli ( Epitome )
Paulus Thebaeus primus erem.: Vita
note Questo e i testi che seguono sono abbreviati: il copista segnala i passi dove avviene il salto da un estratto all'altro con un segno a forma di T e glossa personalmente la narrazione con note storiche e lessicali.

II. ff. 2-6v - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco], adbreviatio (= BHL S 609 c)
Prologus Evagri presbiteri in vita sancti Antonii prius a beato Athanasio episcopo Alexandrie greco descripta stilo, dehinc ab eodem Evagrio in latinum translata
epilogo , ep.ded.
ep. ded. inc. Presbiter Evagrius Innocentio karissimo filio salutem in Domino. Ex alia in aliam linguam - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sapientiam
inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus ab Egypto oriundus - expl. et nemo alter usque ad hanc diem preter eos ubi sit conditus novit
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. ad imitandum ipsum vel ex parte ut in omnibus clarificetur nomen eius per magistrum et hortatorem et redemptorem et salvatorem nostrum Iesum Christum, cum Spiritu Sancto cui est claritas et perpetua potestas in saecula saeculorum
tit. finale Explicit ex vita sancti Antonii monachi ( Epitome )
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
note Il testo è suddiviso in brevi capitoli, tra i quali è contato anche l'epilogo che unisce parti di quello originario e di quello aggiunto dal traduttore.

III. ff. 6v-8v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Hilarionis, adbreviatio (= BHL 3879)
Prologus sancti Iheronimi in vita sancti Hylarionis monachi
prol.
prol. inc. Scripturus vitam beati Hylarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. cibi potusque placuerunt
inc. Hylarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat
tit. finale Explicit ex vita sancti Hylarionis a beato Ieronimo descripta ( Epitome )
Hilarion in Palaestina abb.: Vita

U.C. I, ff. 1-19; sec. XIII-XIV
IV. ff. 8v-11v - Dionysius Exiguus fl. 497-540 ca., m. 550 ca., Vita sancti Pachomii abbatis Tabennensis translatio ex graeco, adbreviatio (= BHL 6410)
Vita sancti Pachomii
ep.ded.
ep. ded. inc. Domine ac venerande in Christo quoque magnificentissime Dionisius Evagrius - expl. eo fiunt inimici deteriores
inc. Dominus noster Iesus Christus sapientie fons - expl. quia ipsi debetur omnis laus et gloria in saecula saeculorum
( Epitome )
Pachomius Tabennensis abb.: Vita

U.C. I, ff. 1-19; sec. XIII-XIV
V. ff. 11v-13v - Euphemius translator fl. ante 870, Vita Basilii Caesareae episcopi opus Amphilochii Iconiensis pseudo; translatio ex graeco, adbreviatio (= BHL 1023)
Prologus Amphilochii Yconii episcopi in ex vita et ex miraculis sancti Basilii
prol.
prol. inc. Dilectissimi, non erat indecorum filios fideles patris contristari defunctione - expl. virtutes ipsius enarrantes
inc. Basilius itaque solus ut sic dicam equalem et decentem ostendit in terra vitam - expl. secundum operationem Spiritus Sancti conscripta cum eo in celesti libro in gloriam et laudem Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre est gloria similis et Sancto ac vivifico Spiritu nunc et semper et in saecula saeculorum
tit. finale Explicit ex vita sancti Basilii ( Epitome )
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita

VI. ff. 13v-17v - Leontius Neapolitanus episcopus saec. VII, Vita Iohannis Eleemosinarii, adbreviatio (= BHL 4388)
Prologus Anastasii ad Nicholaum papam in vita sancti Iohannis eleemosinarii Alexandrini archiepiscopi
prol.
praef. inc. Cogitante ac diu tacite solliciteque mecum considerante - expl. sed quid translatum sit
prol. inc. Intentio quidem una est nostra quoque et eorum qui ante nos fuerunt - expl. ad memoriam studuimus revocare
inc. Cum pervenissem Alexandriam ego indignus - expl. reliquie suavitate profluant unguentorum ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria cum Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum
tit. finale Explicit ex vita sancti Iohannis eleemosinarii
Iohannes Eleemosynarius, Alexandrinus ep.

U.C. I, ff. 1-19; sec. XIII-XIV
VII. ff. 17v-18v - Antonius hagiographus fl. saec. V, Vita Symeonis Stylitae senioris, adbreviatio (cfr. BHL 7959)
Ex vita sancti Symeonis qui stetit in columpnis
inc. Sancte recordationis beatus Symeon cuius depositionem hodie celebramus - expl. celebratur autem dies depositionis beatissimi Symeonis nonas ianuarii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum
tit. finale Explicit ex vita sancti Symeonis qui stetit in columpnis annis XLVI
Symeon stylita senior: Vita

VIII. ff. 18v-19 - Vita sancti Frontonii in Aegypto ab., adbreviatio (= BHL 3189)
Prologus in actibus sancti Frontonii quos scripsit sanctus Iheronimus
prol.
prol. inc. Quoniam sepe desideratis audire - expl. quoniam satis edificat monachos presens opusculum
inc. Igitur Frontonius verax Dei servus - expl. hec Antonio imperante gesta sunt decimo et tertio anno imperii eius
tit. finale Explicit ex vita sancti Frontonii
Frontonius seu Fronto in Aegypto abbas saec. II: Vita

IX. f. 19r-v - Hieronymus Stridonius, Vita Malchi, adbreviatio (= BHL 5190)
Ex narratione sancti Iheronimi de captivo monacho Malcho
inc. Qui legis imitare quod legis. Dum apud Maronias triginta ferme milibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non posse superari
tit. finale Explicit de captivo monacho Malcho
Malchus captivus mon.: Vita

U.C. II, ff. 20-27; sec. XIII-XIV
X. ff. 20-23 - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
Passio sancti Iacobi martyris qui dicitur Intercisus
inc. Temporibus Hisdigerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Bilape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie dat suis martyribus, cui est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum
Iacobus Intercisus in Perside mart.: Passio

U.C. II, ff. 20-27; sec. XIII-XIV
XI. ff. 23v-27 - Passio sancti Albani Hungariae regis ficticii mart. [perperam Trasamundo Claraevallensi adscripta] (= BHL 201)
Passio sancti Albini martyris cuius miri actus leguntur
inc. Erat olim in partibus Aquilonis homo quidam potens et nobilis qui et gloria preminebat - expl. a nostris facinoris ablui et super nivem dealbari, prestante Domino nostro Iesu Christo qui tecum et cum Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum
Albanus Hungariae rex ficticius mart.
note Parte del foglio finale e il verso rimangono vuoti.

U.C. III, ff. 28-35; sec. XIV
XII. ff. 28-34v - Vita sancti Petri Iuliacensis prioris (= BHL 6715)
inc. Beatus Petrus Anglice regionis indigena - expl. qui mox ut ibi dormivit manus lese sanitatem recepit
Petrus Iuliacensis prope Molismum prior m. 1136: Vita
note Nel margine superiore una mano più recente titola così il testo anepigrafo: Vita sanctissimi Petri qui cum sanctissimo Stephano tertio Cisterciensi abbati de Anglia in Galliam venit et cum eo factus est monachus Molismensis. Parte del f. 34v e tutto il f. 35 restano vuoti.

U.C. IV, ff. 36-44; sec. XIII-XIV
XIII. ff. 36-44v - Iohannes Eremita fl. ante 1150, m. 12-11-1179, Vita sancti Bernardi Claraevallensis (= BHL 1234)
Epistola Iohannis Heremite ad Petrum Tusculanensem episcopum de vita beati patris nostri Bernardi primi Clarevallensis abbatis
prol., ep.ded.
ep. ded. I inc. Iuxta petitionem et desiderium vestrum - expl. ut inchoator et consummator huius operis
ep. ded. II inc. Petis a me, miles Christi - expl. divina illi sese proderent sacramenta
prol. inc. Qui vitas sanctorum, fratres carissimi, vult scribere - expl. sicut decet de beato viro dicere que vera sunt
inc. Beatissimus igitur Bernardus in pago Lingonensi Fontanis oppido - expl. et ceteri qui presentes aderant plurimum edificati fuerunt
note Come nei casi precedenti, parte del foglio finale resta vuota.

U.C. V, ff. 45-52; sec. XIII-XIV
XIV. ff. 45-52v - Chronicon Claraevallense, estratti
Ascelina Cisterciensis virgo OCist saec. XII, Hemelina Cisterciensis conversa m. ca. 1178
note Sono raccolti estratti dal 1147 al 1192, mescolati ad altri dal Liber miraculorum di Gossuino relativi a santa Emelina (f. 46, cfr. BHL S 721 b) e sancta Ascelina (ff. 47v-49, cfr. BHL 3802).

U.C. VI, ff. 53-62; sec. XIII-XIV
XV. ff. 53-62
Estratti morali e disciplinari (i sette vizi, la confessione)
note La sezione ha inizio acefala e doveva costituire l'ultima parte di un codice originario: al f. 62 e 62v si leggono infatti gli ex libris riportati nella nota iniziale.

U.C. VII, ff. 63-78; sec. XIII-XIV
XVI. ff. 63-77v - Caesarius Heisterbacensis prior n. 1180 ca., m. post 1240, Dialogus miraculorum aa. 1219-1223, estratti
note Rimane vuoto il f. 78r-v.

U.C. VIII, ff. 79-84; sec. XIII-XIV
XVII. ff. 79-84v
Raccolta di miracoli di monaci cisterciensi
prol.
prol. inc. Ab initio fundationis domus nostre constat hoc in loco viros fuisse magnificos - expl. digni non erant eos turbis apponere
inc. Homo magnus dominus castri de Malberg vir dives - expl. quin ser Brundanus maledictionis sermonem proferebat

bibliografia Catalogue of the manuscripts at Ashburnham Place, s.p.; Mula, Gossuinus, 91-4; Narducci, Indici alfabetici per autori e per soggetti, 83



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 238

Vitae Patrum
sec. XII; prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB
Acefalo e mutilo, il manoscritto appare comunque per la perfetta coincidenza della parte conservata gemello del ms. Pl. 19. 16.

I. ff. 1-20v - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco], acefala (= BHL 609)
epilogo
inc. est pandere. Sed nec tunc cessavit infatigabilis adversarius - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. atque eiciant deceptores scilicet hominum et totius corruptionis artifices
tit. finale Explicit vita sancti Antonii heremite
struttura La narrazione era suddivisa in lectiones, della quali sopravvivono parte della settima, l'ottava e la nona.
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
note L'epilogo è indistinto dalla narrazione, la cui prima parte è perduta: il testo sopravvive dalla seconda frase del cap. X (= PL 73,133A).

II. ff. 20v-30v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
Vita sancti Hilarionis monachi
prol.
prol. inc. Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scelleos canes opturata aure transibo
inc. Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat
tit. finale Explicit vita sancti Hilarionis
struttura Il testo è suddiviso in dodici lectiones.
Hilarion in Palaestina abb.: Vita

III. ff. 30v-33 - Hieronymus Stridonius, Vita Malchi (= BHL 5190)
Vita monachi captivi
prol.
prol. inc. Qui navali prelio dimicaturi sunt ante in portu et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus
inc. Maronias triginta ferme milibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non posse superari
tit. finale Explicit de monacho captivo
Malchus captivus mon.: Vita

IV. ff. 33-69 - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco (= BHL 6524)
Vita sanctorum
prol., epilogo
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire - expl. et perfecte patientie palmam requirant
epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti sparsim vidimus sanctos Dei - expl. qui nos de tantis periculis liberavit et ostendit nobis tanta mirabilia. Ipsi gloria et honor in perpetua saecula
struttura Come in altre copie (Pl. 19. 16, 10 sin. 9 e 34 sin. 1), la raccolta è trascritta con uno spostamento dei capp. 2-6 in ultima sede, dopo l'epilogo stesso; non vi è alcuna indicazione del passaggio agli estratti da Palladio, che seguono come si trattasse di un'unica silloge.


1. ff. 34-41, cap. 1 (Giovanni) (= BHL 4329)
tit. Vita sancti Iohannis
inc. Primum igitur tamquam vere fundamentum nostri operis - expl. atque ita perrexit ad Dominum, cui est gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita Iohannis heremite
Iohannes in Aegypto erem.: Vita


2. ff. 41-47, cap. 7 (Apollonio) (= BHL 646)
tit. De Apollonio
inc. Vidimus et alium sanctum virum nomine Apollonium apud Thebaidam - expl. et videatis que bona sunt in Ierusalem omnibus diebus vite vestre
tit. finale Explicit de Apollonio
Apollonius seu Apollo abb. in Thebaide: Vita


3. ff. 47-48, cap. 8 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Que audivimus de Ammone quodam sancto viro - expl. sine ipso appropinquare ei audebant
tit. finale Explicit de AmmoneVita


4. ff. 48-51, cap. 9 (Copres)
tit. De Coprete
inc. Erat quidam presbiter in ipsa heremo habens monasterium Copres nomine - expl. et pro salute hominis et pro beneficiis divinis
tit. finale Explicit de CopreteVita


5. ff. 51-52, cap. 10 (Siro)
tit. De abbate Syro
inc. Addebat adhuc etiam hec: Abbas, inquit, Syrus - expl. anima eius abscedens Dominum collaudabat
tit. finale Explicit de abbate SyroVita


6. ff. 52-53v, cap. 11 (Eleno) (= BHL 3796)
tit. De Eleno
inc. Fuit et alius vir sanctus Elenus nomine - expl. quorum fides per nos consignata est Deo
tit. finale Explicit de Heleno
Helenus mon. in Aegypto: Vita


7. f. 53v, cap. 12 (Elia)
tit. De Helia
inc. Vidimus et alium senem venerabilem Heliam nomine - expl. nam in iuventute septimanas frequenter ieiunasse perhibetur
note A questo capitolo si aggrega di seguito il 13 come fossero tutt'uno, con una titolatura finale riferita al solo Elia.


8. ff. 53v-54v, cap. 13 (Pitirione)
inc. Interea redeuntes ex Thebaida vidimus montem - expl. neque etate neque consuetudine permittente
tit. finale Explicit de Helia


9. f. 54, cap. 14 (Eulogio)
tit. De Eulogio
inc. Vidimus et alium sanctum Eulogium nomine - expl. digni habeamini communionis Christi
tit. finale Explicit de Eulogio


10. ff. 54-55, cap. 15 (Apelle)
tit. De Apelle
inc. Vidimus et alium presbyterum in vicina regione Apellen - expl. nonnullis fortasse audientium vix credibile
tit. finale Explicit de ApelleVita


11. ff. 55-57, cap. 16 (Panufzio) (= BHL 6450)
tit. De Pafnutio
inc. Vidimus et monasterium sancti Pafnutii hominis Dei - expl. hymnum canentibus et collaudantibus onmipotentem Deum
tit. finale Explicit de Paphnutio
Paphnutius Heraclensis in Thebaide abb.: Vita


12. f. 57r-v, cap. 17 (monastero di Isidoro)
tit. De Ysidori monasterio
inc. Isydori nominatissimum monasterium vidimus - expl. ad hoc ipsum recumbens spiritum letus emittit
tit. finale Explicit de Ysidori monasterioVita


13. ff. 57v-58, cap. 18 (Serapione)
tit. De Serapione
inc. Sed et in regione Arsenoite Serapionem quendam presbiterum vidimus - expl. in quibus frumenta tunc congregata sunt putant
tit. finale Explicit de Serapione


14. f. 58r-v, cap. 19 (Apollonio) (= BHL 6804)
tit. De Apollonio martire
inc. Tradebant ergo seniores horum fuisse quendam persecutionis tempore monachum nomine Apollonium - expl. etiam vota nostra orationesque complere
tit. finale Explicit de Apollonio martire
Philemon, Apollonius et soc. Antinoi in Aegypto mart.: Passio


15. ff. 58v-59, cap. 20 (Dioscoro)
tit. De Dioscoro presbytero
inc. Vidimus et alium venerabilem patrem apud Thebaidam Dioscorum nomine - expl. cui anime et spiritus sanitas expectanda est
tit. finale Explicit de Dioscoro presbytero


16. f. 59r-v, cap. 21 (la Nitria)
tit. Vita monachorum ex Nitrie regione
inc. Vidimus autem et Nitriam famosissimum in omnibus Aegypti monasteriis locum - expl. credas in divina esse sapientia
note Al capitolo si congiungono in un continuum i seguenti fino al 29 incluso.


17. f. 59v, cap. 22 (località di Cellia)
inc. Post hunc vero alius est loco in deserto interiore - expl. unusquisque cellulam suam offert


18. ff. 59v-60v, cap. 23 (Ammonio)
inc. Vidimus quendam apud eos venerabilem patrem Ammonium nomine - expl. ut nihil prorsus deesset perciperent


19. f. 60v, cap. 24 (Didimo)
inc. Vidimus inter eos quendam ex senioribus virum bonum - expl. ut nihil ab eis omnino pateretur


20. f. 60v, cap. 25 (Cronio)
inc. Vidimus apud eos et alium summe antiquitatis patrem - expl. humilitatis gratia renitebat


21. f. 60v, cap. 26 (Origene)
inc. Alius adhuc superstes erat discipulus Antonii Origenis nomine - expl. que ab eo narrabantur videretur posteris


22. ff. 60v-61, cap. 27 (Evagrio)
inc. Vidimus et ibi sapientissimum virum - expl. in meditatione divinarum et verborum positi capiebant


23. ff. 61-62, cap. 28 (Macario Egizio) (= BHL 5093)
inc. Narrabant autem nobis quidam ex patribus - expl. sed ex his paucis et cetera eius opera noscuntur
Macarius Aegyptius in Scete abb.


24. ff. 62-63v, cap. 29 (Macario Alessandrino) (= BHL 5096)
inc. Alius vero sanctus Macarius magnificas etiam ipse virtutes consummavit - expl. in XI libro Ecclesiastice Historie inserta, qui requirit inveniet ad salutem audientium et profectum monachorum
tit. finale Explicit vita monachorum ex Nitrie regione
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita
note Con questo capitolo si conclude la sezione complessivamente intitolata ai monaci della Nitria.


25. ff. 63v-64, cap. 30 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Initium sane habitationis monasteriorum que sunt in Nitria - expl. animi eius virtutes habuisse memoratur
tit. finale Explicit de Ammone


26. ff. 64-65v, cap. 31 (Paolo) (= BHL 6594)
tit. De Paulo simplice
inc. Fuit quidam inter discipulos sancti Antonii Paulus nomine - expl. et statim curatus est rabidus
tit. finale Explicit de Paulo simplice
Paulus Novus Constantinopoli mart.: Vita


27. ff. 65v-66, cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. De Piamone
inc. Michi autem non videtur dignum etiam eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur
tit. finale Explicit de Piamone
Piamon mon. in Aegypto: Vita


28. f. 66r + epil. f. 66r-v, cap. 33 (Giovanni)
tit. De Iohanne
inc. Erat in ipsis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata fuisse
tit. finale Explicit de Iohanne
note Al capitolo si lega indistintamente l'epilogo dell'opera (riportato sopra), dopo il quale si trova la titolatura finale qui trascritta. La copia procede quindi con gli altri capitoli (dal 2 al 6) omessi in precedenza.


29. ff. 66v-67v, cap. 2 (Or)
tit. De Or abbate
inc. Vidimus et alium apud Thebaidam mirabilem virum Or nomine - expl. in hymnis et laudibus Dei pervigiles viderentur
tit. finale Explicit de Or


30. ff. 67v-68, cap. 3 (Ammone)
tit. De Ammone
inc. Vidimus autem in Thebaida etiam alium virum nomine Ammonem - expl. que in oculis habentur et in manibus
tit. finale Explicit de Ammone


31. f. 68, cap. 4 (Beno)
tit. De Beno
inc. Vidimus et alium senem mansuetudine omnes homines precellentem - expl. crocodillum ab eo alio tempore fugatum perhibebant
tit. finale Explicit de Beno


32. f. 68r-v, cap. 6 (Teone)
tit. De Theone
inc. Vidimus et alium non longe ab urbe ad eam partem - expl. circa eius cellulam plurima deprehendebantur
tit. finale Explicit de Theone
note Anticipato rispetto all'ordine interno di quest'ultima sezione.


33. ff. 68v-69, cap. 5 (Ossirinco)
tit. De Oxorincho
inc. Venimus autem et ad civitatem quamdam Thebaidis nomine Oxirinchum - expl. alios in signis et virtutibus ministrantes

V. ff. 69-75v - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, estratti (= BHL 6532)
note Come nei mss. Pl. 10 sin. 9, 19. 16, 20 dext. 5 e 34 sin. 1 sono proposti tre estratti dalla versione I dell'opera (secondo la classificazione dell'editore Wellhausen, che omette però questo manoscritto nella sua recensio), ossia i capp. 18, 19 e 25.


1. ff. 69-73, cap. 18 (Macario Alessandrino) (= BHL 5097)
tit. De abbate Machario Alexandrino
inc. Illum autem Macarium qui Alexandrie presbyter fuit vidi - expl. pauca de multis ex factis Macarii vel dictis significavi
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita


2. ff. 73-74v, cap. 19 (Mosè) (= BHL 6021)
tit. Vita de Moyses
inc. Moyses quidam genere Ethiops colore corporis niger - expl. septuaginta discipulos moriens dereliquit
tit. finale Explicit de Moyse
Moyses Aethiops in Lybia erem.: Vita


3. ff. 74v-75v, cap. 25 (Valente)
tit. De Valente
inc. Valens nomine iterum quidam fuit Palestinus quidem genere - expl. vidi iustum in sua perire iustitia et hoc utique vanitas est
tit. finale Explicit de Valente

VI. ff. 75v-81 - Hieronymus Stridonius, Epistolae, tre epp. (a Eustochio, Pammachio e Oceano, Oceano)

VII. ff. 81-86 - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL S 2723)
Vita beate Euphrosine virginis
inc. Fuit vir quidam habitans in Alexandria nomine Pafnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebrant in eodem cenobio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium eius Iesum Christum una cum Sancto Spiritu cui est honor et gloria in saecula saecolorum
tit. finale Explicit de Euphrosina
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita

VIII. ff. 86-87 - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
Vita beate virginis Marine
inc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. oratione sancte virginis multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita

IX. ff. 87-95v - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL S 5417 a)
Vita Marie Egiptiace
inc. Fuit quidam senex in Palestine monasteriis vir vita et verbo decoratus - expl. nihil eis abscondens de ea que audierat et viderat
tit. finale Explicit de Maria
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita

X. ff. 96-97 - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL S 8012 a)
Vita Taises meretricis
inc. Quedam fuit meretrix nomine Tayses tante pulchritudinis ut multi propter eam venditis substantiis suis ad ultimam pervenirent paupertatem - expl. ut cum ea simul Dominum Iesum Christum glorificemus qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
tit. finale Explicit de sancta Taysi
Thais in Aegypto paenitens: Vita

XI. ff. 97-127v - Leontius Neapolitanus episcopus saec. VII, Vita Iohannis Eleemosinarii (= BHL 4388)
Enarratio Leontii episcopi Neapoleos Cypriorum insule de vita et actione sancti patris nostri Iohannis archiepiscopi Alexandrini
prol., epilogo
praef. inc. Cogitante ac diu tacite solliciteque mecum considerante - expl. totius atque orbis papa beate vale
prol. inc. Intentio quidem una est nostra quoque et eorum qui ante nos fuerunt - expl. quod iste sanctus Iohannes omnino non iuraverat
inc. Cum pervenissem Alexandriam ego indignus - expl. que omnes nos impetremus per gratiam et misericordiam Domini nostri Iesu Christi cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria honor imperium nunc et semper in saecula saeculorum
Iohannes Eleemosynarius, Alexandrinus ep.
note Come nelle altre copie qui censite, il prologo è impaginato come cap. 1 e tutti i capitoli sono numerati e dotati di titoli. L'explicit del prologo stesso non corrisponde a quello abituale, ma si riscontra anche nella coppia di mss. Pl. 10 sin. 9 e Pl. 34 sin. 1.

XII. f. 127v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf., mutila (cfr. BHL 288 / 290)
De Alexio filius Eufiminiani [corr. Eufimiani]
inc. Erat vir nomine ipsius Heuphimianus bene consulens et timens Deum in civitate Roma - expl. antecedebat autem in conspectu eius preceptum
Alexius Edessae et Romae confessor saec. V: Vita
note Le voci indicate si avvicinano all'incipit della versione del testo qui presente, quasi identica a quella del ms. Conv. Soppr. 474, oltre che del gemello Pl. 19. 16. La perdita dell'ultimo foglio del quaternione fa sì che sopravviva solo un breve frammento iniziale. Un correttore agisce sulla rubrica eliminando la sillaba interna ni e aggiunge nell'interlinea le parole: Rome magnus et nobilissimus dopo vir dell'inizio, basandosi evidentemente su un modello differente dall'antigrafo di base della copia.

XIII. ff. 128-135v - Ursus sacerdos saec. X, Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco, mutila (= BHL 1024)
Vita sancti Basilii episcopi [et monachi a. m.]
prol.
prol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, magestas similis per omnia saecula saeculorum
inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo dignis parentibus - expl. cumque imperator pre furore exestuaret et cogitaret quali
struttura Il testo, mutilo per la perdita della parte finale del codice, è suddiviso in otto lezioni.
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita

bibliografia Del Furia, Supplementum BML, III, 567-70r; Frioli, Vallombrosa, 534 e 539-41



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 303

Leggendario (prima parte, complementare al ms. Conv. Soppr. 302)
sec. XII terzo quarto; orig. Firenze; prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB
Probabilmente il manoscritto fu prodotto come volume complementare del precedente (cfr. nota supra).

I. ff. 245, acefalo e mutilo
Leggendario (6 dicembre - 27 luglio)
ordinamento Per circulum anni
suddivisione lectiones Ricorre in molti testi una suddivisione successiva in lectiones, per lo più dodici.
tabula
note La precedente numerazione dei fogli permette di quantificare la perdita iniziale in otto unità.


1. ff. 1-3 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906, Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco, acefala (= BHL 6106)
inc. et in Christo plurimum valere. Favore igitur prosecutus - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulos remisit ad propria
Nicolaus Myrensis episcopus: Vita
data liturgica 6 dicembre (non indicata)
note Il testo (il cui inizio corrisponde all'edizione del Mombritius II, p. 302 l. 57), prosegue a capo con la sezione sui miracoli, come si trattasse di capitoli della stessa narrazione, per poi riprendere al f. 7 con le parti IV e V della vita di Giovanni Diacono. Quanto rimane della prima parte è suddiviso in lectiones numerate dalla decima alla dodicesima.


2. ff. 3-4v - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6152-6153-6154-6155-6156)
item XXI inc. Quodam igitur tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Ciprastis
item XXIII inc. Venit quidam homo ad sanctam Sion
item XXIV inc. Nec multo post quidam
item XXV inc. Cum igitur his
item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sub sanctissimo et beatissimo patriarcha nostro Macario
pars II inc. Positumque est sacratissimum corpus eius - expl. usque ad tempora Iustiniani imperatoris
Nicolaus Myrensis episcopus: Miracula
data liturgica 6 dicembre (non indicata)


3. ff. 4v-6v - Narrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6160-6163-6165 - BHL S 6170 c)
item I inc. Igitur postquam beatissimus Nicolaus ex hoc mundo migravit - expl. qui dicitur Adriatica
item II, prol. inc. Restat autem adhuc quod de eo scribere miraculum iocundum iudicavimus
inc. Cum de Africe partibus Wandalorum exercitus applicuisset - expl. glorificantes Dominum et sanctum eius Nicolaum
epil. inc. Hec fuit prima occasio - expl. et in futuro conditorem
item III e inc. Agrestes quidam horum qui fines habitabant - expl. solutionem petitionis nostre suscipiamus per Christum Dominum nostrum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate et Spiritu Sancto in saecula saeculorum
Nicolaus Myrensis episcopus: Miracula


4. f. 7r-v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906, Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6107-6108)
item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno
item V inc. Letemur ergo in Domino carissimi - expl. quatinus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Nicolaus Myrensis episcopus: Vita
data liturgica 6 dicembre (non indicata)


5. ff. 7v-15 - Paulinus Mediolanensis, Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.
tit. Vita sancti Ambrosii
prol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab incunabulis que fuerit agnoscatur
inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium effugisse supplicium
Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397: Vita
data liturgica 7 dicembre
note Divisa in 12 lezioni.


6. ff. 15-16v - Coronatus notarius saec. VIII, Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9004)
prol.
tit. Vita sancti Zenonis episcopi et confessoris
prol. inc. In provincia Tuscia in civitate Verona que eius acta claruerunt - expl. audiant populi omnes mirabilia eius
inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte - expl. quod tamen fulget in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria virtus et potestas in saecula saeculorum
Zeno Veronensis ep.: Vita
data liturgica 8 dicembre
note Il testo è diviso in tre lezioni (prime di un ciclo di dodici che prosegue nel successivo).


7. ff. 16v-21v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri confessoris
inc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum
Syrus Ticinensis episcopus saec. IV: Vita
data liturgica 9 dicembre
note Suddiviso nelle lezioni dalla quarta alla dodicesima.


8. ff. 21v-23 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginis
inc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime Agathe fama crevisset - expl. in qua orationes eius florent nunc et semper et quousque mundus steterit
Lucia virgo Syracusis mart.: Passio
data liturgica 13 dicembre
note Divisa in otto lezioni. Al termine si rimanda per Damaso alla fine del volume.


9. ff. 23v-30v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8138)
tit. Passio sancti Thome apostoli
inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. credentes nos per hanc gratiarum actionem indulgentiam consequi peccatorum. Martyrizatus est autem beatus Thomas apostolus in Indie partibus XII kal. ian., regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Thomas apostolus: Passio
data liturgica 21 dicembre
note Divisa in dodici lezioni.


10. ff. 30v-32
tit. Estratto dall'Apocalisse (quattro lectiones)


11. ff. 32-37 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.
tit. Actus vel vita sancti Iohannis apostoli et evangeliste
prol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudocie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo eternam salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus
inc. Secundam post Neronem persecutionem in Christianis Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Iohannes apostolus sec. I: Vita
data liturgica 27 dicembre (non indicata)
note Suddivisa in otto lezioni (con una nota aggiuntiva che le destina al secondo notturno).


12. ff. 37-58 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731 [claus.] - 7736 [transl.])
prol.
tit. Vita sancti Silvestri
prol. inc. Istoriographus noster Eusebius - expl. quod me accipere iubendo fecisti
liber I inc. Silvester igitur cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam
liber II inc. Priori enim libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum
claus. inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kal. ian.
translatio inc. Sed quia omnipotenti Deo - expl. sit nobis premium effugisse supplicium
Silvester I papa: Vita + miracula
data liturgica 31 dicembre
note Il secondo libro è distinto andando a capo e mutilo di due fogli (i due finali del quaternione, dopo il f. 54v); le altre parti si susseguono senza stacchi (ai ff. 57 e 58). Il testo è suddiviso in dodici lezioni.


13. ff. 58v-73 - Ursus sacerdos saec. X, Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
prol.
tit. Vita sancti Basilii
prol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, maiestas similis per omnia saecula saeculorum
inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo devotis parentibus - expl. quos per cooperationem Sancti Spiritus scripserat libros, ad gloriam et laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita
data liturgica 1 gennaio (non indicata)
note Suddivisa in dodici lezioni.


14. ff. 73-75v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
prol.
tit. Vita sancti Pauli primi heremite edita a sancto Iheronimo
prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur
inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum gemmis suis
Paulus Thebaeus primus erem.: Vita
data liturgica 15 gennaio (non indicata)
note Divisa in sei lezioni.


15. ff. 75v-82v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601, Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
ep.ded.
tit. Vita sancti Hylarii episcopi et confessoris
ep. ded. inc. Domino sancto et meritis beatissimo patri Pascentio Fortunatus - expl. nunc de eius vita proponimus
inc. Hylarius Pictavorum urbis episcopus - expl. virtute confessoris in futurum confidat
miracula inc. Igitur Probianus cum dubio iam vite penderet - expl. ut de te legere populum brevitatis stilus mulcet
Hilarius Pictavensis episcopus: Vita + miracula
data liturgica 13 gennaio (non indicata)
note Per la variante al principio della sezione sui miracoli, cfr. il ms. Aed. 134 (item 9). Il testo è suddiviso in otto lezioni.


16. ff. 82v-83v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felicis presbiteri
inc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimentum in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum
Felix Romanus presbyter saec. III: Passio
data liturgica 13 gennaio
note La data è anticipata di un giorno, a meno che si tratti si una svista nella rubrica. Testo diviso in otto lezioni.


17. ff. 83v-98 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869, Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
ep.ded.
tit. Vita sancti Mauri
ep. ded. inc. Faustus famulorum Christi famulus - expl. sum provocatus imperio
inc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. qui simul fiunt anni septuaginta et duo et dies quattuordecim. Per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum
Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI: Vita
data liturgica 15 gennaio (non indicata)
note Divisa in dodici lectiones.


18. ff. 98-101v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli pape
inc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marcellus papa et soc. mart.: Passio
data liturgica 16 gennaio
note Divisa in otto lezioni.


19. ff. 101v-113v - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL S 609)
epilogo
tit. Vita sancti Antonii eremite
inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus natus - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. et totius corruptionis artifices
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
data liturgica 17 gennaio (non indicata)
note L'epilogo è indistinto dal testo. Suddivisione in dodici lezioni.


20. ff. 113v-116 - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum Marii et Marthe, Audifax et Abacuc
inc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante eodem Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum
Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart.: Passio
data liturgica 19 gennaio


21. ff. 116-128 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martiris
inc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Sebastianus Romae mart.: Passio
data liturgica 20 gennaio
note Il testo è suddiviso in otto lezioni al modo abituale, cui si aggiunge un'altra suddivione di diversa mano; vi è inoltre segnalata a margine la parte relativa a Marco e Marcellino.


22. ff. 128-131 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo, Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnes virginis et martiris
inc. Ambrosius servus Christi virginibus sacris - expl. valeat invenire. Passa est beatissima martira Agnes die XII kal. februarias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Agnes Romae virgo martyr saec. III: Passio
data liturgica 21 gennaio
note Divisa in otto lezioni.


23. ff. 131v-134v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.
tit. Passio sancti Vincentii martiris
prol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonia probitatis
inc. In illis diebus cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. cumulatius consecratus est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum
Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr: Passio
data liturgica 22 gennaio
note Divisa in otto lezioni; le quattro successive, da nove a dodici, sono segnate sui sermoni che seguono.


24. ff. 134v-137v
tit. Quattro sermoni per la stessa festività, attribuiti ad Agostino


25. ff. 137v-141 - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3296)
prol.
tit. Vita sancti Geminiani episcopi
prol. inc. Post passionem Domini et sanctam eius resurrectionem - expl. mors sanctissima eius
inc. Inter plurimos Dei famulos qui ad exemplum fidelium in hoc mundo fuerunt - expl. ut ad regnum post transitum huius vite perducit et collocat in choros angelorum. Benedictus Deus in saecula saeculorum
Geminianus Mutinensis episcopus: Vita
data liturgica 31 gennaio
note Prologo indistinto dal testo. Suddivisione in tre lezioni.


26. ff. 141v-147v - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7684)
tit. Vita sancti Severi archiepiscopi et confessoris
inc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. quem si placet valet in oleum demutare
Severus Ravennas ep.: Sermo
data liturgica 1 febbraio
note Suddiviso in tre lezioni.


27. ff. 147v-150v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart., mutila (= BHL 1379)
tit. Passio sancti Blasii episcopi et martiris
inc. Cum Romani imperii Diocletianus gubernaret habenas - expl. perdiscere satagas ut non nos
Blasius Sebastenus ep. mart.: Passio
data liturgica 3 febbraio
note Il testo rimane mutilo a causa della perdita dei due bifoli centrali del quaternione, tra gli attuali ff. 150v e 151. Rimangono dieci lezioni delle dodici nelle quali doveva essere suddiviso. L'explicit cade nel par. 15 dell'edizione in AASS, Feb. I, col. 351E.


28. ff. 151-153 - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart., acefala (cfr. BHL S 133)
inc. -onem ostendere nobilissimis ortam natalibus - expl. a periculo mortis et incendii sancte Agathe orationibus liberaret
Agatha Catanae virgo mart.: Passio
data liturgica 5 febbraio (non indicata)
note Il testo, privo di un breve tratto iniziale a causa della detta perdita di fogli, è diviso in otto lezioni. Seguono rimandi all'interno del volume per Apollonia e Scolastica.


29. ff. 153-155 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini martiris
inc. Propheta loquitur ad Dominum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto per immortalia saecula saeculorum
Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr: Passio
data liturgica 14 febbraio
note Divisa in tre lezioni.


30. ff. 155-157v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae, mutila (= BHL 2838)
prol.
tit. Passio sanctorum Faustini et Iovitte
prol. inc. Cum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est
inc. Eodem tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. aut quod ignem ministratis
Faustinus presb. et Iovita diac. fratres: Passio
data liturgica 15 febbraio
note Il testo rimane mutilo della fine a causa di una nuova perdita di fogli, tra gli attuali 157v e 158. La parte rimasta è divisa in nove lezioni e ha termine all'interno del cap. II: cfr. AASS, Feb. II, col. 815D.


31. ff. 158-160v - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883, Sermo de sancto Mathia (= BHL 5695)
prol.
inc. Inclitam et gloriosam festivitatem beati Mathie apostoli - expl. migravit ad Dominum nostrum Iesum Christum, qui cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum
Mathias apostolus: Sermo
data liturgica 24 febbraio (non indicata)
note Il testo ha inizio anepigrafo, ma è possibile che nel foglio precedente perduto avessero sede la rubrica e il prologo. Suddivisione in otto lezioni.


32. ff. 160v-165v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882, Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita beati Gregorii pape
inc. Gregorius genere Romanus arte phylosophus Gordiani viri clarissimi et beate Silvie filius - expl. iuxta pyrgibasym sicut actenus cernitur confessor veritatis meruit sepeliri
Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604: Vita
data liturgica 12 marzo
note Il testo si arresta al termine del par. 69 del libro IV (= PL 75,222B), come nel ms. Edili 133. È suddiviso in undici lezioni (un'altra mano appone all'ottava l'indicazione che essa è la prima per l'ordinazione di Gregorio).


33. ff. 165v-178v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604, Dialogorum libri IV, lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita beati Benedicti abbatis
inc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. per silentium reparemus
Benedictus Casinensis abbas m. 543
Scholastica in Monte Casino virgo: Vita
data liturgica 21 marzo
note Il testo è diviso in dodici lezioni principali, ma con una parziale duplicazione in corrispondenza della sezione su Scolastica, che è segnalata a margine e a sua volta divisa in quattro lezioni collocate tra l'undicesima e l'ultima di Benedetto. Un'altra mano annota inoltre che altre quattro lezioni per Scolastica si trovano alla fine del leggendario.


34. ff. 178v-182v - Petrus Neapolitanus subdiaconus fl. 940-970, Passio sancti Georgii (= BHL 3393)
tit. Passio sancti Georgii martiris
inc. Postquam Dominus et salvator noster sua sancta presentia et gloriosa incarnatione mundum visitare atque illuminare dignatus est - expl. migravit ad Dominum XXIII die mensis aprilis, qui inscribitur VIII kalendas maias, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum
Georgius Cappadox martyr saec. III: Passio
data liturgica 23 aprile
note Divisa in dodici lezioni.


35. ff. 182v-184 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci apostoli et evangeliste
inc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marcus evangelista: Passio
data liturgica 25 aprile
note Divisa in otto lezioni.


36. ff. 184-185 - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passio sancti Vitalis martiris
inc. Sanctus Vitalis militans consulari Paulino cum fuisset cum eodem iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem beatus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart.: Passio
data liturgica 28 aprile
note Divisa in tre lezioni.


37. f. 185r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.
tit. Passio sancti Philippi apostoli
prol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum festinatione veniebant
inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Phylippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum
Philippus apostolus: Passio
data liturgica 1 maggio
note Diviso in quattro lezioni.


38. ff. 185v-186v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobi
inc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Iacobus Minor apostolus: Passio
data liturgica 1 maggio
note Il testo è suddiviso in lezioni numerate dalla quinta all'ottava, a complemento delle quattro di Filippo.


39. ff. 186v-190v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Passio sanctorum martirum Alexandri, Eventi et Theodoli
inc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse haberet propitius sacerdotem usque in hodiernum diem. Sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum
Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres: Passio
data liturgica 3 maggio
note Divisa in otto lezioni.


40. ff. 190v-193v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. Inventio sancte Crucis
inc. Anno ducentesimo tertiodecimo regnante venerabile magno cultore Constantino - expl. accipiant partem cum genitrice matre Domini Maria, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Iesus Christus (ss. crucis): Inventio
data liturgica 3 maggio


41. ff. 193v-194v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. Item unde supra
inc. Postquam Constantinus augustus imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. et loco translationis nostre finem imponat
Iesus Christus (ss. crucis): Inventio + translatio
data liturgica 3 maggio


42. ff. 194v-196 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol., notitia
tit. Victoria sancti Michael
prol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe veneranda - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat
inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum
Michael archangelus: Apparitio
data liturgica 8 maggio
note Il prologo non è distinto dalla narrazione. Suddivisione in otto lezioni.


43. ff. 196-197 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4321)
tit. Sancti Iohannis ante Portam Latinam
inc. Secundam post Neronem Domitianus persecutionem in Christianos exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Iohannes apostolus sec. I: Vita
data liturgica 6 maggio


44. ff. 197-198v - Passio sancti Victoris Mauri Mediolani mart. [auctore pseudo Maximiano notario] (= BHL 8580)
tit. Passio sancti Victoris
inc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Decollatus est autem sanctus Victor octavo idus madii et sepultus est a Materno episcopo III idus maias, regnante Domino nostro Iesu Christo cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum
Victor Maurus Mediolani martyr: Passio
data liturgica 8 maggio (non indicata)


45. ff. 198v-200 - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sanctorum Gordiani et Epymachi
inc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris divulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum
Gordianus et Epimachus mart.: Passio
data liturgica 10 maggio
note Divisa in tre lezioni. In realtà la data riportata nella rubrica sarebbe VI idus iunii, ma è evidente che il mese va corretto in madii in base alla posizione tra gli altri testi.


46. ff. 200-205 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL S 1748 a)
tit. Passio sancte Christine virginis et martiris
inc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. Completum est autem martyrium sancte Christine VI idus madii in Tyro civitate, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III: Passio
data liturgica 10 maggio


47. ff. 205-208v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.
tit. Passio sanctorum Nerei et Achillei martirum
prol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt
inc. Prima [corr. primum] itaque ad edificationem omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei
rescr. inc. Incipiunt scripta Marcelli. Marcellus Christi servus sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. sollicite breviterque indicabo
Nereus, Achilleus et soc. mart.: Passio
data liturgica 12 maggio
note Viene segnalata a margine la parte di narrazione dedicata a Domitilla.


48. ff. 208v-209 - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Natale sancte Petronille virginis
inc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam
Petronilla Romana virgo: Passio
data liturgica 30 giugno
note Data discordante da quella sotto la quale sono normalmente copiati tutti i segmenti della passio ciclica di Nereo e Achilleo, il 12 maggio (e vicina invece, come già riscontrato, al giorno 31 proprio della santa): del resto, la posizione stessa rende evidente come, al di là della titolatura II kal. iul. qui apposta, tale fosse la destinazione intesa da chi compilò il leggendario. Come abituale nei laurenziani, la sezione su Nicomede segue questa senza soluzione di continuità.


49. f. 209 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi
Nicomedes presb. Romae mart.: Passio
data liturgica 30 giugno


50. f. 209 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
tit. Sancti Victorini martiris
inc. Eutices, Victorinus et Maro servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IV idus maias
Nereus, Achilleus et soc. mart.: Passio
data liturgica 30 giugno
note Come per le parti precedenti del ciclo, la data indicata è anomala.


51. f. 209r-v - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart., mutila (= BHL 6064)
inc. Accepta hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. cuius corpus rapuit populus Christianorum et cum honore magno
Maro, Eutyches et Victorinus mart.: Passio
data liturgica 30 giugno (non indicata)
note Anche questa parte è copiata di seguito alla precedente senza distinzione; rimane mutila di una frazione finale a causa della perdita del bifolio centrale del fascicolo, dopo il f. 209v.


52. f. 210 - Passio sancti Pancratii Romae mart., acefala (= BHL 6427)
inc. tuus statim iubere eos interfici - expl. martyrizatus est autem beatus Pancratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Galieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Pancratius Romae mart.: Passio
data liturgica 12 maggio (non indicata)
note Gran parte del testo (compresa la rubrica con la data) è perduta per la lacuna materiale sopra ricordata.


53. ff. 210-212v - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (cfr. BHL S 2761 d)
tit. Conversatio sancti Eustasii cum filiis suis
inc. In diebus Traiani imperatoris crescebat ydolorum sevitia ipso exhibente - expl. celebramus solemnia ut de ipsorum intercessionibus in hoc mundo et in perpetuo gaudeamus, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas, virtus magnificentia magnitudo imperium in saecula saeculorum
Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres: Vita + passio
data liturgica 20 maggio
note Il testo è diviso in dodici lezioni. La data non è tra quelle comunemente attestate, ma ricorre in più occasioni nei codici laurenziani.


54. ff. 213-217v - Passio sancti Urbani I papae (= BHL 8376-8374)
tit. Passio sancti Urbani pape et martiris
item I inc. Urbanus episcopus natione Romanus ex nobilissima progenie ortus est - expl. cantantes et funeris exequia psallentes Domino persolvebant
item II inc. His ita peractis abiit Carpasius vicarius - expl. multa patrantur mirabilia usque in presentem diem, ad honorem Salvatoris nostri Iesu Christi qui cum Patre ac Flamine Sancto vivit et regnat Deus per eterna saecula saeculorum
Urbanus I papa: Passio
data liturgica 25 maggio (non indicata)
note Il testo è copiato da una mano differente e privo dell'abituale decorazione, mentre dal f. 218 riprendono il copista e lo stile di impaginazione abituali.


55. ff. 218-223 - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049, Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
prol.
tit. Vita sancti Zenobii episcopi
prol. inc. Hortatui vestre dilectionis, amabiles fratres - expl. vitam eius enarrare aggredior
inc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. celebratur autem festivitas eius VIII kalendas iunii ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum
Zenobius Florentinus ep.: Vita
data liturgica 25 maggio (non indicata)
note La titolatura è quella che segue il prologo, che ha inizio invece anepigrafo. Il testo è diviso in dodici lezioni.


56. ff. 223-225v - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. (= BHL 1620 o 6955)
tit. Passio sancti Proculi martiris
inc. Passio atque conversatio sancti Anastasii et undecim fratrum - expl. non longe ab urbe decapitati sunt pro Christi nomine in pace
Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart.
Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis): Passio
data liturgica 1 giugno
note Il testo è diviso in tre lezioni.


57. ff. 225v-226v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart., mutila (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petri
inc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. tunc iudex iussit mitti ad Arthemium
Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart.: Passio
data liturgica 2 giugno
note Il testo, diviso in nove lezioni nella parte rimasta, è mutilo per la perdita dei primi due fogli del fascicolo che segue, tra gli attuali ff. 226v e 227. L'explicit cade all'incirca alla metà: cfr. AASS Iun. I, col. 172F.


58. ff. 227-228 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart., acefala (= BHL 6922)
inc. cum. Preses vero furore repletus iussit eum flagellis cedi - expl. quorum natalis est sexto iduum iuniarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Primus et Felicianus Romae mart.: Passio
data liturgica 9 giugno (non indicata)
note Il testo è mutilo della prima metà (l'incipit corrisponde ad AASS Iun. II, col. 153C) a causa della detta perdita di fogli, e suddiviso in tre lezioni.


59. ff. 228-232v - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (cfr. BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonis
inc. Regnante impiissimo Maximiano imperatore in civitate Nicomedia multos Christianos persequebatur propter fidem et regnum Domini nostri Iesu Christi - expl. Martyrizatus est autem beatissimus Dei martyr Pantaleymon sub die quarto iduum iunias in civitate Nicomedie sub Maximiano imperatore, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Pantaleon Nicomediae mart.: Passio
data liturgica 10 giugno
note Nessuna voce BHL corrisponde pienamente al testo: si indica quella che appare più vicina. La data non è tra quelle normalmente attestate.


60. ff. 232v-236v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL S 986 d)
prol.
tit. Passio sancti Barnabe apostoli
prol. inc. Redemptor et salvator noster Dominus Iesus Christus - expl. relatione pandere curamus
pars I inc. Denique iste est ille Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex LXII discipulis - expl. et cum eis vitam eternam percipere mereamur
pars II inc. Hucusque beati Barnabe gloriosum agonem - expl. deflorare curavimus
pars III inc. Sed quia idem Lucas sequendo beatum Paulum apostolum sancti Barnabe finem cernere non valuit, cetera que sequuntur et quo ordine ad martyrii coronam pervenerit - expl. cum hymnis et laudibus collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Barnabas apostolus: Vita + passio
data liturgica 11 giugno
note Tutte le sezioni sono copiate di seguito, con suddivisione in dodici lezioni. Si rimanda alla fine del codice per i santi Basilide, Cirino, Valerio e Felice.


61. ff. 236v-239v - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modesti
inc. In provincia Licia sub temporibus Dioclitiani imperatoris multas virtutes operabatur in infantia sua sanctus Vitus - expl. sepelivit in eodem loco qui dicitur Marianus sub die XVII kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart.: Passio
data liturgica 15 giugno
note Il testo è diviso in quattro lezioni. Si rimanda per Marco e Marcelliano alla p. 130 del manoscritto (naturalmente secondo la precedente numerazione), entro la passione di Sebastiano.


62. ff. 239v-240v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo, Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.
tit. Passio sanctorum Gervasii et Protasii
prol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam - expl. ad letitiam invitemus
inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me in orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Gervasius et Protasius Mediolani mart.: Passio
data liturgica 19 giugno


63. ff. 240v-242 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauli
inc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Hostiensi usque in hodiernum diem
Gallicanus, Iohannes et Paulus mart.: Passio
data liturgica 26 giugno
note Il testo è suddiviso in otto lezioni.


64. ff. 242-243 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3242 d [inc.] e BHL 3239 [expl.])
tit. Item de triumpho sanctorum Iohannis et Pauli
inc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia Constantia - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Gallicanus, Iohannes et Paulus mart.: Passio
data liturgica 26 giugno
note Suddiviso in lezioni numerate da nove a dodici.


65. f. 243r-v - Liber pontificalis, cap. 82 (Leone II)
tit. Vita sancti Leonis pape
inc. Leo natione Sicula ex patre Paulo sedit menses decem - expl. pro eo quod Albanensis ecclesia episcopum minime habuit
Leo II papa: Vita
data liturgica 28 giugno


66. ff. 243v-245 - Liber pontificalis, cap. 105 (Leone IV)
tit. Unde supra vita sancti Leonis pape
inc. Leo natione Romanus ex patre Radualdo sedit annos octo - expl. migravit ad Dominum quarto kal. iulias, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Leo IV papa: Vita
data liturgica 28 giugno
note Anche questo Leone, propriamente ricordato il 17 luglio, è evidentemente attratto nella data liturgica del precedente. Testo diviso in tre lezioni.


67. f. 245 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart.
tit. Item passio sancte Christine
inc. Aput Ytaliam in Tyro que est circa lacum Vulsinum incipit passio sancte Christine virginis et martyris - expl. sicque cursum consumavit et vitam finivit in Christo quinto idus madii, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum
Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III: Passio
data liturgica 24 luglio (non indicata)
note Il breve testo non si lascia identificare con alcuna voce BHL.


68. f. 245v - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart., mutila (= BHL S 2315)
tit. Revelatio VII dormientium
inc. In tempore illo regnante imperatore Decio facta est persecutio ingens Christianorum - expl. lugebant propter corpora sanctorum que pro
Dormientes (Septem) Ephesi mart.: Passio
data liturgica 27 luglio (non indicata)
note Il testo rimane mutilo per la perdita del resto del manoscritto.

bibliografia Bibbie atlantiche, 294; Baroffio, Codici liturgici vallombrosani, 575; Berg, Studies, 254; Del Furia, Supplementum BML, III, 547-53r



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 474

Leggendario
sec. XI; prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB; Aegidius dominus
La nota di possesso, di mano più recente, si legge al f. 1: Monasterii Vallisumbrose ad usum domini Egidii et amicorum fidelium.

I. ff. 129
Leggendario
ordinamento Misto
struttura Anche se vi sono talora date liturgiche indicate, la raccolta non è strutturata secondo un criterio cronologico; vi si trova anche una sezione tratta dalle Vitae Patrum.


1. ff. 1-20 - Ursus sacerdos saec. X, Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
prol.
tit. Natale sancti Basilii
prol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, maiestas similis per omnia saecula saeculorum
inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo devotis parentibus - expl. quos per cooperationem Sancti Spiritus scripserat libros, ad gloriam et laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita
data liturgica 1 gennaio
note Rimangono tracce quasi invisibili di una divisione in lectiones.


2. ff. 20-23v - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
prol.
tit. Passio sanctorum XL martyrum
lemma inc. Qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gaius, Gorgonius, Candidus
inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris et Agricolao preside et Lisia duce. Temporibus igitur Licinii imperatori erat persecutio - expl. Deum diligentes, Christo credentes, Spiritu Sancto confidentes
Sebasteni martyres XL: Passio
data liturgica 11 marzo
note La data è posticipata di due giorni rispetto ai martirologi. Il lemma è trascritto in parte come titolatura, in parte come fosse l'incipit, senza distinguere poi la narrazione vera e propria. Il testo rimane mutilo di un brevissimo tratto finale, per la perdita dell'ultimo foglio del fascicolo, dopo l'attuale 23v. Suddivisione in nove lezioni.


3. ff. 24-32v - Linus papa pseudo, Martyrium beati Petri apostoli (= BHL 6664)
prol.
tit. Vita sive actus beati Petri apostolorum principis edita a beato Lino pontifice Romano
prol. inc. Licet plurima de apostolicis signis - expl. sumamus exordium
inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. ex omni parte confirmata est in nomine Dei Patris omnipotentis et in nomine Iesu Christi Filii eius Domini nostri et in sanctificatione Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium per infinita et inmortalia saecula saeculorum
Petrus apostolus: Passio
data liturgica 29 giugno (non indicata)


4. ff. 32v-33 - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072, Carmina sacra et preces, carme 94 (Apostoli) (= BHL S 654 b)
tit. Versus in laude sancti Petri
inc. Spiritus alme veni perflando dindima nostra - expl. in celo merear te sine fine frui
Apostoli et evangelistae: Versus
data liturgica 29 giugno (non indicata)


5. ff. 33-38v - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - BHL S 6569 n - BHL 6570)
prol.
tit. Passio sancti Pauli
prol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permanserint sicut et ego
laudatio inc. Hinc antea Saulus hoc est sevus nunc apud gentium - expl. sepultus Roma in via Ostiensi ab urbe miliario contra occidentalem plagam
inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum
Paulus apostolus: Passio
data liturgica 29 giugno (non indicata)
note Il testo è diviso in otto lezioni, con scrittura di modulo maggiore rispetto alle precedenti.


6. f. 39r-v - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol.
tit. De puero per totum annum sub aqua vivum conservatum a sancto Clemente
prol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare
inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. qui tanta mirabilia ostendit servis suis per beatum Clementem martyrem atque pontificem alme Rome, cui est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum
Clemens I papa saec. I: Miracula
data liturgica 23 novembre (non indicata)


7. ff. 40-66v - Leontius Neapolitanus episcopus saec. VII, Vita Iohannis Eleemosinarii (= BHL 4388-4389)
prol., epilogo
tit. Enarratio Leontii episcopi Neapoleos Cypriorum insule de vita et actione sancti patris nostri Iohannis archiepiscopi Alexandrini
praef. inc. Cogitante me ac diu tacite solliciteque mecum considerante - expl. totius atque orbis papa beate vale
prol. inc. Intentio quidem una est nostra quoque et eorum qui ante nos fuerunt studiosorum et sanctorum virorum - expl. de his que dicuntur proficere
inc. Cum pervenissem Alexandriam ego indignus - expl. que omnes nos impetremus per gratiam et misericordiam Domini nostri Iesu Christi cum quo est Patri una cum Sancto Spiritu gloria honor imperium nunc et semper in saecula saeculorum
epil. inc. Expliciunt acta sancti Iohannis Heleymonis; que quidem pretermissa sunt a Iohanne atque Sophronio - expl. ad multorum edificationem nunc parvulum librum scribere precepit
Iohannes Eleemosynarius, Alexandrinus ep.: Vita
data liturgica 23 gennaio (non indicata)
note Il testo è anepigrafo; la titolatura riportata segue la prefazione ad domnum Nicolaum (come la definisce la relativa titolatura finale). Il prologo è impaginato come cap. I e tutti i capitoli hanno una rubrica propria; l'epilogo è invece copiato tutto in forma di rubrica.


8. ff. 67-70v - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, cap. 18 (Macario Alessandrino) (= BHL 5097)
tit. De abbate Machario Alexandrino
inc. Illum autem Macarium qui Alexandrie presbyter fuit - expl. ex factis sancti Macarii vel dictis significavi
tit. finale Explicit de Machario
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita
note Ha inizio con Macario una sezione del leggendario ripresa dalle Vitae Patrum.


9. ff. 70v-72 - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, cap. 19 (Mosè) (= BHL 6021)
tit. Incipit de Moyse
inc. Moyses quidam genere Ethiops colore corporis niger - expl. septuaginta discipulos moriendo dereliquid
tit. finale Explicit de Moyse
Moyses Aethiops in Lybia erem.: Vita


10. ff. 72-73 - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca, cap. 25 (Valente)
tit. Incipit de Valente
inc. Valens nomine iterum qui fuit - expl. valens est
tit. finale Explicit de Valente


11. f. 73v - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco, cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. Incipit de Piamone
inc. Michi autem non videtur dignum etiam eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur
Piamon mon. in Aegypto: Vita


12. f. 73 + epil. ff. 73-74 - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco, cap. 33 (Giovanni)
epilogo
tit. Incipit de Iohanne
inc. Erat in illis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata est
epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti - expl. Ipsi gloria et honor in perpetua saecula
tit. finale Explicit de Iohanne
note Il brevissimo capitolo e l'epilogo dell'opera si susseguono senza distinzione.


13. ff. 74-76v - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL 2723)
tit. Vita beate Euphrosine virginis
inc. Fuit vir quidam habitans in Alexandria nomine Paphnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebrant in eodem cenobio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium eius Iesum Christum una cum Sancto Spiritu cui est honor et gloria in saecula saecolorum
tit. finale Explicit de Euphrosina
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita


14. ff. 76v-77v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
tit. Vita beate virginis Marine
inc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus oratione sancte virginis Marine multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit de Marina
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita


15. ff. 77v-85v - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL S 5417 a)
tit. Vita Marie Egyptiace
inc. Fuit quidam senex in Palestine monasteriis vita et verbo decoratus - expl. nihil eis abscondens de ea que audierat et viderat
tit. finale Explicit de Maria
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita


16. ff. 85v-86v - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL S 8012 a)
tit. Vita Taises meretricis
inc. Quedam fuit meretrix nomine Thaises tante pulchritudinis ut multi propter eam - expl. cum beata Thaise properare gaudentes ut cum ea simul Dominum Iesum Christum glorificemus qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
Thais in Aegypto paenitens: Vita


17. ff. 86v-88 - Hieronymus Stridonius, Epistolae, estratto dall'ep. ad Eustochium et ad virgines

18. ff. 88v-91 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL 288 / 290)
tit. Vita Alexis
inc. Erat vir nomine Euphimianus bene consulens et timens Deum in civitate Romana sub Honorio et Arcadio - expl. odor suavissimus sicut ex aromatibus exivit et si quis peteret aliquid dabat illi Deus cui sit honor et gloria in saecula saeculorum
Alexius Edessae et Romae confessor saec. V: Vita
data liturgica 17 luglio (non indicata)
note Tra le numerose varianti della vita, questo testo si avvicina maggiormente alle voci indicate.


19. ff. 91-102v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906, Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106)
prol.
tit. Vita sancti Nicolai
prol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur
item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. Iesu Christi famulus remisit ad propria
item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Artacifala - expl. et aucti benedictione remearunt ad propria
Nicolaus Myrensis episcopus: Vita
data liturgica 6 dicembre (non indicata)
note Le due parti della vita si susseguono come normali capitoli, senza che sia rilevata la differenza rispetto agli altri interni a ciascuna.


20. ff. 102v-104v - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6151-6152-6153-6154-6155- 6156)
item XXI inc. Quodam igitur tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Cyprastis
item XXII inc. Rursus alio tempore alia mulier de vico Neapoleos
item XXIII inc. Venit quidam homo ad sanctam Sion
item XXIV inc. Nec multo post quidam
item XXV inc. Cum igitur his
item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sub sanctissimo et beatissimo patriarcha nostro Macario
pars II inc. Positumque est sacratissimum corpus eius - expl. usque ad tempora Iustiniani imperatoris
Nicolaus Myrensis episcopus: Miracula
data liturgica 6 dicembre (non indicata)
note Questa sezione del dossier su Nicola possedeva una propria titolatura, erasa in seguito.


21. ff. 104v-109 - Narrationes de miraculis post mortem sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6160-6161 - BHL S 6170 c - BHL 6163-6164-6165)
epilogo
item I pars I inc. Igitur postquam beatissimus Nicolaus ex hoc mundo migravit - expl. qui dicitur Adriatica
pars II inc. Quodam itaque tempore episcopus Miree civitatis - expl. semper accipiat incrementum
item III e inc. Agrestes quidam horum qui fines habitabant - expl. solutionem petitionis nostre suscipiamus
item II prol. inc. Restat autem adhuc quod de eo scribere miraculum iocundum iudicavimus
inc. Cum de Africe partibus Guandalorum exercitus applicuisset - expl. glorificantes Dominum et sanctum eius Nicolaum
epil. inc. Hec fuit prima occasio - expl. et in futuro conditorem
Nicolaus Myrensis episcopus: Miracula
data liturgica 6 dicembre (non indicata)


22. f. 109 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906, Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6108)
item V inc. Letemur ergo, carissimi, letemur in Domino - expl. quatinus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Nicolaus Myrensis episcopus: Vita
data liturgica 6 dicembre (non indicata)
note Dopo l'inserzione dei miracoli, il dossier si conclude riprendendo l'ultima sezione della vita di Giovanni Diacono. Il verso del foglio rimane bianco ed è asportata la parte della colonna esterna non occupata dal testo. Segue un nuovo fascicolo di altra mano, anche se lo stile decorativo simile non induce a ritenerlo un'unità codicologica di diversa origine.


23. ff. 110-118v - Ionas Bobiensis fl. 618-659, m. post 659, Vita sancti Columbani (= BHL 1898)
tit. Vita sancti Columbani abbatis
inc. Columbanus etenim qui et Columba, ortus Hibernia insula, extremo oceano sita; hanc Scottorum incolit gens - expl. contra virum Dei perturbarent episcopos que similiter pervertere temptat
Columbanus (al. Columba) Luxoviensis et Bobiensis abbas n. 543 ca., m. 23-11-615: Vita
data liturgica 23 novembre (non indicata)
note La copia si interrompe; parte della colonna esterna e tutta l'interna restano bianche, con in fondo la titolatura per il testo seguente, che apre un nuovo fascicolo, di altra mano (aggiunta perciò forse in un secondo tempo, per creare continuità tra i fascicoli). Da notare che l'incipit risulta abbreviato, con la soppressione di quasi tutta la parte di introduzione geografica; anche l'explicit, pur riconoscibile, non coincide formalmente del tutto con la versione edita (cfr. PL 87,1030B-C, all'inizio del cap. 33 dell'opera).


24. ff. 119-126 - Vita sancti Fursei Latiniacensis abb. (= BHL 3209)
tit. Vita vel actus sancti Fursei
inc. Fuit vir vite venerabilis Furseus nomine nobilis quidem genere - expl. merita illius clarescunt divinis virtutibus, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum
Furseus Latiniacensis abbas: Vita
data liturgica 16 gennaio


25. ff. 126-129v - Vita sancti Fursei Latiniacensis abb. (= BHL 3213)
prol.
tit. Alia gesta sancti Fursei confessoris
prol. inc. Rem actam atque gestam, fratres dilectissimi, concitemus confessoris - expl. non relinquit post tergum
inc. Pius itaque antistes Furseus nomine largus et humilis - expl. Colitur autem festivitas sancti Fursei confessoris Christi decimo septimo kalendarum februariarum
Furseus Latiniacensis abbas: Vita

bibliografia Baroffio, Codici liturgici vallombrosani, 575; Del Furia, Supplementum BML, III, 599-600



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 133

Leggendario per l'intero anno, probabilmente di area umbra
sec. XII ex.; orig. Umbria; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; Febo Belcari
Il manoscritto, di probabile origine umbra, doveva essere in uso presso una sede agostiniana, dato il breviario che vi è trascritto nei margini. Sulla guardia mobile posteriore nuova è applicato un frammento della membrana che fungeva in precedenza da guardia, dove da una mano quattrocentesca è annotato in caratteri greci il possessore: Febo Belcari del popolo di S. Apollinare (amico della famiglia Medici, vissuto tra il 1410 e il 1484).

I. ff. 279, mutilo
Leggendario (30 novembre - 23 novembre)
ordinamento Per circulum anni
segni d'uso Non sono presenti glosse, ma lo stato degli angoli mostra che il codice è stato molto usato. Inoltre, nel XIII secolo viene aggiunto nel margine inferiore dei primi fogli, fino al 46, il breviario Eremitano dal sabato precedente la prima di Avvento fino alla domenica prima dell'Ottava dell'Epifania.
tabula


1. ff. 1-3v - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.
tit. Natale sancti Andree apostoli
prol. inc. Passionem beati Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus
inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. ut nullus remaneret qui non crederet salvatori nostro Deo qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, ipsi gloria in saecula saeculorum
Andreas apostolus: Passio
data liturgica 30 novembre (non indicata)
note Prologo e testo non sono distinti.


2. ff. 3v-5 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (cfr. BHL S 912 t)
tit. Passio sancte Barbare
inc. Temporibus imperatoris Maximiani erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. martyrizata est autem sanctissima martyr Christi Barbara imperante Maximiano augusto et preside Martiano, apud nos vero regnante Domino Deo atque salvatore nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Barbara virgo Nicomediae martyr: Passio
data liturgica 4 dicembre (non indicata)
note Il testo non coincide del tutto con alcuna delle voci BHL, benché mostri una maggiore somiglianza con quella indicata.


3. ff. 5-12v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906, Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105-6106-6112-6108)
tit. Vita sancti Nicholai confessoris
item II inc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulus remisit ad propria
item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aitaifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus equali maiestate equali potestate per omnia saecula saeculorum
item IV inc. Nunc igitur, fratres karissimi, si vobis placuerit de solempnitate huius diei beati Nicolai - expl. diademate redimitos eterno
item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
Nicolaus Myrensis episcopus: Vita
data liturgica 6 dicembre (non indicata)
note La copia segna andando a capo (f. 12) il passaggio dall'item 6106 al 6112, mentre va normalmente di seguito negli altri casi (ff. 9v e 12v).


4. ff. 12v-14v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 b)
tit. Passio sancti Savini martyris
inc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. et sepelivit eum miliario plus minus secundo a civitate Spoletina sub die VII idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres: Passio
data liturgica 7 dicembre (non indicata)


5. ff. 14v-16 - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginis
inc. Cum per universam provinciam beatissime virginis Agathe fama crebresceret - expl. in qua orationes eius florent nunc et semper et quousque mundus steterit
Lucia virgo Syracusis mart.: Passio
data liturgica 13 dicembre (non indicata)


6. ff. 16-21v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8143-8136)
prol.
tit. Prologus sancti Thome apostoli
prol. inc. Thomas hebraice latine abyssus vel geminus interpretatur - expl. ubi et sepultus est in honore duodecimo kalendas ianuarias
inc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. credentes per hanc gratiarum actionem ad apostolorum gaudia pervenire, ipso adiuvante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
Thomas apostolus: Passio
data liturgica 21 dicembre (non indicata)


7. ff. 21v-23 - Passio sancti Gregorii Spoleti presb. mart. (= BHL 3677)
tit. Passio sancti Gregorii martyris
inc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum talis furor a sacrilegis exardescebat per cunctam Italiam - expl. benedictus Deus qui dat votum optandi et benedicit annos iusti, ipsi honor et gloria, laus et imperium in saecula saeculorum
Gregorius presbyter Spoleti martyr: Passio
data liturgica 24 dicembre (non indicata)


8. ff. 23-34
tit. Nove letture, sermoni e omelie per Natale e S. Stefano


9. ff. 34-38 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.
tit. Vita sancti Iohannis evangeliste
prol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopi catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus
inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exhercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente unitatem Spiritus Sancti per infinita saecula saeculorum
Iohannes apostolus sec. I: Vita
data liturgica 27 dicembre (non indicata)
note Il passaggio grafico tra prologo e testo avviene troppo presto, comprendendo nella vita anche l'ultimo periodo del prologo.


10. ff. 38-39v
tit. Sermone per la festa degli Innocenti


11. ff. 39v-52 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7742 c [liber I], 7740 [liber II], / [pars III], 7733 [item VIa])
tit. In Natale sancti Silvestri
liber I inc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accepit palmam
liber II inc. Priori enim libello hic finis occurrit - expl. et operum virtutum eius celestem ac perpetuam obtinuit palmam
pars III inc. Transactis itaque aliquantis diebus pontifices templorum huiusmodi suggestione Constantino augusto fecisse leguntur - expl. supra omnem magnitudinem quam possit estimari vel comprehendi. Ipsi sit gloria in saecula saeculorum
item VIa inc. Post hec Constantinus habuit bellum Scitarum - expl. quod interpretatur Constantinopolim usque in hodiernum diem
Silvester I papa: Vita + miracula
data liturgica 31 dicembre (non indicata)
note I primi due libri si susseguono senza stacchi (a f. 45), mentre si va a capo per ciascuno dei due segmenti successivi (ai ff. 51 e 52 rispettivamente). Per la terza parte, come si presenta sia in questo codice che in molti altri qui descritti, non vi è una corrispondenza nelle voci BHL. Al f. 42v un'altra mano annota a margine: finita octava lectio, ma non vi è traccia di tale suddivisione del testo (a meno che il riferimento sia al breviario copiato nel margine inferiore).


12. ff. 52v-54
tit. Sermone per l'ottava di Natale


13. ff. 54v-58 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo, Vita sancti Basilii Magni, capp. 11, 9, 8, 10 (= BHL S 1022 g - 1022 f - 1022 e [expl. beta] - 1022 j)
notitia
tit. Vita sancti Basilii episcopi
cap. 11 inc. Fratres, narrationem volo facere de Basilio nobili - expl. secundum quod dictum fuerat ad illos
cap. 9 inc. Narravit autem mihi et hoc predictus nobilis Eladius - expl. reversi sumus in civitatem nostram cum gaudio, laudantes et benedicentes Deum cui est honor et gloria in saecula saeculorum
cap. 8 inc. Iladius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitutem obedientie fuit - expl. ex uno ore glorificabant et laudabant Deum qui vivit et regnat in saecula saeculorum
cap. 10 inc. Mulier quedam nobilis genere et divitiis secularibus ornata - expl. certantes et glorificantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum
not. inc. Natalicium vero beati Basilii archiepiscopi quo superna celorum regna ascendit celebratur primo die mense ianuario, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita + miracula
data liturgica 1 gennaio (non indicata)
note Ogni passaggio è segnato andando a capo (rispettivamente ai ff. 55, 55v, 57v). Agli estratti si aggiunge la brevissima nota liturgica riportata.


14. ff. 58-60
tit. Due sermoni per l'Epifania


15. f. 60r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felici presbyeri
inc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum
Felix Romanus presbyter saec. III: Passio
data liturgica 14 gennaio (non indicata)


16. ff. 60v-63 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869, Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauri abbatis
inc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. ducebat eum ad domum precedente nos Arderado et filii eius
Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI: Vita
data liturgica 15 gennaio (non indicata)
note La prima parte del testo è divisa in sei lectiones. L'estratto si conclude con la fine del par. 39 del cap. VII (cfr. AASS Ian. XV, p. 1046).


17. ff. 63-65v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli pape
inc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marcellus papa et soc. mart.: Passio
data liturgica 16 gennaio (non indicata)


18. ff. 65v-67v - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. Passio sanctorum martyrum Marius, Martha, Audifax et Abacuc
inc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. ubi prestantur beneficia Domini nostri Iesu Christi usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart.: Passio
data liturgica 19 gennaio (non indicata)


19. ff. 67v-72 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani et Fabiani
inc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus in saecula saeculorum
Sebastianus Romae mart.: Passio
data liturgica 20 gennaio (non indicata)


20. ff. 72-74v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo, Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetis virginis
inc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. quod perseverantes perpetue palmam victorie adquirant, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Agnes Romae virgo martyr saec. III: Passio
data liturgica 21 gennaio (non indicata)


21. ff. 74v-77 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8633)
prol.
tit. Passio sanctorum Vincentii et Anestasi
prol. inc. Probabile satis est ad gloriam beatissimi Vincentii martyris - expl. gaudium fidelibus perpetuum perseveret
inc. Cum apud Cesaream Augustam civitatem, ut multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. benedicatur per totam Hispaniam nomen Domini Iesu Christi, qui semper regnat cum Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum
Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr: Passio
data liturgica 22 gennaio (non indicata)
note L'explicit del preambolo non corrisponde a quello riportato in BHL.


22. ff. 77-78v - Passio sancti Feliciani Fulginatis ep. mart. (= BHL 2846)
tit. Passio sancti Feliciani episcopi
inc. Felicianus quidam nobili familia ortus cum Foru Flaminensis edoctus - expl. qui passus est sub Decio impiissimo Cesare, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre vivit et regnat in saecula saeculorum
Felicianus Fulginas episcopus et martyr saec. II/III: Passio
data liturgica 24 gennaio (non indicata)


23. ff. 78v-79v
tit. Due sermoni per la conversione di S. Paolo


24. ff. 79v-80v - Passio sancti Constantii Perusini ep. mart. (= BHL S 1973 a)
tit. Passio sancti Constantii martyris
inc. Cum esset igitur temporibus Antonii imperatoris devulgata iussio eius - expl. et balsamo et aromatibus, ubi prestantur beneficia eius usque in hodiernum diem per ipsum Dominum nostrum Iesum Christum qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Constantius Perusinus episcopus et martyr saec. II: Passio
data liturgica 29 gennaio (non indicata)


25. ff. 80v-81v - Vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7680)
tit. Vita sancti Severi confessoris
inc. Post excessum beatissimi Apolenaris beatus Severus tertiusdecimus Ravennatem cathedram suscepit - expl. immensas Deo gratias agatis, qui et benedictus in saecula saeculorum
Severus Ravennas ep.: Vita
data liturgica 1 febbraio (non indicata)


26. ff. 81v-84
tit. Tre sermoni per la Purificazione di Maria


27. ff. 84-86v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio sancti Blasii martyris
inc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quosdam Deus ad correctionem - expl. passus est enim beatissimus Christi martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolao, regnante autem in nobis Domino nostro cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Blasius Sebastenus ep. mart.: Passio
data liturgica 3 febbraio (non indicata)


28. ff. 86v-88v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agathe virginis
inc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Silicie sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendii meritis sancte Agathe martyris eos liberasset, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Agatha Catanae virgo mart.: Passio
data liturgica 5 febbraio (non indicata)


29. ff. 88v-91v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. Passio sancte Scholastice virginis
inc. Soror namque eius Scholastica nomine - expl. intra in gaudium Domini tui, prestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis fidelibus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Scholastica in Monte Casino virgo: Sermo
data liturgica 10 febbraio (non indicata)


30. ff. 91v-93 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini episcopi
inc. Propheta loquitur ad Deum: secundum altitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in mortalia saecula saeculorum
Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr: Passio
data liturgica 14 febbraio (non indicata)


31. ff. 93-95v - Passio sanctae Iulianae Nicomediae v. mart. (= BHL 4523)
tit. Passio sancte Iuliane
inc. Temporibus Maximiani imperatoris persecutoris Christiane religionis erat quidam senator - expl. passa est autem sancta Iuliana XIV kal. mart. sub imperatore Maximiano, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Iuliana virgo Nicomediae mart.: Passio
data liturgica 16 febbraio (non indicata)


32. ff. 95v-97
tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli per la Cattedra di S. Pietro


33. ff. 97-101 - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883, Sermo de sancto Mathia (= BHL 5696)
prol.
tit. Passio sancti Mathie apostoli
prol. inc. Mathias hebraice latine dicitur Donatus - expl. fuit enim de septuaginta discipulis unus
inc. Salvator etenim noster Dominus Iesus Christus humani generis conditor - expl. migravit ad Dominum Iesum Christum sexto kalendas martias, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum
Mathias apostolus: Sermo
data liturgica 24 febbraio (non indicata)


34. f. 101 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604, Dialogorum libri IV, III 13 (vita di Ercolano) (= BHL 3822)
tit. Passio sancti Herculani episcopi
inc. Nuper quoque Floridus venerabilis vitae episcopus narravit quoddam memorabile valde miraculum - expl. Quis non obstupescat talia signa mortuorum quae fiunt pro exercitatione viventium?
Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr: Passio
data liturgica 1 marzo (non indicata)
note L'estratto comprende la battuta finale di Pietro non riportata nella voce BHL.


35. ff. 101-103 - Passio sancti Herculani Perusini ep. mart. (= BHL S 3822 b [inc.])
additamentum
inc. Undecim fratribus qui de Sirie partibus venerant in urbem Romam - expl. martyrii coronam meruit accipere palmam
mirac. I inc. In illis temporibus Totila perfidus rex - expl. posteaquam de hoc seculo migravit in eadem basilica sepultus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
mirac. II inc. Sanctissimus igitur Herculanus virtutes suas quas moltoties et in multis clam fuerat operatus - expl. gaudens atque laudans Deum ac beatum Herculanum coram multis ostendit
Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr: Passio + miracula
data liturgica 1 marzo (non indicata)
note Il testo corrisponde per incipit alla voce BHL indicata, ma aggiunge alla narrazione il miracolo di un bambino resuscitato e il miracolo della donna sanata (quest'ultimo secondo la versione edita in AASS Mart. I, col. 54). Ciascuna delle tre parti è distinta andando a capo, così come solo a capo è segnato il passaggio rispetto al precedente estratto da Gregorio.


36. ff. 103-104v - Passio Sebastenorum mart. XL (= BHL 7537)
tit. Passio XL martyrum
lemma inc. Passio sanctorum martyrum quadraginta qui in Sebastia civitate martyrio consummati sunt - expl. Gaci, Gorgoni, Candidi
inc. Hi omnes simul XL passi sunt temporibus Licinii imperatoris erat persecutio magna - expl. consummati sunt sancti XL martyres et preside Agricolao et duce Lysia sub die V idus martii in gloriam et laudem Dei
Sebasteni martyres XL: Passio
data liturgica 10 marzo (non indicata)


37. ff. 104v-107v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882, Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita sancti Gregorii pape
inc. Gregorius genere Romanus arte phylosophus Gubdiani viri clarissimi et beate Silvie filius - expl. iuxta pyrgilusyn sicut actenus cernitur confessor veritatis meruit sepeliri
Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604: Vita
data liturgica 12 marzo (non indicata)
note Il testo si arresta al termine del par. 69 del libro IV (= PL 75,222B).


38. ff. 107v-111 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604, Dialogorum libri IV, lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedicti abbatis
inc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. quibus deferentibus transmisisset usque nunc manet incognitum
Benedictus Casinensis abbas m. 543: Vita
data liturgica 21 marzo (non indicata)
note Estratti dal II libro dei Dialogi, comprendenti i capp. I-II, VII-XIV (esclusa l'ultima frase rivolta a Pietro), XV, XX-XXI (solo la prima parte: l'explicit corrisponde a p. 111 ll. 1-2 dell'edizione Moricca).


39. ff. 111-114
tit. Due sermoni per l'Annunciazione


40. ff. 114-116 - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (= BHL 3377)
tit. Passio sancti Georgii martyris
inc. Imperante Datiano impio Medorum et Persarum diversisque erga regiones civitatibus suggerente diabolo - expl. completoque martyrio non. kalendarum maiarum feliciter migravit ad Dominum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Georgius Cappadox martyr saec. III: Passio
data liturgica 23 aprile (non indicata)


41. ff. 116-118 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL S 5276)
tit. Passio sancti Marci evangeliste
inc. Post Domini nostri Iesu Christi in celum ascensionem ad Patrem - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo die mensis Nisan, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marcus evangelista: Passio
data liturgica 25 aprile (non indicata)


42. f. 118r-v - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. In natale sancti Vitalis archiepiscopi
inc. Sanctus Vitalis militans consulariano cum fuisset cum Pulino iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus autem sanctus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart.: Passio
data liturgica 28 aprile (non indicata)
note Accanto all'inizio, un'altra mano scrive alcuni versetti del Cantico dei Cantici.


43. ff. 118v-119v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6813 [laudatio] - 6817)
prol.
tit. Passio sancti Phylippi apostoli
laudatio inc. Philippus hebraice qui interpretatur os lampadis - expl. cuius natalitium celebratur kalendas maias
prol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum confessione veniebant
inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti in saecula saeculorum
Philippus apostolus: Passio
data liturgica 1 maggio (non indicata)
note Il prologo è indistinto dal testo.


44. ff. 119v-120v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL S 4088 b [prol.] - BHL 4086 [inc.] - 4093 [expl.])
prol.
tit. Prologus sancti Iacobi apostoli
prol. inc. Iacobus Alphei ob distinctionem prioris cognominatus - expl. cuius natalitium et ordinatio sexto kalendas ianuarias creditur
inc. Igitur Iudei posteaquam Paulus ad Cesarem quem appellaverat a Festo transmissus est - expl. hic est qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia hic est Christus filius Dei, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Iacobus Minor apostolus: Passio
data liturgica 1 maggio (non indicata)
note Nessuna delle voci BHL sembra corrispondere per tutti gli estremi testuali a quanto trasmette il codice.


45. ff. 120v-123 - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. In inventione sancte Crucis
inc. Anno ducentesimo tricesimo regnante venerabili Dei viro cultore magno Constantino - expl. accipiant partem cum Domino nostro Iesu Christo et sancta Maria genitrice eius in saecula saeculorum
Iesus Christus (ss. crucis): Inventio
data liturgica 3 maggio (non indicata)


46. ff. 123v-126v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Eodem die sancti Alexandri
inc. Quarto loco a beato Petro apostolo Romane ecclesie urbis cathedram sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse habet proprium sacerdotem usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres: Passio
data liturgica 3 maggio
note In sede finale il testo corrisponde solo in parte alla voce BHL, ossia fino al periodo che ha inizio con Severina uxor ma non per la frase finale, come avviene abitualmente nei manoscritti qui censiti.


47. ff. 126v-127v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sancti Gordiani
inc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Gordianus et Epimachus mart.: Passio
data liturgica 10 maggio (non indicata)


48. ff. 127v-130 - Passio sanctae Christinae Vulsinii v. mart. (= BHL 1748)
tit. Passio sancte Christine virginis
inc. Erat quedam sancta et sacra puella de Tyro nomine Christina - expl. et in tartarum alienum tue veritatis qui es Deus benedictus in secula seculorum amen
Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III: Passio
data liturgica 10 maggio (non indicata)
note Estratto che si arresta con la preghiera della santa dopo il martirio del padre. La data indicata dalla BHL e riportata nei Martirologi è il 24 luglio, ma è evidente che la destinazione è qui il 10 maggio, come in molte altre delle copie censite.


49. ff. 130-131 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6421)
tit. Passio sancti Pancratii
inc. Temporibus illis immanis persecutio fuit Christianis - expl. sub Dioclitiano augusto novies et Maximiano septies imperatoribus, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum
Pancratius Romae mart.: Passio
data liturgica 12 maggio (non indicata)


50. ff. 131-132v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058)
prol.
tit. Passio sanctorum Nerei et Achilei
prol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. ovantes atque letantes pervenire meruerunt
inc. Prima itaque hedificatione omnium quorum est studium plantandi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt scripta Nerei et Achillei
Nereus, Achilleus et soc. mart.: Passio
data liturgica 12 maggio (non indicata)


51. f. 132v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sancte Petronille
inc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam factam - expl. et precipitata est in cloacam
Petronilla Romana virgo: Passio
data liturgica 12 maggio (non indicata)


52. ff. 132v-133 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedes presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Nicomedes presb. Romae mart.: Passio
data liturgica 12 maggio (non indicata)
note Il testo, come sempre, segue senza soluzione di continuità il precendente.


53. f. 133 - Audelaus presbyter saec. VII/VIII, Vita sancti Fortunati presb. diocesis Spoletanae (= BHL 3087)
prol.
tit. Vita sancti Fortunati presbyteri
prol. inc. Gregorius Romane urbis antistes cum Petro archidiacono suo - expl. Minime potui utiliter enarrare
inc. Fuit quidam vir venerabilis Fortunatus nomine Torrine ecclesie presbyter - expl. ubi usque hodie in pace positus quiescit, ipso concedente qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Fortunatus dioecesis Spoletanae presb.: Vita
data liturgica 1 giugno (non indicata)
note Prologo indistinto dal testo.


54. ff. 133v-135 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petri
inc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantiam comprobatam eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonas iunias in pace
Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart.: Passio
data liturgica 2 giugno (non indicata)


55. ff. 135-136v - Passio sancti Vincentii ep., Benigni diac. et soc. Mevaniae mart. (= BHL 8676)
tit. Passio sancti Vincentii martyris
inc. Cum iussu principum impiissimorum persecutio Christianorum in totum orbem seviret - expl. miliario plus minus ab urbe Romae nonagesimo quarto ubi prestantur beneficia Dei, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Vincentius ep., Benignus diac. et soc. Mevaniae mart.: Passio
data liturgica 6 giugno (non indicata)


56. ff. 136v-141 - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. (= BHL S 2315)
tit. In natale VII dormientium
inc. In tempore illo regnante impio Decio imperatore facta est ingens persecutio in Christianos - expl. et in gaudio fidei glorificantes et laudantes Deum pro miraculo quod viderunt gratias agentes Domino Iesu Christo
Dormientes (Septem) Ephesi mart.: Passio
data liturgica 27 luglio (non indicata)
note La data liturgica abituale è difforme dalla posizione che i santi assumono in questo leggendario.


57. ff. 141-143 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Sanctorum Primi et Feliciani incipit passio
inc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Primus et Felicianus Romae mart.: Passio
data liturgica 9 giugno (non indicata)


58. ff. 143-146v - Vita et passio sancti Barnabae ap. (= BHL 986 [prol. I] - BHL S 986 d)
prol.
tit. Prolugus sancti Barnabe apostoli
prol. I inc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophete - expl. martyrio coronatus III idus iunias
prol. II inc. Redemptor et salvator noster Dominus Iesus Christus - expl. relatione pandere curamus
pars I inc. Denique ille est Barnabas sanctissimus qui et Ioseph unus ex LXII discipulis - expl. et cum eis vitam eternam percipere mereamur
pars II inc. Hucusque beati Barnabe gloriosum agonem - expl. deflorare curavimus
pars III inc. Sed quia idem Lucas sequendo beatum Paulum apostolum sancti Barnabe finem cernere non valuit, cetera que sequuntur et quo ordine ad martyrii coronam pervenerit - expl. cum hymnis et laudibus mirifice collocatum est ad honorem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Barnabas apostolus: Vita + passio
data liturgica 11 giugno (non indicata)
note A partire dal f. 145 cambia il copista.


59. ff. 146v-149 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8712)
tit. Passio sanctorum Viti et Modesti
inc. In provincia Cicilie sub tempore Dioclitiani et Maximiani imperatorum multas virtutes operatus est sanctus Vitus - expl. sepelivit in eodem loco qui dicitur Marianus. Ibi requiescunt volente Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart.: Passio
data liturgica 15 giugno (non indicata)


60. f. 149r-v - Passio Marci et Marcelliani Romae mart. (= BHL p. 787 n° 1)
tit. Passio sanctorum Marci et Marcelliani
inc. Tenentur post hec Marcellianus et Marcus et ambo ad stipitem acutos in pedibus fixis - expl. quia cripte arenarum illic erant ex quibus moenia urbis instruebantur
Marcus et Marcellianus Romae mart.: Passio
data liturgica 18 giugno (non indicata)
note Estratto dalla passione di Sebastiano. Segue il solo incipit dell'inventio di Vitale e Agricola dello pseudo Ambrogio (BHL 8690), con il rimando Require retro in sancti Vitalis, tutto di mano del copista.


61. ff. 149v-151
tit. Sermone per la Natività di S. Giovanni Battista


62. ff. 151-152v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3237 b)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauli
inc. Sub Constantino Augusto et Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. in qua exuberant beneficia martyris ex eo et nunc et usque in saecula saeculorum
Gallicanus, Iohannes et Paulus mart.: Passio
data liturgica 26 giugno (non indicata)


63. ff. 152v-153v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3238 b)
inc. Hylarianus autem vir Dei qui quondam Gallicanum in Hostiensi urbe susceperat - expl. et posuerunt in eandem domum sanctorum Iohannis et Pauli, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Gallicanus, Iohannes et Paulus mart.: Passio
data liturgica 26 giugno
note Il testo segue il precedente con un semplice a capo, senza una propria titolatura.


64. ff. 153v-154v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
tit. Vita sancte Marine
inc. Erat quidam homo secularis habens unicam filiam parvulam - expl. Deus orationibus sanctae virginis Marinae multa facit mirabilia, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita
data liturgica 17 luglio (non indicata)


65. ff. 154v-157v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol.] - 6665)
prol.
tit. Passio sancti Petri apostoli
prol. inc. Simon qui interpretatur obediens - expl. et palmam victorie velociter demonstrare
inc. Igitur in diebus illis surrexit quidam Samarius genere - expl. quorum fides ac devotio sancti Petri ex omni parte confirmata est in nomine Domini nostri Iesu Christi et in sanctificatione Spiritus Sancti, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Petrus et Paulus: Passio
data liturgica 29 giugno (non indicata)
note Il prologo corrisponde solo per incipit alla voce BHL.


66. ff. 157v-162 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.
tit. Prologus sancti Pauli apostoli
prol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego
inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre in unitate Spiritus Sancti cui est honor et virtus et gloria et imperium in saecula saeculorum
Paulus apostolus: Passio
data liturgica 29 giugno (non indicata)


67. ff. 162-164 - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6473)
tit. Vita sancti Paterniani
inc. Temporibus Diocletiani imperatoris erat grandis persecutio in tempore paganorum - expl. celebremus natalitia eius decimo die mensis iulii, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Patrae et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Paternianus Fanensis ep.: Vita
data liturgica 12 luglio (non indicata)
note Un'altra mano annota a margine: require legenda sanctorum septem fratrum post festum sanctorum Abdon et Sene in [[...]] kal. aug.


68. ff. 164v-167v - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL 1808)
prol., carmen
tit. Passio sancti Quirici et Iulitte
prol. inc. Laudabile satis est et ad regis eterni gloriam totis preconiis adtollendum - expl. ad futuram gloriam que revelabitur in nobis
inc. Sub Alexandro iniquissimo preside cui principatum Antiocene urbis - expl. sanctus Quiricus et sancta Iulitta in Tharso Cilicie die iduum iuliarum sub Alexandro preside, regnante autem Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart.: Passio
data liturgica 15 luglio (non indicata)
note Il testo era certamente destinato a questa data come negli altri codici qui censiti (cfr. il ms. 132 dello stesso fondo).


69. ff. 167v-171 - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL 288)
carmen
tit. In sancti Alesii confessoris
inc. Temporibus Archadii et Honorii maximis imperatoribus fuit quidam homo religiosus in urbe Roma - expl. in quacumque angustia vel tribulatione positus quisquis erat eius obtentu liberabatur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Alexius Edessae et Romae confessor saec. V: Vita
data liturgica 17 luglio (non indicata)
note L'explicit non è identificabile con alcuna delle voci BHL, mentre l'incipit corrisponde a quella indicata.


70. ff. 171-175 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. In festivitate sancti Apolenaris martyris
inc. In diebus Claudii Caesaris veniens beatus Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr Christi sub Vespasiano augusto decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Deo atque salvatore Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum
Apollinaris Ravennas episcopus: Passio
data liturgica 23 luglio


71. f. 175r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Vita sancte Marie Magdalene
inc. Iosephus narrat de beata Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu vivit et regnat in saecula saeculorum
Maria Magdalena paenitens: Vita
data liturgica 22 luglio (non indicata)


72. ff. 175v-178 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli
inc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora cum apostolo per amorem Domini martyr effectus cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Iacobus Maior: Passio
data liturgica 25 luglio


73. ff. 178-180v - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (= BHL 1772 [inc.] - BHL S 1770 a [expl.])
tit. Eodem die sancti Christofori
inc. Passio sancti Christophori sub die VIII kal. augustas qui fuit passus sub Dagno imperatore in civitate Samum - expl. et reddidit gratiam salvatori nostro Deo qui vult omnes homines salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Christophorus in Lycia martyr m. 250: Passio
data liturgica 25 luglio (non indicata)
note Il testo appare una versione mista tra quelle registrate in BHL.


74. ff. 180v-184v - Passio sancti Pantaleoni Nicomediae mart. (= BHL 6439)
tit. Passio sancti Pantaleonis
inc. In civitate Nicomedia Maximianus imperator multos Christianos persequebatur propter regnum et fidem Domini nostri Iesu Christi - expl. sic consummatum est certamen sancti martyris recipientis coronam caelestis gloriae, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Pantaleon Nicomediae mart.: Passio
data liturgica 27 luglio (non indicata)
note La voce BHL è riferita proprio a questo manoscritto.


75. ff. 184v-185 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis
inc. Fuit autem temporibus Constantii filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalitia celebramus IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam nominis tui Deus usque in hodiernum diem
Felix II papa m. 22-11-365: Passio
data liturgica 29 luglio (non indicata)


76. f. 185r-v - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sancte Beatricis
inc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum
Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart.: Passio
data liturgica 29 luglio


77. f. 185v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Senen
inc. Horta tempestate sub Decio multi Christiani necati sunt in urbe Roma - expl. iuxta civitatem Cordulam atque Syriam, ubi etiam et invenit multos Christianos quod suppliciis et afflictionibus necavit
Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart.: Passio
data liturgica 30 luglio (non indicata)
note Testo abbreviato e come sempre trascritto senza soluzione di continuità con la parte seguente della stessa passio ciclica, che riguarda propriamente i due santi della comune titolatura; la data propria di Policronio sarebbe invece il 17 febbraio.


78. ff. 185v-186v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius querere Christianos curiose - expl. levata sunt corpora sancta et translata sunt in cemeterio Pontiani in pace
Abdon et Sennen Romae mart.: Passio
data liturgica 30 luglio (non indicata)


79. ff. 186v-187v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.
tit. Passio sancte Felicitatis
prol. inc. Sciendum quoque est, dilectissimi fratres, quoniam de semine Felicitatis martyrio
expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendo, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum
Felicitas cum septem filiis Romae mart.: Passio
data liturgica 1 agosto (non indicata)
note Come si riscontra anche altrove, la santa (ricordata al 10 luglio o al 23 novembre) deve riferirsi qui al 1° agosto, data dei Maccabei. Il testo è abbreviato in modo tale che scompare la suddivisione tra prologo e narrazione ed è dunque impossibile fornirne gli estremi.


80. ff. 187v-188
tit. Estratto dagli Atti degli Apostoli (11,1-28) per la ricorrenza di S. Pietro in Vincoli


81. ff. 188-189 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Sancti Stephani pape
inc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. in loco qui appellatur hodie cemeterium Callixti; ibi requiescit in pace
Stephanus I papa mart.: Passio
data liturgica 2 agosto (non indicata)
note Il testo appare un'abbreviatio dalla passione nota.


82. ff. 189-191v - Lucianus Hierosolymitanus, Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephani
inc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Stephanus diac. protomart.: Inventio
data liturgica 3 agosto (non indicata)


83. ff. 191v-193 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
tit. Passio sanctorum Sixti, Felicissimi et Agapiti
inc. Eodem tempore Decius Cesar et Valerianos prefectos iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari - expl. sanctum vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones in cimeterio Prostrati sepelierunt sub die kal. sept., prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Sixtus II papa mart.: Passio
data liturgica 6 agosto (non indicata)
note Cambio di copista al f. 192.


84. ff. 193-197v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2294)
prol.
tit. Sanctorum Donati et Ylariani
prol. inc. Beatissimorum martyrum Donati et Ylariani narraturus triumphum, o Theophyle frater - expl. concedat eorum enarrare trophea
inc. Tempore quo Constantinus qui Constantinopolim suo nomine condidit - expl. et cum summa veneratione celebrantur ab omnibus fidelibus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres: Passio
data liturgica 7 agosto (non indicata)


85. ff. 198-199v - Passio sanctorum Cyriaci, Largi et Smaragdi Romae mart. (= BHL 2058)
tit. Sanctorum Quiriaci, Largi et Smaragdi
inc. Nunciatum est itaque Dioclitiano augusto quod filiam suam Arthemiam a demonio vexaretur - expl. ubi orationes sanctorum florent usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres: Passio
data liturgica 8 agosto (non indicata)
note L'incipit presenta marcate varianti rispetto alla voce BHL.


86. ff. 199v-202v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 7805 [inc.] e 4753 [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyris
inc. Cumque audisset beatus Laurentius archidiaconus beatum Sixtum episcopum iterum in custodiam reduci - expl. et participati sunt omnes sacrificium laudis corpus Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Laurentius diaconus, Romae martyr: Passio
data liturgica 10 agosto (non indicata)
note L'incipit non corrisponde alle voci BHL dedicate a Lorenzo: si tratta del par. 3 della passione di Sisto, che precede la sua nella narrazione ciclica, secondo la forma registrata in BHL 7805 (cfr. AASS Aug. VI, p. 140F).


87. ff. 202v-204 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypoliti
inc. Reversus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. cum intentione fermentissime mori leti quam vivere malle et perrexerunt ad Dominum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Hippolytus Romanus presb.: Passio
data liturgica 13 agosto (non indicata)


88. ff. 204-208v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851, Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In assumptione beate Marie virginis
inc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. in quo habitat, inquit, corporaliter omnis plenitudo divinitatis
Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio): Epistola
data liturgica 15 agosto (non indicata)
note Copiata solo la prima metà dell'epistola, fino a PL 30,131C.


89. ff. 208v-210 - Passio sancti Magni Tranensis ep. mart. (cfr. BHL 5167 [inc.])
prol.
tit. Incipit prologus sancti Magni confessoris
prol. inc. Ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi pertinet sanctorum merita virtutesque proferre - expl. fideli assertione prosequimur
inc. Igitur sanctus Magnus meritis et nomine magnus - expl. redintegra labiorum officium, ad laudem et gloriam nominis tui
Magnus Tranensis ep. mart.: Passio + miracula
data liturgica 19 agosto (non indicata)
note Dopo la nomina a vescovo, la narrazione è abbreviata e si annette un miracolo (il cui beneficiario ha nome Castoro) a titolo di saggio dei molti compiuti dal santo. Solo l'incipit, pertanto, corrisponde alla voce BHL.


90. ff. 210-213 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002-1003)
prol., epilogo
tit. Passio sancti Bartholomei apostoli
prol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscipiens - expl. cuius natalitium octavo kal. septembris
inc. Indiae tres esse ab ystoriographys referuntur - expl. secutus est beatum apostolum migravit ad Dominum
epil. inc. Hic est Bartholomeus apostolus qui nomen est Syra lingua suscipiens - expl. passus est autem venerabilis apostolus et martyr Christi Bartholomeus octavo kalendas septembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Bartholomaeus apostolus: Passio
data liturgica 25 agosto (non indicata)
note Epilogo indistinto dal testo.


91. ff. 213-215v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4293)
tit. Decollatio sancti Iohannis Baptiste
inc. Narrat Iosephus vinctum fuisse sanctum Iohannem Baptistam in castello Macherunta - expl. non livorem sed caritatem preferat, adiuvante qui cum Patre
Iohannes Baptista: Translatio
data liturgica 29 agosto (non indicata)


92. ff. 215v-219 - Vita sancti Aegidii in Occitania abb. (= BHL 93)
tit. Vita sancti Egidii confessoris
inc. Sanctus igitur Egidius natione Grecus a preclaris parentibus originem duxit - expl. petimus tua sancta merita pater Egidie apud Dominum nostrum, qui cum Filio suo et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum
Aegidius in Occitania abbas saec. VI-VII: Vita
data liturgica 1 settembre (non indicata)


93. ff. 219-222
tit. Sermone per la Natività di Maria


94. ff. 222-224v - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris (= BHL S 5342 c)
tit. Sermo de nativitate sancte Marie
inc. In diebus illis erat vir in Israel nomine Ioachim ex tribu Iuda de genere David - expl. et rogare ceperunt Mariam ut indulgeret eis et oraret pro eis
Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita): Vita
data liturgica 8 settembre (non indicata)
note Il testo si chiude dopo l'episodio della porpora nel Tempio, alla fine del par. VIII 5 (p. 375 l. 14 dell'edizione di Gijsel).


95. ff. 224v-226 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucis
inc. Tempore illo quo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properante ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum eius plurima ostensione incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et cum Spiritu Sancto omnipotenti Deo in saecula saeculorum
Iesus Christus (ss. crucis): Inventio + translatio
data liturgica 14 settembre


96. ff. 226-230v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol., epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoli
prol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine vel succurrant
inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit
Matthaeus apostolus: Passio
data liturgica 21 settembre (non indicata)
note Il prologo è indistinto dal testo.


97. ff. 230v-232 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5949)
prol., notitia
tit. Dedicatio basilice sancti Michaelis archangeli
notitia inc. Anno dominice ab incarnatione quingentesimo sexto indictione quartadecima - expl. quibus persistentibus facta est inventio basilice beati Michaelis
prol. inc. memoriam toto orbe veneranda - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat
inc. Erat in eadem civitate vir predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum
Michael archangelus: Apparitio
data liturgica 29 settembre (non indicata)
note La notizia cronologica iniziale si fonde con l'inizio del prologo, che a sua volta è poi seguito senza stacco dalla narrazione.


98. ff. 232-238
tit. Due sermoni per gli Angeli (il primo è l'omelia sui Vangeli di Gregorio Magno II 34, dalla fine del par. 6)


99. ff. 238-239v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3870)
tit. Vita beati Hieronymi presbyteri
inc. Beatus Hieronimus genere nobili ortus patre vero Eusebio nomine - expl. si tanto in animo ornaberis regem inmortalem Filium Dei adipisci poteras sponsum
Hieronymus Stridonius: Vita
data liturgica 30 settembre (non indicata)
note Estratto dalla vita, che si arresta a metà circa (l'explicit corrisponde a PL 22,207).


100. ff. 239v-242 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.
tit. Natale sancti Luce apostoli et evangeliste
prol. inc. Cum in divinis voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat
inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Domini nostri Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiocensus - expl. ad fidem et dilectionem Iesu Christi Domini quem predicavit confluerent, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Lucas evangelista: Laudatio
data liturgica 18 ottobre


101. ff. 242-246 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum
tit. Sanctorum apostolorum Symonys et Iude
inc. Simon Chananeus et Iudas zelotes cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent ingressi regionem - expl. in quo loco beneficia divina consecuntur credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire
app. inc. Scripsit autem Abdias episcopus Babilonie - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo habentis, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Simon et Iudas (Thaddaeus) ap.: Passio
data liturgica 28 ottobre (non indicata)


102. ff. 246-248v
tit. Sermone per Ognissanti


103. ff. 248v-252 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Sanctorum IIII cononatorum
inc. Tempore qoo Dioclitianus Augustus perrexit Pannoniis ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart.: Passio
data liturgica 8 novembre (non indicata)


104. ff. 252-254 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori
inc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam nominis tui qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart.: Passio
data liturgica 9 novembre (non indicata)


105. ff. 254-255v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo, Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4227)
prol.
tit. Dedicatio sancti Salvatoris
prol. inc. Elevate oculos sensus vestri et videte hanc admirationem que facta est - expl. et inclinate oculos cordis vestri
inc. Est civitas que vocatur Biretho adiacens inter terminos Tyri ac Sydonis - expl. unde idem ipse inimicus noster adversarius cecidit ad laudem et gloriam qui in Trinitate permanet
Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi): Miracula
note Versione differente rispetto a quella di Anastasio Bibliotecario cui è riferita la voce BHL, qui indicata come riferimento.


106. ff. 255v-259 - Sulpicius Severus, Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita beati Martini confessoris
inc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. si quid deinceps uspitalem contingerit
Martinus Turonensis episcopus: Vita
data liturgica 11 novembre (non indicata)
note Testo abbreviato, che omette il prologo, poi i capp. XII-XVII fino al par. 4 compreso (riprendendo da Per idem tempus, p. 290 dell'edizione Fontaine, p. 42 l. 17 dell'edizione Bastiaensen), per arrestarsi infine con il XXII (l'explicit corrisponde rispettivamente a p. 302 e p. 54 l. 32 delle stesse edizioni).


107. ff. 259v-260 - Sulpicius Severus, Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur
Martinus Turonensis episcopus: Epistola
note Segue priva di prologo la vita, separata solo andando a capo.


108. ff. 260-261 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca., Decem libri historiarum, I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b)
inc. Archidiacono viro et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi et cives Turonici tripudiantes cum sanctissimi viri corpore ad urbem Turoni sunt reversi, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Martinus Turonensis episcopus: Miracula


109. ff. 261-267v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.
tit. Passio sancte Caecilie virginis
prol. inc. Humanas laudes ac mortalium infulas vidimus - expl. et ego vos requiescere faciam
inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum
Caecilia Romae virgo martyr: Passio
data liturgica 22 novembre (non indicata)
note Prologo indistinto dal testo.


110. ff. 267v-269v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis
inc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et benedicitur Christus filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum
Clemens I papa saec. I: Passio
data liturgica 23 novembre (non indicata)


111. ff. 269v-270 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare
inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Clemens I papa saec. I: Miracula
data liturgica 23 novembre (non indicata)
note Il testo è copiato di seguito al precedente, andando a capo dopo il prologo che risulta invece accorpato alla passione.


112. ff. 270-279v
tit. Venti sermoni per il commune sanctorum (l'ultimo mutilo)

bibliografia Firenze. I libri del Duomo, 143; Bandini, Leopoldina, I, 267-87



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 135

Leggendario (26 dicembre - 30 settembre) e segmento di omiliario, di area toscana
orig. Toscana; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; San Michele di Marturi (Siena), S. Michele di Marturi, Badia
Sul verso del secondo foglio di guarda vi è un indice, posteriore alla mutilazione iniziale e comprendente anche la sezione omiletica, databile al XV secolo: se ne desume che l'assemblaggio delle due unità avvenne in epoca precedente.

U.C. I, ff. 1-174v; sec. XI ex.-XII in.; orig. Toscana
I. ff. 1-174v, acefalo e mutilo
Leggendario (26 dicembre - 30 settembre)
ordinamento Per circulum anni
segni d'uso Lungo il margine esterno erano sistematicamente indicati il giorno e il santo reperibili nella pagina, ma in gran parte la rifilatura del codice ha eliminato questo corredo.


1. f. 1 - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario], acefala (= BHL 7858)
inc. adiuravit eum per legem ipsius dicens - expl. sanitates autem et virtutes facte sunt super infirmos in diebus illis, in gloriam Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Stephanus diac. protomart.: Translatio
data liturgica 26 dicembre (non indicata)
note Del testo sopravvive solo il frammento finale, a causa della perdita della prima parte del leggendario.


2. ff. 1-5v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.
tit. Vita beati Iohannis apostoli et evangeliste
prol. inc. Melitus servus Christi episcopus Lauditie episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum de hac luce qualiter migraverit explicemus
inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum
Iohannes apostolus sec. I: Vita
data liturgica 27 dicembre


3. ff. 5v-6v
tit. Due sermoni per la ricorrenza degli Innocenti, il secondo attribuito a Severino


4. ff. 6v-22 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731-7736 [claus.])
prol.
tit. Natale sancti Silvestri pape
prol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti
liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accipit palmam
liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum
claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum
claus. II inc. Sed quia omnipotenti Deo toto herentes conamine - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnantem cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum
Silvester I papa: Vita + miracula
data liturgica 31 dicembre
note Le sezioni si susseguono senza distinzione, salvo il prologo.


5. ff. 22-27v - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. (= BHL 5588)
tit. Passio sancte Martine
inc. Regnante primum omnium in ambitu totius orbis Domino et salvatore nostro Deo Iesu Christo - expl. mereamur cum omnibus sanctis consortes fieri et gratiam invenire apud Dominum nostrum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Martina virgo Romae mart.: Passio
data liturgica 1 gennaio


6. ff. 27v-28 - Passio sancti Concordii Spoleti presb. mart. (= BHL 1906)
tit. Passio sancti Concordii
inc. Temporibus Antonini imperatoris gravissima persecutio orta est in urbe Roma - expl. demones expelluntur orationibus beati Concordii martyris, prestante eo pro cuius passus est qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Concordius Spoleti presbyter et martyr saec. II: Passio
data liturgica 1 gennaio


7. ff. 28-29v
tit. Sermone di Leone Magno per l'Epifania


8. ff. 29v-31 e 31-32 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo, Vita sancti Basilii Magni, capp. 8 e 10 (= BHL S 1022 e [expl. beta] - 1022 j)
tit. Passio sancti Basilii confessoris - Vita sancti Basilii confessoris
cap. 8 inc. Claudius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitutis obediens fuit - expl. ex uno ore glorificantes et collaudantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum
cap. 10 inc. Mulier quedam nobilis genere et divitiis secularibus ornata - expl. certantes et glorificantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Miracula
data liturgica 9 gennaio
note La data appare posticipata rispetto alla collocazione abituale al 1° gennaio. I due estratti dalla vita interpolata sono presentati nel manoscritto come testi a sé stanti, ciascuno con la propria rubrica (anche se senza ripetere la data).


9. f. 32r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Passio sancti Felicis confessoris
inc. Factum est autem ut completionem beatissimi Felici presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Christum Dominum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per inmortalia saecula saeculorum
Felix Romanus presbyter saec. III: Passio
data liturgica 14 gennaio


10. ff. 32v-35 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli pape
inc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui gloria in saecula saeculorum
Marcellus papa et soc. mart.: Passio
data liturgica 16 gennaio


11. ff. 35-44 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyris
inc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium cives - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Sebastianus Romae mart.: Passio
data liturgica 20 gennaio


12. ff. 44-46 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo, Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetis martyris
inc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. valeat invenire. Passa est beatissima martira Agnes die duodecima kalendarum februariarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Agnes Romae virgo martyr saec. III: Passio
data liturgica 21 gennaio


13. ff. 68v-70v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.
tit. Passio sancti Vincentii martyris
prol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonia pravitatis
inc. In illis diebus cum apud Cesaraugustanam civitatem et multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. cumulatius consecratus est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritus Sanctus trinus in unitate manet et regnat Deus in saecula saeculorum
Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr: Passio
data liturgica 22 gennaio


14. ff. 48v-50v - Miraculum sancti Anastasii Persae Romae ad Aquas Salvias (= BHL 412)
tit. Passio sancti Anastasii
inc. Imperante Domino nostro Iesu perpetuo piissimo augusto Anastasio magno imperatore - expl. omnes eripi ab ipsius oppressione inimici ut per ipsum Dominum Iesum Christum gratias agamus Deo Patri et Spiritui Sancto nunc et semper et in eterna saecula saeculorum
Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres: Miracula
data liturgica 22 gennaio


15. ff. 50v-53
tit. Due pericopi dagli Atti degli Apostoli (11,1-31 e 13,1-12) e l'Epistola ai Galati per la conversione di S. Paolo


16. ff. 53-54 - Passio sancti Maximi comitis millenarii et soc. mart. Romae (= BHL S 5857 d-e)
tit. Passio sanctorum Flaviani, Maximi, Secunde et Seve. Kalendini, Marci martyris
pars I inc. Post mortem Dioclitiani imperatoris regnante Constantino augusto - expl. ubi florent orationes eorum
pars II inc. Post mense vero secundo moritur Constantinus augustus - expl. et sepelivit in eodem loco pigrus nonas iunias, ubi cotidie florent orationes sanctorum per omnia saecula saeculorum
Maximus comes millenarius et soc. Romae mart.: Passio
data liturgica 29 gennaio
note La due parti si susseguono senza stacco.


17. ff. 54-55v
tit. Due sermoni per la Purificazione, il primo attribuito a Leonino papa


18. ff. 55v-57v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio sancti Blasii confessoris sive martyris
inc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quidem ad correptionem - expl. passus est enim beatissimus martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolano, regnante autem in nobis Domino nostro Iesu Christo cui est honor et imperium in saecula saeculorum
Blasius Sebastenus ep. mart.: Passio
data liturgica 3 febbraio


19. ff. 57v-59v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (cfr. BHL 133)
tit. Passio sancte Agathe martyris
inc. Passa est in provincia Sicilia sub Decio imperatore ipso Decio III cumsole nonarum februariarum recitamus historiam - expl. a periculo mortis et incendiis sancte Agathe orationibus liberaret
Agatha Catanae virgo mart.: Passio
data liturgica 5 febbraio
note L'incipit presenta varianti non registrate nelle numerose voci BHL.


20. ff. 59v-63 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini martyris
inc. Propheta loquitur ad Deum: secundum multitudinem tuam multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in inmortalia saecula saeculorum
Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr: Passio
data liturgica 14 febbraio


21. ff. 63-64v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
prol.
tit. Passio sanctorum Faustini et Iovitte
prol. inc. Dum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est
inc. Eodem quoque tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum martiarum angelicis provecti manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et imperium, virtus et gloria in cuncta saecula saeculorum
Faustinus presb. et Iovita diac. fratres: Passio
data liturgica 15 febbraio
note Il prologo è indistinto dal testo.


22. ff. 64v-67v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca., Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. Passio sancti Gregorii pape
inc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri
epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes
Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604: Vita
data liturgica 12 marzo
note L'epilogo non è distinto dal resto del testo.


23. ff. 67v-79 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604, Dialogorum libri IV, lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedicti abatis
inc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. quibus deferentibus transmisisset usque nunc manet incognitum
Benedictus Casinensis abbas m. 543: Vita
data liturgica 21 marzo
note Si tratta della sequenza di estratti già descritta nel ms. Aed. 133 (item 38), con explicit nel cap. XXI (= edizione Moricca, p. 111 ll. 1-2). Il testo è preceduto da un elenco dei miracoli di Benedetto narrati.


24. ff. 79-80 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangeliste
inc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem octavodecimo, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Marcus evangelista: Passio
data liturgica 25 aprile


25. ff. 80v-81 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.
tit. Passio sancti Philippi apostoli
prol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum festinatione veniebant
inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum
Philippus apostolus: Passio
data liturgica 1 maggio
note Il prologo è indistinto dal testo.


26. f. 81r-v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli fratris Domini
inc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia Dominus noster Iesus Christus est filius Dei, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Iacobus Minor apostolus: Passio
data liturgica 1 maggio


27. ff. 81v-82v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. Inventio sancte Crucis
inc. Postquam Constantinus auguste memorie imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. in hoc loco translationis nostre finem imponam
Iesus Christus (ss. crucis): Inventio
data liturgica 3 maggio


28. ff. 82v-83v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4170 [inc.] - BHL S 4169 d [expl.])
tit. De eodem die
inc. Perrexit autem Helena ad Hierosolymam et quesivit diligenter locum - expl. celebrare commemorationem diei in qua inventa est sacra Crux Domini nostri Iesu Christi quinto nonarum maiarum, qui vivit et regnat per omnia
Iesus Christus (ss. crucis): Inventio + translatio
data liturgica 3 maggio


29. ff. 83v-85 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.
tit. Sancti Michaelis archangeli
prol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat
inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui ereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum
Michael archangelus: Apparitio
data liturgica 8 maggio


30. f. 85r-v - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Pancratii
inc. Temporibus Valeriani et Gallieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus Panchratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Gallieno consulibus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Pancratius Romae mart.: Passio
data liturgica 12 maggio


31. ff. 85v-87v - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4608)
prol., carmen
tit. Vita sanctorum Iusti et Clementis
prol. inc. Cum multas stilo disertissimo a scriptoribus video commendatas cartis ac paginulis fabulas - expl. ac omnibus ecclesiis catholicis scribere
inc. Igitur beatissimus vir Iustus atque Clemens vere germani fratres - expl. ut a draconis faucibus liberemur, adiuvante Domino
carmen inc. Fulgida vos sedes sanctos fovet atque reclaudit - expl. contulit et proprios condere filiolos, qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V: Vita
data liturgica 5 giugno (non indicata)
note La voce BHL è basata proprio su questo manoscritto.


32. ff. 87v-92 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (cfr. BHL 8714)
prol.
tit. Passio sanctorum Viti et Modesti
prol. expl. Magnitudinem Dei atque mansuetudinem veluti considerandam nobis proposuit scriptura sancta - expl. dum Christum in martyre diabolum vicisse perpendit
inc. Igitur beatus Vitus Lucana provincia hortus nobili stirpe progenitus - expl. atque eos prodigiis coruscare in terris largitur qui vivit et regnat perhenniter per cuncta saecula saeculorum
Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart.: Passio
data liturgica 15 giugno


33. ff. 92-93
tit. Sermone per la Natività del Battista


34. ff. 93-94 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauli
inc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Hostiensi usque in hodiernum diem
Gallicanus, Iohannes et Paulus mart.: Passio
data liturgica 26 giugno


35. ff. 94-95 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3242 d [inc.] e BHL 3239 [expl.])
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauli
inc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia Constantia - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Gallicanus, Iohannes et Paulus mart.: Passio
data liturgica 26 giugno


36. ff. 95-101v - Linus papa pseudo, Martyrium beati Petri apostoli (= BHL 6664)
prol.
tit. Passio sancti Petri apostoli
prol. inc. Licet plurima de apostolicis signis - expl. ab ipso principe Petro sumamus exordium
inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. ex omni parte confirmata est in nomine Dei Patris omnipotentis et in nomine Iesu Christi Filii eius Domini nostri et in sanctificatione Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium per infinita et inmortalia saecula saeculorum
Petrus apostolus: Passio
data liturgica 29 giugno


37. f. 102r-v - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072, Carmina sacra et preces, carme 94 (Apostoli) (= BHL S 654 b)
inc. Spiritus alme veni perflando indima nostra - expl. in celo merear te sine fine frui
Apostoli et evangelistae: Versus
data liturgica 29 giugno (non indicata)


38. ff. 102v-106 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.
tit. Passio sancti Pauli apostoli
prol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego
inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum
Paulus apostolus: Passio
data liturgica 29 giugno


39. ff. 106-107v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martiniani
inc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum
Processus et Martinianus Romae mart.: Passio
data liturgica 2 luglio (non indicata)


40. ff. 107v-108 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sancte Felicitatis et VII filiorum
inc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna celorum, ad laudem eius qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum
Felicitas cum septem filiis Romae mart.: Passio
data liturgica 10 luglio (non indicata)


41. ff. 108-109v - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicis
inc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix quarto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Nabor et Felix Mediolani mart.: Passio
data liturgica 7 agosto
note La data è anomala, anche rispetto alla successione dei testi nel leggendario: probabilmente la passione si legava al 12 luglio, ma una semplice svista di copia non basta a spiegare come il quarto giorno dalle idi di luglio sia divenuto VII idus augusti.


42. ff. 109v-110v - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL S 5306 b/c)
prol.
tit. Passio sancte Margarite virginis
prol. inc. Quia auxiliante atque largiente Domino - expl. ad passionis ipsius ordinem conscribendi mentis gressum ponamus
inc. Quodam vero tempore postquam Christus pro redemptione humani generis ex mortuis resurrexit - expl. cuiusque imperio omnes creaturae consistunt, cuius regnum est in saecula saeculorum
Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr: Passio
data liturgica 20 luglio (non indicata)
note La copia, incompleta, ha termine nel corso del dibattito tra la santa e il prefetto.


43. ff. 110v-111v - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Passio sancte Praxedis
inc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo supradicto - expl. sepelivi iuxta patrem suum in cimiterio Priscille via Salaria, ubi hodie florent orationes sanctorum in saecula saeculorum
Praxedis Romana virgo: Passio
data liturgica 21 luglio (non indicata)


44. ff. 111v-115 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris martyris
inc. In diebus Claudii Caesaris venit beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano cesare die decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Apollinaris Ravennas episcopus: Passio
data liturgica 23 luglio


45. ff. 115-117 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli
inc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Iacobus Maior: Passio
data liturgica 25 luglio (non indicata)


46. ff. 117-119 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsi
inc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum
Nazarius et Celsus Mediolani mart.: Passio
data liturgica 28 luglio


47. f. 119 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sancte Beatricis
inc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Chrstianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesiis Christi, quod factum est Domino Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum
Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart.: Passio
data liturgica 29 luglio


48. f. 119r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis
inc. Fuit temporibus Constantii filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalis celebratur IIII kal. augusti ad laudem et gloriam nominis Dei usque in presentem diem
Felix II papa m. 22-11-365: Passio
data liturgica 29 luglio


49. ff. 119v-120v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Adon et Senen
inc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias
Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart.: Passio
data liturgica 30 luglio


50. ff. 120v-121v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius querere Christianos curiose - expl. iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure
Abdon et Sennen Romae mart.: Passio
data liturgica 30 luglio
note Come sempre nei manoscritti qui censiti, si susseguono senza soluzione di continuità e sotto un'unica titolatura le due parti della medesima passio ciclica riguardanti Policronio e Abdon e Sennen. Quest'ultima si interrompe una frase dopo rispetto all'explicit riportato in BHL, includendo il principio della sezione incentrata su Sisto.


51. ff. 121v-125v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.
tit. Passio sancte Felicitatis et VII filiorum
prol. inc. Sciendum est, dilectissimi fratres, quoniam de sancte Felicitatis martyrio - expl. hanc ebitudinem in lucis perducere claritatem
inc. A Cesare Augusto cuius in tempore Christus ad humanum redimendum genus veram ex virgine carnem assumpsit - expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendo, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et per immensa saecula regnat
Felicitas cum septem filiis Romae mart.: Passio
data liturgica 1 agosto (non indicata)
note Posizione condivisa da altre occorrenze nei codici, benché la santa sia venerata al 10 luglio; un'altra sua passione intitolata ai suoi figli era trascritta infatti in tale sede, benché senza data. Il prologo non è distinto dal testo.


52. ff. 125v-128v - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificis
inc. Temporibus Valeriani et Galieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Sixtum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano ter et Galieno bis consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Stephanus I papa mart.: Passio
data liturgica 2 agosto


53. ff. 128v-130 - Lucianus Hierosolymitanus, Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephani protomartyris
inc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. quem periclitanti mundo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Stephanus diac. protomart.: Inventio
data liturgica 3 agosto


54. ff. 130-131v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sancti Xisti episcopi
inc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimeterio Pretextati sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Sixtus II papa mart.: Passio
data liturgica 6 agosto


55. ff. 131v-133 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sanctorum Donati episcopi et Hilariani
inc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. quorum corpora collecta sunt a Christianis et sepulta sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres: Passio
data liturgica 7 agosto


56. ff. 133-135 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] - 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyris
inc. Postquam beatus Sixtus urbis Rome episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. sepelierunt eum in cripta via Tiburtina in predio Ciriace vidue in agro Verano quarto iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Laurentius diaconus, Romae martyr: Passio
data liturgica 10 agosto


57. f. 135r-v - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassiani martiris
inc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata poematis etiam iocunditatem commendans - expl. creatori suo cum gratia reddit coronam
Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr: Passio
data liturgica 13 agosto
note Il testo si conclude senza l'ultima frase con la formula di martirio, ed è seguito senza alcuno stacco dalla passione di Prudenzio.


58. ff. 135v-136 - Prudentius, Peristephanon, carme IX (passione di Cassiano) (= BHL 1625)
inc. Silla forum statuit Cornelius, hoc Itali urbem vocant - expl. domum revertor, Cassianum predico
Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr: Passio
data liturgica 13 agosto
note Il testo fa parte di un continuum con il precedente e con il successivo, relativo all'omonimo santo mauritano.


59. f. 136r-v - Passio sancti Cassiani Tingi in Mauritania mart. (= BHL 1636)
inc. Tunc beatissimus Cassianus Aurelio Agricolano agente vice prefectorum - expl. eisdemque sententiis quibus sanctus Marcellus triumphum optinere meruit martirii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Cassianus Tingi in Mauritania martyr saec. III: Passio
data liturgica 13 agosto
note Essendo il testo accorpato alle passioni relative a Cassiano di Forlì, la data è da intendersi valida anche per esso, benché questo santo sia venerato invece il 3 dicembre.


60. ff. 136v-138 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Ypoliti martyris
inc. Sanctus Ypolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. cum intentione frequenter mori leti quam vivere male, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Hippolytus Romanus presb.: Passio
data liturgica 13 agosto


61. ff. 138-140v
tit. Sermone per l'Assunzione di Maria


62. ff. 140v-141 - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Vita sancti Eusebii confessoris
inc. Eodem tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constantio - expl. cessavit persecutio non tamen multum tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Eusebius Romanus presbyter saec. IV: Passio
data liturgica 15 agosto
note La normale data liturgica sarebbe il 14 agosto, ma la posizione successiva al sermone per l'Assunzione conferma l'intenzione espressa dalla rubrica.


63. ff. 141-142v - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti martiris
inc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agabitus - expl. multi paganorum crediderunt Deum per famulum Dei Agapitum et per Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum
Agapetus seu Agapitus Praeneste mart.: Passio
data liturgica 18 agosto (non indicata)


64. ff. 142v-145 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
epilogo
tit. Passio sancti Bartholemei apostoli
inc. Indiae tres esse ab historiographis asseruntur - expl. et perfectis plurimis bonis operibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Bartholomaeus apostolus: Passio
data liturgica 25 agosto


65. ff. 145-146 - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3320)
tit. Passio sancti Genesii martiris
inc. Imperante Dioclitiano cum cessassent per annos quattuor ecclesiarum omnes episcopi et sacerdotes - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octava kal. septembris eodem Dioclitiano quater consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Genesius mimus Romae martyr saec. III: Passio
data liturgica 25 agosto (non indicata)


66. ff. 146-148 - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (= BHL 276)
prol.
tit. Passio sancti Alexandri martyris
prol. inc. Cum omnium beatorum Christi martyrum merito bella victricia atque insignes triumphos mentis devotione decentissima veneratione recolimus - expl. cum ad Christi gloriam eius pia certamina noverimus
inc. Tempore itaque Maximiani Caesaris exardescente diabolo contra catholicam fidem facta est persecutio magna - expl. in quo loco semper Dominus meritis beati martyris exoratus ostendit prodigia et vota supplicum complet, qui vivit in Trinitate Deus unus per omnia saecula saeculorum
Alexander Bergomi martyr m. 303: Passio
data liturgica 26 agosto


67. ff. 148-152v - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
prol.
tit. Actus et vita sancti Augustini confessoris
prol. inc. Beatissimus Augustinus ex provincia Affrica, inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que audivi proposui minime reticere
inc. Ex provincia Affrica civitate Thacastendi exortus de numero curialium parentibus honestis et Christianis progenitus erat - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum
Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430: Vita
data liturgica 28 agosto
note Come nei mss. Mugellano 13 e Strozzi 2, si tratta di un'abbreviatio dalla curiosa formulazione del prologo, che anticipa e ripete parte dell'incipit.


68. ff. 152v-153 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. Passio Iohannis Baptiste
inc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pylati procurationis annus - expl. passus est autem beatus Iohannes Baptista et precursor Domini nostri Iesu Christi quarto kal. septembris, ipso Domino nostro Iesu Christo regnante cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum
Iohannes Baptista: Passio
data liturgica 29 agosto


69. f. 153r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Passio sancti Iohannis Baptiste
inc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeos precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum
Iohannes Baptista: Passio
data liturgica 29 agosto (non indicata)


70. ff. 153v-156 - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (= BHL 572-573 - BHL S 576 d)
prol., additamentum
tit. Passio sancti Antonini martyris
passio, prol. inc. Quecumque de sanctorum ac beatissimorum martyrum mirabilibus recitanda sunt - expl. cum adminiculatione Domini despectivum flectimus articulum
inc. Igitur reverentissimus puer Antoninus Appamie oppido extitit oriundus - expl. qui talem ac tantum martyribus suis prestat triumphum
miracula inc. Denique cum idem beatissimus martyr Antoninus suum, ut supra taxatum est, pretiosum complevisset martyrium - expl. innumera prebet miracula devote presentibus et anima in celo suscepta cum Christo letatur in gloria, cuius regnum et potestas permanet in saecula saeculorum
addit., prol. inc. Quoniam quidem vestre caritati miraculorum gesta gloriosissimi martyris Antonini - expl. operari dignatus est Dominus miraculum
inc. Erat enim ibi frater quidam Ademarus nomine - expl. cum inter nos famuli domus somno indulgerent ullatenus repperiunt
Antoninus Apamiis in Gallia martyr: Acta
data liturgica 2 settembre (non indicata)
note La sezione sui miracoli ha inizio, indistinta dal resto, al f. 155, mentre sul verso è aggiunto, sempre di seguito, un ulteriore miracolo.


71. ff. 156-157 - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii martyris
inc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti ubi usque hodie orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Cornelius papa mart.: Passio
data liturgica 14 settembre


72. f. 157r-v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Sancti Cypriani
inc. Imperantibus Valeriano quater et Gallieno ter consulibus tertio kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem beatissimus Ciprianus martyr die octavodecimo kal. octobris sub Valeriano et Gallieno consulibus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258: Passio
data liturgica 14 settembre


73. ff. 157v-159 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucis
inc. Tempore illo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properanti ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Iesus Christus (ss. crucis): Inventio + translatio
data liturgica 14 settembre


74. ff. 159-162 - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4985)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminiani
inc. Imperante Dioclitiano octies et Maximiano septies in urbem Romanam - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani XVI kal. octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Lucia et Geminianus Romae mart.: Passio
data liturgica 16 settembre


75. ff. 162-166v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol., epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoli
prol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine procurat
inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopas - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
epil. inc. Zaroes autem et Arfaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit
Matthaeus apostolus: Passio
data liturgica 21 settembre
note Il prologo è indistinto dal testo.


76. ff. 166v-169 - Eucherius Lugdunensis episcopus, Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
carmen
tit. Passio sancti Mauritii, Candidi, Exsuperii et Victoris
inc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et per infinita saecula saeculorum
Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres: Passio
data liturgica 22 settembre


77. ff. 169-171v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.
tit. Passio sanctorum Cosme et Damiani
prol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas venire contendat
inc. Temporibus denique Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. Sed narrare longum est alia multa mirabilia que per eos Dominus ad laudem sui nominis fieri prestat usque in hodiernum diem, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres: Passio
data liturgica 27 settembre
note La parte finale appare parafrasata rispetto al testo riportato in BHL.


78. ff. 171v-174v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta], mutila (= BHL S 3871 b)
tit. Vita sancti Iheronimi
inc. Plerosque nimirum illustrium virorum non ambigo nosse quo natus - expl. hoc modo inseruit sicut nunc vestra audivit charitas
Hieronymus Stridonius: Vita
data liturgica 30 settembre
note Il testo rimane mutilo a causa della perdita della parte finale del leggendario; in calce si richiama il fascicolo un tempo successivo con le parole Referam tibi mee, con le quali proseguiva la vita.

II. ff. 175-198v
Frammento di omiliario
note Contiene, precedute ciascuna dalla corrispondente lectio, cinque omelie sui Vangeli di Gregorio Magno intervallate a sei anonime o di altra attribuzione. Precisamente, si susseguono: Gregorio om. 27 (ff. 175-177v), anonimo per il Natale dei confessori (Massimo? ff. 177v-178), anonimo per il Natale di un martire (Fulgenzio? ff. 178-179), Gregorio om. 32 (ff. 179-182), anonimo (Ps. Agostino n° 225, ff. 182-183), Gregorio om. 35 (ff. 183-186), Fulgenzio per il Natale di un confessore (ff. 186-188v), Gregorio omm. 9 e 11 (ff. 188v-190v e 190v-192), anonimo per Ognissanti (ff. 192-195v) e Basilio (ff. 195v-198v).

U.C. II, ff. 175-200v; sec. XII seconda metà; Iacopo di ser Giovanni Berardi notaio
III. ff. 198v-200 - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL S 2761 d)
Eustachii et sociorum
inc. In diebus Traiani imperatoris crescebat ydolorum sevitia ipso exhibente - expl. ut de ipsorum intercessionibus in hoc mundo et in perpetuo gaudeamus, per Dominum nostrum Iesum Christum cui est honor et gloria, potestas, virtus et magnificentia, magnitudo, imperium in saecula saeculorum
Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres: Passio
note La titolatura è integrata da una mano posteriore dove rimaneva lo spazio in bianco per la rubrica e l'iniziale non realizzate. Malgrado si passi dalle omelie a un testo di diversa natura, il copista è lo stesso.

IV. f. 200v
Orazione di Geremia con notazione musicale
segni d'uso Nello spazio rimasto libero sul recto e sul verso di quest'ultimo foglio sono trascritti brevi passi biblici con relativa esegesi a titolo di esercitazione, con una doppia sottoscrizione da parte di Iacobus (poi Giachopus) filius Ser Iohannis Berardi notarius, la cui mano è datata da Bandini al XIV secolo.

bibliografia Diventare Santo, 212; Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni, xvi; Bandini, Leopoldina, I, 302-9; Berg, Studies, 266-7; Castaldi, Nuovi testimoni, 101-3



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 144

Lezionario per la Cattedrale di Firenze (I parte)
orig. Firenze, S. Maria del Fiore, Opera
I quattro mss. 144-147 sono l'esito di una committenza degli Operai del Duomo, che il 7 dicembre 1445 ordinarono un lezionario per l'ufficio della cattedrale da distribuirsi in tre o quattro volumi; il copista designato fu il Vallombrosano Giovanni di Francesco di Ripoli, che sottoscrive il primo e il quarto (questo con il suo nuovo titolo di priore di S. Giorgio di Terranova). A partire dal 1447 è assegnato anche l'incarico della decorazione (vedi sotto, U.C. II), che fu completata per tutti entro il 1450. Il lavoro di legatura si prolunga invece fino al 1453 (almeno per il 147, nella bottega di Vespasiano da Bisticci). Tutti i codici subiscono anche l'aggregazione di complementi, in epoche diverse, per integrare festività assenti ed entrate nell'uso dopo il momento della progettazione. Sui primi due interviene il minorita milanese Pellegrino, nel 1566, restaurando i primi due fogli del 144, evidentemente danneggiati (ne salva però la miniatura iniziale, incollata al nuovo foglio), e aggiungendo al 145 la seconda unità.

I. ff. 1-231v
Lezionario dalla prima domenica di Avvento alla quinta dopo l'Epifania (de tempore, proprium e commune sanctorum)
ordinamento Per circulum anni
suddivisione lectiones L'intero contenuto è predisposto per una lettura liturgica, in cicli di nove lectiones. Quando dunque non si specifichi diversamente, si intenda che i testi sono suddivisi in nove.
segni d'uso Gli angoli assai sfruttati denotano l'uso intenso del volume.
struttura Come dichiara la titolatura stessa, i testi per il proprium sanctorum sono tratti in parte dal Martirologio e dal Liber pontificalis, in parte dalle vite e passioni tradizionali, secondo l'uso introdotto nella curia Romana al tempo di Innocenzo III. In questo volume è compreso il periodo liturgico dalla prima domenica di Avvento alla quinta dopo l'Epifania, con la successiva settimana; vi sono alcune irregolarità nella successione cronologica. Le tre parti occupano rispettivamente i ff. 1-99, 99v-148 e 148v-221v (cui seguono però alcune vitae supplementari). All'interno della prima si trova in realtà anche un estratto agiografico per Silvestro, registrato qui a parte.
note Tit. opera: Lectionarium primum ecclesiae maioris Florentinae secundum consuetudinem Romane curie


U.C. I, ff. 1-2
U.C. I, ff. 1-2
1. ff. 1-99
tit. Proprium de tempore
note I primi due fogli sono di restauro, come si ricordava nelle note iniziali.


2. ff. 48-51v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731 [claus.])
tit. In sancti Silvestri pape
lib. I inc. Constantinus imperator monarchiam tenens imperii cum plurimas strages - expl. pars accepit palmam
lib. II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum
claus. inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. sepultus itaque est cum omni reverentia multisque aromatibus in cimiterio Priscille via Salaria ab urbe miliario tertio pridie kalendarum ianuarii, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Silvester I papa: Vita + miracula
data liturgica 31 dicembre (non indicata)
note Estratto interno alla prima sezione del lezionario, che ha inizio a breve distanza dal principio della narrazione e comprende la prima delle clausole che l'accompagnano (= Mombritius II, p. 510 l. 34 - p. 531 l. 41).


3. ff. 99v-100 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875, Martyrologium tres recensiones, 29 novembre (Saturnino)
tit. In sancti Saturnini martyris
inc. Rome natale sancti Saturnini martyris et senis et Sisinni diaconi - expl. sepelivit in predio suo via Salaria sub die III° kalendarum decembrium
Saturninus et Sisinnius Romae martyres
data liturgica 29 novembre (non indicata)
note Il testo, che apre le festivitates sanctorum, occupa tre lectiones.


4. ff. 100-103v - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.
tit. In festo sancti Andree apostoli
prol. inc. Passionem sancti Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus
inc. Proconsul itaque Egeas civitatem Patras ingressus - expl. nec in plateis eum clamantem aliquis audivit
Andreas apostolus: Passio
data liturgica 30 novembre (non indicata)
note Il prologo, indistinto, occupa parte della prima delle sei lezioni ricavate dalla passio, trascritta per meno di metà (fino a p. 106 l. 4 del vol. I di Mombritius). Le ultime tre del ciclo, dal f. 102, sono costituite da un estratto da un'omelia sui Vangeli di Gregorio Magno.


5. ff. 103v-106 - Passio sanctae Barbarae Nicomediae v. mart. (= BHL 913)
tit. In sancte Barbare virginis et martyris
inc. Temporibus Maximiani imperatoris erat quidam satrapas nomine Dioscorus - expl. sepulta est autem sancta martyr Christi Barbara in loco solis in habitaculo modico cum sancta Iuliana quarto die mensis decembris, regnante Domino et salvatore nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
Barbara virgo Nicomediae martyr: Passio
data liturgica 4 dicembre (non indicata)


6. ff. 106-109 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906, Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105)
tit. In festo sancti Nicholai episcopi et confessoris
inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. ex subiectis evidenter agnoscere valebit
Nicolaus Myrensis episcopus: Vita
data liturgica 6 dicembre (non indicata)
note Estratto che si interrompe in corrispondenza di p. 300 l. 25 nell'edizione del Mombritius, vol. II.


7. ff. 109-110 - Paulinus Mediolanensis, Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
tit. In sancti Ambrosii episcopi
inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. in plurimis provinciis usque in hodiernum diem manet
Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397: Vita
data liturgica 7 dicembre (non indicata)
note Il testo, privo di prologo, è in parte integrale, in parte abbreviato; la conclusione corrisponde al par. 48.2 (p. 116) dell'edizione Bastiaensen (cfr. anche Mombritius I, p. 62 l. 26). Occupa sei lectiones.


8. ff. 110v-113 - Liber de ortu beatae Mariae et infantia Salvatoris (= BHL 5335)
tit. In conceptione beate Marie virginis
inc. In diebus illis erat vir in Israel nomine Ioachim ex tribu Iuda - expl. et vocavit nomen eius Mariam
Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita): Vita
data liturgica 8 dicembre (non indicata)
note Comprende la narrazione apocrifa fino alla prima frase del cap. IV 1 (p. 323 l. 2 dell'edizione nel Corpus Christianorum) e occupa le prime sei lectiones, cui ne seguono dal f. 112 tre ricavate da un'epistola attribuita ad Anselmo di Canterbury.


9. f. 113r-v - Liber pontificalis, cap. 33 (Milziade)
tit. In sancti Melchiadis pape martyris
inc. Melciades natione Affer sedit annos tres - expl. et cessavit episcopatus dies quindecim
Miltiades papa: Vita
data liturgica 10 dicembre (non indicata)
note Il testo occupa una singola lectio.


10. ff. 113v-114 - Liber pontificalis, cap. 39 (Damaso) (= BHL 2085)
tit. In sancti Damasi pape
inc. Damasus natione Yspanus ex patre Antonio - expl. cessavit episcopatus dies XXXI
Damasus II papa: Vita
data liturgica 11 dicembre (non indicata)
note Una singola lectio.


11. ff. 114-116v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL S 4992 c)
tit. In sancte Lucie virginis
inc. Cum per universam Sicilie provinciam - expl. passa est autem sancta Lucia in civitate Siracusana mense decembris, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Lucia virgo Syracusis mart.: Passio
data liturgica 13 dicembre (non indicata)


12. ff. 116v-118 - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8143-8136)
tit. In sancti Thome apostoli
inc. Thomas hebraice latine abyssus - expl. tam indulgentiam consequi peccatorum quam ad appostolorum gaudia pervenire, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Thomas apostolus: Passio
data liturgica 21 dicembre (non indicata)
note Il breve prologo registrato nella prima voce BHL si accorpa alla narrazione. Il testo occupa tre lectiones, dopo le quali si rimanda per altre tre al commune e si copiano invece le ultime tre del ciclo da un'omelia di Gregorio Magno (ff. 117-118).


13. ff. 118-122v - Legenda sancti Pauli Thebaei primi erem.
tit. In sancti Pauli primi heremite
inc. Beatissimus Paulus sancti primus ordinis heremitatum atque primus orbi cuncto mirabilis - expl. obiit autem alumpnus Christi confessor Paulus almus heremita primus circa annos Domini CCLXXX, cuius sanctissimus pater beatus Ieronimus vitam scripsit prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Paulus Thebaeus primus erem.: Vita
data liturgica 15 gennaio (non indicata)
note Una diversa mano aggiunge a margine della titolatura: Hieronimus de vita Pauli primi eremite; in realtà non si tratta della vita di Gerolamo, ma di una versione tarda della leggenda, non registrata in BHL.


14. f. 122v - Liber pontificalis, cap. 10 (Igino)
tit. In sancti Ygini pape et martyris
inc. Yginus natione grecus ex phylosopho de Athenis - expl. et cessavit episcopatus dies tres
Iginus papa
data liturgica 11 gennaio (non indicata)
note Il testo occupa una singola lectio.


15. ff. 122v-123v - Passio sanctorum Felicis et Adaucti Romae mart. (= BHL 2880)
tit. In sancti Felicis in Pincis
inc. Cum fervor Dyoclitiani et Maximiani sanctos Dei diversis penis interficeret - expl. in qua beneficia divina exuberant orationibus eius usque in hodiernum diem, ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum
Felix et Adauctus Romae martyres saec. III: Passio
data liturgica 14 gennaio (non indicata)
note La data cui il testo è destinato è certamente quella propria dell'altro Felice, fratello di questo, ossia il 14 gennaio; i due santi sono invece venerati il 30 agosto. Sono occupate tre lectiones.


16. ff. 123v-125 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. In sancti Marcelli
inc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. non longe ab urbe Roma miliario tertio et requievit in pace
Marcellus papa et soc. mart.: Passio
data liturgica 16 gennaio (non indicata)
note Il testo, in parte abbreviato nella sezione finale, si interrompe in corrispondenza di p. 172 l. 52 dell'edizione Mombritius, vol. II.


17. ff. 125v-127 - Legenda sancti Antonii in Thebaide abb. de Patras
tit. In sancti Antonii abbatis Ieronimus
inc. Regnante autem Constantino floruit Antonius monacus cuius vitam Athanasius Alexandrie episcopus - expl. tandem anno vite sue centesimo quinto moriens et deosculans fratres suos in pace quievit
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
data liturgica 17 gennaio (non indicata)
note Il testo, attribuito a Gerolamo, presenta in effetti forti somiglianze agli estremi con il breve cap. 88 del suo de viris illustribus, ma amplifica notevolmente la narrazione.


18. f. 127v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875, Libellus de festivitatibus apostolorum, cap. 29 (Policarpo)
tit. In sancti Policarpi martyris
inc. Floruit tempore Antonii pii Policarpus Smirneus episcopus Iohannis apostoli discipulus - expl. epistolam que usque hodiernam diem in Asye conventu legitur
Polycarpus Smyrnensis ep.
data liturgica 26 gennaio (non indicata)
note La prima lectio delle nove dedicate al santo è tratta dal Libellus, mentre le successive riproducono la passione registrata al punto seguente.


19. ff. 127v-128v - Eusebius Caesariensis, Historia ecclesiastica, IV 15 (passione di Policarpo) (= BHL S 6881 b)
inc. Insignis autem vir Policarpus primo quidem cum audiret vulgus - expl. apud Smyrnam martyrio coronati sunt
Polycarpus Smyrnensis ep.: Passio
data liturgica 26 gennaio (non indicata)


20. ff. 128v-130 - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart. (= BHL 5543)
tit. In sanctorum martyrum Marii, Marthe, Audifax et Abacum
inc. Temporibus Claudii imperatoris venit quidam vir de Perside partibus - expl. et iunxit corporibus sanctissimis tertio decimo kalendas februarias, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum
Marius, Martha, Audifax et Abacuc Persae et Valentinus presb. Romae mart.: Passio
data liturgica 19 gennaio (non indicata)
note Il testo occupa sei lectiones.


21. f. 130 - Liber pontificalis, cap. 21 (Fabiano)
tit. In sanctorum martyrum Fabiani et Sebastiani. Pro sancto Fabiano
inc. Fabianus natione Romanus ex patre Fabio - expl. et cessavit episcopatus dies VII
Fabianus papa
data liturgica 20 gennaio (non indicata)
note Il testo occupa le prime due lectiones del gruppo di nove intitolate alla coppia.


22. ff. 130-132 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (cfr. BHL 7543)
inc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensibus partibus eruditus - expl. quod et factum est. Passus est autem circa annos Domini ducentos octuaginta septem
Sebastianus Romae mart.: Passio
data liturgica 20 gennaio (non indicata)
note Il testo è abbreviato rispetto alla versione consueta.


23. ff. 132-135v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo, Passio sanctae Agnetis, primo estratto (= BHL 156)
tit. In sancte Agnetis virginis et martyris
inc. Servus Christi Ambrosius virginibus sacris - expl. aliquanti tamen lapidibus ictibus lesi evaserunt. Passa est autem beatissima martyr Agnes die duodecimo kalendas februarias
Agnes Romae virgo martyr saec. III: Passio
data liturgica 21 gennaio (non indicata)
note La copia si interrompe in corrispondenza dell'edizione del Mombritius I, p. 43 l. 35, con aggiunta della formula finale sulla data del martirio. Altri due estratti seguono poco sotto.


24. ff. 135v-137v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (cfr. BHL 8630)
tit. In sanctorum martyrum Vincentii et Anastasii
inc. Cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. et traditum sepulture
Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr: Passio
data liturgica 22 gennaio (non indicata)
note Il testo, che occupa le prime sei lectiones delle nove intitolate alla coppia di santi, segue la linea narrativa della voce BHL indicata, ma con dettato differente.


25. ff. 137v-138v - Passio sancti Anastasii Persae et soc. in Assyria mart.
tit. De sancto Anastasio
inc. Post hec premotis quindenis ferme diebus - expl. suum agonis martyrium gratanter accepit pro nomine Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum
Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres
data liturgica 22 gennaio (non indicata)
note Versione della passio diversa da quella edita in Mombritius, vol. I; il passaggio della narrazione dal quale ha inizio questo estratto cadrebbe in quest'ultima a p. 74 l. 19.


26. ff. 138v-139 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo, Passio sanctae Agnetis, secondo estratto (Emerenziana) (= BHL 2527)
tit. In sancte Emerentiane virginis et martyris
inc. Emerentiana autem que fuerat collectanea beate Agnetis - expl. in confinio agelli beatissime virginis Agnetis
Emerentiana Romae virgo mart. saec. III: Passio
data liturgica 21 gennaio (non indicata)
note Estratto in una lectio, corrispondente all'edizione di Mombritius I, p. 43 ll. 35-47.


27. ff. 139-141
tit. Nove lectiones per la Conversione di Paolo (da Atti, un sermone attribuito a Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo)


28. ff. 141v-142v - Vita sancti Zenobii Florentini ep. (= BHL 9016)
tit. In translatione sancti Zenobii episcopi et confessoris
inc. Anno igitur quinto a die sepulture sue scilicet Andreas successor ipsius - expl. et solemni familia utriusque sexus eorum sancta unio iocundatur
Zenobius Florentinus ep.: Vita
note Il testo ha inizio con la narrazione della translatio, per poi riprodurre la legenda abbreviata opera dell'anonimo autore della raccolta del ms. Pl. 20. 6 (cui corrisponde la voce BHL indicata, mentre il repertorio non registra la prima parte).


29. ff. 142v-143v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo, Passio sanctae Agnetis, terzo estratto (= BHL 156)
tit. In festo sancte Agnetis secundo
inc. Igitur dum parentes beate Agnetis assiduis pernoctationibus - expl. in conspectu Domini valeat invenire
Agnes Romae virgo martyr saec. III: Passio
data liturgica 21 gennaio (non indicata)
note Il testo, diviso in sei lectiones, riprende di seguito l'estratto su Emerenziana fino alla conclusione (con omissione soltanto della formula finale Passa est...); cfr. Mombritius I, p. 43 l. 47 - p. 44 l. 27.


30. ff. 143v-146
tit. Nove lectiones per la Purificazione della Vergine (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio)


31. f. 146r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875, Martyrologium tres recensiones, 15 febbraio (Biagio)
tit. In sancti Blasii episcopi et martyris
inc. Apud Sebastem civitatem passio sancti Blasii episcopi qui multorum patrator miraculorum - expl. datoque pretio sanguinis vitam mereantur eternam
Blasius Sebastenus ep. mart.
data liturgica 3 febbraio (non indicata)
note Una singola lectio.


32. ff. 146v-147v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875, Libellus de festivitatibus apostolorum, 5 febbraio (Agata)
tit. In sancte Agathe virginis et martyris
inc. Natale sancte Agathe virginis et martyris in Sicilia civitate Cathanensi sub Quintiano procuratore imperatore Decio - expl. qui Dei iudicio in medio flumine interiit
Agatha Catanae virgo mart.: Passio
data liturgica 5 febbraio (non indicata)
note Il testo occupa sei lectiones.


33. f. 148 - Passio sanctorum Marii, Marthae, Audifacis et Abacuc Persae et Valentini presb. Romae mart.
tit. In festo sancti Valentini presbyteri et martyris
inc. Valentinus venerandus presbyter fuit quem Claudius imperator ad se adduci faciens - expl. et omnes de domo sua convertit. Tu autem Domine
Valentinus presbyter Romae martyr: Passio
data liturgica 14 febbraio (non indicata)
note La leggenda del santo costituisce una sezione della passio collettiva; il testo dal punto di vista narrativo corrisponde alla versione edita nel Mombritius II, pp. 241 l. 47 - 243 l. 5 (registrata in BHL con il n° 5543), ma si presenta differente nel dettato. La formula finale è interrotta e mezza colonna lasciata vuota.


U.C. II, ff. 3-231
34. ff. 148v-221v
tit. Commune sanctorum


35. ff. 221v-224v - Vincentius Bellovacensis n. 1190 ca., m. 1264 ca., Speculum historiale, XIV 78-81 (Basilio)
tit. In sancti Basilii episcopi et confessoris
inc. Hic Basilius cum olim esset septennis a parentibus litteris philosophicis deditus - expl. hoc loco quedam utilia breviter inserere volui
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345
data liturgica 1 gennaio (non indicata)


36. ff. 224v-227v - Vincentius Bellovacensis n. 1190 ca., m. 1264 ca., Speculum historiale, XI 27-29 (Martina)
tit. In sancte Martine virginis et martyris
inc. Eodem tempore sancta Martina passa est sub Alexandro imperatore. Hec cum esset Rome virgo nobilis - expl. duo milia trecente. Completum est martyrium sancte virginis Martine die prima mensis ianuarii
Martina virgo Romae mart.
data liturgica 1 gennaio (non indicata)


37. ff. 227v-230v
tit. In sancti Mauri abbatis et confessoris
inc. Maurus Rome oriundus patre Equitio matre Iulia cum duodecim adhuc esset annorum - expl. septuagesimo secundo. Ibidemque sepultus per eum Deus multa mirabilia operari dignatus est qui est gloriosus in sanctis suis
Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI: Vita
data liturgica 15 gennaio (non indicata)
note CERCA: né Mom né mart.!!! Il testo è seguito dalla sottoscrizione del copista; l'ultimo foglio del quaternione, 231, resta vuoto.

II. ff. 232-252v
Complementi al lezionario
suddivisione lectiones I testi sono divisi per cicli di nove lectiones.
segni d'uso Gli angoli appaiono ancora più logorati dall'uso rispetto all'unità principale.
note Breve unità integrativa, che rispecchia l'evoluzione recente della liturgia del Duomo di Firenze: queste festività, introdotte solo nel Quattrocento, divengono importanti nella seconda metà del secolo e certamente non si trovavano nei lezionari usati come modello per la produzione di questi volumi.


38. ff. 232-241v
tit. Lectiones per la Visitazione (con notizie sulla storia della festa e le deliberi papale che la introducono)


39. ff. 241v-250v
tit. Lectiones per l'Immacolata Concezione


40. ff. 250v-252v - Legenda sancti Ivonis Trecorensis presb. (= BHL S 4637 c)
tit. Vita sancti Yvonis confessoris
inc. Cum nostris temporibus quandam stellam novam in celi firmamentum produxit Altissimus - expl. ac si omnia cibaria delicata illis diebus conmedisset
Ivo Trecorensis presb.: Vita
data liturgica 19 maggio (non indicata)
note Il testo si interrompe prima della conclusione riportata in BHL. Il f. 253, rimasto vuoto, viene usato sul verso per stilare l'indice dell'intero manoscritto, di una mano moderna che compie la stessa operazione anche sugli altri tre lezionari che seguono.

bibliografia Firenze. I libri del Duomo, 72, 79-80, 89-91; I santi patroni, 171-4; Bandini, Leopoldina, I, 442; D'Ancona, La miniatura fiorentina, I pp. 190-1



Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Fies. 34

Vitae Patrum
a. 1464; orig. Firenze; Girolamo da Matelica; Vespasiano da Bisticci cartolaio

I. ff. 1-4 - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Pauli, con prefazione dei Verba seniorum (= BHL 6525 [praef.] - 6596)
Prefatio sancti Hieronimi presbiteri de vita sanctorum patrum heremitarum - Vita Pauli primi Heremite a sancto Hieronimo conscripta
prol.
praef. inc. Vere mundum quis dubitet meritis stare sanctorum - expl. ut legentibus posteris conferrent veritatis doctrinam et exempla salutis
prol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli homini compertum habetur
inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum regnis suis
tit. finale Explicit de sancto Paulo primo heremita
Paulus Thebaeus primus erem.: Vita
note Il prologo non è distinto dal testo. In apertura della raccolta di vite di Padri, prima della titolatura e del prologo propri della vita di Paolo, si trova la prefazione che accompagna i Verba seniorum, attribuita a Gerolamo, come accade in molte delle raccolte di Vitae Patrum. L'intero codice è concepito come raccolta in quattro libri, come chiarisce la tabula analitica dei contenuti stilata nei fogli di guardia originari (numerati A-D). Il copista correda ogni testo di riprese marginali dei nomi e argomenti in rosso; presenti anche note, sia in rosso che in inchiostro normale, sui contenuti.

II. ff. 4-24 - Evagrius Antiochenus, Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL S 609 b)
Prologus sancti Athanasii episcopi in vita beati Antonii abbatis ab ipso in greco edita, translata vero in latinum a predicto Evagrio
prol., epilogo , notitia , ep.ded.
ep. ded. inc. Presbiter Evagrius Innocentio karissimo filio in Domino salutem. Ex alia in aliam linguam - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam
prol. inc. Episcopus Athanasius ad peregrinos monachos. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro
inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egypto oriundus - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis
epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. Igitur beatus Antonius XVI kalendas februarias recessit a seculo et vivet semper cum Deo in saecula saeculorum
not. inc. Antonius moritur anno Domini CCCLVIII etatis sue anno CV post quem Sarmata, Amathas et Macharius insignes habentur
tit. finale Explicit vita sancti Antonii heremite edita a beato Athanasio episcopo Alexandrino
Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356: Vita
note La titolatura riportata fa riferimento all'epistola di Evagrio che precede. Dopo la titolatura finale è aggiunta la notitia sulla morte di Antonio.

III. ff. 24-32v - Hieronymus Stridonius, Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
Prologus sancti Hieronimi presbiteri in vita sancti Hilarionis heremite
prol.
prol. inc. Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scylleos canes obturata aure transibo
inc. Hilarion igitur ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat
tit. finale Explicit vita sancti Hilarionis eremite edita a beato Hieronimo quam Sophronius auditor Hieronimi vir apprime eruditus de latino in grecum eleganti sermone transtulit ut ipse Hieronimus in libro de viris illustribus asserit
Hilarion in Palaestina abb.: Vita

IV. ff. 33-62 - Rufinus Aquileiensis, Historia monachorum translatio ex graeco (= BHL 6524)
Prologus in vitis sanctorum patrum in Egypto degentium
prol., epilogo
prol. inc. Benedictus Deus qui vult omnes homines salvos fieri - expl. et perfecte patientie palmam non requirant
epil. inc. In aliis quoque quam plurimis locis Egipti sparsim vidimus sanctos Dei - expl. qui nos de tantis periculis liberavit et tanta nobis ostendit mirabilia. Ipsi gloria et honor in saecula saeculorum
tit. finale Explicit liber primus vitae sanctorum patrum
note Il prologo occupa il f. 33r-v, l'epilogo i ff. 61v-62. Come in altre copie qui censite, il gruppo di capitoli dal 2 al 6 è omesso e inserito oltre: qui la trasposizione li colloca però prima del capitolo finale, mentre abitualmente si trovano in ultima sede, dopo l'epilogo stesso.


1. ff. 33v-40, cap. 1 (Giovanni) (= BHL 4329)
tit. De beato Iohanne abbate intercluso
inc. Primum igitur tamquam vere fundamentum nostri operis - expl. atque ita perrexit ad Dominum
tit. finale Explicit de beato Iohanne anachorita
Iohannes in Aegypto erem.: Vita


2. ff. 40-44, cap. 7 (Apollonio) (= BHL 646)
tit. De sancto Appollonio
inc. Vidimus et alium sanctum virum nomine Apollonium apud Thebaydam - expl. et videatis que bona sunt in Ierusalem omnibus diebus vite vestre
tit. finale Explicit de sancto Apollonio
Apollonius seu Apollo abb. in Thebaide: Vita


3. ff. 44-45, cap. 8 (Ammone)
tit. De beato Ammone viro sanctissimo
inc. Que audivimus de Ammone quondam sancto viro - expl. sine ipso appropinquare ei audebant
tit. finale Explicit de beato AmmoneVita


4. ff. 45-47v, cap. 9 (Copres)
tit. De beato Comprete
inc. Erat quidam presbiter in ipsa heremo habens monasterium Copres nomine - expl. et pro salute hominis et pro beneficiis divinisVita
note Il capitolo subisce un particolare trattamento da parte del copista. Dopo aver trascritto le prime righe (fino a ad comparationem sanctorum patrum, = ed. Schulz-Flügel, p. 311 l. 13, o PL 21,422B), le circonda da un riquadro di espunzione annotando a margine: Vacat hoc capitulum. Error fuit in exemplari. Exemplar est in monasterio Angelorum Florentie nec dicebatur in margine de errore sed correxi et signavi manu mea ne alius silenter erret; poco sotto aggiunge: Nota quod hec legenda beati Compretis non est completa hic. Sed quere post duo folia et invenies. Sotto è copiato, con titolatura propria, il segmento dello stesso capitolo relativo a Muzio, che segue direttamente la prima parte qui espunta, fino a per eum Dominus (ibid., rispettivamente p. 318 l. 153 o col. 425C); a f. 46v, cui lo scriba aveva rimandato, riprende da capo la trascrizione del capitolo, cui è sottratta la sezione su Muzio così anticipata. Non vi sono altre occorrenze di questa estrapolazione nei codici qui censiti.


5. ff. 47v-48v, cap. 10 (Siro)
tit. De beato Syro abbate
inc. Addebat adhuc etiam hec: Abbas, inquit, Syrus - expl. anima eius abscedens Dominum collaudabatVita
note La sezione su Anuph, da Dum ergo iter alla fine (= ed. Schulz-Flügel, p. 324 l. 21, o PL 21,428B), è separata con titolo proprio.


6. ff. 48v-49v, cap. 11 (Eleno) (= BHL 3796)
tit. De beato Heleno abbate
inc. Fuit et alius vir sanctus Elenus nomine - expl. quorum fides per nos consignata est Deo
Helenus mon. in Aegypto: Vita


7. f. 49v, cap. 12 (Elia)
tit. De beato Helya abbate
inc. Vidimus et alium senem venerabilem Helyam nomine - expl. nam in iuventute septimanas frequenter ieiunasse perhibebatur
note A questo capitolo si aggrega di seguito il 13 come fossero tutt'uno.


8. ff. 49v-50, cap. 13 (Pitirione)
inc. Interea redeuntes ex Thebaide vidimus montem - expl. neque etate neque consuetudine permittente


9. f. 50, cap. 14 (Eulogio)
tit. De beato Eulogio
inc. Vidimus et alium sanctum patrem Eulogium nomine - expl. digni habeamini communione Christi Domini nostriVita


10. ff. 50-51, cap. 15 (Apelle)
tit. De beato Apellen
inc. Vidimus et alium presbiterum in vicina regione Apellen - expl. nonnullis fortasse audientibus vix credibileVita


11. ff. 51-52v, cap. 16 (Panufzio) (= BHL 6450)
tit. De beato Paphnutio
inc. Vidimus et monasterium sancti Paphnutii hominis Dei - expl. ymnum canentibus et collaudantibus Dominum
Paphnutius Heraclensis in Thebaide abb.: Vita


12. ff. 52v-53, cap. 17 (monastero di Isidoro)
tit. De beato Ysidoro
inc. Vidimus apud Thebaydam et Ysidori nominatissimum monasterium - expl. ad hoc ipsum recumbans spiritum letus emittitVita


13. f. 53, cap. 18 (Serapione)
tit. De beato Serapione
inc. Sed et in regione Arsenoite Serapyon quendam presbiterum vidimus - expl. in quibus frumenta tunc congregata sunt putant


14. f. 53r-v, cap. 19 (Apollonio) (= BHL 6804)
tit. De Apollonio monacho et martyre
inc. Tradebant ergo seniores horum fuisse quendam persecutionis tempore monachum nomine Appollonium - expl. et vota nostra orationesque complere
Philemon, Apollonius et soc. Antinoi in Aegypto mart.: Passio


15. ff. 53v-54, cap. 20 (Dioscoro)
tit. De beato Dioscoro presbitero
inc. Vidimus et alium venerabilem patrem apud Thebaydam Dioscorum nomine - expl. cui anime et spiritus sanitas expetenda est


16. f. 54r-v, cap. 21 (la Nitria)
tit. De monachis et monasteriis ex Nitrie regione
inc. Vidimus autem et Nitriam famosissimum - expl. credas in divina esse sapientia


17. f. 54v, cap. 22 (località di Cellia)
tit. De Cellia
inc. Post hunc vero alius est loco in deserto interiore - expl. unusquisque cellulam suam offert


18. ff. 54v-55, cap. 23 (Ammonio)
tit. De Ammonio
inc. Vidimus quendam apud eos venerabilem patrem Ammonium nomine - expl. ut nihil prorsus deesse prospicerent


19. f. 55, cap. 24 (Didimo)
tit. De Didimo
inc. Vidimus inter eos quendam ex senioribus virum bonum - expl. ut nihil mali ab eis omnino pateretur


20. f. 55, cap. 25 (Cronio)
tit. De beato Cronio
inc. Vidimus apud eos et alium summe antiquitatis patrem - expl. humilitatis gratiam vidimus immensam


21. f. 55, cap. 26 (Origene)
tit. De beato Origene discipulo sancti Antonii
inc. Erat autem et alius adhuc ex discipulis Antonii Origenes nomine - expl. que ab eo narrabantur putares


22. f. 55r-v, cap. 27 (Evagrio)
tit. De beato Evagrio
inc. Vidimus ibi et sapientissimum virum - expl. in divinorum meditatione verborum positi capiebant


23. ff. 55v-56v, cap. 28 (Macario Egizio) (= BHL 5093)
tit. De duobus Machariis - De beato Machario discipulo sancti Antonii
inc. Narrabant autem nobis quidam ex patribus - expl. sed ex his paucis etiam cetera eius opera noscuntur
Macarius Aegyptius in Scete abb.
note Le prime tre frasi del capitolo, fino a hereditatem gratiarum et virtutum beati Antonii possidebat, sono separate sotto il titolo comune; il resto segue la titolatura specifica per il primo Macario.


24. ff. 56v-57v, cap. 29 (Macario Alessandrino) (= BHL 5096)
tit. De Machario Alexandrino
inc. Alius vero sanctus Macharius magnificas etiam ipse virtutes consummavit - expl. in XI libro Ecclesiastice Hystorie qui requirat inveniet inserta
Macarius Alexandrinus in Thebaide abb.: Vita


25. ff. 57v-58, cap. 30 (Ammone)
tit. De beato Ammone
inc. Initium sane habitationis monasteriorum que sunt in Nitria - expl. animi eius virtutes habuisse memoratur


26. ff. 58-59, cap. 31 (Paolo) (= BHL 6594)
tit. De beato Paulo simplice
inc. Fuit autem quidam inter discipulos beati Antonii nomine Paulus - expl. et statim curatus est rabidus
Paulus Novus Constantinopoli mart.: Vita


27. f. 59r-v, cap. 32 (Piamone) (= BHL p. 995)
tit. De beato Piamone
inc. Non autem mihi videtur dignum eius heremi habitatores - expl. ut solito sanior redderetur
Piamon mon. in Aegypto: Vita


28. ff. 59v-60, cap. 2 (Or)
tit. De beato Hor
inc. Vidimus et alium apud Thebaydam venerabilem virum Hor nomine - expl. in ymnis et laudibus Dei pervigiles viderentur
note I capitoli dal 2 al 6, omessi in precedenza, sono qui recuperati.


29. f. 60r-v, cap. 3 (Ammone)
tit. De beato Ammone
inc. Vidimus autem in Thebaida etiam alium virum nomine Ammonem - expl. que in oculis habentur et manibus


30. f. 60v, cap. 4 (Beno)
tit. De beato Beno
inc. Vidimus et alium senem mansuetudine omnes homines precellentem - expl. corcodrillum ab eo alio tempore fugatum perhibebant


31. ff. 60v-61, cap. 5 (Ossirinco)
tit. De civitate que appellatur Oxirincus monasteriis adornata
inc. Venimus autem ad civitatem quamdam Thebaydis nomine Oxirincum - expl. alios in signis et virtutibus ministrantes
tit. finale Explicit de civitate Oxirinco


32. f. 61r-v, cap. 6 (Teone)
tit. De beato Theone
inc. Vidimus et alium non longe ab urbe ad eam partem - expl. circa eius cellulam plurima deprehendebantur


33. f. 61v, cap. 33 (Giovanni)
tit. De beato Iohanne
inc. Erat in ipsis locis vir sanctus - expl. sanitatum gratia plurima ei a Domino donata est

V. ff. 62-104v - Palladius Helenopolitanus, Historia Lausiaca (= BHL 6533)
Epistola sancti Paschasii dyaconi in secundo libro vite sanctorum patrum qui appellatur Paradisus - Prefatio Heraclii directa ad Lausum prepositum palatii
ep.ded.
ep. ded. inc. Domino sancto semper carissimo Eusebio presbytero Pascasius dyaconus frater in Christo. Carissime, dum nos peritie tue facundia - expl. sed optatis excessibus eatenus ampliatur
prol. inc. In hoc libro quem de vita sanctorum patrum scripturi sumus - expl. ad recuperationem vite nobilioris reversos
inc. Cum primo Alexandriam attigi civitatem - expl. in nullum minorem te erga amorem Dei timoremque fecerunt
tit. finale Explicit liber secundus vite sanctorum patrum qui appellatur Paradisus
note Il testo, presente nella recensio I, si interrompe due righe prima della fine dell'opera (cfr. l'edizione citata in bibliografia, p. 694).

VI. ff. 104v-107 - Hieronymus Stridonius, Vita Malchi (= BHL 5190)
Tractatus sancti Hieronimi de Malcho monacho captivo
prol.
prol. inc. Qui in navali prelio dimicaturi sunt ante in portum et in tranquillo mari flectunt gubernacula - expl. nunc quod imminet explicemus
inc. Maronias triginta ferme milibus ab Antiochia - expl. et hominem Christo deditum posse mori non posse superari
tit. finale Explicit de Malcho monacho captivo legenda per gloriosum Hieronimum edita
Malchus captivus mon.: Vita

VII. f. 107r-v - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851, De corpore et sanguine Domini, XIV 5
note Segue un foglio vuoto non numerato, che conclude il fascicolo.

VIII. ff. 108-115v - Ephraem Syrus pseudo, Vita Abraham (= BHL 12)
Liber tertius sanctorum patrum - Vita sancti Abrahe monachi edita a sancto Ephrem diacono - de nepte Abrahe
prol.
prol. inc. Fratres mei, cupio vobis enarrare conversationem bonam - expl. ut eum habitatorem in mentis sue haberet hospitio
inc. Hic itaque beatus Abraham habuit parentes valde locupletes - expl. cum omnibus qui placuerunt ante te, quoniam te decet gloria et adoratio Patrem et Filium et Spiritum Sanctum in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Abrahe solitarii
Abraham et Maria in Hellesponto: Vita
note Si apre con questo testo il terzo dei quattro libri nei quali si intendono distribuite le Vitae Patrum nel codice, come dichiara il titolo complessivo che precede. Le due parti dell'opera sono distinte con una titolatura specifica per la seconda relativa a Maria, al f. 112.

IX. ff. 115v-117 - Vita sancti Frontonii in Aegypto ab. (= BHL 3191)
Vita sancti Frontonii abbatis
prol.
prol. inc. Ad edificationem itaque vestram et meum solatium - expl. ut salvi sitis
inc. Erat quidam senex monachus a prima etate devotus nomine Frontonius - expl. sua sanctificatione consumat
tit. finale Explicit vita sancti Frontonii abbatis
Frontonius seu Fronto in Aegypto abbas saec. II: Vita

X. ff. 117-187 - Apophthegmata Patrum, estratti
note Si raccolgono sotto questa voce episodi e dialoghi estratti dai Verba seniorum, nelle versioni di Rufino, Pelagio e Giovanni subdiacono, e dagli excerpta da Severo e Cassiano. Sono richiamati a margine i nomi dei narratori che si avvicendano lungo i varii estratti.


1. f. 117r-v - Commonitiones sanctorum Patrum, V 4 (Marziano)
additamentum
tit. De beato Martino monacho et quibusdam aliis sanctis viris
inc. Sed et de famulo Dei Martino referimus - expl. ut ulterius nunquam veniret ad eum
addit. inc. Longum est si omnia cupiam referre que vidi - expl. vel quilibet alius cibus ministratur
tit. finale Explicit de beato Martino
note Estratto ricorrente nei manoscritti di Vitae Patrum qui censiti, che abitualmente si colloca in mezzo agli estratti dall'Historia Lausiaca (cfr. il ms. Calci 1, item VIII 8). In questo caso esso apre invece la serie degli apoftegmi, a sua volta ricorrente. Il testo è seguito da un breve estratto senza titolo dagli excerpta di Severo e Cassiano (= BHL 6526), comprendente l'ultima frase del cap. III e il primo paragrafo del IV (= PL 73,818B-C).


2. ff. 117v-120 (= BHL 6526 / 6527)
tit. Plura de diversis sanctis patribus
inc. Casu vero per illos dies - expl. proxima mors omni die
note Il primo della serie di estratti coincide con il cap. V degli excerpta da Severo e Cassiano (= PL 73,818D), l'ultimo con il cap. 8 del lib. I della versione pelagiana dei Verba seniorum (= ibid., col. 856A).


3. ff. 120-123v, episodi relativi a Macario Egizio (= BHL 6525 / 6529)
tit. De duobus Machariis sanctis
inc. Venit aliquando abbas Macharius ille Egyptius de Sciti - expl. post hec sumens senex caput illus sepelivit ipsum
tit. finale Explicit de Machariis
note Si susseguono estratti dai Verba seniorum di provenienza mista: il primo corrisponde al cap. III 4 della versione di Giovanni Subdiacono (BHL 6529: cfr. PL 73,1006C-1007B), cui segue il cap. 195 della versione di Rufino (BHL 6525: cfr. PL 73,802A) o XCIII 11 in quella di Pascasio di Dume (ed. Freire, vol. I pp. 321-4); l'ultimo è il cap. III 16 della versione precedente (cfr. ibid., col. 1013D).


4. ff. 123v-125 (= BHL 6526 / 6527)
tit. Gesta et dicta Antonii abbatis
inc. Quodam tempore quidam duo philosophi audientes famam beati Antonii - expl. nisi pro te ipso sollicitus fueris et poposceris a Deo
tit. finale Explicit de beato Antonio abbate
note L'estratto ha inizio con il cap. 55 degli excerpta da Severo e Cassiano (BHL 6526: cfr. PL 73,848A) e si conclude con il cap. X 3 dei Verba seniorum nella versione di Pelagio (BHL 6527: cfr. PL 73,912D).


5. ff. 125v-127 (= BHL 6525)
tit. De sancto Arsenio abbate
inc. Abbas Arsenius cum adhuc secularis in palatio moraretur - expl. quia erat vir bonus et plenus fide et Spiritu Sancto
tit. finale Explicit de sancto Arsenio
note L'inizio corrisponde al cap. 190 dei Verba seniorum nella versione di Rufino (cfr. PL 73,801A), o XCIII 3 nella versione di Pascasio di Dume (ed. Freire, vol. I p. 318); non identificabile l'explicit.


6. ff. 127-128v (= BHL 6527 / 6529)
tit. De abbate Pastore
inc. Cum abbas Pastor esset in congregatione audiens de abbate Nestore - expl. curavit eum ac reddidit patri suo
tit. finale Explicit de beato Pastore
note L'estratto ha inizio con il cap. XV 30 dei Verba seniorum nella versione di Pelagio (BHL 6527: cfr. PL 73,960A) e termina con il cap. II 10 della versione di Giovanni (BHL 6529: cfr. PL 73,1002D).


7. ff. 128v-129 (= BHL 6525)
tit. De abbate Besarione viro sanctissimo
inc. Abbas Besarion dum ambularet cum discipulo suo per eremum - expl. et sanus effectus est ex illa hora
tit. finale Explicit de beato Besarione abbate
note Estratti dalla versione di Rufino: il primo corrisponde al cap. 194 (cfr. PL 73,801D), l'ultimo al cap. 121 (ibid., col. 783C).


8. ff. 129-130v (= BHL 6525)
tit. De abbate Pemen
inc. Interrogavit quidam frater abbatem Pemenem dicens - expl. de quibusdam herbis terre
note L'estratto ha inizio con il cap. 201 dei Verba seniorum nella versione di Rufino (BHL 6525: cfr. PL 73,805B); non identificato l'explicit.


9. ff. 130v-133 (= BHL 6525)
tit. De septem sanctissimis patribus heremitis
inc. Fuerunt et alii similiter septem probatissimi viri - expl. abiit ad cellam suam
note Il primo della serie di estratti corrisponde al cap. 200 dei Verba seniorum nella versione di Rufino (= PL 73,804C), l'ultimo al cap. 93 del lib. X della versione di Pelagio (= ibid., col. 929D).


10. ff. 133-138 (= BHL 6530)
tit. De quodam abbate misericorde
inc. Senex quidam cum alio fratre - expl. adhesit ei spiritus malignus et suffocavit eum
note L'estratto si conclude con il cap. IV 37 dei Verba seniorum nella versione di Giovanni (cfr. PL 73,1022B).


11. ff. 138-139 (cfr. BHL 6527)
tit. Dicta et admonitiones sancte Syncletice
inc. Dixit sancta Syncletica sicut magno et forti medicamine egritudo - expl. per voluntariam paupertatem amplius confirmati sunt
note L'estratto presenta somiglianze con i Verba seniorum nella versione di Pelagio, lib. VI cap. 13 (cfr. PL 73,891A).


12. ff. 139-167v (= BHL 6538)
tit. Dicta nobilia multorum sanctorum patrum
inc. Interrogatus abbas Iohannes in transitu suo a discipulis suis - expl. at ille cognovit quia iusta sunt iudicia Dei
tit. finale Explicit liber tertius vite sanctorum patrum
note Sono riportati l'ultimo capitolo e i parr. XXII 1-12 di quelle che la voce BHL definisce Breviores sententiae de conversatione Patrum Aegyptiorum, che costituiscono il libro V della prima e della terza forma di edizione delle Vitae Patrum, non pubblicato da Rosweyde.


13. ff. 167v-177 (= BHL 6526)
tit. Liber quartus vite sanctorum patrum
inc. Sunt preterea quedam in ipso Egyptiorum habitu - expl. suspirans et flens reversus est in locum suum
note Sono riportati i capp. XV-LIV degli excerpta da Cassiano e Severo (= PL 73,825B-848A). Nel progetto complessivo del manoscritto ha inizio con essi il quarto libro delle Vitae Patrum.


14. ff. 177-186v
inc. Erat quidam grecus adolescens in Egypti cenobio - expl. curam vel sollicitudinem gerere
note Estratto non identificato.


15. ff. 186v-187
tit. Collatio duodecim sanctorum patrum
inc. Patres duodecim numero in unum congregati - expl. fuerunt mihi lacrime mee panes die ac nocte
note Estratto corrispondente, anche se in diversa versione latina, al cap. XLIV dei Verba seniorum nella traduzione attribuita a Pascasio (BHL 6531: cfr. PL 73,1060A-1062C)

XI. ff. 187-192v - Vita sancti Macarii dicti Romani [auctoribus pseudo Theophilo, Sergio et Hygino] (= BHL 5104)
Vita et conversatio sancti Macharii Romani
prol.
prol. inc. Gloria et magnaficentia Deo soli benignissimo - expl. quam de falsitatis crimine reos puniri
inc. Igitur pretitulati nos fratres Theophilus, Sergius et Chinus - expl. qui trinus in personis ac una dominatur deitate et ubique regnat Deus benedictus et laudabilis et nunc et semper et in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Macharii Romani
Macarius dictus Romanus, qui inventus est iuxta Paradisum
note A partire da questo testo, sono richiamati a margine i nomi propri e gli argomenti menzionati nelle narrazioni.

XII. ff. 192v-194v - Vita sancti Hilari Galeatensis abb. (= BHL 3913)
Vita sancti Ylari monachi
inc. Tempore quo Roma gubernabatur a consulibus Dinomio et Syfesseo - expl. Deo teste conscripsi ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat Deus in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Ylari confessoris
Hilarus Galeatensis abb.: Vita

XIII. ff. 194v-198 - Vita sancti Paterniani Fanensis ep. (= BHL 6474)
Vita sancti Paterniani abbatis et episcopi
prol.
prol. inc. Divini iuris officium viris prudentibus ab omnipotente Deo credimus esse concessum - expl. dulcis eloquii careat venustate
inc. Beatissimus Paternianus sicut aiunt Fanensi exstitit oriundus - expl. celebremus diem depositionis eius sexto idus iuliarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Paterniani episcopi
Paternianus Fanensis ep.: Vita

XIV. ff. 198-201 - Wrdistenus Landevenecensis abbas sedit 868-884 ca., Vita longior sancti Winwaloei (= BHL 8960)
Vita sancti Vuinualoei abbatis
ep.ded.
ep. ded. inc. Beatissimo Iohanni Aretinensi episcoporum consorti Vurdistenus abbas monasterii sancti Vuinualoei - expl. nam et ille sanctus ab omnibus vestris valde honorabilis est
inc. Sanctus igitur Vuinualoeus a vigesimo et primo etatis sue anno usque ad obitum - expl. nisi ille cuius numquam ab ore recedebat laus Iesus Christus, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Vuinualoei abbatis
Winwaloeus Landevenecensis abbas n. 460 ca., m. 532: Vita
note La voce BHL è basata proprio su questo manoscritto.

XV. ff. 201-202
Consigli per i neoconversi attribuiti all'abate Orsiesio

XVI. ff. 201-204 - Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735, Historia ecclesiastica gentis Anglorum, lib. V cap. 12
note L'estratto narra una visione dell'Aldilà; segue ai ff. 204-205 un'altra visione, non più attribuita a Beda come la precedente e non identificata.

XVII. ff. 205-209 - Paulus Neapolitanus diaconus fl. saec. IX ex., Publica Theophili poenitentia et satisfactio, qui Christum negavit et veniam beatae Mariae interventu adipisci meruit translatio ex graeco (= BHL 8121)
Conversio atque penitentia ad Dominum Iesum Christum facta a quodam vicedomino nomine Theophylo regionis orientalis
inc. Factum est in tempore illo priusquam incursio fieret in Romanam rempublicam - expl. talique confessione glorificans Deum migravit ad Dominum, cui est honor et gloria, potestas et imperium nunc, semper et per infinita saecula saeculorum
tit. finale Explicit de Theophylo vicedomino
Theophilus Adanensis ecclesiae vicedominus saec. VI

XVIII. ff. 209-210 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca., Decem libri historiarum, II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
Vita sancti Britii episcopi discipuli ac diaconi sancti Martini
inc. Igitur post excessum sancti Martini Turonice civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui cum Patre et Spiritu Sancto est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit de sancto Britio episcopo
Briccius Turonensis ep.: Vita

XIX. ff. 210-213v - Vita sanctae Pelagiae Hierosolymis paenitentis [interprete Eustochio] (= BHL 6607)
Conversio et vita sancte Pelagie edita a Iacobo diacono
prol.
prol. inc. Magnas semper Domino gratias referre debemus - expl. quia relatio nostra compunctione saluberrima plena est
inc. Venerabilis Antiocene civitatis episcopus pro quadam causa evocavit ad se - expl. cum qua nos omnipotens Deus faciat invenire misericordiam in illa die, quoniam ipsi est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit de beata Pelagia solitaria
Pelagia (al. Margareta, dicta Pelagius) Hierosolymis paenitens: Vita
note Versione B dell'opera secondo la classificazione dell'edizione citata in bibliografia. Il prologo non è distinto dal testo.

XX. ff. 213v-214v - Vita sanctae Thaidis in Aegypto paenitentis (= BHL 8014-8015)
Penitentia sancte Thaysis
prol.
prol. inc. Domino carissimo mihi fratri Pastori abbati Dionisius - expl. sed ut convertatur et vivat. Ora pro me venerabilis frater
inc. Salutis humane eterni regis aditus penitentibus patet - expl. et pausavit in pace Domini protegente pietate
tit. finale Explicit de sancta Thaysi
Thais in Aegypto paenitens: Vita

XXI. ff. 214v-221v - Sophronius Hierosolymitanus patriarcha n. 550 ca., m. 639, Vita Mariae Aegyptiacae (= BHL 5417)
Vita sancte Marie Egyptiace
prol.
prol. inc. Secretum regis occultare bonum est - expl. tempus ergo sacram iliius initiare narrationem
inc. Fuit quidam senex in Palestine monasteriis vir vita et verbo decoratus - expl. et sic plenus dierum et repletus desideriis voluntate de hoc migravit seculo
tit. finale Explicit de sancta Maria Egyptiaca
Maria Aegyptiaca paenitens: Vita

XXII. ff. 221v-222 - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5454)
Tractatus vel obitus sancte Marie Magdalene
inc. Narrat Iosephus quia Maria Magdalene post ascensionem Domini salvatoris - expl. et ibi fiunt mirabilia magna iuxta sepulcrum eius pro sanctis meritis eius
tit. finale Explicit de obitu beate Marie Magdalene
Maria Magdalena paenitens: Vita

XXIII. ff. 222-223v - Vita sanctae Marinae v., Marini monachi dictae (= BHL 5528)
Vita beate Marine virginis
inc. Erat quidam secularis habens unicam filiam parvulam - expl. orationibus sancte virginis Marine multa mirabilia operatur Deus, qui vivit et regnat in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Marine virginis
Marina virgo, Marinus monachus dicta: Vita

XXIV. ff. 223v-224v, XVIII 35 (= BHL 6529)
Verba seniorum
inc. Narravit quidam senex quod erat quedam provecta etate - expl. ut possimus beati fieri, ipso adiuvante qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum
tit. finale Explicit de puella boni patris et pessime matris
note Estratto dalla versione attribuita a Giovanni subdiacono. AGGIUnGI TIT: De puella boni patris et pessime matris

XXV. ff. 224v-228 - Vita sanctae Euphrosynae Alexandrinae v. (= BHL 2723)
Vita sancte Eufrosine virginis
inc. Fuit vir quidam in Alexandria nomine Pafnutius - expl. dies autem migrationes eorum ad Dominum celebratur in eodem monasterio usque in presentem diem glorificantes Deum Patrem et Filium et Spiritum Sanctum cui est honor et gloria in saecula saecolorum
tit. finale Explicit vita sancte Eufrosine virginis
Euphrosyna Alexandrina virgo saec. V: Vita

XXVI. ff. 228v-232v - Vita sanctae Odiliae Hohenburgensis abb. (= BHL 6271)
Vita sancte Odilie virginis
inc. Temporibus igitur Childerici imperatoris cum quidam dux illustris nomine Adalricus - expl. vitam melius mutavit idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor cum Patre et Sancto Spiritu, laus et potestas per omnia saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Odilie virginis
Odilia Hohenburgensis in Alsatia abbatissa: Vita

XXVII. ff. 232v-240v - Vita sanctae Euphrasiae in Thebaide v. (= BHL 2718)
Vita sancte Eufraxie virginis
inc. In diebus Theodosii imperatoris piissimi fuit vir quidam in regia civitate senator - expl. ut et gaudio per magnum regem fruamur salvatorem Dominum nostrum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Eufraxie virginis
Euphrasia seu Eupraxia in Thebaide virgo v. post 410: Vita

XXVIII. ff. 240v-244v - Vita sanctae Theodorae Alexandrinae (= BHL S 8070 a)
Vita beate Theodore matrone
inc. In diebus Zenonis imperatoris et Gregorii prefecti cum Alexandrie esset - expl. qui beate Theodore filius spiritalis fuit, et Deus glorificatus est et glorificatur qui facit mirabilia magna nunc et semper et in saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancte Theodore matrone
Theodora Alexandrina, Theodorus dicta: Vita

XXIX. ff. 244v-258v - Ursus sacerdos saec. X, Vita sancti Basilii archiepiscopi et confessoris opus Amphilochii Iconiensis ps.; translatio ex graeco (= BHL 1024)
Vita sancti Basilii episcopi edita ab Amphylochio presule Niconiensi quam transtulit in latinum venerabilis Ursus presbiter
prol.
prol. inc. Postquam Lucifer ille procax de celesti gloria demissus est - expl. gloria concors, maiestas similis per omnia saecula saeculorum
inc. Basilius igitur in civitate Cappadocie ex Christianissimis atque Deo dignis parentibus - expl. quos per cooperationem Sancti Spiritus scripserat libros, ad gloriam et laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria per infinita saecula saeculorum
tit. finale Explicit vita sancti Basilii episcopi et confessoris
Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345: Vita

XXX. ff. 258v-289 - Vincentius Bellovacensis n. 1190 ca., m. 1264 ca., Speculum historiale, cap. XVI 1-64 (Barlaam e Iosaphat) (= BHL 980)
Vita sanctorum heremitarum Barlaam et Iosaphat a Iohanne Damasceno edita
inc. Fuit in India rex quidam nomine Avenir dives et potens - expl. a pueritia inestimabilem eius ad Deum amorem mirabantur, glorificantes in omnibus Deum
tit. finale Explicit de sanctissimis heremitis Iosaphat et Barlaam
Barlaam et Iosaphat apud Indos: Vita

bibliografia Les vies latines de sainte Pélagie, 18; Bandini, Leopoldina, II, 692-8; Batlle (ed.), Die 'Adhortationes sanctorum patrum', 122; D'Ancona, La miniatura fiorentina, I p. 295; Wellhausen (ed.), Die lateinische Übersetzung der Historia Lausiaca, 325-31

Trovati 15 records. Pagina 1 di 212

MIRABILE



Impostazioni Privacy



Questo sito Web utilizza i cookie per consentirci di offrire la migliore esperienza utente possibile. Le informazioni sui cookie sono memorizzate nel tuo browser ed eseguono funzioni di riconoscimento quando ritorni sul nostro sito web e aiuta il nostro team a capire quali sezioni del sito web trovi più interessanti e utili. E' possibile regolare tutte le impostazioni dei cookie navigando le schede sul lato sinistro. Per maggiori informazioni consulta la nostra Pagina Privacy visualizzare i nuovi termini.

Cookie strettamente necessari



I Cookie strettamente necessari devono essere abilitati in ogni momento in modo che possiamo salvare le tue preferenze per le impostazioni dei cookie.

Disabilitato

I cookie tecnici devono essere sempre abilitati per poter usufruire dei servizi di base sel sito web.

Cookie policy



Maggiori informazioni sulla nostra Cookie Policy