Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 267
Lezionario per l'intero anno di S. Maria degli Angeli in Firenze, con un breve complemento
prov. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam Il manoscritto si compone di un'unità principale, copiata sul posto, e di un quinione più piccolo forse della medesima origine, poiché l'impostazione grafica e il trattamento dei testi (suddivisi in otto lectiones come nel lezionario precedente) appaiono uguali. La prima unità è datata al f. 198, al termine della raccolta base poi integrata con altri testi: Completus est liber iste anno Domini MCCCLXXVI kal. februarii in loco sancte Marie de Angelis de Florentia cuius liber est iste (dunque la trascrizione si colloca tra la fine del 1376 e il gennaio 1377, se lo scriba adotta lo stile dell'incarnazione fiorentino).
U.C. I, ff. 1-228 ; a. 1376-1377; orig. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam I. ff. 1-228v , mutilo Lezionario (30 novembre - 25 novembre)ordinamento Per circulum anni . Dopo la serie dei testi nell'ordine cronologico, sono aggiunti complementi per festività e santi non compresi nella raccolta di base.suddivisione lectiones Ogni testo è predisposto dall'origine in otto lectiones , numerate da rubriche. In aggiunta una scansione in otto lectiones , per lo più sfasate, è apposta a margine da un'altra mano. note Per buona parte i testi, tratti salvo poche eccezioni dalle vitae e passiones tradizionali, si interrompono prima della normale conclusione, per non eccedere la misura delle lectiones cui devono adattarsi. 1. ff. 1-4 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem beati Andree quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. nichil esse dignum passioni ad remunerationis compensationem eternam Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Prologo e testo non sono distinti. Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 107 ll. 7-8. 2. ff. 4-7v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105)
tit. Vita sancti Nicholai confessorisinc. Nicolaus itaque ex illustris prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. commictebat se Deo assidue qui dispensat et ordinat omnia quando et quomodo vult Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembre (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 299 ll. 25-26. 3. ff. 7v-11v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL 7452)
tit. Passio sancti Savini episcopi et martyrisinc. Maximiano augusto quintodecimo kalendas maias in circo Maximo - expl. ceci illuminantur, infirmi sanantur, demones effugantur ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi, qui semper fidelibus suis dat palmam victorie cui est imperium honor et regnum in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Savini episcopiSabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre (non indicata) 4. ff. 11v-13v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (cfr. BHL 9002)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Ytalie in civitate Verona acta beati Zenonis claruerunt - expl. audiant ergo omnes mirabilia eius inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte oppidi Veronensis - expl. quod tamen fulgit in urbe agnoscitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas per omnia saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre (non indicata)note Il prologo non è distinto dalla narrazione. Nel margine inferiore del primo foglio si rimanda alla fine del codice per le letture per la Concezione di Maria (che fanno parte dei testi aggiunti alla serie principale del lezionario). 5. ff. 13v-16v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam Sicilie provinciam beatissime virginis Agathe fama crebresceret - expl. Passa est autem sancta Lucia in civitate Siracusana sub die ydus decembris prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancte Lucie virginisLucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembre (non indicata) 6. ff. 16v-19v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8136)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Dydimus dicitur, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. quousque de isto corpore exeam Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre (non indicata)note Il testo chiude il fascicolo, ma l'interruzione non pare dovuta alla perdita del seguente: la frase (che corrisponde dell'edizione Mombritius II, p. 608 ll. 52-53) è completa e il testo successivo ha inizio regolarmente al f. 20, oltre a seguire perfettamente nella cronologia. 7. ff. 20-22tit. Otto lectiones per S. Stefano (da un sermone attribuito ad Agostino) 8. ff. 22-24 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Sermo de transitu sancti Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopi catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et cepit infinita turba credentium adherere apostolo Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre (non indicata)note Il testo si chiude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 56 l. 44 ed è preceduto, ai ff. 22-23, da un estratto dall'Apocalisse, che occupa le prime quattro lectiones . 9. ff. 24-26vtit. Otto lectiones per la festa degli Innocenti (dall'Apocalisse e da un sermone attribuito ad Agostino) 10. ff. 26v-29v - Iohannes Sarisberiensis n. 1110/1120, m. 1182 ca. , Vita sancti Thomae Becket (= BHL 8180)
tit. Vita et passio sancti Thome archiepiscopi et martyrisinc. Igitur sanctissimus Thomas Londoniensis urbis indigena - expl. ab Alexandro Romano pontifice meruit relaxari Thomas Becket, Cantuariensis archiepiscopus : Passiodata liturgica 29 dicembre (non indicata)note Il testo si conclude con la fine del par. 15 (cfr. l'edizione di Robertson, vol. II p. 312). 11. ff. 29v-33 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL 7726)
tit. Vita sancti Silvestri pape et confessorisinc. Silvester itaque cum esset infantulus - expl. et simul cum eo alacres se prepararent Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembre (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 511 l. 56. 12. ff. 33-34vtit. Otto lectiones per l'ottava di S. Stefano (da un sermone attribuito ad Agostino) 13. ff. 35-36v - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (cfr. BHL S 4323 d)
inc. Isdem vero Iohannes apostolus et evangelista a Domino Christo electus atque dilectus - expl. quasi flatu quiescente deorsum ad superiora pulvis ebulliat Iohannes apostolus sec. I note Le prime sette lezioni sono tratte da un sermone attribuito a Grolamo, mentre il testo (con qualche variante rispetto alla voce indicata) costituisce l'ultima. 14. ff. 36v-39tit. Otto lectiones per la festa degli Innocenti (da due sermoni anonimi e uno attribuito ad Agostino) 15. ff. 39v-42 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
tit. Vita sancti Pauli primi heremiteprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. et immolantes Deo sacramentum laudis noctem transegere vigiliis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Il prologo non è distinto dalla narrazione, che si interrompe con le prime frasi del par. 11 (= PL 23,25C). 16. ff. 42-45 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauri abbatisinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Equitio - expl. quem Deo ita proximum iam videbat effectum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio (non indicata)note Sono trascritti i primi due capitoli dell'opera (fino ad AASS Ian. XV, p. 1042). 17. ff. 45-47v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
tit. Vita sancti Antonii abbatisinc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egipto oriundus fuit - expl. preterita obliviscens et in futuro convalescens Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitadata liturgica 17 gennaio (non indicata)note Il testo si interrompe poco prima della fine del cap. VI (= PL 73,131B). 18. ff. 47v-50v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. qui ad laudem regis ab angelis et archangelis decantantur Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio (non indicata)note Il testo si arresta entro il par. 13 del cap. IV (= PL 17,1027B). 19. ff. 50v-54 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnetis virginisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. aliquanti tamen lapidum ictibus lesi evaserunt Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio (non indicata)note La copia si interrompe in corrispondenza dell'edizione del Mombritius I, p. 43 l. 35. Al termine si rimanda alla parte finale del manoscritto per Vincenzo, per il cui giorno sono adottate qui lezioni non agiografiche; la passio del santo si trova in effetti ai ff. 198v-204, prima tra i complementi al lezionario. 20. ff. 54-56vtit. Otto lectiones per la festività di S. Vincenzo (da due sermoni attribuiti ad Agostino e Leone) 21. ff. 56v-59tit. Otto lectiones per la conversione di S. Paolo (da Atti e da un sermone attribuito ad Agostino)note Al termine si rimanda anche a un estratto da Gregorio Magno nella parte finale del codice, in effetti presente ai ff. 204-206. 22. ff. 59-62tit. Otto lectiones per la Purificazione di Maria (da due sermoni attribuiti ad Ambrogio e Agostino) 23. ff. 62-65 - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1379)
tit. Passio sancti Blasii episcopi et martyrisinc. Igitur cum preses Agricolaus metropoli Sebastie presideret - expl. secundum religionis institutionem perdocti sunt Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio (non indicata)note Sezione che comprende i parr. 6-15 dell'edizione negli AASS Feb. I, coll. 349E-351E. 24. ff. 65-67v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 b)
tit. Passio sancte Agathe virginis et martyrisinc. Sancta Agatha passa est in civitate Catanensium Sicilie sub Decio imperatore - expl. ab hoc terre motu exagitata est Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 39 l. 46. 25. f. 68r-v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , II 33-34 (vita di Scolastica) (= BHL 7515)
tit. Vita sancte Scolastice virginis sororis sanctissimi Benedicti abbatisinc. Eodem tempore quo Benedictus Cassinum venerabiliter regebat cenobium - expl. et ipse cum honore et laudibus celestibus ad syderea regna feliciter pervenit, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo data liturgica 10 febbraio (non indicata) 26. ff. 68v-70v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. . Sermo beati Bertarii abbatis in natale sancte Scolastice virginisinc. Soror namque eius Scolastica omnipotenti Domino ab ipso infantie tempore dicata - expl. fieret etiam inter tenebras doctor herilis Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio (non indicata)note Il testo si interrrompe in corrispondenza di PL 94,485A. 27. ff. 70v-72vtit. Otto lectiones per la Cattedra di S. Pietro (da sue sermoni attribuiti ad Ambrogio) 28. ff. 72v-74v - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5696)
tit. In natale sancti Mathie apostoliinc. Salvator etenim noster Dominus Iesus Christus humani generis adiutor - expl. et confirmatus sicut et gratia omnium linguarum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio (non indicata)note Il testo si arresta circa alla metà, all'interno del par. 8 (= PL 129,1028D). 29. ff. 74v-76v - Iohannes Hymmonides n. 825 ca., m. 30-6-876/16-12-882 , Vita sancti Gregorii Magni (= BHL 3641)
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius genere Romanus arte philosophus - expl. quatenus eis singulis nulla habere propria liceret Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata)note Il testo si arresta all'interno del par. 15 del libro I (= PL 75,68C) 30. ff. 77-80 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II capp. 1-4 (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sanctissimi Benedicti abbatis conditoris sancte reguleinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. ac si percussus fuisset ex verbere Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzo (non indicata)note L'explicit dell'estratto corrisponde all'edizione Moricca, p. 88 ll. 1-2. 31. ff. 80-83vtit. Otto lectiones per l'Annunciazione (da due sermoni attribuiti a Giovanni Crisostomo e Leone) 32. ff. 83v-85v - Passio sancti Georgii Cappadocis mart. [auctore pseudo Passecrate] (= BHL S 3394 f)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. Anno ab incarnatione Domini fere ducentesimo nonagesimo residente in urbe Roma Marcellino summo pontifice - expl. ac per varias culturas demonum claudicando incederes Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 23 aprile (non indicata) 33. ff. 85v-87v - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli in toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo, imperante Gaio et Iulio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Marci evangelisteMarcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile (non indicata) 34. ff. 87v-88v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4093)
tit. Prologus sancti Iacobi apostoli fratris Dominiinc. Iacobo apostolo presidente cathedram ecclesie Ierosolimorum orta est perturbatio - expl. in quo loco colitur sancta eius passio usque in hodiernum diem tit. finale Explicit passio sancti Iacobi apostoliIacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata)note Il testo costituisce le prime quattro lectiones del giorno, completate dalla quattro del successivo numerate dalla quinta all'ottava. 35. ff. 88v-89 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6815)
tit. Passio sancti Philippi apostoliinc. Philippus apostolus Domini nostri Iesu Christi post ascensum salvatoris - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt in regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti regnantis in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Philippi apostoliPhilippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio (non indicata) 36. ff. 89v-91 - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (= BHL 266)
tit. Passio sanctorum martyrum Allexandri pape et Eventii et Theodoli presbiteroruminc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane ecclesie urbis cathedram Allexander sedit - expl. effugaret demones, mortuos suscitaret Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio (non indicata)note Anche se non letteralmente, l'explicit corrisponde all'edizione Mombritius I, p. 47 ll. 10-11. 37. ff. 91-92 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4321)
tit. In sancto Iohanne ante Portam Latinaminc. Secundam post Neronem cesarem persecutionem Domitianus in Christianos exercuit - expl. ad predictam civitatem cum multo honore translatum est Iohannes apostolus sec. I data liturgica 6 maggio (non indicata) 38. ff. 92-93vtit. Otto lectiones per la festività dell'arcangelo Michele (da un sermone de angelis attribuito a Gregorio) 39. ff. 93v-95v - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
tit. Vita sancti Zenobi episcopiinc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. refloret magno felix Florentia sancto Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggio (non indicata)note Sono trascritti i primi sei paragrafi dell'opera (fino ad AASS Maii VI, col. 59D). 40. ff. 95v-97 - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4608)
tit. Vita sanctorum Iusti et Clementisinc. Igitur beatissimus vir Iustus atque Clemens viri germani fratres - expl. eorum vestigia unanimes imitarentur Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata) 41. ff. 97-98v - Vita sancti Barnabae ap. (= BHL 983)
tit. Passio sancti Barnabe apostoliinc. Iohannes igitur ego qui et Marcus - expl. et a Domino corroboratus est ut continuo nos cum gaudio sequeretur Barnabas apostolus : Vitadata liturgica 11 giugno (non indicata)note La copia comprende il testo fino a p. 134 ll. 39-40 nell'edizione del Mombritius, vol. I. 42. ff. 99-100v - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 , Vita beati Romualdi (= BHL 7324)
tit. Vita sancti Romualdi abbatisinc. Romualdus igitur Ravenne civitatis oriundus - expl. ne in animarum morte corruerent baratrum clausit iniquitatis Romualdus abb., Ord. Camaldulensis fundator : Vitadata liturgica 19 giugno (non indicata)note Sono riportati i primi tre capitoli dell'opera (fino a PL 144,958C, o a p. 20 dell'edizione Tabacco). 43. ff. 100v-102 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
tit. Passio sanctorum martyrum Gervasii et Prothasiiinc. Ambrosius servus Iesu Christi fratribus per omnem Ytaliam in Domino eternam salutem - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sanctorum Gervasii et ProthasiiGervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno (non indicata) 44. ff. 102-103vtit. Otto lectiones per la natività del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino) 45. ff. 103v-105vtit. Otto lectiones per la festività dei SS. Pietro e Paolo (da un sermone attribuito a Leone) 46. ff. 105v-107tit. Otto lectiones per la festività di S. Paolo (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 47. ff. 107-108vtit. Otto lectiones per l'ottava del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino) 48. ff. 108v-110tit. Otto lectiones per l'ottava dei SS. Pietro e Paolo (da un sermone attribuito ad Ambrogio) 49. ff. 110-112 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL 5305)
tit. Passio sancte Margarithe virginis et martyrisinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriose ascensionis eius in celum - expl. et delere de terra memoriam tuam sed crede ei et vives Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglio (non indicata)note Il testo si interrompe in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 191 ll. 44-45. 50. ff. 112-113vtit. Otto lectiones per la festività di Maria Maddalena (da un sermone attribuito a Gregorio Magno) 51. ff. 113v-115 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Appolenaris episcopi et martyrisinc. In diebus Claudii cesaris venit beatus Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. absconderunt in domum cuiusdam mulieris vidue Christiane adhibentes ei curam Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 118 l. 55. 52. ff. 115v-117 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli fratris beati Iohannis evangelisteinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi, frater beati Iohannis apostoli et evangeliste - expl. constat nimirum inimicum Dei fieri qui non credit in Deum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 38 l. 49. 53. ff. 117-118vtit. Otto lectiones per la festività di S. Pietro in Vincoli (da Atti e un sermone anonimo) 54. ff. 119-120v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 109 (Domenico) (= BHL 2227)
tit. Vita sancti Dominici confessorisinc. Dominicus ordinis predicatorum dux et pater inclitus - expl. regressus igitur verbum summi pontificis fratribus patefecit Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 4 agosto (non indicata)note Estratto che si conclude con il periodo 60, p. 723 dell'edizione Maggioni. 55. ff. 120v-122v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sanctorum martyrum Sixti pape, Felicissimi et Agapiti diaconoruminc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. at ubi lavit pedes omnium commendavit se beato Iustino Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 650 l. 42. 56. ff. 122v-124v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sanctorum martyrum Donati et Ylarianiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. cepit omnis clerus et populus diligere Donatum presbyterum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata)note L'estratto termina in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 417 l. 57. 57. ff. 124v-126 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4753)
tit. Passio sancti Laurentii levite et martyrisinc. In illo tempore postquam beatus Sixtus episcopus perrexit ad Christum venerunt milites - expl. interrogatus te, Domine Iesu Christe, confessus sum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 94 l. 33. 58. ff. 126-127 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3961)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. Regressus itaque Ypolitus post tertiam diem venit in domum suam - expl. in eodem loco ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Ypoliti martyrisHippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 59. ff. 127-128 - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassiani martyrisinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata preamans - expl. Passus est autem beatissimus Christi martyr Cassianus sub die yduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Cassiani martyrisCassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto (non indicata) 60. ff. 128v-130 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. Sermo sancti Ieronimi presbyteri de assumptione gloriosissime virginis Marie genitricis Deiinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium - expl. atque deserviret officiosissime cura adoptionis Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note Il testo si interrompe all'interno del cap. III, in corrispondenza di PL 30,129A. 61. ff. 130v-132vtit. Otto lectiones per la domenica infra octavam (da un sermone attribuito a Gerolamo) 62. ff. 132v-135tit. Otto lectiones per l'ottava (da un sermone attribuito a Gerolamo) 63. ff. 135v-137 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 116 (Bernardo) (= BHL 1236)
tit. Vita sancti Bernardi abbatis Clarevallisinc. Bernardus in Burgundia castro Fontanis oppido ex nobilibus - expl. unam tantum putabat esse fenestram Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 : Vitadata liturgica 20 agosto (non indicata)note Estratto che si conclude con il periodo 57 a p. 815 dell'edizione Maggioni. 64. ff. 137-139 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliinc. Indie tres esse ab ystoriographis referuntur - expl. ut artem diaboli ad se venire permicteret Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata)note Il testo si interrompe nella prima parte del par. 11 (= AASS Aug. V, col. 35D). 65. ff. 139-141 - Possidius Calamensis , Vita Augustini (= BHL S 785 a)
tit. Vita sancti Augustini episcopi et doctorisinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africa civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus - expl. ille ablatus est et catholica est intimata sincera religio Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto (non indicata)note Sono trascritti i primi sei capitoli, fino a p. 146 ll. 38-39 dell'edizione Bastiaensen. 66. ff. 141-143tit. Otto lectiones per la decollazione del Battista (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 67. ff. 143-145tit. Otto lectiones per la natività della Vergine (da un sermone attribuito a Bernardo) 68. ff. 145-147vcarmen tit. Otto lectiones per l'ottava (da un sermone attribuito a Bernardo)note Una mano più recente segnala a margine: dicitur in presentatione beate Marie virginis in secundo nocturno . 69. ff. 147v-148v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii pape et martyrisinc. Temporibus Decii Cesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. ubi hodie orationes eorum florent ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Cornelii papeCornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime quattro lectiones del giorno, completate dalle quattro di Cipriano numerate consecutivamente. 70. ff. 149-150 - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (cfr. BHL S 2037)
tit. Passio sancti Cypriani episcopi et martyrisinc. Tusco et Basso consulibus imperantibus Valeriano quater et Galieno ter consulibus - expl. passus est autem beatus Cyprianus martyr die octavodecimo kal. octobris sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note L'incipit presenta una forma mista tra questa voce e le varie registrate nella classe 2038. 71. ff. 150-152v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.tit. Passio sancti Mathei apostoli et evangelisteprol. inc. Quoniam Deo ita cura est de hominibus - expl. maiori morbo maiora genere medicine procuret inc. Erant itaque duo magi Zaroen et Arphaxat apud Ethiopes - expl. obtemperant cum reverentia iussionibus suis Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note Il testo si arresta in corrispondenza dell'edizione del Mombritius II, p. 259 l. 30. 72. ff. 152v-155tit. Otto lectiones per la festività dell'arcangelo Michele (estratto da Isidoro sugli angeli) 73. ff. 155-157v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL 3870)
tit. Vita sancti Ieronimi presbyteri et doctorisinc. Plerosque nimirum illustrium viros - expl. ipsam vero integritatem adipisci nequaquam valet Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre (non indicata)note È trascritta la prima metà della vita, con explicit corrispondente a PL 22,208. 74. ff. 157v-160 - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci maior (= BHL 3107)
tit. Vita sancti Francisci confessorisinc. Vir erat in civitate Assisii Franciscus nomine - expl. sicut eum Spiritus Sanctus edocuit et ipse postmodum fratribus revelavit Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitadata liturgica 4 ottobre (non indicata)note La copia si arresta con la fine del cap. II par. 1 (periodo 5, a p. 787 dell'edizione nei Fontes Franciscani ). 75. ff. 160-162v - Petrus Diaconus, Casinensis monachus n. 1107/1110, m. 1159/1164 , Vita et passio sancti Placidi pseudo-Gordianus (= BHL 6859)
tit. Passio sancti Placidi martyris discipuli sanctissimi Benedicti et sotiorum eiusinc. Tempore quo Theodoricus augustus in seniori Roma - expl. de hiis qui Dei sunt sollicite ac diligenter instruxit Placidus sancti Benedicti discipulus cum soc. Messanae mart. : Passiodata liturgica 5 ottobre (non indicata)note La copia si limita al primo capitolo (cfr. per l'explicit AASS Oct. III, col. 119B). 76. ff. 162v-165 - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7188)
tit. Passio sancte Reparate virginisinc. Palestine igitur provincie Decio presidente convenerunt templorum pontifices - expl. suam Domino passionem commendaverunt et valedicentes discesserunt Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobre (non indicata) 77. ff. 165-167v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Homiliae in Hiezechihelem , estratto per la festività di S. Luca 78. ff. 167v-170 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
tit. Vita sancti Ylarionis monaciinc. Hilarion ortus vico Thabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. benedicentes Deo sancti deobsculati sunt manus Hilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata)note La copia termina con il par. 9.8 (p. 90 l. 32 dell'edizione Bastiaensen). 79. ff. 170v-173 - Drugo Sancti Miniatis abbas v. 1008-1024 , Passio sancti Miniatis martyris (= BHL 5967)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. Seviente per universum pene orbem rabie Deciana - expl. cum eo contendere qui condidit mundum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata) 80. ff. 173-175v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7749)
tit. Passio sanctorum apostolorum Symonis et Iudeinc. Symon Chananeus et Iudas zelothes appostoli Domini nostri Iusu Christi - expl. hoc ipsum conflictus vester inveniat an possint adorare deos nostros Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata)note Il testo si conclude in corrispondenza dell'edizione Mombritius II, p. 536 ll. 10-11. 81. ff. 176-180vtit. Otto lectiones per Ognissanti (dal sermone Legimus ) 82. ff. 180v-184 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. a spiritibus immundis et variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et semper in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Theodori martyrisTheodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre (non indicata) 83. ff. 184-187v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. Vita sancti Martini episcopi et confessorisinc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. ut qui sanctis iam ab omnibus habebatur potens etiam et vere apostolus haberetur Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note La copia si arresta alla fine del par. 7.7 (p. 268 dell'edizione Fontaine, p. 24 ll. 35-7 dell'edizione Smit). 84. ff. 187v-189v - Augustinus de Novis m. 1520 , Elucidarium christianarum religionum , vita di Frediano (= BHL S 3177 j)
tit. Vita sancti Fridiani episcopiinc. Beatus igitur Fridianus filius regis Ultolie sive Ybernie primogenitus - expl. et ut competebat eam gubernanti necessariis honorifice providerunt Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembre (non indicata) 85. ff. 189v-192v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginis et martyrisprol. inc. Dominus dicit in evangelio: Venite ad me - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. aut eternis gaudiis iustis afferetur Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata)note Del prologo è riportata solo la citazione evangelica finale con una breve didascalia fittizia, accorpata alla narrazione (cfr. Mombritius I, p. 332 ll. 49-50). 86. ff. 192v-195v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis pape et martyrisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. religiosi etiam multi secuti sunt eum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre (non indicata)note Il testo si chiude in corrispondenza dellla fine del par. XIX nell'edizione dei Patres Apostolici (p. 7 ll. 14-15); cfr. anche Mombritius I, p. 343 l. 54. 87. ff. 195v-198 - Passio sanctae Catharinae Alexandriae v. mart. [auctore pseudo Athanasio] (= BHL 1659)
tit. Passio sancte Katherine virginis et martyrisinc. Regnante igitur Maxentio cesare Maximiani augusti filio - expl. confusus iratu[[...]] precepitque illos ig[[...]]mari Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Il foglio ha subito l'asportazione di quasi tutta la metà esterna, con la perdita pressoché totale della colonna che concludeva il testo. Sotto è rimasto integro il colophon (riportato nella descrizione iniziale del manoscritto) che data la copia. 88. ff. 198v-204 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8631)
tit. [[...]]entiiinc. [[...]] nostris - expl. consecrati sunt unde sit nomen Domini benedictus in saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Vincentii levite et martyrisVincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio (non indicata)note La parte iniziale del testo è mutilata dallo strappo sopra descritto: restano visibili soltanto le ultime lettere della titolatura e frammenti dell'incipit . 89. ff. 204-206 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Moralia in Iob , estratto per la festività della Conversione di S. Paolo 90. ff. 206-208tit. Otto lectiones per la festività di S. Bernardo (da un'omelia attribuita a Giovanni Crisostomo) 91. ff. 208-210v - Dedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives (= BHL 5403)
tit. Miraculum qualiter inventum fuerit sertum sancte Marie ad Nivesinc. Tempore quo Liberius papa beati Petri sedem provida gubernatione regebat - expl. cuius quidem beneficia plenis effectibus in ipsa ecclesia exuberant cotidie, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei eiusque genetricis semperque virginis Marie et omnium sanctorum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Dedicatiodata liturgica 5 agosto (non indicata) 92. ff. 210v-211vtit. Otto lectiones per la natività di Maria (da un'omelia anonima)note Il foglio finale resta per buona parte vuoto. 93. ff. 212-215tit. Otto lectiones per l'ottava (da due sermoni attribuiti ad Agostino) 94. ff. 215-218v - Miraculum beatae virginis Mariae tit. In conceptione beatissime virginis Marie miraculum qualiter quidam abbas a periculo maris liberatus de celebrando festo conceptus ipsius per celestem nuntium fuerit edoctusinc. Tempore illo quo divine pietati placuit Anglicorum gentem de malis suis corrigere - expl. statuitque in Remensi cenobio idem festum solemniter celebrari et ipse quo advixit solemniter celebravit Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Miraculadata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo, non identificato, occupa le prime tre lectiones (f. 215r-v) di un ciclo di dodici; segue un sermone attribuito ad Agostino, suddiviso dalla quarta all'ottava (ff. 215v-217), quindi un'omelia attribuita ad Ambrogio per le ultime quattro (ff. 217v-218v). 95. ff. 219-221vtit. Dodici lectiones per la Visitazione (da un sermone attribuito ad Ambrogio e un'omelia attribuita a Beda) 96. ff. 221v-223 - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. tit. Passio sanctorum martyrum Proti et Hyacinthiinc. Igitur Philippo Alexandrine ecclesie presule martyrio gloriosissime coronato cum filia eius Eugenia - expl. passi sunt autem III idus septembris sub Valeriano et Gallieno principibus tit. finale Explicit passio sanctorum martyrum Proti et HyacinthiEugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime quattro lectiones del giorno, completate dalle quattro del successivo numerate dalla quinta all'ottava. Si tratta di una versione non attestata in BHL. La data, come sempre non espressa, è ricavabile dal confronto con le altre occorrenze del testo nelle raccolte qui censite. 97. f. 223r-v - Passio sancti Nemesii Romae mart. tit. Passio sancti Nemesii martyrisinc. Cum a sancto Stephano Romane urbis episcopo signa ac prodigia fierent - expl. iuxta locum ubi decollatus est digno cum honore sepelivit, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum tit. finale Explicit passio sancti Nemesii martyrisNemesius et Lucilla Romae mart. : Passiodata liturgica 31 ottobre (non indicata)note La narrazione non coincide per dettato con il testo edito della passione di papa Stefano, cui appartiene l'episodio. Si indica la data del martirologio di Adone (mentre il Romano ricorda il santo anche al 25 agosto e all'8 dicembre). 98. ff. 224-225v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3236)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Augusto ac Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens que Syriam invaserat victa est - expl. et cetera exibentem sancte karitatis officia Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno (non indicata)note L'explicit corrisponde, con una banale variante, all'edizione Mombritius I, p. 571 l. 20. 99. ff. 225v-228 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 154 (Orsola) (= BHL 8437)
tit. Passio sanctarum undecim milium virginuminc. Undecim milium virginum passio hoc ordine celebrata fuit - expl. recedentibus cunctis et paulo redeuntibus ipsum migrasse ad Dominum invenerunt tit. finale Explicit passio sanctarum undecim milium virginumUrsula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre (non indicata) 100. f. 228r-v - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis , mutila (= BHL 4862)
tit. Vita sancti Leonardi confessorisinc. Beatus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum - expl. servire Deo meo quam in sublimitate positus Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vitadata liturgica 6 novembre (non indicata)note Il testo rimane mutilo a causa della perdita di tre fogli: nella cartulazione risultano infatti mancanti i ff. 229-231, che dovevano concludere quest'unità. Il dettato non coincide pienamente con quello originale, ma sembra piuttosto una parafrasi: per senso l'explicit corrisponde alla fine del par. 3 (p. 397 ll. 15-6 dell'edizione nei MGH Scriptores rerum Merovingicarum III).
U.C. II, ff. 232-241 ; sec. XIV; orig. Firenze, S. Maria degli Angeli, monastero OSBCam II. ff. 232-241v , mutilo Segmento di lezionariostruttura I testi sono suddivisi dall'origine in otto lectiones .note In principio (ff. 232-233) il copista distribuisce il testo su una sola colonna, passando invece a due dal f. 233v. Sopravvive un quinione di quella che doveva essere una raccolta più ampia, forse realizzata ad hoc come complemento della precedente, poiché non ripete ricorrenze già presenti in essa. 1. ff. 232-234v - Petrus de Natalibus n. 1330 ca., m. 1406 , Catalogus sanctorum et gestorum eorum , III 64 (Ignazio)tit. Passio sancti Ignatii episcopi et martyrisinc. Ignatius episcopus Antiochenus et martyr discipulus Iohannis evangeliste fuit qui tertius post beatum Petrum apostolum - expl. ubi de resurrectione Domini elegans perhibet testimonium Ignatius Antiochenus ep. mart. data liturgica 1 febbraio (non indicata)note Il testo è seguito (ff. 233v-234v) da un'omelia attribuita a Beda che completa il ciclo di lectiones con altre quattro, numerate dalla nona alla dodicesima. 2. ff. 234v-236v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885)
tit. Vita sancti Hilarii episcopiinc. Beatus Hilarius Pictavorum urbis episcopus regione Aquitanie oriundus fuit - expl. ubi Hilarius vim orationis ingessit: Tu autem Hilarius Pictavensis episcopus : Vitadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Il testo si interrompe quasi al termine del lib. I cap. 12 (= PL 9,192B o 88,446B). Vi è aggiunto solo l'inizio dell'invocazione a Dio che spesso chiudeva le letture dell'ufficio. 3. ff. 236v-238v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 132 (Giovanni Crisostomo) (= BHL 4379)
tit. Vita sancti Ioannis Chrysostomiinc. Iohannes cognominatus Chrysostomus Antiochenus filius Secundi - expl. maxima tibi premia contulerunt circa honorantem te ne sis ingratus Iohannes Chrysostomus : Vitadata liturgica 14 settembre (non indicata)note L'estratto si conclude con il periodo 40, p. 941 dell'edizione Maggioni. 4. ff. 238v-240 - Bernardus Guidonis n. 1261/1262, m. 31-12-1331 , Legenda sancti Thomae de Aquino ca. 1325; 2 recensiones, prima prolixior cum prooemio praemisso, secunda brevior sine prooemio , recensio brevior (= BHL 8155)
tit. Vita sancti Thome de Aquinoinc. Thomas sanctus Aquinas ordinisque predicatorum ac doctor egregius - expl. adulescentis opus doctissimo sene dignum Thomas Aquinas OP 1225-1274 : Vitadata liturgica 7 marzo (non indicata) 5. ff. 240-241v - Petrus de Natalibus n. 1330 ca., m. 1406 , Catalogus sanctorum et gestorum eorum , III 209 (Giuseppe)tit. Vita sancti Iosephi sponso Matris Dominiinc. Ioseph sanctissime domine nostre sponsus de civitate Bethleem oriundus - expl. antequam modo humanitatis debitum solverit expressum non habemus Ioseph sponsus B.V. Mariae data liturgica 19 marzo (non indicata)note Estratto che esclude poche frasi finali. Nelle ultime righe del f. 241v sopravvive la sola rubrica del testo che seguiva: Passio sancti Petri martyris Ordinis Predicatorum .
bibliografia
Santa Maria degli Angeli. Corali , 92
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 298
Leggendario per l'intero anno, di origine fiorentina
sec. XII secondo quarto; orig. Firenze; prov. Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB
I. ff. 203 , acefalo e mutilo Leggendario (30 novembre - 28 ottobre)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Alcuni testi ricevono inoltre una successiva divisione marginale in lectiones . struttura Diverse mani corredano i testi di rimandi sia interni alla raccolta sia ad altri volumi liturgici, che dovevano essere disponibili ai lettori. Grazie a tale apparato, costituitosi prima della mutilazione finale, possiamo ricostruire almeno in parte la sezione perduta. In particolare, al termine della serie cronologica delle festività, che doveva concludersi con Giacomo Interciso, erano trascritti alcuni testi complementari nello spazio di un quaternione e di almeno parte se non tutto un altro (cfr. le note all'item 2, e passim): i miracoli di Nicola, le leggende di Biagio, Vittore, Eustachio, Eleuterio, la traslazione di Giacomo Maggiore. 1. ff. 1-2 - Passio sancti Andreae ap. , acefala (= BHL 428)
inc. -dus est ille utique metuendus qui finem non habet - inc. Martyrizatus est autem venerabilis Dei Andreas apostolus apud Achaiam in civitate Patras pridie kalendarum decembrium sub Egea proconsule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembre (non indicata)note Il testo, acefalo a causa della caduta del bifolio esterno del primo fascicolo, ha inizio in corrispondenza di p. 106, ll. 7-8 del vol. I del Mombritius. Al consueto explicit si aggiunge la formula sul martirio. 2. ff. 2-6 (bis) - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Vita sancti Nicolai confessorisprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. Iesu Christi famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aytafala - expl. et aucti benedictione remearunt ad propria item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo, carissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesum Christum Dominum servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembrenote A causa della perdita sopra descritta, tra gli attuali ff. 6 e 7 vi è una lacuna (corrispondente nell'edizione di Mombritius, vol. II, al testo compreso tra p. 304, ll. 2-3 e p. 305, l. 43). Le parti sono distinte andando a capo come per i normali capitoli interni, e l'item IV è suddiviso come se l'incipit fosse Refero (...) (impaginazione che si riscontra in altri codici laurenziani). Il testo è diviso in sei lezioni. Una nota marginale di altra mano rimanda per tre miracoli del santo al penultimo quaternione, dopo la legenda di Giacomo Interciso. 3. ff. 6v (bis) - 10v - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Vita sancti Ambrosii confessoris et archiepiscopi Mediolanensisprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri a cunabulis que fuerat agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium fugisse supplicium Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre (non indicata)note Tra gli attuali ff. 8 e 9 si è perduto il bifolio centrale del fascicolo: la lacuna testuale è compresa tra p. 57, l. 29 e p. 60, l. 56 nel Mombritius, vol. I. 4. ff. 10v-11v - Passio sancti Sabini ep. et soc. Spoleti mart. (= BHL S 7453 h)
tit. Passio sancti Savini episcopiinc. Maximianus Augustus die quintadecima kalendarum maiarum in Circo Maximo - expl. Martyrizatus est autem martyr Christi sanctus Savinus episcopus sub die septimo iduum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in omnia saecula saeculorum Sabinus episcopus et soc. Spoleti martyres : Passiodata liturgica 7 dicembre 5. ff. 11v-12v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9006)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. Beati Zenonis Veronensis presulis licet omnia miracula quibus claruerit idonei non inveniamur - expl. populum intellectui facta eius scripta fuerint que debeant recitari inc. Temporibus itaque Gallieni cum iste vir sanctus in civitate Verona sancta conversatione fulgeret - expl. quod tamen fulget in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembrenote Suddivisa in tre lezioni. 6. ff. 12v-15v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopiinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. debito honore et summa diligentia condiderunt Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembrenote Il testo si arresta un periodo prima dell'explicit registrato in BHL. 7. ff. 15v-16v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime Agathe fama crevisset - expl. ubi beneficia sanctitatis eius florent et nunc et semper et quousque iste mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembrenote Suddivisa in lectiones , con almeno cinque dei numeri marginali ancora visibili. 8. ff. 16v-21v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8138)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus dicitur, esset aput Cesaream apparuit ei Dominus Iesus - expl. Martyrizatus est autem beatus Thomas apostolus in Indie partibus duodecimo kal. ian., regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembrenote Divisa in nove lezioni. 9. ff. 21v-22 - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Passio sancti Felicisinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimentum in orationem perrexit ad Dominum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio (non indicata)note Nella successione liturgica il testo risulta anticipato rispetto alla sua reale data, forse per una svista di copia: lo segnala il rubricatore stesso, che alla sede opportuna, appunto il 14 gennaio, rimanda più indietro (Hic debet legere vita sancti Felicis require retro ) prima di tracciare la titolatura della passione di Marcello. 10. f. 22r-v - Epitome vitae sancti Iohannis ap. (= BHL S 4323 d)
tit. Vita sancti Iohannis evangelisteinc. Iohannes apostolus et evangelista filius Zebedei, frater Iacobi, virgo electus a Domino - expl. deorsum ad superiora pulvis ebulliat Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre 11. ff. 22v-25 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, ad laudem Domini et salvatoris nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Deo Patre omnipotente in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembrenote Il testo è copiato di seguito al precedente senza distinzione, come in altre occasioni; complessivamente sono divisi in sei lezioni. 12. ff. 25-38v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731 [claus.] - 7736 [transl.])
prol.tit. Natale sancti Silvestri papeprol. inc. Istoriographus noster Eusebius - expl. quod me accipere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur cum esset infantulus - expl. in quo fidei tropheum erigitur et adversus pugnans Iudaice superstitionis Domini nostri Iesu Christi accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum translatio inc. Sed quia omnipotenti Deo - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnante cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote Tra il I e il II libro (f. 30) si va a capo, mentre tutte le altre sezioni sono copiate di seguito (ff. 37v e 38). 13. ff. 38v-42v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
ep.ded.
tit. Vita sancti Hylarii Pictavis episcopusep. ded. inc. Domino sancto et meritis beatissimo patri Pascentio Fortunatus - expl. nunc de eius vita proponimus inc. Hylarius Pictavorum urbis episcopus - expl. et similia fieri virtute confessoris in futurum confidat miracula inc. Isitur Probianus cum dubio iam vite penderet in fine - expl. ut de te legere populum brevitatis stilus mulcet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Come avviene in tutte le altre copie qui censite, la fine della vita viene legata senza soluzione di continuità al prologo dei miracoli, che ne risulta abbreviato (cfr. il ms. Aed. 134, item 9). 14. ff. 42v-44v - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 17 gennaionote La data è posticipata di un giorno, forse per una svista nel tracciare il numero (XVI per XVII kal. feb. ). Una diversa mano annota a margine VI idus augusti passio sancti Ciriaci in corrispondenza dell'inizio della sezione su quest'ultimo, e ne segna il termine. 15. ff. 44v-53 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium eruditus civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaionote Di nuovo una glossa segnala dove cercare, all'interno della narrazione, la legenda Marci et Marcelliani , per mezzo di un segno a margine; si indicano analogamente il principio e la fine della sezione su Tiburzio. 16. ff. 53-55 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnesinc. Ambrosius servus Christi virginibus sacris - expl. valeat invenire. Passa est beatissima martira Agnes die XII kal. februarias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaionote Suddivisa in nove lezioni. 17. ff. 55-57 - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonia probitatis inc. In illis diebus cum apud Cesaream Augustanam civitatem, ut multorum sinceritas - expl. cumulatius consecratus est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaionote Per la festa della conversione di s. Paolo si rimanda all'omeliario maggiore. 18. ff. 57-59 - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3296)
prol.tit. Vita sancti Geminiani episcopi et confessorisprol. inc. Post passionem Domini et sanctam eius resurrectionem - expl. mors sanctissima eius inc. Inter plurimos Dei famulos qui ad exemplum fidelium in hoc mundo fuerunt - expl. ut ad regnum post transitum huius vite perducat inter choros angelorum. Benedictus Deus in saecula saeculorum Geminianus Mutinensis episcopus : Vitadata liturgica 31 gennaionote La stessa mano che al f. 56v aveva apposto il rimando per Paolo, indica di nuovo di cercare Agnese nell'omeliario. 19. ff. 59-63v - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7684)
tit. Vita sancti Severi archiepiscopi et confessorisinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. quem si placet valet in oleum demutare Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraionote La mano responsabile delle note di rimando interno segnala che la leggenda di s. Biagio si trova alla fine del volume. 20. ff. 64-65v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 a)
tit. Passio sancte Agathe viriginisinc. Beatissime martyris Agathe que passa est in provincia Sicilie in urbe Catanensium sub Decio imperatore - expl. a periculo mortis et incendii sancte Agathe orationibus liberaret Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraionote A margine è segnalata la posizione di Ivenzio nella narrazione. 21. ff. 65v-69 - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7516-7517)
tit. Sancte Scolastice virginispars I inc. Lectio sancti evangelii, fratres carissimi - expl. ut sol in regno Patris Dei pars II, prol. inc. His breviter prelibatis, fratres carissimi - expl. et vestre caritati prebeat incrementum inc. Soror namque eius Scholastica nomine - expl. intra cum omnibus tibi creditis in gaudium Domini tui, prestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis fidelibus, qui vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraionote Le sue parti si succedono senza interruzione. 22. ff. 69-70v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini martyrisinc. Propheta loquitur ad Dominum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto per inmortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 23. ff. 70v-74 - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
prol.tit. Passio sanctorum Faustini et Iovitteprol. inc. Cum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum marciarum angelicis provectis manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et imperium, virtus et gloria in cuncta saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraionote Prologo indistinto dal testo. 24. ff. 74-76v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. Natale sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo 25. ff. 76v-80 - Petrus Neapolitanus subdiaconus fl. 940-970 , Passio sancti Georgii (= BHL 3393)
tit. Passio sancti Georgii martyrisinc. Postquam Dominus et salvator noster sua sancta presentia et gloriosa incarnatione mundum visitare atque illuminare dignatus est - expl. migravit ad Dominum XXIII die mensis aprilis, qui inscribitur VIII kalendas maias, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 aprilenote La data è posticipata di un giorno, secondo l'uso settentrionale più volte riscontrato. 26. ff. 80-81 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem vicesimo primo, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 27. f. 81 - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passio sancti Vitalis martyrisinc. Sanctus Vitalis militans consulari Paulino cum fuisset cum eodem iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem beatus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 28. f. 81r-v - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostoliprol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum festinatione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Divisa in tre lezioni. 29. f. 81v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobiinc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. tunc beatus Iacobus contra omnium Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Del testo sopravvivono solo le prime righe, dove rimane segnata una lezione numerata come quarta (a continuazione di quelle di Filippo), a causa della perdita del settimo foglio del quaternione; l'explicit corrisponde a Mombritius II p. 36, l. 16. 30. ff. 82-83v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. , acefala (cfr. BHL 266)
inc. perducit ad famulum tuum Hermen - expl. ideoque locus ipse haberet propitius sacerdotem usque in hodiernum diem. Sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias. Benedictus Deus in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggio (non indicata)note L'incipit della parte sopravvissuta dopo la perdita sopra ricordata corrisponde a Mombritius I, p. 45 ll. 29-30; come più volte si rileva nei codici qui descritti, in sede finale il testo rispecchia solo in parte la voce BHL, ossia fino al periodo Severina uxor . 31. ff. 84-85v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4169)
tit. Sermo de inventione sancte Crucisinc. Anno ducentesimo tertiodecimo regnante venerabili Dei magno cultore Constantino - expl. accipiant partem cum genitrice matre Domini Maria, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 32. ff. 85v-86v - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Sancti Michaelisprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 6 giugnonote Prologo indistinto dal testo. Il consueto glossatore avverte di cercare s. Vittore nell'ultimo foglio del volume. 33. ff. 86v-87v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sancti Gordianiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris divulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria simul cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio 34. ff. 87v-89 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058)
prol.tit. Passio sancti Nerei et Achilleiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Primum itaque ad edificationem omnium quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote L'ultima frase dell'explicit è erasa, benché ancora leggibile. 35. ff. 89-90 - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Panchratiiinc. Temporibus Valeriani et Gallieni fuit vir quidam aput provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus martyr Panchratius sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Una diversa mano segnala a margine che Eustasio (cioè Eustachio) per il 13° dalle calende di giugno e Eleuterio per il 12° sono da ricercarsi alla fine del volume. 36. ff. 90-91v - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. (= BHL 1620 o 6955)
tit. Passio sanctorum Anastasii atque Proculiinc. Passio atque conversatio sancti Anastasii et undecim fratrum - expl. non longe ab urbe decapitati sunt Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passiodata liturgica 1 giugno 37. ff. 91v-93 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonarum iuniarum in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas, virtus et imperium per inmortalia saecula saeculorum Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 3 giugno 38. ff. 93-94v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Natale sanctorum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis horta tempestas - expl. quorum natalis est quinto idus iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugnonote Il glossatore che già altrove annotava rinvii ad altri volumi liturgici rimanda agli Atti degli Apostoli, dove vi sarà un segno identificativo, per l'apostolo Barnaba. 39. ff. 94v-98v - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8714)
prol.tit. Passio sanctorum Viti et Modestiprol. inc. Magnitudinem Dei atque mansuetudinem veluti considerare nos proposuimus - expl. in martyre diabolum vicisse perpendit inc. Igitur beatus Vitus Lucania provincia ortus nobile stirpe progenitus - expl. atque eos prodigiis coruscare in terris largitur qui vivit et regnat perhenniter per omnia saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Il glossatore interno rimanda per Marco e Marcelliano, del 14° dalle calende di luglio, alla passione di Sebastiano (al cui interno lui stesso aveva rilevato la sezione loro dedicata). 40. ff. 98v-99 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum Gervasii et Protasiiprol. expl. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 19 giugnonote Il prologo è indistinto dal testo. 41. ff. 99-100 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Ostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 42. f. 100r-v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3239 / S 3238c)
tit. Item de triumpho eoruminc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia Constantia - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 43. ff. 100v-102v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliinc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Ostiensi miliario secundo, ubi prestantur beneficia orationum eorum assidue fideliter poscentibus, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 44. ff. 103-105v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6654-6649 [epil.])
epilogo
, additamentum addit. inc. Ego Marcellus discipulus domini mei Petri apostoli que vidi scripsi inc. Erat tunc temporis Rome Petrus et Paulus doctores Christianorum - expl. alter cruce alter gladio necati sunt epil. inc. Desertus igitur Nero non post multos tunc dies - expl. passi sunt sub die tertio kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 45. ff. 105v-110v - Linus papa pseudo , Martyrium beati Petri apostoli (= BHL 6664)
prol.tit. Vita vel actus sive passio beatissimi Petri apostoli principis fideliter edita a beato Lino Rome episcopo III kal. iul. passio sancti Petri apostoliprol. inc. Licet plurima de apostolicis signis - expl. sumamus exordium inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. ex omni parte confirmata est in nomine Dei Patris omnipotentis et in nomine Iesu Christi Filii eius Domini nostri et in sanctificatione Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium per infinita et inmortalia saecula saeculorum Petrus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno 46. ff. 110v-111 - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 , Carmina sacra et preces , carme 94 (Apostoli) (= BHL S 654 b)
tit. Item versus in laude sanctorum apostoloruminc. Spiritus alme veni perflando dindima nostra - expl. in celo merear te sine fine frui Apostoli et evangelistae : Versusdata liturgica 29 giugno (non indicata) 47. ff. 111-114 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permanserint sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti honor et gloria, virtus, imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno (non indicata) 48. ff. 114-115 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 49. ff. 115-118 - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7332)
carmen tit. Passio sancti Romuliinc. Cum beatus Petrus apostolorum princeps ecclesiam sibi a Christo commissam cupiens augere - expl. quorum corpora Christiani colligentes cum aromatibus condientes simul ad radicem montis sepelierunt miliario minus ab urbe uno Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglionote La parte di titolatura con la data è di altra mano. 50. ff. 118-119 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum septem fratruminc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 51. ff. 119-122v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.tit. Item unde supra de eadem festivitateprol. inc. Sciendum est, dilectissimi fratres, quoniam de eximie Felicitatis martyrio - expl. in lucis perducere claritatem inc. A Cesare Augusto cuius in tempore Christus ad humanum redimendum genus verum ex virgine carnem assumpsit - expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referentes, ad laudem Iesu Christi qui cum Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 52. ff. 122v-123v - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensis erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sanctissimi martyres Nabor et Felix quarto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglionote Al termine si rimanda per Alessio e Maria Maddalena all'omeliario minore (definizione che forse voleva designare il ms. 230 dello stesso fondo). 53. ff. 123v-127 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenarisinc. In diebus Claudii Caesaris venit Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano Caesare die decimo kalendarum augustorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglionote Suddivisa in nove lectiones da una mano diversa, responsabile anche delle sporadiche lezioni delimitate in testi successivi. 54. ff. 127-128v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4056-4057)
prol.tit. Passio sancti Iacobi Christi fratris Iohannisprol. inc. Iacobus qui interpretatur supplantator - expl. in Achaia Marmarice natalis eius celebratur octava kal. aug. inc. Apostolus Domini nostri Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglionote Suddivisa in nove lezioni. Per la translatio si rimanda alla fine del volume. 55. ff. 129-130v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazari et Celsi martyruminc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 56. ff. 130v-131 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est Domino nostro Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria et potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 57. f. 131r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis episcopiinc. Fuit temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalis celebratur quarto kalendarum augusti ad laudem et gloriam nominis tui, Deus, usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 58. ff. 131v-132 - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Senneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio 59. ff. 132-133 - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Come abituale nei codici qui descritti, le due parti della stessa passio ciclica relative a Policronio e ad Abdon e Sennen sono trascritta senza soluzione di continuità sotto un'unica titolatura e la data liturgica propria dei secondi (mentre Policronio è venerato il 17 febbraio). Al termine il glossatore rimanda per Felicita e i suoi figli alla Bibbia, per Pietro in Vincoli agli Atti. 60. ff. 133-136v - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Sixtum episcopum nono kal. septembris Valeriano tertio et Gallieno secundo consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 61. ff. 136v-137v - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario] (= BHL 7858)
tit. Miraculum de inventione corporis sancti Stephani protomartyrisinc. Factum est autem cum esset reconditum corpus sancti Stephani protomartyris - expl. sanitates autem et virtutes facte sunt super infirmos in diebus illis, in gloriam Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 62. ff. 138-139 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sancti Sixti episcopi et martyrisinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. Sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cymiterio Pretextati sub die Yduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto 63. ff. 139v-140v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sanctissimi Donati episcopiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. sepulta sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agostonote Il testo è suddiviso in nove lezioni. Si rimanda per Ciriaco alla passione di Marcello, più indietro. Un altro glossatore rinvia per Romano alla passione di Lorenzo, con un segno identificativo. 64. ff. 140v-142v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] e 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentiiinc. Postquam beatus Sixtus urbis Romae episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. in praedio Cyriace vidue in agro Verano quarto iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agostonote Si rimanda all'omeliario minore per un episodio della leggenda. 65. f. 142v - Passio sancti Tiburtii Romae mart. [ex Actis sancti Sebastiani mart. excerpta] (= BHL p. 1198 n° 1)
tit. Passio sancti Tyburtii martyris requiretur in passione sancti Sebastiani. Eius principium tale estinc. Interea dum sanctus Gaius episcopus - expl. zecarius palatii Tiburtius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 agostonote Brevissimo estratto dalla passione di Sebastiano (cap. XIX = AASS Ian. II, p. 276), che come chiarisce la titolatura ha solo uno scopo di richiamo. La data indicata è posticipata di un giorno rispetto al Martirologio Geronimiano, che ricorda il santo l'11 agosto. 66. ff. 142v-143v - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Sanctus Ypolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. sicque coronam martyrii percipere meruerunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto 67. ff. 144-145v - Prudentius , Peristephanon , carme IX (passione di Cassiano) (= BHL 1625)
tit. Passio sancti Cassianiinc. Silla forum statuit Cornelius - expl. domum revertor, Cassianum predico Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto 68. ff. 145v-146 - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Item unde suprainc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata permeatis etiam iocunditatem commendans - expl. tandem pius Dominus martyris sui tormenta miseratus Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agostonote La frase finale è interrotta poco prima del consueto explicit . 69. ff. 146-147v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.tit. Passio sancti Bartholomeiprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscepit - expl. celebratur natalis eius VIIII kal. septembris inc. Indiae tres esse ab historiographis asseruntur - expl. perfectis plurimis bonis operibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agostonote A margine sono annotati i nomi propri e i fatti via via narrati. 70. ff. 147v-148 - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3321)
tit. Passio sancti Genesiiinc. Imperante Diocletiano erat per annos quattuor insecutio ecclesiarum - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octavo kal. septembris eodem Dioclitiano quarto consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto 71. ff. 148-149v - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (= BHL 276)
prol.tit. Passio sancti Alexandriprol. inc. Cum omnium beatorum Christi martyrum merito bella victricia atque insignes triumphos mentis devotione recolimus - expl. cum ad Christi gloriam eius pia certamina noverimus inc. Tempore itaque Maximiani Caesaris exardescente diabolo contra catholicam fidem facta est persecutio magna - expl. in quo loco semper Dominus meritis beati martyris exoratus ostendit prodigia et vota supplicum complet, qui vivit et regnat in Trinitate Deus per omnia saecula saeculorum Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passiodata liturgica 26 agosto 72. ff. 149v-154 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
prol.tit. Natale sancti Augustini episcopiinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africe civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus fuit - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivens et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto 73. ff. 154-156 - Passio sancti Terentiani Tudertini ep. mart. (= BHL 8003)
prol.tit. Passio sancti Terrentiani episcopi et martyrisprol. inc. Anno Cesaris Augusti quadragesimo secundo expletis secundum hebraicam veritatem ab initio mundi - expl. ad palmam martyrii taliter pervenit inc. Regnante Adriano imperatore in urbe Roma - expl. et multa ibidem miracula operantur usque in presentem diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat Deus in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Terentianus Tudertinus ep. mart. : Passiodata liturgica 1 settembre 74. ff. 156-158v - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (= BHL 572-573)
prol., carmen tit. Apud Appanuam natale sancti Antonini martyris qui passus est sub tempore Antonini imperatorispassio, prol. inc. Quecumque de sanctorum ac beatorum martyrum mirabilibus recitanda sunt - expl. cum adminiculis Domini despectivum flectimus articulum inc. Igitur reverentissimus puer Antoninus Appamie oppido extitit oriundus - expl. ab ipsius discipulis et aliis fidelibus Christianis est sepulture traditum, ipso disponente qui talem ac tantum martyribus suis prestat triumphum miracula inc. Denique cum idem beatissimus martyr Antoninus suum, ut supra taxatum est, pretiosum complevisset martyrium - expl. innumera prebet miracula devote presentibus et anima in celo suscepta cum ipso letatur in gloria, cuius regnum et potestas permanet in saecula saeculorum carmen inc. Germine conspicuo primis natalibus ortus - expl. rite triumphanti rutilis concessit in atris Antoninus Apamiis in Gallia martyr : Actadata liturgica 2 settembrenote La sezione sui miracoli segue indistintamente, dal f. 157v; il testo è accompagnato, al f. 158r-v, da un carme in 32 esametri di laudatio generica, adattabile a qualsiasi santo (= Walther n° 7186 o Chevalier n° 37668). 75. ff. 158v-159v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7469)
tit. Vita sancti Salvii confessorisinc. Licet sit studium historiarum seriem prosequi - expl. nam post dies viginti superius nominati obierunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 10 settembre 76. ff. 159v-164 - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. (= BHL 2666)
tit. Passio sanctorum Proti et Iacincti et Eugenieinc. Septimo consulatu suo Commodus imperator direxit Phylippum illustrissimum virum ad Egyptum - expl. quod nomen Domini nostri Iesu Christi et Spiritus Sancti in ipsis laudibus resonabant. Gloriam Patri et Filio et Spiritui Sancto et nunc et semper et in saecula saeculorum Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre 77. f. 164r-v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti ubi hodieque orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre 78. f. 165r-v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Passio sancti Cyprianiinc. Imperantibus Valeriano quater et Gallieno ter consulibus tertia kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem beatus Cyprianus martyr die octavodecimo kal. octubris sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Actadata liturgica 14 settembre 79. ff. 165v-166v - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo Constantinus Augustus contra Maxentium tyrannum properavit ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto omnipotenti Deo per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 80. ff. 166v-170v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine succurrunt inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopas - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus sermone hebreo scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Il prologo è indistinto dal testo, mentre si va a capo con l'epilogo. Si rimanda all'omeliario per lo stesso Matteo. 81. ff. 170v-173 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
tit. Passio sanctorum martyrum Mauritii, Exuperii, Candidi, Innocentii atque Victoris et sociorum eorum que facta est sub persecutoribus Diocletiano et Maximianoinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et infinita saeculorum saecula Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre 82. ff. 173-174v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabilis palmas venire contendat inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. in civitate Egea quinta kal. octubris, agente Lisio preside, imperatoribus Dioclitiano et Maximiano, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote Prologo indistinto dal testo. 83. ff. 174v-178 - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Natale sancti Hieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium virorum non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionis veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre 84. ff. 178-183 - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Vita sancti Remigii archiepiscopi Remensisvita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitatem - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum deferreretur ad sepulturam - expl. et pro universa sancta civitate Hierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice DCCCLII - expl. omisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus abundantissime claret - expl. cum omni gaudio celebremus diei solemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia eterne vite perpetua claritate Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Le diverse parti dell'opera sono distinte nel codice andando a capo, rispettivamente ai ff. 181, 182 e 182v. 85. f. 183r-v - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. Passio sancte Reparate virginisinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino octavo idus octubris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobrenote Divisa in tre lectiones . 86. ff. 183v-184v - Passio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (= BHL 2265)
tit. Passio sancti Domnini martyrisinc. Tempore Maximiani imperatoris facta est persecutio magna super Christianorum genus - expl. sanctus vero Domninus depositus est septimo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passiodata liturgica 9 ottobre 87. ff. 184v-187 - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2178)
tit. Passio sancti Dionisii martyrisinc. Post beatam et gloriosam resurrectionem Domini nostri Iesu Christi - expl. octavo idus octobris sub Domitiano imperatore apud Gallias Parasius civitatem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobre 88. ff. 187-189 - Laudatio sancti Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2187)
tit. Sermo in natali eiusdeminc. Sanctam atque gloriosam et omni veneratione colendam beatissimi patris nostri atque pastoris sanctissimi Dionisii - expl. beatorum patrum nostrorum martyrum precibus foveamur, ista ipso concedente aeterni Filio Patris, qui cum ipso et Spiritu Sancto vivit dominator et regnat nunc et per inmortalia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Laudatiodata liturgica 9 ottobre 89. ff. 189-190v - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calixti papeinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum est in eadem civitate sub die XIV kal. novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre 90. ff. 190v-192v - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiocensis - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobrenote Sicuramente una svista di copia è l'indicazione della data come XV kal. oct. , invece di nov. . Divisa in nove lectiones . 91. ff. 192v-196v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Natale sanctorum Chrisanti et Darieprol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit pervenire - expl. omnibus qui in Christo credituri sunt profuturum inc. Polemius vir illustrissimus Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et gloria perpetue corone suscepit Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobrenote Mentre la data doveva in origine essere quella abituale, la titolatura è corretta per rasura in modo da trasformarsi in kal. dec. , che è invece la data esatta per i santi della passione seguente anepigrafa (distinta solo andando a capo); spesso i due gruppi di santi sono accostati nei manoscritti, come si riscontra in più occasioni anche nei laurenziani qui censiti. 92. ff. 196v-198 - Passio et translatio sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL S 2164 a)
prol.prol. inc. Gloriosissimorum martyrum triumphos venerari pie devotionis est - expl. ad laudem ipsius preconari laudabile est inc. Eo itaque tempore quo beatus Stephanus Romane preerat ecclesie - expl. ut celica gaudia eorum suffragiis cum supernis civibus percipere mereantur, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Passio + translatiodata liturgica 1 dicembrenote Il testo va a capo rispetto al precedente, ma privo di una titolatura propria (per la data, vedi sopra). 93. ff. 198-199 - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
tit. Passio sancti Miniatisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. reconditum corpus eius octava kal. novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor, laus et virtus et potestas et imperium in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata)note La datazione è stata aggiunta dall'altra mano, che attribuisce il testo al 24 settembre: ma potrebbe trattarsi di una svista, VIII kal. oct. per nov. , che corrisponderebbe invece alla data normale. Suddivisa in nove lezioni. 94. ff. 199-201v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. , mutila (= BHL 7750)
tit. Passio sanctorum apostolorum Simonis et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi, cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. prodere non decet. Post hec autem contigit dum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobrenote Il testo rimane mutilo a causa della perdita del resto del leggendario: l'explicit corrisponde all'edizione Mombritius II, p. 538 ll. 17-18. Rimangono otto dei numeri marginali delle lezioni nelle quali fu suddiviso.
bibliografia
Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xv; Baroffio, Codici liturgici vallombrosani , 575; Berg, Studies , 252-3; Castaldi, Nuovi testimoni , 112-3; Del Furia, Supplementum BML , III , 103-13r; Frioli, Vallombrosa , 545 (n. 125)
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Conv. soppr. 302
Leggendario (seconda parte, complementare al ms. Conv. Soppr. 303), con diversi aggregati per lo più agiografici
prov. Firenze, S. Salvi, abbazia CVUOSB; Vallombrosa (Firenze), S. Maria, abbazia CVUOSB Il codice è composto da un leggendario principale, cui si aggiunge a breve distanza di tempo la seconda unità e si assemblano in seguito frammenti varii; l'indice che occupa il f. 320, comprensivo dell'intero contenuto e di epoca vicina, dimostra che l'operazione avvenne precocemente. Come dichiara la doppia nota di possesso nel margine superiore del f. 1 (Monasterii sancti Salvii prope Florentiam - Nunc autem est monasterii Vallis Umbrose ), il codice appartenne dapprima a S. Salvi, per cui forse fu prodotto: il patrono è infatti uno dei pochi santi ritratti nella relativa iniziale. In ogni caso, l'origine è fiorentina e probabilmente da collegarsi al ms. 303 dello stesso fondo, il cui programma agiografico è complementare.
U.C. I ; sec. XII terzo quarto; orig. Firenze, S. Salvi, abbazia CVUOSB; prov. Firenze, S. Salvi, abbazia CVUOSB I. ff. 1-267v Leggendario (29 giugno - 27 novembre)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones Molti dei testi ricevono una successiva scansione marginale in lectiones , in numero variabile fra tre e dodici. 1. ff. 1-6v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliinc. Cum venisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. in via Hostiensi miliario secundo, ubi prestantur beneficia eorum assidue fideliter poscentibus, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugnonote Suddivisa in sei lezioni. 2. ff. 6v-8 - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6654-6649 [epil.])
epilogo
, additamentum tit. Item epistola Marcelli discipuli Petriaddit. inc. Ego Marcellus discipulus domini mei apostoli Petri que vidi scripsi inc. Erat tunc temporis Rome Petrus et Paulus doctores Christianorum - expl. alter cruce alter gladio necati sunt epil. inc. Desertus igitur Nero non post multos tunc dies - expl. passi sunt sub die tertio kalendarum iuliarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugnonote Il testo è contato come settima lezione. 3. ff. 3-13 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauliprol. inc. Paulus hebraice ammirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperum percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus, imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 30 giugnonote Il testo è suddiviso in lezioni: conclude la settima e arriva a cominciare l'undicesima. 4. ff. 13-14v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglionote Il testo completa l'undicesima lezione e contiene la dodicesima. 5. ff. 14v-19 - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7332)
tit. Passio sancti Romuli episcopi et martyrisinc. Cum beatus Petrus apostolorum princeps ecclesiam sibi a Christo commissam cupiens augere - expl. quorum corpora Christiani colligentes cum aromatibus condientes simul ad radices montis sepelierunt miliario minus ab urbe uno in pace Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglionote Suddivisa in otto lectiones . 6. ff. 19-21 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , I 10 (vita di Fortunato) (= BHL 3088)
tit. Vita sancti Fortunati episcopiinc. Fuit vir vite venerabilis Fortunatus nomine Tudertine ecclesie antistes - expl. et apud mortua sua ossa perseverat Fortunatus Tudertinus episcopus : Vitanote Non è indicata una data, e non vi sono riscontri negli altri codici laurenziani per una collocazione nei primi giorni di luglio. Suddivisione in dodici lectiones . 7. ff. 21-22 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sancte Felicitatis martyrisinc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglionote Divisa in tre lezioni. 8. ff. 22-24 - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix quinto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 13 luglionote La data è posticipata di un giorno. Divisione in tre lectiones . 9. ff. 24-26v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (cfr. BHL S 290 d [inc.])
tit. Vita sancti Alexii confessoris urbis Romeinc. Fuit vir nomine Euphemianus bene confidens et timens Deum in civitate Roma - expl. dabit ei Dominus retributionem in omni opere bono super omnes qui sperant in eo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglionote Il testo è diviso in tre lezioni. 10. ff. 26v-27v - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Passio sancte Praxedisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo supradicto - expl. sepelivi iuxta patrem suum in cimiterio Priscille via Salaria, ubi usque hodie florent orationes eius in saecula saeculorum Praxedis Romana virgo : Passiodata liturgica 21 luglio 11. ff. 27v-28v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Vita sancte Marie Madgaleneinc. Narrat Iosephus de Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum eterno Patre et Sancto Spiritu idest eternus vivit et gloriatur et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio (non indicata)note Suddivisa in otto lezioni. 12. ff. 28v-33 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii cesaris veniens Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano cesare die decima kalendarum augustarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglionote Suddivisa in dodici lezioni. 13. ff. 33-35v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli fratris Iohannis evangelisteinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglionote Suddivisa in lezioni: resta visibile a margine la numerazione delle prime sette. 14. ff. 35v-38 - Passio sancti Christophori in Lycia mart. (cfr. BHL 1773 [inc.])
tit. Passio sancti Christofori martyrisinc. Passio sancti Christophori martyris sub die octavo kalendas augustas qui fuit passus sub Dagno imperatore - expl. in eadem hora misit litteras in universas provincias regni sui ut paverent et timerent Christum filium Dei, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Christophorus in Lycia martyr m. 250 : Passiodata liturgica 25 luglio 15. ff. 38v-40v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Affricano et genere et patria Affer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglionote Il testo è diviso in tre lezioni. 16. ff. 39v e 40 - Liber pontificalis , estratti dai capp. 42 (Innocenzo) e 15 (Vittore)Innocentius I papa Victor I papa m. 199 : Vitadata liturgica 28 luglio (non indicata)note Nel margine dei due fogli affrontati un'altra mano copia estratti sui due papi venerati nella stessa data liturgica dei protagonisti della passione: in particolare per Innocenzo il testo corrispondente alle pp. 220 ll. 1-4 e 222 ll. 5-10, per Vittore alla p. 137 ll. 1-6 e 9-10 dell'edizione Duchesne. 17. ff. 40v-41 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricisexpl. pax dabitur ecclesiis Christi, quod factum est Domino Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria et potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum - inc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Christianorum necati sunt Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglionote Suddivisa in nove lectiones . 18. ff. 41-42 - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis episcopiinc. Fuit autem temporibus Constantini filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalis celebratur IIII kal. augusti ad laudem et gloriam nominis Dei usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 19. ff. 42-43 - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Abdon et Senneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decimo kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Come sempre, la prima parte della passione riguardante Policronio è trascritta senza soluzione di continuità con il testo seguente, che concerne propriamente i due santi della titolatura. 20. ff. 43-44v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. iusserunt sibi Xixtum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Copiata di seguito al testo precedente, senza titolatura propria; si interrompe una frase dopo rispetto all'explicit riportato in BHL. 21. ff. 44v-45v - Passio sanctorum Machabaeorum mart. (= BHL 5106)
tit. Passio sanctorum Machabeoruminc. Contigit autem septem fratres cum matre sua apprehensos compelli - expl. novissime autem et post filios mater consumpta est Machabaei (septem fratres) mart. : Passiodata liturgica 1 agostonote Divisa in quattro lezioni. 22. ff. 45v-47vtit. Sermone sui Maccabei attribuito ad Agostinonote Comprende le lezioni dalla quinta all'ottava in continuità con il testo precedente. 23. ff. 47v-52 - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pape et martyrisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Sixtum episcopum VIIII kalendarum septembris Valeriano tertio et Gallieno secundo consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agostonote Suddivisa in dodici lectiones . 24. ff. 52-54 - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephani protomartyrisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus - expl. quem periclitanti mundo aperire dignatus est in Domino Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agostonote Suddivisa in tre lezioni. 25. ff. 54-56 - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario] (= BHL 7858)
tit. Miraculum de translatione sancti Stephani protomartyrisinc. Factum est autem cum esset reconditum corpus sancti Stephani - expl. septuaginta namque et tres tunc a variis languoribus curati sunt homines, ad gloriam Dei Patris omnipotentis et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 26. ff. 56-58 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sanctorum martyrum Xisti, Felicissimi et Agapitiinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis attenuat potius quam explicat sermo - expl. sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimeterio Pretextati sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agostonote Suddivisa in sette lezioni. 27. ff. 58-60 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sancti Donati episcopi et martyrisinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. quorum corpora collecta sunt a Christianis et sepulta sunt sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agostonote Suddivisa in otto lezioni. 28. ff. 60-61v - Passio sancti Donati Euroeae in Epiro ep. (= BHL 2304)
tit. Item alii sancti Donati episcopiinc. Temporibus Theodosii principis in provincia Ophyrum et a veteris civitatem - expl. ubi draconem occiderat et designavit oratorii domum sibi ad sepulturam Donatus Euroeae in Epiro ep. : Vitadata liturgica 7 agostonote Omessa l'ultima frase del testo. Si rimanda in calce all'ultimo foglio ad un altro passionale non meglio precisato per Ciriaco, Largo e Smaragdo. 29. ff. 61v-64v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] - 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii archidiaconiinc. Postquam beatus Sixtus urbis Rome episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. sepelierunt eum in cripta via Tyburtina in predio Cyriace vidue in agro Verano quarto iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agostonote Suddivisa in sette lectiones . 30. ff. 64v-66v - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. Sanctus Ypolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. sicque coronam martyrii percipere meruerunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agostonote Divisione in undici lezioni. 31. ff. 66v-67 - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassiani martyrisinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata proncumatis etiam iocunditatem commendans - expl. Passus est autem beatissimus Cassianus sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agostonote Il testo è contato come dodicesima lezione in continuità con il precedente. 32. f. 67r-v - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Passio sancti Eusebii presbyteriinc. Eodem tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constantio augusto - expl. cessavit persecutio non tamen multum tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 14 agostonote Divisa in tre lectiones . 33. ff. 67v-69v - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti martyrisinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agapitus - expl. multi paganorum crediderunt Christum Deum per famulum Dei Agapitum per eundem Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agostonote Suddivisa in tre lezioni. 34. ff. 69v-72 - Passio sancti Magni Tranensis ep. mart. (= BHL S 5171 b)
prol.tit. Passio sancti Magni episcopi et martyrisprol. inc. Omnia que a sanctis facta leguntur si quis voluerit studiose requirere - expl. quoniam ipsi Deum videbunt inc. Beatissimus autem athleta Christi Magnus huius vocem audiens meditabatur - expl. celebratur autem natalis eius die XIIII kalendarum septembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Magnus Tranensis ep. mart. : Passiodata liturgica 19 agostonote Divisa in tre lezioni. La premessa non è distinta dalla narrazione. 35. ff. 72-75v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
tit. Passio sancti sancti Bartholomei apostoliinc. Indiae tres esse ab hystoriographis asseruntur - expl. et perfectis plurimis bonis operibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agostonote Suddivisa in almeno dieci lezioni visibili. 36. ff. 75v-76v - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3321)
tit. Passio sancti Genesii martyrisinc. Imperante Dioclitiano erat per annos quattuor insecutio ecclesiarum et maxime omnes episcopi et sacerdotes persecutionem patiebantur - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octavo kal. septembris eodem Dioclitiano quater consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto 37. ff. 76v-83 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
tit. Vita sancti Augustini episcopi et confessorisinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africe civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivens et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Suddivisa in dodici lectiones . 38. f. 83r-v - Passio sanctorum Felicis et Adaucti Romae mart. (= BHL 2878)
tit. Passio sanctorum Felicis et Audactiinc. Rome via Ostiensi miliario secundo ab urbe beatissimorum Felicis et Adaucti - expl. compleverunt autem martyrium suum III kalendas septembris Felix et Adauctus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 30 agostonote Suddivisa in tre lezioni. A margine la stessa mano che aveva copiato gli estratti dal Liber pontificalis ai ff. 39v-40 rimanda per Giuliano alla fine del manoscritto: segno che il suo intervento fu successivo all'assemblamento delle unità che compongono il codice. 39. ff. 83v-86 - Passio sancti Terentiani Tudertini ep. mart. (= BHL 8003)
prol.tit. Passio sancti Terentiani episcopi et martyrisprol. inc. Anno Cesaris Augusti quadragesimo secundo - expl. qui ad palmam martyrii taliter pervenit inc. Regnante Adriano imperatore in urbe Roma - expl. et multa ibidem miracula operantur usque in presentem diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat Deus in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Terentianus Tudertinus ep. mart. : Passiodata liturgica 1 settembrenote Divisa in due lezioni. Il prologo non è distinto dalla narrazione. 40. ff. 86-87 - Passio sancti Reguli Afri ep. (cfr. BHL S 7102 a)
tit. Passio sancti Reguli archiepiscopi et martyrisinc. Beatissimus ergo Regulus sicut viri eruditissimi tradiderunt - expl. multa invalidi expectant eius beneficia ut valentes fiant, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Regulus Afer ep., Lucae cultus : Passiodata liturgica 1 settembrenote Il testo è contato come terza lectio in continuità con il precedente. 41. ff. 87-94 - Passio sancti Hadriani et soc. Nicomediae mart. (= BHL 3744)
tit. Passio sancti Adriani martyrisinc. Factum est in secunda interrogatione Maximiani tyranni ut egrederentur persecutores Nicomediorum - expl. multitudo autem virorum abrenuntiantes omnibus que sunt seculi et serviebant Domino, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hadrianus et soc. Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 8 settembre 42. ff. 94-97 - Hieronymus Stridonius pseudo , De nativitate sanctae Mariae (= BHL 5345 [prol. I] - 5344 [prol. II] - 5343)
prol.tit. Hieronimi Cromati et Heliodoro episcopis de nativitate sancte Marieprol. I inc. Petitis a me petitiunculam - expl. quantum ad sensum pertinet huius prephationem habuisse prol. II inc. Petitis a me ut vobis rescribam quid mihi de quodam libello videatur - expl. aut consequenter scribi potuerunt inc. Igitur beata et gloriosa semper virgo Maria ex regia stirpe - expl. et peperit filium suum primogenitum sicut sancti evangeliste docuerunt Dominum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in Trinitate perfecta unus Deus in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (ortus et vita) : Vita + miraculadata liturgica 8 settembrenote Il testo è suddiviso in otto lectiones . 43. ff. 97v-98vtit. Sermone per la festa di S. Salvio attribuito ad Ambrogio 44. ff. 98v-100v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7469)
tit. Vita beati Salvii episcopiinc. Licet sit studium historiarum seriem prosequi - expl. nam post dies viginti duo filii regis superius nominati obierunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 10 settembre (non indicata)note Tra i ff. 99 e 100 è allegata una cartula a integrazione del testo. Suddivisione in dodici lezioni. 45. ff. 100v-108v - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. (= BHL 2666)
tit. Passio sanctorum martyrum Proti et Iacincti et sancte Eugenieinc. Septimo consulatu suo Commodus imperator direxit Philippum illustrissimum virum ad Egyptum - expl. quod nomen Domini nostri Iesu Christi et Spiritus Sancti in ipsis laudibus resonabant. Gloriam Patri et Filio et Spiritui Sancto et nunc et semper et in saecula saeculorum Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre 46. ff. 108v-109v - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti ubi hodieque orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembrenote Suddivisa in quattro lectiones . 47. ff. 109v-110v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Passio sancti Cipriani episcopiinc. Imperantibus Valeriano quater et Gallieno ter consulibus tertio kalendas septembris Cartagine - expl. passus est autem beatissimus Cyprianus martyr die octavodecimo kalendarum octobrium sub Valeriano et Galieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembrenote Il testo comprende le lezioni dalla quinta all'ottava in continuità con il precedente. 48. ff. 110v-112 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo Constantinus Augustus contra Maxentium tyrannum properavit ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo suscepit miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto omnipotenti Deo per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembrenote Suddivisa in nove lectiones . 49. ff. 112-116v - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4988)
tit. Passio sanctorum martyrum Lucie et Geminianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani anno tertiodecimo imperii eorum in urbe Roma seva persecutio advenit - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die sextadecima kal. octobris, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre 50. ff. 116v-122v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL S 5691 [prol. I] - BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. I inc. Mattheus apostolus et evangelista qui interpretatur donatus - expl. requiescit in montibus Parthorum prol. II inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera succurrant medicine inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethyopiam - expl. ad confessionem beati apostoli Matthei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote È aggiunto in principio un prologo supplementare, mentre il prologo abituale, così come l'epilogo, è copiato indistintamente dal testo. Suddivisione in nove lectiones . 51. ff. 122v-126 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
carmen tit. Passio sanctorum Mauritii et sociorum eiusinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et per infinita saecula saeculorum Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembrenote Divisa in otto lectiones . 52. ff. 126-129v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1970)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas festinare contendat inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. que enarrare longum est que per eos Dominus ad laudem nominis sui prestat fieri usque in hodiernum diem, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote Suddivisa in otto lezioni. 53. ff. 129v-134v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Vita beati Hieronimi presbyteri et confessorisinc. Plerosque nimirum illustrium virorum non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos fieri et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembrenote La prima parte fino a compendiosa brevitate poterunt scire , come spesso avviene nei manoscritti qui censiti, è isolata come prologo. Il testo è diviso in dodici lezioni. 54. ff. 134v-142 - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Vita sancti Remigii episcopivita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitate - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum defereretur ad sepulturam - expl. et universa sancta civitate Ierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice DCCCLII - expl. obmisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus abundantissime claret - expl. cum omni gaudio celebremus diei solemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia eterne vite perpetua claritate Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Tra ciascuna delle parti si va a capo (rispettivamente ai ff. 139v, 140v, 141), ma lo stesso avviene anche in altri punti del testo. Suddivisione in otto lectiones . 55. ff. 142-147v - Vita sancti Marci papae (cfr. BHL 5293)
prol.,
epilogo
tit. Vita sancti Marci papeprol. inc. Crebris me, Iohannes sancte Romane ecclesie cardinalis - expl. atque non macriloga, sed brachiloga narratione describam inc. Marcus igitur stegmate Romanus cuius pater Priscus nuncupabatur - expl. idem quoque cilicium in altare prefati Marci pontificis actenus cernitur, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Marcus papa : Vitadata liturgica 7 ottobrenote Divisa in tre lezioni. 56. ff. 147v-148v - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. Passio sancte Reparate virginisinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino octavo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobrenote Suddivisa in otto lezioni. 57. ff. 148v-151v - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2178)
tit. Passio sancti Dionisii martyrisinc. Post beatam et gloriosam resurrectionem Domini nostri Iesu Christi - expl. VII idus octobris sub Domitiano imperatore apud Gallias Parisius civitate, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobrenote Sono numerate quattro lectiones dalla quinta alla dodicesima: incoerenza che si spiega forse con l'inversione tra questo testo e il successivo (che solitamente lo precede nei passionali, e qui comprende proprio quattro lezioni) e l'adesione a un modello per la suddivisione ove l'ordine era invece rispettato. 58. ff. 151v-153 - Passio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (= BHL 2265)
tit. Passio sancti Domnini martyrisinc. Tempore Maximiani imperatoris facta est persecutio magna super Christianorum genus - expl. sanctus vero Domninus depositus est septimo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passiodata liturgica 9 ottobrenote Suddivisione in quattro lectiones . 59. ff. 153-156v - Vita sancti Cerbonii Populonii ep. (= BHL 1728)
prol.tit. Vita sancti Cerbonii episcopi Populonie civitatisprol. inc. In divinis hystoriis sanctorum sacra digesta excolitur - expl. et soli Deo mente et spiritu adheserunt inc. Beatus namque Cerbonius, sicut prisci catholici viri tradiderunt - expl. conversi sunt ad viam rectam quae est Christus, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Cerbonius Populonii ep. : Vitadata liturgica 10 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 60. ff. 156v-159 - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calixti pape et martyrisinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum eum [corr. est] in eadem civitate sub die XIIII kal. novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobrenote Suddivisa in otto lectiones . 61. ff. 159-163 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. Vita sancti Galli abatisinc. Cumque perclara sanctissimi viri Columbani qui et Columba conversatio per omnem Hyberniam celebris haberetur - expl. cave ne omnino alicui dixeris donec videas gloriam Dei Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vitadata liturgica 16 ottobrenote Testo incompleto: l'explicit corrisponde al cap. XI (= PL 114,988A), come nel ms. Edili 132 e in altre copie qui censite. Suddivisione in dodici lectiones . 62. ff. 163-166 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. In natale sancti Luce evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiocensis extitit - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivens et regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobrenote Suddivisa in otto lezioni. 63. ff. 166-175v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
prol.tit. Prologus beati Hieronimi in vita sancti Hylarionisprol. inc. Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scylleos canes obturata aure transibo inc. Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerit Hilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata)note Suddivisa in dodici lectiones . 64. ff. 175v-180v - Passio sanctarum Ursulae et sociarum Coloniae v. mart. (= BHL 8428-8429-8430)
tit. Natale sanctarum XI milia virginumitem I inc. Regnante Domino nostro Iesu Christo cum post passionem suam - expl. factum est tripudium devote congratulationis patriarcharum et confessorum item II inc. Ut etiam Colonia illa beata et incomparabili hoc thesauro beatior - expl. benedixit filiis tuis in te item III inc. Erat autem de eodem sanctarum virginum contubernio quedam nomine Cordula - expl. vel novissime sortis municipatum capiamus, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et gloriatur Deus per immortalia saecula saeculorum Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre (non indicata)note Le tre parti si susseguono indistintamente. 65. ff. 180v-186v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Passio sanctorum Crisanti et Darieprol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit pervenire - expl. omnibus qui in Christo credituri sunt profuturam inc. Polemius vir illustrissimus Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et gloria perpetue corone suscepit Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobrenote Suddivisa in otto lezioni. 66. ff. 186v-188 - Passio et translatio sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL S 2164 a)
prol.tit. De miraculis sanctorumprol. inc. Gloriosissimorum martyrum triumphos venerari pie devotionis est - expl. ad laudem ipsius preconari laudabile est inc. Eo itaque tempore quo beatus Stephanus Romane preerat ecclesie - expl. ut celica demum gaudia eorum suffragiis cum supernis civibus percipere mereantur, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Passio + translatiodata liturgica 25 ottobrenote La data propria di questi santi è il 1° dicembre, ma come spesso accade essi formano un'unica sequenza con Crisanto e Daria. 67. ff. 188-189 - Miracula sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL 2165)
tit. De triumphis sanctoruminc. Sanctorum Diodori et Mariniani sociorumque revelationis tempore sue Deus dignatus est miracula ostendere - expl. et post paucos dies pristine est sanitati redditus Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Miraculadata liturgica 25 ottobrenote Come in altre manoscritti laurenziani, il testo si arresta prima dell'explicit indicato in BHL. 68. ff. 189-192 - Drugo Sancti Miniatis abbas v. 1008-1024 , Passio sancti Miniatis martyris (= BHL 5967)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. Seviente per universum pene orbem rabie Deciana - expl. cuncta ergo que postulant ab ipso impetrabunt pro quo strenue certando gloriosum sanguine fuderunt, cui est honot et gloria in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobrenote Nella rubrica è eraso il numero che precedeva kal. nov. e che doveva collocare il testo nella data abituale, comprovata anche dalla posizione interna alla raccolta. 69. ff. 192-197v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7752-7750-7751)
prol., additamentum tit. Passio sanctorum apostolorum Simonis et Iudeprol. inc. Symon zelotes qui interpretatur zelus - expl. eius natalitium celebratur V kalendas novembris inc. Symon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem gesta apostolorum Abdias episcopus Babylonis - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata)note L'appendice non è distinta dal testo. Suddivisione in otto lectiones . A margine viene indicato il punto nel quale si tratta di Eufrosino. 70. ff. 197v-200 - Vita sancti Germani Capuani ep. (= BHL 3465)
prol.tit. Vita sancti Germani episcopi et confessorisprol. inc. Campanie tellus sicut ad proferendas multimodi generis fructus opima est - expl. ut ab ipso fuerant digesta interserens inc. Beatus igitur Germanus patre Amantio, matre Iuliana Capuanis civibus editus - expl. post abstinentiam et lamenta numquam finienda gaudia susceperunt regnaturum cum Deo, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Germanus Capuanus episcopus m. 30-10-541 ca. : Vitadata liturgica 30 ottobrenote Il prologo è indistinto dal testo. Divisa in tre lezioni. 71. ff. 200-202v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (= BHL 1511)
tit. Passio sancti Cesarii martyrisinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit furore arreptus - expl. ubi orationes eorum florent usque in hodiernum diem, regnante Iesu Christo Domino nostro in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembrenote A margine la stessa mano che aveva segnalato Eufrosino entro la precedente passione di Simone e Giuda rimanda appunto ad essa. 72. ff. 202v-203v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Passio sanctorum martyrum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi vocatus episcopus dilectissimis fratribus et universis plebibus suis - expl. in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembrenote Divisa in otto lezioni. 73. ff. 203v-208 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Passio sanctorum IIII cononatoruminc. Tempore illo Dioclitianus Augustus perrexit Pannonias ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino et Salvatore nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembrenote Suddivisione in lectiones (apparentemente tre). 74. ff. 208-210 - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. et variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembrenote Suddivisa in otto lectiones . 75. ff. 210-214 - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4228)
prol.tit. Sermo de ycona Domini [marg. a. m. sancti Athanasii]praeamb. inc. Apud Caesaream Cappadocie urbem maximam convenientes de plurimis Asie urbibus - expl. temporibus Constantini iunioris et Hyrene uxoris eius prol. inc. Dilectissimi cuncti ecclesie filii mentis vestre oculos simul et aures erigite - expl. est autem huiusmodi series narrationis illius inc. Quedam civitas est in Syrie partibus infra terminos Sydonis et Tyri posita Berittus vocata - expl. et qui aliter crediderit vel senserit a liminibus ipsius sancte procul pellatur ecclesie. Christo itaque Domino Salvatori cum Patre Sanctoque Spiritu (...) absque fine et initio optinet imperium Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Miraculadata liturgica 9 novembrenote Il preambolo e il prologo, a differenza che in altri codici qui descritti, sono tra loro distinti, ma la cesura cade in anticipo, accorpando l'ultimo periodo del preambolo al prologo; questo, inoltre, si lega senza interruzione alla narrazione. Come sempre nei laurenziani, invece, la parte finale si presenta differente rispetto agli estremi della BHL (cfr. il ms. Edili 132). 76. ff. 214-223v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol., ep.ded.
tit. Epistola Severi ad Desiderium de vita sancti Martini - Vita sancti Martini episcopi et confessorisep. ded. inc. Severus Desiderio fratri karissimo salutem - expl. loquatur materiam, non loquatur auctorem prol. inc. Plerique mortalium studio et glorie seculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabarie Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Suddivisa in undici lectiones . Al f. 217v la stessa mano già intervenuta ai ff. 39v-40 aggiunge a margine qualche riga su un miracolo compiuto da Martino, cui è premessa la rubrica Resuscitatio tertii mortui . 77. ff. 223v-224v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL 5613)
tit. Epistola Severi de transitu beati Martini episcopiinc. Martinus gloriosum obitum suum longe ante prescivit - expl. me hec scribentem respicit, te legentem Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo è numerato come dodicesima lectio in continuità con il precedente. 78. ff. 224v-225 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b - BHL 5620)
tit. Epistola Severi de transitu sancti Martinipars I inc. Archadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonorum episcopus - expl. et cives Turonici tripudiantes cum sanctissimi viri corpus ad urbem Turonis sunt regressi pars II inc. Quod si quis requirit cur post transitum Gratiani episcopi - expl. anni quadringenti duodecim computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Le due parti sono copiate di seguito. 79. ff. 225-226v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622-5623)
tit. Item transitus sancti Severini episcopi - Epistola sancti Ambrosii - Miraculum de translatione sancti Martiniitem II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus hystoriam explicare item IV inc. Opere pretium est etiam illud inserere lectioni - expl. aut factum certe cognovimus silere nequivimus, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata) 80. ff. 226v-227v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Vita sancti Britii episcopi et confessorisinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria, honor, laus, imperium una cum eterno Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata)note Suddivisa in otto lezioni. 81. ff. 227v-231v - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3175 b)
prol.tit. Vita sancti Frigdiani episcopiprol. inc. Summe Trinitati, Patri Filioque Spiritui Sancto omnis creatura laudes debitas reddat - expl. sine dubio fore censemus arbitrandum inc. Beatus vero Frigdianus, sicut prisci catholici tradiderunt, ex Hibernia Scotie insula oriundus extitit - expl. procul dubio eius petitioni annuitur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembrenote Il testo e la narrazione sui miracoli che segue, distinta solo andando a capo, sono suddivisi in dodici lectiones . 82. ff. 231v-234 - Miracula sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 d)
inc. Sed ne tanti patris digna preconia silentio tegere videamur - expl. qui talia per famulum suum beatum Frigdianum episcopum operari dignatus est et operatur et usquequo hic mundus steterit operabitur Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Miraculadata liturgica 18 novembre 83. ff. 234-242 - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginis et martyrisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembrenote Il testo è suddiviso in dodici lezioni; al suo interno è inoltre segnalata la parte riguardante Tiburzio e Valeriano, a sua volta divisa in tre lezioni. 84. ff. 242-248v - Ionas Bobiensis fl. 618-659, m. post 659 , Vita sancti Columbani (= BHL 1898)
tit. Vita sancti Columbani abbatisinc. Columbanus etenim qui Columba est hortus Hybernia insula extremo oceano sita; hanc Scottorum gens incolit - expl. nequaquam enim claves a me nocte hac discesserunt Columbanus (al. Columba) Luxoviensis et Bobiensis abbas n. 543 ca., m. 23-11-615 : Vitadata liturgica 23 novembrenote La copia si interrompe con la fine del fascicolo, all'interno del cap. 28 (= PL 87,1027D). Non pare che la circostanza sia da attribuirsi alla perdita di un fascicolo successivo, poiché la numerazione prosegue regolarmente (dal XXXI al XXXII) e la passione di Clemente ha inizio con il nuovo foglio senza alcuna mutilazione. Sono indicate otto lectiones . 85. ff. 249-251v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis pape et martyrisinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et benedicitur Christus filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre 86. ff. 251v-252v - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
tit. Miraculum sancti Clementis de puero reservatum in mareprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. nunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, cui est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembre 87. ff. 252v-254v - Passio sancti Chrysogoni Aquileiae mart. (= BHL S 1795-1795 a)
epilogo
tit. Passio sancti Grisogoni martyrisinc. Pretextati illustris viri filiam Anastasiam legimus a Grisogono viro Christianissimo eruditam - expl. a sancto Zoilo presbytero V kal. easdem epil. inc. Ceteras sanctorum actiones prolixitatis nimietate pretereo et carptim per amicas ad ipsius Anastasie finem attingo Chrysogonus Aquileiae mart. : Passiodata liturgica 24 novembrenote Al normale explicit si aggiunge la frase di collegamento alla parte seguente della passione ciclica (come registrato anche al n° 401 b), che comprende il gruppo di santi legati ad Anastasia. 88. ff. 254v-256v - Passio sanctarum Agapes, Chioniae et Irenes Thessalonicae v. mart. (= BHL 118)
inc. Sanctarum itaque Cyonie, Yrene et Agapes Dioclitianus rumore comperto - expl. passe sunt autem Agape et Cyonia quarto nonarum aprilis et in ipsis nonis Yrene apud Saloniam Maximiano ter consule Agape, Chionia et Irene virgines Thessalonicae martyres m. 304 : Passiodata liturgica 24 novembrenote Questa sezione della passione segue la precedente senza titolatura propria, solo andando a capo; le due successive sono invece copiate di seguito a questa senza distinzione. 89. ff. 256v-259 - Passio sanctae Theodotae cum tribus filiis mart. Niceae (= BHL 8093)
inc. Revertente autem imperatore Dioclitiano apud Syrmium a Macedonia - expl. passa est autem in provincia Bythinie apud urbem Nicenam cum tribus filiis suis sancta Theodote sub die IIII nonarum augustarum Theodota cum tribus filiis Niceae mart. : Passiodata liturgica 24 novembre 90. ff. 259-260v - Epistolae et acta sanctae Anastasiae in insula Palmaria mart. (= BHL 401)
inc. Igitur ut supra dictum est tradita sancta Anastasia prefecto Ylirici - expl. in domo Apollonie septimo idus septembris in eadem basilica in qua operatur beneficia sua Dominus ad laudem nominis sui usque in finem saeculi Anastasia in insula Palmaria martyr : Actadata liturgica 24 novembre 91. ff. 260v-264 - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Vita sancti Prosperi episcopiprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. quam ipse olim in honore sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembrenote Il prologo non è distinto dal testo. 92. ff. 264-267v - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
tit. Passio sancti Iacobi Intercisiinc. Temporibus Hisdegerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Bilape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie suis tribuit martyribus, cui est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Iacobus Intercisus in Perside mart. : Passiodata liturgica 27 novembrenote Suddivisa in otto lezioni.
U.C. II ; sec. XII terzo o ultimo quarto II. ff. 267v-272v - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis (= BHL 4862-4863-4864-4865-4866-4867-4868-4869-4870-4871)
Vita sancti Leonardi confessorisinc. Beatus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum - expl. variique hominum langores per intercessionem eius ibidem curantur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum miracula I inc. Preterea post transitum sancti Leonardi II inc. Quidam autem vicecomes Lemovicensium III inc. Alterum quoque miraculum IV inc. Rursus quidam peregrinus ex longinqua satis regione V inc. Aliud quoque quod fecit prodigium VI inc. Factum est autem quodam tempore VII inc. Preterea super fluvium Rodanum VIII inc. Quin etiam cuidam servo suo IX inc. Preterea in Pictaviensi diocesi - expl. et nos de tantis miraculis referamus gratias et laudes Deo et sancto Leonardo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vita + miraculanote La sezione sui miracoli è distinta andando a capo (f. 270v), e così sono separati i singoli miracoli (ad eccezione del n° 4870 che segue senza interruzione il precedente). Dall'explicit viene eraso et sancto Leonardo , che resta tuttavia visibile. Suddivisione in dodici lezioni.
III. ff. 272v-277 - Vita sancti Gaudentii Novariensis ep. (= BHL 3278)
In sancti Gaudentii confessorisinc. Beatus Gadentius Yporediensis urbis regionis Hisperie - expl. postulemur ut suis meritis adiuvemur cuius natalitia celebramus eo opitulante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gaudentius Novariensis episcopus n. 337, m. 22-1-418 : Vitanote I ff. 273-280 costituiscono un fascicolo di minore altezza (circa 2 cm meno degli altri, con riduzione del margine inferiore), ma vi è continuità di copista con il foglio precedente dove ha inizio il testo su Gaudenzio, di mano differente da quella all'opera per Leonardo.
IV. ff. 277-280v Scambio epistolare attribuito a Damaso e Gerolamo sulla Genesi (de septem vindictis Cain )note Al termine dell'unità, pressoché coeva rispetto alla precedente, una nota corsiva osserva che le sezioni assemblate in seguito sono databili al XIV/XV secolo, mentre il manoscritto principale sarebbe del X o XI.
U.C. III ; sec. XIII/XIV V. ff. 281-300v - Atto Pistoriensis episcopus n. 1070/1080, m. 21-6-1153 , Vita sancti Iohannis Gualberti abbatis Vallisumbrosae (= BHL 4398)
Vita sancti Iohannis Gualbertisuddivisione lectiones Sono segnati più cicli di lectiones da due diverse mani, di numero variabile fra tre, quattro, undici e dodici. inc. Tempore quo simoniaca et Nicolaitarum hereses - expl. sunt preterea nunnulla alia de venerabili patre Iohannes Gualberti, congr. Vallisumbrosae fundator n. ca. 995, m. 12-7-1073 : Vitanote Il testo rimane mutilo in corrispondenza della prima frase dell'ultimo capitolo (LXXXVII: cfr. PL 146,704D).
U.C. IV ; sec. XIII/XIV VI. ff. 301-302v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 101 (Marta) (= BHL 5548)
In natale sancte Marthe hospite Domini nostri Iesu Christiinc. Martha hospita Christi Syro patre Eucharia matre regali ex progenie descendit - expl. ibi evangelium Christi predicans post decimum annum a dormitione Marthe in pace quievit Martha hospita Christi virgo : Vitadata liturgica 29 luglionote La formulazione del titolo, con l'indicazione della data di destinazione del testo, suggerisce che l'origine di questo frammento fosse un leggendario.
U.C. V ; sec. XIV VII. ff. 303-310v Frammento di lezionarioordinamento I testi non seguono un ordine per annum . L'interesse per questo fascicolo, estrapolato dal codice di origine, fu con ogni probabilità dovuto alla presenza del primo di essi, relativo a Salvio ossia al patrono della sede di conservazione del leggendario cui questi frammenti sono accorpati. 1. ff. 303-304v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7468/9)
tit. Vita sancti Salvii episcopi et confessorisinc. Licet sit studium hystoriarum seriem prosequi - expl. neque Deum neque sanctos eius habere offensos et reliqua Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 10 settembre (non indicata)note Versione interpolata: la copia procede fino quasi al termine del cap. VII 1 (sed in requiem introire possitis = MGH Scriptores rerum Merovingicarum I 1, p. 326 l. 21), aggiunge la narrazione di un miracolo (con estremi Quodam itaque tempore dum quidam demonio plenus... et sic liberatus est homo ), quindi si completa con la parte rimanente del capitolo, cui si saldano le prime frasi del par. 44 del V libro (l'explicit cade in corripondenza di ibid., p. 253 l. 10). Il testo è suddiviso in dodici lezioni. 2. ff. 305-306 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 116 (Bernardo) (= BHL 1236)
tit. In sancti Bernardi doctoris atque abbatis Ordinis Cisterciensisinc. Bernardus in Burgundia Castro Fontanis ex nobilibus valde ac religiosis parentibus - expl. anno Domini MCLIII inter filiorum manus obdormivit in Domino Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 : Vitadata liturgica 20 agosto (non indicata)note Il testo si conclude a breve distanza dalla fine, omettendo l'apparizione post mortem , ovvero con il periodo 261 a p. 826 dell'edizione Maggioni. 3. ff. 306-307 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 30 (Giuliano)tit. In sancti Iuliani confessoris II pontificisinc. Fuit quidam Iulianus nomine qui utrumque parentem nescius occidit - expl. plenus bonis operibus et helemosinis in Domino requievit Iulianus hospitator seu paenitens data liturgica 29 gennaio (non indicata)note Sono estratti i periodi relativi a Giuliano penitente, ossia 52-78 (pp. 212-4 dell'edizione Maggioni). 4. ff. 307-308tit. Sermone attribuito a Gregorio e omelia attribuita ad Agostinonote Il primo testo è definito dalla rubrica lectio V ; il secondo accompagna una lectio dal Vangelo di Giovanni. 5. ff. 308-309v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , 168 (Caterina) (= BHL 1667)
tit. In sancte Katherine virginis et martyrisinc. Catharina Costi regis filia omnibus liberalibus studiis erudita fuit - expl. et cum ducentis militibus fidem percepit et cetera Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Vitadata liturgica 25 novembre (non indicata)note Il testo, interrotto con il periodo 85 (p. 1209 dell'edizione Maggioni), è suddiviso in dodici lectiones . 6. ff. 309v-310v - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7517)
tit. Sermo sancti Gregorii papeinc. Soror namque eius Scholastica nomine - expl. quare germane denegas quid etiam extraneis Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraio (non indicata)note Sezione sulla festività di Scolastica, aperta da un rimando alla leggenda di Benedetto per le prime lectiones ; la rubrica presenta questa come quinta. Il testo rimane mutilo di circa la metà, in corrispondenza di PL 94,485B.
U.C. VI ; sec. XIV VIII. ff. 311-314v Frammento di lezionarionote Sono compresi sette sermoni già divisi in cicli di otto lectiones (quattro attribuiti ad Ambrogio, uno a Fulgenzio, due ad Agostino) legati a festività dalla domenica infra octavam del Battista alla domenica dopo Natale. Rimane la sola titolatura di un successivo.
U.C. VII ; sec. XIV IX. ff. 315-316v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 145 (Francesco) (= BHL 3130)
Vita santi Francisci confessorisinc. Franciscus servus et amicus Altissimi - expl. que protinus canens non nisi licentiata recessit Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitanote Il testo comprende i periodi 14-162, pp. 1017-25 dell'edizione Maggioni.
U.C. VIII ; sec. XIV X. ff. 317-319v - Dedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives (= BHL 5403)
In festo sancte Marie de nivesuddivisione lectiones Il testo è suddiviso in dodici lectiones . inc. Tempore quo Liberius papa beati Petri sedem provida gubernatione regebat - expl. cuius quidem beneficia plenis effectibus in ipsa ecclesia exuberant cotidie, ad laudem et gloriam omnipotentis Dei eiusque genitricis semper virginis Marie et omnium sanctorum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Dedicationote Il codice si conclude con un f. 320 sul cui recto è stilato l'indice dell'intero contenuto, aggiunto dunque a composizione già avvenuta; i rimandi sono a numeri di pagina segnati consecutivamente sui fogli di tutte le unità, nel margine del verso. L'asportazione di un tassello nell'angolo inferiore ha eliminato le voci successive a Scolastica.
bibliografia
Bibbie atlantiche , 294; Diventare Santo , 212; Baroffio, Codici liturgici vallombrosani , 575; Berg, Studies , 253-4; Del Furia, Supplementum BML , III , 555-66
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 132
Leggendario (19 giugno - 30 novembre) di area fiorentina o aretina
sec. XII seconda metà; orig. Arezzo; Firenze; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale La mutilazione iniziale risale a prima del Quattrocento, quando fu stilato l'indice già corrispondente alla consistenza attuale. Il codice potrebbe essere di origine fiorentina o aretina (in questo senso inclina la presenza di ben due testi relativi a S. Donato).
I. ff. 152 , acefalo Leggendario (19 giugno - 30 novembre)ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones La suddivisione in lectiones avviene solo una volta, e di mano estranea. segni d'uso Lo spazio rimasto bianco nell'ultimo foglio, 152v (che solo per un terzo della prima colonna è occupato dal testo) è sfruttato per numerose sottoscrizioni: al centro del foglio, isolata, quella di Nanna donna di Domenicho di Marcho Malischalcho ; più in basso si incolonnano Giovanni di Martino Vaiaio , Giovanni di Bartolomeo di Boldro , Giuliano di Francesco d'Andrea , Antonio di Giovanni Buonsignori , Monna Pippa di Bernardo d'Ughicione , Monna Piera donna di Giovanni di Francesco ; infine, più a sinistra Di Francesco fornaio e Di Christofano chiamato Branchino . note La perdita iniziale riguarda un quaternione: si può dunque arguire che la raccolta aveva inizio con la data del 1 giugno. 1. f. 1 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani , acefala (= BHL 3514)
inc. sacrificandum non compellebas - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivis et regnas in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 19 giugno (non indicata)note Sopravvive solo la parte finale del testo, a partire da PL 17,746C. 2. ff. 1-3v - Passio Acacii primicerii et sociorum 10000 crucifixorum in monte Ararath tit. Natale sanctorum denamiliuminc. Temporibus Cosdroe impiissimi tyranni cum filio suo Maxentio venerunt irati - expl. decollati sunt sancti martyres gladio X kal. iulii regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Acacius primicerius et soc. 10000 crucifixi in monte Ararath : Passiodata liturgica 22 giugnonote Versione del testo non assimilabile ad alcuna voce BHL. 3. ff. 3v-5 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Natale sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallieno duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Ostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 4. f. 5r-v - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3238 d [inc.] e 3239 [expl.])
tit. Eodem die Iohannis et Pauliinc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta filia Constantini effectus qui ceca cupiditate pecunie captus - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 5. ff. 5v-7v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6670 [prol. I] - 6573 [prol. II] - 6667)
prol.tit. Natale apostolorum Petri et Pauliprol. I inc. Simon qui interpretatur obediens - expl. cuius natalis III kal. iul. celebratur prol. II inc. Paulus qui interpretatur pius - expl. eodem die quo Petrus capite truncatus ibique sepultus est inc. Cum introissent Romam beatissimi apostoli Petrus et Paulus - expl. nam qui in Christo crediderunt vivunt cum eo semper in saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugnonote Le voci del Breviarium Apostolorum relative ai due santi (corrispondenti ai primi due numeri indicati della BHL) sono accorpate graficamente in un unico prologo. 6. ff. 7v-9tit. Sermone anonimo per il natale di S. Paolo 7. ff. 9-10 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Simon magus crepuit intus - expl. ubi praestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio 8. ff. 10-13 - Sermo in sanctum Romulum Faesulanum ep. (= BHL 7329)
carmen tit. Natale sancti Romuli episcopi Fesulanorum. Sermo domni Teuthonis ven. abb. Item versus eiusdemcarmen inc. Signifer aeterni nos audi Romule regis - expl. illuc producant acta benigna tui inc. Scimus, fratres carissimi, quia quoties sanctorum natalicii diem ad honorem Christi - expl. ipse qui nos a morte propria aeterna redemit adiuvare dignetur Iesus Christus Dominus noster, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Romulus Faesulanus ep. : Versus + sermodata liturgica 6 luglionote Un carme in dieci versi elegiaci (non registrato nei repertori di Chevalier, Walther e Schaller - Köngsen) accompagna il sermone. 9. f. 13r-v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum septem fratruminc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglionote La titolatura iniziale riporta la data VI kal. iulii , ove kal. è certamente una svista per idus . 10. ff. 13v-15 - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Natale sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensis erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt martyres Nabor et Felix quarto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglio 11. ff. 15-17v - Hucbaldus Elnonensis monachus n. 840 ca., m. 20-6-930 , Passio sanctorum Ciryci et Iulittae BHL 1809 (= BHL 1810-1809)
prol., carmen tit. Passio sanctorum Quirici et Iolittecarmen inc. Plebs vero sacrata Patri per climata mundi - expl. cum genitrice pia residet super astra Iulitta prol. inc. Beatorum Christi martyrum pia certamina veneratione debita recolentes - expl. prout posse tua concesserit gratia inc. Sexte que nunc agitur etatis initium suo Dominus Iesu Christus - expl. quanto laetius assidua suis fidelibus fieret Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passio + translatiodata liturgica 15 luglionote Come sovente accade nei codici qui censiti, i santi sono collocati un mese dopo la data liturgica abituale (16 giugno), secondo l'uso bizantino. 12. ff. 17v-21 - Passio sanctae Margaritae v. mart. tit. Passio sancte Margarite virginisinc. Post passionem et resurrectionem Domini nostri Iesu Christi et gloriosam ascensionem eius - expl. ipsa memorate pro omnibus nobis dignetur ante tribunal Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 21 luglionote Il testo non corrisponde pienamente ad alcuna delle voci BHL. La data è posticipata di un giorno rispetto a quella in uso presso la chiesa latina, che venera la santa il 20 luglio. 13. ff. 21-24v - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Natale sancti Apolenaris pontificis et martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris venit Petrus apostolus Iesu Christi ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano Caesare die decimo kalendarum augustorum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 14. ff. 24v-26v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio 15. ff. 26v-27v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Natale sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 16. ff. 27v-28 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Natale sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Christiani necati sunt - expl. pax dabitur ecclesie Christi, quod factum est Domino nostro Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 17. f. 28r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis episcopi et martyrisinc. Fuit temporibus Constantii filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalis celebratur IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam nominis Dei usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 18. ff. 28v-29 - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Natale sanctorum Abdon et Senneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Si tratta della prima parte della passione ciclica, che comprende oltre a Policronio Parmenio, Abdon e Sennen, Sisto II, Lorenzo e Ippolito: come sempre nei manoscritti qui censiti, è trascritta senza soluzione di continuità con il testo seguente, che riguarda appunto propriamente i due santi della titolatura e della data liturgica indicata dal codice (mentre Policronio è venerato il 17 febbraio). 19. ff. 29-30v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio 20. ff. 30v-34 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.tit. Natale sancte Felicitatis cum septem filiis suisprol. inc. Sciendum quoque est, dilectissimi fratres, quoniam de sancte Felicitatis martyrio - expl. hanc ebitudinem in lucis educere karitatem inc. A Cesare Augusto cuius in tempore Christus humanum redimendum genus verum ex virgine carnem assumpsit - expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendo, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 1 agostonote Posizione anomala (la santa è venerata al 10 luglio o al 23 novembre) ma spiegabile per l'analogia con i Maccabei, ricordati in questo giorno; nel codice peraltro compare un'altra sua passione intitolata ai suoi figli, appunto sotto la data del 10 luglio. 21. ff. 34-37 - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Natale sancti Stephani pontificis et martyrisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Sixtum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano ter et Gallieno bis consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 22. ff. 37-38v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. In inventione corporis sancti Stephani protomartyrisinc. Lucianus Dei misericordia indignus et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto (non indicata) 23. ff. 38v-39v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Natale sancti Sixti pape et martyrisinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. Sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimiterio Pretextati sub die iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto 24. ff. 39v-40v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL S 2292 a)
tit. Passio sancti Donati episcopiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. et discesserunt omnes laudantes et benedicentes Dominum, qui regnat in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agostonote La narrazione viene interrotta diversi periodi prima della fine (cfr. Mombritius I, p. 418 l. 23). Si inserisce quindi la passione di un altro Donato (registrata all'item seguente), accorpata alla quale si copia infine la conclusione della prima (cfr. item 26). 25. ff. 40v-42 - Passio sancti Donati Euroeae in Epiro ep. (= BHL 2304)
tit. Item alia passioinc. Temporibus Theodosii principis in provincia Ethirum - expl. et designavit oratorii domum sibi ad sepulturam Donatus Euroeae in Epiro ep. : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata)note Il Donato protagonista di questa passione è venerato al 30 aprile, ma viene attratto nella stessa data dell'altro. 26. f. 42 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
inc. Post dies autem viginti et novem audiens hec Quadratianus - expl. sepulta sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cuius honor est et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto (non indicata)note Come spiegato al n° 24, è copiata di seguito al testo precedente la parte finale della passione di Donato Aretino. 27. ff. 42v-44 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] e 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyris et leviteinc. Postquam beatus Sixtus urbis Romae episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. in praedio Ciriace vidue in agro Verano iuxta Nimphas IIII iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agostonote Prima della titolatura si legge il rimando: Passionem sancti Ciriaci require infra passionem sancti Marcelli pape XVII kal. feb. ubi dicit et dum multo tempore in custodia esset beatus Ciriacus . 28. ff. 44-45v - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Ypolitiinc. Sanctus Ypolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. cum intentioni frequenter mori laeti quam vivere malle, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto 29. ff. 45v-46 - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassianiinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata pematis etiam iocunditatem commendans - expl. martyrizaverunt autem beatissimum martyrem Cassianum die iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agosto 30. f. 46r-v - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Natale sancti Eusebii presbyteriinc. Eodem tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constantio - expl. cessavit persecutio non tamen multum tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 14 agosto 31. ff. 46v-47v - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti martyrisinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agapitus - expl. multi paganorum crediderunt Deum per famulum Dei Agapitum et per Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agosto 32. ff. 47v-50v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
prol.tit. Prologus in die sancti Bartholomei - Passio eiusdemprol. inc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscepit - expl. celebratur natale eius VIIII kal. septembris inc. Indiae tres esse ab historiographis referuntur - expl. perfectis omnibus atque bene dispositis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata) 33. ff. 50v-51 - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3320)
tit. Passio sancti Genesii martyrisinc. Imperante Dioclitiano cum cessassent per annos quattuor ecclesie omnes episcopi - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octavo kal. septembris eodem Dioclitiano quarto consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto 34. ff. 51-53 - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (= BHL 276)
prol.tit. Passio sancti Alexandri martyrisprol. inc. Cum omnium beatorum Christi martyrum merito bella victricia atque insignes triumphos mentis devotione decentissima veneratione recolimus - expl. cum ad Christi gloriam eius pia certamina noverimus inc. Tempore itaque Maximiani Caesaris exardescente diabolo contra catholicam fidem facta est persecutio magna - expl. in quo loco semper Dominus meritis beati martyris exoratus ostendit prodigia et vota complet, qui vivit in Trinitate Deus per omnia saecula saeculorum Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passiodata liturgica 26 agosto 35. f. 53r-v - Possidius Calamensis , Vita Augustini , adbreviatio (= BHL 785)
prol.tit. Vita sancti Augustini episcopiprol. inc. Inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que audivi minime reticere inc. Ex provincia Africana civitate Tagaste exhortus de numero curialium parentibus honestis et Christianis progenitus erat - expl. ecclesiae bibliothecam et codices tam sui tractatus quam aliorum sanctorum dereliquit, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Il prologo si arresta al primo periodo, mentre proseguirebbe per altri sei nel testo completo di Possidio (cfr. PL 32,33 o ed. Bastiaensen p. 130 l. 9); dal cap. I, la vita è riprodotta integralmente fino alle parole del cap. II servire statuit (cfr. rispettivamente ibid., col. 35 o p. 136 l. 21). Il seguito è sostituito dalla frase di raccordo: Post aliquantos vero dies in Ipponiense civitate episcopus ordinatus est. Sed quia longum est per singula eius acta narrare de vicino eius obitu que gessit narremus , dopo la quale il testo riprende dal cap. XXVIII (Proximo vero die ...: ibid., col. 37 o p. 204 l. 1), in forma drasticamente abbreviata. L'explicit riferito alla destinazione della biblioteca del santo corrisponde a grandi linee a un passo del cap. XXXI (cfr. ibid., col. 64 o p. 236 ll. 28-29). 36. ff. 53v-54 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. Decollatio sancti Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pilati procurationis annus - expl. passus est autem beatus Iohannes Baptista et precursor Domini nostri Iesu Christi quarta kal. septembris, ipso Domino nostro Iesu Christo regnante cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 37. f. 54 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Item alia unde suprainc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeis precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 38. ff. 54-55 - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Corneliiinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti usque hodie orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre 39. f. 55r-v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Passio sancti Cyprianiinc. Imperatoribus Valeriano quarto et Gallieno tertio consulibus tertio kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem beatissimus Cyprianus martyr die octavodecimo kal. octubris sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Actadata liturgica 14 settembre 40. ff. 55v-57 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantinus Augustus contra Maxentium tyrannum properanti ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto omnipotenti Deo per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 41. ff. 57-60 - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4988)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani anno tertiodecimo imperii eorum in urbe Roma saeva persecutio advenit - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die XVI kal. octubris, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre 42. ff. 60-64v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine vel succurrant inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Il prologo è indistinto dal testo. 43. ff. 64v-67 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
tit. Passio sanctorum martyrum Mauritii, Candidi, Innocentii atque Victorisinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et infinita saecula saeculorum Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre 44. ff. 67-68v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabilis palmas venire contendat inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. in civitate Egea V kal. octubris, agente Lysio preside, imperatoribus Dioclitiano atque Maximiano, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote Prologo indistinto dal testo. 45. ff. 69-70 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Victoria Michaelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate predives nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note Dopo il prologo è apposta una seconda titolatura: De inventione basilice . 46. ff. 70-73v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Vita vel obitus sancti Hieronymi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre 47. ff. 73v-79 - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Textus vite, actuum atque obitus beati Remigii archiepiscopivita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitatem - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Dum beati Remigii corpus sanctissimum defertur ad sepulturam - expl. et universa sancta civitate Hierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice DCCCLII - expl. omisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus abundantissime claret - expl. cum omni gaudio celebremus diei solemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia eterne vite perpetua claritate Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Le diverse parti dell'opera sono distinte nel codice andando a capo (rispettivamente ai ff. 77, 78, 78v e 79). 48. f. 79r-v - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. Passio sancte Reparate virginisinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum illa quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobrenote Divisa in 9 lectiones . 49. ff. 79v-80 - Passio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (= BHL 2265)
tit. Passio sancti Domniniinc. Tempore Maximiani imperatoris facta est persecutio magna super Christianorum genus - expl. sanctus vero Domninus depositus est septimo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passiodata liturgica 10 ottobrenote Il santo è collocato un giorno dopo la sua data consueta. 50. ff. 80v-83 - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2178)
tit. Passio sancti Dionisii martyrisinc. Post beatam et gloriosam Domini nostri Iesu Christi resurrectionem - expl. octavo idus octubris sub Domitiano imperatore apud Gallias Parisius civitate, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 10 ottobrenote Come nel caso precedente, la normale data liturgica sarebbe il 9 ottobre. 51. ff. 83-85 - Laudatio sancti Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2187)
tit. Item homilia eiusdeminc. Sanctam atque gloriosam et omni veneratione colendam beatissimi patris nostri atque pastoris sanctissimi Dionisii - expl. beatorum patrum nostrorum martyrum precibus foveamur, ista ipso concedente aeterni Filio Patris, qui cum ipso et Spiritu Sancto vivit dominator et regnat ex tunc per inmortalia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Laudatiodata liturgica 10 ottobre (non indicata) 52. ff. 85-88 - Vita sancti Cerbonii Populonii ep. (= BHL 1728)
prol.tit. Vita beati Cerbonii episcopiprol. inc. In divinis historiis sanctorum sacra digesta excolitur - expl. et soli Deo mente et spiritu adserunt inc. Beatus namque Cerbonius, sicut prisci catholici viri tradiderunt - expl. conversi sunt ad viam rectam quae est Christus, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Cerbonius Populonii ep. : Vitadata liturgica 10 ottobre 53. ff. 88-90 - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calixti papeinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum est in eadem civitate sub die XIV kal. novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobre 54. ff. 90-93v - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. Actus et vita sancti Galliinc. Cumque preclara sanctissimi viri Columbani, qui et Columba, conversatio per omnem Hiberniam celebris haberetur - expl. cave ne omnino alicui dixeris donec videas gloriam Dei Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita + miraculadata liturgica 16 ottobrenote Testo incompleto: l'explicit corrisponde al cap. XI (= PL 114,988A), come in altre copie qui censite; quasi sempre, salvo che per il III e l'XI, i capitoli sono distinti andando a capo. Al f. 90v, accanto all'inizio del cap. II, una nota marginale avverte: Hic legitur de sancto Colombano . 55. ff. 93v-95v - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Natale sancti Luce apostoli et evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivens regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobrenote Sicuramente a una svista di copia si deve l'indicazione della data come V kal. nov. , invece di XV . 56. ff. 95v-100v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Natale sanctorum Crisanthi et Darieprol. inc. Historiam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit pervenire - expl. omnibus qui in Christo credituri sunt profuturam inc. Polemius vir illustrissimus Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et glorie perpetue corone suscepit Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre 57. ff. 100v-101v - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. reconditum est corpus eius VIII kal. novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor, laus et virtus, potestas et imperium in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre 58. ff. 101v-105v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Passio sanctorum apostolorum Simonis et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi, cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. qui credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem gesta apostolorum Abdias - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre 59. ff. 105v-107v - Vita sancti Germani Capuani ep. (= BHL 3465)
prol.tit. Vita sancti Germani Capuaniprol. inc. Campanie tellus sicut ad proferendos multimodi generis fructus opima est - expl. ut ab ipso fuerant digesta interserens inc. Beatus igitur Germanus patre Amantio, matre Iuliana Capuanis civibus editus - expl. post abstinentiam et lamenta numquam finienda gaudia susceperunt regnaturum cum Domino, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Germanus Capuanus episcopus m. 30-10-541 ca. : Vitadata liturgica 30 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 60. ff. 107v-109 - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (= BHL 1511)
tit. Passio sancti Cesarii martyrisinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit furore areptus - expl. ubi orationes eorum florent usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembre 61. ff. 109-110 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Passio sanctorum martyrum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi Iesu vocatus episcopus dilectissimis fratribus et universis plebibus suis - expl. in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre 62. f. 110r-v - Passio sanctae Domitillae (= BHL 2257)
tit. Passio sancte Domitilleinc. Factum est autem postquam omnes sanctos Dei tulit ad solatium Domitille Aurelianus - expl. quarum corpora sanctus Cesarius in sarcophago novo simul condiens in profundo terre infodiens sepelivit Domitilla (Flavia) : Passiodata liturgica 6 novembrenote La data liturgica consueta è il 12 maggio, ma questa collocazione nei primi giorni di novembre, tra il 2 e l'8, si riscontra anche nei mss. Mugellano 13, Pl. 20.1 e Pl. 30 sin. 4. 63. ff. 110v-113v - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Passio quatuor cononatoruminc. Tempore illo Dioclitianus Augustus perrexit Pannonium ad metalla diversa sua - expl. sub nomine sanctorum Claudii, Nicostrati, Simphoriani, Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino et Salvatore nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre 64. ff. 113v-116v - Athanasius Alexandrinus episcopus pseudo , Sermo in imagine Berytensi Christi crucifixi (cfr. BHL 4228)
prol.tit. Prologus de imagine Domini - Passio eiusdempraeamb. inc. Apud Caesaream Cappadocie urbem maximam convenientes de plurimis Asie urbibus - expl. temporibus Constantini iunioris et Hyrene uxoris eius prol. inc. Dilectissimi cuncti ecclesie filii mentis vestre oculos simul et aures erigite - expl. est autem huiusmodi series narrationis illius inc. Quedam civitas est in Sirie partibus infra terminos Tyri et Sidonis posita Berintus vocata - expl. et qui aliter crediderit vel senserit a liminibus ipsius sancte procul pellatur ecclesie. Christo itaque Domino Salvatori cum Patre Sanctoque Spiritu... absque fine et initio optinet imperium Iesus Christus (miracula in imaginibus Christi) : Sermonote Come accade abitualmente nei codici qui descritti, il preambolo e il prologo sono copiati di seguito come un'unità e la parte finale presenta differenze rispetto agli estremi della BHL: Hec ergo sciens, amantissimi fratres, festinavi scripture tradere et vobis declarare... Idcirco date ei gloria cum letitia et exultatione ; ma soprattutto l'aggiunta di un intero segmento: Finitis his sermonibus a Petro Nicomedie episcopus sancti Athanasii libello sancti et magno synodus in Dei proruens laudes ait... fino all'explicit indicato. Una nota di altra mano sul margine superiore intitola il testo Libellus sancti Atanasii . 65. ff. 116v-118v - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre 66. ff. 118v-124v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martiniprol. inc. Plerique mortalium studio et glorie saeculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabariae Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembrenote La suddivisione in capitoli viene indicata andando a capo; il testo che segue viene presentato come un capitolo fra gli altri, senza titolatura propria. 67. ff. 124v-125v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL 5613)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. me hec scribentem respicit, te legentem Martinus Turonensis episcopus : Epistolanote Segue immediatamente, priva di prologo, la Vita. 68. f. 125v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619)
tit. Epistola Severi de transitu sancti Martiniinc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi Martinus Turonensis episcopus : Miracula 69. ff. 125v-126 - Sulpicius Severus , Dialogi III , estratto (= BHL 5614-5615)
inc. Dein cum paululum omnes conticuissemus Gallus ita cepit - expl. ceteri cur non viderint non potest nostri esse iudicii Martinus Turonensis episcopus : Vitanote Estratto che ha inizio con la conclusione del libro I e termina nel par. 2 del II (= PL 20,202A-202C o ed. CSEL p. 180 ll. 7-8 - p. 182 ll. 4-5). 70. ff. 126-127 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622-5623)
item II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus historiam explicare item IV inc. Opere pretium est enim etiam illud inserere lectioni - expl. aut factum certe cognovimus, silere nequivimus Martinus Turonensis episcopus : Miracula + translationote I primi due capitoli (4 e 5 del libro I dell'opera) sono copiati di seguito, il terzo (cap. 6) a capo. 71. f. 127r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Vita sancti Britiiinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Sancto Spiritu in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 72. ff. 127v-128 - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 b)
tit. Vita sancti Fridiani episcopi et confessorisinc. Sanctus igitur et beatissimus Fridianus Dei sapientia repletus - expl. eius mirabilia ad laudem et sui nominis gloriam Dominus ostendere dignatus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et potestas in saecula saeculorum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 18 novembre (non indicata)note A margine delle righe finali la stessa mano che al f. 90 segnalava la legenda di Colombano annota: Qui vis invenire passionem sancti Columbani require retro in passione sancti Galli ubi dicit: Dum hec ageretur beatus Columbanus . 73. ff. 128-134v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Caecilie virginisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre 74. ff. 134v-136v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis episcopiinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et ibi est pax Dei et laus Domini cum gaudio et benedicitur Christus Filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre 75. ff. 136v-137 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol.tit. Item de miraculis sancti Clementisprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. tunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere Deo fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, cuius est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembrenote Prologo indistinto dal testo. 76. ff. 137-138v - Passio sancti Chrysogoni Aquileiae mart. (= BHL 1795)
prol.tit. Prologus sancti Grisogoni martyrisprol. inc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur siquis voluerit studiose perquirere - expl. ut hostis incipiat te timere inc. Pretextati illustris viri filiam Anastasiam legimus a Chrisogono viro Christianissimo eruditam - expl. conditus est aromatibus in loculo a sancto Zoilo presbytero V kal. earundem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Chrysogonus Aquileiae mart. : Passiodata liturgica 24 novembre 77. ff. 138v-141v - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Vita sancti Prosperi episcopi et confessorisprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 78. ff. 141v-144v - Vita sancti Gaudentii Novariensis ep. (= BHL 3278)
tit. Natale sancti Gaudentiiinc. Beatus igitur Gaudentius Yporediensis urbis regionis Hispirie - expl. postulemur ut suis meritis adiuvemur, cuius natalitia celebramus eo opitulante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Gaudentius Novariensis episcopus n. 337, m. 22-1-418 : Vitadata liturgica 26 novembrenote La consueta data del santo sarebbe il 22 gennaio, ma come avviene più volte in questi codici gli si estende la collocazione liturgica del Gaudenzio venerato a Fiesole (cfr. Gaudentius Campanus ). 79. ff. 144v-146v - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
tit. Natale sancti Iacobi Intercisiinc. Temporibus Hisdegerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Bilape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie suis tribuit martyribus, cui est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Iacobus Intercisus in Perside mart. data liturgica 27 novembrenote In calce al termine della passione la mano già responsabile delle note su Colombano scrive: Qui vis invenire passionem sancti Saturnini circa in alio libro in passione sancti Marcelli pape . Sotto questa nota, un'altra mano più corsiva aggiunge: Require retro de legenda sanctorum Grisanti et Darie in LII carte . 80. ff. 146v-152 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Liber de miraculis beati Andreae apostoli (= BHL 430)
inc. Igitur post illum Dominice ascensionis nobilem gloriosumque triumphum - expl. nam vos in his conferte mihi in quibus vobis proficiat ad salutem Andreas apostolus : Miraculadata liturgica 30 novembre (non indicata)note Il testo, anepigrafo, è suddiviso in capitoli andando a capo. L'explicit cade nel cap. XXVI (cfr. p. 635 l. 22 dell'edizione di Max Bonnet, MGH Scriptores rerum Merov. I pp. 826-46, riprodotta nel CCSA 6). Una mano diversa da quella del copista aggiunge titolini marginali per segnalare gli eventi via via narrati. 81. f. 152r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Vita beate Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de beata Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre noluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu idem eternus vivit et gloriatur et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 21 giugnonote La data è probabilmente frutto di un errore, per cui il titolatore ha scritto XI kal. iulii invece di augusti ; il testo è comunque fuori posto, benché vergato dallo stesso copista del resto del leggendario.
bibliografia
Firenze. I libri del Duomo , 142; Bandini, Leopoldina , I , 253-67
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 134
Leggendario per l'intero anno, di area fiorentina
sec. XI-XII; orig. Firenze; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale
I. ff. 190 , mutilo Leggendario (6 dicembre - 26 novembre)ordinamento Per circulum anni . Alla serie regolare si aggiunge un ultimo testo arretrato cronologicamente, ossia la vita di san Leonardo.suddivisione lectiones Alcuni dei testi si presentano suddivisi in nove capi, senza però che sia esplicitamente segnalato l'uso come lectiones . segni d'uso Gli angoli molto sfruttati indicano un uso intenso. Non compaiono però note, se non a proposito di san Crescio, con osservazioni sul territorio fiorentino. 1. ff. 1-7v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Vita sancti Nicolaiprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. Iesu Christi famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aytafala - expl. et aucti benedictione remearunt ad propria item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo, carissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesum Christum Dominum servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembrenote L'item IV è spezzato in modo da far risaltare come incipit la frase Refero itaque caritati vestrae , come spesso avviene. 2. ff. 7v-8 - Narrationes de miraculis in vita et de morte sancti Nicolai Myrensis ep. (= BHL 6150-6155-6156)
item XXI inc. Quodam igitur tempore advenit quedam mulier de vico qui dicitur Cyrastis - expl. hoc enim erat vocabulum monasterii beati Nicolai id est sanctam Ierusalem item XXVI, pars I inc. Cernens itaque servus Domini mortem inexcusabilem adesse presentem - expl. sub sanctissimo et beatissimo patriarcha nostro Macario pars II inc. Positumque est sacratissimum corpus eius - expl. et usque in evum manare non desistunt Nicolaus Myrensis episcopus : Miraculadata liturgica 6 dicembre 3. ff. 8-14 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Natale sancti Ambrosii confessorisprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab incunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium fugisse supplicium Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembre 4. ff. 14-15 - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9004)
prol.tit. Vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Italie in civitate Verona qua beati Zenonis acta claruerunt - expl. audiant populi omnes qui eius cupiunt miracula inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte - expl. quod tamen fulgit in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria et honor, virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembre 5. ff. 15-18 - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopiinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre 6. ff. 18-19 - Passio sanctae Eulaliae Barcinone v. mart. (= BHL 2696)
prol.tit. Passio sancte Eulalie virginisprol. inc. Ad sancte virginis huius veneranda solemnia fidelis populus frequens adveniat - expl. ubi et quomodo passa sit audiamus pervigiles inc. In Bargilonia autem civitate provincie Hispanie sub Datiano preside seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. celebratur igitur natalis eius die quarto idus decembris, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eulalia Barcinone virgo mart. : Passiodata liturgica 11 dicembrenote Al testo si aggiunge un prologo non identificato. La data propria di questa santa sarebbe il 12 febbraio, ma evidentemente ha influito l'omonima santa di Merida venerata il 10 dicembre. 7. ff. 19-33v - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731-7732 [claus.] - 7737 [transl.])
prol.tit. Natale sancti Silvestriprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accepit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Tuam ergo beatitudinem deprecamur - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnante cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum transl. inc. Unde post multorum curricula temporum - expl. qui fideliter sancti sui suffragia petunt, ad laudem sui nominis prestare dignatur qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Silvester I papa data liturgica 31 dicembrenote Come avviene anche nel ms. Mugellano 13, alla prima clausola segue solo la parte finale di quella che è normalmente la seconda. 8. ff. 33v-35v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL 6596)
prol.tit. Vita sancti Pauli primi heremiteprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum regnis suis Paulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 10 gennaio 9. ff. 35v-39v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
tit. Vita sancti Hylarii confessorisvita inc. Igitur beatus Hilarius Pictavorum urbis episcopus regionis Equitanie oriundus fuit - expl. cum gloria migravit ad Christum, terra plorante, celo gaudente miracula, prol. inc. Gaudet plane et sublimiter terra exultat quia quamvis plura vivens in corpore miracula fecerit - expl. et similia fieri virtute confessoris in futurum confidat inc. Igitur Probianus cum dubio iam vite penderet in fine - expl. ut de te legere populum brevitatis stilus invitet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaionote In tutte le copie dell'opera presenti nei codici laurenziani il prologo dei miracoli (che ha inizio qui al f. 38v) è abbreviato con una frase di raccordo alla fine della vita, che sostituisce i suoi primi quattro paragrafi (cfr. PL 88,449B o l'edizione nei MGH Auctores antiquissimi IV 2, p. 8 ll. 8-9; in quest'ultima si segnala la stessa variante nel ms. V = Vat. lat. 1197, ma non è chiaro se la frase sostituisca il medesimo lungo segmento o solo l'inizio del par. 5). La lettera alla figlia di Abramo, registrata nel Supplemento BHL come 3887 a, è inclusa nella narrazione della vita, tra i capp. VI e VII. 10. ff. 39v-48v - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
tit. Vita sancti Mauriinc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Aequitio - expl. qui simul fiunt anni septuaginta duo et dies duodecim. Per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaio 11. ff. 48v-61v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
prol.,
epilogo
, ep.ded.
tit. Sancti Antonii Heremiteep. ded. inc. Presbyter Evagrius Innocentio fratri carissimo filio salutem - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam prol. inc. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egypto oriundus fuit - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. et totius corruptionis artifices Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Passiodata liturgica 17 gennaio (non indicata)note L'epistola e il prologo sono accorpati, e l'epilogo è indistinto dal testo. 12. ff. 61v-64v - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3296)
prol.tit. In Natale sancti Geminiani confessoris incipit vitaprol. inc. Post passionem Domini et sanctam eius resurrectionem - expl. et pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum eius inc. Inter plurimos Dei famulos qui ad exemplum fidelium in hoc mundo fuerunt - expl. et ad regnum post transitum huius vite perducit et collocat in choros angelorum. Benedictus Deus in saecula saeculorum Geminianus Mutinensis episcopus : Vitadata liturgica 31 gennaionote Prologo indistinto dal testo. 13. ff. 64v-69v - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7684)
tit. Natale sancti Severi archiepiscopiinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. quem si placet valet in oleum demutare Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraio 14. ff. 69v-71 - Vita sancti Iventii Ticinensis ep. (= BHL 4619)
tit. Natale sancti Yventii episcopi et confessorisinc. Post felicem obitum egregii Syri Ticinensis episcopi beatus Yventius - expl. ubi et nunc usque sancta ossa eius quiescentia virtutibus florent atque miraculis, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Iventius Ticinensis ep. : Vitadata liturgica 8 febbraio 15. ff. 71-73 - Bertarius Casinensis abbas sedit 856-883, m. 22-10-883 , Sermo de sancto Mathia (= BHL 5695)
tit. Natale sancti Mathie apostoliinc. Inclitam et gloriosam festivitatem beati Mathie apostoli Domini nostri Iesu Christi - expl. Migravit ad Dominum Iesum Christum VI kalendas martias, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Mathias apostolus : Sermodata liturgica 24 febbraio 16. ff. 73-76 - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. In natale sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo (non indicata) 17. ff. 76-86v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedictiinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. loquendi vires interim per silentium reparemus Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzonote Una svista nella rubrica (XII kal. sept. per apr. ) è corretta da una mano più recente. 18. f. 86v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 16 (Ignazio) (= BHL 4262)
inc. Qui tertius post Petrum apostolum Antiochenam rexit ecclesiam - expl. iacent extra portam Daphniticam in cimiterio ecclesie XV kal. ianuarii delate Ignatius Antiochenus ep. mart. : Passionote Il testo è copiato da un diverso scriba, che sfrutta la colonna interna rimasta quasi interamente vuota; la posizione dunque non era forse voluta in base ad un criterio cronologico, ma dettata da pura convenienza materiale: la data propria di Ignazio sarebbe infatti il 1 febbraio (del resto il 6 maggio, dunque in accordo con la successione del leggendario, era venerato il suo predecessore Evodio, ricordato dai Martirologi in associazione con lui). L'explicit presenta una piccola aggiunta simile a quella registrata al n° 4260. 19. ff. 87-89 - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL S 2761 d)
tit. Natale sanctorum martyrum Eustasii et sociorum eiusinc. In diebus Traiani imperatoris crescebat ydolorum sevitia ipso exhibente - expl. ut de ipsorum intercessionibus et in hoc mundo et in perpetuo gaudeamus, per Dominum nostrum cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Passiodata liturgica 20 maggio 20. f. 89r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 5 giugno (Bonifacio) (= BHL 1414)
additamentum tit. Passio sancti Bonifacii martyrisitem I inc. Apud Egyptum natale sanctorum martyrum Marciani, Nicandri et Apollonii quorum gesta habentur eodem die passio sancti Bonifatii martyris sub Diocletiano et Maximiano apud Tarsum civitatem passi - expl. sepulta apud prefatum martyrem operibus piis consummata item II inc. Item eodem die natale sancti Bonifatii qui Brittanniis veniens et fidem Christi gentilibus evangelizans - expl. cum Eoban coepiscopo et aliis servis Dei. Ipso die sancti Phylippi diaconi qui fuit unus de VII Bonifatius (Winifridus) Moguntinus episcopus n. 675 ca., m. 5-6-755 Bonifatius Tarsi martyr saec. III/IV : Passiodata liturgica 5 giugnonote La parte iniziale del testo, fino a Bonifatii , è trascritta in lettere capitali; sono accostate, rilevando il passaggio andando a capo, le due voci che occupano la data nel martirologio. 21. ff. 89v-90v - Passio sancti Quirini Scisciani ep. mart. (= BHL 7035-7036)
additamentum tit. Sancti Cirini episcopi et martyrisinc. Cum istius mundi principes ad cruciandas sanctorum animas - expl. passus est autem beatus Cirinus episcopus martyr Christi sub Diocletiano imperatore pridie idus iunii et coronatus est a Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria et potestas et imperium in saecula seaculorum app. inc. Facta autem incursione barbarorum in partes Pannonie - expl. ubi prestantur beneficia Domini usque in hodiernum diem Quirinus Sciscianus ep. mart. : Passiodata liturgica 13 giugnonote L'appendice non è distinta dal testo. 22. ff. 90v-93 - Epistola Uranii presbyteri de Paulini obitu (= BHL 6558)
ep.ded.
tit. Vita vel obitus sancti Paulini confessorisep. ded. inc. Domino illustri et in Christo merito venerabili Pacato Urianus presbyter - expl. dicendi materiam subministrent inc. Igitur sanctus Paulinus episcopus Burdigali oppido Galliarum oriundus fuit - expl. quia si Christo placuerit continuo navigare dispono Paulinus Nolanus ep. : Epistoladata liturgica 22 giugnonote Assente la frase finale sulla morte del santo. Come segnala la nota alla voce BHL, all'interno del testo è inserita la narrazione tratta dal lib. III cap. 1 dei Dialogi di Gregorio (= BHL 6560), da Dum sevientium Vandalorum tempore a ut esset postmodum liber cum multis (= p. 135 l. 12 - p. 139 l. 6 dell'edizione Moricca). 23. ff. 93-94 - Passio sanctae Mustiolae et soc. Clusii in Etruria mart. (= BHL S 4455 a)
tit. Passio sancte Mustiole virginisinc. Temporibus Aureliani augusti seva persecutio orta est Christianis - expl. ubi florent orationes eius usque in hodiernum diem, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita et immortalia saecula saeculorum Irenaeus, Mustiola et soc. Clusii in Etruria mart. : Passiodata liturgica 3 luglio 24. ff. 94-96v - Passio sancti Procopii lectoris Caesareae mart. (= BHL 6950)
tit. Passio sancti Procopiiinc. Regnante impiissimo et nefandissimo Cesare Dioclitiano - expl. martyrizatus est autem gloriosissimus Dei famulus Procopius octavo idus iulias ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Procopius lector Caesareae mart. : Passiodata liturgica 8 luglio 25. ff. 96v-97v - Passio sanctarum Rufinae et Secundae vv. mart. Romae (= BHL 7359)
tit. Passio sancte Rufine et Secundeinc. Rufina et Secunda due sorores virgines cives Romane - expl. fructum earum prestantur et magne virtutes ostenduntur, ad laudem et gloriam Domini nostri qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Rufina et Secunda v. Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata)note Assente la chiusa sulla passione delle due martiri. 26. ff. 97v-98v - Passio sanctorum Ciryci et Iulittae Tarsi mart. (= BHL S 1808 d)
tit. Passio sanctorum martyrum Quirici et Iulitteinc. In tempore illo agente preside Alexandro in civitate Yconia - expl. una cum matre sua Iulitta in Antiochia in Tarso Cilicie sub Alexandro preside, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria et honor in saecula saeculorum Cirycus (Quiricus) et Iulitta Tarsi mart. : Passiodata liturgica 15 luglio 27. ff. 98v-100v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL S 290 f [inc.] - BHL 287 [expl.])
tit. Natale sancti Alexi confessorisinc. Fuit vir simplex in urbe Roma cui nomen Euphimianus temporibus Arcadii et Honorii imperatorum - expl. petitionis effectum sine dubio ab eo consequi valeat, per Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 17 luglio 28. ff. 100v-102v - Sermo de vita sancti Rofilli Foropopiliensis ep. [perperam Petro Damiani adscriptus] (= BHL 7283)
tit. Gesta beati Rofilli confessorisinc. Sanctorum celebritas maxime provincialium valde summa cum devotione est recolenda - expl. obiit beatissimus Christi confessor XV kal. aug. cum quo prestante Domino nostro Iesu Christo eternum capiamus regnum per infinita saecula saeculorum Rofillus Foropopiliensis ep. : Sermodata liturgica 18 luglio (non indicata) 29. ff. 102v-107v - Vita sancti Germani Autisiodorensis ep. [recensio interpolata ex vita a Constantio Lugdunensi presb. edita] (= BHL 3454)
prol.tit. De vita et virtutibus sancti ac beatissimi Germani patroni nostri Antissiodorensis episcopiprol. inc. Plerique ad scribendum sollicitante materia uberiore producti sunt - expl. quod quia non contigit me malo esse quam neminem inc. Igitur Germanus Autisiodorensis oppidi indigena fuit - expl. innumerabilibus virtutum pollens summa excolitur gloria Germanus Autisiodorensis episcopus n. 378 ca., m. 31-7-448 : Vitadata liturgica 31 luglio (non indicata)note Il testo è suddiviso in tre sezioni, con rispettive titolature, e nella parte finale include l'epitafio registrato al n° 3455 (tra le parole quam nimium e Sedit autem ). 30. ff. 107v-110v - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Xistum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano tertio et Gallieno secundo consulibus, apud nos regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas per infinita saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 31. ff. 110v-111v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corpora sanctorum Stephani protomartyris, Gamalielis, Nicomedis et Abiboninc. Lucianus Dei misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Christo Iesu Domino nostro cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 32. ff. 112-113 - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario] (= BHL 7858)
tit. Item de translatione beati Stephani in Constantinopoliminc. Factum est autem cum esset reconditum corpus sancti Stephani primi martyris - expl. septuaginta namque et tres tunc a variis languoribus curati sunt homines, ad gloriam Dei Patris omnipotentis et Filii et Spiritus Sancti cui est gloria et imperium in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 3 agosto 33. f. 113r-v - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Passio sancti Eusebii confessorisinc. Eo tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constantio - expl. cessavit persecutio non tamen multum tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 14 agosto 34. ff. 113v-115 - Passio sancti Symphoriani Augustoduni mart. (= BHL 7967)
tit. Passio sancti Symphoriani [m. rec. ]inc. Sub Aureliano quodam principe cum adversus Christianum nomen persecutionis dira procella detonaret - expl. in omnium votorum plenitudinem felix aperitur ingressus, ipso adiuvante qui vivit et regnat in saecula saeculorum Symphorianus Augustoduni mart. : Passiodata liturgica 22 agosto 35. ff. 115-116 - Passio sanctorum Timothei et Apollinaris Remis mart. (= BHL 8296)
tit. Natale sancti Timotheiinc. In illo tempore sub Nerone imperatore agente Lampadio preside facta est persecutio Christianorum - expl. qui a demoniis vexabantur curati sunt in nomine Domini Iesu, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Timotheus et Apollinaris Remis mart. : Passiodata liturgica 22 agostonote La data propria dei due santi è il 23, ma l'anticipo si spiega con la sovrapposizione di Timoteo all'omonimo romano, ricordato il 22. 36. ff. 116-117 - Passio sanctorum Rufi et Carponii Capuae mart. (= BHL 7378)
tit. Passio sancti Rufi martyrisinc. Sub Dioclitiano imperatore et Maximiano cesare erat persecutio Christianorum in provincia Campanie - expl. depositio vero martirum Rufi et Caponi sub die VI kalendarum septembrium, adiuvante Domino nostro Iesu Christo cui est cum cum Patre et Spiritu Sancto honor et gloria in saecula saeculorum Rufus et Carponius Capuae mart. : Passiodata liturgica 27 agosto 37. ff. 117-118v - Passio sanctorum septem dormientium Ephesi mart. , mutila (= BHL S 2315)
tit. Natale sanctorum septem dormientium qui in Epheso dormieruntinc. In tempore illo regnante imperatore Decio facta est persecutio ingens Christianorum - expl. non recordatur adversus delinquentes tantum ut convertantur Dormientes (Septem) Ephesi mart. : Passiodata liturgica 11 agostonote Il testo rimane mutilo a causa di una perdita di fogli tra gli attuali 118 e 119. 38. ff. 119-123 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
prol.tit. In natale sancti Augustini episcopiinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africe civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus alitusque - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivens et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto 39. f. 123r-v - Passio sanctorum Felicis et Adaucti Romae mart. (= BHL 2880)
tit. Passio sanctorum Felicis et Audactiinc. Cum fervor Dioclitiani et Maximiani sanctos Dei diversis penis interficeret - expl. passi sunt autem beati martyres Felix presbyter et Audactus III kalendas septembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Felix et Adauctus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 30 agosto 40. ff. 123v-124v - Passio sancti Reguli Afri ep. (= BHL S 7102 a)
tit. Passio sancti Reguli martyrisinc. Beatissimus ergo Regulus sicut viri eruditissimi tradiderunt - expl. multa invalidi expectant eius beneficia ut valentes fiant, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Regulus Afer ep., Lucae cultus : Passiodata liturgica 1 settembre 41. ff. 124v-125v - Vita sancti Prisci Capuani ep. (= BHL 6928 [prol.] - 6927)
prol.tit. Obitus sancti Prisciprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. pia devotione ad memoriam revocemus inc. Temporibus siquidem Valentiniani et Valentis augustorum in partibus Orientis - expl. intercedente beato Prisco cuius dies natalis celebratur die kalendarum septembris, ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Priscus Capuanus ep. data liturgica 1 settembrenote Al testo viene giustapposto un prologo (riportato in BHL proprio sulla base di questo manoscritto), che per l'incipit appare tratto dalla passione di Cosma e Damiano. 42. ff. 125v-127v - Passio sancti Eleutherii ep., Romae mart. (cfr. BHL S 2451 a)
tit. Passio sancti Eleutheriiinc. Nobilissimi viri Eleutherii nos delectat et anime et fidei veritatem et veneranda certamina narrare - expl. apud urbem Romam sub Hadriano imperatore die septimo mense septembrio intrante, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et virtus, potestas et imperium una cum Patre atque Sancto Spiritu per infinita saecula saeculorum Eleutherius episcopus, Antia mater eius et soc. Romae martyres : Passiodata liturgica 7 settembrenote Il dettato non corrisponde esattamente alla voce BHL, che è comunque la più vicina. La data non è tra quelle dei martirologi maggiori, ma è attestata una notevole varietà locale del culto (cfr. Bibliotheca Sanctorum IV 1014-6). 43. ff. 127v-128v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7469)
epilogo
tit. In natale sancti Salvii confessorisinc. Licet sit studium historiarum seriem prosequi - expl. nam post dies viginti duo filii regis superius nominati abierunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 10 settembre (non indicata) 44. ff. 128v-129v - Passio sanctarum Luceiae, Auceiae et soc. Romae mart. (= BHL 4981)
tit. Passio sancte Lucie [corr. Luceie] virginisinc. Apud urbem Romam Luciea virgo sanctimonialis de territorio urbis que capta est ab Uceia rege barbarorum - expl. sed in celo manifesta sunt apud imperatorem Iesum Christum, qui cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti vivit et regnat in saecula saeculorum Luceia, Auceia et soc. Romae mart. : Passionote La voce BHL è basata su questo manoscritto. Non è indicata una data, e a causa della grande varietà di collocazione del culto delle sante non se ne propone qui una ipotetica (si può ovviamente escludere il 25 giugno dei martirologi). 45. ff. 129v-130 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6237)
tit. Natale sancti Nicomedis presbyteri [m. rec. ]inc. Benignitas salvatoris nostri martyrum constantia comprobata ut ex fide et operatione sanctos certificaret - expl. qui passus est pro Christo XVII kal. octobris, ad laudem et gloriam nominis eius qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 15 settembre 46. ff. 130-132 - Historia de sancto Ianuario et sociorum eius (= BHL 4115-4116-4117-4118)
tit. Natale sanctorum martirum Ianuarii episcopi et Diaconi lectorispassio inc. Temporibus Diocletiani imperatoris consulatu Constantini cesaris quinquies - expl. dignam beati Ianuarii martyris basilicam condiderunt trans. Ianuarii inc. Noctu vero, cum unaqueque plebs sollicite - expl. cuius natalis dies celebratur XIII kal. octubris tansl. ceterorum inc. Sanctum vero Sosium diaconum - expl. cives sui Beneventum tulerunt transl. Festi et Desiderii inc. Ut autem miracula - expl. ideoque ab omnipotente Deo et Domino Iesu Christo gloriosa martyrii sui percepta corona feliciter vivunt in omnia saecula saeculorum Ianuarius Beneventanus ep. et soc. (Sosius, Festus, Proculus, Desiderius, Eutyches et Acutius) mart. : Actadata liturgica 19 settembrenote Le quattro parti degli acta dei martiri si susseguono senza stacchi. 47. ff. 132-133v - Passio sanctae Theclae v. (= BHL 8024)
tit. Natale sancte Thecle martyrisinc. Sub Nerone Romanorum principe Paulus apostolus verbum Dei evangelizando orientem predicabat - expl. cum somno pacis migravit ad Dominum, qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Thecla virgo Pauli apostoli discipula : Passiodata liturgica 23 settembrenote La data indicata sarebbe in realtà il 7 ottobre, ma l'anomalia può spiegarsi con una svista di copia (IX idus oct. in luogo di IX kal. ). 48. ff. 133v-137 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 26 settembre (Cipriano e Giustina)tit. Natale sanctorum Cipriani et Iustineinc. Sanctorum martyrum Cypriani episcopi et Iustine - expl. sepelivit in predio suo. Passi sunt autem VI kal. octubris Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres data liturgica 26 settembre 49. ff. 134-137 - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Natale sancti Ieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu vivit et regnat in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembre 50. ff. 137-141v - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157)
tit. Vita sancti Remigii archiepiscopivita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitatem - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum deferreretur ad sepolturam - expl. et universa sancta civitate Hierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice DCCCLII - expl. omisimus ponere Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobre (non indicata)note Le diverse parti dell'opera sono distinte nel codice andando a capo, rispettivamente ai ff. 140 e 141. 51. ff. 141v-144 - Vita sancti Cerbonii Populonii ep. (= BHL 1728)
prol.tit. Vita sancti Cerbonii episcopi et confessorisprol. inc. In divinis historiis sanctorum sacra digesta excolitur - expl. et soli Deo mente et spiritu adeserunt inc. Beatus namque Cerbonius, sicut prisci catholici viri tradiderunt - expl. conversi sunt ad viam rectam quae est Christus, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Cerbonius Populonii ep. : Vitadata liturgica 10 ottobrenote Il prologo è indistinto dal testo. 52. ff. 144-147 - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. Actus et vita sancti Galli confessorisinc. Cum preclara sanctissimi viri Columbani, qui et Columba, conversatio per omnem Hiberniam celebris haberetur - expl. cave ne omnino alicui dixeris donec videas gloriam Dei Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita + miraculadata liturgica 16 ottobrenote Testo incompleto, come si riscontra in altri manoscritti qui catalogati: l'explicit corrisponde al cap. XI (= PL 114,988A). 53. ff. 147v-154 - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
prol.tit. Vita sancti Ylarionis monachiprol. inc. Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et Scylleos canes obturata aure transibo inc. Hilarion ortus vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat tit. finale Explicit vita sancti Hylarionis monachiHilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata) 54. ff. 154-157v - Passio sanctarum Ursulae et sociarum Coloniae v. mart. (= BHL 8428-8429-8430)
tit. Natale sanctarum XI milia virginumitem I inc. Regnante Domino nostro Iesu Christo cum post passionem suam - expl. factum est tripudium devote congratulationis patriarcharum et confessorum item II inc. Ut etiam Colonia illa beata et incomparabili hoc thesauro beatior - expl. benedixit filiis tuis in te item III inc. Erat autem de eodem sanctarum virginum contubernio quedam nomine Cordula - expl. vel novissime sortis municipatum capiamus, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Filio et Spiritu Sancto vivit et gloriatur Deus per immortalia saecula saeculorum Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobrenote Le tre parti si susseguono senza stacco. 55. ff. 157v-162v - Passio sancti Crescii in Tuscia mart. (= BHL 1987)
additamentum tit. Passio sancti Crisci martyrisinc. Igitur temporibus Decii imperatoris cum sevissima persecutio contra Christi famulos indicta - expl. passus est autem beatus Cerbonius cum sociis suis IIII nonus madii sub Decio imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Crescius (al. Criscus) et soc. in Tuscia martyres fl. saec. III : Passiodata liturgica 24 ottobre (non indicata)note Il testo è glossato in due punti con note sul territorio fiorentino: accanto alla narrazione della confluenza di fedeli al sepolcro (ubi nunc est ecclesia sub nomine sancti Crisci edificata et consecrata extra civitatem Florentinam per X miliaria vel circa ) e dove si menziona il luogo detto Vallicula (idest vallis cave in territorio Florentino dicitur hodie ). 56. ff. 162v-166 - Passio sancti Demetrii Tessalonicae mart. (= BHL 2124)
tit. Passio sancti Dimitrii martyrisinc. Cum Maximianus Herculeus Gothos et Sarmatas Romanis et suo crudelissimo dominatui subiugasset - expl. et vite eterne faciat esse participes in Christo Iesu Domino nostro, cui est cum eterno Patre et vivificante Spiritu Sancto gloria et honor, virtus et potentia nunc et semper et per infinita saecula saeculorum Demetrius Tessalonicae mart. : Passiodata liturgica 26 ottobre 57. ff. 166-168 - Vita sancti Germani Capuani ep. (= BHL 3465)
prol.tit. Sancti Germani epyscopiprol. inc. Campanie tellus sicut ad proferendas multimodi generis fructus opima est - expl. ut ab ipso fuerant digesta interserens inc. Beatus igitur Germanus patre Amantio, matre Iuliana Capuanis civibus editus - expl. post abstinentiam et lamenta numquam finienda gaudia susceperunt regnaturum cum Deo, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Germanus Capuanus episcopus m. 30-10-541 ca. : Vitadata liturgica 30 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 58. ff. 168-174 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martini episcopi et confessorisprol. inc. Plerique mortali studio et glorie saeculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabariae Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque hec legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembrenote Alla fine del prologo, una diversa mano rimanda alla fine del codice in tertio folio per san Leonardo. 59. f. 174r-v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
tit. Ad Bassulaminc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembre (non indicata) 60. ff. 174v-175 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b - BHL 5620)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. ad urbem Turonis sunt regressi pars II inc. Quod si quis requirit cur post transitum Gratiani episcopi - expl. a passione Domini usque ad transitum sancti Martini anni CCCCXII computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo segue il precedente senza stacco e non distingue le due parti. 61. f. 175r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus historiam explicare Martinus Turonensis episcopus : Miracula + translatiodata liturgica 11 novembre (non indicata)note Le due parti (capitoli 4 e 5 del libro I dell'opera) sono copiate andando a capo rispetto al testo precedente e tra loro. 62. ff. 175v-176 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. In natale sancti Britii episcopi et confessorisinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit vir magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo qui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 63. ff. 176-177v - Passio sancti Eugenii Carthaginensis ep. (= BHL 2680 - BHL S 2681 a [app. I] e 2681 c [app. II])
additamentum tit. Sancti Eugenii confessorisinc. Cum orta fuisset persecutio in Christianos ab impiissimo imperatore Honorio - expl. ubi florent eius beneficia temporibus Wandalorum regnante filio iniquitatis Honorio qui eum in exilio transmisit, nobis autem regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum app. I inc. Post hec autem cum audisset in loco in quo corpus eius sanctum quiesceret - expl. ego rem officii mei implere studui app. II inc. In insula que vocatur Naute Domum - expl. ipse super maria residens vicus Vadensis Ligurie in saecula saeculorum Eugenius Carthaginiensis episcopus m. 505 : Passiodata liturgica 12 giugnonote La data è anomala, sia in rapporto al culto (attestato per il 13 luglio), sia per la posizione nel leggendario: si adatterebbe piuttosto il 17 novembre, indicato in altri codici laurenziani. 64. ff. 177v-179v - Vita sancti Frigdiani Lucensis ep. (= BHL S 3177 b)
additamentum tit. Actu vel miracula sancti Fridianiinc. Sanctus igitur et beatissimus Fridianus Dei sapientia repletus - expl. usque hodie pollent eius mibilia ad laudem et sui nominis gloriam Dominus ostendere dignatus est, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et potestas in saecula saeculorum addit. I inc. Igitur quia de inennarabilibus beati viri virtutibus aliqua perstringere cepimus - expl. postmodum de recuperata Deo faciente mirabiliter letificavit addit. II inc. Quia ergo audivit caritas vestra quedam miracula que per famulum suum beatum Fridianum - expl. iuxta eundem fluvium fabricaverunt que usque nunc a fidelibus populis dignissime frequentantur et colitur addit. III inc. Igitur sanctus Fridianus in fide recta persistens predicabat omni populo monita salutis - expl. in quo loco sepultus fuerat usque ad tempora Karoli et Pipini serenissimorum regum Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 : Vitadata liturgica 23 novembrenote La vita nota è seguita da tre narrazioni, distinte andando ogni volta a capo, non identificate: la prima riguarda la chiesa di S. Vincenzo, la seconda quella di S. Miniato, la terza la sepoltura inviolata del santo. 65. ff. 179v-182v - Ionas Bobiensis fl. 618-659, m. post 659 , Vita sancti Columbani (= BHL 1898)
tit. Vita sancti Columbani abbatisinc. Columbanus etenim qui Columba, hortus Ibernia insula, extremo oceano posita; hanc Scotorum gens incolit - expl. neque unum capere quievit, reversus pater renuntiat Columbanus (al. Columba) Luxoviensis et Bobiensis abbas n. 543 ca., m. 23-11-615 : Vitadata liturgica 23 novembre (non indicata)note Come nelle altre copie registrate, l'incipit risulta abbreviato, con la soppressione di quasi tutta la parte di introduzione geografica; l'explicit è invece anticipato all'interno del cap. 19 dell'opera (= PL 87,1023C). 66. ff. 182v-185 - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Natale sancti Prosperi episcopi et confessorisprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Diviso in nove sezioni. 67. ff. 185-188 - Vita sancti Gaudentii Novariensis ep. (= BHL 3278)
tit. Vita sancti Gaudentii episcopi et confessorisinc. Beatus Gaudentius Yporediensis urbis regionis Hispirie - expl. postulemur ut suis meritis adiuvemur, cuius natalitia celebramus eo opitulante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per infinita saecula saeculorum Gaudentius Novariensis episcopus n. 337, m. 22-1-418 : Vitadata liturgica 26 novembrenote La consueta data del santo sarebbe il 22 gennaio, ma come in altri codici qui descritti avviene una sovrapposizione con il Gaudenzio di origine campana venerato a Fiesole. 68. ff. 188-190v - Vita et miracula sancti Leonardi Nobiliacensis (= BHL 4862-4863-4864)
tit. Vita sancti Leonardi confessorisinc. Beatissimus igitur Leonardus temporibus Anastasii imperatoris in provincia Galliarum - expl. variique hominum languores per intercessionem eius ibidem curantur, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum miracula I inc. Preterea post transitum sancti Leonardi - expl. ex multis erbis collegimus II inc. Quidam autem vicecomes Lemovicensium - expl. prominebat foris sub aere in qua denique quicumque ponebatur Leonardus Nobiliacensis, in dioecesi Lemovicensi confessor VI saec. : Vita + miraculadata liturgica 6 novembre (non indicata)note Il testo rimane mutilo per la perdita dei fogli finali del codice. La parte sui miracoli è distinta andando a capo rispetto alla vita (f. 190v), mentre essi si susseguono senza stacco. Se si intendeva destinare la lettura alla data abituale, vi è un'incoerenza nell'ordine della raccolta.
bibliografia
Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xvi; Bandini, Leopoldina , I , 287-99; Castaldi, Nuovi testimoni , 99-101
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 135
Leggendario (26 dicembre - 30 settembre) e segmento di omiliario, di area toscana
orig. Toscana; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; San Michele di Marturi (Siena), S. Michele di Marturi, Badia Sul verso del secondo foglio di guarda vi è un indice, posteriore alla mutilazione iniziale e comprendente anche la sezione omiletica, databile al XV secolo: se ne desume che l'assemblaggio delle due unità avvenne in epoca precedente.
U.C. I, ff. 1-174v ; sec. XI ex.-XII in.; orig. Toscana I. ff. 1-174v , acefalo e mutilo Leggendario (26 dicembre - 30 settembre)ordinamento Per circulum anni segni d'uso Lungo il margine esterno erano sistematicamente indicati il giorno e il santo reperibili nella pagina, ma in gran parte la rifilatura del codice ha eliminato questo corredo. 1. f. 1 - Translatio sancti Stephani diac. protomart. Costantinopolim [interprete Anastasio Bibliothecario] , acefala (= BHL 7858)
inc. adiuravit eum per legem ipsius dicens - expl. sanitates autem et virtutes facte sunt super infirmos in diebus illis, in gloriam Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Translatiodata liturgica 26 dicembre (non indicata)note Del testo sopravvive solo il frammento finale, a causa della perdita della prima parte del leggendario. 2. ff. 1-5v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita beati Iohannis apostoli et evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Lauditie episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum de hac luce qualiter migraverit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum, prestante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre 3. ff. 5v-6vtit. Due sermoni per la ricorrenza degli Innocenti, il secondo attribuito a Severino 4. ff. 6v-22 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731-7736 [claus.])
prol.tit. Natale sancti Silvestri papeprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Sed quia omnipotenti Deo toto herentes conamine - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnantem cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote Le sezioni si susseguono senza distinzione, salvo il prologo. 5. ff. 22-27v - Passio sanctae Martinae Romae v. mart. (= BHL 5588)
tit. Passio sancte Martineinc. Regnante primum omnium in ambitu totius orbis Domino et salvatore nostro Deo Iesu Christo - expl. mereamur cum omnibus sanctis consortes fieri et gratiam invenire apud Dominum nostrum Iesum Christum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Martina virgo Romae mart. : Passiodata liturgica 1 gennaio 6. ff. 27v-28 - Passio sancti Concordii Spoleti presb. mart. (= BHL 1906)
tit. Passio sancti Concordiiinc. Temporibus Antonini imperatoris gravissima persecutio orta est in urbe Roma - expl. demones expelluntur orationibus beati Concordii martyris, prestante eo pro cuius passus est qui vivit et regnat in saecula saeculorum Concordius Spoleti presbyter et martyr saec. II : Passiodata liturgica 1 gennaio 7. ff. 28-29vtit. Sermone di Leone Magno per l'Epifania 8. ff. 29v-31 e 31-32 - Amphilochius Iconiensis episcopus pseudo , Vita sancti Basilii Magni , capp. 8 e 10 (= BHL S 1022 e [expl. beta] - 1022 j)
tit. Passio sancti Basilii confessoris - Vita sancti Basilii confessoriscap. 8 inc. Claudius vero quidam bone confessionis per semetipsum in servitutis obediens fuit - expl. ex uno ore glorificantes et collaudantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum cap. 10 inc. Mulier quedam nobilis genere et divitiis secularibus ornata - expl. certantes et glorificantes Deum et Dominum nostrum Iesum Christum, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Basilius Caesareae episcopus n. 270, m. ca. 345 : Miraculadata liturgica 9 gennaionote La data appare posticipata rispetto alla collocazione abituale al 1° gennaio. I due estratti dalla vita interpolata sono presentati nel manoscritto come testi a sé stanti, ciascuno con la propria rubrica (anche se senza ripetere la data). 9. f. 32r-v - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Passio sancti Felicis confessorisinc. Factum est autem ut completionem beatissimi Felici presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Christum Dominum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 10. ff. 32v-35 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaio 11. ff. 35-44 - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Passio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium cives - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaio 12. ff. 44-46 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL S 156 a)
tit. Passio sancte Agnetis martyrisinc. Servus Christi Ambrosius episcopus virginibus sacris - expl. valeat invenire. Passa est beatissima martira Agnes die duodecima kalendarum februariarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaio 13. ff. 68v-70v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonia pravitatis inc. In illis diebus cum apud Cesaraugustanam civitatem et multorum sinceritas et signata verbi veritas testantur - expl. cumulatius consecratus est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritus Sanctus trinus in unitate manet et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio 14. ff. 48v-50v - Miraculum sancti Anastasii Persae Romae ad Aquas Salvias (= BHL 412)
tit. Passio sancti Anastasiiinc. Imperante Domino nostro Iesu perpetuo piissimo augusto Anastasio magno imperatore - expl. omnes eripi ab ipsius oppressione inimici ut per ipsum Dominum Iesum Christum gratias agamus Deo Patri et Spiritui Sancto nunc et semper et in eterna saecula saeculorum Anastasius Persa et soc. in Assyria martyres : Miraculadata liturgica 22 gennaio 15. ff. 50v-53tit. Due pericopi dagli Atti degli Apostoli (11,1-31 e 13,1-12) e l'Epistola ai Galati per la conversione di S. Paolo 16. ff. 53-54 - Passio sancti Maximi comitis millenarii et soc. mart. Romae (= BHL S 5857 d-e)
tit. Passio sanctorum Flaviani, Maximi, Secunde et Seve. Kalendini, Marci martyrispars I inc. Post mortem Dioclitiani imperatoris regnante Constantino augusto - expl. ubi florent orationes eorum pars II inc. Post mense vero secundo moritur Constantinus augustus - expl. et sepelivit in eodem loco pigrus nonas iunias, ubi cotidie florent orationes sanctorum per omnia saecula saeculorum Maximus comes millenarius et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 29 gennaionote La due parti si susseguono senza stacco. 17. ff. 54-55vtit. Due sermoni per la Purificazione, il primo attribuito a Leonino papa 18. ff. 55v-57v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL S 1370)
tit. Passio sancti Blasii confessoris sive martyrisinc. Etenim in Sebastia Cappadocie tradidit quidem ad correptionem - expl. passus est enim beatissimus martyr Blasius in Sebastia civitate imperante Agricolano, regnante autem in nobis Domino nostro Iesu Christo cui est honor et imperium in saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraio 19. ff. 57v-59v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (cfr. BHL 133)
tit. Passio sancte Agathe martyrisinc. Passa est in provincia Sicilia sub Decio imperatore ipso Decio III cumsole nonarum februariarum recitamus historiam - expl. a periculo mortis et incendiis sancte Agathe orationibus liberaret Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraionote L'incipit presenta varianti non registrate nelle numerose voci BHL. 20. ff. 59v-63 - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini martyrisinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum multitudinem tuam multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in inmortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 21. ff. 63-64v - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
prol.tit. Passio sanctorum Faustini et Iovitteprol. inc. Dum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem quoque tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum martiarum angelicis provecti manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et imperium, virtus et gloria in cuncta saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraionote Il prologo è indistinto dal testo. 22. ff. 64v-67v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. Passio sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzonote L'epilogo non è distinto dal resto del testo. 23. ff. 67v-79 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
tit. Vita sancti Benedicti abatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. quibus deferentibus transmisisset usque nunc manet incognitum Benedictus Casinensis abbas m. 543 : Vitadata liturgica 21 marzonote Si tratta della sequenza di estratti già descritta nel ms. Aed. 133 (item 38), con explicit nel cap. XXI (= edizione Moricca, p. 111 ll. 1-2). Il testo è preceduto da un elenco dei miracoli di Benedetto narrati. 24. ff. 79-80 - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem octavodecimo, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 25. ff. 80v-81 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.tit. Passio sancti Philippi apostoliprol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. cum festinatione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Philippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Il prologo è indistinto dal testo. 26. f. 81r-v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobi apostoli fratris Dominiinc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia Dominus noster Iesus Christus est filius Dei, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 27. ff. 81v-82v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. Inventio sancte Crucisinc. Postquam Constantinus auguste memorie imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. in hoc loco translationis nostre finem imponam Iesus Christus (ss. crucis) : Inventiodata liturgica 3 maggio 28. ff. 82v-83v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4170 [inc.] - BHL S 4169 d [expl.])
tit. De eodem dieinc. Perrexit autem Helena ad Hierosolymam et quesivit diligenter locum - expl. celebrare commemorationem diei in qua inventa est sacra Crux Domini nostri Iesu Christi quinto nonarum maiarum, qui vivit et regnat per omnia Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio 29. ff. 83v-85 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Sancti Michaelis archangeliprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. libellus in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui ereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 8 maggio 30. f. 85r-v - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Pancratiiinc. Temporibus Valeriani et Gallieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus Panchratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Gallieno consulibus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggio 31. ff. 85v-87v - Vita sanctorum Iusti et Clementis afrorum (= BHL 4608)
prol., carmen tit. Vita sanctorum Iusti et Clementisprol. inc. Cum multas stilo disertissimo a scriptoribus video commendatas cartis ac paginulis fabulas - expl. ac omnibus ecclesiis catholicis scribere inc. Igitur beatissimus vir Iustus atque Clemens vere germani fratres - expl. ut a draconis faucibus liberemur, adiuvante Domino carmen inc. Fulgida vos sedes sanctos fovet atque reclaudit - expl. contulit et proprios condere filiolos, qui vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Iustus et Clemens Afri, Volaterris culti saec. V : Vitadata liturgica 5 giugno (non indicata)note La voce BHL è basata proprio su questo manoscritto. 32. ff. 87v-92 - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (cfr. BHL 8714)
prol.tit. Passio sanctorum Viti et Modestiprol. expl. Magnitudinem Dei atque mansuetudinem veluti considerandam nobis proposuit scriptura sancta - expl. dum Christum in martyre diabolum vicisse perpendit inc. Igitur beatus Vitus Lucana provincia hortus nobili stirpe progenitus - expl. atque eos prodigiis coruscare in terris largitur qui vivit et regnat perhenniter per cuncta saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugno 33. ff. 92-93tit. Sermone per la Natività del Battista 34. ff. 93-94 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Hostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 35. ff. 94-95 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL S 3242 d [inc.] e BHL 3239 [expl.])
tit. Passio sanctorum Iohannis et Pauliinc. Igitur postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia Constantia - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 36. ff. 95-101v - Linus papa pseudo , Martyrium beati Petri apostoli (= BHL 6664)
prol.tit. Passio sancti Petri apostoliprol. inc. Licet plurima de apostolicis signis - expl. ab ipso principe Petro sumamus exordium inc. Igitur post corporeum dominice nativitatis adventum - expl. ex omni parte confirmata est in nomine Dei Patris omnipotentis et in nomine Iesu Christi Filii eius Domini nostri et in sanctificatione Spiritus Sancti cui est honor et gloria et imperium per infinita et inmortalia saecula saeculorum Petrus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno 37. f. 102r-v - Petrus Damiani n. 1007, m. 22/23-2-1072 , Carmina sacra et preces , carme 94 (Apostoli) (= BHL S 654 b)
inc. Spiritus alme veni perflando indima nostra - expl. in celo merear te sine fine frui Apostoli et evangelistae : Versusdata liturgica 29 giugno (non indicata) 38. ff. 102v-106 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauli apostoliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre et in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 29 giugno 39. ff. 106-107v - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Passio sanctorum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio (non indicata) 40. ff. 107v-108 - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sancte Felicitatis et VII filioruminc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna celorum, ad laudem eius qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio (non indicata) 41. ff. 108-109v - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix quarto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 7 agostonote La data è anomala, anche rispetto alla successione dei testi nel leggendario: probabilmente la passione si legava al 12 luglio, ma una semplice svista di copia non basta a spiegare come il quarto giorno dalle idi di luglio sia divenuto VII idus augusti . 42. ff. 109v-110v - Passio sanctae Margaritae v. mart. (= BHL S 5306 b/c)
prol.tit. Passio sancte Margarite virginisprol. inc. Quia auxiliante atque largiente Domino - expl. ad passionis ipsius ordinem conscribendi mentis gressum ponamus inc. Quodam vero tempore postquam Christus pro redemptione humani generis ex mortuis resurrexit - expl. cuiusque imperio omnes creaturae consistunt, cuius regnum est in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglio (non indicata)note La copia, incompleta, ha termine nel corso del dibattito tra la santa e il prefetto. 43. ff. 110v-111v - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Passio sancte Praxedisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo supradicto - expl. sepelivi iuxta patrem suum in cimiterio Priscille via Salaria, ubi hodie florent orationes sanctorum in saecula saeculorum Praxedis Romana virgo : Passiodata liturgica 21 luglio (non indicata) 44. ff. 111v-115 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris venit beatus Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano cesare die decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 45. ff. 115-117 - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. cum apostolo una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglio (non indicata) 46. ff. 117-119 - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Passio sanctorum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. mundati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio 47. f. 119 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sancte Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Chrstianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesiis Christi, quod factum est Domino Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria, potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 48. f. 119r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicisinc. Fuit temporibus Constantii filii Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natalis celebratur IIII kal. augusti ad laudem et gloriam nominis Dei usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 49. ff. 119v-120v - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum Adon et Seneninc. Horta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglio 50. ff. 120v-121v - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius querere Christianos curiose - expl. iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Come sempre nei manoscritti qui censiti, si susseguono senza soluzione di continuità e sotto un'unica titolatura le due parti della medesima passio ciclica riguardanti Policronio e Abdon e Sennen. Quest'ultima si interrompe una frase dopo rispetto all'explicit riportato in BHL, includendo il principio della sezione incentrata su Sisto. 51. ff. 121v-125v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL S 2855 a)
prol.tit. Passio sancte Felicitatis et VII filiorumprol. inc. Sciendum est, dilectissimi fratres, quoniam de sancte Felicitatis martyrio - expl. hanc ebitudinem in lucis perducere claritatem inc. A Cesare Augusto cuius in tempore Christus ad humanum redimendum genus veram ex virgine carnem assumpsit - expl. Christo Iesu omnium redemptori gratias referendo, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et per immensa saecula regnat Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 1 agosto (non indicata)note Posizione condivisa da altre occorrenze nei codici, benché la santa sia venerata al 10 luglio; un'altra sua passione intitolata ai suoi figli era trascritta infatti in tale sede, benché senza data. Il prologo non è distinto dal testo. 52. ff. 125v-128v - Passio sancti Stephani I papae mart. (cfr. BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pontificisinc. Temporibus Valeriani et Galieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Sixtum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano ter et Galieno bis consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agosto 53. ff. 128v-130 - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio corporis sancti Stephani protomartyrisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. quem periclitanti mundo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agosto 54. ff. 130-131v - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sancti Xisti episcopiinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimeterio Pretextati sub die iduum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto 55. ff. 131v-133 - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sanctorum Donati episcopi et Hilarianiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. quorum corpora collecta sunt a Christianis et sepulta sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agosto 56. ff. 133-135 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] - 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Rome episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. sepelierunt eum in cripta via Tiburtina in predio Ciriace vidue in agro Verano quarto iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto 57. f. 135r-v - Passio sancti Cassiani ludimagistri apud Forum Cornelii mart. (= BHL 1626)
tit. Passio sancti Cassiani martirisinc. Prudentius sicut notum est fidei vir et religiosa dogmata poematis etiam iocunditatem commendans - expl. creatori suo cum gratia reddit coronam Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agostonote Il testo si conclude senza l'ultima frase con la formula di martirio, ed è seguito senza alcuno stacco dalla passione di Prudenzio. 58. ff. 135v-136 - Prudentius , Peristephanon , carme IX (passione di Cassiano) (= BHL 1625)
inc. Silla forum statuit Cornelius, hoc Itali urbem vocant - expl. domum revertor, Cassianum predico Cassianus ludimagister, apud Forum Cornelii martyr : Passiodata liturgica 13 agostonote Il testo fa parte di un continuum con il precedente e con il successivo, relativo all'omonimo santo mauritano. 59. f. 136r-v - Passio sancti Cassiani Tingi in Mauritania mart. (= BHL 1636)
inc. Tunc beatissimus Cassianus Aurelio Agricolano agente vice prefectorum - expl. eisdemque sententiis quibus sanctus Marcellus triumphum optinere meruit martirii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cassianus Tingi in Mauritania martyr saec. III : Passiodata liturgica 13 agostonote Essendo il testo accorpato alle passioni relative a Cassiano di Forlì, la data è da intendersi valida anche per esso, benché questo santo sia venerato invece il 3 dicembre. 60. ff. 136v-138 - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Ypoliti martyrisinc. Sanctus Ypolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. cum intentione frequenter mori leti quam vivere male, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agosto 61. ff. 138-140vtit. Sermone per l'Assunzione di Maria 62. ff. 140v-141 - Passio sancti Eusebii Romani presb. (= BHL 2740)
tit. Vita sancti Eusebii confessorisinc. Eodem tempore quo Liberius de exilio revocatus fuerat a Constantio - expl. cessavit persecutio non tamen multum tempus, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Eusebius Romanus presbyter saec. IV : Passiodata liturgica 15 agostonote La normale data liturgica sarebbe il 14 agosto, ma la posizione successiva al sermone per l'Assunzione conferma l'intenzione espressa dalla rubrica. 63. ff. 141-142v - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti martirisinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agabitus - expl. multi paganorum crediderunt Deum per famulum Dei Agapitum et per Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre et cum Spiritu Sancto in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agosto (non indicata) 64. ff. 142v-145 - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1002)
epilogo
tit. Passio sancti Bartholemei apostoliinc. Indiae tres esse ab historiographis asseruntur - expl. et perfectis plurimis bonis operibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 25 agosto 65. ff. 145-146 - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3320)
tit. Passio sancti Genesii martirisinc. Imperante Dioclitiano cum cessassent per annos quattuor ecclesiarum omnes episcopi et sacerdotes - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octava kal. septembris eodem Dioclitiano quater consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto (non indicata) 66. ff. 146-148 - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (= BHL 276)
prol.tit. Passio sancti Alexandri martyrisprol. inc. Cum omnium beatorum Christi martyrum merito bella victricia atque insignes triumphos mentis devotione decentissima veneratione recolimus - expl. cum ad Christi gloriam eius pia certamina noverimus inc. Tempore itaque Maximiani Caesaris exardescente diabolo contra catholicam fidem facta est persecutio magna - expl. in quo loco semper Dominus meritis beati martyris exoratus ostendit prodigia et vota supplicum complet, qui vivit in Trinitate Deus unus per omnia saecula saeculorum Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passiodata liturgica 26 agosto 67. ff. 148-152v - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
prol.tit. Actus et vita sancti Augustini confessorisprol. inc. Beatissimus Augustinus ex provincia Affrica, inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que audivi proposui minime reticere inc. Ex provincia Affrica civitate Thacastendi exortus de numero curialium parentibus honestis et Christianis progenitus erat - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Come nei mss. Mugellano 13 e Strozzi 2, si tratta di un'abbreviatio dalla curiosa formulazione del prologo, che anticipa e ripete parte dell'incipit . 68. ff. 152v-153 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. Passio Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pylati procurationis annus - expl. passus est autem beatus Iohannes Baptista et precursor Domini nostri Iesu Christi quarto kal. septembris, ipso Domino nostro Iesu Christo regnante cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 69. f. 153r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Passio sancti Iohannis Baptisteinc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeos precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. Domino gratias de suis beneficiis multo latius agerent, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto (non indicata) 70. ff. 153v-156 - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (= BHL 572-573 - BHL S 576 d)
prol., additamentum tit. Passio sancti Antonini martyrispassio, prol. inc. Quecumque de sanctorum ac beatissimorum martyrum mirabilibus recitanda sunt - expl. cum adminiculatione Domini despectivum flectimus articulum inc. Igitur reverentissimus puer Antoninus Appamie oppido extitit oriundus - expl. qui talem ac tantum martyribus suis prestat triumphum miracula inc. Denique cum idem beatissimus martyr Antoninus suum, ut supra taxatum est, pretiosum complevisset martyrium - expl. innumera prebet miracula devote presentibus et anima in celo suscepta cum Christo letatur in gloria, cuius regnum et potestas permanet in saecula saeculorum addit., prol. inc. Quoniam quidem vestre caritati miraculorum gesta gloriosissimi martyris Antonini - expl. operari dignatus est Dominus miraculum inc. Erat enim ibi frater quidam Ademarus nomine - expl. cum inter nos famuli domus somno indulgerent ullatenus repperiunt Antoninus Apamiis in Gallia martyr : Actadata liturgica 2 settembre (non indicata)note La sezione sui miracoli ha inizio, indistinta dal resto, al f. 155, mentre sul verso è aggiunto, sempre di seguito, un ulteriore miracolo. 71. ff. 156-157 - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii martyrisinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti ubi usque hodie orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre 72. f. 157r-v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Sancti Cyprianiinc. Imperantibus Valeriano quater et Gallieno ter consulibus tertio kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem beatissimus Ciprianus martyr die octavodecimo kal. octobris sub Valeriano et Gallieno consulibus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre 73. ff. 157v-159 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo postquam Constantino Augusto contra Maxentium tyrannum properanti ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre 74. ff. 159-162 - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4985)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Imperante Dioclitiano octies et Maximiano septies in urbem Romanam - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani XVI kal. octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre 75. ff. 162-166v - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoliprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine procurat inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopas - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfaxar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Il prologo è indistinto dal testo. 76. ff. 166v-169 - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
carmen tit. Passio sancti Mauritii, Candidi, Exsuperii et Victorisinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et per infinita saecula saeculorum Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembre 77. ff. 169-171v - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.tit. Passio sanctorum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas venire contendat inc. Temporibus denique Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. Sed narrare longum est alia multa mirabilia que per eos Dominus ad laudem sui nominis fieri prestat usque in hodiernum diem, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote La parte finale appare parafrasata rispetto al testo riportato in BHL. 78. ff. 171v-174v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] , mutila (= BHL S 3871 b)
tit. Vita sancti Iheronimiinc. Plerosque nimirum illustrium virorum non ambigo nosse quo natus - expl. hoc modo inseruit sicut nunc vestra audivit charitas Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembrenote Il testo rimane mutilo a causa della perdita della parte finale del leggendario; in calce si richiama il fascicolo un tempo successivo con le parole Referam tibi mee , con le quali proseguiva la vita.
II. ff. 175-198v Frammento di omiliarionote Contiene, precedute ciascuna dalla corrispondente lectio , cinque omelie sui Vangeli di Gregorio Magno intervallate a sei anonime o di altra attribuzione. Precisamente, si susseguono: Gregorio om. 27 (ff. 175-177v), anonimo per il Natale dei confessori (Massimo? ff. 177v-178), anonimo per il Natale di un martire (Fulgenzio? ff. 178-179), Gregorio om. 32 (ff. 179-182), anonimo (Ps. Agostino n° 225, ff. 182-183), Gregorio om. 35 (ff. 183-186), Fulgenzio per il Natale di un confessore (ff. 186-188v), Gregorio omm. 9 e 11 (ff. 188v-190v e 190v-192), anonimo per Ognissanti (ff. 192-195v) e Basilio (ff. 195v-198v).
U.C. II, ff. 175-200v ; sec. XII seconda metà; Iacopo di ser Giovanni Berardi notaio III. ff. 198v-200 - Passio sanctorum Eustachii, Theopistes uxoris et filiorum mart. (= BHL S 2761 d)
Eustachii et socioruminc. In diebus Traiani imperatoris crescebat ydolorum sevitia ipso exhibente - expl. ut de ipsorum intercessionibus in hoc mundo et in perpetuo gaudeamus, per Dominum nostrum Iesum Christum cui est honor et gloria, potestas, virtus et magnificentia, magnitudo, imperium in saecula saeculorum Eustachius seu Eustasius (al. Placidus), Theopiste uxor et filii martyres : Passionote La titolatura è integrata da una mano posteriore dove rimaneva lo spazio in bianco per la rubrica e l'iniziale non realizzate. Malgrado si passi dalle omelie a un testo di diversa natura, il copista è lo stesso.
IV. f. 200v Orazione di Geremia con notazione musicalesegni d'uso Nello spazio rimasto libero sul recto e sul verso di quest'ultimo foglio sono trascritti brevi passi biblici con relativa esegesi a titolo di esercitazione, con una doppia sottoscrizione da parte di Iacobus (poi Giachopus ) filius Ser Iohannis Berardi notarius , la cui mano è datata da Bandini al XIV secolo.
bibliografia
Diventare Santo , 212; Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xvi; Bandini, Leopoldina , I , 302-9; Berg, Studies , 266-7; Castaldi, Nuovi testimoni , 101-3
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 137
Leggendario per l'intero anno, cui è assemblata una seconda unità con la vita di Benedetto
orig. Toscana; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale Al f. 212v è annotato, con data 1255, il tributo di olio dovuto a S. Reparata dal priore di S. Maria della Peretola, testimonianza della presenza del manoscritto già a quella data nel fondo del Duomo (intitolato appunto a S. Reparata fino al 1412).
U.C. I ; sec. XI ex.-XII in. I. ff. 1-198v Leggendario (30 novembre - 17 novembre)ordinamento Per circulum anni 1. ff. 1-4 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Natale sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem sancti Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. Martyrizatus est autem venerabilis Dei Andreas apostolus apud Achaiam in civitate Patras pridie kalendarum decembrium sub Egea proconsule, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembrenote Prologo e testo non sono distinti. 2. ff. 4-14 - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6104-6105-6106-6107-6108)
prol.tit. Acta et vita sancti Nicolai episcopiprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. Iesu Christi famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aytafala - expl. et aucti benedictione remearunt ad propria item IV inc. Hucusque de Argolicorum doctorum editione trahentes - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo, carissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesum Christum Dominum servire mereamur, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembrenote Le parti si susseguono con inizio rispettivamente dai ff. 4, ancora 4, 10, 13v, 14; l'insieme del testo è suddiviso in nove capitoli, che dovevano evidentemente corrispondere a lectiones come avverrà in altri casi. 3. ff. 14-23v - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopusprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab incunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium fugisse supplicium Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembrenote Suddivisa in nove sezioni. 4. ff. 23v-25 - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9004)
prol.tit. Acta et vita sancti Zenonis episcopiprol. inc. In provincia Italie in civitate Verona qua beati Zenonis acta claruerunt - expl. audiant populi omnes qui eius cupiunt miracula inc. Erat enim sedens in monasterio in secretiori parte - expl. quod tamen fulgit in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, virtus et potestas in saecula saeculorum Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembrenote Prologo indistinto dal testo. 5. ff. 25-29v - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopiinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembrenote Divisa in nove sezioni. 6. ff. 29v-34v - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Vita sancti Iohannis evangelisteprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudacie episcopis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutionem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembre 7. ff. 34v-56 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731-7732 [claus.] - 7737 [transl.])
prol.tit. Natale sancti Silvestriprol. inc. Istoriographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. I inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum claus. II inc. Et nunc usque sancta membra illius quiescentia florent - expl. sit nobis premium fugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnante cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum transl. inc. Unde post multorum curricula temporum - expl. qui fideliter sancti sui suffragia petunt, ad laudem sui nominis prestare dignatur qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote Il testo è diviso in nove sezioni. 8. ff. 56-60 - Vita sancti Barbatiani Ravennae presb. (= BHL 972)
prol.tit. Vita et obitus sancti Barbatiani presbyteri et confessorisprol. inc. Iustum quidem arbitror miraculorum narrationem adgressus - expl. que subsequendi dicenda sunt inc. Quam ob rem cum Zosimus papa urbis Rome iussu Dei sue vite cessasset episcopatum - expl. quod Domino voverant esse adimpleturos ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre regnat in celis in unitate Spiritus Sancti modo et nunc et semper per omnia saecula Deo gratias Barbatianus Ravennae presbyter saec. V : Vitadata liturgica 1 gennaionote La data è posticipata di un giorno. 9. ff. 60-71v - Eugippius v. 460/470, m. post 532 , Commemoratorium de vita sancti Severini (= BHL 7656)
tit. Acta et vita sancti Severini episcopiinc. Tempore quo Attila rex Hunnorum defunctus est - expl. obsessi a demonibus receperunt ac recipiunt operante Dei gratia sanitatem, cui est honor et gloria et potestas in saecula saeculorum Severinus in Norico Ripensi presb. : Vitadata liturgica 9 gennaionote La data è posticipata di un giorno. 10. ff. 71v-78v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
ep.ded.
tit. Vita sancti Hylarii confessorisep. ded. inc. Domino sancto et meritis beatissimo patri Pascentio pape Fortunatus - expl. nunc de eius vita proponimus vita inc. Igitur beatus Hilarius Pictavorum urbis episcopus regionis Equitanie oriundus fuit - expl. cum gloria migravit ad Christum, terra plorante, celo gaudente miracula, prol. inc. Gaudet plane et sublimiter terra exultat quia quamvis plura vivens in corpore miracula fecerit - expl. et similia fieri virtute confessoris in futurum confidat inc. Igitur Probianus cum dubio iam vite penderet in fine - expl. ut de te legere populum brevitatis stilus invitet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaio (non indicata)note Per la variante al principio della sezione sui miracoli, cfr. il ms. 134 dello stesso fondo (item 9). Anche qui, inoltre, nella narrazione è inclusa la lettera alla figlia di Abramo, registrata in BHL come 3887 a. 11. ff. 78v-79 - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Vita sancti Felicis confessorisinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 12. ff. 79-93 - Odo Glannafoliensis abbas fl. 862-869 , Vita sancti Mauri Adelmodo Cenomanensi dicata (= BHL 5773)
ep.ded.
tit. Sancti Mauriep. ded. inc. Faustus famulorum Christi famulus omnibus monachis - expl. sanctorum virorum sum provocatus imperio inc. Beatissimus igitur Maurus clarissimo senatorum genere patre Aequitio - expl. qui simul fiunt anni septuaginta duo et dies duodecim. Per omnia benedictus Deus in saecula saeculorum Maurus sancti Benedicti discipulus (Glannafoliensis abbas) fl. saec. VI : Vitadata liturgica 15 gennaionote Suddivisa in tre sezioni. Parte del testo appartiene a un ternione di restauro (ff. 90-95) databile al XIV secolo. 13. ff. 93-97v - Vita sancti Geminiani Mutinensis ep. (= BHL 3296)
prol.tit. Vita beati Geminiani episcopiprol. inc. Post passionem Domini et sanctam eius resurrectionem - expl. et pretiosa in conspectu Domini mors sanctorum eius inc. Inter plurimos Dei famulos qui ad exemplum fidelium in hoc mundo fuerunt - expl. et ad regnum post transitum huius vite perducit et collocat in choros angelorum. Benedictus Deus in saecula saeculorum Geminianus Mutinensis episcopus : Vitadata liturgica 31 gennaionote Prologo indistinto dal testo. La prima parte della vita appartiene alla seconda unità codicologica di restauro. 14. ff. 97v-105v - Sermo de vita sancti Severi Ravennatis ep. (= BHL 7684)
tit. Vita sancti Severi archiepiscopiinc. Quotienscumque virorum gesta fortium eorumque laudabiles provectus in ecclesiis recitantur - expl. quem si placet valet in oleum demutare Severus Ravennas ep. : Sermodata liturgica 1 febbraio 15. ff. 105v-107v - Vita sancti Iventii Ticinensis ep. (= BHL 4619)
tit. Vita beati Yventii episcopiinc. Post felicem obitum egregii Syri Ticinensis episcopi beatus Yventius - expl. ubi et nunc usque sancta ossa eius quiescentia virtutibus florent atque miraculis, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Iventius Ticinensis ep. : Vitadata liturgica 8 febbraio 16. ff. 107v-114 - Homilia de sancta Scholastica virgine [Bedae adscripta] (= BHL 7516-7517)
tit. Vita sancte Scolastice virginispars I inc. Lectio sancti evangelii, fratres carissimi - expl. ut sol in regno Patris Dei pars II, prol. inc. His breviter prelibatis, fratres carissimi - expl. et vestre caritati prebeat incrementum inc. Soror namque eius Scholastica omnipotenti Domino - expl. intra cum omnibus tibi creditis in gaudium Domini tui, prestante ipso qui digna promittere gaudia dignatus est suis famulis, qui vivit et regnat per cuncta saecula saeculorum Scholastica in Monte Casino virgo : Sermodata liturgica 10 febbraionote Scansione interna mediante a capo dopo la fine del prologo della seconda parte. 17. ff. 114-118v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. Natale sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Hec breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzo 18. ff. 118v-121 - Vita sancti Hilari Galeatensis abb. (= BHL 3913)
tit. Vita sancti Ylariinc. Temporibus quibus Roma consulibus gubernabatur Dinamio et Sifesto - expl. hec que videram in corde meo volvebantur et scripsi per Domini nostri Iesu Christi misericordiam qui vivit et regnat nunc et semper per omnia saecula saeculorum Hilarus Galeatensis abb. : Vitadata liturgica 15 maggio 19. f. 121r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Conversatio vel transitus sancte Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius videre non voluit - expl. et repleantur virtutum unguentis, ipso adiuvante qui cum eterno Patre et Sancto Spiritu idem eternus vivit et gloriatur et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio 20. ff. 121v-128 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
prol.tit. Natale sancti Augustini episcopi actus et vita eiusinc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africe civitate Thacastensi parentibus honestis et Christianis progenitus alitusque - expl. diabolicas hereticorum fraudes patefaciendo disperdidit, adiuvante Iesu Christo fidei nostre auctore qui cum Patre et Spiritu Sancto vivens et regnat per cuncta saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto 21. ff. 128-129v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , VII 1 (vita di Salvio) (= BHL 7469)
epilogo
tit. Vita sancti Salvii episcopiinc. Licet sit studium historiarum seriem prosequi - expl. nam post dies viginti duo filii regis superius nominati obierunt, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in saecula saeculorum Salvius ep. Albigensis : Vitadata liturgica 10 settembre 22. ff. 130-134v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Natale sancti Hieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu vivit et regnat in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembrenote Come spesso accade nei manoscritti laurenziani, la prima parte è isolata come prologo. 23. ff. 134v-141v - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Textus vite et actuum atque obitus beati Remigii Remorum archiepiscopivita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitatem - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum defereretur ad sepulturam - expl. et universa sancta civitate Hierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice DCCCLII - expl. omisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus abundantissime claret - expl. Cuius ergo gloriosam venerabilemque ac devotissimam cum omni gaudio celebremus solemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia saecula saeculorum Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Le prime due parti dell'opera sono distinte nel codice andando a capo con la nuova titolatura: Miraculum de translatione (f. 138); ancora a capo sono distinte le due successive, ai ff. 139v e 140. 24. ff. 141v-145v - Vita sancti Cerbonii Populonii ep. (= BHL 1728)
prol.tit. Vita vel acta beati Cerbonii episcopiprol. inc. In divinis voluminibus vel historiis sanctorum sacra digesta excolitur - expl. et soli Deo mente et spiritu adheserunt inc. Beatus namque Cerbonius, sicut prisci catholici viri tradiderunt - expl. conversi sunt ad viam rectam quae est Christus, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Cerbonius Populonii ep. : Vitadata liturgica 10 ottobre 25. ff. 145v-149v - Walahfridus Strabo n. 808/809, m. 18-8-849 , Vita et miracula sancti Galli (= BHL 3247)
tit. Acta et vita sancti Galliinc. Cum preclara sanctissimi viri Columbani, qui et Columba, conversatio per omnem Hiberniam celebris haberetur - expl. cave ne omnino alicui dixeris donec videas gloriam Dei Gallus in Alamannia abbas m. 630 ca. : Vita + miraculadata liturgica 16 ottobrenote Testo incompleto, come si riscontra in altri mss. Laurenziani: l'explicit corrisponde al cap. XI (= PL 114,988A). 26. ff. 149v-152 - Vita sancti Germani Capuani ep. (= BHL 3465)
prol.tit. Vita sancti Germani episcopiprol. inc. Campanie tellus sicut ad proferendas multimodi generis fructus opima est - expl. ut ab ipso fuerant digesta interserens inc. Beatus igitur Germanus patre Amantio, matre Iuliana Capuanis civibus editus - expl. post abstinentiam et lamenta numquam finienda gaudia susceperunt regnaturum cum Deo, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Germanus Capuanus episcopus m. 30-10-541 ca. : Vitadata liturgica 30 ottobrenote Prologo indistinto dal testo. 27. ff. 152-161 - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol., ep.ded.
, tabula tit. De vita et virtutibus sancti Martini episcopi et confessorisep. ded. inc. Severus Desiderio fratri carissimo salutem - expl. loquatur materiam, non loquatur auctorem prol. inc. Plerique mortali studio et glorie saeculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabaria Pannoniorum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque hec legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembrenote All'epistola segue la tavola dei 27 capitoli dell'opera. L'intero dossier sul santo, fino ai Dialogi di Sulpicio Severo, è suddiviso da una diversa mano in nove lectiones . 28. ff. 161-162v - Sulpicius Severus , Epistola I ad Eusebium (= BHL 5611)
inc. Hesterna die cum ad me plerique monachi venissent - expl. tentatum quidem illo Martinum periculo subprobatum Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembrenote Il testo segue il precedente solo andando a capo, senza un titolo proprio. 29. ff. 162v-163v - Sulpicius Severus , Epistola II ad Aurelium (= BHL 5612)
inc. Posteaquam a me mane digressus es - expl. prestaret charta solacium Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembrenote Di nuovo, in testo è anepigrafo. 30. ff. 163v-165 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL 5613)
prol.prol. inc. Sulpicius Severus Bassulae parenti venerabili salutem - expl. ne ubique me publices inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistoladata liturgica 11 novembrenote Sono lasciate cinque righe vuote tra la precedente epistola e questa, di nuovo anepigrafa. 31. f. 165r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL S 5619 b - BHL 5620)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. ad urbem Turonis sunt regressi pars II inc. Quod si quis requirit cur post transitum Gratiani episcopi - expl. a passione Domini usque ad transitum sancti Martini anni CCCCXII computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembrenote Il testo, anepigrafo, va a capo rispetto il precedente; le due parti non sono distinte. 32. ff. 165v-167 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622-5623)
item II inc. Beatus autem Severinus Coloniensis civitatis episcopus - expl. cum libro vite sue fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem possimus istoriam explicare item IV inc. Opere pretium est etiam illud inserere lectioni - expl. aut factum certe cognovimus, silere nequivimus, adiuvante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Martinus Turonensis episcopus : Miracula + translatiodata liturgica 11 novembrenote Le tre parti sono distinte andando a capo dal testo precedente e tra loro; all'ultima è inoltre premesso il titolo: Alius sermo quando corpus eius translatum est . 33. ff. 167-191 - Sulpicius Severus , Dialogi III (= BHL 5614-5615-5616)
tit. Incipit liber secundus Postumiani de vita et virtutibus monachorum et remitorum Egiptiinc. Cum in unum locum ego et Gallus noster convenissemus - expl. sed non minore ex nostris fletibus dolore discessum est tit. finale Explicitus est dialogus tertius de virtutibus sancti MartiniMartinus Turonensis episcopus data liturgica 11 novembrenote La rubrica che apre il testo è preceduta dall'indice dei capitoli, privo di titolo che lo distingua dal testo precedente. Essa è ancora accompagnata a margine dalla traccia Explicit liber primus Sulpicii Severi mart. più la formula effettivamente realizzata. A f. 177 una nuova rubrica segnala: Explicitus est liber primus [corr. secundus ] dialogi Severi [corr. Postumiani de monachis Egypti ]. Incipiunt capitulationes dialogi secundi Severi Sulpicii [corr. Galli de virtutibus sancti Martini ]; lo stesso si trova, con analoghe correzioni, al passaggio tra secondo e terzo libro a f. 184. 34. f. 191r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (vita di Brizio) (= BHL 1452)
inc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit vir magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre (non indicata) 35. ff. 192-196v - Ionas Bobiensis fl. 618-659, m. post 659 , Vita sancti Columbani (= BHL 1898)
tit. Vita Columbani abbatisinc. Columbanus etenim qui Columba, hortus Ibernia insula, extremo oceano posita; hanc Scotorum gens incolit - expl. neque unum capere quievit, reversus pater renuntiat Columbanus (al. Columba) Luxoviensis et Bobiensis abbas n. 543 ca., m. 23-11-615 : Vitadata liturgica 23 novembre (non indicata)note Come nelle altre copie qui registrate, l'incipit risulta abbreviato, con la soppressione di quasi tutta la parte di introduzione geografica; l'explicit è invece anticipato all'interno del cap. 19 dell'opera (= PL 87,1023C). 36. ff. 196v-198v - Passio sancti Eugenii Carthaginensis ep. (= BHL 2680 - BHL S 2681 a [app. I] - 2681 c [app. II])
additamentum tit. Vita sancti Eugenii episcopiinc. Cum orta fuisset persecutio in Christianos ab impiissimo imperatore Honorio - expl. ubi florent eius beneficia temporibus Wandalorum regnante filio iniquitatis Honorio qui eum in exilio transmisit, nobis autem regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum app. I inc. Post hec autem cum audisset in loco in quo corpus eius sanctum quiesceret - expl. ego rem officii mei implere studui app. II inc. In insula que vocatur Naute Domum - expl. ipse super maria residens vicus Vadensis Ligurie in saecula saeculorum Eugenius Carthaginiensis episcopus m. 505 : Passiodata liturgica 17 novembrenote La data nella rubrica viene erasa. L'ultimo foglio resta vuoto per metà circa dell'ultima colonna, segno forse che il leggendario si considerava concluso (ciò non avveniva infatti nei precedenti passaggi da un fascicolo all'altro).
U.C. III ; sec. XII II. ff. 199-212 - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , lib. II (vita di Benedetto) (= BHL 1102)
Vita sancti Benedicti abbatisinc. Fuit vir vite venerabilis gratia Benedictus et nomine - expl. loquendi vires interim per silentium reparemus data liturgica 21 marzo (non indicata)note Unità accorpata al leggendario, fuori dalla sua sede liturgica.
bibliografia
Diventare Santo , 211; Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xvi; Bandini, Leopoldina , I , 338-43; Berg, Studies , 268; Castaldi, Nuovi testimoni , 103-5
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 139
Leggendario per l'intero anno, di origine fiorentina
sec. XII secondo quarto; orig. Firenze; prov. Firenze, S. Maria del Fiore, cattedrale; Franceschino di Giovanni; Piero di Giovanni In calce all'ultimo foglio di legge l'ex libris : Iste liber est sacristie sancte Reparate maioris ecclesie Florentine (poi ripetuto più volte da un'altra mano, a titolo di prova di penna), quindi il nome Piero di Giovanni .
I. ff. 287 Leggendario (30 novembre - 27 novembre)ordinamento Per circulum anni . Dopo il completamento dell'anno liturgico, sono aggiunti testi fuori ordine.suddivisione lectiones Molti testi sono suddivisi a margine in lectiones (generalmente nove) da una diversa mano; spesso queste indicazioni sono sbiadite, per cui è possibile che si trovassero distribuite più sistematicamente di quanto sia oggi visibile. segni d'uso Angoli e margini appaiono molto sfruttati, segno di un uso intenso. Almeno due glossatori annotano sistematicamente il codice: uno con rinvii interni, volti soprattutto a favorire il reperimento dei testi fuori ordine cronologico; l'altro con rimandi ai volumi liturgici che si presupponevano a disposizione dei lettori (martirologio, omeliari). 1. ff. 1-3 - Passio sancti Andreae ap. (= BHL 428)
prol.tit. Passio sancti Andree apostoliprol. inc. Passionem sancti Andree apostoli quam oculis nostris vidimus - expl. prout possumus explicamus inc. Proconsul itaque Egeas Patras civitatem ingressus - expl. martyrizatus est autem venerabilis Dei Andreas apostolus apud Achaiam in civitate Patras die pridie kalendarum decembris sub Egea proconsule, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Andreas apostolus : Passiodata liturgica 30 novembrenote In realtà manca nella rubrica II prima di kal. dec. , ma deve trattarsi di una banale svista. Il prologo non è distinto dal testo. 2. ff. 3-7 - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
prol.tit. Natale sanctorum Crisanthi et Darieprol. inc. Hystoriam priorum sanctorum ad edificationem nostram Deus voluit pervenire - expl. omnibus qui in Christo credituri sunt profuturam inc. Polemius vir illustrissimus Alexandrie urbis honoratus et primus - expl. cum multis filiis in triumpho martyrii et glorie perpetue corone suscepit Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 1 dicembrenote Di norma il giorno dei due santi è il 25 ottobre, ma la connessione con i testi che seguono porta ad estendere a tutti la data propria di Diodoro. 3. ff. 7-8 - Passio et translatio sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL S 2164 a)
prol.tit. Item de triumpho eorumprol. inc. Gloriosissimorum martyrum triumphos venerari pie devotionis est - expl. ad laudem ipsius preconari laudabile est inc. Eo itaque tempore quo beatus Stephanus Romane preerat ecclesie - expl. ut celica demum gaudia eorum suffragiis cum supernis civibus percipere mereamur, per Dominum nostrum Iesum Christum qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Passio + translatiodata liturgica 1 dicembre 4. f. 8r-v - Miracula sanctorum Diodori, Mariani et soc. Romae mart. (= BHL 2165)
tit. Item aliud miraculuminc. Sanctorum Diodori et Mariniani sociorumque eorum revelationis tempore sue Deus dignatus est miracula ostendere - expl. et post paucos dies pristine est sanitati redditus Diodorus, Marianus (Marinianus) et soc. Romae mart. : Miraculadata liturgica 1 dicembrenote La copia si arresta prima dell'explicit indicato in BHL. 5. ff. 8v-9 - Carmen de inventione sanctorum Chrysanthi et Dariae (= BHL 1794)
inc. Stephane sancte papa, mea carmina suscipe letus - expl. laudemus numen, Spiritus alme, tuum (Textus metricus )
Chrysanthus et Daria Romae mart. : Versusdata liturgica 1 dicembre 6. ff. 9-15v - Iohannes Diaconus Neapolitanus n. 880 ca., m. post 906 , Vita sancti Nicolai opus Methodii Constantinopolitani patriarchae; translatio ex graeco (= BHL 6105-6106-6112-6108)
prol.tit. Vita sancti Nicolai episcopiprol. inc. Sicut omnis materies si ab imperito artifice constructa fuerit - expl. et ab inimicis tutos fore letemur item II inc. Nicolaus itaque ex illustri prosapia ortus civis fuit Patere urbis - expl. letantes illos homines Iesu Christi Domini nostri famulus remisit ad propria item III inc. Preterea cum in Frigie partibus quedam gens cognomine Aitaifala - expl. remearunt ad propria magnificantes Dominum Iesum Christum, qui regnat cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus equali maiestate equali potestate per omnia saecula saeculorum item IV inc. Nunc igitur, fratres karissimi, si vobis placuerit de solempnitate huius diei beati Nicolai - expl. diademate redimitos eterno item V inc. Letemur ergo karissimi, letemur in Domino - expl. quatenus fideliter Iesu Christo Domino nostro servire mereamur, qui cum Patre et cum Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Nicolaus Myrensis episcopus : Vitadata liturgica 6 dicembrenote Le parti sono copiate di seguito, con una suddivisione in nove sezioni (funzionali, evidentemente, alla scansione in lectiones ). 7. ff. 15v-22 - Paulinus Mediolanensis , Vita sancti Ambrosii Mediolanensis episcopi (= BHL 377)
prol.tit. Vita sancti Ambrosii episcopiprol. inc. Hortaris venerabilis pater Augustine - expl. ut gratia viri ab incunabulis que fuerit agnoscatur inc. Igitur posito in administratione prefecture Galliarum patre eius Ambrosio - expl. sit mihi premium evasisse supplicium Ambrosius Mediolanensis episcopus m. 4-4-397 : Vitadata liturgica 7 dicembrenote Suddivisa in nove lezioni già nell'impaginazione. 8. ff. 22-23v - Coronatus notarius saec. VIII , Sermo de vita sancti episcopi et confessoris Zenonis (= BHL 9007)
prol., carmen tit. Natale sancti Zenonis episcopiprol. inc. Olim peritissimorum virorum disciplinabilis mos extitit - expl. vel scriptis vel faminibus ediscere valuimus disseramus inc. In diebus imperatoris Gallieni qui per successiones cesarum vigesimus septimus - expl. quod tamen fulgit in urbe agitur, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria virtus et potestas in saecula saeculorum carmen inc. Pontificum splendor, iustorum norma bonorum - expl. illius munda crimina nostra prece Zeno Veronensis ep. : Vitadata liturgica 8 dicembrenote Il carme che accompagna il testo (composto da dieci distici elegiaci), non registrato in BHL né nei repertori di Chevalier e Schaller - Köngsen, è riportato proprio da questo manoscritto in Hauréau, Initia IV p. 301. 9. ff. 23v-27 - Vita sancti Syri Ticinensis ep. (= BHL 7976)
tit. Vita sancti Syri episcopiinc. Celestis exorta prosperitas dulci revelata facundia - expl. quique paucos atque pacificos agens annos migravit ad Dominum, cui est honor et gloria per omnia saecula saeculorum Syrus Ticinensis episcopus saec. IV : Vitadata liturgica 9 dicembre 10. ff. 27-28v - Passio sanctae Luciae Syracusis v. mart. (= BHL 4992)
tit. Passio sancte Lucie virginisinc. Cum per universam provinciam Sicilie beatissime virginis Agathe fama crevisset - expl. in qua orationes eius florent et nunc et semper et quousque iste mundus steterit Lucia virgo Syracusis mart. : Passiodata liturgica 13 dicembrenote Divisa in sei lezioni. 11. ff. 28v-33v - Passio sancti Thomae ap. (= BHL 8138)
tit. Passio sancti Thome apostoliinc. Cum apostolus Thomas, qui et Didimus, esset apud Cesaream apparuit ei Dominus Iesus Christus - expl. indulgentiam consequi peccatorum. Matyrizatus est autem beatus Thomas apostolus in India provincia duodecima kalendas ianuarias, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Thomas apostolus : Passiodata liturgica 21 dicembre 12. ff. 33v-37 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4320)
prol.tit. Actus vel obitus sancti Iohannis apostoliprol. inc. Melitus servus Christi episcopus Laudocie universis episcopis et ecclesiis catholicorum in Deo salutem - expl. et ad Dominum qualiter de hac luce migravit explicemus inc. Secundam post Neronem persecutorem Christianorum Domitianus exercuit - expl. et precum suarum consecuntur effectum Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 27 dicembrenote Come nel ms. 133 dello stesso fondo, il passaggio tra prologo e testo è anticipato, comprendendo nella vita anche l'ultimo periodo del prologo (da His agnitis ): a margine però un'altra mano annota che l'incipit reale va cercato in corrispondenza di un segno convenuto e da lui apposto accanto ad esso. 13. ff. 37-53 - Gesta sancti Silvestri I papae (= BHL S 7725 a [prol.] - BHL 7726 [liber I] - 7727 e 7729 [liber II] - 7731 [claus.] - 7736 [transl.])
prol.tit. Vita sancti Silvestri episcopiprol. inc. Historiographus noster Eusebius Cesaree Palestine urbis episcopus - expl. quod me arripere iubendo fecisti liber I inc. Silvester igitur urbis Rome episcopus - expl. pars accipit palmam liber II inc. Priori libello hic finis occurrit - expl. et inestimabilem affluentiam gaudiorum claus. inc. Expletis ergo his que oportuit non omitti - expl. in cimiterio Priscille ab urbe miliario III pridie kalendarum ianuariarum translatio inc. Sed quia omnipotenti Deo toto herentes conamine - expl. sit nobis premium effugisse supplicium per unigenitum coeternumque Dei Patris Filium regnantem cum eo Sanctoque Flamine ultra cunctorum volumina saeculorum Silvester I papa : Vita + miraculadata liturgica 31 dicembrenote Le parti si susseguono senza stacchi. Una diversa mano segnala a margine la sezione dove si parla di S. Eufrosino, mentre al f. 52v il glossatore precedente rimanda a margine per la vita di Paolo eremita alla fine del codice in IIIIo quaterno . 14. ff. 53-57v - Venantius Fortunatus n. 530, m. 601 , Vita et virtutes sancti Hilarii (= BHL 3885-3887)
ep.ded.
tit. Vita sancti Hylarii episcopi et confessorisep. ded. inc. Domino sancto et meritis beatissimo patri Pascentio Fortunatus - expl. nunc de eius vita proponimus vita inc. Igitur beatus Hylarius Pictavorum urbis episcopus - expl. et similia fieri virtute confessoris in futurum confidat miracula inc. Igitur Probianus cum dubio iam vite penderet - expl. ut de te legere populum brevitas plus invitet Hilarius Pictavensis episcopus : Vita + miraculadata liturgica 13 gennaionote Per la variante al principio della sezione sui miracoli, cfr. il ms. 134 dello stesso fondo (item 9). La narrazione comprende anche qui la lettera alla figlia di Abramo, come riportato nel Supplemento BHL al n° 3887 a. 15. ff. 57v-58 - Passio sancti Felicis Romani presb. (= BHL 2885)
tit. Passio sancti Felicis presbyteriinc. Factum est autem ut post completionem beatissimi Felicis presbyteri alius Felix germanus eius - expl. proiiciens se in pavimento in orationem perrexit ad Dominum Christum, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per inmortalia saecula saeculorum Felix Romanus presbyter saec. III : Passiodata liturgica 14 gennaio 16. ff. 58-61 - Passio sancti Marcelli papae et soc. mart. (= BHL 5235)
tit. Passio sancti Marcelli papeinc. Tempore quo Maximianus augustus rediens de partibus Africe ad urbem Romam - expl. ubi orationes eorum florent nunc et semper et quousque mundus steterit, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcellus papa et soc. mart. : Passiodata liturgica 16 gennaionote Divisa in nove lezioni. La stessa mano, probabilmente, che era intervenuta sulla scansione della vita di S. Giovanni rimanda per S. Mauro alla legenda di Vitale. Un altro glossatore segnala invece lungo il testo la sezione con la passione di Largo e Smaragdo. 17. ff. 61-70v - Passio sancti Sebastiani Romae mart. [perperam Ambrosio Mediolanensi adscripta] (= BHL 7543)
tit. Pasio sancti Sebastiani martyrisinc. Sebastianus vir Christianissimus Mediolanensium partium civis - expl. fecit ipsam ecclesiam heredem in Christo, cui honor et gloria est in saecula saeculorum Sebastianus Romae mart. : Passiodata liturgica 20 gennaionote Suddivisa in lezioni, delle quali solo le prime sono visibili. Il glossatore ricorrente rimanda nel margine superiore del f. 61 per la vita di Antonio alla fine del codice in IIIIo quaterno , per Prisca all'epistola paolina ai Romani e per Marco e Marta al martirologio. 18. ff. 70v-73 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctae Agnetis (= BHL 156)
tit. Passio sancte Agnetis virginis et martyrisinc. Ambrosius servus Christi virginibus sacris - expl. valeat invenire. Passa est beatissima martyr Agnes die duodecima kalendarum februariarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Agnes Romae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 21 gennaionote Divisa in nove lezioni. Una diversa mano annota a margine la sezione relativa a Emerentiana (in sancte Merentiane virginis ). 19. ff. 73-75v - Passio sancti Vincentii Caesaraugustani diac. (= BHL 8628 [preamb. II] - 8631)
prol.tit. Passio sancti Vincentii martyrisprol. inc. Probabile satis est ad gloriam Vincentii martyris - expl. auferre de medio testimonio probitatis inc. In illis diebus cum apud Cesaraugustanam civitatem - expl. cumulatius consecratus est, ad laudem Domini nostri Iesu Christi, qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Vincentius Caesaraugustanus diaconus, Valentiae martyr : Passiodata liturgica 22 gennaio 20. ff. 75v-77v - Passio sanctae Agathae Catanae v. mart. (= BHL S 136 a)
tit. Passio sancte Agathes martyrisinc. Beatissime martyris Agathe que passa est in provincia Sicilie in urbe Catanensium - expl. a periculo mortis et incendii sancte Agathe orationibus eos liberaret Agatha Catanae virgo mart. : Passiodata liturgica 5 febbraio 21. ff. 77v-81v - Passio sancti Blasii Sebasteni ep. mart. (= BHL 1379)
tit. Passio sancti Blasii episcopiinc. Igitur cum Romani imperii Diocletianus gubernaret habenas - expl. ob cuius devotionem nos illos devotissime veneramur, cui est cum Patre ac cum Flamine Sancto compar gloria eadem maiestas una Deitas una potestas equa virtus una omnipotentia nunc et semper et per immortalia saecula saeculorum Blasius Sebastenus ep. mart. : Passiodata liturgica 3 febbraionote La prima parte del testo è isolata e definita prologo (fino a sollerti ingenio enucleare curemus , con cui si chiude il par. 5 in AASS Feb. I, col. 349E). 22. ff. 81v-83 - Vita sancti Iventii Ticinensis ep. (= BHL 4619)
tit. Vita sancti Yventii episcopiinc. Post felicem obitum egregii Syri Tycinensis episcopi beatus Yventius - expl. ubi et nunc usque sancta ossa eius quiescentia virtutibus florent atque miraculis, prestante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Iventius Ticinensis ep. : Vitadata liturgica 8 febbraio 23. ff. 83-84v - Passio sancti Valentini Interamnensis ep. (= BHL 8460)
tit. Passio sancti Valentini episcopi et martyrisinc. Propheta loquitur ad Deum: secundum multitudinem tuam multiplicasti filios hominum - expl. non longe a corpore sunt sancti Valentini sepulti, collaudantes Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat cum Deo Patre una cum Spiritu Sancto in mortalia saecula saeculorum Valentinus Interamnensis episcopus Romae martyr : Passiodata liturgica 14 febbraio 24. ff. 84v-88 - Passio sanctorum Faustini et Iovitae (= BHL 2838)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Faustini et Ioviteprol. inc. Dum crebra sanctorum martyrum acta revolvimus - expl. ortus tempus finisque eorum indagandus est inc. Eodem quoque tempore quo perfidus Adrianus imperator totum quadrato cardine mundum cepit magis perturbare - expl. quintodecimo kalendarum martiarum angelicis provecti manibus a Domino sunt in gloria suscepti eterna, cui est honor et imperium, virtus et gloria in cuncta saecula saeculorum Faustinus presb. et Iovita diac. fratres : Passiodata liturgica 15 febbraionote Il prologo è indistinto dal testo. 25. ff. 88-91v - Paulus Diaconus n. 720/730, m. 797 ca. , Vita Gregorii I papae (= BHL S 3639 b)
epilogo
tit. Vita sancti Gregorii papeinc. Gregorius urbe Romulea patre Gordiano editus - expl. facilius poterat hec etiam ipse promereri epil. inc. Ipsa breviter de vita vel actibus beati Gregorii dicta sint - expl. nam mercedem operum iam sine fines tenes Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 : Vitadata liturgica 12 marzonote Suddivisa in nove lectiones . L'epilogo non è distinto dal testo. Al termine, il glossatore rimanda per S. Giorgio all'ultimo foglio del sesto quaternione. 26. ff. 91v-92v - Passio sancti Marci evangelistae (= BHL 5276)
tit. Passio sancti Marci apostoli et evangelisteinc. Per idem tempus quo dispersi erant apostoli toto orbe terrarum - expl. iuxta Hebreos autem octavodecimo, imperante Gaio, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Marcus evangelista : Passiodata liturgica 25 aprile 27. ff. 92v-93 - Passio sanctorum Vitalis Ravennae et Valeriae Mediolani mart. (= BHL 8699)
tit. Passio sancti Vitalis martyrisinc. Sanctus Vitalis militans consulari Paulino cum fuisset cum eodem iudice suo Ravennam ingressus - expl. martyrizatus est autem sanctus Vitalis in civitate Ravennatium sub Paulino consulari die quarto kalendarum maiarum, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Valeria, alter Ravennae mart., altera Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 aprile 28. ff. 93-94 - Passio sancti Philippi ap. (= BHL 6817)
prol.tit. Passio sancti Phylippi apostoliprol. inc. Cum in ipsis initiis absque ullo obstaculo evangelii sermo usquequaque percurreret - expl. fideli cum festinatione veniebant inc. Cum igitur sancti apostoli Domini et salvatoris nostri - expl. ubi prestantur beneficia Dei orante apostolo Phylippo omnibus qui credunt regnum Patris et Filii et Spiritus Sancti qui regnat in saecula saeculorum Philippus apostolus : Passiodata liturgica 1 maggionote Il prologo non è distinto dal testo. Al principio una diversa mano rimanda per la homelia sancti Phylippi al libro qui incipit intuentes modo audivimus . 29. f. 94r-v - Passio sancti Iacobi minoris ap. (= BHL 4092)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. In illis diebus cum beatus Paulus apostolus persequentibus Iudeis a Festo teneretur in vinculis - expl. qui extitit veritatis testis Iudeis et gentibus quia Dominus noster Iesus Christus est filius Dei, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Iacobus Minor apostolus : Passiodata liturgica 1 maggio 30. ff. 94v-95v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL S 4177 f)
tit. Inventio sancte Crucisinc. Postquam Constantinus auguste memorie imperator sacro per beatum Silvestrum lotus est baptismate - expl. in hoc loco translationis nostre finem imponit Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio 31. ff. 95v-98v - Passio sanctorum Alexandri, Eventii, Theoduli, Hermetis et Quirini mart. (cfr. BHL 266)
tit. Passio sanctorum martyrum Alexandri, Eventii et Theodoliinc. Quinto loco a beato Petro apostolo Romane urbis ecclesie cathedre sedit Alexander - expl. ideoque locus ipse habet proprium sacerdotem usque in hodiernum diem. Sanctorum autem ipsorum natalis est quinto nonas maias ad laudem Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Alexander papa, Eventius, Theodulus, Hermes et Quirinus Romae martyres : Passiodata liturgica 3 maggionote Al termine il glossatore rimanda per l'invenzione della Croce al quinto quaternione, dopo Giorgio; accanto all'inizio del testo seguente rinvia invece per S. Giovanni ante Portam Latinam alla fine del volume. 32. ff. 98v-99v - Passio sanctorum Gordiani et Epimachi mart. (= BHL 3612)
tit. Passio sanctorum martyrum Gordiani et Epimachiinc. Temporibus Iuliani impiissimi imperatoris devulgati sunt multi Christiani - expl. beneficia eorum ac virtutes florent usque in hodiernum diem, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi cui est honor et gloria in saecula saeculorum Gordianus et Epimachus mart. : Passiodata liturgica 10 maggio 33. ff. 99v-100 - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6063)
tit. Passio sancti Victorini martyrisinc. Eutyces et Victorinus et Maro servi Domini nostri Iesu Christi Marcello - expl. dies natalis eorum IV idus maias Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 14 maggionote La data appare posticipata di due giorni. 34. f. 100 - Passio sanctorum Maronis, Eutychetis et Victorini mart. (= BHL 6064)
inc. Accepta hec scripta Marcellus germanum suum misit - expl. in qua prestantur beneficia Domini usque in hodiernum diem Maro, Eutyches et Victorinus mart. : Passiodata liturgica 14 maggionote Come spesso accade, il testo segue senza soluzione di continuità il precedente (presentato sotto il titolo adatto invece a questo), appartenente alla stessa passione ciclica. 35. ff. 100-102v - Passio sanctorum Nerei et Achillei mart. (= BHL 6058-6060)
prol.tit. Passio sanctorum Nerei et Achilleiprol. inc. Nisi studia catholicorum securitatis sue somno quiescerent - expl. obviantes atque letantes pervenire meruerunt inc. Primum itaque ad edificationem hominum quorum est studium placendi Deo sumamus - expl. gratia Domini nostri Iesu Christi tecum. Finiunt rescripta Nerei et Achillei rescr. inc. Marcellus servus Christi sanctis confessoribus Nereo et Achilleo - expl. quia interrogastis sollicite breviterque intimabo Nereus, Achilleus et soc. mart. : Passiodata liturgica 14 maggionote Il passaggio fra le due parti avviene al f. 102. Visibile una suddivisione in lezioni. Al principio la stessa mano responsabile della nota al f. 93 rimanda per Pancrazio ante in IIII folio . 36. f. 102v - Passio sanctae Petronillae Romanae v. (= BHL 6061 [inc. beta])
tit. Passio sancte Petronille et sancte Felicule virginisinc. Petronillam itaque bene nostis voluntate Petri apostoli clenicam - expl. et precipitata est in cloacam Petronilla Romana virgo : Passiodata liturgica 31 maggio 37. ff. 102v-103 - Passio sancti Nicomedis presb. mart. Romae (= BHL 6062)
inc. Sanctus autem Nicomedis presbyter in speculis positus occulte liberavit corpus eius - expl. qui passus est pro nomine Domini nostri Iesu Christi, qui vivit et regnat in saecula saeculorum Nicomedes presb. Romae mart. : Passiodata liturgica 31 maggionote Come sempre, il testo è accorpato al precedente. 38. f. 103r-v - Passio sanctae Domitillae (= BHL 2257)
tit. Passio sancte Domitille et Theodore et Eufrosine virginis et sanctorum Sulpicii et Servalianiinc. Factum est autem postquam omnes Dei sanctos tulit a solatio Domitille Aurelianus - expl. que in sarcophago novo simul recondiens in profundo terre fodiens sepelivit Domitilla (Flavia) : Passiodata liturgica 12 maggio (non indicata) 39. ff. 103v-104v - Passio sancti Pancratii Romae mart. (= BHL 6427)
tit. Passio sancti Panchratii martyrisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni fuit vir quidam apud provinciam Frigiam - expl. martyrizatus est autem beatissimus Panchratius die quarto iduum maiarum sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Pancratius Romae mart. : Passiodata liturgica 12 maggionote Divisa in tre lezioni. 40. ff. 104v-105 - Vita sanctae Pudentianae Romanae v. [auctore pseudo Pastore presb.] (= BHL 6991)
tit. Natale sancte Potentiane virginisinc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur - expl. ubi exuberant beneficia divina orationibus sanctitatis eius usque in hodiernum diem, per eum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Pudentiana Romana virgo : Passiodata liturgica 19 maggio 41. ff. 105-109 - Laurentius Casinensis monachus OSB m. 1048/1049 , Vita sancti Zenobii episcopi (= BHL 9014)
prol.tit. Vita sanctissimi Zenobii episcopi et confessorisinc. Zenobius Florentine civitatis indigena non solum carnis origine nobilis - expl. celebratur autem festivitas eius VIII kalendas iunii ad laudem Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat cum Patre in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum prol. inc. Hortatui vestre dilectionis, amabillimi fratres - expl. vitam eius enarrare aggredior Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggionote Il prologo è posposto alla narrazione, che è accompagnata a margine da notabilia di mano forse del glossatore consueto. Prima del prologo si rimanda per Petronilla indietro in VIIIo folio . 42. ff. 109-111v - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. (= BHL 1620 o 6955)
tit. Passio sancti Proculi martyrisinc. Passio atque conversio sancti Anastasii et undecim fratrum - expl. ubi prestantur beneficia usque in hodiernum diem Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passiodata liturgica 1 giugnonote Passione collettiva, spesso intitolata al solo Proculo. 43. ff. 111v-113 - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum martyrum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quinto nonas iunias in pace Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 3 giugnonote La data è posticipata di un giorno. Tracce di una suddivisione in lezioni. 44. ff. 113-114v - Passio sanctorum Pergentini et Laurentini Aretii mart. (= BHL 6632)
tit. Passio sanctorum martyrum Laurentini et Pergentiniinc. In diebus Decii cesaris urbis Rome multe persecutiones erant - expl. passi sunt autem beatissimi martires Christi Laurentinus et Pergentinus sub Decio imperatore in civitate Aretina tertio nonas iunii, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est laus et gloria in saecula saeculorum Pergentinus et Laurentinus Aretii mart. : Passiodata liturgica 3 giugnonote Al termine si rimanda per S. Bonifacio al martirologio in data 9 giugno, dove si troverà il segno indicato; in corrispondenza dell'inizio del testo successivo si rimanda invece in dialago per Fortunato vescovo (di Todi: il riferimento è ai Dialogi di Gregorio Magno, lib. I cap. 10). 45. ff. 114v-116 - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum martyurum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatoribus seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est sexto idus iunias, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno 46. ff. 116-120v - Passio sanctorum Viti, Modesti et Crescentiae mart. (= BHL 8714)
prol.tit. Passio sancti Viti martyrisprol. inc. Magnitudinem Dei atque mansuetudinem veluti considerandam nobis proposuit scriptura sancta - expl. dum Christum in martyre diabolum vicisse perpendit inc. Igitur beatus Vitus Lucania provincia hortus nobili stirpe progenitus - expl. atque eos prodigiis coruscare in terris largitur qui vivit et regnat perenniter per cuncta saecula saeculorum Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. : Passiodata liturgica 15 giugnonote Il prologo non è distinto dal testo. Si intravede una suddivisione in lezioni. Al termine si rimanda per Marco e Marcelliano alla legenda di S. Sebastiano, indicando l'incipit a loro relativo (Clarissimis igitur ). 47. ff. 120v-121 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Gervasii et Protasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Italiam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivis et regnas in saecula saeculorum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passio + inventiodata liturgica 19 giugnonote Prologo non distinto dal testo. 48. ff. 121v-123tit. Due sermoni (il primo attribuito ad Agostino) per la natività del Battista 49. ff. 123-124 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3237)
tit. Natale sanctorum Iohannis et Pauliinc. Sub Constantino Gallicano duce Romani exercitus Persarum gens quae Syriam invaserat victa est - expl. cuius martyrium ex eo colitur in civitate Ostiensi usque in hodiernum diem Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 50. ff. 124-125 - Passio sanctorum Gallicani, Iohannis et Pauli mart. (= BHL 3239 / S 3242 d)
tit. Item de triumpho eoruminc. Postquam Constantinus migravit ad celos et secuta est filia Constantia - expl. Ipso autem Terentio referente ista passio sanctorum scripta est, ad laudem Domini nostri qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. : Passiodata liturgica 26 giugno 51. ff. 125-129v - Passio sanctorum Petri et Pauli apostolorum (= BHL 6657)
tit. Passio sanctorum apostolorum Petri et Pauliinc. Cum pervenisset Paulus Romam convenerunt ad eum omnes Iudei - expl. ubi prestantur beneficia eorum assidue fideliter poscentibus, ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti Deus per omnia saecula saeculorum Petrus et Paulus : Passiodata liturgica 29 giugno 52. ff. 129v-133 - Passio sancti Pauli ap. (= BHL 6572 [prol.] - 6570)
prol.tit. Passio sancti Pauliprol. inc. Paulus hebraice admirabilis vel mitis apud latinos interpretatur - expl. bonum est illis si sic permaneant sicut et ego inc. Cum venissent Romam Lucas a Galatia et Titus a Dalmatia - expl. sicque ieiunium usque ad vesperam percurrentes baptizati sunt in nomine Domini nostri Iesu Christi cui cum Patre in unitate Spiritus Sancti est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Paulus apostolus : Passiodata liturgica 30 giugno 53. ff. 133-134 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. Natale sanctorum martyrum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino Deo atque Salvatore nostro Iesu Christo qui vivit et regnat in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglionote All'interno della narrazione è annotato a margine un rimando per S. Romolo alla fine del codice in Vo quaterno et in fine predicti quaterni in IIIo folio . 54. f. 134r-v - Passio sanctae Felicitatis cum septem filiis (= BHL 2853)
tit. Passio sanctorum septem fratruminc. Temporibus Antonini imperatoris orta est seditio pontificum - expl. et verbera contempnentes Christi amici facti sunt in regna caelorum Felicitas cum septem filiis Romae mart. : Passiodata liturgica 10 luglio 55. ff. 134v-136 - Passio sanctorum Naboris et Felicis Mediolani mart. (= BHL 6029)
tit. Passio sanctorum Naboris et Felicisinc. Regnante impio Maximiano imperatore in civitate Mediolanensi erat persecutio ingens Christianorum - expl. Passi sunt sancti martyres Nabor et Felix quinto iduum Iuliarum sub Maximiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nabor et Felix Mediolani mart. : Passiodata liturgica 12 luglionote In realtà la titolatura riporta la data IV non. iulii , ma si tratta certamente di una svista per idus . 56. f. 136r-v - Vita sancti Alexii Edessae et Romae conf. (= BHL 286)
tit. Vita sancti Alexii confessorisinc. Fuit Romae vir magnus et nobilissimus Eufemianus nomine - expl. petitionis effectum sine dubio consequi valeat, per Dominum nostrum Iesum Christum filium tuum qui vivit et regnat in saecula saeculorum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V : Vitadata liturgica 16 luglionote La data è anticipata di un giorno. Il testo è suddiviso in nove lezioni. 57. ff. 136v-137 - Vita sanctae Praxedis v. Romanae (= BHL 6920)
tit. Natale sancte Praxedisinc. Virgo venerabilis Praxedis habitavit in titulo supradicto - expl. sepelivi iuxta patrem suum in cimiterio Priscille via Salaria, ubi hodie florent orationes sanctorum in saecula saeculorum Praxedis Romana virgo : Vitadata liturgica 21 luglio 58. f. 137r-v - Vita beatae Mariae Magdalenae paenitentis (= BHL 5456)
tit. Sancte Marie Magdaleneinc. Iosephus narrat de Maria Magdalena quod post ascensionem Domini virum amplius non voluit - expl. et repleantur virtute unguentis, ipso adiuvante qui cum aeterno Patre et Sancto Spiritu idem eternus vivit et gloriatur et regnat Deus per infinita saecula saeculorum Maria Magdalena paenitens : Vitadata liturgica 22 luglio 59. ff. 137v-142 - Passio sancti Apollinaris ep. (= BHL 623)
tit. Passio sancti Apolenaris martyrisinc. In diebus Claudii Caesaris venit Petrus apostolus Iesu Christi Nazareni ab Antiochia - expl. Martyrizatus est beatissimus Apolenaris sacerdos et martyr sub Vespasiano Caesare die decimo kalendarum augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Apollinaris Ravennas episcopus : Passiodata liturgica 23 luglio 60. ff. 142-143v - Passio sancti Iacobi maioris ap. (= BHL 4057)
tit. Passio sancti Iacobi apostoliinc. Apostolus Domini nostri Iesu Christi Iacobus, frater Iohannis apostoli et evangeliste - expl. una hora simul martyr effectus perrexit ad Dominum cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iacobus Maior : Passiodata liturgica 25 luglionote Suddivisa in nove lezioni. 61. ff. 144-145v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. Natale sanctorum martyrum Nazarii et Celsiinc. Nazarius genitus a patre nomine Africano et genere et patria Afer - expl. liberati sunt confestim per virtutem et gratiam Domini nostri Iesu Christi cui sit honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglionote Divisa in nove lezioni. 62. ff. 145v-146 - Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricis Romae mart. (= BHL 7790)
tit. Passio sanctorum Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani sceleratissimorum imperatorum multi Christianorum necati sunt - expl. pax dabitur ecclesiis Christi, quod factum est Domino nostro Iesu Christo auxiliante cui est honor et gloria et potestas et imperium una cum Deo Patre in unitate Spiritus Sancti per omnia saecula saeculorum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. : Passiodata liturgica 29 luglio 63. f. 146r-v - Passio sancti Felicis II papae (= BHL 2857)
tit. Passio sancti Felicis martyrisinc. Fuit temporibus Constantini magni principis usque ad Constantium Augustum Liberius quidam papa - expl. cuius natale celebratur IIII kalendarum augusti ad laudem et gloriam nominis Dei usque in presentem diem Felix II papa m. 22-11-365 : Passiodata liturgica 29 luglio 64. ff. 146v-147 - Passio sancti Polychronii Babylonis ep. (= BHL 6884)
tit. Passio sanctorum martyrum Abdon et Senneninc. Orta tempestate sub Decio multi Christianorum necati sunt in urbe Roma - expl. et sepelierunt in predio suo iuxta civitatem Cordulam decima kalendas martias Polychronius Babylonis ep., Parmenius presb. et soc. mart. : Passiodata liturgica 30 luglionote Come spesso accade nei codici qui censiti, vengono copiate di seguito, sotto un'unica titolatura, due parti consecutive della medesima passione ciclica: quella incentrata su Policronio e quella che riguarda propriamente i due santi menzionati (ricordati nella data liturgica indicata, mentre Policronio è venerato il 17 febbraio). Questo complesso è suddiviso in nove lezioni. 65. ff. 147-148 - Passio sanctorum Abdon et Sennen (= BHL 6)
inc. Eodem tempore cepit Decius curiose querere Christianos - expl. iusserunt sibi Sixtum episcopum cum clero suo presentari noctu intra civitatem in tellure Abdon et Sennen Romae mart. : Passiodata liturgica 30 luglio 66. ff. 148-151 - Passio sancti Stephani I papae mart. (= BHL 7845)
tit. Passio sancti Stephani pape et martyrisinc. Temporibus Valeriani et Gallieni multi Christianorum declinantes saevitiam tyrannorum occultabantur - expl. Sixtum episcopum VIIII kal. septembris Valeriano ter et Gallieno bis consulibus, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus I papa mart. : Passiodata liturgica 2 agostonote Suddivisa in nove lezioni. La data indicata è in realtà III non. aug. , ovvero il giorno dopo: ma il fatto che il testo che segue abbia la stessa data per esteso (invece di eodem die ) conferma il sospetto che si tratti di una semplice svista, l'omissione di uno dei quattro I necessari. 67. ff. 151-152v - Lucianus Hierosolymitanus , Epistola de inventione corporis sancti Stephani martyris (= BHL 7851)
tit. Inventio sancti Stephani protomartyrisinc. Lucianus misericordia indigens et omnium hominum minimus que apparuit mee pusillanimitati - expl. in quem periclitans Deo aperire dignatus est in Domino nostro Iesu Christo cum Spiritu Sancto cui est honor et gloria in saecula saeculorum Stephanus diac. protomart. : Inventiodata liturgica 3 agostonote Divisa in nove lezioni. 68. ff. 152v-154 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7809)
tit. Passio sancti Sixti papeinc. Magnas martyrum preclarasque virtutes humilis adtenuat potius quam explicat sermo - expl. Sanctos vero Felicissimum et Agapitum martyres et diacones sepelierunt in cimiterio Pretextati sub die iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agostonote Suddivisa in lezioni, almeno sei visibili. 69. ff. 154-155v - Passio sanctorum Donati et Hilariani Aretii mart. (= BHL 2289)
tit. Passio sancti Donati episcopiinc. Erat quidam puer in civitate Romana nomine Donatus - expl. quorum corpora collecta sunt a Christianis et sepulta sunt iuxta civitatem Aritium in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres : Passiodata liturgica 7 agostonote Al termine si rimanda per Ciriaco, Largo e Smaragdo alla legenda di Marcello con indicazione del relativo incipit (Et dum multo tempore ); per Romazio (da intendersi Cromazio) a quella di Lorenzo (dal punto ... hora unus de miliabus ). 70. ff. 155v-157 - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.] - 4758 p [expl.])
tit. Passio sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Romae episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. sepelierunt eum in cripta via Tiburtina in praedio Cyriace vidue in agro Verano quarto iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agostonote Divisa in nove lezioni. Al termine si rimanda per Tiburzio al martirologio. 71. ff. 157-158v - Passio sancti Hippolyti Romani presb. (= BHL 3962)
tit. Passio sancti Yppoliti martyrisinc. Sanctus Yppolitus et Iustinus presbyter cum sepelissent corpus beati Laurentii ieiunaverunt - expl. sicque coronam martyrii percipere meruerunt, regnate Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus per omnia saecula saeculorum Hippolytus Romanus presb. : Passiodata liturgica 13 agostonote Rispettivamente lungo la narrazione e al suo termine, si rimanda al martirologio per Eusebio e per Cassiano. 72. ff. 158v-160 - Passio sancti Agapiti Praeneste mart. (= BHL 125)
tit. Passio sancti Agapiti martyrisinc. Sub rege Antiocho pagano erat quidam puer nomine Agapitus - expl. multi paganorum crediderunt eundem per famulum Dei Agapitum et per Christum Dominum nostrum qui vivit et regnat cum Deo Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. : Passiodata liturgica 18 agosto 73. ff. 160-162v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL S 1002)
tit. Passio sancti Bartholomei apostoliinc. Indiae tres esse ab historiographis referuntur - expl. perfectis plurimis bonis operibus atque bene constabilitis migravit ad Dominum, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 24 agostonote Al principio si rimanda per l'omelia relativa all'apostolo all'omeliario quadragesimale (quarta feria della settimana santa). 74. ff. 162v-163v - Passio sancti Genesii mimi mart. (= BHL 3321)
tit. Passio sancti Genesii martyrisinc. Imperante Dioclitiano et Maximiano erat per annos quatuor insecutio ecclesiarum - expl. quam sententiam cum omni gaudio suscepit sanctus Genesius octavo kal. septembris eodem Dioclitiano quater consule, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Genesius mimus Romae martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 agosto 75. ff. 163v-165 - Passio sancti Alexandri Bergomi mart. (= BHL 276)
prol.tit. Passio sancti Alexandri martyrisprol. inc. Cum omnium beatorum Christi martyrum merito bella victricia atque insignes triumphos mentis devotione decentissima veneratione recolimus - expl. cum ad Christi gloriam eius pia certamina noveramus inc. Tempore itaque Maximiani Caesaris exardescente diabolo contra catholicam fidem facta est persecutio magna - expl. in quo loco semper Dominus meritis beati martyris exoratus ostendit prodigia et vota supplicum complet, qui vivit in Trinitate Deus unus per omnia saecula saeculorum Alexander Bergomi martyr m. 303 : Passiodata liturgica 26 agosto 76. f. 165r-v - Possidius Calamensis , Vita Augustini , adbreviatio (= BHL 785)
prol.tit. Vita sancti Augustini episcopiprol. inc. Inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que audivi proposui minime reticere inc. Ex provincia Africa civitate Tagaste exhortus de numero curialium parentibus honestis et Christianis progenitus erat - expl. ecclesiae bibliothecam et codices tam sui tractatus quam aliorum sanctorum dereliquit, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Stessa abbreviatio presente nel ms. 132 dello stesso fondo, con il prologo interrotto, la copia dal cap. I fino alle parole del cap. II servire statuit e il seguito sostituito dalla frase di raccordo: Post aliquantos vero dies in Ipponiense civitate episcopus ordinatus est. Sed quia longum est per singula eius acta narrare saltem vicino sui obitu que gessit narremus , dopo la quale il testo riprende dal cap. XXVIII (Proximo vero die ), in forma molto compendiaria, fino all'explicit corrispondente a grandi linee a un passo del cap. XXXI (si rimanda al ms. citato per gli estremi testuali nelle edizioni). All'inizio si segnala che questa sarebbe la collocazione liturgica di sant'Hermes, la cui leggenda si trova nella passione di Alessandro. 77. ff. 165v-166 - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 m)
tit. Sermo in decollatio sancti Iohannis Baptisteinc. Quintodecimo anno Tiberii Caesaris in quo quartus erat Pylato procurationis annus - expl. passus est autem beatus Iohannes Baptista et precursor Domini nostri Iesu Christi quarto kal. septembris, ipso Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agostonote Al principio si rimanda per Felice e Adautto al martirologio. 78. f. 166r-v - Decollatio sancti Iohannis Baptistae (= BHL S 4289 r)
tit. Item sermo de quo suprainc. Beatus igitur Iohannes Baptista dum predicaret Iudeos precipiebat eis bonorum operum studium dare - expl. ei gratias de suis beneficiis multo latius gerant, qui vivit et regnat Deus cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iohannes Baptista : Passiodata liturgica 29 agosto 79. ff. 166v-169v - Acta sancti Antonini Apamiis in Gallia mart. (= BHL 572-573 - BHL S 576 d)
prol., additamentum tit. Apud Appamiam natale sancti Antonini martyrispassio, prol. inc. Quecumque de sanctorum ac beatissimorum martyrum mirabilibus recitanda sunt - expl. cum adminiculatione Domini despectivum flectimus articulum inc. Igitur reverentissimus puer Antoninus Appamie oppido extitit oriundus - expl. qui talem ac tantum martyribus suis prestat triumphum miracula inc. Denique cum idem beatissimus martyr Antoninus suum, ut supra taxatum est, pretiosum complevisset martyrium - expl. innumera prebet miracula devote presentibus et anima in celo suscepta cum ipso letatur in gloria, cuius regnum et potestas permanet in saecula saeculorum addit., prol. inc. Quoniam quidem vestre caritati miraculorum gesta gloriosissimi martyris Antonini - expl. operari dignatus est Dominus miraculum inc. Erat enim ibi frater quidam Ademarus - expl. magnificemus ergo Dominum nostrum Iesum Christum salvatorem ac recuperatorem omnium, qui cum Patre et Spiritu Sancto unus Deus in Trinitate vivit et regnat per saecula cuncta Antoninus Apamiis in Gallia martyr : Actadata liturgica 2 settembrenote Il passaggio tra la passione e i miracoli, a f. 167v, è segnato andando a capo; da f. 168v ha inizio l'ultima sezione. Accanto al principio si rimanda al martirologio per i santi Serafina e Marcello. 80. ff. 169v-170 - Passio sancti Cornelii papae mart. (= BHL 1958)
tit. Passio sancti Cornelii papeinc. Temporibus Decii Caesaris maxima persecutio orta est Christianis - expl. in cripta iuxta cimiterium Calixti ubi hodieque orationes eorum florent ad laudem et gloriam Domini nostri Iesu Christi qui cum Deo Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Cornelius papa mart. : Passiodata liturgica 14 settembre 81. f. 170r-v - Passio sancti Cypriani Carthaginensis ep. (= BHL 2037)
tit. Passio sancti Cyprianiinc. Imperantibus Valeriano quater et Gallieno ter consulibus tertio kal. septembris Carthagine - expl. passus est autem beatissimus Cyprianus martyr die octavodecimo kal. octubris sub Valeriano et Gallieno imperatoribus, regnante vero Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Actadata liturgica 14 settembre 82. ff. 171-172 - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL 4178)
tit. Exaltatio sancte Crucisinc. Tempore illo quo Constantinus Augustus contra Maxentium tyrannum properavit ad bellum - expl. in sancte crucis signaculo miraculorum plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto omnipotenti Deo per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembrenote Nel margine superiore si rimanda per Proto e Giacinto al quarto quaternione al termine del codice. 83. ff. 172-175v - Passio sanctorum Luciae et Geminiani Romae mart. (= BHL 4988)
tit. Passio sanctorum Lucie et Geminianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani anno tertiodecimo imperii eorum in urbe Roma saeva persecutio advenit - expl. agitur autem natalis sanctorum Lucie et Geminiani sub die XVI kal. octubris, in nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti cui est honor et gloria in saecula saeculorum Lucia et Geminianus Romae mart. : Passiodata liturgica 16 settembre 84. ff. 175v-179 - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5690)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Mathei apostoli et evangelisteprol. inc. Quoniam Deo cura est de hominibus - expl. maiora genera medicine succurrant inc. Erant itaque duo magi Zaroes et Arfaxar apud Ethiopes - expl. ad confessionem beati apostoli Mathei qui primus hebreo sermone scripsit evangelium Domini nostri Iesu Christi qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum epil. inc. Zaroes autem et Arfazar illi duo magi - expl. in Dei nomine sequens libellus ostendit Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembrenote Il prologo e l'epilogo non sono distinti dal testo. Suddivisione in nove lezioni. 85. ff. 179-181v - Eucherius Lugdunensis episcopus , Passio Acaunensium martyrum (= BHL 5744)
tit. Passio sanctorum martyrum Mauricii, Exsuperii, Candidi, Innocentii atque Victoris et sociorum eorum que facta est sub persecutoribus Dioclitiano et Maximianoinc. Dioclitianus Augustus Romane reipublice princeps cum ad imperium fuisset electus - expl. illic degentes mente et ore Deo debitas incessanter laudes reboant, cui est honor et gloria, imperium et potestas et nunc et per infinita saecula saeculorum Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres : Passiodata liturgica 22 settembrenote Divisa in nove lezioni. Al termine si rimanda per S. Tecla e S. Lino papa al martirologio. 86. ff. 181v-183 - Passio sanctorum Cosmae et Damiani cum sociis Aegis in Cilicia mart. (= BHL 1971)
prol.tit. Passio sanctorum martyrum Cosme et Damianiprol. inc. Licet omnium sanctorum veneranda gesta reverenter a piis animis legantur - expl. ad eorundem sanctorum venerabiles palmas venire contendat inc. Denique temporibus Dioclitiani et Maximiani fuit quedam mulier in civitate Egea - expl. in civitate Egea V kal. octubris, agente Lysio preside, imperantibus Dioclitiano atque Maximiano, apud nos autem regnante Domino nostro Iesu Christo cui est gloria cum Patre et Spiritu Sancto in saecula saeculorum Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres : Passiodata liturgica 27 settembrenote Prologo indistinto dal testo. Suddivisione in nove lezioni. 87. ff. 183v-184 - Apparitio sancti Michaelis archangeli in Monte Gargano (= BHL 5948)
prol.tit. Dedicatio basilice sancti Michaelisprol. inc. Memoriam beati Michaelis archangeli toto orbe venerandam - expl. in eadem ecclesia positus indicat inc. Erat in eadem civitate vir predives quidam nomine Garganus - expl. administratorii spiritus in ministerium missi propter eos qui hereditatem capiunt salutis in Christo Iesu Domino nostro Michael archangelus : Apparitiodata liturgica 29 settembre (non indicata)note Il testo è diviso in quattro sezioni ciascuna con un suo titolo: dopo il prologo che costituisce la prima, De inventione basilice , De victoria sancti Michaelis e De dedicatione sancti Michaelis . All'inizio si rimanda per l'omelia propria della ricorrenza all'omiliario (XVIII domenica dopo Pentecoste). Un'altra mano glossa sul nome Gargano: Garganus ... mons sed Garganus incola montis . 88. ff. 184v-187v - Vita sancti Hieronymi Stridonii [Sebastiano mon. Casinensi adscripta] (= BHL S 3871 b)
tit. Natale sancti Hieronimi presbyteriinc. Plerosque nimirum illustrium viros non ambigo nosse quo natus - expl. et tanto dehinc studio divina legissem quanto mortalia ante non legeram. Redemptori etenim nostro gloria qui vult omnes salvos facere et ad agnitionem veritatis venire, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Hieronymus Stridonius : Vitadata liturgica 30 settembrenote Come spesso avviene, la prima parte è isolata come prologo fino a compendiosa brevitate poterunt scire . 89. ff. 188-192v - Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 , Vita sancti Remigii episcopi Remensis (= BHL 7155-7156-7157-7158)
tit. Textus vite et actuum atque obitus beati Remigii Remorum archiepiscopivita inc. Post vindictam scelerum que facta est a Domino caede Galliarum prosequente Uuandalorum crudelitatem - expl. et post obitum preclara ostensio translatio inc. Cum beati Remigii corpus sanctissimum deferreretur ad sepulturam - expl. et universa sancta civitate Hierusalem cap. 29 inc. Anno incarnationis dominice octingesimo quinquagesimo secundo - expl. omisimus ponere cap. 30 inc. Quia ex digestis virtutibus abundantissime claret - expl. cum omni gaudio celebremus diei solemnitatem, auxiliante Domino qui vivit et regnat in Trinitate per inmortalia saecula Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 : Vita + translatiodata liturgica 1 ottobrenote Le prime due e parti dell'opera sono distinte nel codice andando a capo (f. 191), mentre al f. 192 il cap. 29 segue senza distinzione; di nuovo a capo va invece l'ultimo capitolo. Il testo è diviso in nove lezioni. 90. ff. 192v-193v - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7184)
tit. Passio sancte Reparateinc. Sub Decio preside qui fuit persecutor Christianorum illa quedam virgo erat nomine Reparata - expl. et conditum aromatibus sepelierunt. Requievit in Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Reparata mart. : Passiodata liturgica 8 ottobrenote Divisa in nove lectiones . 91. ff. 193v-194 - Passio sancti Domnini in ducatu Parmensi mart. (= BHL 2265)
tit. Passio sancti Domnini martyrisinc. Tempore Maximiani imperatoris facta est persecutio magna super Christianorum genus - expl. sanctus vero Domninus depositus est septimo idus octobris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Domninus in ducatu Parmensi martyr saec. III : Passiodata liturgica 9 ottobre 92. ff. 194-196v - Passio sanctorum Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2178)
tit. Passio sanctorum Dionisii, Rustici et Eleutheriiinc. Post beatam et gloriosam resurrectionem Domini nostri Iesu Christi - expl. passi sunt autem beatissimi martyres Christi Dionisius, Rusticus et Eleutherius octavo idus octubris sub Domitiano imperatore, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Passiodata liturgica 9 ottobre 93. ff. 196v-198v - Laudatio sancti Dionysii Parisiensis ep., Rustici et Eleutherii mart. (= BHL 2187)
tit. Item omelia de sancto Dionisioinc. Sanctam atque gloriosam et omni veneratione colendam beatissimi patris nostri atque pastoris sanctissimi Dionisii - expl. beatorum patrum nostrorum martyrum precibus foveamur, ista ipso concedente aeterni Filio Patris, qui cum ipso et Spiritu Sancto vivit dominatur et regnat nunc et per inmortalia saecula saeculorum Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III : Laudatiodata liturgica 9 ottobre 94. ff. 198v-200 - Passio sanctorum Callisti papae, Calepodii presb. et soc. Romae mart. (= BHL 1523)
tit. Passio sancti Calisti papeinc. Temporibus Macrini et Alexandri incendio divino concremata est pars Capitolii - expl. sepultum est in eadem civitate sub die XIV kal. novembris in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo qui vivit et regnat per omnia saecula saeculorum Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 : Passiodata liturgica 14 ottobrenote Divisa in nove lezioni. 95. ff. 200-202 - Laudatio sancti Lucae evangelistae (= BHL 4973)
prol.tit. Lectio sancti Luce apostoli et evangelisteprol. inc. Cum in divinis atque sacris voluminibus studiose lectitando perquirerem - expl. noster subsequens sermo declarat inc. Igitur gloriosissimus apostolus et evangelista Iesu Christi Lucas natione videlicet Syrus Antiochensis - expl. ad fidem ac dilectionem Iesu Christi Domini nostri quem predicavit confluerent, qui cum Deo Patre Sanctoque Spiritu vivit et regnat per inmensa saecula saeculorum Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre (non indicata)note La titolatura è opera di una mano più recente, laddove il rubricatore aveva omesso di intervenire. Divisione in nove lezioni. Al termine si rimanda per Grisantius et Darius (da intendersi come Crisanzio e Daria) al terzo foglio del manoscritto. 96. ff. 202-203v - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
tit. Passio sancti Miniatis martyrisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. reconditum est corpus eius VIII kal. novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor, laus et virtus et potestas et imperium in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobrenote Divisa in nove lectiones . 97. ff. 203v-207v - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (= BHL 7750-7751)
additamentum tit. Passio sanctorum Symonis et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes apostoli Domini nostri Iesu Christi, cum per revelationem Spiritus Sancti Persidis fuissent regionem ingressi - expl. qui credentes in Dominum Iesum Christum illuc meruerunt pervenire app. inc. Scripsit autem gesta apostolorum Abdias - expl. ista descripsimus, initia de primo et ultima de decimo, agentes Deo gratias qui vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobrenote Suddivisa in nove lezioni. 98. ff. 207v-209vtit. Omelia per Ognissanti 99. ff. 209v-211v - Passio sancti Caesarii diac. et Iuliani presb. Terracinae mart. (= BHL 1511)
tit. Passio sancti Cesarii diaconiinc. Tempore quo Claudius matrem suam necavit furore arreptus - expl. ubi orationes eorum florent usque in hodiernum diem, regnante Iesu Christo Domino nostro in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Passiodata liturgica 1 novembre 100. ff. 211v-212 - Miraculum et translatio Romam sancti Caesarii diac. Terracinae mart. (= BHL 1517)
tit. Miracula sancti Cesariiinc. Regnante Dei cultore Valentiniano augusto eodem tempore quo Romane ecclesie Damasus episcopus - expl. qui locus [corr. in quo loco] usque hodie multa mirabilia divine gratie prestantur ad laudem Domini nostri et salvatoris Iesu Christi, cui est honor et imperium et gloria in saecula saeculorum Caesarius diaconus et Iulianus presbyter Terracinae martyres saec. II : Miracula + translatiodata liturgica 1 novembre 101. ff. 212-213 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. Passio sanctorum martyrum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi Iesu vocatus episcopus dilectissimis fratribus et universis plebibus suis - expl. in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre 102. ff. 213-216 - Passio sanctorum quattuor coronatorum (= BHL 1837)
tit. Passio sanctorum quatuor cononatoruminc. Tempore illo Dioclitianus Augustus perrexit Pannonium ad metalla diversa sua - expl. sub nomina sanctorum Cladii, Nicostrati, Simproniani et Castorii et Simplicii anniversaria recolatur dies eorum, regnante Domino et Salvatore nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre 103. ff. 216-217v - Passio sancti Theodori tironis Amaseae mart. (= BHL 8077)
tit. Passio sancti Theodori martyrisinc. Temporibus suis Maximianus et Maximinus imperatores miserunt per omnem terram regni sui edictum - expl. variis infirmitatibus liberantur usque in presentem diem, ad laudem et gloriam Dei Patris et Filii et Spiritus Sancti qui vivit et regnat nunc et semper in saecula saeculorum Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. : Passiodata liturgica 9 novembre 104. ff. 217v-223v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
prol.tit. Vita sancti Martini episcopiprol. inc. Plerique mortale studio et glorie saeculari inaniter dediti - expl. alioquin tacere quam falsa dicere maluissem inc. Igitur Martinus Sabariae Pannoniarum oppido oriundus fuit - expl. non quicumque hec legerit sed quicumque crediderit Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre 105. ff. 223v-224v - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam (= BHL S 5616 e)
inc. Martinus igitur obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingrditur Martinus Turonensis episcopus : Epistolanote Il testo è distinto dal precedente solo andando a capo. 106. ff. 224v-225 - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619)
inc. Arcadio vero et Honorio sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi Martinus Turonensis episcopus : Miraculanote Distinto dal testo precedente solo andando a capo. 107. f. 225r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , II 1 (Vita di Brizio) (= BHL 1452)
tit. Vita sancti Bricii episcopi et confessorisinc. Igitur post excessum beati Martini Turonicae civitatis episcopi - expl. sanctus Eustochius successit magnifice sanctitatis, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria, laus et imperium una cum eterno Patre et Sancto Spiritu in saecula saeculorum Briccius Turonensis ep. : Vitadata liturgica 13 novembre 108. ff. 225v-231 - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (= BHL 1495)
prol.tit. Passio sancte Cecilie virginisprol. inc. Humanas laudes et mortalium infulas videmus - expl. et ego vos requiescere faciam inc. Huius vocem audiens Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore - expl. in qua beneficia Domini exuberant ad memoriam beate Caecilie usque in hodiernum diem Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre 109. ff. 231v-233v - Passio sancti Clementis I papae (= BHL 1848)
tit. Passio sancti Clementis martyris Romane ecclesieinc. Tertius Romane ecclesie prefuit episcopus Clemens - expl. et ibi est pax Dei et laus Domini cum gaudio et benedicitur Christus Filius Dei vivi, qui cum Patre regnat in unitate Spiritus Sancti in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Passiodata liturgica 23 novembre 110. ff. 233v-234 - Miracula sancti Clementis I papae (= BHL 1855)
prol.tit. Item de miraculis beati Clementis episcopi et martyrisprol. inc. In divinis voluminibus refertur quod secretum regis abscondere bonum est - expl. nunc incipiam de mirabilibus beati Clementis enarrare inc. Credo enim vos non latere fratres quod Clemens martyr - expl. per beatum Clementem martyrem atque pontificem huius alme Rome, cui est honor et gloria, potestas et imperium in saecula saeculorum Clemens I papa saec. I : Miraculadata liturgica 23 novembrenote Prologo indistinto dal testo. 111. ff. 234-235v - Passio sancti Chrysogoni Aquileiae mart. (= BHL S 1795-1795 a)
prol.,
epilogo
tit. Passio sancti Chrisogoni martyrisprol. inc. Omnia que a sanctis gesta sunt vel geruntur siquis voluerit studiose perquirere - expl. ut hostis incipiat te timere inc. Pretextati illustris viri filiam Anastasiam legimus a Chrisogono viro Christianissimo eruditam - expl. conditus in loculo a sancto Zoilo presbytero V kal. easdem epil. inc. Ceteras sanctorum actiones prolixitatis nimietate pretereo et carptim per amicas Anastasie ad ipsius Anastasie finem attingo Chrysogonus Aquileiae mart. : Passiodata liturgica 24 novembrenote Al normale explicit si aggiunge la frase di collegamento alla parte seguente della passione ciclica (come registrato anche in BHL S 401 b). 112. ff. 235v-237 - Passio sanctarum Agapes, Chioniae et Irenes Thessalonicae v. mart. (= BHL 118)
inc. Sanctarum itaque Cyonie, Irene et Agapes Dioclitianus rumore comperto - expl. passe sunt autem Agape et Cionia quarto nonarum aprelis et in ipsis nonis Herene apud Saloniam Maximino ter consule Agape, Chionia et Irene virgines Thessalonicae martyres m. 304 : Passiodata liturgica 24 novembre (non indicata)note Il testo segue anepigrafo il precedente. 113. ff. 237-239v - Passio sanctae Theodotae cum tribus filiis mart. Niceae (= BHL 8093)
tit. Item al. sancte Anastasieinc. Revertente autem imperatore Dioclitiano apud Syrmium a Macedonia - expl. passa est autem in provincia Bithinie apud urbem Niceniam cum tribus filiis suis sancta Theodote sub die quarto nonas augustarum Theodota cum tribus filiis Niceae mart. : Passiodata liturgica 24 novembrenote Come sempre, sotto un'unica titolatura riferita ad Anastasia si trovano accorpate le passiones delle due sante, distinte qui andando a capo. 114. ff. 239v-240 - Epistolae et acta sanctae Anastasiae in insula Palmaria mart. (= BHL 401)
inc. Igitur ut supra dictum est tradita sancta Anastasia prefecto Illirici - expl. posteaquam basilica fabricata est in domo Apollonie septimo idus septembris in eadem basilica in qua operatur beneficia sua Dominus ad laudem nominis sui usque in finem saeculi Anastasia in insula Palmaria martyr : Passiodata liturgica 24 novembre 115. ff. 240-242v - Homilia de vita sancti Prosperi ep. Regii Lepidi in Aemilia (= BHL 6962)
prol.tit. Vita sancti Prosperi episcopi et confessorisprol. inc. Cunctis liquet fidelibus, dilectissimi fratres, quod divina munera - expl. nostri cordis precordia irradiare dignetur inc. Licet autem, karissimi fratres, omnium sanctorum solemniter ac miro opere celebranda sit festivitas - expl. ipse olim in honorem sancti Apolenaris Christi confessoris et martyris Deo sacraverat, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Prosper ep., Regii Lepidi in Aemilia cultus : Sermodata liturgica 25 novembre (non indicata)note Prologo indistinto dal testo. 116. ff. 242v-245v - Vita sancti Gaudentii Novariensis ep. (= BHL 3278)
tit. Vita sancti Gaudentii episcopi et confessorisinc. Beatus igitur Gaudentius Yporediensis urbis regionis Hispiriae - expl. postulemur ut suis meritis adiuvemur, cuius natalitia celebramus et opitulante qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Gaudentius Novariensis episcopus n. 337, m. 22-1-418 : Vitadata liturgica 26 novembrenote La consueta data del santo sarebbe il 22 gennaio, ma come in altri manoscritti qui censiti avviene una sovrapposizione con l'omonimo santo venerato a Fiesole. 117. ff. 245v-248 - Passio sancti Iacobi Intercisi mart. in Perside (= BHL 4100)
tit. Passio sancti Iacobi Intercisiinc. Temporibus Hisdegerni principis Persarum erat in regione Eluzza in civitate Bilape vir quidam Iacobus nomine - expl. cantantes et psallentes Domino qui coronam victorie suis tribuit martyribus, cui est honor et gloria, virtus et imperium per omnia saecula saeculorum Iacobus Intercisus in Perside mart. : Passiodata liturgica 27 novembre 118. ff. 248-251v - Petrus Neapolitanus subdiaconus fl. 940-970 , Passio sancti Georgii (= BHL S 3393 b)
tit. Passio sancti Georgii martyrisprol. inc. Postquam Dominus et salvator noster sua sancta presentia et gloriosa incarnatione mundum visitare atque inluminare dignatus est - expl. ceperunt crudeliter exercere quod inchoatum habuerant inc. Anno igitur ab incarnatione Domini fere ducentesimo nonagesimo - expl. migravit ad Dominum vigesimatertia die mensis aprelis, qui inscribitur VIII kalendas maias, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat Deus in saecula saeculorum Georgius Cappadox martyr saec. III : Passiodata liturgica 24 aprilenote La data è posticipata di un giorno, secondo l'uso dell'Italia Settentrionale. A margine sono annotati un rimando per Eugenio (ora non del tutto leggibile) e uno per Saturnino al martirologio. 119. ff. 251v-253v - Inventio et translatio sanctae Crucis (= BHL 4170)
tit. De inventione sancte Crucisinc. Perrexit autem Helena ad Hierosolimam et quesivit diligenter locum - expl. accipiant partem cum Dei genetrice sancta Maria per infinita saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 3 maggio (non indicata) 120. ff. 253v-254 - Vita sancti Iohannis ap. [auctore pseudo Mellito] (= BHL 4321)
tit. Sancti Iohannis evangeliste ante Portam Latinaminc. Secundam post Neronem Domitianus persecutionem in Christianos exercuit - expl. omnes pariter exultantes: benedictus qui venit in nomine Domini Iohannes apostolus sec. I : Vitadata liturgica 6 maggionote Estratto che si conclude in corrispondenza dell'edizione del Mombritius I, p. 56 ll. 2-3. Parte della colonna destra del f. 254 resta bianca. 121. ff. 254v-256v - Passio sancti Romuli Faesulani ep. (= BHL 7331)
tit. In octava apostolorum sancti Romuliinc. Erat autem in civitate Sutria vidua quedam nomine Karistia - expl. et cum aromatibus condientes simul ad radicem montis sepelierunt miliario minus ab urbe uno Romulus Faesulanus ep. : Passiodata liturgica 6 luglio (non indicata)note La titolatura è in parte vergata a margine: in origine era indicato solo in octava . La voce BHL è basata proprio su questo manoscritto. 122. ff. 256v-258 - Passio sanctae Margaritae v. mart. (cfr. BHL S 5306 b)
prol.tit. Passio sancte Margariteprol. inc. Quia auxiliante atque largiente Domino - expl. ad passionis ipsius ordinem conscribendi mentis gressus ponamus inc. Quodam vero tempore postquam Christus pro redemptione humani generis ex mortuis resurrexit - expl. in te enim est Christe spes mea quia tu es benedictus in saecula saeculorum Margarita seu Marina Antiochiae virgo martyr : Passiodata liturgica 20 luglionote Prologo indistinto dal testo; l'explicit non corrisponde ad alcuna voce BHL. 123. ff. 258-261 - Passio sanctorum Eugeniae, Prothi et Hyacinthi Romae mart. (= BHL S 2667 a)
tit. Passio beate Eugenie martyris et sanctorum maryrum Proti et Iacinctiinc. Imperator Commodus septimo consulatu suo illustrem virum Philippum direxit ad Egyptum - expl. cum bono vite profectu ad siderea regna migraverunt, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III : Passiodata liturgica 11 settembre 124. ff. 261-263v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Pauli (= BHL S 3177 b)
prol.tit. Vita beati Pauli primi heremiteprol. inc. Inter multos sepe dubitatum est a quo potissimum monachorum heremus habitari cepta sit - expl. nulli hominum compertum habetur inc. Sub Decio et Valeriano persecutoribus - expl. multo magis eligeret tunicam Pauli cum meritis eius quam regum purpuras cum regnis suis tit. finale Explicit vita beati Pauli monachi qui fuit ante sanctum Antonium quem ipse sepelivit in heremo. Hic numquam fuit in civitatibus postquam in solitudine demoratus estPaulus Thebaeus primus erem. : Vitadata liturgica 2 gennaionote Prologo non distinto dal testo. 125. ff. 263v-280v - Evagrius Antiochenus , Vita Antonii abbatis in Thebaide [opus Athanasii Alexandrini ep.; translatio ex graeco] (= BHL 609)
prol.,
epilogo
, ep.ded.
tit. Vita beati Antoniiep. ded. inc. Presbyter Evagrius carino filio salutem - expl. alii sillabas aucupentur et litteras, tu quere sententiam prol. inc. Optimum, fratres, iniistis certamen - expl. non putet dignum esse miraculo pro tanti nominis viro inc. Igitur Antonius nobilibus religiosisque parentibus Egipto oriundus fuit - expl. per vestimentum recordatur imaginem sanctitatis epil. inc. Hic Antonio vite terminus fuit - expl. deceptores [[...]] et totius corrupti[[...]] Antonius in Thebaide abbas n. 250 ca., m. 17-1-356 : Vitadata liturgica 22 gennaionote L'epistola e il prologo sono accorpati e l'epilogo non è distinto dal testo. A partire dal f. 276 il codice è danneggiato, cosicché è perduta più della metà della colonna esterna di tutti questi fogli finali. 126. ff. 280v-287v - Hieronymus Stridonius , Vita sancti Hilarionis (= BHL 3879)
prol.tit. De nativitate et vita beati Hylarionis heremiteprol. inc. Scripturus vitam beati Hilarionis habitatorem eius invoco Spiritum Sanctum - expl. et scylleos canes obturata aure transibo inc. Hilarion ortus est vico Tabatha qui circiter quinque milia a Gaza urbe Palestine ad austrum situs est - expl. forsitan quia plus illum locum dilexerat Hilarion in Palaestina abb. data liturgica 21 ottobre (non indicata)
bibliografia
Diventare Santo , 212; Paolo Diacono, Vita sancti Gregorii Magni , xvi; Bandini, Leopoldina , I , 364-75; Berg, Studies , 268; Castaldi, Nuovi testimoni , 105-6
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ed. 147
Lezionario per la Cattedrale di Firenze (IV e ultima parte)
orig. Firenze, S. Maria del Fiore, Opera Ultimo volume del progetto descritto nelle note introduttive del ms. 144, molto più esteso degli altri tre. Anche in questo caso viene operata, a breve distanza di tempo, l'aggiunta finale di festività rimaste escluse.
U.C. I, ff. 1-324 ; a. 1447-1453; Bartolomeo di Antonio Varnucci; Giovanni di Antonio Varnucci; Giovanni di S. Giorgio di Terranova priore OSBCVU I. ff. 1-324v Lezionario dalla prima domenica dopo Pentecoste alla quarta di novembre (de tempore , proprium e commune sanctorum )ordinamento Per circulum anni suddivisione lectiones L'intero contenuto è predisposto per una lettura liturgica, in cicli di nove lectiones . Quando dunque non si specifichi diversamente, si intenda che i testi sono suddivisi in nove. segni d'uso Di nuovo, il volume presenta un'evidente usura. struttura Secondo la struttura già descritta per il primo volume, si susseguono le tre sezioni liturgiche relative al periodo che conclude l'anno, rispettivamente ai ff. 1-105, 105v-284v e 285-317, con una parziale sovrapposizione iniziale: si ripetono infatti festività già presenti nel ms. 146 (da Zenobio a Paolino). In chiusura inoltre sono aggiunte due ricorrenze prima trascurate: Eugenio, dopo il quale si trova la sottoscrizione, e la Trasfigurazione, da parte dello stesso copista ma a distanza di qualche anno (poiché l'istituzione della festività avvenne nel 1457). 1. ff. 1-105tit. Proprium de tempore 2. ff. 105v-111 - Vita sancti Zenobii Florentini ep. (= BHL 9016)
tit. Vita sancti Zenobii episcopi et confessorisinc. Zenobius civitatis Florentie nobili prosapia ortus patre videlicet Luciano - expl. et solempni familia utriusque sexus eorum sancta unio iocundatur Zenobius Florentinus ep. : Vitadata liturgica 25 maggio (non indicata)note I primi testi della sezione, fino a Primo e Feliciano compresi, non presentano suddivisione in lectiones : si tratta delle stesse lunghe vitae e passiones del ms. 146, anomale rispetto alla normale estensione dei testi del lezionario. 3. ff. 111-118v - Passio sancti Urbani I papae (= BHL 8376)
tit. In sancti Urbani pape et martyrisinc. Urbanus episcopus natione Romanus ex nobilissima progenie ortus - expl. et quod per multas tribulationes oportet nos introire in regna Dei, ad quod rex ipse nos perducat qui pro nobis sanguinem suum fudit Urbanus I papa : Passiodata liturgica 25 maggio (non indicata) 4. ff. 118v-122 - Passio sancti Proculi ep. Bononiae mart. (= BHL 1620 o 6955)
tit. Passio sancti Proculi episcopi et martyrisinc. Passio atque conversio sancti Anastasii et undecim fratrum - expl. non longe ab urbe decapitati sunt pro Christi nomine in pace Carpophorus, Abundius, Anastasius et soc. mart. Proculus ep. Bononiae mart. (Interamnensis) : Passiodata liturgica 1 giugno (non indicata) 5. ff. 122-125v - Passio sanctorum Marcellini presb., Petri diac. et soc. Romae mart. (= BHL 5231)
tit. Passio sanctorum Marcellini et Petriinc. Benignitas salvatoris nostri martyrum perseverantia comprobata eo usque processit - expl. et sepelivit sub die quarto nonarum iuniarum in pace, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et potestas, virtus et imperium per inmortalia saecula saeculorum Marcellinus presb., Petrus diac. et soc. Romae mart. : Passiodata liturgica 2 giugno (non indicata) 6. ff. 125v-129v - Passio sanctorum Primi et Feliciani Romae mart. (= BHL 6922)
tit. Passio sanctorum Primi et Felicianiinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani imperatorum seva fuerat Christianis orta tempestas - expl. quorum natalis est quinto iduum iuniarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Primus et Felicianus Romae mart. : Passiodata liturgica 9 giugno (non indicata) 7. f. 129v - Vita sancti Barnabae ap. (cfr. BHL 984-985)
tit. In sancti Barnabe apostoliinc. Barnabas hebraice latine interpretatur filius prophete vel filius consolationis - expl. cuius festivitas celebratur tertio idus iunii Barnabas apostolus : Passiodata liturgica 11 giugno (non indicata)note Il testo, che costituisce una singola lectio , appare un'epitome della passione più diffusa e del prologo che talora l'accompagna. 8. ff. 129v-130 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 12 giugno (Nazario e Celso) (= BHL 6046)
tit. In sanctorum martyrum Basilidis, Cyrini, Naboris et Nazariiinc. Mediolani natale sanctorum martyrum Nazarii et Celsi pueri - expl. apud Ebreduensem urbem antiquitas memorando celebrat Nazarius et Celsus Mediolani mart. data liturgica 12 giugno (non indicata)note La voce del martirologio, che occupa tre lectiones , è trascritta integralmente nella forma della recensio I secondo la classificazione dell'editore Dubois. 9. ff. 130-131v - Vita sancti Antonii de Padua (= BHL 593)
tit. In sancti Antonii confessoris ordinis fratrum minoruminc. In Hyspania civitate Ulixbona que ad occidentalem regni Portugallie plagam - expl. et sic penitus a proposito se fraudatum conspiceret Antonius de Padua OFM n. 1195 ca., m. 13-6-1231 : Vitadata liturgica 13 giugno (non indicata)note Il testo, suddiviso in sei lectiones , si arresta in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 101 l. 25. 10. ff. 131v-132v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 giugno (Vito, Modesto e Crescenzia)tit. In sanctorum martyrum Viti et Modesti atque Crescentieinc. Apud Siciliam beatus Vitus in puerili etate virtutibus maturus - expl. et in loco qui dicitur Marianus condita aromatibus sepelivit Vitus, Modestus et Crescentia Romae mart. data liturgica 15 giugno (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 11. ff. 132v-133 - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 119 (Bartolomeo)tit. In translatione sancti Bartholomei apostoliinc. Anno autem Domini trecentesimo trigesimo primo Saraceni Siciliam invadentes Lipparitanam insulam - expl. Beneventum que est metropolis Apulie ea transtulit Bartholomaeus apostolus data liturgica 18 giugno (non indicata)note Una singola lectio , tratta dai periodi 89-98 del capitolo (cfr. edizione Maggioni, p. 835). 12. f. 133 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 18 giugno (Marco e Marcelliano)tit. In sanctorum martyrum Marci et Marcellianiinc. Rome via Ardeatina natale sanctorum martyrum Marci et Marcelliani preclarissimi generis - expl. cum gloria martirii ad syderea regna migraverunt Marcus et Marcellianus Romae mart. data liturgica 18 giugno (non indicata)note Il testo, in una singola lectio , corrisponde alla recensio I del martirologio, secondo la classificazione dell'editore Dubois. 13. ff. 133-135 - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Inventio et passio sanctorum Gervasii et Protasii mm. Mediolani (= BHL 3514)
prol., additamentum tit. In sanctorum martyrum Gervasii et Prothasiiprol. inc. Ambrosius servus Christi fratribus per omnem Ytaliam in Domino eternam salutem - expl. de inventione sanctorum corporum ad letitiam invitemus inc. In diebus transacte nuper quadragesime - expl. credens me orationibus eorum consequi misericordiam Domini nostri Iesu Christi, qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum addit. inc. Martyrizati sunt autem beatissimi martyres Gervasius et Protasius in Mediolanensium civitate sub die kalendarum iuniarum Gervasius et Protasius Mediolani mart. : Passiodata liturgica 19 giugno (non indicata) 14. ff. 135-136 - Liber pontificalis , cap. 60 (Silverio)tit. In sancti Silverii pape et martyrisinc. Silverius natione Campanus ex patre Orsmida episcopo Romano - expl. et cessavit episcopatus dies septem Silverius papa data liturgica 20 giugno (non indicata)note All'interno del capitolo è omesso il tratto da p. 290 l. 4 a p. 292 l. 1 dell'edizione Duchesne; il testo occupa sei lectiones . 15. f. 136 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 22 giugno (Paolino)tit. In sancti Paulini episcopi et confessorisinc. De civitate Nola Campanie natale sancti Paulini episcopi et confessoris - expl. claruit autem non solum eruditione et copiosa vite sanctitate, sed etiam potentia adversus demones Paulinus Nolanus ep. data liturgica 22 giugno (non indicata)note Una singola lectio . 16. ff. 136-138vtit. Nove lectiones per la Natività del Battista (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita ad Ambrogio) 17. ff. 138v-140tit. Nove lectiones infra octavam (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia anonima) 18. ff. 140-141 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 26 giugno (Giovanni e Paolo)tit. In sanctorum martyrum Iohannis et Pauliinc. Rome Iohannis et Pauli fratrum quorum prior prepositus - expl. ab ipso Terentiano descripta est passio horum martyrum. Passi sunt autem VI kalendas iulii Gallicanus, Iohannes et Paulus mart. data liturgica 26 giugno (non indicata)note Il testo comprende sei lectiones . 19. ff. 141-142 - Liber pontificalis , cap. 82 (Leone II)tit. In sancti Leonis pape et confessorisinc. Leo iunior natione Siculus ex patre Paulo - expl. pro eo quod ecclesia Albanensis episcopum minime habuit. Tu autem Domine miserere nobis Leo II papa data liturgica 28 giugno (non indicata)note Suddivisione in sei lectiones . 20. ff. 142v-146vtit. Nove lectiones per Pietro e Paolo (da Atti, un sermone attribuito a Leone e un'omelia attribuita a Gerolamo) 21. ff. 146v-149tit. Nove lectiones per Paolo apostolo (da Atti, dal De gratia et libero arbitrio di Agostino e da un'omelia attribuita a Gerolamo) 22. ff. 149-151 - Passio sanctorum Processi et Martiniani Romae mart. (= BHL 6947)
tit. In sanctorum martyrum Processi et Martinianiinc. Tempore quo Symon magus crepuit intus - expl. ubi prestantur beneficia eorum usque in hodiernum diem, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Processus et Martinianus Romae mart. : Passiodata liturgica 2 luglio (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 23. ff. 151v-154tit. Tre gruppi di sei lectiones infra octavam apostolorum (da un sermone attribuito a Massimo) 24. ff. 154-156vtit. Nove lectiones in octava apostolorum (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 25. ff. 156v-158 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 10 luglio (Felicita e i sette figli)tit. In festo sanctorum septem fratruminc. Rome septem fratrum filiorum sancte Felicitatis - expl. et martialis capitali sententia puniti sunt Felicitas cum septem filiis Romae mart. data liturgica 10 luglio (non indicata)note La voce del martirologio occupa solo la prima lectio , mentre altre cinque sono ricavate da un sermone attribuito ad Agostino. 26. f. 158 - Liber pontificalis , cap. 11 (Pio I)tit. In sancti Pii pape et martyrisinc. Pius natione Ytalus ex patre Ruphino - expl. et cessavit episcopatus dies quattuordecim Pius I papa data liturgica 11 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 27. f. 158r-v - Liber pontificalis , cap. 5 (Anacleto)tit. In sancti Anacleti pape et martyrisinc. Anacletus natione Grecus de Athenis - expl. et cessavit episcopatus dies XIII Anacletus papa data liturgica 13 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 28. ff. 158v-160v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 90 (Alessio) (= BHL 291)
tit. In sancti Alexi confessorisinc. Alexius fuit filius Eufemiani viri nobilissimi Romani - expl. obiit sextodecimo kalendas augusti circa annum Domini trecentesimum octuagesimum octavum Alexius Edessae et Romae confessor saec. V data liturgica 17 luglio (non indicata) 29. f. 161 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 27 giugno (Sinforosa)tit. In sancte Symphorose cum septem filiis suisinc. Apud Tiburtina civitate Ytalie natale beate Symphorose uxoris beati Getulii martiris - expl. via Tyburtina miliario nono Symphorosa et septem filii Tibure mart. data liturgica 18 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 30. f. 161r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 21 luglio (Prassede)tit. In sancte Praxedis virginisinc. Rome sancte Praxedis virginis. Hec cum sorore sua beata Potentiana - expl. iuxta sororem suam atque patrem Pudentem posita Praxedis Romana virgo data liturgica 21 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 31. ff. 161v-164tit. Nove lectiones per la festa di Maria Maddalena (da un sermone attribuito ad Agostino e un'omelia di Gregorio Magno) 32. f. 164r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 24 luglio (Cristina)tit. In sancte Christine virginis et martyrisinc. Apud Ytaliam in Tyro que est circa lacum Vulsinum natale sancte Christine virginis - expl. cursum gloriosi martyrii consummavit Christina Vulsinii, alias in Tyro civitate virgo martyr saec. III data liturgica 24 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 33. ff. 164v-166vtit. Otto lectiones per la festa di Giacomo Maggiore (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo) 34. f. 166v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 25 luglio (Cristoforo)tit. Pro sancto Christoforoinc. In Licia civitate Samon natale sancti Christofori martyris - expl. capitis obtruncatione complevit Christophorus in Lycia martyr m. 250 data liturgica 25 luglio (non indicata)note Il testo costituisce la nona lezione del ciclo. 35. f. 166v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 28 luglio (Pantaleone)tit. In sancti Panthaleonis martyrisinc. Nichomedie passio sancti Panthaleonis qui cum iubente Maximiano - expl. ictu gladii martyrium consummavit Pantaleon Nicomediae mart. data liturgica 28 luglio (non indicata)note Una singola lectio . 36. ff. 166v-168v - Passio sanctorum Nazarii et Celsi Mediolani mart. (= BHL 6040)
tit. In sanctorum martyrum Nazarii, Celsi, Victoris et Innocentiiinc. Nazarius genitus a patre nomine Affricano matre vero eius nomine Perpetua - expl. mundati sunt confestim in virtute et gratia Domini nostri Iesu Christi, cui est honor et gloria in saecula saeculorum Nazarius et Celsus Mediolani mart. : Passiodata liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo occupa le prime sei lectiones del gruppo di nove cui si riferisce la titolatura. 37. f. 168v - Liber pontificalis , cap. 15 (Vittore)tit. Decretum Victorisinc. Victor natione Affer ex patre Felice - expl. et cessavit episcopatus dies duodecim Victor I papa m. 199 data liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo costituisce la settima lectio . 38. ff. 168v-169 - Liber pontificalis , cap. 42 (Innocenzo)tit. Decretum Innocentiiinc. Innocentius natione Albanensis ex patre Innocentio - expl. et cessavit episcopatus dies viginti duo Innocentius I papa data liturgica 28 luglio (non indicata)note Il testo costituisce le ultime due lezioni. 39. f. 169 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 luglio (Felice II)tit. In sanctorum martyrum Felicis, Simplicii, Faustini et Beatricisinc. Rome via Aurelia beati Felicis pontificis sub Constantino filio Constantini - expl. cuius natale celebratur IIII kalendas augusti Felix II papa m. 22-11-365 data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo occupa la prima delle sei lectiones del gruppo di santi della titolatura. 40. f. 169 - Liber pontificalis , cap. 50 (Felice III)inc. Felix natione Romanus ex patre Felice presbitero de titulo Fasciole - expl. cui concilium concessit tempus penitentie Felix III papa data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo, non titolato perché apparentemente relativo allo stesso santo del precedente, occupa le lezioni seconda e terza; si interrompe in corrispondenza di p. 252 l. 13 dell'edizione di Duchesne. 41. ff. 169-170 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 luglio (Simplicio, Faustino e Beatrice)tit. Pro sanctis Faustino, Simplicio et Beatriceinc. Temporibus Dioclitiani et Maximiani natale sanctorum martyrum Simplicii, Faustini et Beatricis - expl. vexatus emisit spiritum Simplicius, Faustinus et Beatrix Romae mart. data liturgica 29 luglio (non indicata)note Il testo occupa le lezioni dalla quarta alla sesta. 42. f. 170r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 luglio (Abdon e Sennen)tit. In sanctorum martyrum Abdon et Seneninc. Rome Abdon et Senen subregulorum sub Decio imperatore - expl. et translati in cimiterio Pontiani Abdon et Sennen Romae mart. data liturgica 30 luglio (non indicata)note Suddivisione in tre lectiones . 43. ff. 171-174tit. Nove lectiones per la festa di S. Pietro in Vincoli (da Atti, un sermone attribuito ad Ambrogio e un'omelia attribuita a Gerolamo) 44. ff. 174-175 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 2 agosto (Stefano I)tit. In sancti Stephani pape et martyrisinc. Rome in cimiterio Calixti natale sancti Stephani pape et martyris - expl. appellatur hodie cymiterium Calixti Stephanus I papa mart. data liturgica 2 agosto (non indicata)note Il testo comprende le prime cinque lectiones delle sei dedicate al santo, mentre l'ultima è tratta dal Liber pontificalis (vd. item seguente). 45. f. 175 - Liber pontificalis , cap. 24 (Stefano I)inc. Stephanus natione Romanus ex patre Iulio - expl. et cessavit episcopatus dies XXII Stephanus I papa mart. data liturgica 2 agosto (non indicata) 46. ff. 175-177 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 3 agosto (invenzione di Stefano)tit. In inventione corporis sancti Stephani prothomartyrisinc. Ierosolimis inventio corporis beatissimi Stephani protomartyris et sanctorum Gamalielis Nichodemi et Abibon - expl. pausavit in pace cum quibus ego iaceo Stephanus diac. protomart. data liturgica 3 agosto (non indicata)note La voce del martitologio, che occupa le prime sei lectiones , è riportata per circa metà (fino a p. 246 l. 27 dell'edizione Dubois); seguono altre tre lectiones tratte da un'omelia attribuita a Gerolamo. 47. ff. 177-181 - Dedicatio ecclesiae sanctae Mariae ad Nives (= BHL 5403)
prol.tit. In festo sancte Marie virginis ad Nivesprol. inc. Cum ad omnium sanctorum reverentiam Christianorum cunctorum debeat devotio excitari - expl. quod divinis revelationibus gestum est replicemus inc. Tempore quo prefatus papa Liberius beati Petri sedem provida gubernatione regebat - expl. oculate visionis revelatione nosceretur Maria virgo et mater Iesu (miracula in variis locis facta, fundationes ecclesiarum, translationes, etc.) : Dedicatiodata liturgica 5 agosto (non indicata)note L'estratto, che comprende il prologo e (dall'interno della quarta lectio ) l'inizio della narrazione, occupa le prime sei lezioni, cui ne seguono dal f. 180v tre tratte da un'omelia attribuita a Beda. 48. ff. 181-183 - Humbertus de Romanis n. 1194/1200, m. 14-7-1277 , Legenda sancti Dominici (= BHL 2219)
tit. In sancti Dominici confessorisinc. Beatus Dominicus predicatorum dux et pater inclitus - expl. sepultus est autem Bononie in ecclesia sancti Nicholai fratrum predicatorum quorum ordinis ipse primus extitit institutor Dominicus Ordinis Praedicatorum fundator n. 1170, m. 6-8-1221 : Vitadata liturgica 4 agosto (non indicata)note Il testo, che occupa sei lectiones , si interrompe prima del termine riportato in BHL. 49. f. 183r-v - Liber pontificalis , cap. 25 (Sisto II)tit. In sanctorum martyrum Sixti, Felicissimi et Agapitiinc. Sixtus natione Grecus ex phylosopho sedit - expl. cessavit episcopatus dies XXV Sixtus II papa mart. data liturgica 6 agosto (non indicata)note Il testo occupa le prime due delle nove lectiones complessive; lo segue senza distinzione la passio registrata all'item seguente. 50. ff. 183v-185 - Passio sancti Sixti II papae mart. (= BHL 7801)
inc. Sixtus urbis Rome episcopus Athenis natus et doctus - expl. martyrizatus est autem beatus Sixtus episcopus VIII° ydus augusti, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Sixtus II papa mart. : Passiodata liturgica 6 agosto (non indicata) 51. ff. 185-186 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 7 agosto (Donato)tit. In sancti Donati episcopi et martyrisinc. Apud Tusciam civitate Aritii natale sancti Donati episcopi et martyris - expl. in Hostia civitate tumulata servantur Donatus episcopus et Hilarianus mon., Aretii martyres data liturgica 7 agosto (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 52. f. 186r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 marzo e 8 agosto (Ciriaco, Largo e Smaragdo)tit. In sanctorum martyrum Ciriaci, Largi et Smaragdiinc. Rome natale sancti Cyriaci martyris qui post longam carceris macerationem - expl. subito ceciderunt et mortui sunt Cyriacus, Largus et Smaragdus Romae martyres data liturgica 8 agosto (non indicata)note Sono accorpate, per un totale di tre lectiones , le due voci del martirologio relative ai tre santi, con omissione dell'ultima frase della seconda. 53. ff. 186v-187 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 agosto e 10 agosto (Romano)tit. In sancti Romani martyrisinc. Rome sancti Romani martyris qui confessione sancti Laurentii conpunctus - expl. qui adductus foras muros porte Salarie decapitatus est quinto ydus augusti Romanus miles Romae martyr m. 258 data liturgica 9 agosto (non indicata)note Una singola lectio , che comprende la voce propria di Romano e, dopo una breve interpolazione di collegamento, parte di quella di Lorenzo, corrispondente a p. 262 ll. 6-35 dell'edizione Dubois. 54. ff. 187-188v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL S 4758 f [inc.])
tit. In sancti Laurentii martyrisinc. Postquam beatus Sixtus urbis Rome episcopus martyrii coronam adeptus consummavit agonem - expl. nunc illic plurimi Christum exultant in populis Laurentius diaconus, Romae martyr : Passiodata liturgica 10 agosto (non indicata)note L'estratto dalla passione è unito a materiale omiletico e occupa le prime sei delle nove lectiones complessive, completate dal f. 188 con un estratto da un'omelia attribuita ad Agostino. 55. ff. 188v-193v - Passio sancti Laurentii diac. Romae mart. (= BHL 4753 e 4758 p [expl.])
tit. Infra octavam sancti LaurentiiI inc. Post hec mandavit Valerianus ad Ypolitum - expl. tu miser torqueris insania et furore tuo II inc. Detius dixit: Levate eum et date - expl. tu consolaris servos tuos III inc. Eadem hora unus de militibus nomine Romanus - expl. in predio Ciriace vidue in agro Verano quarto iduum Augustarum, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Laurentius diaconus, Romae martyr : Passionote Si susseguono tre cicli di nove lectiones così ripartite: le prime tre di ogni gruppo sono tratte dalla passione di Lorenzo (rispettivamente ai ff. 188v-189v, 190v-191 e 192-193v - le due riprese introdotte dal titolo item de legenda ); le tre mediane derivano da un sermone anonimo e le ultime da un'omelia anonima (nel terzo ciclo per queste sei si prescrive di ricominciare da capo). I tre estratti dalla passione, tra loro consecutivi, corrispondono nell'edizione di Mombritius I rispettivamente alle pp. 93 ll. 22-50, 93 l. 50 - 94 ll. 29-30 e di qui alla fine. 56. ff. 193v-195v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 agosto (Tiburzio)tit. In sanctorum martyrum Tyburtii et Susanneinc. Rome inter duas lauros natale sancti Tiburtii martyris filii Cromatii urbis prefecti - expl. in eodem quoque loco a quodam apparente Christiano sepultus est tertio idus augusti Tiburtius Romae mart. data liturgica 11 agosto (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 57. ff. 195v-196 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 13 agosto (Ippolito)tit. In sancti Ypoliti martyrisinc. Rome sancti Ypoliti martyris sub Decio imperatore et Valeriano prefecto - expl. ad latus agri Verani ydus augusti Hippolytus Romanus presb. data liturgica 13 agosto (non indicata)note La voce è suddivisa in tre lectiones . 58. f. 196r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 13 agosto (Concordia)tit. Eadem die pro sancta Concordiainc. Rome sancte Concordie nutricis eiusdem sancti Ypoliti - expl. sepelivit VIII° kal. septembris Concordia Romae mart. data liturgica 13 agosto (non indicata)note Il testo comprende le lezioni dalla quarta alla sesta. 59. f. 196v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 agosto (Eusebio)tit. In sancti Eusebii presbyteriinc. Beatus Eusebius presbiter cum presente Constantino fidem catholicam - expl. factaque est gravissima persecutio in ecclesia catholica ab arrianis sedem apostolicam tenente Liberio Eusebius Romanus presbyter saec. IV data liturgica 14 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 60. ff. 196v-199 - Paschasius Radbertus n. 790 ca., m. post 851 , Epistola beati Hieronymi ad Paulam et Eustochium de assumptione Mariae virginis (= BHL S 5355 d)
tit. In assumptione beate Marie virginisinc. Cogitis me, o Paula et Eustochium, immo caritas Christi me compellit - expl. omnia cognoverint et in omnem edocti pervenerunt veritatem Maria virgo et mater Iesu (obitus et assumptio) : Epistoladata liturgica 15 agosto (non indicata)note L'estratto dall'opera (che si arresta all'interno del par. III: cfr. PL 30,124D) occupa le prime sei lectiones , cui ne seguono tre dal f. 198v tratte da un'omelia attribuita ad Agostino. 61. ff. 199-208tit. Cicli di nove lectiones per i sei giorni infra octavam note Sono dapprima copiati i sei gruppi di sei lectiones tratte da un sermone attribuito a Gerolamo, quindi i sei gruppi di tre (dalla settima alla nona, a completamento delle precedenti), tratte invece da un'omelia attribuita ad Agostino. 62. f. 208r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 18 agosto (Agapito)tit. In sancti Agapiti martyrisinc. Apud Penestinam civitatem miliario ab urbe XXXIII° natale sancti Agapiti martyris - expl. nutu divino ibi invento Agapetus seu Agapitus Praeneste mart. data liturgica 18 agosto (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 63. ff. 208v-210 - Legenda sancti Bernardi Claraevallensis abb. tit. In sancti Bernardi abbatisinc. Bernardus Fontanis oppido Burgundie patre Tecilino milite - expl. completis annis vite eius sexaginta tribus migravit ad Dominum Bernardus Claraevallensis abbas n. 1090 ca., m. 20-8-1153 : Vitadata liturgica 20 agosto (non indicata)note Testo non identificabile con alcuna voce BHL. 64. f. 210r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 22 agosto (Timoteo)tit. In sanctorum martyrum Tymothei, Ypoliti et Symphorianiinc. Rome via Hostiensi in cymiterio eiusdem natale sancti Timothei - expl. scriptum in ystoria sancti Silvestri Timotheus Romae mart. data liturgica 22 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 65. f. 210v - Passio sancti Bartholomaei ap. (= BHL 1001-1002)
tit. In sancti Bartholomei apostoliinc. Bartholomeus apostolus nomen ex Syra lingua suscipiens - expl. octavo kalendas semptembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Bartholomaeus apostolus : Passiodata liturgica 24 agosto (non indicata)note Una singola lectio , tratta dalla passione tradizionale (con il prologo che spesso l'accompagna) drasticamente abbreviata. 66. ff. 210v-211 - Liber pontificalis , cap. 19 (Zefirino)tit. In sancti Zepherini pape et martyrisinc. Zepherinus natione Romanus ex patre Habundio - expl. cessavit episcopatus dies VI Zephyrinus papa data liturgica 26 agosto (non indicata)note Una singola lectio . 67. ff. 211-212 - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] , adbreviatio (cfr. BHL 792)
tit. In sancti Augustini episcopi et confessorisinc. In Affrica depositio sancti Augustini episcopi. Ex provincia ergo hic Affricana - expl. Ticini relatum et honorifice conditum est Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agosto (non indicata)note Epitome distribuita in tre lectiones . 68. f. 212 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 28 agosto (Ermes)tit. Pro sancto Hermete martyreinc. Natalis sancti Hermetis martyris hunc illustrissimum beatus Alexander pontifex et martyr cum esset prefectus - expl. via Salaria vetere non longe ab urbe Roma sub die quarto kalendarum septembris sepultus est Hermes Romae mart. data liturgica 28 agosto (non indicata)note Il testo costituisce una singola lectio , che la rubrica definisce nona, malgrado il testo precedente ne occupasse tre. Riproduce la voce del martirologio dedicata al santo nella recensio I, secondo la classificazione dell'editore Dubois. 69. ff. 212-214vtit. Otto lectiones per la decollazione del Battista (da un sermone attribuito a Giovanni Crisostomo e un'omelia attribuita ad Agostino) 70. ff. 214v-215 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 agosto (Sabina)tit. Pro sancta Sabinainc. Rome in Adventino in oppido Vindinensi in Arcum Faustini - expl. ubi ipsa venerabiliter reposuerat magistram fidei sue Seraphyam ad Arcum Faustini iuxta aream Vindiciani in oppido Vindinensi Sabina Romae mart. data liturgica 29 agosto (non indicata)note Il testo, che costituisce la nona lectio del giorno, riproduce la voce del martirologio come sempre nella recensio I dell'edizione Dubois. 71. ff. 215-216 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 agosto (Felice e Adaucto) (= BHL 2878)
tit. In sanctorum martyrum Felicis et Audactiinc. Rome via Hostiensi miliario secundo ab urbe beatorum martyrum Felicis et Audacti sub Maximiano et Dioclitiano imperatoribus - expl. compleverunt autem martyrium suum pridie kalendas septembris Felix et Adauctus Romae martyres saec. III data liturgica 30 agosto (non indicata)note Il testo occupa tre lezioni. 72. ff. 216-217vtit. Nove lectiones per la natività di Maria (dal Cantico dei Cantici, un sermone attribuito a Agostino e un'omelia attribuita a Gerolamo) 73. ff. 217v-218 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 8 settembre (Adriano)tit. Pro sancto Hadrianoinc. Apud Nichomediam natale sancti Adriani martyris cum aliis viginti tribus. Maximianus cum gravissime persequeretur - expl. non longo post tempore beati Adriani corpus Romam etiam translatum honorabili in templo exornatum est Hadrianus et soc. Nicomediae mart. : Passiodata liturgica 8 settembre (non indicata)note Il testo, intitolato come lectio IX , comprende quasi integralmente la voce nella recensio I, con esclusione delle ultime frasi su Natalia (l'explicit corrisponde all'ed. Dubois, p. 306 l. 6). 74. ff. 218-222tit. Tre cicli di nove lectiones per i giorni infra octavam note Ogni ciclo comprende tre lezioni dal Cantico dei Cantici, tre da un sermone attribuito ad Agostino e tre da un'omelia attribuita a Gerolamo; sono trascritti quelli per i primi tre giorni, con la prescrizione di ricominciare dall'inizio per i tre giorni seguenti. 75. f. 222 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 settembre (Gorgonio e Doroteo) (= BHL 3615)
tit. In sancti Gorgoni martyrisinc. Passio beatorum martyrum Dorothei et Gorgonii apud Nichomediam sub Dioclitiano imperatore - expl. compleverunt autem martyrium suum V idus septembris Gorgonius et Dorotheus Nicomediae mart. data liturgica 9 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 76. f. 222v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 settembre (Proto e Giacinto)tit. In sanctorum Prothi et Iacinctiinc. Rome via Salaria vetere in cimiterio Basille natale sanctorum Prothi et Iacincti qui erant eunuchi - expl. breviter supra notatum est octavo kalendas ianuarii Eugenia, Prothus et Hyacinthus Romae martyres saec. III data liturgica 11 settembre (non indicata)note Una singola lectio , nella recensio I del martirologio secondo l'edizione Dubois. 77. ff. 222v-223 - Liber pontificalis , cap. 22 (Cornelio)tit. In festo exaltationis sancte Crucis. Sex prime lectiones leguntur de sanctis Cornelio et Cyprianoinc. Cornelius natione Romanus ex patre Castino - expl. et cessavit episcopatus dies triginta quinque Cornelius papa mart. data liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime due lectiones del gruppo raccolto sotto la titolatura. 78. ff. 223-224v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 settembre (Cipriano)inc. Apud Affricam beati Cypriani episcopi Valeriano et Galieno imperatoribus - expl. referuntur autem cum beato Cypriano passi Crescentianus, Victor, Rosula et Generalis Cyprianus Carthaginiensis episcopus et martyr n. 210 ca., m. 14-9-258 : Passiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo occupa le lectiones dalla terza alla sesta. 79. ff. 224v-226 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 settembre (esaltazione della Croce)tit. De Cruceinc. Cum igitur venerabile lignum sancte Crucis ab Helena Constantini matre inventum fuisset ita per medium est sectum - expl. regno tradito in prophano huiuscemodi residebat Iesus Christus (ss. crucis) data liturgica 14 settembre (non indicata)note Il testo, che occupa la settima e l'ottava lectio , corrisponde alla prima metà circa della voce del martirologio, fino a p. 314 l. 13 dell'edizione Dubois. La nona lectio , dal f. 225v, è tratta da un'omelia attribuita ad Agostino. 80. f. 226 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 15 settembre (Nicomede)tit. In sancti Nichomedis martyrisinc. Natale sancti Nichomedis quem Flaccus comes cum rocum perlatum fuisset - expl. sepultum est iuxta muros via Numentana Nicomedes presb. Romae mart. data liturgica 15 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 81. ff. 226-227 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 settembre (Lucia e Gimignano) (= BHL 4989)
tit. In sanctorum martyrum Lucie et Geminianiinc. Imperantibus Dyoclitiano et Maximiano iudicibus ab Offrasio et Megasio manserat autem beata Lucia in viduitate - expl. mulier Christiana nomine Maxima et ut decuit martyres sepelivit Lucia et Geminianus Romae mart. data liturgica 16 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime quattro delle sei lectiones del giorno, completate dalle due di Eufemia. 82. f. 227r-v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 16 settembre (Eufemia)tit. Eodem die sancte Eufemie virginisinc. Natale sancte Eufemie virginis que martyrizata est sub Dyoclitiano imperatore - expl. completum est autem martyrium eius XVI° die mensis septembris Euphemia Chalcedone virgo martyr m. 16-9-303 data liturgica 16 settembre (non indicata) 83. ff. 227v-229 - Passio sancti Matthaei ap. (= BHL 5691)
tit. In sancti Mathei apostoli et evangelisteinc. Beatus Mattheus apostolus et evangelista qui latine interpretatur Donatus etiam ex tribu sua Levi sumpsit cognomen - expl. et requiescit in montibus Pardorum XI kalendas octobris Matthaeus apostolus : Passiodata liturgica 21 settembre (non indicata)note È estratto il solo prologo della passio , che occupa la prima lezione del ciclo (f. 227v); altre tre, numerate dalla settima alla nona, sono tratte da un'omelia attribuita ad Ambrogio (quelle centrali dovevano essere ricavabili dal commune ). 84. ff. 229-231 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 22 settembre (Acaunensi) (= BHL 5748)
tit. In sanctorum martyrum Mauritii et sociorum eiusinc. In Galliis civitate Seduno loco Agauno natale sanctorum martyrum Thebeorum - expl. sed ut ceteris martyribus sepultura venerabiliter sotiaretur Mauritius et soc. Agaunenses seu Thebaei martyres data liturgica 22 settembre (non indicata) 85. f. 231 - Liber pontificalis , cap. 2 (Lino)tit. In sancti Lini pape et martyrisinc. Linus natione Ytalus de regione Tuscie patre Herculiano - expl. in Vaticano sub die nono kalendarum octobris Linus papa mart. data liturgica 23 settembre (non indicata)note Una singola lectio . 86. ff. 231-232 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 26 settembre (Cipriano e Giustina)tit. In sanctorum martyrum Cypriani et Iustineinc. Sanctorum martyrum Cypriani episcopi et Iustine virginis qui passi sunt sub Dioclitiano imperatore - expl. excipiens illa sepelivit in predio suo. Passi sunt autem VI° kalendas octubris Cyprianus, Iustina et Theoctistus prope Nicomediam martyres data liturgica 26 settembre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 87. ff. 232-233 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 27 settembre (Cosma e Damiano)tit. In sanctorum martyrum Cosme et Damianiinc. Apud Egeam civitatem natale sanctorum martyrum Cosme et Damiani qui passi sunt persecutionem Dioclitiani - expl. nomini eorum edificato solemniter agit Cosmas et Damianus et soc. Aegis in Cilicia martyres data liturgica 27 settembre (non indicata)note Il testo occupa tre lectiones . 88. ff. 233-236v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 29 settembre (Michele)tit. In festo sancti Michaelis archangeliinc. In monte Gargano venerabilis memoria beati archangeli Michaelis ubi ipsius consecrata nomine habetur ecclesia - expl. unde et isdem locus in sumitate sui continens ecclesiam inter nubes situs vocatur Michael archangelus data liturgica 8 maggio (non indicata)note Il testo, che riproduce la voce del martirologio secondo la recensio I dell'edizione Dubois, occupa tre lectiones , seguite dal f. 234 da altre sei rispettivamente dai Moralia di Gregorio e da un'omelia attribuita a Gerolamo. 89. ff. 236v-239 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 30 settembre (Gerolamo)tit. In sancti Ieronimi presbyteri et confessorisinc. Apud Bethleem Iude depositio sancti Ieronimi presbyteri - expl. libros suos per quinquaginta et sex annos confecit Hieronymus Stridonius data liturgica 30 settembre (non indicata)note Il testo occupa le prime tre lectiones del giorno; ne seguono dal f. 238 altre tre tratte da un'epistola a Eustochio di Gerolamo stesso. 90. f. 239v - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 1 ottobre (Remigio)tit. In sancti Remigii episcopi et confessorisinc. Remis sancti Remigii episcopi et confessoris viri preclarissimi virtutis et sanctitatis - expl. puellam a morte corporis suscitavit Remigius (Remedius) Remensis episcopus m. ca. 532 data liturgica 1 ottobre (non indicata)note Una singola lectio , dalla voce del martirologio nella recensio I. 91. ff. 239v-241v - Bonaventura de Balneoregio n. 1217/1221, m. 14/15-7-1274 , Legenda sancti Francisci minor (= BHL 3110)
tit. In sancti Francisci confessorisinc. Apparuit gratia Dei salvatoris nostri diebus istis novissimis in servo suo Francisco - expl. in tribus ab eo institutis ordinibus cernimus esse completum Franciscus Assisiensis OFM n. 1182, m. 4-10-1226 : Vitadata liturgica 4 ottobre (non indicata)note Estratto che si spinge fino al termine del cap. I (p. 972 dell'edizione Fontes Franciscani di Menestò - Brufani). 92. ff. 241v-242 - Liber pontificalis , cap. 35 (Marco)tit. In sanctorum martyrum Sergi, Bachi, Marcelli et Apulei fit officium plurimum martyrum sed nona lectio legitur de sancto Marcoinc. Marcus natione Romanus ex patre Prisco - expl. et cessavit episcopatus dies XX Marcus papa data liturgica 7 ottobre (non indicata)note Una singola lectio , che come spiega la rubrica costituisce l'ultima del giorno (mentre le altre sono da leggersi dal commune ). 93. ff. 242-246 - Passio sanctae Reparatae mart. (= BHL 7188-7189)
tit. Passio sancte Reparate virginis et martyrisinc. Palestine igitur provincie Decio presidente pervenerunt templorum pontifices - expl. passa est autem virgo beatissima VIII ydus octobris translatio inc. Post vero multa annorum curricula - expl. puellarum monasterium facere studuerunt collaudantes et benedicentes salvatorem mundi Dominum Iesum Christum qui vivit et regnat Deus cum Patre et Sancti Spiritus unitate per infinita saecula saeculorum Reparata mart. : Passio + translatiodata liturgica 8 ottobre (non indicata)note Le due parti del testo sono distinte andando a capo (f. 245); non è operata la suddivisione in lectiones , così come era stata evitata nei primi testi del volume altrettanto estesi. 94. f. 246 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 ottobre (Dionigi, Rustico ed Eleuterio)
epilogo
tit. In sanctorum martyrum Dyonisii, Rustici et Eleuteriiinc. Apud Parisius natale sanctorum martyrum Dionisii episcopi et Eleuterii presbyteri et Rustici diaconi - expl. gladio animadversi martyrium impleverunt Dionysius Parisiensis episcopus, Rusticus et Eleutherius martyres saec. I/III data liturgica 9 ottobre (non indicata)note Una singola lectio . 95. f. 246 e 247 - Liber pontificalis , cap. 17 (Callisto)tit. In sancti Calixti pape et martyrispars I inc. Calixtus natione Romanus ex patre Demetrio - expl. per diversa loca decem novem pars II inc. Post dies vero decem et septem - expl. et cessavit episcopatus dies sex Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 data liturgica 14 ottobre (non indicata)note Il testo segue il Liber pontificalis per il primo tratto della prima lectio , fino a p. 141 l. 5 dell'edizione Duchesne, per poi proseguire fino a tre lezioni con la voce che segue; in chiusura viene ripreso il tratto finale del Liber , con una minima rielaborazione per collegarlo al testo interposto. 96. ff. 246v-247 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 14 ottobre (Callisto)inc. Qui sub persecutione Alexandri imperatoris martyrii gloriam adeptus est - expl. ad puteum demergi et eum per rudera cumulari Callistus papa, Calepodius presbyter et socii Romae martyres m. 222 data liturgica 14 ottobre (non indicata) 97. f. 247r-v - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 7 (Luca) (= BHL 4971)
tit. In sancti Luce evangeliste Ieronimus in libro illustrium viroruminc. Lucas medicus Antiochensis ut eius scripta indicant Greci sermonis non ignarus - expl. ossa eius cum reliquiis Andree apostoli translata sunt Lucas evangelista data liturgica 18 ottobre (non indicata)note Le prime due lectiones delle tre riservate a Luca coincidono con il capitolo di Gerolamo; l'ultima è invece tratta dal testo che segue. 98. f. 247v - Laudatio Lucae [interdum in mss. Bedae adscripta] (= BHL S 4973 b)
inc. Lucas hebraice latine ipse consurgens sive elevans - expl. cuius natalitium celebratur XV° kalendas novembris Lucas evangelista : Laudatiodata liturgica 18 ottobre (non indicata) 99. ff. 247v-249v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 154 (Orsola) (= BHL 8437)
tit. In festo XI milium virginuminc. Undecim milium virginum passio hoc ordine celebrata fuit - expl. in quadam cronica legitur quia regnavit anno Domini trecentesimo tertio Ursula et soc. virgines et mart. Coloniae cultae : Passiodata liturgica 21 ottobre (non indicata)note Estratto che ha termine con il periodo 46 a p. 1077 dell'edizione Maggioni. 100. ff. 249v-251 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 21 ottobre (Ilarione)tit. In sancti Ylarionis abbatisinc. Hylarion ortus vico Tabatha qui circiter V milia a Gaza urbe Palestine - expl. ut delibutum unguento putaretur Hilarion in Palaestina abb. : Vitadata liturgica 21 ottobre (non indicata)note Il testo è suddiviso in sei lectiones . 101. ff. 251-254 - Passio sancti Miniatis Florentiae mart. (= BHL S 5965 b)
additamentum tit. In sancti Miniatis martyrisinc. In illo tempore imperante impiissimo Decio imperatore qui imperavit Romane reipublice anno uno - expl. et reconditum corpus eius VIII kalendas novembris addit. inc. Postmodum vero ecclesie Dei pace reddita - expl. residente impiissimo Decio in civitate Florentina que ex tunc usque in presentem diem ipsius meritis et precibus incrementum suscipit et honorem ad laudem et gloriam omnipotentis Dei qui est benedictus in saecula saeculorum Minias Florentiae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata)note Al termine consueto si aggiunge un breve complemento. 102. ff. 254-255v - Passio sanctorum Chrysanthi et Dariae Romae mart. (= BHL 1787)
tit. In sanctorum martyrum Crisanti et Darieinc. Polemius inlustrissimus vir Alexandrie urbis honoratus - expl. in una fovea atque in una voluntate perdurantes simul pertingerent ad coronam Chrysanthus et Daria Romae mart. : Passiodata liturgica 25 ottobre (non indicata)note Il testo, suddiviso in sei lectiones , si interrompe in corrispondenza dell'edizione Mombritius I, p. 278 l. 10, ossia quasi al termine della passio (il cui dettato appare parzialmente rielaborato). 103. f. 255v - Liber pontificalis , cap. 6 (Evaristo)tit. In sancti Evaristi pape et martyrisinc. Evaristus natione Grecus ex patre Iudeo nomine Iuda - expl. et cessavit episcopatus dies decem et novem Evaristus papa data liturgica 25 ottobre (non indicata)note Una singola lectio . 104. ff. 255v-258 - Passio sanctorum Simonis et Iudae ap. (cfr. BHL 7750)
tit. In sanctorum appostolorum Symonis et Iudeinc. Simon Chananeus et Iudas zelotes Domini nostri Iesu Christi apostoli Spiritu Sancto revelante - expl. ubi apostolorum corpora requiescunt quo beneficia multa prestantur, regnante Domino nostro Iesu Christo qui cum Patre et Spiritu Sancto vivit et regnat in saecula saeculorum Simon et Iudas (Thaddaeus) ap. : Passiodata liturgica 28 ottobre (non indicata)note Il testo appare una rielaborazione della versione più nota. 105. ff. 258v-262tit. Nove lectiones per Ognissanti (dal sermone Legimus e da un'omelia attribuita ad Agostino) 106. ff. 262-263v - Ambrosius Mediolanensis episcopus pseudo , Passio sanctorum Vitalis et Agricolae (= BHL 8691)
tit. In sanctorum martyrum Vitalis et Agricoleinc. Ambrosius servus Christi Iesu vocatus episcopus - expl. passi sunt autem sancti martyres Vitalis et Agricola in provincia Ytalie in civitate Bononiensi sub Dioclitiano et Maximiano imperatoribus pridie nonas novembris, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Vitalis et Agricola Bononiae mart. : Passiodata liturgica 4 novembre (non indicata) 107. ff. 263v-264v - Passio sanctorum quattuor coronatorum (cfr. BHL 1837)
tit. In sanctorum martyrum quattuor coronatoruminc. Cum perrexisset Dioclitianus augustus Pannoniam ad metalla diversa sua - expl. passi sunt pro nomine Domini nostri Iesu Christi sub die sexto ydus novembris Claudius, Nicostratus, Symphorianus, Castorius et Simplicius in Pannonia mart. : Passiodata liturgica 8 novembre (non indicata)note Il testo, in sei lectiones , appare una versione abbreviata della passione indicata. 108. ff. 264v-265 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 9 novembre (Teodoro)tit. In sancti Theodori martyrisinc. Natale sancti Theodori martyris temporibus Maximiani et Maximi imperatorum - expl. in loco qui appellatur Euchaita Theodorus tiro Amaseae in Ponto mart. data liturgica 9 novembre (non indicata)note Una singola lectio . 109. ff. 265-267v - Sulpicius Severus , Vita Martini Turonensis (= BHL 5610)
tit. In sancti Martini episcopi et confessorisinc. Igitur Martinus Sabarie Pannoniarum oppido oriundus fuit - expl. inhermis obiceretur barbaris Martinus Turonensis episcopus : Vitadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo, che costituisce le prime quattro lectiones del ciclo dedicato a Martino, si arresta con il cap. IV par. 6 (p. 260 nell'edizione Fontaine, p. 16 ll. 19-20 nell'edizione Smit). 110. ff. 267v-268 - Sulpicius Severus , Epistola III ad Bassulam , adbreviatio (= BHL S 5616 e)
inc. Beatus igitur Martinus obitum suum longe ante prescivit - expl. Martinus hic pauper et modicus celum dives ingreditur Martinus Turonensis episcopus : Epistolanote Il testo occupa la quinta e sesta lectio e parte della settima, nella quale è seguito indistintamente dal successivo. 111. f. 268r-v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Libri VIII miraculorum comprehenduntur: Liber in gloria martyrum, Liber de passione et virtutibus sancti Iuliani martyris, Libri I-IV de virtutibus sancti Martini episcopi, Liber vitae patrum, Liber in gloria confessorum , De virtutibus sancti Martini libri IV (= BHL 5621-5622)
item II inc. Beatus autem Severinus Colonie civitatis episcopus - expl. fuisse revelatum item III inc. Eo namque tempore beatus Ambrosius - expl. utinam vel simplicem historiam explicare possimus Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo completa la settima lectio e costituisce parte dell'ottava, a sua volta completata dall'estratto che segue. 112. ff. 268v-269v - Gregorius Turonensis episcopus n. 30-11-538/539, m. 594 ca. , Decem libri historiarum , I 48 (miracoli di Martino) (= BHL 5619-5620)
pars I inc. Arcadio vero et Honorio imperantibus sanctus Martinus Turonicorum episcopus - expl. cum magna confusione ad propria sunt reversi pars II inc. Deductoque ad ecclesiam Turonum beati viri corpore - expl. a passione Domini nostri usque ad transitum sancti Martini anni quadringenti et duo computantur Martinus Turonensis episcopus : Miraculadata liturgica 11 novembre (non indicata)note La seconda parte (come nel ms. Mugellano 15) si apre con una versione rielaborata del testo consueto. 113. ff. 269v-270 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 11 novembre (Menna)tit. Eodem die sancti Menne martyrisinc. In Scithia metropoli Frigie salutarie passio sancti Menne martyris - expl. cuius deinde sacrum corpus Constantinopolim translatum civitate regia digno honore veneratur Mennas Aegyptius in Phrygia martyr data liturgica 11 novembre (non indicata)note Il testo costituisce la nona lectio del ciclo aperto da Martino. 114. ff. 170-271v - Liber pontificalis , cap. 76 (Martino) (= BHL 5595)
tit. In sancti Martini pape et martyrisinc. Martinus de civitate Tudertia provincia Tuscie - expl. depositus die septima decima mensis septembris Martinus I papa m. 655 data liturgica 12 novembre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 115. ff. 271v-274 - Vita sanctae Elisabeth Thuringiae landgraviae (cfr. BHL S 2510 a)
tit. In festo sancte Elysabethinc. Beata Elisabeth filia regis Ungarorum in palatio et in purpura nobiliter educata - expl. sicque nobilis ille compos sui desiderii cum gaudio ad propria remeavit Elisabeth Thuringiae landgravia m. 1231 : Vitadata liturgica 19 novembre (non indicata)note La stessa versione della leggenda, non pienamente identificabile con la voce indicata, si trova nei mss. Mugellano 15 e Pl. 20. 5, dove però il testo si arresta in punti differenti. 116. f. 274r-v - Liber pontificalis , cap. 19 (Ponziano)tit. In sancti Pontiani pape et martyrisinc. Pontianus natione Romanus ex patre Calfurnio - expl. cessavit episcopatus dies XI Pontianus papa mart. data liturgica 19 novembre (non indicata)note Una singola lectio . 117. ff. 274v-276v - Passio sanctae Caeciliae Romae v. mart. (cfr. BHL 1496)
tit. In sancte Cecilie virginis et martyrisinc. Cecilia virgo clarissima absconditum semper evangelium Christi gerebat in pectore suo - expl. Martyrizata est autem beatissima Cecilia sub die decimo kalendarum decembrium, regnante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Caecilia Romae virgo martyr : Passiodata liturgica 22 novembre (non indicata) 118. f. 277 - Hieronymus Stridonius , De viris inlustribus , cap. 5 (Clemente)tit. In sancti Clementis pape et martyrisinc. Clemens de quo apostolus Paulus ad Phylippenses scribens - expl. extructa ecclesia custodit Clemens I papa saec. I data liturgica 23 novembre (non indicata)note Il capitolo di Gerolamo, riportato integralmente, costituisce la prima delle tre lectiones riservate al santo; le due restanti sono tratte dal Liber pontificalis (vd. item seguente). 119. f. 277r-v - Liber pontificalis , cap. 4 (Clemente)inc. Clemens natione Romanus de regione Celio monte - expl. cessavit episcopatus dies XXXIII Clemens I papa saec. I data liturgica 23 novembre (non indicata) 120. ff. 277v-279 - Ado Viennensis archiepiscopus n. 800 ca., m. 16-12-875 , Martyrologium tres recensiones , 24 novembre (Crisogono)tit. In festo sancti Grisogoni martyrisinc. Rome natalis sancti Grisogoni martyris qui per biennium - expl. apparente sibi beato Grisogono perrexit ad Dominum Chrysogonus Aquileiae mart. data liturgica 24 novembre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 121. ff. 279-283 - Passio sanctae Catharinae Alexandriae v. mart. (= BHL S 1661 m)
tit. In sancte Katherine virginis et martyrisinc. Maxentius imperator anno regni sui XXXV residens in civitate Alexandrinorum - expl. corpora debilium celeri medicina sanantur, prestante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria in saecula saeculorum Catharina (Ecatherina) Alexandriae virgo martyr saec. III : Passiodata liturgica 25 novembre (non indicata) 122. ff. 283-284v - Iacobus de Varagine n. 1228/1229, m. 13/14-07-1298 , Legenda aurea , cap. 170 (Giacomo Interciso) (= BHL 4101)
tit. In sancti Iacobi Intercisiinc. Iacobus martyr cognomine Intercisus nobilis genere - expl. passus est autem quinto kalendas decembris Iacobus Intercisus in Perside mart. data liturgica 27 novembre (non indicata)note Il testo occupa sei lectiones . 123. ff. 285-321tit. Commune sanctorum 124. ff. 321-322v - Vita sancti Eugenii Florentini diac. (= BHL S 2682 b)
tit. Vita sancti Eugenii confessoris archidyaconi ecclesie Florentineinc. Provincia Tuscie civitate Florentie fuit vir quidam nobilis - expl. astante populi multitudine copiosam ecclesiam consecrarunt Eugenius Florentinus diaconus saec. V : Vitadata liturgica 17 novembre (non indicata)note Il testo (tratto dal leggendario abbreviato anonimo del Pl. 20. 6, così come la vita di Zenobio presente nei diversi volumi di questo lezionario) è seguito dal colophon trascritto sotto. 125. ff. 322v-324vtit. Ufficio della Trasfigurazione
U.C. II, ff. 325-327 ; paulo post 1450 II. ff. 325-327v - Exaltatio sanctae Crucis (= BHL S 4178 b)
In festo exaltationis sancte Crucisinc. Cum venerabile lignum sancte Crucis ab Helena Constantini matre inventum fuisset - expl. percipiens miraculorum eius plurima incrementa, donante Domino nostro Iesu Christo cui est honor et gloria cum Patre et Spiritu Sancto per omnia saecula saeculorum Iesus Christus (ss. crucis) : Inventio + translatiodata liturgica 14 settembre (non indicata)note La seconda unità del codice è costituita da tre fogli aggregati al lezionario, con le nove lectiones per questa festività: le prime sei tratte dalla narrazione, le ultime da un sermone attribuito ad Agostino (ff. 326v-327v), come nel complemento cinquecentesco al ms. 145.
U.C. III, ff. 328-345 ; paulo post 1450 III. ff. 328-342Lectiones per i giorni dell'ottava di Ognissantinote La terza sezione è composta da due quinioni (il secondo mutilo dei due fogli finali); restano vuoti i fogli da 342v. Ai ff. 344v-345v una mano del XVI secolo stila l'indice dell'intero codice, come già aveva fatto per i tre precedenti volumi del lezionario.
bibliografia
Biblioteca Medicea Laurenziana , 162; Firenze. I libri del Duomo , 72, 79-80, 89-91; I santi patroni , 177-9; Bandini, Leopoldina , I , 444; D'Ancona, La miniatura fiorentina , I pp. 194-5
Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Fies. 38
Gregorio Magno, Dialogi , cui sono aggregate epistole di Gerolamo e un frammento di leggendario
U.C. I ; sec. XII I. ff. 1-61v - Gregorius I papa n. 540 ca., m. 604 , Dialogorum libri IV , mutilo? (= BHL 6542)
Liber dialagorum beati Gregorii pape urbis Rome prol.prol. inc. Quadam die nimiis quorumdam saecularium tumultibus depressus - expl. Seniorum valde venerabilium didici relatione quod narro inc. Venantii quondam patricii in Samnii partibus villa fuit - expl. se ferre non posse pondus sanctitatis eius diceret terra quae tremuisset Benedictus Casinensis abbas m. 543 , Bonifatius Ferentinus episcopus saec. VI , Constantius Anconae conf. , Constantius Aquinensis episcopus saec. VI , Datius Mediolanensis ep. , Eleutherius Spoletanus abbas m. 560 , Equitius in ltalia abbas n. 480/490, m. ante 571 , Eutychius et Florentius apud Nursiam monachi m. ca. 550 e 547 , Fortunatus Tudertinus episcopus , Frigdianus (al. Fridianus, Frigidianus, Frigianus) Lucensis episcopus m. 18-3-588 , Galla Romae vidua monialis , Herculanus (Herculianus) Perusinus episcopus et martyr , Hermenegildus rex, in Hispania martyr , Honoratus Fundanus abb. , Isaac Spoletanus abb. , Marcellinus Anconitanus ep. , Martinus in Montemarsico eremita m. ca. 580 , Mennas in Samnio erem. , Nonnosus in Monte Soractis conf. : Vitaenote L'explicit cade alla fine del cap. 23 del libro IV (cfr. ed. Moricca, p. 261 ll. 20-21); è possibile che l'interruzione sia dovuta a una perdita di fogli del manoscritto originario, ma va notato che l'ultima riga della pagina non è impiegata: il copista aveva forse cessato qui la trascrizione. Cfr. anche, per i singoli santi, BHL 1102, 1394, 1933, 1934, 2101, 2454, 2577, 2791, 3088, 3173, 3234, 3822, 3850, 3980, 4475, 5224, 5601, 5925, 6247.
U.C. II ; sec. XII II. ff. 62-91v - Hieronymus Stridonius , Epistolae , acefale e mutilenote Lettere e altri opuscoli, tra i quali parte della traduzione delle omelie di Origene sul Cantico dei Cantici e lettere di Agostino.
III. f. 92 - Passio sancti Eugenii Carthaginensis ep. , frammento (= BHL S 2681 a [app. I] e 2681 c [app. II])
app. I inc. non permiserit hanc epistolam legere reddet pro hac rationem in die iudicii - expl. ego rem officii mei implere studui app. II inc. In insula que naute vocitabant Dominum - expl. Ipse super maria residens vicus vadensis provincia Ligurie in saecula saeculorum Eugenius Carthaginiensis episcopus m. 505 : Passiodata liturgica 13 luglio (non indicata)note Al codice viene aggregato un singolo foglio, proveniente forse da un leggendario: vi si leggono le ultime righe di questo testo (ossia le appendici che spesso accompagnano la passio , che doveva esservi contenuta) e il frammento seguente della vita di Agostino.
U.C. III ; sec. XII IV. f. 92r-v - Vita et translationes sancti Augustini Hipponensis ep. [ex opere Possidii interpolato] (= BHL 792)
Sancti Augustini episcopi et confessoris prol.prol. inc. Beatissimus Augustinus ex provincia Africa, inspirante rerum omnium factore et gubernatore Deo - expl. que audivi proposui minime reticere inc. Ex provincia Africa civitate Thagastensi exortus de numero curialium parentibus honestis et Christianis progenitus erat - expl. solebat enim laicus ut nobis dicebat ab eis tantum ecclesiis que non haberent Augustinus Hipponensis episcopus n. 354, m. 430 : Vitadata liturgica 28 agostonote Come nel ms. Strozzi 2, si trova il prologo interpolato con le parole iniziali della vita. Il testo, che appare una versione variante dell'interpolazione della vita di Possidio, si arresta con un passo che trova corrispondenza nel corso del cap. 4 di quest'ultima (cfr. PL 32,37 o p. 140 ll. 8-9 dell'edizione Bastiaensen).
bibliografia
Bandini, Leopoldina , II , 723-5