*
Charles M. Atkinson «Tonus» in the Carolingian Era: A Terminological «Spannungsfeld» in Quellen und Studien zur Musiktheorie des Mittelalters cur. Michael Bernhard , München, Verlag der Bayerischen Akademie der Wissenschaften 2001 (Bayerische Akademie der Wissenschaften. Veröffentlichungen der Musikhistorischen Kommission 15) pp. 532, III 19-46
Abstract
Der Verf. zeigt, wie sich das Verständnis des Terminus
tonus (respektive
tonos ) seit der Antike bis in die karolingische Zeit verändert hat. Er wertet dabei eine Reihe der Definitionen, die in grammatischen und musikalischen Werken griechischen und römischen Ursprungs vorhanden sind, aus. Im zweiten Teil schließen sich die aus den karolingischen Glossen zu Donatus (
Ars maior ; Paris, BNF, lat. 7490, IX. Jhd.; n.a. lat. 1620, X. Jhd.; lat. 13025, IX. Jhd., Martianus Capella (
De nuptiis , Leiden, Bibl. der Rijksuniv., Voss. lat. F. 48, IX. Jhd.; Besançon, BM, 594, IX. Jhd.) und Boethius (
De institutione musicae ; Paris, BNF, lat. 7200, IX. Jhd.; Orléans, BM, 293 B, IX. Jhd.; Paris, BNF, lat. 13908, IX. Jhd.; München, BSB, lat. 14523, IX. Jhd.) bezogenen Belege an. Schließlich wird die Frage der Anwendung des Begriffs
tonus in den sowohl theoretischen als auch praktischen Musikabhandlungen aus dem 9. und aus dem frühen 10. Jhd. (Aurelianus Reomensis:
Musica disciplina ,
Quid est cantus? von einem Anonymus in der vatikanischen Handschrift Pal. lat. 235, X. Jhd. in.) erörtert. (Dana Ruzickova)
Riduci
Argomenti e indici Manoscritti
Besançon, Bibliothèque Municipale d'Etudes et de Conservation, 594 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 235 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 48 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14523 Orléans, Médiathèque (olim Bibliothèque Municipale), 293 (247) Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7490 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 13025 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 13908 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7200 Paris, Bibliothèque Nationale de France, n.a. lat. 1620 Scheda N: 24 - 4348
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-tonus-in-the-carolingian-era-a-terminological-spa/428602
*
Calvin M. Bower Quadrivial Reasoning and Allegorical Revelation: «Meta-knowledge» and Carolingian Approaches to Knowing in Carolingian Scholarship and Martianus Capella. Ninth-Century Commentary Traditions on «De nuptiis» in Context cur. Mariken Teeuwen - Sinéad O'Sullivan , Turnhout, Brepols 2011 (Cultural Encounters in Late Antiquity and the Middle Ages 12) pp. VIII-391, 57-73
Abstract
L'A. confronta la stratificazione delle glosse al
De nuptiis di Marziano Capella (in particolare dal ms. Leiden, Bibl. der Rijksuniversiteit, Voss. lat. F. 48) con i trattati di Boezio sulle arti del Quadrivio (
De institutione arithmetica e
De institutione musica ), al fine di valutare la preparazione culturale del loro autore. Lo studio permette di individuare una significativa componente platonica nella concezione filosofica e teologica delle glosse sotto la patina cristiana, utile non solo per interpretare allegoricamente un testo sostanzialmente pagano, ma anche necessaria alla migliore comprensione del
De nuptiis , che tanto per i contenuti quanto per lo stile risulta ostico al lettore. La simbologia del
De nuptiis rappresenta infatti le discipline del Trivio e del Quadrivio, e le glosse al testo offrono una coerente visione d'insieme della concezione medievale del sapere. (Marianna Cerno)
Riduci
Argomenti e indici Martianus Capella, Fortleben ,
De nuptiis Philologiae et Mercurii Boethius n. 480 ca., m. 524 ,
Institutio arithmetica Boethius n. 480 ca., m. 524 ,
Institutio musica Dunchad saec. IX ,
Glossae in Martiani Capellae De nuptiis Philologiae et Mercurii (?) («Alii quoque huius» id est praedicti «generis», subauditur emitheorum. «Ab effuso» id est multo. «Sibilla» mens divina... ) Martinus Laudunensis n. 819, m. 875 ,
Glossae in Martianum (?) («Alii quoque huius» id est praedicti «generis», subauditur emitheorum. «Ab effuso» id est multo. «Sibilla» mens divina... ) Manoscritti
Scheda N: 34 - 4407
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-quadrivial-reasoning-and-allegorical-revelation-m/629929
Veronika von Büren Auxerre, lieu de production de manuscrits? in Etudes d'exégèse carolingienne. Autour de Haymon d'Auxerre . Atelier de recherches, Centre d'études médiévales d'Auxerre, 25-26 avril 2005 cur. Sumi Shimahara , Turnhout, Brepols 2007 (Haut Moyen Age 4) pp. 312, 167-86
Abstract
Bezweifelt die Existenz einer «Schule von Auxerre» und neigt dazu, Handschriften aus dem Umfeld Heirics, Haimos und des Remigius nach Reims und in das Scriptorium Hinkmars zu verlegen. Veronika Lukas («Deutsches Archiv für Erforschung des Mittelalters» 66,2010, S. 235) sieht dadurch die Vermutung L. Traubes, Haimo sei mit Haiminus, dem Adressaten der Amandus-Vita des Milo, zu identifizieren (MGH Poetae 3, 557), gestützt. Mss. citati: Firenze, BNC, Conv. soppr. I.X.46; Leiden, Bibl. der Rijksuniversiteit, B.P.L. 137; Albi, BM, 4; Bern, UB, 36, 107, 344; Firenze, Laurenziana, Pl. XIV.15; Leiden, Bibl. der Rijksuniversiteit, Voss. lat. F. 48; London, BL, Harl. 2735; Milano, Ambrosiana, D 23 inf. e B 71 sup.; Montpellier, BU, H 306; Oxford, Bodl. Libr., Auct. T.2.20
Riduci
Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Auxerre, Biblioteche Amandus Traiectensis episcopus n. 600 ca., m. 6-2-676/684 Haiminus Sancti Vedasti Atrebatensis monachus et scholasticus fl. saec. IX ante med. Haimo Autissiodorensis monachus m. 865/866 Heiricus Autissiodorensis monachus n. 841, m. 876/877 Hincmarus Remensis archiepiscopus n. 806 ca., m. 21-12-882 Remigius Autissiodorensis monachus n. 841 ca., m. 2-5-908 Milo Elnonensis monachus m. 871/872 ,
Vita sancti Amandi metrica (Accipe Karle precor carmen pietate benigna... Salve rector ovans aeterno munere fretus... Perfruitus quondam vestrae mansuetudinis benignissimo affatu, eo scilicet tempore... Festa propinquabant nostri veneranda patroni instabatque dies terrigenis celebris... Arbiter omnipotens, hominum rerumque creator... Viribus exiguis canerem cum, lector, Amandi... Asspirante Deo describens carmine vitam... Hactenus eximios sancti versatus in actus... )
Manoscritti
Albi, Médiathèque Pierre Amalric (olim Bibliothèque Municipale), 4 (110) Bern, Burgerbibliothek, 36 Bern, Burgerbibliothek, 107 Bern, Burgerbibliothek, 344 Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 14.15 Firenze, Biblioteca Nazionale Centrale, Conv. soppr. I.10.46 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 137 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 48 London, British Library, Harley 2735 Milano, Biblioteca Ambrosiana, B 71 sup. Milano, Biblioteca Ambrosiana, D 23 inf. Montpellier, Bibliothèque Interuniversitaire, Section de Médecine, H 306 Oxford, Bodleian Library, Auct. T.2.20 (S.C. 20624) Scheda N: 30 - 6965; 32 - 6313; 33 - 6442
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-auxerre-lieu-de-production-de-manuscrits/590264
Veronika von Büren Nonius Marcellus, «De compendiosa doctrina»: une entreprise carolingienne Aevum 93 (2019) 287-351
Abstract
L'A. esamina i codci del IX sec. che tramandano il
De conpendiosa doctrina di Nonio Marcello. Il ms. Leiden, BU, Voss. lat. 2° 73, più antico testimone dell'opera, si ipotizza essere stato portato allo scriptorium di Incmaro di Reims da Lupo di Ferrières. Si citano i mss.: Bamberg, Staatsbibl., Class. 30; Bern, Burgerbibl., 83, 165, 347, 357, 366 e 417; Besançon, BM, 594; Cambridge, UL, Mm V 22; El Escorial, Real Bibl., m.III.14 e o.III.31; Firenze, Laurenziana, Plut. 48.1; Genève, BU, lat. 84; Laon, BM, 444; Leiden, BU, B.P.L. 67 e B.P.L. 67 F; Voss. lat. 2° 12 beta, Voss. lat. 2° 48, Voss. lat. 2° 73, Voss. lat. 2° 74 e Voss. lat. 4° 116; London, BL, Harley 2719 e Harley 2736; Milano, Ambrosiana, L 99 sup.; Montpellier, Bibl. Interuniversitaire, Sect. de Méd., H 212; München, BSB, Clm 14456; Oxford, Bodl. Libr., Canon. class. lat. 279; Paris, BNF, lat. 1750, lat. 6332, lat. 7665, lat. 7666, lat. 7667, lat. 7496, lat. 10292, lat. 16024 e lat. 16025; Reims, BM, 1094; Vat. lat. 4929 e Vat. lat. 5763; Wien, ÖNB, 189; Wolfenbüttel, HAB, Gud. lat. 96; Zürich, Zentralbibl., C 79 b
Riduci
Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Manoscritti
Bamberg, Staatsbibliothek, Class. 30 (M.V.18) Bern, Burgerbibliothek, 347 Bern, Burgerbibliothek, 366 Bern, Burgerbibliothek, 165 Bern, Burgerbibliothek, 83 Bern, Burgerbibliothek, 357 Bern, Burgerbibliothek, 417 Besançon, Bibliothèque Municipale d'Etudes et de Conservation, 594 Cambridge, University Library, Mm.5.22 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 5763 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 4929 El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo de El Escorial, m.III.14 El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo de El Escorial, o.III.31 Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, Plut. 48.1 Genève, Bibliothèque de Genève (olim Bibliothèque Publique et Universitaire), lat. 84 Laon, Bibliothèque Municipale «Suzanne Martinet», 444 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 67 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 67 F Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 73 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 48 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 74 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 12 beta Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 4° 116 London, British Library, Harley 2719 London, British Library, Harley 2736 Milano, Biblioteca Ambrosiana, L 99 sup. Montpellier, Bibliothèque Interuniversitaire, Section de Médecine, H 212 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14456 Oxford, Bodleian Library, Canon. class. lat. 279 (S.C. 18860) Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7665 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7666 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7667 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 16024 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 6332 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7496 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 1750 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 10292 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 16025 Reims, Bibliothèque d'Etude et du Patrimoine (Bibliothèque Carnegie; olim Bibliothèque Municipale), 1094 (J. 712) Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 189 Wolfenbüttel, Herzog August Bibliothek, Gud. lat. 96 (4400) Zürich, Zentralbibliothek, C 79 b (-; cat. 110) Scheda N: 43 - 4063
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-nonius-marcellus-de-compendiosa-doctrina-une-entr/790792
Jean-Frédéric Chevalier (ed. trad.) Martianus Capella Les noces de Philologie et de Mercure I Livre I Paris, Les Belles Lettres 2014 pp. CXIV-183 (Collection des Universités de France. Série latine 407)
Abstract
Mit der Fertigstellung der Edition von Buch I der
De nuptiis Philologiae et Mercurii von Martianus Capella ist ein wichtiger Schritt im Hinblick auf eine Gesamtausgabe getan, im Zuge derer bereits die Editionen von Buch IV (M. Ferré 2007), VI (B. Ferré 2007), VII (J.-Y. Guillaumin 2003) und IX (J.-Y. Guillaumin 2011), erschienen sind. Die Ausgabe wurde unter Verwendung einer Vielzahl von Handschriften erstellt. Es wurde auf eine von J. Préaux vorgeschlagene Vorgehensweise zurückgegriffen, was der Rez. als pragmatisch lobt. Folgende sechs Handschriften aus dem 9. Jhd. wurden hauptsächlich verwendet (Reihenfolge und Abkürzungen gemäss der A., in Korrespondenz zu den Angaben bei J. Préaux): W (Paris, BNF, lat. 13026 = Ge Préaux), R (Karlsruhe, BLB, Aug. Perg. LXXIII = K Préaux); A (London, BL, Harley 2685 = H Préaux); H (Vat. Reg. lat. 1987 = R Préaux); D (Paris, BNF, lat. 8670 = P Préaux); B (Bamberg, SB, Class. 39 [M.V. 16] = B Préaux); T (Vat. Reg. lat. 1535 = O Préaux). Weitere von J. Préaux hinzugefügte Handschriften, die für die Textkonstitution nützlich, aber nicht unabdingbar seien, entstammen dem frühen 10. Jhd. Es handelt sich hierbei um: V (Leiden, BU, Voss. lat. F. 48); C (Paris, BNF, lat. 8669); E (Besançon, BM, 594 ); F (Oxford, Bodl. Libr., Laud lat. 118 ); M (Paris, BNF, lat. 8671); K (Köln, Dombibl. 193); L (Leiden, BU, B.P.L. 87); N (Leiden, BU, B.P.L. 88); G (Bruxelles, BR, 9565-66); O (München, BSB, Clm 14729); I (Paris, BNF, lat 7900 A.); S (Bern, UB, B 56). Der A. berücksichtigt selten auch Z (München, BSB, Clm 4559), J (Basel, UB, F. V. 17), X (Bern, UB, 331) und Y (Troyes, Médiathèque, 1372) mit ein. Die gewählten Lesarten des Textes werden in Kommentaren erläutert, wobei die verschiedenen Eingriffe der Gelehrten nebeneinander gestellt, aber nicht kritisch hinterfragt werden. Der Rez. zeigt im Übrigen die Streitigkeiten um die Titelwahl von Martianus Capellas Werk auf, bevor er die Ausgabe von der A. abschliessend als Fortschritt bei der Konstitution dieses Textes würdigt. Die Arbeit zeichne sich durch Klarheit und Seriosität im Umgang mit allgemeinen wie spezifischen Fragen aus. Angesichts der Komplexität des Gegenstandes bleibe allerdings Raum für weitere Forschungsdiskussionen
Riduci
Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Manoscritti
Bamberg, Staatsbibliothek, Class. 39 (M.V.16) Basel/Bâle, Universitätsbibliothek (olim Öffentliche Bibliothek der Universität), F V 17 Bern, Burgerbibliothek, 331 Bern, Burgerbibliothek, B. 56 Besançon, Bibliothèque Municipale d'Etudes et de Conservation, 594 Bruxelles, KBR (olim Bibliothèque Royale «Albert Ier»), 9565-66 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1535 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1987 Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Aug. Perg. LXXIII Köln, Erzbischöfliche Diözesan- und Dombibliothek, 193 (Darmst. 2168) Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 88 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 87 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 48 London, British Library, Harley 2685 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 4559 München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14729 Oxford, Bodleian Library, Laud lat. 118 (S.C. 1597) Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 8671 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 8670 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 8669 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 13026 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 7900 A Troyes, Médiathèque Jacques-Chirac (olim Bibliothèque Municipale; Médiathèque du Grand Troyes), Fonds ancien 1372 Scheda N: 40 - 4599
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/les-noces-de-philologie-et-de-mercure-i-livre-i/734920
Karel Adrian De Meyïer - Pieter Folquinus Johan Obbema Codices Vossiani Latini IV Indices Leiden, E.J. Brill-Universitaire Pers Leiden 1984 pp. VIII-160 tavv. 70 (Bibliotheca Universitatis Leidensis. Codices manuscripti 16)
Abstract
Con questo volume (ritardato dalla morte dell'autore e messo a punto grazie a P.F.J. Obbema) si completa il catalogo dei mss. latini riuniti da I. Vossius e acquistati nel 1690 dalla Bibl. Universitaria di Leida. I volumi precedenti descrivevano rispettivamente 125 in-folio, 137 in-quarto e 100 in-ottavo; per quest'ultimo vol. Leiden 1977, cfr. MEL III 3599. Oltre gli indici annunciati nel titolo, si troverà un abbondante apparato illustrativo di 70 tavv. fuori testo riproducenti circa 290 esempi di scrittura e di decorazione così come tutta una serie di addenda e corrigenda (con aggiornamento bibliografico al 1980) ai voll. precedenti. Vanno ricordate la tavola cronologica (pp. 25-44, purtroppo senza rinvio alle illustrazioni finali), e la sezione dedicata ai problemi codicologici e paleografici (pp. 45-52). Un'ulteriore tavola fornisce la concordanza fra Vossiani Latini e i cataloghi del Petau. Sono raggruppati in un incipitario speciale gli
initia di opere
agnitu difficilia vel inedita (pp. 82-95), che suggeriscono tutta una serie di ricerche originali volte all'identificazione. François Dolbeau, in «Revue des études latines» 63 (1985) 269-71, suggerisce un'identificazione per i testi contenuti in Voss. lat. F. 48, f. 94v-95, IX sec.; Voss. lat. Q 75, f. 128-130, IX sec. ex.; Voss. lat. O 54, f 56v-57v, datato 1440; Voss. lat. O 87, f. 99v-100, XIII sec. (quest'ultimo ms. meriterebbe per intero una descrizione dettagliata; esso contiene diversi sermoni che si leggono anche nel ms. di Reims, BM, 586, e una serie di
sententiae attribuibili alla scuola di Anselmo di Laon o di s. Bernardo)
Riduci
Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Manoscritti
Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 48 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 4° 75 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 8° 54 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 8° 87 Reims, Bibliothèque d'Etude et du Patrimoine (Bibliothèque Carnegie; olim Bibliothèque Municipale), 586 (F. 475) Scheda N: 10 - 6303; 11 - 6464; 12 - 6336; 6 - 6446; 9 - 5018
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-codices-vossiani-latini-iv-indices/258866
Bruce Stansfield Eastwood Astronomical Images and Planetary Theory in Carolingian Studies of Martianus Capella JHA 31 (2000) 1-28
Abstract
L'A. analizza la rappresentazione dei simboli astronomici nei manoscritti più antichi, che tramandano il
De nuptiis Mercurii et Philologiae : il Leiden, Bibl. der Rijksuniversiteit, Voss. lat. F.48 e B.P.L. 36, 87, 88; Besançon, BM, 594; Paris, BNF, lat. 8669 e lat. 8671; Vat. Reg. lat. 1987; Karlsrhue, LB, Aug. Perg. CLXVII
Riduci
Recensioni e segnalazioni
Argomenti e indici Manoscritti
Besançon, Bibliothèque Municipale d'Etudes et de Conservation, 594 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1987 Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Aug. Perg. CLXVII Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 88 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 36 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 87 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 48 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 8671 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 8669 Scheda N: 24 - 4183
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-astronomical-images-and-planetary-theory-in-carol/438817
*
Bruce Stansfield Eastwood The Power of Diagrams: The Place of the Anonymous Commentary in the Development of Carolingian Astronomy and Cosmology in Carolingian Scholarship and Martianus Capella. Ninth-Century Commentary Traditions on «De nuptiis» in Context cur. Mariken Teeuwen - Sinéad O'Sullivan , Turnhout, Brepols 2011 (Cultural Encounters in Late Antiquity and the Middle Ages 12) pp. VIII-391, 193-220
Abstract
La glossa all'ottavo libro del
De nuptiis Philologiae et Mercurii di Marziano Capella ha influenzato in maniera decisiva il progresso dell'astronomia e delle conoscenze cosmologiche dell'età carolingia e in particolare dei due commenti allo stesso libro, di poco successivi: quello di Giovanni Scoto Eriugena e quello di Remigio di Auxerre. La glossa, anteriore alla metà del IX secolo, è conservata nei manoscritti Leiden, Bibl. der Rijksuniversiteit, Voss. lat. F 48 e Besançon, BM, 594 nella sua forma originaria, modificata nei codici Leiden, Bibl. der Rijksuniversiteit, B.P.L. 88 e Vat. Reg. lat. 1987 (seconda redazione). Altri testimoni contaminano in diversi modi le due versioni della glossa per creare nuovi commenti, come ad esempio l'anonima glossa del codice Leiden, Bibl. der Rijksuniversiteit, B.P.L. 87. L'A. analizza il contenuto della glossa originaria, che attinge a fonti quali le
Etymologiae di Isidoro, il
De temporum ratione e il
De rerum natura di Beda, utilizzate anche dagli altri commentatori, ma dando un apporto originale alle conoscenze scientifiche sia a motivo del suo approccio di metodo sia per le nuove informazioni che offre, ad esempio sulle orbite dei pianeti e sulle stagioni. (Marianna Cerno)
Riduci
Argomenti e indici Martianus Capella, Fortleben ,
De nuptiis Philologiae et Mercurii Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
De natura rerum (Naturas rerum varias labentis et aevi... ) Beda Venerabilis n. 672/673 ca., m. 26-5-735 ,
De temporum ratione Dunchad saec. IX ,
Glossae in Martiani Capellae De nuptiis Philologiae et Mercurii (?) («Alii quoque huius» id est praedicti «generis», subauditur emitheorum. «Ab effuso» id est multo. «Sibilla» mens divina... ) Iohannes Scottus Eriugena n. 810 ca., m. post 877 ,
Annotationes in Martianum Isidorus Hispalensis episcopus n. 560 ca., m. 4-4-636 ,
Etymologiarum libri XX Martinus Laudunensis n. 819, m. 875 ,
Glossae in Martianum (?) («Alii quoque huius» id est praedicti «generis», subauditur emitheorum. «Ab effuso» id est multo. «Sibilla» mens divina... ) Remigius Autissiodorensis monachus n. 841 ca., m. 2-5-908 ,
Commentarium in Martianum Capellam Manoscritti
Besançon, Bibliothèque Municipale d'Etudes et de Conservation, 594 Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 1987 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 88 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, B.P.L. 87 Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 48 Scheda N: 34 - 4409
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-the-power-of-diagrams-the-place-of-the-anonymous-/629765
*
Mary Garrison Questions and Observations Based on Transcribing the Commentary on Books IV and V, Dialectic and Rhetoric in Carolingian Scholarship and Martianus Capella. Ninth-Century Commentary Traditions on «De nuptiis» in Context cur. Mariken Teeuwen - Sinéad O'Sullivan , Turnhout, Brepols 2011 (Cultural Encounters in Late Antiquity and the Middle Ages 12) pp. VIII-391, 147-76 tav. 1
Abstract
La trascrizione dello strato più antico di glosse relativo ai libri IV e V (su dialettica e retorica) del
De nuptiis Philologiae et Mercurii di Marziano Capella come tramandato dal ms. Leiden, Bibl. der Rijksuniversiteit, Voss. lat. F 48 (il più antico della tradizione) offre all’A. l’occasione di formulare alcune considerazioni, in contrasto con l’approccio scientifico di C.E. Lutz, che nel 1944 (Lancaster, PA) ha esaminato la glossa a Marziano presente nel codice Paris, BNF, lat. 12960. Le glosse di Leida oggetto della trattazione sono per lo più di natura lessicale e ancora inedite; l’alta densità dei commenti al libro IV di Marziano testimonia un ricco materiale che fa da trait d’union fra il retaggio classico in mano ai Carolingi e la tradizione medievale successiva. La prima questione proposta dall’A. riguarda l’identificazione della fonte o delle fonti più regolarmente citate dal glossatore di Leida: la ricerca non ha portato frutti, ma ha messo in evidenza una preparazione profonda e multidisciplinare del redattore della glossa, che anziché limitarsi a riproporre brani enciclopedici elabora un testo personale attingendo alle proprie conoscenze, alla memoria. La seconda tratta di una citazione da Giulio Severiano (
Praecepta artis rhetoricae ) nella glossa a
De nuptiis IV 344-346, rispetto alla quale l’A. indaga la tradizione medievale dell’opera (Würzburg, Dombibl. [
recte UB], M.p.misc. f. 5a; Karlsruhe, Landesbibl., Aug. Perg. CLXXI; Paris, BNF, lat. 2200; Milano, Ambrosiana, D.17 inf.; Vat. Arch. S. Pietro H. 36). Altre riflessioni riguardano le fonti per la storia antica di Roma e per la mitologia greco-latina, nonché la conoscenza della filosofia e dell’oratoria greche da parte del glossatore di Leida: si conferma così l’impressione di un lavoro originale, privo di evidenti riferimenti alle
auctoritates . (Marianna Cerno)
Riduci
Argomenti e indici Manoscritti
Città del Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Arch. Cap. S. Pietro H. 36 Karlsruhe, Badische Landesbibliothek, Aug. Perg. CLXXI Leiden, Bibliotheek der Universiteit, Voss. lat. 2° 48 Milano, Biblioteca Ambrosiana, D 17 inf. Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 2200 Paris, Bibliothèque Nationale de France, lat. 12960 Würzburg, Universitätsbibliothek, M.p.misc.f. 5a Scheda N: 34 - 4410
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-questions-and-observations-based-on-transcribing-/629933
Jean-Yves Guillaumin Cybèle, le cube, la gloire. Une «étymologie» corrompue dans les gloses sur Martianus Capella ALMA 67 (2009) 229-34
Abstract
Nel passo VII, 740 delle
Nuptiae , Marziano Capella spiega l'origine del numero otto (il primo numero cubico che ha origine dalla diade 2x2x2) e lo pone sotto il patrocinio di
Cybebe , la madre degli dei che dal cubo stesso ha derivato il proprio nome. Nei commenti a questo passo scritti da Giovanni Scoto e Remigio d'Auxerre, l'etimologia di
Cybebe è data in modo diverso: nel primo è
Cybele =
sidos bivos =
gloriae firmitas ; nel secondo è invece
Cybele =
cyonbios =
gloriae firmitas . L'interpretazione di Remigio rivela una certa somiglianza con l'anonima glossa a Marziano dei mss. Leiden, Bibl. der Rijksuniversiteit, Voss. lat. folio 48 e Besançon, BM, 594, in passato attribuita a Duncado o a Martino di Laon (
Cybebe =
sion bios =
firmitas gloriae ). Il confronto con le
Mitologiae di Fulgenzio (che riporta
Cibebe =
cidos bebeon =
gloriae firmitas ) presenta un ulteriore elemento di riflessione sulle origini della glossa.
Riduci
Argomenti e indici Martianus Capella, Fortleben ,
De nuptiis Philologiae et Mercurii Dunchad saec. IX ,
Glossae in Martiani Capellae De nuptiis Philologiae et Mercurii (?) («Alii quoque huius» id est praedicti «generis», subauditur emitheorum. «Ab effuso» id est multo. «Sibilla» mens divina... ) Fulgentius Mythographus fl. saec. V ex. ,
Mythologiarum libri III Iohannes Scottus Eriugena n. 810 ca., m. post 877 ,
Annotationes in Martianum Martinus Laudunensis n. 819, m. 875 ,
Glossae in Martianum (?) («Alii quoque huius» id est praedicti «generis», subauditur emitheorum. «Ab effuso» id est multo. «Sibilla» mens divina... ) Remigius Autissiodorensis monachus n. 841 ca., m. 2-5-908 ,
Commentarium in Martianum Capellam
Manoscritti
Scheda N: 33 - 4361
Permalink: http://www.mirabileweb.it/mel/-cybèle-le-cube-la-gloire-une-étymologie-corrompue/604288